WiT 1_2024_short

M-SHORAD NASTĘPCA AVENGERA ❙ CRW TELESYSTEM-MESKO W PROJEKCIE PIORUN NG ❙ BRAZYLIJSKI PROGRAM PROSUB 

Wojsko 

i Technika 

1/2024 

Styczeń 

CENA 22,00 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Pierwsze Leopardy 2A7HU 

w Magyar Honvédségu 

Zgodnie z harmonogramem dostaw, pięć 

lat od podpisania umowy, w grudniu 2023 r. 

do uzbrojenia Węgierskich Sił Obronnych 

formalnie weszły czołgi Leopard 2A7HU. 

Nie można wykluczyć, że w przyszłości 

węgierskie wojska lądowe wzmocnią 

jeszcze nowocześniejsze wozy tej klasy 

– Panther KF51 EVO. 

Serbskie nowości na 

wystawie Partner 2023 

Jedenasta odsłona wystawy Partner, 

która odbyła się w Belgradzie, była 

tradycyjną okazją do zaprezentowania 

uzbrojenia Sił Zbrojnych Serbii, a także 

prac prowadzonych w tamtejszych 

instytutach naukowo-badawczych 

i działach rozwoju przedsiębiorstw. 

str. 12 str. 40

Zgodnie z harmonogramem dostaw, pięć 

lat od podpisania umowy, w grudniu 2023 r. 


formalnie weszły czołgi Leopard 2A7HU. 

Nie można wykluczyć, że w przyszłości 

węgierskie wojska lądowe wzmocnią 

jeszcze nowocześniejsze wozy tej klasy 


w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Jedenasta odsłona wystawy Partner, 

która odbyła się w Belgradzie, była 

tradycyjną okazją do zaprezentowania 

uzbrojenia Sił Zbrojnych Serbii, a także 

prac prowadzonych w tamtejszych 

instytutach naukowo-badawczych 

i działach rozwoju przedsiębiorstw. 

Spis treści 

Vol. X, nr 1 (100) 

STYCZEŃ 2024, NR 1. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

M-SHORAD NASTĘPCA AVENGERA ❙ CRW TELESYSTEM-MESKO W PROJEKCIE PIORUN NG ❙ BRAZYLIJSKI PROGRAM PROSUB 

Wojsko 

i Technika 

1/2024 

Styczeń 

CENA 22,00 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

18 

Spis treści WiT Styczeń 2024 

Nowości z kraju i ze świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski str. 4 

Pierwsze Leopardy 2A7HU w służbie Magyar Honvédségu 

Bartłomiej Kucharski, współpraca Andrzej Kiński str. 12 

Rosomak S.A. w 2023 i w 2024 r. – nowe wyzwania 

Andrzej Kiński str. 18 

M-SHORAD – następca Avengera 

Adam M. Maciejewski str. 22 

CRW Telesystem-Mesko w projekcie Piorun-NG 

Andrzej Kiński str. 28 

Kongsberg Protector – system gotowy na wyzwania 

pola walki przyszłości 

Paweł Mikołajczyk str. 34 

Nowe ciężarówki Wojska Polskiego 

Łukasz Pacholski str. 37 

Partner-2023 cz. 1 

Wozy bojowe, pojazdy wojskowe i systemy artyleryjskie 

Miroslav Gyűrösi str. 40 

22 

Wojenne modernizacje rosyjskiego sprzętu bojowego 

Cz. 2 Systemy powietrzne i morskie, artyleria, broń strzelecka, 

obrona przeciwlotnicza 

Tomasz Szulc str. 50 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 21 

Marcin Gawęda str. 62 

Myśliwce przewagi powietrznej – brakujące ogniwo 

Sił Powietrznych? 

Łukasz Pacholski str. 68 

Airbus C295 nadal liderem rynku lekkich samolotów 

transportowych 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 72 

Brazylia nową podwodną potęgą? 

Tomasz Grotnik str. 76 


w Magyar Honvédségu 

str. 10 str. 40 

Serbskie nowości na 

wystawie Partner 2023 

Na okładce: Wodowanie okrętu podwodnego Humaita, 

drugiej jednostki ambitnego brazylijskiego 

programu PROSUB. 

Fot. Ronaldo Bairros dos Santos. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Marcin Wiącek 

marcin.wiacek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, 

Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa, 

tel. 22 119 48 47 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


40 

68 

Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2024 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Styczeń 2024 • Wojsko i Technika 3

Wozy bojowe 

Węgierskie Siły Obronne formalnie przejęły pierwsze czołgi Leopard 2A7HU w grudniu 2023 r. Węgierskim czołgistom przyszło na nie czekać pięć długich lat. 


w służbie Magyar Honvédségu 

Bartłomiej Kucharski, 

współpraca Andrzej Kiński 

Zgodnie z mocno rozciągniętym w czasie 

harmonogramem dostaw, pięć lat 

od podpisania umowy, w grudniu 2023 r. 


formalnie weszły najnowsze spośród 

niemieckich „pancernych kotów” 

– czołgi Leopard 2A7HU. Nie można 

wykluczyć, że w przyszłości węgierskie 

wojska lądowe wzmocnią jeszcze 

nowocześniejsze wozy tej klasy 


Fotografie w artykule: Magyar Honvédség/Gábor 

Kormány, Mátyás Pánczél, László Kertész, Mátyás 

Kismartoni, Tünde Rácz, Péter Snoj. 

Podstawą do decyzji o zakupie niemieckich 

czołgów jako następców leciwych 

i nielicznych T-72/M/M1 stał się program 

Zrínyi 2026, czyli uchwalony w 2016 r. rządowy 

plan rozwoju i modernizacji Węgierskich Sił 

Obronnych (Magyar Honvédség, MH). Na początku 

2017 r. rozpoczęcie jego realizacji ogłosił 

ówczesny minister obrony Węgier István 

Simicskó. Najważniejszym założeniem programu, 

pozwalającym na realizację wszystkich pozostałych, 

było powolne acz systematyczne 

zwiększanie budżetu budapesztańskiego resortu 

obrony. Docelowo budżet obronny Węgier 

miałby, według ówczesnych założeń, osiągnąć 

w 2026 r. rekomendowany przez NATO poziom 

2% PKB. Na mocy programu podjęto szeroko 

zakrojone działania na rzecz rozbudowy liczebnej 

MH i ich modernizacji technicznej właściwie 

w każdej kategorii uzbrojenia. Wynikało to 

wprost ze zobowiązań Węgier wobec Sojuszu 

Północnoatlantyckiego – Budapeszt zgłosił bowiem 

gotowość do wystawienia brygady ciężkiej 

do Sił Odpowiedzi NATO (NATO Response 

Force, NRF). Jednym z kluczowych zagadnień 

była modernizacja zupełnie przestarzałych sił 

lądowych, uzbrojonych głównie w sprzęt sowieckiej 

proweniencji i, z małymi wyjątkami, nigdy 

niemodernizowany. Jako pierwsza przezbrojona 

miała zostać 25. Brygada Strzelców 

György Klapka (MH 25. Klapka György Lövészdandár) 

z garnizonu Tata w północnych Węgrzech, 

której dwa bataliony piechoty (1. i 2.) wyposażone 

były m.in. w kołowe bojowe wozy piechoty 

BTR-80A i transportery opancerzone BTR-80 

(także w pięciu wersjach specjalistycznych), batalion 

czołgów (11.) w czołgi T-72/M/M1, zaś 

dywizjon artylerii (101.) w 152 mm ciągnione 

haubicoarmaty D-20. Następcami BTR-80, dostarczonych 

w latach 1996–1999 w ramach rozliczenia 

sowieckiego długu wobec Węgier, będą 

bojowe wozy piechoty Rheinmetall Lynx KF41 

(lokalnie Hiúz), z których większość powstanie 

w zakładach należących do joint venture Rheinmetall 

AG i węgierskiego rządu w Zalaegerszeg 

(szerzej o węgierskich Lynxach, a także 

całym programie Zrínyi 2026 w „Wojsku i Technice” 

9/2020, 4/2021 i 12/2022). Artylerzyści 

mieli przezbroić się w 155 mm armatohaubice 

samobieżne Panzerhaubitze 2000, zaś czołgiści 

mieli otrzymać Leopardy 2, z których większość 

miała reprezentować najlepszy dostępny 

dotychczas standard A7. 

❚ Zamówienie 

Czołgi Leopard 2 i armatohaubice samobieżne 

Panzerhaubitze 2000 zamówiono 19 grudnia 

2018 r. Umowa, zawarta z Krauss-Maffei Wegmann 

GmbH & Co. KG, obejmować miała dostawę: 

44 nowych Leopardów 2A7HU, 12 używanych 

Leopardów 2A4 (do szkolenia), jednego 

czołgu nauki jazdy Leopard 2 Fahrschulpanzer, 

pięciu wozów zabezpieczenia technicznego Wisent 

2HU firmy Flensburger Fahrzeugbau GmbH 

(co ciekawe, MH kupiły wraz z Lynxami także 

dziewięć wzt Rheinmetall ARV-3 Buffalo), trzech 

mostów towarzyszących Leguan 2HU, a także 

kilku zestawów do transportu ciężkiej techniki 

po drogach publicznych. Leopardy 2A4 miały zostać 

przekazane w roku 2020, zaś dostawy fabrycznie 

nowych czołgów i wozów wsparcia na 

ich bazie miały się rozpocząć w 2023 i zakończyć 

w 2028 r. Co warto podkreślić, ile i jakich 

pojazdów wsparcia działań trafi na Węgry, ustalono 

na przestrzeni kilku kolejnych miesięcy po 

podpisaniu umowy bazowej. Kontrakt przewidywał 

również dostarczenie symulatorów i trenażerów 

oraz wsparcie logistyczne. Według niektórych 

źródeł, formalnie Leopardy 2A4 zostały 

tylko wydzierżawione, choć pozostaną na Węgrzech 

(przejdą na własność MH?) po upływie czasu 

dzierżawy. Druga część umowy obejmowała 

dostawę dywizjonu artylerii samobieżnej, uzbrojonego 

w 24 155 mm armatohaubice samobieżne 

PzH 2000HU (pierwsze przekazano w sierpniu 

2022 r.). Publicznie nie poinformowano 

12 Wojsko i Technika • Styczeń 2024 

www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Najważniejszym wydarzeniem dla Rosomak S.A. w roku 2023 było rozpoczęcie współpracy z południowokoreańską firmą Kia Motors i podpisanie 14 sierpnia umowy 

z Agencją Uzbrojenia na dostawę 385 Lekkich Pojazdów Rozpoznawczych (LPR) Legwan w układzie 4×4 o wartości ok. 1,2 mld PLN. Bazą LPR Legwan będzie Lekki 

Pojazd Taktyczny (LPT), czyli polska odmiana południowokoreańskiego samochodu Kia Motors KLTV 4×4. 

Rosomak S.A. w 2023 i w 2024 r. – nowe wyzwania 

Kluczowe dla działalności każdej spółki są 

nowo zawierane kontrakty z klientami 

strategicznymi, przede wszystkim wieloletnie, 

a tych w 2023 r. spółka z Siemianowic 

Śląskich podpisała kilka. 

Andrzej Kiński 

Przedłużenie w 2022 roku umowy 

licencyjnej z Patrią w sprawie praw 

do produkcji i sprzedaży kołowych 

transporterów opancerzonych Rosomak 

w wersji XC-360P umożliwiło zakładom 

Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich 

dalszą produkcję tych pojazdów, a także 

świadczenie usług modernizacyjnych, 

serwisowych, szkoleniowych 

i dostarczanie części zamiennych. 

Umożliwia to realizację wcześniej 

zawartych i zawieranie nowych umów 

na pojazdy rodziny KTO Rosomak. 

Oczywiście, to niejedyny obszar 

działalności spółki, a dzięki zawartej 

14 sierpnia ub.r. umowie z południowokoreańską 

firmą Kia Motors na dostawę 

lekkich pojazdów taktycznych KLTV 

Legwan, Rosomak S.A. ma szansę zyskać 

drugi ważny produkt, zapotrzebowanie 

na który, tylko ze strony Sił Zbrojnych 

RP, wynieść może tysiące egzemplarzy. 

Fotografie w artykule: Rosomak, Huta Stalowa Wola, 

Kia Motors, Andrzej Kiński. 

❚ Nowe umowy 

Najważniejsza z punktu widzenia poszerzenia 

oferty firmy była umowa zawarta 14 sierpnia 

ub.r. przez Agencję Uzbrojenia z konsorcjum 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. i Rosomak S.A. 

na dostawę „blisko 400” (nieoficjalnie 385) Lekkich 

Pojazdów Rozpoznawczych (LPR) Legwan 

w układzie 4×4, których przekazanie zaplanowano 

na lata 2024–2030 wraz z pakietami, logistycznym 

i szkoleniowym. Wartość kontraktu to 

ok. 1,2 mld PLN. Bazą LPR Legwan będzie Lekki 

Pojazd Taktyczny (LPT), czyli polska odmiana 

południowokoreańskiego lekkiego pojazdu terenowego 

Kia Motors KLTV 4×4. Wóz otrzyma 

nowoczesne nadwozie, dostosowane do potrzeb 

polskiego użytkownika. Początkowo pojazdy, 

jako platformy bazowe, mają trafiać do 

Polski z linii produkcyjnej z fabryki Kia w Republice 

Korei i w Siemianowicach Śląskich być modyfikowane 

do standardu LPR. Na przestrzeni 

kolejnych lat planuje się stopniowe zwiększanie 

zakresu produkcji pojazdu w Polsce, począwszy 

od transferu technologii i wprowadzenia zmian 

konstrukcyjnych pod kątem wymagań Sił Zbrojnych 

RP. Jednym z priorytetów, podobnie jak 

w przypadku rozwoju platformy KTO Rosomak 

8×8 na przestrzeni ostatnich 20 lat, jest maksymalne 

dostosowanie konstrukcji do potrzeb 

użytkowników pojazdów. 

Pojazd Kia Motors KLTV 4×4 został wytypowany 

do zakupu na bazie przeprowadzonej przez 

Agencję Uzbrojenia analizy rynku pod kątem 

spełnienia wymagań taktyczno-technicznych 

dla LPR, określonych we Wniosku Dowódcy Generalnego 

Rodzaju Sił Zbrojnych w sprawie potrzeby 

pozyskania takiego pojazdu w ramach 

procedury pilnej potrzeby operacyjnej. Prowadząc 

wspomnianą analizę, zapytania ofertowe 

skierowano do: Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. 

(Kia Motors), Polskiego Holdingu Obronnego 

Sp. z o.o. (Navistar Defense), AMZ-KUTNO S.A. 

(Ford Polska) i Auto Podlasie Sp. z o.o. (Toyota 

Central Europe). W toku prac za najkorzystniejszą 

uznano ofertę PGZ, w związku z tym 

21 czerwca 2023 r. wszczęto postępowanie 

o udzielenie zamówienia publicznego na pozyskanie 

pojazdów LPR 4×4 w trybie negocjacji 

z jednym wykonawcą, z wyłączeniem stosowania 

przepisów ustawy z 11 września 2019 r. – 

Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2023 r. 

poz. 1605). Efektem negocjacji było podpisanie 

wspomnianej umowy 14 sierpnia ub.r. 

W planach na rok 2024 jest zawarcie kolejnej 

umowy (umów) na pojazdy specjalistyczne na 

bazie platformy KLTV 4×4. Może ona dotyczyć 

dostawy nawet ponad 700 pojazdów, a zatem 

portfel zamówień na pojazdy rodziny Legwan 

może wzrosnąć do ponad 1000 samochodów. 

W 2023 r. spółka z Siemianowic Śląskich zawarła 

z resortem obrony narodowej dwie kolejne 

umowy na dostawy pojazdów na tzw. platformie 

systemowej KTO Rosomak 8×8, a więc wariancie 

z podwyższonym przedziałem desantu. W obydwu 

przypadkach chodzi o wozy dowodzenia, 

ale w różnych wersjach. 11 października 2023 r. 

Agencja Uzbrojenia podpisała z Rosomak S.A. 

kontrakt na dostawę do Sił Zbrojnych RP partii próbnej 

sześciu tzw. narodowych wozów dowodzenia 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Samobieżny zestaw przeciwlotniczy M-SHORAD Inc 1 w całej okazałości i z pełnym uzbrojeniem. 

M-SHORAD – następca Avengera 

Adam M. Maciejewski 

Na ubiegłorocznym XXXI 

Międzynarodowym Salonie Przemysłu 

Obronnego w Kielcach na wystawie 

US Army można było premierowo 

obejrzeć wóz przeciwlotniczy na bazie 

kołowego transportera opancerzonego 

Stryker. Jest to najnowszy armijny 

system obrony przeciwlotniczej 

najkrótszego zasięgu Stanów 

Zjednoczonych, który ma wypełnić 

lukę w kategorii uzbrojenia, uznaną 

w pierwszej dekadzie tego wieku 

przez planistów US Army za zbędną. 

Swoją opinię zmienili o 180° dekadę 

później. W rezultacie pospiesznie 

zaczęto realizować program 

Maneuver Short-Range 

Air Defense. 

Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi, Leonardo 

DRS, Moog, John Hamilton/WSMR Public 

Affairs/US DoD, MAJ. Robert Fellingham/US Army, 

SPC. Andrew Simeri/5-4 ADAR/US Army, 

Jim Kendall/US Army, US Army, twitter.com/ 

GD_LandSystems/status/1667625300241334273. 

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że tytułowy 

M-SHORAD (Maneuver Short-Range Air 

Defense) to niejedyny program obrony 

przeciwlotniczej najkrótszego zasięgu US Army. 

Jest on uzupełnieniem, wyglądającego na bardziej 

kompleksowy, programu Indirect Fire Protection 

Capability (IFPC), cały czas rozrastającego 

się, już także wieloetapowego. O ile IFPC ma 

chronić mniej więcej przed tymi samymi zagrożeniami 

co M-SHORAD, to ten pierwszy ma być 

systemem obrony obiektowej, a ten drugi manewrowej. 

US Army, przyszły lub już obecny użytkownik 

obydwu systemów, definiuje M-SHORAD 

jako wyspecjalizowany system przeciwlotniczy, 

chroniący oddziały i pododdziały wojsk lądowych 

w trakcie przemarszów, działań manewrowych, 

a także zajmowane przez nie pozycje na 

polu walki przed atakiem przy użyciu różnych 

środków napadu powietrznego działających na 

małej wysokości (ang. SHORAD). System miałby 

albo je strącać, albo samą swoją obecnością 

zniechęcać nieprzyjaciela do przeprowadzania 

ataków z powietrza. 

❚ Geneza systemu 

Na początku obecnego wieku US Army świadomie 

zredukowała swój potencjał obrony przeciwlotniczej, 

przekierowując środki budżetowe 

na finansowanie innych wydatków związanych 

z charakterem działań w Afganistanie i następnie 

Iraku, okupacyjnych w swej istocie, zatem niewymagających 

sił OPL. Poza tym założono, że w przewidywalnej 

przyszłości US Air Force zapewni całkowitą 

osłonę przed uderzeniami lotniczymi 

wojskom lądowym, zatem zagrożenie atakiem 

z powietrza będzie wyłącznie teoretyczne. W rezultacie 

wyłączono etatowe środki OPL ze struktur 

dywizji US Army i po 2005 r. siły OPL US Army 

kategorii SHORAD liczyły tylko dwa czynne bataliony 

z zestawami AN/TWQ-1 Avenger oraz kolejnych 

siedem rezerwowych w Gwardii Narodowej. 

Przed tą redukcją amerykańskie wojska 

lądowe miały 26 batalionów Avengerów. Przy 

czym nie ma już czynnych „samodzielnych” takich 

batalionów w US Army. Zestawy te zachowano 

w składzie batalionów systemów Patriot 

(do obrony tzw. martwej strefy) i batalionów 

Indirect Fire Protection Capability (IFPC), obecnie 

uzbrojonych w Land-Based Phalanx Weapons 

System (LPWS) do ochrony baz przed 

(sporadycznym) ostrzałem artyleryjskim (ang. 

C-RAM – Counter-Rocket, Artillery and Mortar). 

W obydwu przypadkach przydzielając po baterii 

Avengerów na batalion. Łącznie było to 400 

wyrzutni ok. 2018 r. Batalion Avengerów liczy(ł) 

trzy baterie ogniowe i jedną baterię przy stanowisku 

dowodzenia batalionu. Bateria składa się 

z dwóch plutonów po sześć zestawów każdy. 

Koncepcja sił SHORAD US Army zmienia się 

jak w kalejdoskopie i po 2018 r. zaczęto ponownie 

rozbudowywać siły SHORAD oraz przywracać 

do służby wycofane i zmagazynowane zestawy 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

CRW Telesystem-Mesko w projekcie Piorun-NG 

Andrzej Kiński 

Przed kilkoma miesiącami, w „Wojsku 

i Technice” 8/2023, omówione zostały 

założenia prac zmierzających 

do opracowania głębokiej modernizacji 

przenośnego przeciwlotniczego zestawu 

rakietowego Piorun, określanej jako 

Piorun NG. Będzie to przedsięwzięcie 

kompleksowe, obejmujące większość 

elementów tworzących zestaw. Kluczowe 

znaczenie w każdej broni tej klasy ma jej 

intelekt – część detekcyjno-sterująca. 

Tak jak w przypadku zestawów Grom 

i Piorun, prace w tym obszarze 

koordynuje Centrum Rozwojowo- 

Wdrożeniowe Telesystem-Mesko Sp. z o.o. 

Są one prowadzone od kilku lat 

i mocno zaawansowane – w przypadku 

nowego bloku kierowania trwają 

już próby w locie. 

Ilustracje w artykule: CRW Telesystem-Mesko, 

MESKO, Andrzej Kiński, Ministerstwo Obrony 

Republiki Chorwacji/T. Brandt. 

Zhistorycznego punktu widzenia etap rozwoju 

przenośnego przeciwlotniczego zestawu 

rakietowego (PPZR) Piorun został formalnie 

zamknięty wraz z pomyślnym zakończeniem 

jesienią 2015 r. badań kwalifikacyjnych, finalizujących 

pracę rozwojową „Modernizacja przenośnego 

zestawu przeciwlotniczego Grom-M kryptonim Piorun”, 

rozpoczętą zawarciem w listopadzie 2010 r. 

umowy pomiędzy MESKO S.A. a Departamentem 

Polityki Zbrojeniowej MON. Z kolei drogę do rozpoczęcia 

dostaw zestawów seryjnych wojsku, na mocy 

umowy zawartej 20 grudnia 2016 r., umożliwił pozytywny 

wynik badań odbiorczych pierwszej partii 

produkcyjnej, do czego doszło pod koniec 2018 r. 

Już wówczas konstruktorzy zakładów MESKO S.A. ze 

Skarżyska-Kamiennej i Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowego 

Telesystem-Mesko Sp. z o.o. mieli już 

wytyczone kierunki dalszego doskonalenia zestawu. 

Wdrożenie części z nich planowano już podczas rozwoju 

PPZR Grom-M/Piorun, zostały one wykonane 

i przebadane, ale ostatecznie z nich zrezygnowano 

– z przyczyn technicznych, niewystarczających 

środków i czasu, inne wynikały z postępu technicznego 

oraz technologicznego, a także tendencji rozwojowych 

w tej kategorii uzbrojenia na świecie. 

Prace, które mogłyby znaleźć zastosowanie w zmodernizowanym 

Piorunie realizowano na tym etapie 

w ramach środków własnych. 

Takie podejście jest standardem wśród przodujących 

producentów uzbrojenia i sprzętu wojskowego 

na świecie. Optymalnym trybem, tak dla 

twórców, jak i dla przyszłych użytkowników, jest 

rozpoczęcie prac nad nową generacją broni 

Dostępne dziś rozwiązania techniczne i technologiczne, kierunki rozwoju środków napadu powietrznego, a także 

doświadczenia z jego pokojowej eksploatacji i wykorzystania bojowego pozwalają na sformułowanie takiego zestawu 

wymagań do modernizacji Pioruna, aby stanowił skuteczną broń jeszcze za kilkanaście lat. 

Chociaż przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy Piorun znajduje się w użyciu od niedawna i wciąż jest najbardziej 

efektywny bojowo w kategorii MANPADS na Zachodzie, zachowanie jego atutów także w przyszłości 

wymaga pilnego podjęcia prac modernizacyjnych. 

w chwili zakończenia rozwoju i wdrożenia do liniowej 

eksploatacji poprzedniej. Biorąc pod uwagę, 

że polski przemysł obronny – dzięki PPZR 

Grom i Piorun – stał się jednym ze światowych liderów 

segmentu rynku rakietowych zestawów 

przeciwlotniczych bliskiego (bardzo krótkiego) 

zasięgu, o czym świadczą liczne kontrakty eksportowe, 

byłoby to działanie ze wszech miar słuszne 

i spodziewane. Zmodernizowany Piorun – oznaczany 

na tym etapie prac Piorun NG (nowej generacji) 

– miałby wejść do produkcji jeszcze w tej 

dekadzie, spełniać wymagania pola walki przyszłości 

oraz wykorzystywać rozwiązania i technologie 

wcześniej niedostępne. 

Jednak za najważniejszy czynnik wpływający na 

konieczność jak najszybszego sformalizowania rozpoczęcia, 

finansowanych w jak największym zakresie 

z budżetu państwa, prac rozwojowych nad Piorunem 

NG należy uznać zastosowanie bojowe PPZR 

Piorun w obecnie trwającej, rozpoczętej rosyjskim 

atakiem 24 lutego 2022 r., fazie konfliktu rosyjsko- 

-ukraińskiego. Dotychczasowe doświadczenia zastosowania 

Piorunów w walce, a swój bojowy 

chrzest przeszły one już w pierwszych dniach wojny, 

są bardzo dobre – wykazały ją zestrzeliwując m.in. 

najnowsze, wyposażone w zaawansowane środki 

samoobrony, samoloty (Su-34) i śmigłowce (Ka-52) 

rosyjskich Sił Powietrzno-Kosmicznych, a także pociski 

manewrujące Ch-101 oraz, cechujące się bardzo 

niską sygnaturą termiczną, bezzałogowce rozpoznawcze 

Orłan-10. Fakt, że przeciwnik boleśnie 

przekonał się o bojowej skuteczności polskich zestawów 

z pewnością wpłynie na zmiany w taktyce 

wykorzystania rosyjskiego lotnictwa, a w dalszej 

perspektywie także na dalszy rozwój pokładowych 

środków samoobrony przed pociskami 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Kongsberg Protector – system gotowy 

na wyzwania pola walki przyszłości 

Paweł Mikołajczyk 

Firma Kongsberg Defence&Aerospace 

jest światowym liderem w obszarze 

zdalnie sterowanych systemów 

uzbrojenia, przeznaczonych przede 

wszystkim do pojazdów lądowych 

i wozów bojowych. Główną ideą 

przyświecającą ich konstruktorom jest 

elastyczność konfiguracji, której celem 

jest sprostanie specyfice wymagań 

każdego odbiorcy. 

Fotografie w artykule: Kongsberg, US Army, 

US Marine Corps, AMZ-KUTNO. 

Zdalnie sterowane stanowiska uzbrojenia 

(Remote Weapon Station, RWS) zapewniają 

realizację każdego zadania zarówno 

na lądzie, jak i na morzu, na platformach mobilnych 

oraz stanowiskach stacjonarnych. Umożliwiają 

zdalną obsługę uzbrojenia różnych kalibrów 

– od broni strzeleckiej po armaty średniego 

kalibru. Mogą być uzbrojone również w kierowane 

pociski przeciwpancerne i przeciwlotnicze 

bardzo krótkiego zasięgu. Wszystkie systemy 

RWS produkowane przez Kongsberg wykorzystują 

te same bazowe rozwiązania, dzięki czemu 

są modułowe i zapewniają możliwość niemal dowolnego 

konfigurowania. 

❚ Rodzina Protector 

Od 2002 r. Kongsberg dostarczył ponad 20 000 

zdalnie sterowanych systemów uzbrojenia rodziny 

Protector, w tym Protector RWS z karabinami maszynowymi 

czy granatnikami oraz Protector MCT (Medium 

Caliber Turret) z armatami średniego kalibru, 

do 28 odbiorców na całym świecie. Na 

przestrzeni ponad 20 lat produkty rodziny Protector 

są stale udoskonalane dzięki współpracy 

Po rozwiązania Kongsberga Protector RWS i MCT sięgnęło 28 różnych państw, co czyni z nich najpopularniejsze 

systemy w swej klasie na świecie. 

Kongsberg od 200 lat zajmuje się produkcją broni, a zdalnie sterowane stanowiska uzbrojenia rozwija od ponad 20 lat. 

Na zdjęciu Dual RWS z 40 mm granatnikiem automatycznym i 7,62 mm karabinem maszynowym. 

z kontrahentami, a często w ramach, wspólnych 

z partnerami, przedsięwzięć rozwojowych. Nad 

ewolucją RWS i MCT pracuje obecnie 400 inżynierów, 

skoncentrowanych na dostarczaniu najlepszych 

rozwiązań użytkownikom i utrzymaniu 

wiodącej pozycji firmy na rynku. Zaufanie 

klientów i partnerów biznesowych wynika nie 

tylko z jakości produktów, lecz także z tego, że 

są oni zaangażowani w nieustanny rozwój systemów 

uzbrojenia i systemów wieżowych Kongsberga. 

Mimo różnic wynikających z przewidywanych 

przez odbiorcę zadań, wszystkie 

Protectory wyposażone są w zunifikowany system 

kierowania ogniem Protector FCS, odpowiadający 

NATO-wskiej architekturze GVA (Generic 

Vehicle Architecture, STANAG 4754). Stanowi on 

niejako rdzeń systemu, wokół którego konfigurowana 

jest reszta elementów: inne czujniki, 

uzbrojenie itd., w zależności od oczekiwań odbiorcy. 

Protector FCS znalazł zastosowanie 

w wieżach załogowych, co skutkuje niezwykłą 

elastycznością w konfiguracji systemów uzbrojenia 

w celu sprostania nowym wyzwaniom 

i oczekiwaniom. System umożliwia zamienność 

stanowisk – różni członkowie załogi mogą wymiennie 

obsługiwać system uzbrojenia lub jeden 

żołnierz może kontrolować więcej niż jedno 

stanowisko, za każdym razem oferując 

dostęp do danych z różnych czujników wspomagających 

rozpoznanie celu, fuzję danych, automatyczne 

śledzenie celu i jego wskazywanie 

innym systemom uzbrojenia. Oferuje on również 

automatyczne skierowanie uzbrojenia 

w kierunku zagrożenia. 

Możliwe jest również integrowanie systemów 

rodziny Protector na pojazdach bezzałogowych, 

co daje nowe możliwości zwiększenia siły ognia 

pododdziałów zmechanizowanych. Operator może 

wówczas kontrolować stanowisko uzbrojenia lub 

wieżę za pomocą przenośnego panelu sterowania 

(opcjonalnie może pełnić funkcję kontrolera platformy). 

Proces celowania jest wspomagany przez 

funkcje związane z autonomizacją systemu, co 

zmniejsza obciążenie operatora i zwiększa skuteczność 

ognia. Systemy RWS i MCT można instalować 

zarówno na prostszych bezzałogowych 

pojazdach wsparcia, jak i na cięższych, wysokomobilnych 

„bezzałogowych skrzydłowych”, działających 

w ramach zespołów załogowo-bezzałogowych 

(MUM-T). Operatorzy mogą nadzorować 

pojazdy bezzałogowe z pojazdu dowodzenia, zaś 

ich „podopieczni” realizować szeroki wachlarz zadań 

(rozpoznanie, wsparcie ogniowe itd.) bez narażania 

żołnierzy na ryzyko zranienia lub nawet śmierci. 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

16. pułk logistyczny z Elbląga jest pierwszą jednostką Sił Zbrojnych RP, która pod koniec 2023 r. odebrała nowe zestawy do transportu pojazdów gąsienicowych i cysterny 

CD-10S. Zestaw do przewozu pojazdów gąsienicowych składa się z ciągnika Mercedes Benz Zetros 3348 AS 6×6 i naczepy niskopodwoziowej Dobrowolski NC wz. 21. 

Nowe ciężarówki Wojska Polskiego 

Dzięki uprzejmości dowództwa 16. Żuławskiego 

pułku logistycznego z Elbląga, 

który jako pierwszy otrzymał zarówno 

nowe zestawy do transportu ciężkiego sprzętu, 

jak i cysterny CD-10S, autor miał możliwość 

dokładnego zapoznania się z pojazdami i wykonania 

ich zdjęć, który prezentujemy w niniejszym 

artykule. 

Łukasz Pacholski 

12 stycznia w mediach 

społecznościowych 16. Pomorskiej 

Dywizji Zmechanizowanej opublikowano 

fotografie nowych ciężarówek, które 

trafiły pod koniec ubiegłego roku do 

pododdziałów logistycznych tego 

związku taktycznego. Z racji, że mowa o 

zupełnych nowościach w parku sprzętu 

samochodowego Sił Zbrojnych RP, warto 

zapoznać się z nimi bliżej. 

Fotografie w artykule Łukasz Pacholski. 

Zestaw do przewozu ciężkich pojazdów gąsienicowych z ciągnikiem Mercedes Benz Zetros 3348 AS 6×6. 

❚ Mercedes Benz Zetros 3348 AS 6×6 

Elbląski pułk jest pierwszą jednostką SZ RP, która 

odebrała pod koniec ubiegłego roku zestawy 

do transportu ciężkiego sprzętu, złożone z ciągnika 

siodłowego Mercedes Benz Zetros 3348 AS 

6×6 i naczepy niskopodwoziowej Dobrowolski 

NC wz. 21. Kontrakt na zakup 31 zestawów został 

zawarty z konsorcjum firm: Dobrowolski Sp. 

z o.o., Autobox Innovations Sp. z o.o. sp. j. i Top 

Gun A. Goryca 30 października 2021 r. przez ówczesny 

Inspektorat Uzbrojenia. Umowa ma 

wartość 115,9 mln PLN brutto i zawiera opcję 

umożliwiającą rozszerzenie zamówienia o kolejnych 

78 zestawów w okresie 2024–2026 (po 

26 w każdym roku), koszt zakupu których może 

wynieść kolejnych 271,6 mln PLN brutto. Dostawy 

zostały zaplanowane na lata 2023–2026 

(siedem w 2023 r. i po osiem w każdym z kolejnych 

lat), a w postępowaniu przetargowym 

zwycięskie konsorcjum pokonało ofertę spółki 

Jelcz Sp. z o.o. 

W segmencie zestawów do transportu pojazdów 

gąsienicowych jednostki logistyczne SZ RP 

dysponują obecnie kilkoma ich typami. Są to 

zestawy z ciągnikami: Iveco EuroTrakker, Mercedes-Benz 

Actros 3353AS, Faun SLT-50-2 Elefant 

(pozyskanymi wraz z pierwszą partią czołgów 

Leopard 2A4 od Bundeswehry), a także – będącymi 

przedmiotem dostaw i sukcesywnych zamówień 

– zestawami Jak, składającymi się z ciągników 

Jelcz C882.62 8×8 i naczep Demarko 

ST775-20W. Podobnie jak te ostatnie, także zestawy 

z Zetrosami i naczepami NC wz. 21 mają 

służyć do przerzutu m.in. dostarczanych obecnie 

czołgów K2 czy M1A1 Abrams, a także innego 

ciężkiego sprzętu gąsienicowego. 

Cechą charakterystyczną nowych ciągników 

siodłowych jest tzw. klasyczny układ konstrukcyjny 

– z silnikiem przed kabiną załogi, dziś najczęściej 

spotykany w ciężarówkach oferowanych na 

rynkach państw amerykańskich. Dzięki takiemu 

rozwiązaniu zmniejsza się obciążenie kierowcy 

wynikające z drgań układu napędowego, redukcji 

uległo także obciążenie udarowe osób przebywających 

w kabinie podczas jazdy w terenie, 

prostszy jest dostęp do przedziału silnikowego, 

ułatwione wsiadanie i wysiadanie, mniejsza jest 

również wysokość całkowita. O charakterystykach 

www.zbiam.pl Styczeń 2024 • Wojsko i Technika 37

Przemysł obronny 

Partner-2023 cz. 1 

Wozy bojowe, pojazdy wojskowe i systemy artyleryjskie 

Miroslav Gyűrösi 

Jesień to w naszych szerokościach 

geograficznych okres zazwyczaj 

kończący rok wystawienniczy. 

Oczywiście dotyczy to również branży 

obronnej, a jedną z ostatnich 

w ubiegłorocznym kalendarzu była 

belgradzka wystawa Partner-2023. 

Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi, 

Ministerstwo Obrony Republiki Serbii, 

materiały organizatora wystawy Partner-2023. 

Ostatnia jak dotąd, jedenasta, odsłona 

wystawy Partner tradycyjnie odbyła się 

w centrum wystawienniczym Beogradski 

Sajam w stolicy Republiki Serbii w dniach 

25–28 września 2023 r. Jak zawsze nie zabrakło 

na niej egzemplarzy uzbrojenia i sprzętu eksploatowanego 

przez Siły Zbrojne Serbii (Vojska 

Srbije, VS), prototypów powstałych w instytutach 

naukowo-badawczych oraz działach rozwoju 

przedsiębiorstw, a także makiet, modeli i informacji 

o realizowanych projektach. Choć z założenia 

wystawy Partner mają charakter międzynarodowy, 

to ekspozycje podmiotów z zagranicy 

zazwyczaj są tylko uzupełnieniem prezentacji lokalnych 

wystawców. Nie inaczej było i tym razem, 

choć nie można pominąć stosunkowo dużego 

stoiska Chińskiej Republiki Ludowej, a także – po 

raz pierwszy – firm z Islamskiej Republiki Iranu. 

Z racji bardzo rozbudowanego – w stosunku 

do wielkości państwa – przemysłu obronnego 

oraz realnych potrzeb lokalnych sił zbrojnych, 

jak też służb bezpieczeństwa i ochrony porządku 

publicznego, skala prezentowanych produktów, 

rozwiązań i usług jest bardzo bogata. Poza 

rodzajami uzbrojenia powstającymi jedynie 

w kilku państwach świata, obejmowała praktycznie 

wszystko. Od amunicji i broni strzeleckiej, 

przez armaty szybkostrzelne czy moździerze 

różnych kalibrów, lufowe oraz rakietowe 

Główna hala centrum Beogradski Sajam podczas wystawy Partner-2023, podobnie jak w minionych latach, 

wypełniona była po brzegi uzbrojeniem i sprzętem oraz rozwiązaniami, które serbscy producenci i placówki 

badawczo-rozwojowe oferują potencjalnym odbiorcom zagranicznym. 

systemy artyleryjskie wraz z amunicją, pojazdy 

wojskowe oraz wozy bojowe na kołach i gąsienicach, 

po systemy obrony przeciwlotniczej, 

śmigłowce i samoloty. 

W pierwszej części relacji z belgradzkiej wystawy 

przybliżymy czytelnikom „Wojska i Techniki” 

samochody i pojazdy wojskowe, wozy 

bojowe, a także systemy artyleryjskie wraz 

z amunicją do nich. 

❚ Wozy bojowe 

W kategorii ciężkich wozów bojowych główną 

prezentowaną nowością był czołg podstawowy 

M-84AS2, który ma stać się zasadniczym uzbrojeniem 

serbskich pododdziałów pancernych. 

W ubiegłym roku rozpoczęto kompletowanie wozów 

partii przedseryjnej, które trafić miały do jednostek 

w celu przeprowadzenia poszerzonych 

prób i wypracowania zasad użycia oraz wsparcia 

eksploatacji. Oczywiście nie chodzi o zupełnie 

nowy wóz, ale kolejną modernizację czołgów od 

dziesięcioleci znajdujących się w linii, w przeważającej 

liczbie wyprodukowanych jeszcze 

w czasach istnienia Socjalistycznej Federacyjnej 

Republiki Jugosławii (SFRJ). Celem obecnie 

realizowanego programu modernizacyjnego 

jest, poza poprawą odporności balistycznej poprzez 

montaż bloków pancerza reaktywnego 

i ekranów listwowych, także wyposażenie czołgu 

w nowy system kierowania ogniem i zdalnie sterowane 

stanowisko uzbrojenia DUBS 12,7 

z 12,7 mm wkm M87 (serbski licencyjny NSW). 

Nowe przyrządy obserwacyjno-celownicze dowódcy 

i działonowego integrują kanał termowizyjny, 

telewizyjny i dalmierz laserowy. Uzupełnieniem 

SKO jest system ostrzegania przed 

opromieniowaniem laserem oraz wyrzutnie granatów 

dymnych. Wóz otrzymał także nowe środki 

łączności. Zapas gotowej do użycia amunicji do 

wkm zamontowanego w zdalnie sterowanym 

Zmodernizowany czołg M-84AS2 jest od roku 2023 – na razie w niewielkiej liczbie 

– wprowadzany do uzbrojenia Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Serbii. 

Patrząc na zmodernizowany czołg M-84AS2 z tyłu dobrze widać osłony listwowe 

przedziału napędowego i tylnej części, a także zdalnie sterowane stanowisko uzbrojenia 

oraz czujnik meteorologiczny SKO na stropie wieży. 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Wojenne modernizacje rosyjskiego sprzętu bojowego 

Cz. 2 Systemy powietrzne i morskie, artyleria, broń strzelecka, obrona przeciwlotnicza 

Tomasz Szulc 

Modernizacje i modyfikacje rosyjskich 

wozów bojowych oraz pojazdów 

wojskowych wykorzystywanych podczas 

wojny na Ukrainie są relatywnie łatwe 

do zauważenia – fotografują się 

przy nich zarówno Rosjanie, 

jak i – przy zniszczonych czy zdobycznych 

– Ukraińcy. Zostały one omówione 

w artykule opublikowanym w „Wojsku 

i Technice” 8/2023. Znacznie trudniej 

wyrobić sobie zdanie na temat 

analogicznych zabiegów prowadzonych 

w przypadku sprzętu innych kategorii. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Federacji 

Rosyjskiej, Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy, 

Tułamaszzawod, TV Rossija 1, MySlo.ru, Internet. 

Oczywiście, bywa on fotografowany, jak też 

opisywany w mediach społecznościowych, 

a nawet oficjalnych, ale są to informacje 

fragmentaryczne i często trudne do weryfikacji. 

Z drugiej strony bardzo mała dynamika 

działań sprzyja „majsterkowaniu”, a przewlekły 

charakter konfliktu ułatwia producentom uzbrojenia 

wprowadzanie różnorodnych zmian i udoskonaleń. 

Widać jednak wyraźnie, że poza bezzałogowcami, 

większość usprawnień jest dziełem 

(przy) frontowych „racjonalizatorów”. 

❚ Systemy powietrzne 

W obszarze uzbrojenia lotniczego pojawiło się kilka 

wojennych innowacji. Najważniejszą jest uruchomienie 

na dużą skalę przez moskiewskie GNPP 

Bazalt produkcji zestawów, umożliwiających 

przekształcenie klasycznych bomb FAB-250M62 

i FAB-500M62 w precyzyjne bomby szybujące. Zestawy 

takie, nazwane UMPK (Unificirowannyj modul’ 

planirowania i korrekcji, pol. uniwersalny moduł 

szybowania i korekcji), powtarzają koncepcję 

Dwa transportery opancerzone-ciągniki MT-LB uzbrojone w wyrzutnie MS-227 140 mm rakiet niekierowanych 

okrętowego systemu A-22 Ogoń. 

amerykańskich JDAM ER (Joint Direct Attack Munition 

Extended Range), mają jednak znacznie 

prymitywniejszą konstrukcję. Składają się z belki, 

wewnątrz której znajduje się blok aparatury nawigacyjno-sterującej 

z odbiornikiem systemu nawigacji 

satelitarnej GPS/GLONASS Komieta, pary 

prostokątnych, rozkładanych skrzydeł, dwóch płytowych 

sterów poziomych, dwóch stateczników 

w układzie „V” dołączanych do stabilizatora bomby 

i metalowych taśm mocujących. Co ciekawe, już 

kilkanaście lat temu Bazalt opracował znacznie 

bardziej zaawansowany moduł MPK, przeznaczony 

do bomb FAB-500M62, ale wówczas nie zainteresował 

on wojskowych. Użycie UMPK, które podobno 

rozpoczęło się już w październiku 2022 r., 

potwierdziło zasadność stosowania takiego rozwiązania 

(zrzut bomb następuje z zasady nad terytorium 

Rosji), ale też towarzyszyła mu początkowo 

rekordowa liczba awarii, polegających najczęściej 

na nieotwarciu skrzydeł, przez co bomby spadały 

po klasycznej trajektorii balistycznej i detonowały 

w niewielkiej odległości od punktu zrzutu, także na 

własnym terytorium, czasem w terenie zabudowanym. 

Gdy UMPK działa prawidłowo, zrzut może 

nastąpić w odległości ponad 60 km od zaprogramowanego 

celu. W lipcu 2023 r. strona ukraińska, 

na podstawie znalezionego niewybuchu, potwierdziła 

użycie UMPK w połączeniu z bombą 

OFAB-250-270 – lżejszą, ale o wyraźnie gorszej 

aerodynamice. Pod koniec ubiegłego roku pojawiły 

się pierwsze zdjęcia zestawów UMPK 

z OFAB-250-270 z dodatkowymi czepcami balistycznymi, 

zmniejszającymi opór powietrza i tym 

samym zwiększającymi zasięg. 8 stycznia br. ujawniono 

pierwsze zdjęcie modułu UMPK połączonego 

ze zmodyfikowaną kasetą bombową RBK- 

500. Powtarzają się wiadomości o zastosowaniu 

bojowym bomb FAB-1500M54 wagomiaru 1500 

kg, zaopatrzonych w UMPK o większych skrzydłach 

i zapewne znacząco dopracowanej konstrukcji, 

a także czepiec balistyczny. Zdjęcia takiej bomby 

wykonane w zakładzie produkcyjnym opublikowano 

w styczniu br., nie ma jednak, jak dotąd, fotograficznych 

dowodów na ich użycie ani ze strony 

rosyjskiej, ani ukraińskiej. Powtarzają się też spekulacje 

na temat możliwości zakupu przez Rosję irańskich 

lub białoruskich odpowiedników UMPK, które 

miałyby zapewnić jeszcze lepsze osiągi. 

Zaobserwowano także istotne zmiany w zestawie 

uzbrojenia kierowanego „powietrze-powietrze” 

Niewybuch bomby OFAB-250M62 z UMPK. 

Bomba FAB-500M62 z modułem UMPK podwieszona pod skrzydłem Su-34. 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 21 

Marcin Gawęda 

W okresie od drugiego tygodnia grudnia 

do połowy stycznia inicjatywa na froncie 

powoli przechodziła w ręce rosyjskie. 

Potencjał ofensywny Sił Zbrojnych 

Ukrainy wyczerpał się, natomiast Siły 

Zbrojne Federacji Rosyjskiej 

kontynuowały działania zaczepne, 

chociaż bez większych sukcesów, 

za to z poważnymi stratami. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony 

Federacji Rosyjskiej, Sztab Generalny 

Sił Zbrojnych Ukrainy, Państwowa Służba 

ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Ukrainy, 

Charkowska Prokuratura Okręgowa, Internet. 

Kiedy 5 stycznia br. doszło do rozmowy telefonicznej 

naczelnego dowódcy SZU 

gen. Wałerija Załużnego z naczelnym dowódcą 

Sił NATO w Europie gen. Christopherem 

Cavolim, Załużny stwierdził wprost, że SZU „kontynuują 

prowadzenie obronnych operacji, koncentrując 

się na odpieraniu ataków przeciwnika 

i zadaniu mu maksymalnych strat w sile żywej 

i sprzęcie”. Głównym omawianym tematem były 

jednak rosyjskie ataki rakietowe i wzmocnienie 

ukraińskiej obrony przeciwlotniczej. 

Tymczasem natarcia rosyjskie prowadzone 

były na kilku głównych kierunkach – ciężkie 

walki trwały pod Kupiańskiem, Bachmutem, 

Awdijiwką, Marjinką i Krynkami. 

Sytuacja operacyjna na wschodzie Ukrainy 

pozostaje trudna, ale siły ukraińskie utrzymują 

obronę na wszystkich kierunkach – oznajmił, 

niejako tradycyjnie, dowódca Wojsk Lądowych 

SZU gen. Ołeksandr Syrski, donosząc o natarciach 

na kierunkach kupiańskim, łymańskim 

155 mm armatohaubica samobieżna Archer ze składu 45. Samodzielnej Brygady Artylerii SZU prowadzi ogień. 

W grudniu 2023 r. brygadę, która przechodziła szkolenie w Szwecji, odwiedził naczelny dowódca Szwedzkich 

Sił Zbrojnych, gen. Per Micael Bydén. 

i bachmuckim. Podobnie było na kierunku donieckim, 

gdzie ciężkie walki cały czas toczyły się 

pod Awdijiwką i Marjinką. Siły ukraińskie na całym 

froncie przeszły do obrony, wycofując na 

tyły część wykrwawionych wielomiesięcznymi 

walkami jednostek, jak np. 3. Brygadę Szturmową 

„Azow”, ale Rosjanie odnotowali jedynie niewielkie 

zdobycze terenowe, w zasadzie o znaczeniu 

lokalnym, ponosząc w atakach ogromne 

straty w ludziach i sprzęcie, np. pod Synkiwką, 

Krynkami, Bachmutem czy Awdijiwką. 

Przedstawiciel Głównego Zarządu Wywiadu 

Ministerstwa Obrony Ukrainy (HUR) Wadym Skibicki, 

oceniał że zgrupowanie sił agresora na 

Ukrainie liczyło w grudniu ok. 462 000 żołnierzy 

i 35 000 funkcjonariuszy Rosgwardii. Oznacza to, 

że mimo problemów z uzupełnieniem strat 

w sprzęcie, odbudowały one swoje rezerwy 

operacyjne oraz strategiczne, co pozwala na 

utrzymanie inicjatywy na froncie i rotowanie 

wykrwawionych jednostek. Spekulowano, że 

w połowie stycznia może dojść do ofensywy na 

kierunku charkowskim, ale szczegółowy przegląd 

sił rosyjskich na tym kierunku sugerował 

działania co najwyżej o charakterze taktycznym, 

a nie operacyjnym. 

W walce kontrbateryjnej w dalszym ciągu 

przeważały SZU, wciąż skuteczne są polowe systemy 

rakietowe M142/M270, niszczące szczególnie 

cenne cele, jak stanowiska artylerii, stacje radiolokacyjne, 

systemy WRE itd. Z ciekawostek 

warto odnotować zniszczenie przez system HI- 

MARS radaru artyleryjskiego 1K148 Jastrieb-AW, 

dopiero co skierowanego na front. W celu potwierdzenia 

oficjalnego komunikatu SZU 

z 2 stycznia br., o zniszczeniu tego systemu, udostępniono 

film, na którym widać eksplozję bezpośrednio 

nad radarem. Działania wyrzutni 

HIMARS w tym przypadku zabezpieczały z powietrza 

dwa bezzałogowce – aparat z 73. Centrum 

Operacji Specjalnych, który wykrył cel, i bezzałogowiec 

typu Shark ze 140. samodzielnego 

Czołg Leopard 2A6 operujący gdzieś w rejonie ługańskim. 

Kolejny nieudany rosyjski atak na kierunku kupiańskim i nowe wraki czołgów na polu 

minowym pod Synkiwką. 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Myśliwce przewagi powietrznej – 

brakujące ogniwo Sił Powietrznych? 

Łukasz Pacholski 

Wojna na Ukrainie, szczególnie jej faza 

zapoczątkowana w lutym 2022 r., 

uświadomiła wielu zachodnim 

decydentom, że jednym z elementów 

zapewnienia bezpieczeństwa państwa 

i jego obywateli jest silne wojsko. 

W przypadku Polski zaowocowało to 

m.in. uchwaleniem ustawy z dnia 

11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny 

(Dz.U. z 2022 r. poz. 2305), a także 

przyspieszeniem bardzo ambitnego 

programu modernizacji i rozbudowy 

Sił Zbrojnych RP. 

Fotografie w artykule: Bundeswehr, 

US Air Force/Airman 1 st Class Duncan Bevan/MSgt. 

Michael Jackson/Airman 1 st Class Codie Trimble, 

Crown Copyright/SAC Connor Tierney RAF. 

Wśród jego elementów, w wielu przypadkach 

niejawnych, już w 2022 r. pojawiły 

się zapowiedzi kluczowych polityków 

ówczesnej koalicji rządzącej w Polsce o potrzebie 

zakupu niewielkiej partii myśliwców przewagi powietrznej. 

W kolejnych miesiącach deklaracja ta 

była podtrzymywana, co wiązało się m.in. z planowaną 

rozbudową potencjału Sił Powietrznych do 

dziesięciu eskadr samolotów bojowych. Obecnie, 

nie licząc pozostających jeszcze w linii Su-22M4 

i MiG-29, Polska dysponuje trzema eskadrami maszyn 

wielozadaniowych Lockheed Martin F-16C/D 

Block 52+ Jastrząb (zbliżających się do momentu 

zainicjowania programu modernizacji do standardu 

F-16V) i niepełną eskadrą (12 maszyn) 

naddźwiękowych samolotów szkolno-treningowych 

Korea Aerospace Industries FA-50GF, obecnie 

mogących zostać wykorzystanych głównie do 

szkolenia i treningu personelu latającego Sił Powietrznych, 

a nie do misji bojowych. W tym roku, 

zgodnie z harmonogramem zapisanym w umowie 

międzyrządowej zawartej 31 stycznia 2020 r., 

korporacja Lockheed Martin powinna rozpocząć 

dostawy pierwszych z 32 zamówionych wielozadaniowych 

samolotów F-35A Lightning II (do Polski 

mają zacząć trafiać od 2026 r.), a w 2025 r. KAI ma 

zapoczątkować dostarczanie docelowych 36 FA- 

-50PL Block 20 (po 2026 r. do tego standardu miałyby 

zostać zmodernizowane także FA-50GF). 

Łącznie będące dziś w eksploatacji bądź zamówione 

samoloty pozwolą na wyposażenie ośmiu 

eskadr lotnictwa taktycznego, które zostaną rozlokowane 

(najprawdopodobniej) w czterech bazach. 

Według obecnego stanu wiedzy będą to: 

21. Baza Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie (docelowo, 

od 2027 r., eskadra F-35A i eskadra 

Typowo wielozadaniowe F-16C/D Block 52+ Jastrząb, pomimo swoich zalet, nie nadają się do wykonywania misji bojowych 

na wysokościach powyżej 12 000 m. Jest to związane z ciągiem jednostki napędowej i powierzchnią skrzydeł, 

które w takich warunkach ograniczają zdolności operacyjne. 

Jednym z potencjalnych kandydatów do roli myśliwca przewagi powietrznej Sił Powietrznych jest Eurofighter. Obecnie 

maszyny tego typu są eksploatowane przez cztery państwa NATO i należą do najliczniejszych samolotów bojowych 

sojuszu. Na zdjęciu maszyna Luftwaffe w konfiguracji przewagi powietrznej uzbrojona w pociski kierowane „powietrze-powietrze”: 

dalekiego zasięgu MBDA Meteor (cztery pod kadłubem), średniego zasięgu RTX AIM-120C AMRAAM 

(dwa na belkach wewnętrznych) i bliskiego zasięgu Diehl IRIST-T (dwa na belkach zewnętrznych). 

FA-50PL), 23. Baza Lotnictwa Taktycznego w Mińsku 

Mazowieckim-Janówku (dwie eskadry FA-50PL), 

31. Baza Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu-Krzesinach 

(dwie eskadry F-16C/D) i 32. Baza Lotnictwa 

Taktycznego w Łasku (po eskadrze F-16C/D 

i F-35A). Taki „przydział” powoduje, że 22. Baza 

Lotnictwa Taktycznego z Malborka pozostanie po 

nieodległym wycofaniu MiG-ów-29 bez własnych 

samolotów, jednak może pozostać w strukturze 

Sił Powietrznych jako baza operacyjna dla lotnictwa 

sojuszniczego i innych typów statków powietrznych 

Sił Zbrojnych RP. Poza tym w przestrzeni 

publicznej zaczęły pojawiać się także 

informacje o możliwości powrotu lotnictwa wojskowego 

m.in. na ziemię lubuską (Babimost). 

W drugiej połowie ubiegłego roku znów zaczęły 

krążyć informacje o koncepcji zakupu kolejnych samolotów 

bojowych – 32 egzemplarzy dla dwóch 

kolejnych eskadr lotnictwa taktycznego. Na ten temat 

wypowiadali się także przedstawiciele SZ RP, 

z inspektorem Sił Powietrznych, gen. dyw. pil. Ireneuszem 

Nowakiem, na czele. 

Co należy podkreślić, zamiar zakupu maszyn tej 

klasy nie jest nowym pomysłem – pierwsze 

wzmianki o potrzebie zamówienia niewielkiej partii 

samolotów przewagi powietrznej Boeing 

F-15C/D Eagle pojawiły się w lipcu 1994 r., podczas 

spotkania ówczesnego ministra spraw zagranicznych 

Andrzeja Olechowskiego z sekretarzem stanu 

Stanów Zjednoczonych Warrenem Christopherem. 

Jak wskazują upublicznione notatki ze spotkania, 

obejmującego kwestie udziału Polski w programie 

Partnerstwo dla Pokoju – swego rodzaju 


www.zbiam.pl

Transport lotniczy 

Najważniejszym wydarzeniem programu C295 w roku 2023 było podpisanie umowy na dostawę 16 samolotów dla lotnictwa morskiego Hiszpanii. Maszyny mają zostać 

dostarczone w konfiguracji patrolowej i ZOP MPA (sześć) oraz patrolowo-dozorowej MSA (10). 

Airbus C295 nadal liderem rynku 

lekkich samolotów transportowych 

Łukasz Pacholski, 

współpraca Andrzej Kiński 

Rok 2023 był bardzo istotny 

dla wojskowej części grupy Airbus, 

a dla programu lekkiego samolotu 

transportowego C295 w szczególności. 

Było to związane z rozpoczęciem dostaw 

maszyn do nowych użytkowników, 

a także podpisaniem ważnego kontraktu 

w Hiszpanii, dzięki któremu samoloty 

C-295MW staną się trzonem tamtejszego 

lotnictwa morskiego w obszarze 

zadań patrolowych i zwalczania 

okrętów podwodnych. 

Ilustracje w artykule: Airbus, Irish Air Corps, 

Ministerstwo Obrony Republiki Serbii. 

Program C295 został zapoczątkowany przez 

hiszpańską firmę Construcciones Aeronáuticas 

SA (CASA) w połowie lat 90. z myślą 

o dalszym rozwoju udanej maszyny CASA/IPTN 

CN-235 (oblot 1983 r., dostawy od 1988 r., ponad 

350 wyprodukowanych). Prototyp samolotu, który 

miał być zdolny do przewiezienia do 9250 kg 

ładunku na odległość ok. 1500 km, wzniósł się po 

raz pierwszy w powietrze w listopadzie 1997 r., 

a dostawy seryjnych samolotów do hiszpańskich 

Ejército del Aire y del Espacio rozpoczęły się 

w 2001 r. Od tego czasu producent, który po 

przekształceniach własnościowych, stał się 

w 1999 r. elementem europejskiej grupy lotniczo-kosmicznej 

EADS – od 2014 r. Airbus Group 

– uzyskał zamówienia na 299 egzemplarzy. Do 

końca 2023 r. dostarczono ich 218, spośród których 

skreślono z ewidencji z powodu wypadków 

jedynie cztery (23 stycznia 2008 r. w pobliżu lotniska 

w Mirosławcu doszło do katastrofy polskiego 

C-295M nr 019; 9 listopada 2012 r. w pobliżu 

Saint-Germain-du-Teil rozbił się algierski C-295M 

„7T-WGF”; 28 lutego 2016 r. w brazylijskim Alto 

Alegre wypadł z pasa startowego C-295M 

„FAB2808”, należący do Força Aérea Brasileira, 

uszkodzenia były na tyle duże, że maszynę złomowano; 

3 kwietnia 2019 r. na podejściu do lotnisku 

Santa Cilia De Jaca Airport w pobliżu miasta 

Huesca przymusowo lądował hiszpański 

C-295M „T.21-10”, ze względu na skalę uszkodzeń 

użytkownik zdecydował się nie remontować maszyny). 

Przy okazji statystyk warto odnotować, że 

globalna flota tych maszyn zrealizowała nalot 

przekraczający 600 000 godzin. 

Ubiegły rok był także okresem zapoczątkowania 

dostaw samolotów do nowych użytkowników. 

W czerwcu 2023 r. Airbus dostarczył pierwszy egzemplarz 

samolotu patrolowego C-295MSA do 

Republiki Irlandii, a drugi dołączył do niego w październiku 

(umowa z grudnia 2019 r. o wartości 

220 mln EUR). We wrześniu pierwsze transportowe 

C-295MW trafiły do Republiki Indii (umowa 

z września 2021 r. o wartości ok. 3 mld USD na 56 

samolotów, z których 40 wyprodukują na licencji 

zakłady Tata Advanced Systems Ltd.) i Republiki 

Serbii (umowa z lutego 2022 r. na dwie maszyny 

o wartości ok. 81 mln EUR). Z kolei w grudniu ub.r. 

rozpoczęto dostawy do Brunei na mocy kontraktu 

z grudnia 2022 r. o nieujawnionej wartości, opiewającego 

na cztery egzemplarze (w tym przypadku 

pierwsze dwa samoloty mają zostać przebazowane 

do Azji do końca stycznia br.). Aktywne 

działania marketingowe przyniosły także podpisanie 

dwóch nowych kontraktów. W październiku 

rząd Ekwadoru poinformował o zamówieniu 

dwóch C-295MW w konfiguracji transportowej 

(zgodnie z deklaracjami, po jednej maszynie ma trafić 

do lotnictwa morskiego i wojsk lądowych, wcześniej 

Ekawdor zakupił trzy samoloty). Co ciekawe, powyższe 

zamówienie, zgodnie z oficjalnymi danymi 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

„Ceremonia prezentacji uzbrojenia” w Itaguaí. Załoga stoczniowa szykuje się do zejścia z pokładu Humaity, aby ustąpić miejsca marynarzom. Od 2010 r. Brazylijczycy zbudowali 

kompleks przemysłowo-bazowy od zera i dwa okręty podwodne. Kolejna para jest w zaawansowanym stadium produkcji. 

Brazylia nową podwodną potęgą? 

Tomasz Grotnik 

12 stycznia w Bazie Sił Podwodnych 

BSIM (Base de Submarinos da Ilha da 

Madiera) w Itaguaí, w obecności m.in. 

ministra obrony Joségo Mucia Monteiry, 

odbyła się uroczystość podniesienia 

bandery i przyjęcia do służby 

w Marynarce Wojennej Federacyjnej 

Republiki Brazylii okrętu podwodnego 

S 41 Humaitá. To już druga jednostka 

zmodyfikowanego typu Scorpène 

(określanego jako S-BR lub Riachuelo, 

od nazwy prototypu), opracowanego 

przez Naval Group, zbudowana lokalnie 

w stoczni ICN, w oparciu o transfer 

technologii. Okręty te są częścią PROSUB 

(Programa de Desarrollo de 

Submarinos), czyli programu rozwoju 

okrętów podwodnych. To bardzo 

ambitne zamierzenie obejmuje budowę 

od podstaw: bazy, ośrodka szkoleniowego, 

stoczni i zaplecza serwisowego 

okrętów podwodnych z napędem 

spalinowo-elektrycznym, 

a finalnie nuklearnym. 

Ilustracje w artykule: Tomasz Grotnik, ICN, Ronaldo 

Bairros dos Santos, Marinha do Brasil, Naval Group. 

Także 12 stycznia w BSIM otwarto nową 

siedzibę Dowództwa Sił Podwodnych 

(Comando da Força de Submarinos), 

wcześniej znajdowała się ona w Ilha de Mocanguê 

w Nitéroi. W ten sposób w jednym miejscu 

skoncentrowano wszystkie aspekty eksploatacji 

brazylijskiej floty podwodnej. Styczniowa 

„ceremonia prezentacji uzbrojenia” (Cerimônia 

de Mostra de Armamento), jak Brazylijczycy 

określają uroczystość wprowadzenia do służby 

nowego okrętu, zakończyła się jego „transferem 

do sektora operacyjnego Marynarki” 

(Transferido para o Setor Operativo da Marinha). 

Oznacza to, że Marinha do Brasil ma dziś 

dwa okręty podwodne typu S-BR i dwa typu 

Tupi (niemiecki 209/1400; miały być zmodernizowane, 

ale zarzucono ten pomysł) oraz jeden 

typu Tikuna (209/1400mod). 

Wspomniane okręty pozwolą Brazylii na 

zwiększenie siły odstraszania na obszarze 

5,7 mln km² tzw. Błękitnej Amazonii (Amazônia 

Azul), której bogate wody oraz dno morskie są 

ważne dla rozwoju gospodarczego, naukowego 

i środowiskowego kraju. To właśnie na tym 

akwenie oceanicznym Brazylijczycy rozwijają 

działalność połowową, przezeń przechodzi 

95% handlu zagranicznego i tam eksploatowane 

są zasoby biologiczne oraz mineralne, 

w tym wydobywane 95% krajowej ropy naftowej 

i 80% gazu ziemnego. 

❚ „Tu na razie jest ściernisko… 

…ale będzie San Francisco”. No, może nie San 

Francisco, jak w popularnej piosence, jednak 

zakres PROSUB jest naprawdę duży. W Polsce 

przywykliśmy do lekceważącego tonu, jakim 

opisujemy dokonania techniczne oraz militarne 

niektórych państw, szczególnie odległych 

nam geograficznie i kulturowo, jednocześnie 

wygłaszamy peany o własnych dokonaniach 

czy przemyśle, choć często nie dorównują tym 

wyśmiewanym. Tymczasem to państwa takie 

jak np.: Socjalistyczna Republika Wietnamu, 

Republika Indii czy właśnie Federacyjna Republika 

Brazylii, dzięki wsparciu doświadczonych 

firm zachodnich, produkują dziś okręty 

o różnym stopniu skomplikowania, w tym 

podwodne. Tu szczególnie przykład brazylijski 

może zaskakiwać swym rozmachem. Trudno 

dziś wyrokować, czy determinacja we 

wsparciu politycznym i finansowym PROSUB 

będzie trwała, ale już uzyskane efekty wskazują, 

że projekt jest traktowany poważnie, 

a zmiany we władzach nie spowodowały w nim 

większych zawirowań. 

PROSUB to brazylijski program rządowy, który 

ma na celu rozbudowę sił podwodnych i rozwój 

przemysłu obronnego. Wraz z uruchomieniem 

Strategii Obrony Narodowej na rok 2008 ustalono, 

że Brazylia znacząco wzmocni flotę, w tym 

wyposaży ją w nowoczesne okręty podwodne, 


www.zbiam.pl

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 4 

Z A M Ó W P R E N U M E R A T Ę P A P I E R O W Ą I U Z Y S K A J 

D O S T Ę P D O E - W Y D A Ń A R C H I W A L N Y C H 

Wojsko i Technika 

Prenumerata roczna: 264,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Lotnictwo Aviation International 

Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Prenumerata roczna: 300 zł | 12 numerów 

Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów 

specjalnych wydawanych w 2024 roku. 

Prenumeratę zamów najpóźniej do końca lutego 2024 r. na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub dokonaj wpłaty na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

WiT 1_2024_short

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?