Jaarverslag 2023
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur in 2023: onze onderzoeken in de Academische Werkplaats, onze onderwijsprogramma's, bijeenkomsten en medewerkers.
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur in 2023: onze onderzoeken in de Academische Werkplaats, onze onderwijsprogramma's, bijeenkomsten en medewerkers.
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2023</strong>
Voorwoord<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
2
Vooruit<br />
De Duitse socioloog Hartmut Rosa typeert onze tijd als een van ‘razende stilstand’.<br />
Een tijd waarin we steeds harder moeten werken om te behouden wat we hebben.<br />
Alles gebeurt in zo’n hoog tempo dat we nauwelijks meer gelegenheid nemen om<br />
ons af te vragen of we nog wel werkelijk vooruitkomen of toch vooral rondjes rennen.<br />
Hoe is dat voor Erasmus Centrum voor Zorgbestuur?<br />
Als ik terugkijk op <strong>2023</strong>, en zie wat er allemaal is gebeurd, dan voelt dat gelukkig<br />
eerder als een ‘razende vooruitgang’ dan een ‘razende stilstand’. We hebben dit<br />
jaar – mede dankzij de mooie vragen uit het veld - veel nieuws kunnen ontwerpen en<br />
ontwikkelen. We hebben op vele plekken en manieren geprobeerd ons steentje bij te<br />
dragen aan de opgaves waar we met de gezondheidszorg voor staan. Hoogtepunten<br />
waren het symposium en de oratie over het thema Gedeeld Leiderschap in de Zorg.<br />
Gedeeld Leiderschap is een onderwerp dat ons al lang bezighoudt. Fantastisch<br />
om te merken dat het door zoveel mensen in de zorg wordt herkend als belangrijk<br />
element van de benodigde transitie in de zorg (en samenleving). Het heeft tot vele<br />
interessante ontmoetingen geleid.<br />
Over transitie is bekend: meer van hetzelfde doen, helpt niet. Het is zaak te durven<br />
denken buiten gebaande paden. Dat betekent voor ons dat we onze activiteiten<br />
en kennis hebben verbreed. Zo zijn we meer op maat gaan meedenken met<br />
netwerkverbanden, organisaties en regio’s en zijn we die ook gaan onderzoeken.<br />
Omdat praten niet genoeg is, hebben we nieuwe leervormen ontwikkeld, dicht op<br />
de huid van deelnemers, want zij zijn de verandering. Meer dan ooit is het dus ook<br />
persoonlijk. Dat was ook de boodschap van Floris Alkemade tijdens de Laprélezing,<br />
hij daagde ons uit ons idealisme serieus te nemen, omdat we er met realisme alleen<br />
niet komen.<br />
Is dit allemaal inderdaad vooruitgang? Of zelfs ‘razende vooruitgang’? Dat is<br />
misschien niet aan onszelf om te beoordelen, maar aan onze deelnemers en klanten.<br />
Wat ik met zekerheid kan zeggen, is dat ik <strong>2023</strong> zelf heb ervaren als een razend<br />
interessant jaar, waarin we ons als Centrum weer verder hebben ontwikkeld en<br />
vernieuwd. Een lijn die ik graag doortrek.<br />
Dank aan iedereen die hieraan heeft bijgedragen!<br />
Wilma van der Scheer<br />
3<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Inhoudsopgave<br />
Voorwoord2<br />
Vooruit3<br />
Een terugblik op <strong>2023</strong> 5<br />
Academische Werkplaats 8<br />
Publicaties in <strong>2023</strong> 10<br />
Uitgelicht: Oratie Wilma van der Scheer, Gedeeld leiderschap in de zorg 12<br />
Over het beeld<br />
De beelden op de titelpagina's van de<br />
hoofdstukken in dit jaarverslag zijn gemaakt<br />
door Creative Desk voor de presentatie bij de<br />
oratie van Wilma van der Scheer. Meer over<br />
deze oratie leest u op pagina 11.<br />
Onderwijsprogramma’s16<br />
Programma aanbod <strong>2023</strong> 17<br />
Nieuw programma: Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens 18<br />
Een kijkje in het programma Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens 19<br />
Studieweken20<br />
Deelnemers22<br />
Maatwerk24<br />
Uitgelicht: Laprélezing, Van betere antwoorden naar betere vragen 26<br />
Kwaliteit en integriteit 28<br />
In de media 31<br />
Team36<br />
Colofon Dit is een uitgave van Erasmus Centrum voor Zorgbestuur B.V. Rotterdam. Teksten Erasmus Centrum voor Zorgbestuur Foto’s Yvonne Witte,<br />
Creative Desk Foto cover Creative Desk Grafische realisatie Grapefish, Voorschoten • Erasmus Centrum voor Zorgbestuur is een onderdeel van Erasmus<br />
School of Health Policy & Management van de Erasmus Universiteit Rotterdam. www.erasmuscentrumzorgbestuur.nl
Een terugblik op <strong>2023</strong><br />
1<br />
5<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Een terugblik op het jaar <strong>2023</strong><br />
Ontmoetingen<br />
Dat transitie in de zorg iets vraagt van onszelf, van de zorg en van de samenleving<br />
als geheel kwam op meerdere manieren naar voren tijdens ontmoetingen in <strong>2023</strong>.<br />
De eerste ontmoeting op 3 februari was direct heel bijzonder: Wilma van der<br />
Scheer aanvaardde het ambt van bijzonder hoogleraar Leiderschap en Besturing<br />
in de Zorg. Ze sprak in haar rede over gedeeld leiderschap: hoe strategische<br />
verantwoordelijkheden tussen beroepsgroepen en professies te delen, in plaats<br />
van het gebruikelijke verdelen van verantwoordelijkheden. Wilma deed in haar<br />
oratie een appel op managers, professionals, bestuurders, politici en burgers om<br />
samen invulling te geven aan de strategische opgaven waar de zorg voor staat. Een<br />
vergelijkbaar appel deed Floris Alkemade tijdens de Laprélezing op 1 november,<br />
door te benadrukken dat oude zorgsystemen niet om nieuwe antwoorden vragen<br />
die binnen het systeem passen, maar om nieuwe vragen. “Wie willen we zijn?” is<br />
de fundamentele vraag die we ons moeten stellen bij transitievraagstukken - dus<br />
ook bij de transitie van de zorg. Het gezamenlijk, breder en op nieuwe manieren<br />
beetpakken van vraagstukken in de zorg zorgde ook voor ontwikkeling in onze<br />
onderwijs- en onderzoeksactiviteiten in <strong>2023</strong>.<br />
Onderwijs – open en op maat<br />
<strong>2023</strong> stond bol van ontwikkeling en vernieuwing in onze onderwijsprogramma’s. Zo<br />
trokken we op nieuwe manieren met deelnemers op rondom het thema Gedeeld<br />
Leiderschap, waaronder in de ouderenzorg, ziekenhuis en gehandicaptenzorg.<br />
Ook begeleidden we bestuurders bij hun gedeeld Leiderschap in netwerken in de<br />
Jeugdzorg en de GGZ en gaven we Master Classes Gedeeld leiderschap op maat.<br />
Nieuwe vormen van samenwerking vonden in <strong>2023</strong>, net als vorige jaren, hun weg in<br />
onze maatwerkprogramma’s: in de regio, tussen beroepsgroepen en in organisaties<br />
vanuit een nieuwe besturingsfilosofie.<br />
Gedurende het jaar ontwikkelden we het nieuwe programma ‘Het andere gesprek’,<br />
dat is gestart in 2024. In dit programma staat het kijken vanuit verschillende<br />
perspectieven naar een (transitie)vraagstuk centraal, om duurzame beslissingen<br />
met breed draagvlak te kunnen nemen. Daarmee kom je als deelnemer dichter<br />
bij je persoonlijke bestuursstijl en waarden. Ook de studieweek van de MHBA is<br />
radicaal anders ontworpen in <strong>2023</strong>. Waar voorheen een bezoek aan Europese<br />
landen centraal stond, doorliepen deelnemers nu een geheel nieuwe leerervaring, in<br />
eigen land, langs drie lijnen: persoonlijk leiderschap, een bestuurlijk en strategisch<br />
perspectief en de toekomst van de zorg. Hoewel het loslaten van een letterlijke<br />
studiereis voor deelnemers en programmaleiding even wennen was, waren de<br />
ervaringen erg positief.<br />
We vinden het geweldig om zo met deelnemers uit onze onderwijsprogramma’s op<br />
reis te gaan in het ontwikkelen van nieuwe vormen en nieuwe vragen voor de grote<br />
vraagstukken in de zorg. Ook in <strong>2023</strong> geven ze aan dat het onderwijs bijdraagt aan<br />
het verrijken en verdiepen van hun leiderschap. Daar zijn we trots op, omdat het<br />
past bij onze ambitie. We willen als Centrum diepgaande bewegingen aanjagen<br />
die zorgorganisaties helpen veerkrachtiger en toekomstbestendig te worden en de<br />
zorgtransitie te bewerkstelligen.<br />
Onderwijs, Onderzoek, Ontmoetingen en activiteiten Op maat.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
6
Onderzoek<br />
In <strong>2023</strong> was er op het vlak van onderzoek volop beweging. Onderzoeken werden<br />
opgestart, nieuwe onderzoekers sloten aan bij onze academische werkplaats en<br />
kennisuitwisseling tussen onderzoekers binnen ESHPM, andere faculteiten en met<br />
andere universiteiten zorgde voor plezier en nieuwe inzichten. Er verschenen ook de<br />
nodige artikelen in <strong>2023</strong>, bijvoorbeeld over gedeeld besturen in regio’s, leiderschap<br />
op de werkvloer, leren en ontwikkelen in zorgorganisaties en nog veel meer. Kennis<br />
uit onderzoek en publicatie werd benut in onze onderwijsprogramma’s en nieuwe<br />
inzichten uit onze onderwijsprogramma’s vonden hun weg naar onderzoek. Zo<br />
onderzochten we samen met twee alumni van ons clinical leadership programma<br />
Imagine2 het effect van hun veranderinitiatief: een specialisme-overstijgend<br />
zorgpad. De breedte aan onderzoeksactiviteiten illustreert wat wij als Centrum<br />
(willen) zijn, namelijk een brede vindplaats voor nieuwe inzichten en een plek waar<br />
mensen uit de praktijk van de zorg en het bestuur samen met academici werken aan<br />
kennisontwikkeling voor vraagstukken in de zorg.<br />
7<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Academische Werkplaats<br />
2<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
8
Academische werkplaats<br />
Zorgbestuur<br />
Ook in <strong>2023</strong> werkten we in onze academische werkplaats aan kennisontwikkeling<br />
door onderzoek naar goede zorg met goed bestuur. Op meerdere kennisvelden zijn<br />
we daarbij actief als Centrum: zorg voor management, gedeeld besturen, gedeeld<br />
leiderschap, kwaliteit van zorg en continu verbeteren met aandacht voor mensen.<br />
Afgelopen jaar is het onderzoek naar de ontwikkeling van een ‘goed bestuurder’<br />
opgestart, verbonden aan de Top Class. Door middel van interviews en<br />
sleutelmomenten duiken Helene Wüst en Martijn Jansen in thema’s als bestuurlijke<br />
waarden, perspectieven bij bestuurlijk leiderschap en noties over bestuurder zijn<br />
en bestuurlijk handelen. 2024 zal voor dit onderzoek nog in het teken staan van<br />
schrijven, in 2025 wordt van dit onderzoek een publicatie verwacht. Ook startte het<br />
onderzoek ‘Transparantie behandeling in de Wlz’, in opdracht van de VGN. Met dit<br />
onderzoek wordt, met behulp van interviews en focusgroepen, in beeld gebracht<br />
hoe in de gehandicaptensector invulling wordt gegeven aan (preventie van)<br />
behandeling, qua zorginhoudelijke organisatie en qua bekostiging. Dit onderzoek<br />
wordt medio 2024 afgerond.<br />
Tijdens de bijeenkomsten van de academische werkplaats werd kennis uitgewisseld,<br />
met elkaar meegedacht en werk tegengelezen. Nieuwe collega’s sloten aan bij de<br />
academische werkplaats, zoals Egge van der Poel, expert op het vlak van datasolidariteit.<br />
Er was genoeg te bespreken, want meerdere artikelen zagen in het<br />
afgelopen jaar het licht. Zo verschenen er wetenschappelijke publicaties over<br />
gedeeld besturen in regio’s, de afhankelijkheid van zorgorganisaties van banken en<br />
verzekeraars, leiderschap op de werkvloer, leren en ontwikkelen in zorgorganisaties,<br />
preventie in een ziekenhuissetting, gekoppeld aan normatieve complexiteit en een<br />
longitudinale evaluatie van een zorgpad cardiovasculair risicomanagement (CVRM)<br />
van het Deventer Ziekenhuis. Met nieuwe inzichten uit deze publicaties willen we<br />
leiders van nu ondersteunen om de uitdagingen van deze tijd te hanteren.<br />
9<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Publicaties in <strong>2023</strong><br />
Wilma van der Scheer (<strong>2023</strong>) ‘Leadership on the shopfloor: meanings,<br />
value and potential’ in Research Handbook on Leadership in Healthcare.<br />
Chambers. N. (eds) Camberley: Edward Elgar Publishing Ltd..<br />
De grootste groep zorgprofessionals – zij die een mbo-opleiding hebben<br />
afgerond, zoals praktijkverpleegkundigen en verzorgenden, wordt<br />
nooit uitgeno digd een leiderschapsontwikkelingsprogramma te doen.<br />
Dit empirische onderzoek laat zien dat het van cruciaal belang is om te<br />
investeren in mbo-gekwalificeerde zorgprofessionals, want we hebben hun<br />
leider schap nodig om een solide basis te leggen voor de toekomst van de<br />
gezond heidszorg.<br />
Kees De Kok, Wilma van der Scheer, Corry Ketelaars en Ian Leistikov<br />
(<strong>2023</strong>) ‘Organizational Attributes that Contribute to the Learning &<br />
Improvement Capabilities of Healthcare Organizations: a scoping<br />
review.’ BMC Health Services Research Res 23, 585.<br />
https://bmchealthservres.biomedcentral.com/articles/10.1186/<br />
s12913-023-09562-w<br />
Wat bepaalt of een organisatie goed is in leren en verbeteren? Dit onderzoek<br />
identificeert vijf kenmerken die bijdragen aan de leer- en verbetermogelijkheden<br />
van zorgorganisaties, zoals: waargenomen leiderschapsbetrokkenheid,<br />
open cultuur en ruimte voor teamontwikkeling. Ook vonden<br />
we belemmerende factoren.<br />
Hugo Peeters, Lieke Oldenhof, Wilma van der Scheer en Kim Putters (<strong>2023</strong>)<br />
‘Bedtime Negotiations: Unravelling Normative Complexity in Hospital-<br />
Based Prevention.’ Sociology of Health & Illness. 1-19<br />
Wat als 'de juiste zorg op de juiste plek' juist een langer verblijf in het<br />
ziekenhuis betekent? En dus niet vanzelfsprekend de zorg - op korte termijn<br />
- goedkoper maakt? Hugo Peeters onderzocht de normatieve complexiteit<br />
rond de realisatie van preventieve psychiatrische zorg voor vrouwen in de<br />
post-partum periode. Hij concludeert dat er te weinig aandacht is voor de<br />
tijdigheid van zorg oftewel 'de juiste zorg op het juiste moment'. Preventie<br />
heeft een lange tijdhorizon. Preventieve zorg in het bijzonder is gebaat bij<br />
vertragen, de tijd nemen om te onderkennen wat er nu moet gebeuren om<br />
ongezondheid en zorg later te voorkomen. Een belangrijke bijdrage aan een<br />
debat dat voornamelijk op economische gronden wordt gevoerd.<br />
Wilma van der Scheer (<strong>2023</strong>) Gedeeld leiderschap in de zorg. Rotterdam:<br />
Erasmus School of Health Policy & Management, Erasmus Universiteit<br />
Rotterdam (oratie). Zie ook pagina 12<br />
Oemar van der Woerd, Iris Wallenburg, Wilma van der Scheer en Roland Bal<br />
Regional network-building for complexity: A region-oriented policy<br />
response to increasing and varied demands for older person care in the<br />
Netherlands, Public Administration, januari <strong>2023</strong><br />
In dit artikel laten Van der Woerd en zijn mede-auteurs zien dat ‘de regio’<br />
een beleidslaag in de maak is, zonder heldere governance structuur en<br />
eigen beleidslogica. Regionale samenwerking is zodoende afhankelijk van<br />
de inspanningen van betrokkenen op verschillende beleidslagen van het<br />
zorgsysteem: lokaal, regionaal en landelijk. De (beleid)activiteiten rondom<br />
netwerkvorming in de Zeeuwse regio worden hier als voorbeeld genomen.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
10
Oemar van der Woerd, Jennie Janssens, Wilma van der Scheer en Roland Bal<br />
Managing (through) a network of collaborations: A case study<br />
on hospital executives’ work in a Dutch urbanized region,<br />
Public Management Review, januari <strong>2023</strong><br />
Het besturen van netwerken is uitgebreid bestudeerd. Maar er is weinig<br />
bekend over wat het vraagt om te navigeren in zo’n netwerk van samenwerkingen.<br />
In dit onderzoek is een Nederlandse regio onder de loep<br />
genomen. Welk bestuurlijk werk en (pragmatische) strategieën worden<br />
uitgevoerd om de belangen van de organisatie in lijn te brengen met die<br />
van het toenemend aantal zorgnetwerken? Het artikel geeft inzicht in de<br />
betekenis en praktijk van besturen in een netwerkomgeving.<br />
Tessa van Dijk, Wilma van der Scheer, Martijn Felder en Richard Janssen<br />
Health care reform and financial crisis in the Netherlands:<br />
consequences for the financial arena of healthcare care organizations.<br />
Health Economics, Policy and Law, juni <strong>2023</strong><br />
Hoe hebben hervormingen en de financiële crisis samen de gezondheidszorg<br />
gevormd? In deze studie is te zien hoe zorgorganisaties steeds meer<br />
afhankelijk werden van banken en verzekeraars als gevolg van de introductie<br />
van marktwerking in de zorg en de financiële crisis. Dit heeft geleid tot een<br />
sterke nadruk op risicobeheersing en het verschuiven van financiële risico's<br />
richting zorgorganisaties. Daarnaast laat het artikel ook zien hoe (vaak<br />
onbekende) Europese regelgeving voor banken en verzekeraars doorwerkt<br />
in de zorgsector.<br />
Tessa van Dijk, Wilma van der Scheer, Martijn Felder en Richard Janssen<br />
For better or worse: Governing healthcare organisations in times of<br />
financial distress Sociology of Health and Illness, december <strong>2023</strong><br />
Wanneer zorgorganisaties in zwaar weer verkeren, zijn banken en<br />
zorgverzekeraars cruciale partijen. Dat betekent dat zij bepalend zijn voor de<br />
inrichting van ons zorglandschap. Andere stemmen, zoals die van medisch<br />
specialisten, medewerkers en de (lokale) gemeenschap, werden nauwelijks<br />
gehoord. Dat terwijl de maatschappelijke impact van een faillissement van<br />
een zorginstelling groot is, en de manier van zorgverlenen op het spel staat.<br />
Onderzoek van Relinde de Koeijer naar het specialisme-overstijgend zorgpad<br />
cardiovasculair risicomanagement (CVRM) van het Deventer Ziekenhuis.<br />
Lees hier het onderzoek<br />
Uit data, vragenlijsten, focusgroepen en interviews blijkt dat naast de<br />
gezondheidswinst voor patiënten ook zorgverleners erg tevreden zijn over<br />
de verleende zorg binnen het zorgpad. Uiteraard kwamen er ook meerdere<br />
verbeterpunten naar voren.<br />
Mirella Minkman, Richard Janssen, Gerda van Dijk en Floor Rink<br />
Toezien op samenwerken: Naar een verantwoord samenspel, juni <strong>2023</strong><br />
[https://mediawerf.vrijeboeken.com/book/9789083296357-toezien-opsamenwerken.html]<br />
Toezicht op netwerkniveau vereist afstemming en samenwerking tussen<br />
verschillende organisaties en hun toezichthouders. Dit boek biedt inzicht in<br />
de uitdagingen van toezichthouden op netwerkorganisaties. Ook biedt het<br />
handreikingen voor het inrichten van toezicht op netwerkniveau.<br />
11<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Uitgelicht: Oratie Wilma van der Scheer,<br />
Gedeeld leiderschap in de zorg<br />
Op vrijdag 3 februari <strong>2023</strong> heeft Wilma van der Scheer haar ambt aanvaard van<br />
bijzonder hoogleraar Leiderschap en Besturing in de Zorg, met het uitspreken<br />
van een rede. Dat vierden wij met een symposium rond het thema gedeeld<br />
leiderschap.<br />
Gedeeld Leiderschap<br />
Gedeeld leiderschap gaat over hoe strategische verantwoordelijkheden tussen<br />
beroepsgroepen en professies te delen in plaats van het gebruikelijke verdelen<br />
van verantwoordelijkheden. Hoe geven managers en professionals samen<br />
invulling aan de strategische opgaven waar de zorg en de organisatie voor staan?<br />
Managers en professionals zijn niet de enigen die hierin een rol hebben. Er zijn vele<br />
belanghebbenden, van burgers tot politici. Welke rol is voor hen weggelegd? Hoe<br />
realistisch is gedeeld leiderschap?<br />
In haar oratie behandelde<br />
Wilma van der Scheer de<br />
theorie en praktijk van<br />
gedeeld leiderschap.<br />
Hoe het wordt vormgegeven<br />
en wat dat aan<br />
vaardigheden vraagt.<br />
Op het niveau van<br />
de zorgverlening, in<br />
teams. Op het niveau<br />
van organisaties en<br />
tussen organisaties.<br />
En op het niveau van<br />
de samenleving, in de<br />
relatie tussen overheid,<br />
veldpartijen en andere<br />
maatschappelijke<br />
sectoren.<br />
Symposium<br />
Het symposium voorafgaand aan de oratie belicht een aantal verschillende<br />
invalshoeken op dit thema, onder leiding van dagvoorzitter Roland Bal,<br />
hoogleraar Healthcare Governance bij ESHPM.<br />
Over het leiderschap van ministers en ambtenaren, en welke ontwikkeling hierin te<br />
zien is, spreekt hoogleraar Bestuurskunde Paul ’t Hart.<br />
Hanneke Beijer is organisatieadviseur en intervisor, en doet onderzoek naar<br />
bestuurswisselingen in ziekenhuizen. In hoeverre zien partijen als de medische staf,<br />
ondernemingsraad en raad van toezicht zich als onderdeel van de besturing in het<br />
ziekenhuis?<br />
Universitair hoofddocent Iris Wallenburg spreekt over nieuwe rollen die moeten<br />
helpen de afstand te overbruggen tussen beleid en praktijk.<br />
Als stem uit de praktijk spreken internist-endocrinoloog Sharita Ramautar over het<br />
vernieuwen van de besturingsfilosofie van HMC en Anneke Westerlaken, voorzitter<br />
van Branchevereniging ActiZ, over wat het betekent om mee te 'spelen'.<br />
Tim ’S Jongers, politicoloog en publicist, geeft een reflectie op de middag en op<br />
wat gedeeld leiderschap volgens hem echt is: iedereen een stem proberen te geven.<br />
Over de leerstoel<br />
De leerstoel Leiderschap en Besturing in de Zorg wordt aan Erasmus School of<br />
Health Policy & Management (ESHPM) van de Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
gevestigd vanwege Erasmus Centrum voor Zorgbestuur. Het onderzoek naar bestuur<br />
en leiderschap in de zorg krijgt met deze leerstoel een nieuwe impuls.<br />
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur is vereerd deze leerstoel te mogen vestigen en<br />
trots dat directeur Wilma van der Scheer als eerste bijzonder hoogleraar is benoemd.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
12
13<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Het symposium en de oratie in beeld<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
14
15<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Onderwijsprogramma’s<br />
3<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
16
Programma aanbod <strong>2023</strong><br />
De onderwijsprogramma’s van Erasmus<br />
Centrum voor Zorgbestuur zijn<br />
toegesneden op de vraagstukken van<br />
bestuurders, managers en professionals<br />
in de zorg. De programma’s richten zich<br />
op:<br />
Het benodigde handelingsrepertoire<br />
voor het aansturen van processen;<br />
• Persoonlijke effectiviteit (zelfkennis en<br />
vaardigheden);<br />
• Kennis over actuele en relevante<br />
thema’s in de gezondheidszorg en de<br />
eigen positionering daarin.<br />
Elk programma kent zijn eigen<br />
evenwicht tussen theoretische kennis,<br />
praktijkervaringen en reflectie. De<br />
doelgroep, doelstelling en persoonlijke<br />
leervragen van deelnemers bepalen<br />
mede de inhoud.<br />
Voorop staat het leren uit de praktijk<br />
(eigen casuïstiek) en het leren van<br />
elkaar. Zo worden eigen ervaringen een<br />
leermiddel en benutten we optimaal de<br />
aanwezige kennis uit diverse sectoren<br />
van de gezondheidszorg.<br />
De programma’s van Erasmus<br />
Centrum voor Zorgbestuur zijn er<br />
voor bestuurders, managers en ook<br />
voor verzekeraars, medewerkers van<br />
(semi)overheidsinstanties of zakelijke<br />
dienstverleners.<br />
Master Class<br />
Management development<br />
programma voor eindverantwoordelijke<br />
bestuurders van<br />
gezondheidszorgorganisaties.<br />
Programmadirecteur:<br />
prof. dr. Wilma van der Scheer<br />
18 deelnemers<br />
Imagine2<br />
Een programma om medisch<br />
specialisten toe te rusten een<br />
leidende rol te nemen in de<br />
continue verbetering van de<br />
zorg.<br />
Programmaleiding:<br />
prof. dr. Wilma van der Scheer<br />
dr. Relinde de Koeijer<br />
16 deelnemers<br />
Goede Kwaliteit met<br />
Gedeeld Leiderschap<br />
Een programma gericht op zorgprofessionals<br />
in de ouderenzorg<br />
die een voortrekkersrol op zich<br />
willen nemen, samen met hun<br />
bestuurders.<br />
Programmaleiding:<br />
mr. Helene Wüst<br />
ir. Oscar Schneider<br />
20 deelnemers<br />
Top Class<br />
Management development<br />
programma voor toekomstige<br />
bestuurders van gezondheidszorgorganisaties.<br />
Programmaleiding:<br />
mr. Helene Wüst<br />
dr. Martijn Jansen<br />
44 deelnemers<br />
Master of Health Business<br />
Administration<br />
De enige internationaal geaccrediteerde<br />
MBA-opleiding in Nederland<br />
specifiek voor de zorg.<br />
Programmaleiding:<br />
prof. dr. ir. Kees Ahaus<br />
dr. Maarten Janssen<br />
dr. Joyce Bierbooms<br />
Maaike Moen<br />
20 deelnemers MHBA 2020-2022<br />
Academische Leergang<br />
Zorg Management<br />
Compacte leergang over het<br />
strategisch management en<br />
bestuur van organisaties in de<br />
zorg.<br />
Programmadirecteur:<br />
dr. Relinde de Koeijer<br />
18 deelnemers<br />
Governance Class<br />
Compact programma voor<br />
toezichthouders in de<br />
gezondheidszorg.<br />
Programmadirecteur:<br />
prof. dr. Richard Janssen<br />
18 deelnemers<br />
Financieel Bestuur<br />
in de Zorg<br />
Compact programma dat<br />
actuele en aankomende<br />
financieel-economische<br />
vraagstukken behandelt van<br />
managers, bestuurders en<br />
toezichthouders in de zorg.<br />
Programmadirecteur:<br />
dr. ir. Joost Zuurbier<br />
18 deelnemers<br />
Regie in Zorgketens en<br />
Zorgnetwerken<br />
Voor netwerk- en ketenregisseurs<br />
die zich verder<br />
willen bekwamen in hun<br />
netwerkleiderschap.<br />
Programmaleiding:<br />
drs. Frank Beemer<br />
Oemar van der Woerd<br />
15 deelnemers<br />
Medisch Specialist en<br />
Bestuur<br />
Een programma voor<br />
bestuurlijke medici die zich<br />
verder willen bekwamen op<br />
bestuurlijk, persoonlijk en<br />
inhoudelijk vlak.<br />
Programmadirecteur:<br />
drs. Piet-Hein Buiting, arts<br />
14 deelnemers<br />
Nieuw Verpleegkundig<br />
Leiderschap<br />
Een programma voor<br />
verpleegkundig leiders,<br />
die het voortouw nemen in<br />
ontwikkelingen binnen de zorg.<br />
Programmadirecteur:<br />
Harry Sonnenschein, MSc<br />
22 deelnemers<br />
Programma’s<br />
op maat<br />
In <strong>2023</strong> ontwikkelden<br />
we maatwerk voor<br />
15 opdracht gevers.<br />
Zie pagina 22<br />
17<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Nieuw programma: Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens<br />
In de opleiding Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens<br />
bekwamen netwerk- en ketenregisseurs zich in hun<br />
netwerkleiderschap: bewust en strategisch interveniëren,<br />
om uiteenlopende belangen te verbinden. Drs. Frank<br />
Beemer is programmadirecteur van het programma<br />
Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens. Hij ontwikkelde<br />
deze leergang met collega’s van ESHPM en werkt al<br />
20 jaar actief aan het ontwikkelen, begeleiden, en<br />
professionaliseren van samenwerkingsverbanden in de zorg.<br />
Frank onderstreept het belang van professionele regie in<br />
netwerken: “Partijen kunnen verbinden over lijnen en domeinen is een vak, en een<br />
ander vak dan lijn- of projectmanagement. Om sneller passende zorg te bieden, is<br />
er meer professionaliteit nodig aan de samenwerkingstafels in de zorg. Samen kun<br />
je tot innovatieve oplossingen komen voor bijvoorbeeld de informatievoorziening en<br />
arbeidsmarktproblematiek.”<br />
De doelgroep van het programma bestaat uit regisseurs of netwerkmanagers<br />
werkzaam bij zorgaanbieders (cure en care, eerste-, tweede-, of derdelijns),<br />
zorg groepen, gezondheidscentra, zorgnetwerken, zorgverzekeraars, kennisinstellingen<br />
en adviesbureaus, branche- en beroepsorganisaties, en overheden en<br />
uitvoeringsorganisaties als het ministerie van VWS, inspecties of kwaliteits -<br />
instituten.<br />
Wilma van der Scheer is blij Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens aan te kunnen<br />
bieden. “Samenwerken over de grenzen van instellingen en sectoren heen is<br />
noodzakelijk, en we moeten daar in de zorg effectiever in worden dan we nu vaak<br />
zijn. Met het opleiden van goede netwerkregisseurs met specifieke kennis en<br />
vaardigheden draagt dit programma direct bij aan realisatie van noodzakelijke<br />
vernieuwingen in de zorg. Het programma heeft een sterke binding met de eigen<br />
praktijk van de deelnemers, en past daardoor heel goed bij de doelstellingen van<br />
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur.”<br />
Dit programma werd eerder aangeboden door de Erasmus Academie, die is gestopt<br />
met het aanbieden van opleidingen. De editie die in mei <strong>2023</strong> startte, is de negende<br />
editie van het programma.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
18
Een kijkje in het programma Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens<br />
Samenwerken in een zorgnetwerk, hoe werkt dat nou? In het programma<br />
Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens krijgen deelnemers theoretische kennis<br />
aangereikt. En daarnaast is er veel plaats voor ervaringen uit de praktijk over<br />
rollen, belangen en het slechten van drempels.<br />
Herkenning, dat is wat de deelnemers deze middag vinden, bij elkaar en in de<br />
bijdrage van gastspreker Marlise Schouten. Schouten is directeur van BeterKeten,<br />
een zorgnetwerk van verschillende ziekenhuizen in de regio Rotterdam.<br />
Betere zorg als uitgangspunt<br />
Schouten benadrukt het een aantal keer: de zorg voor de patiënt nog beter maken,<br />
dat is het uitgangspunt van alles wat BeterKeten doet. Voor het succes van het<br />
netwerk is dat uitgangspunt essentieel. Van het lobbywerk en het politieke spel dat<br />
aan samenwerking voorafgaat, tot aan de ambassadeursrol die artsen gaan spelen<br />
zodra ze de meerwaarde van het samenwerken met eigen ogen zien. De deelnemers<br />
horen haar aan en af en toe wordt er instemmend geknikt. “Hoe creëer je hier nou<br />
draagvlak voor binnen organisaties?”, vraagt een van hen. “Door te benoemen wat<br />
het oplevert als je meedoet”, legt Schouten uit. “We geven binnen een vakgroep<br />
of een multidisciplinair centrum uitleg over hoe samenwerking de zorg beter kan<br />
maken.”<br />
Verkennen is beter dan genezen<br />
Oemar van der Woerd, programmaleider, deed onderzoek naar BeterKeten en licht<br />
zijn bevindingen toe. Hij vertelt over de kansen die een netwerk biedt, bijvoorbeeld<br />
het faciliteren van professionele leergemeenschappen en het toekomstbestendig<br />
maken van de zorg in de regio. En hij vertelt over de uitdagingen van het zorgnetwerk<br />
die hij tegenkwam tijdens het onderzoek. Schouten geeft voorbeelden van<br />
de problemen die ze bij BeterKeten tegenkomen en de interventies die gepleegd<br />
werden. “Samenwerken is nog niet declarabel, iedereen doet het ‘erbij’”, vertelt<br />
ze. Daarnaast zijn partijen soms concurrenten van elkaar “en dan mogen ze<br />
bijvoorbeeld in overleggen geen prijzen noemen.” Daarna geeft Schouten aan hoe<br />
je struikelblokken kunt voorkomen: “Wat ik als tip wil meegeven: neem tijd voor de<br />
verkenning en uitwerking, breng de keten vooraf in beeld. Dat maakt de uitvoering<br />
van de samenwerking effectiever.”<br />
Meerwaarde<br />
Een andere raad van Schouten: begin met het laaghangend fruit. “Wissel telefoonnummers<br />
uit, organiseer een borrel voor de betrokkenen. Mensen van diverse<br />
specialismes samen over een onderwerp laten praten, levert een heel waardevolle<br />
uitwisseling op: leuk en inspirerend voor iedereen.” De kracht van samenwerken is<br />
dat de meerwaarde al snel zichtbaar is: “we zien zorgpaden ontstaan met afspraken<br />
en eenduidige patiënteninformatie. Als iedereen enthousiast is, komen dokters met<br />
nieuwe ideeën en dan worden ze ambassadeurs van het samenwerken.”<br />
In gesprek<br />
De middag ontvouwt zich als een gesprek tussen Schouten en de deelnemers. Voor<br />
Schouten, die zelf ook deelnam aan een eerdere editie van het programma, is het<br />
heel herkenbaar wat de deelnemers tegenkomen. “Wat mij bij is gebleven van de<br />
leergang is dat je in de theorie herkent wat je in de praktijk al aan het doen bent.<br />
Dus het design en de promotie van het netwerk, de conflicten die je tegenkomt,<br />
alles krijgt onderbouwing. En dan realiseer je je: dit hoort erbij! Dit is allemaal mijn<br />
werk als netwerkregisseur.” Niet alleen de nieuwe kennis, maar ook de contacten<br />
met andere deelnemers maakte voor Schouten haar deelname heel waardevol: “Je<br />
hoort van elkaar, en van andere sprekers, hoe zij de dingen aanpakken. Zo krijg je<br />
een beter idee van hoe doelmatig de dingen zijn die je doet. Want samenwerken is<br />
uiteindelijk niet het doel. Het doel is de zorg te verbeteren.”<br />
19<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Studieweken<br />
De studieweken van de Master Class en de MHBA zagen er in <strong>2023</strong> anders uit<br />
dan in eerdere jaren. In plaats van een studiereis naar het buitenland kwam<br />
een week vol kennis en perspectieven, opgedaan in verschillende sectoren en<br />
instellingen. Nieuwe werkvormen en leerervaringen zorgden voor verdieping en<br />
inzichten bij de deelnemers.<br />
Een studieweek biedt de gelegenheid om te verdiepen in andere sectoren, in<br />
andere perspectieven en praktijken. Dit helpt om eigen vanzelfsprekendheden te<br />
onderkennen, zo nodig ter discussie te stellen en met meer vrijheid en afstand naar<br />
eigen vraagstukken te kijken. Doel van een studieweek is de eigen comfortzone<br />
te verlaten en grenzen te verleggen. De tijd nemen voor het delen van ervaringen,<br />
voor het plegen van (zelf)onderzoek en niet te snel in oplossingen en antwoorden<br />
te vervallen. Taaie vragen, vragen ten slotte om trage antwoorden. Traag, omdat de<br />
echt grote vraagstukken een zekere tijdloosheid kennen. Ze zijn niet met een ingreep<br />
opgelost. Ze vragen diepgaande analyse, op de verschillende systeemniveaus van<br />
onze samenleving. Vertraging helpt het vraagstuk op het juiste niveau te ‘vangen’.<br />
Ook op het persoonlijke niveau. De reis die wordt gemaakt is voor iedereen anders.<br />
Leidinggeven aan transitie<br />
Binnenkijken bij andere sectoren tijdens<br />
de studieweek van de Master Class<br />
Deelnemer Harm Wijgergangs<br />
vertelt wat de meer waarde<br />
van de studieweek tijdens de<br />
Master Class was voor hem<br />
Als ik als bestuurder alleen maar met<br />
bestuurders spreek uit dezelfde sector,<br />
dan krijg ik wat ik a had. Door met mensen<br />
te praten uit hele andere sectoren, uit de<br />
kunstwereld bijvoorbeeld, krijg je heel andere<br />
inzichten<br />
Bekijk de film voor een impressie van de studieweek.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
20
Tot de kern<br />
Anders leren, anders werken in de studieweek van de MHBA<br />
De studieweek van de MHBA was dit jaar radicaal anders vormgegeven dan<br />
voorgaande jaren. De studiereis naar een Europees land is omgevormd tot een<br />
week waarin drie leerlijnen van de MHBA leidend waren voor het programma en<br />
de werkvormen. En dat leverde bijzondere resultaten op bij de deelnemers: “het<br />
was zeer buiten mijn comfortzone, maar daardoor vaak juist leuk en leerzaam”.<br />
Persoonlijk leiderschap, een bestuurlijk en strategisch perspectief en de toekomst<br />
van de zorg zijn als rode draden gebruikt om alle opdrachten en activiteiten deze<br />
week aan op te hangen.<br />
Nieuwe leerervaringen<br />
Met onderdelen als onderlinge werkbezoeken, workshops van sprekers uit<br />
bijvoorbeeld de kunst en de sport, het werken aan een groepsmanifest met<br />
medewerking van een sneltekenaar en het letterlijk doen branden van ‘het vuur<br />
van de leider’, verschilde de week van het normale onderwijs. De deelnemers<br />
deden hierdoor heel nieuwe leerervaringen op, en dat was precies de bedoeling.<br />
Programmadirecteur Maarten Janssen: “Groei en ontwikkeling ontstaan wanneer<br />
mensen buiten hun comfortzone durven te treden, en de daar geleerde lessen<br />
toepassen op het persoonlijke leiderschap en de eigen organisatie. Die verdieping<br />
hebben we nu bereikt.”<br />
Opbrengst<br />
Naast een groepsmanifest over de zorgkloof en een nog verder versterkt<br />
groepsgevoel, kregen de deelnemers van deze studieweek een schat aan nieuwe<br />
kennis en ervaring. Zo vertelt een van de deelnemers: “Ik heb veel inzichten<br />
opgedaan: dat ik best duidelijke ideeën heb wat ik als manager zou willen doen met<br />
onze organisatie en hoe ik daarin wil optreden als leider. De rode draad van mijn<br />
persoonlijke ontwikkeling is aangescherpt en is inmiddels behoorlijk consistent.<br />
Mooi hoe de ontwikkeling van het eigen leiderschap door het hele programma<br />
meeloopt en steeds wordt getriggerd en verdiept.”<br />
21<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Deelnemers<br />
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur is een vrijplaats voor reflectie en dialoog.<br />
We helpen deelnemers eigen visie te ontwikkelen op de wicked problems die zij<br />
in hun dagelijkse praktijk tegenkomen en bieden ze kennis en inzicht in actuele<br />
ontwikkelingen. Dit doen ze tijdens de programma’s in een combinatie van plenaire<br />
bijeenkomsten, werken in kleine groepen en individuele activiteiten. Een helder<br />
beeld van de eigen competenties helpt deelnemers om zich verder te bekwamen in<br />
hun vak of zich voor te bereiden op een volgende stap.<br />
Daarnaast is het opbouwen van een netwerk van collega’s en experts bijzonder<br />
waardevol. Deelnemers fungeren als elkaars collega, coach en critical friend.<br />
We streven in de samenstelling van de groepen naar een zo divers mogelijke<br />
representatie van alle sectoren van de zorg: van ziekenhuizen, GGZ, verslavingszorg,<br />
verpleging en verzorging, thuiszorg, gehandicaptenzorg, jeugdzorg tot eerste<br />
lijn. Verder zijn ook zorgverzekeraars, woningcorporaties, de overheid en<br />
zakelijke dienst verleners vertegenwoordigd. Bij de selectie van deelnemers wordt<br />
geprobeerd een zo evenwichtig mogelijke groep samen te stellen qua zorgsectoren,<br />
met verschillende achtergronden qua opleiding en ervaring. Dit is terug te zien in de<br />
figuren.<br />
438 deelnemers wisten in <strong>2023</strong> de weg naar onze onderwijsprogramma’s te vinden,<br />
een lichte stijging ten opzichte van 2022. Dat komt mede door het grotere aantal<br />
maatwerkprogramma’s dat we dit jaar uitvoerden.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
22
Deelnemers in cijfers<br />
Deelnemers open programma’s per sector<br />
Functie deelnemers open programma’s<br />
ziekenhuizen<br />
83<br />
19<br />
vvt<br />
jeugdzorg<br />
40<br />
72<br />
109<br />
56<br />
gehandicaptenzorg<br />
ggz<br />
5<br />
20<br />
29<br />
38<br />
overig<br />
31<br />
0 20 40 60 80 100<br />
toezichthouders medisch leiders verpleegkundig leiders<br />
bestuurders<br />
managers/directeuren<br />
Deelnemers naar type programma en jaar<br />
500<br />
400<br />
300<br />
36<br />
78<br />
88<br />
92 157<br />
207<br />
200<br />
100<br />
238<br />
281<br />
270<br />
298 249<br />
231<br />
0<br />
2018<br />
2019<br />
2020<br />
2021<br />
2022<br />
<strong>2023</strong><br />
open programma’s maatwerk<br />
23<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Maatwerk<br />
4<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong> 2022<br />
24
Naast onze open programma’s bieden wij ook maatwerk aan: programma’s<br />
toegesneden op specifieke leervragen die spelen bij organisaties, teams en<br />
individuen.<br />
Maatwerk is met recht ‘op maat’ te noemen. Vanaf intake tot afronding focussen<br />
we op de thema’s die leven binnen organisaties, maar ook op individueel niveau.<br />
De invulling van de verschillende modules en werkvormen wordt door het<br />
programmateam volledig afgestemd op die thema’s, net als op de samenstelling van<br />
de groep. In sommige gevallen betreft het meer een begeleidingsvraag dan een leeren<br />
ontwikkelvraag, ook daar bieden we passende oplossingen voor.<br />
In de maatwerkprogramma’s van <strong>2023</strong> staat leiderschap centraal. Leiderschap van<br />
professionals, leiderschap in regionale samenwerking, leiderschapsontwikkeling<br />
van topteams en, in toenemende mate, gedeeld leiderschap. Afgelopen jaar was<br />
gedeeld leiderschap het onderwerp van verschillende Master Classes op maat.<br />
We hielpen organisaties bij het vertalen van bestuurlijke vraagstukken naar de<br />
invloedssfeer van professionals.<br />
In <strong>2023</strong> verzorgden wij verschillende vormen van maatwerk voor organisaties:<br />
Leiderschap van<br />
professionals<br />
• leiderschapsprogramma<br />
voor medici<br />
Tergooi MC<br />
Geriant<br />
• verpleegkundig leiderschaps<br />
programma<br />
regio Gooi & Vechtstreek<br />
Leadership Mentoring in<br />
Nursing Research (LMNR 3.0)<br />
VAR Bravis<br />
Leiderschap in de regio<br />
• leiderschapsprogramma<br />
netwerkzorg<br />
Kerngezond Vlissingen<br />
• verpleegkundig leiderschapsprogramma<br />
regio Gooi & Vechtstreek<br />
• Regie in regionale Zorgnetwerken<br />
en Zorgketens<br />
Gedeeld Leiderschap<br />
• Gedeeld Leiderschap in de<br />
ouderenzorg<br />
De Wever<br />
• Gedeeld Leiderschap in het<br />
ziekenhuis<br />
Deventer ziekenhuis<br />
VieCuri<br />
• Gedeeld Leiderschap in<br />
netwerken<br />
RondomJou<br />
Integrale-GGZ<br />
Begeleiding Topteam<br />
• Sensire<br />
• Gedeeld Leiderschap in de<br />
gehandicaptenzorg<br />
Amarant<br />
25<br />
JAARVERSLAG 2022
Uitgelicht: Laprélezing, Van betere antwoorden<br />
naar betere vragen<br />
“Wie willen we zijn?” was de fundamentele vraag die Floris Alkemade stelde<br />
tijdens de Laprélezing op 1 november. Een vraag die we ons moeten stellen bij<br />
transitievraagstukken - dus ook bij de transitie van de zorg. De oude zorgsystemen<br />
vragen niet om nieuwe antwoorden die binnen het systeem passen, maar om nieuwe<br />
vragen.<br />
Ook de promovendi Françoise Johansen en Jonathan Berg van Erasmus School<br />
of Health Policy & Management die deze middag hun onderzoek presenteerden,<br />
stelden grote vragen: Wat houdt ons gezond? En: Wat heeft Jorinda aan dit (nieuwe)<br />
beleid?<br />
> Lees hier de bijdrage van Françoise Johansen<br />
> Lees hier de bijdrage van Jonathan Berg<br />
Over de Laprélezing<br />
De Laprélezing wordt eens in de twee jaar georganiseerd door Erasmus School of<br />
Health Policy & Management (ESHPM) en Erasmus Centrum voor Zorgbestuur met<br />
als doel “kennis over het specifieke van besturen in de zorg te verbinden met de<br />
praktijk, verschillende generaties met elkaar in contact te brengen en betekenisvolle<br />
parallellen te trekken met kunst”, aldus naamgevers Marga en Ruud Lapré. Ruud<br />
Lapré is medeoprichter van Erasmus Centrum voor Zorgbestuur en was hoogleraar<br />
bij ESHPM. In <strong>2023</strong> organiseerden wij de derde editie van deze lezing.<br />
Kunst<br />
Voorafgaand aan de lezing bezochten Ruud en Marga Lapré met een gezelschap van<br />
genodigden de Erasmus Gallery en de nieuwste artistieke aanwinst van de Erasmus<br />
Universiteit: een mural door graffiti-artiest Mick La Rock. La Rock gaf persoonlijk<br />
een toelichting op dit werk en op de werken die zijn tentoongesteld in de Erasmus<br />
Gallery. Dit in het kader van het lustrum van de Erasmus Universiteit. De mural is<br />
gemaakt op het S-gebouw op de campus, de tentoonstelling in de Erasmus Gallery<br />
is de komende tijd gratis te bezoeken.<br />
De Laprélezing werd omlijst met kunst van Bert Hermans en muziek van<br />
Maat Saxophone Quartet.<br />
Lees de lezing van Floris Alkemade terug.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
26
Zouden we niet tot veel interessantere<br />
(en leukere) antwoorden komen op de<br />
vraagstukken waar we voor staan in de<br />
zorg & samenleving als we ons idealisme<br />
zwaarder laten wegen dan ons realisme?<br />
En als we veel meer mensen mee laten<br />
denken daarover?<br />
27<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Kwaliteit en integriteit<br />
6<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
28
Uitgangspunten kwaliteit en<br />
integriteit<br />
Het kwaliteitsbeleid van Erasmus Centrum voor Zorgbestuur sluit aan op:<br />
• geldende wet- en regelgeving t.a.v. wetenschappelijke integriteit en privacy<br />
• de richtlijnen zoals die zijn gesteld door het College van Bestuur van de EUR en de<br />
directie van EUR Holding in afstemming met de werkmaatschappijen;<br />
• de vereisten van het betreffende accreditatieorgaan/de accreditatieorganen<br />
waarvoor een opleiding geaccrediteerd is;<br />
• de richtlijnen van het Centraal Register Kort Beroeps Onderwijs (CRKBO).<br />
Er zijn kwaliteitscriteria en -procedures voor de ontwikkeling, uitvoering en<br />
afronding van open onderwijsprogramma’s; de ontwikkeling, uitvoering en afronding<br />
van maatwerk onderwijsprogramma’s en de opzet, uitvoering en afronding van<br />
(contract)onderzoek. Het kwaliteitsmanagementsysteem draagt bij aan de continue<br />
kwaliteitsversterking van het onderwijs en het onderzoek.<br />
Onderdeel van het integriteitsbeleid is de procedure om melding te doen of een<br />
klacht in te dienen inzake (vermeend) ongewenst gedrag, misstanden dan wel een<br />
schending van wetenschappelijke integriteit. In <strong>2023</strong> hebben wij geen meldingen<br />
ontvangen.<br />
“De maatschappij ontwikkelt zich, de zorg<br />
ontwikkelt zich. Niet meer dan logisch dat<br />
bestuurders (zowel de huidige generatie als<br />
toekomstige talenten) zich ontwikkelen. Een<br />
van de plekken om die ontwikkeling vorm te<br />
geven is Erasmus Centrum voor Zorgbestuur.<br />
Als zorgbestuurder, alumnus en burger lever<br />
ik graag een bijdrage aan de ontwikkeling van<br />
een passende programmering en onderzoek!”<br />
Ronald Schmidt, bestuurder Cordaan<br />
Adviesraad<br />
De adviesraad van Erasmus Centrum voor Zorgbestuur adviseert directie<br />
en programmaleiders over de ontwikkeling en vernieuwing van bestaande<br />
programma’s, aan de hand van relevante ontwikkelingen in samenleving<br />
en wetenschap. De raad vervult eenzelfde rol als adviespartner bij de<br />
ontwikkeling van nieuwe programma’s.<br />
De volgende personen vormden in <strong>2023</strong> de adviesraad:<br />
• Prof. dr. Kim Putters (voorzitter) - voorzitter Sociaal Economische Raad en<br />
universiteitshoogleraar Brede Welvaart, Tilburg University<br />
• Prof. dr. Roland Bal - hoogleraar Healthcare governance bij Erasmus School<br />
of Health Policy & Management, Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
• Drs. Vivian Broex - lid raad van bestuur Diakonessenhuis<br />
• Prof. dr. Liesbeth Noordegraaf-Eelens - hoogleraar Transformatief<br />
Academisch Onderwijs bij Erasmus School of Philosophy, Erasmus<br />
Universiteit Rotterdam<br />
• Drs. Roxanne Vernimmen, lid raad van bestuur OLVG<br />
Samen met deze nieuwe leden die wij in <strong>2023</strong> verwelkomden:<br />
• Prof. dr. Pauline Meurs (vicevoorzitter) - emeritus hoogleraar bestuur van<br />
de gezondheidszorg bij Erasmus School of Health Policy & Management,<br />
Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
• Prof. dr. Jane Cramm, hoogleraar persoonsgerichte zorg bij Erasmus<br />
School of Health Policy & Management, Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
• Drs. Ronald Schmidt, lid raad van bestuur Cordaan<br />
De adviesraad is in <strong>2023</strong> tweemaal samengekomen.<br />
29<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Integriteit<br />
Het thema “Wetenschappelijk Integriteitsbeleid” en de naleving daarvan is<br />
een continu thema. Erasmus Centrum voor Zorgbestuur onderschrijft het<br />
integriteitsbeleid van de EUR Holding BV. Het beleid is te lezen op de website<br />
https://www.eur.nl/over-de-eur/eur-holding/integriteitsbeleid. Een integere<br />
organisatie voldoet zoveel mogelijk aan voorwaarden om personen binnen<br />
die organisatie, individueel en collectief, te stimuleren zich te houden aan de<br />
gezamenlijk vastgestelde normen en waarden. Deze normen en waarden vormen<br />
de basis van gedragsregels. Om tot een gemeenschappelijke definitie van integer<br />
gedrag te komen, hebben we gedragsregels gedefinieerd. Voor de naleving van het<br />
integriteitsbeleid bestaat een gezamenlijke verantwoordelijkheid, van medewerkers,<br />
leidinggevenden, directie en raad van commissarissen, tot de EUR Holding.<br />
De “Integriteitscode van Erasmus Universiteit Rotterdam” en de “Nederlandse<br />
Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit” worden binnen de Erasmus Universiteit<br />
gevolgd met dien verstande dat conform de “Verklaring van Wetenschappelijke<br />
Onafhankelijkheid KNAW” publicatie van onderzoeksresultaten gewaarborgd<br />
moet zijn en dat onderzoekers (dus) de vrijheid hebben de wetenschappelijke<br />
onderzoeksresultaten, binnen een redelijke termijn te publiceren. Ieder lid<br />
van het wetenschappelijk personeel wordt jaarlijks expliciet gevraagd om het<br />
Integriteitsbeleid te erkennen, te onderschrijven en na te leven. Werknemers<br />
hebben toegang tot de vertrouwenspersoon en de counselor wetenschappelijke<br />
integriteit van EUR Holding BV. Op basis van hun bevindingen adviseren zij de<br />
directeuren van de BV’s.<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
30
7<br />
In de media<br />
31<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Informeren, inspireren, prikkelen tot discussie, door het jaar heen delen we via<br />
verschillende kanalen namens Erasmus Centrum voor Zorgbestuur inzichten<br />
en opinies, onderzoek en informatie over onze onderwijsprogramma’s. En ook<br />
onze deelnemers en alumni laten geregeld van zich horen.<br />
Twee keer per jaar verschijnt onze eigen online magazine Podium, dat we per e-mail<br />
naar zo’n 2.000 relaties sturen. Podium bevat een gevarieerde mix van actuele<br />
onderwerpen, onderzoeken en bijeenkomsten.<br />
Onze bedrijfspagina op LinkedIn heeft inmiddels een bereik van meer dan<br />
4.200 volgers (25% stijging t.o.v. 2022), en dat aantal groeit wekelijks. Het biedt<br />
een waardevolle (netwerk)plek aan deelnemers, alumni en geïnteresseerden,<br />
waar ruimte is voor publicaties over onderzoek in onze Academische Werkplaats,<br />
actuele ontwikkelingen en het laatste nieuws over onze programma’s. Ook delen<br />
we informatie over voor ons belangrijke thema’s zoals gedeeld leiderschap, en de<br />
daaraan verbonden activiteiten zoals bijeenkomsten, podcasts en interviews.<br />
Deelnemers delen hun ervaringen zelf op social media, programmaleiders delen hun<br />
kennis in artikelen, blogs en op congressen en symposia. We geven aandacht aan<br />
onze geslaagden, online en in de vakpers. Onze focus ligt vooral op onlinemiddelen<br />
afgestemd op onze doelgroep, aangevuld met relevante offline media. Zo zetten<br />
we advertorials in digitale nieuwsbrieven in, gericht op onze branche en doelgroep<br />
zoals die van Skipr en Zorgvisie.<br />
Podium december <strong>2023</strong><br />
Podium juni <strong>2023</strong><br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
32
Een selectie van de verschillende publicaties door het jaar<br />
Interview met Richard Janssen bij Radio NPO1, Geld of je leven<br />
september <strong>2023</strong><br />
Podcast Voorzorg met Wilma van der Scheer: ‘Gedeeld leiderschap is voorwaarde voor<br />
ketenzorg’ Zorgvisie, februari <strong>2023</strong><br />
Artikel van Richard Janssen in Goed Bestuur en Toezicht,<br />
december 2022<br />
33<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
‘Vroegere denkbeelden over kwaliteit<br />
als voedingsbodem voor de huidige’<br />
interview met Wilma van der Scheer<br />
in Perspekt, oktober <strong>2023</strong><br />
Interview met Wilma van der Scheer in Skipr quarterly, 6 januari <strong>2023</strong><br />
‘Betrek directe zorgverleners bij je<br />
beslissingen’ interview met Wilma van<br />
der Scheer in Markant, het tijdschrift<br />
van de VGN, oktober <strong>2023</strong><br />
Wilma van der Scheer was voorzitter<br />
van de projectgroep die de richtlijn<br />
ontwikkelde.<br />
Interview met Wilma van der Scheer voor onerzoeksprogramma<br />
RN2Blend, mei <strong>2023</strong><br />
Wilma van der Scheer was voorzitter<br />
van de projectgroep die de richtlijn<br />
ontwikkelde, mei <strong>2023</strong><br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
34
Wat kunnen zorgaanbieders zelf doen aan hun financiële problemen?<br />
Interview met Wilma van der Scheer in FD, 15 september <strong>2023</strong><br />
Interview met Relinde de Koeijer in Qruxx,<br />
kennisplatform over waardegedreven zorg van de<br />
redactie van Skipr en Zorgvisie, september <strong>2023</strong><br />
“Gezondheidsdata zijn een goudmijn. Zijn we al klaar om die te<br />
ontginnen?” Interview Wilma van der Scheer en Egge van der Poel,<br />
FD 28 december <strong>2023</strong><br />
35<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Team<br />
8<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
36
Kwaliteit is je elke keer weer<br />
opnieuw afvragen wat kwaliteit is.<br />
Met deze uitspraak van filosoof Paul<br />
van Tongeren gingen we tijdens<br />
ons jaarlijkse teamdag aan de slag.<br />
Kwaliteit is een dynamisch begrip<br />
dat om continue reflectie vraagt,<br />
waarbij het ook zinnig is om een norm<br />
te stellen. Met elkaar bespraken we<br />
verschillende voorbeelden en ideëen<br />
die er leven over kwaliteit. Wanneer<br />
is er een tekort, kan er ook een teveel<br />
zijn, hoe vinden we de juiste maat?<br />
Verder stonden we stil bij de positionering<br />
van het Centrum binnen het<br />
bredere landschap van de EUR: de<br />
secties, de faculteit, EUR Holding en<br />
EUR breed. We keken naar de ambities<br />
van de EUR op het gebied van Life Long<br />
Learning en de ESHPM Academy, en<br />
hoe wij ons daartoe verhouden.<br />
De start van twee nieuwe programma’s<br />
markeerde ook de start van twee<br />
nieuwe programmadirecteuren bij<br />
ons Centrum: Anita Wydoodt bij Het<br />
Andere Gesprek, en Frank Beemer bij<br />
Regie in Zorgnetwerken en Zorgketens.<br />
In het MHBA-team volgde Maaike<br />
Moen programmamanager Joyce<br />
Bierbooms op, die bij Tilburg University<br />
programmaleider van de Academische<br />
Werkplaats Technologische en<br />
Sociale Innovatie werd. Ook Oemar<br />
van der Woerd voegde zich als<br />
programmanager bij de MHBA.<br />
37<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
Nieuw Verpleegkundig<br />
Leiderschap<br />
Harry Sonnenschein, MSc<br />
Programmadirecteur<br />
Evelien de Roodt, MSc<br />
Programmacoördinator<br />
MHBA<br />
prof. dr. ir. Kees Ahaus<br />
Academisch directeur<br />
dr. Maarten Janssen<br />
Programmadirecteur<br />
dr. Joyce Bierbooms & dr. Maaike Moen<br />
(vanaf sep ’23)<br />
Programmamanager<br />
Laura de Bruijn<br />
Programmacoördinator<br />
Medisch Specialist en<br />
Bestuur<br />
Piet-Hein Buiting, MA, MD, MHA<br />
Programmadirecteur<br />
drs. Petra Verweij<br />
Programmacoördinator<br />
Imagine2<br />
prof. dr. Wilma van der Scheer<br />
Programmadirecteur<br />
dr. Relinde de Koeijer<br />
Programmamanager<br />
Bianca de Haan<br />
Programmacoördinator<br />
Governance Class<br />
prof. dr. Richard Janssen<br />
Programmadirecteur<br />
Evelien de Roodt, MSc<br />
Programmacoördinator<br />
Academische Leergang Zorg<br />
Management<br />
dr. Relinde de Koeijer<br />
Programmadirecteur<br />
Oemar van der Woerd, MSc<br />
jr. programmaleider<br />
Zita Schwab<br />
Programmacoördinator<br />
Top Class<br />
mr. Helene Wüst en dr. Martijn Jansen<br />
Programmadirectie<br />
Petra van Dodewaard<br />
Programmacoördinator<br />
Goede Kwaliteit met<br />
Gedeeld Leiderschap<br />
mr. Helene Wüst en ir. Oscar Schneider<br />
Programmadirectie<br />
Petra van Dodewaard<br />
Programmacoördinator<br />
Financieel Bestuur in<br />
de Zorg<br />
dr. ir. Joost Zuurbier<br />
Programmadirecteur<br />
Bianca de Haan<br />
Programmacoördinator<br />
Master Class<br />
prof. dr. Wilma van der Scheer<br />
Programmadirecteur<br />
Claire de Bruijn-Nefkens<br />
Programmacoördinator<br />
Het Andere Gesprek<br />
dr. Anita Wydoodt<br />
Programmadirecteur<br />
Evelien de Roodt, MSc<br />
Programmacoördinator<br />
Regie in Zorgnetwerken<br />
en Zorgketens<br />
drs. Frank Beemer<br />
Programmadirecteur<br />
Oemar van der Woerd, MSc<br />
jr. programmaleider<br />
drs. Petra Verweij<br />
Programmacoördinator<br />
Maatwerk<br />
Naast de genoemde<br />
medewerkers werkten we voor de<br />
maatwerkprogramma’s samen met:<br />
drs. Maud Bik<br />
Sonia Jennings<br />
drs. Maartje Op de Coul<br />
dr. Yolande Witman<br />
Organisatie<br />
Petra Verweij<br />
Bureaumanager<br />
Joke Meijer-de Man<br />
Simone Buter-Klein<br />
Financiële administratie<br />
Mies Mikx, MA<br />
Marielle de Wit-Borst<br />
Marketing, communicatie & content<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
38
prof. dr. ir. Kees Ahaus<br />
drs. Frank Beemer<br />
drs. Maud Bik<br />
Claire de Bruijn-Nefkens<br />
Laura de Bruijn<br />
Piet-Hein Buiting, MA, MD, MHA<br />
Simone Buter<br />
Petra van Dodewaard<br />
Bianca de Haan<br />
dr. Martijn Jansen<br />
dr. Maarten Janssen<br />
prof. dr. Richard Janssen<br />
Sonia Jennings<br />
dr. Relinde de Koeijer-Gorissen<br />
Mies Mikx, MA<br />
Joke Meijer-de Man dr. Maaike Moen Evelien de Roodt, MSc<br />
39<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong>
prof. dr. Wilma van der Scheer Zita Schwab<br />
ir. Oscar Schneider<br />
Harry Sonnenschein, MSc<br />
drs. Petra Verweij Marielle de Wit-Borst<br />
Yolande Witman, MD, PhD<br />
Oemar van der Woerd, MSc mr. Helene Wüst<br />
dr. ir. Joost Zuurbier dr. Anita Wydoodt<br />
JAARVERSLAG <strong>2023</strong><br />
40