E-LAI_7_24_opt
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vol. X, nr 7 (107)<br />
LIPIEC 20<strong>24</strong><br />
Numer 7<br />
ISSN <strong>24</strong>50–1298<br />
nakład: 14.5 tys egz.<br />
Aktualności wojskowe<br />
Stanisław Kutnik.............................................4<br />
Nowy Partyzant lata w Rosji<br />
Piotr Butowski.................................................6<br />
8<br />
W numerze<br />
Zdjęcie okładkowe:<br />
Dassault Mirage 2000C. Fot. Patrick Bigel<br />
Redaktor naczelny<br />
Jerzy Gruszczyński<br />
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl<br />
Korekta<br />
Stanisław Kutnik<br />
Redakcja techniczna<br />
Adam Mojski,<br />
redakcja.techniczna@zbiam.pl<br />
Stali współprawcownicy<br />
Piotr Abraszek, Paweł Bondaryk, Piotr Butowski,<br />
Robert Czulda, Jerzy Gotowała, Paweł Henski,<br />
Andrzej Kiński, Jerzy Liwiński, Marek Łaz,<br />
Edward Malak, Łukasz Pacholski,<br />
Michał Petrykowski, Miłosz Rusiecki.<br />
Wydawca<br />
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.<br />
ul. Anieli Krzywoń 2/155<br />
01-391 Warszawa<br />
office@zbiam.pl<br />
Biuro<br />
ul. Bagatela 10/17<br />
00-585 Warszawa<br />
Dział reklamy i marketingu<br />
Andrzej Ulanowski<br />
andrzej.ulanowski@zbiam.pl<br />
Dystrybucja i prenumerata<br />
office@zbiam.pl<br />
Reklamacje<br />
office@zbiam.pl<br />
Kontrowersje wokół redukcji floty<br />
samolotów myśliwskich F-22A<br />
Raptor<br />
Paweł Henski..................................................8<br />
10<br />
Porty lotnicze świata 2023<br />
Jerzy Liwiński...............................................16<br />
Rosyjskie systemy BSP. Taktyczne<br />
bezzałogowe aparaty latające i ich<br />
uzbrojenie (3)<br />
Piotr Butowski ..............................................28<br />
Rosyjskie systemy BSP<br />
Taktyczne bezzałogowe aparaty<br />
latające i ich uzbrojenie vol. III<br />
28<br />
E-4B Nightwatch. Survivable<br />
Airborne Operations Center<br />
Paweł Henski................................................40<br />
Dassault Mirage 2000C we francuskim<br />
lotnictwie wojskowym (1)<br />
Marek Łaz......................................................46<br />
Prenumerata<br />
realizowana przez Ruch S.A:<br />
Zamówienia na prenumeratę w wersji<br />
papierowej i na e-wydania można<br />
składać bezpośrednio na stronie<br />
www.prenumerata.ruch.com.pl<br />
Ewentualne pytania prosimy kierować<br />
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub<br />
kontaktując się z Telefonicznym<br />
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:<br />
801 800 803 lub 22 717 59 59<br />
– czynne w godzinach 7.00–18.00.<br />
Koszt połączenia wg taryfy operatora.<br />
Copyright by ZBiAM 20<strong>24</strong><br />
All Rights Reserved.<br />
Wszelkie prawa zastrzeżone<br />
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne rodzaje<br />
mediów bez pisemnej zgody Wydawcy<br />
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,<br />
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo<br />
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów<br />
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.<br />
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami<br />
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi<br />
odpowiedzialności za treść zamieszczonych ogłoszeń<br />
i reklam. Więcej informacji znajdziesz na naszej<br />
nowej stronie:<br />
www.zbiam.pl<br />
Marshall Aerospace and Defence<br />
Group jeden z kluczowych<br />
zakładów MRO C-130 Hercules<br />
w Europie<br />
Łukasz Pacholski ........................................10<br />
Aktualności kosmiczne<br />
Waldemar Zwierzchlejski............................12<br />
Aktualności cywilne<br />
Stanisław Kutnik...........................................14<br />
Zapraszamy na nasz fanpage<br />
facebook.com/lotnictwoaviationinternational<br />
46<br />
Canadair CL-215 legendarny<br />
samolot przeciwpożarowy (1)<br />
Michał Petrykowski......................................56<br />
56<br />
www.zbiam.pl Lotnictwo Aviation International 3
Aktualności wojskowe<br />
Kontrowersje wokół redukcji floty samolotów<br />
myśliwskich F-22A Raptor<br />
Paweł Henski<br />
Planowane przez siły powietrzne Stanów Zjednoczonych wycofanie 32 myśliwców<br />
Lockheed Martin F-22A Raptor w wersji Block 20 ponownie spotkało<br />
się ze sprzeciwem legislatorów amerykańskich. Opublikowany 18 czerwca raport<br />
rządowego biura obrachunkowego (GAO – Government Accountability<br />
Office) stwierdza, że USAF niedostatecznie uzasadniły swoją decyzję, szczególnie<br />
w kwestiach alternatywy dla dalszego szkolenia pilotów na samolotach<br />
myśliwskich F-22A Raptor oraz analizy kosztów ewentualnej modernizacji<br />
myśliwców Block 20 do wersji Block 30/35.<br />
Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych<br />
posiadają 185 myśliwców F-22A, spośród<br />
których 150 egzemplarzy zmodernizowano<br />
do wersji Block 30/35, natomiast 33<br />
pozostawiono w wersji Block 20. Modernizacja<br />
do standardu Block 30/35 objęła m.in. pokładową<br />
stację radiolokacyjną, system GPS,<br />
systemy komunikacyjne, kokpit wraz z wielofunkcyjnymi<br />
wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi<br />
(MFD) i wskaźnikiem przeziernym<br />
(HUD). Egzemplarze w wersji Block 30/35<br />
przystosowane są do przenoszenia kierowanych<br />
bomb lotniczych: naprowadzanych sygnałem<br />
GPS bomb ogólnego przeznaczenia<br />
GBU-32 JDAM jak i małogabarytowych bomby<br />
szybujących GBU-39B SDB, jak również<br />
najnowszych pocisków powietrze-powietrze<br />
średniego-dalekiego zasięgu AIM-120D AM-<br />
RAAM oraz wysokomanewrowych małego zasięgu<br />
AIM-9X Block II Super Sidewinder.<br />
Samoloty F-22A Block 30/35 znajdują się<br />
na wyposażeniu pięciu liniowych dywizjonów<br />
myśliwskich: czterech dywizjonów tzw. aktywnej<br />
służby (USAF) oraz jednego dywizjonu lotnictwa<br />
gwardii narodowej (ANG). F-22A Block<br />
30/35 stacjonują w bazie JB Langley-Eustis<br />
w Wirginii, w bazie JB Elmendorf-Richardson<br />
na Alasce oraz w bazie JB Pearl Harbor-Hickam<br />
na Hawajach. 30 egzemplarzy Block 20<br />
wykorzystywanych jest do szkolenia nowych<br />
pilotów oraz wykonywania lotów na podtrzymanie<br />
nawyków dla pilotów F-22A. Wszystkie<br />
Samolot myśliwski dominacji w powietrzu<br />
Lockheed Martin F-22A Raptor Block 20<br />
z bazującego w JB Langley-Eustis w Wirginii<br />
dywizjonu szkolnego 71st FS. Fot. USAF<br />
F-22A Block 20 zgrupowane są w dywizjonie<br />
szkolnym, który stacjonuje w bazie JB Langley<br />
-Eustis w Wirginii. Ponadto trzy egzemplarze<br />
Block 20 wykorzystywane są w różnych programach<br />
testowych i ewaluacyjnych.<br />
USAF po raz pierwszy wystąpiły z planem<br />
wycofania 32 egzemplarzy Block 20 w projekcie<br />
swojego budżetu na rok fiskalny 2023.<br />
według amerykańskich sił powietrznych<br />
utrzymywanie floty F-22A Block 20 wyłącznie<br />
w celach szkoleniowych jest zbyt kosztowne.<br />
Proces szkolenia pilotów można by realizować<br />
wykorzystując intensywniej odrzutowce<br />
szkolne typu Northrop T-38C Talon, jak również<br />
coraz bardziej zawansowane symulatory<br />
lotnicze. W ostatniej fazie szkolenia wykorzystywane<br />
mogą być samoloty Block 30/35 „wypożyczane”<br />
w tym celu z jednostek liniowych.<br />
Według USAF wycofanie 32 egzemplarzy Block<br />
20 mogło by wygenerować w latach 20<strong>24</strong>-2028<br />
oszczędności rzędu 1,8 miliarda USD. Są to<br />
fundusze, które USAF planują wykorzystać na<br />
dofinansowanie przede wszystkim programu<br />
budowy rodziny platform przewagi powietrznej<br />
następnej (szóstej) generacji – NGAD<br />
(Next Generation Air Dominance).<br />
Plan USAF został skrytykowany przez legislatorów,<br />
którzy wstrzymali się z podjęciem<br />
decyzji obawiając się uszczuplenia możliwości<br />
operacyjnych sił powietrznych. Co więcej,<br />
w ustawie o budżecie obronnym na rok 2023<br />
zawarto zapis zabraniający siłom powietrznym<br />
wycofywania egzemplarzy F-22A Block<br />
20 przed końcem roku fiskalnego 2027. Jednocześnie<br />
kongresmani zobowiązali zarówno<br />
USAF jak i GAO do przedstawienia pełnej analizy<br />
dotyczącej problemu dalszego szkolenia<br />
pilotów na samolotach myśliwskich F-22A<br />
Raptor, w przypadku wycofania egzemplarzy<br />
Block 20, jak również dotyczącej możliwości<br />
ewentualnej modernizacji egzemplarzy Blok<br />
20 do standardu Block 30/35.<br />
Według GAO amerykańskie siły powietrzne<br />
podjęły decyzję o wycofaniu floty F-22A Block<br />
20 bez przedstawienia informacji jaki będzie<br />
miało to wpływ na dalszy proces szkolenia pilotów<br />
oraz na realizację programów testowo-<br />
-ewaluacyjnych. Nie poinformowały legislatorów<br />
o stopniu powiązania procesu szkolenia<br />
z kwestią utrzymania gotowości operacyjnej<br />
jednostek liniowych wyposażonych w egzemplarze<br />
Block 30/35. USAF nie przedstawiły też<br />
analizy kosztów związanych z wycofaniem, jak<br />
również ewentualnym dalszym przechowywaniem<br />
egzemplarzy Block 20.<br />
Obecnie ponad 90 procent szkolenia w powietrzu<br />
dla nowych pilotów F-22A realizowane<br />
jest z wykorzystaniem egzemplarzy Block 20.<br />
Prawie w pełni gotowi do służby piloci kontynuują<br />
szkolenie na samolotach w standardzie<br />
Block 30/35, już w docelowych jednostkach<br />
liniowych. Wycofanie egzemplarzy Block 20<br />
sprawi, że pewna liczba maszyn Block 30/35<br />
będzie musiała zostać oddelegowana czasowo<br />
lub na stałe do zadań szkoleniowych. Z jednej<br />
strony zwiększy to ich zużycie eksploatacyjne<br />
i resurs, a z drugiej zmniejszy potencjał bojowy<br />
jednostek liniowych. Może być to poważny<br />
8<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
Patronat Honorowy<br />
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej<br />
Andrzeja Dudy<br />
Partner strategiczny<br />
MSPO<br />
tworzymy<br />
bezpieczną<br />
przyszłość<br />
32. Międzynarodowy Salon<br />
Przemysłu Obronnego<br />
3-6 | 09 | 20<strong>24</strong><br />
Kielce<br />
Zarejestruj się już dziś!<br />
bilety, rejestracja mspo.pl
Aktualności wojskowe<br />
Marshall Aerospace<br />
and Defence Group<br />
Jeden z kluczowych zakładów MRO<br />
C-130 Hercules w Europie<br />
C-130 Hercules to jeden z najpopularniejszych<br />
w świecie typów samolotów transportowych.<br />
Nie może więc zaskakiwać, że w Europie znajdują<br />
się wyspecjalizowane podmioty świadczące<br />
usługi MRO. Fot. Marshall Aerospace and<br />
Defence Group<br />
W majowym numerze miesięcznika „Wojsko i Technika” zwróciliśmy uwagę na jeden ważny aspekt rozwoju i modernizacji<br />
lotnictwa wojskowego – modyfikacji klasycznych średnich samolotów transportowych Lockheed Martin C-130H<br />
Hercules, które zrealizowały Siły Powietrzne Portugalii. Przed podobnym problemem, wkrótce, stanie także Polska. Ze<br />
względu na czynniki geopolityczne ważnym argumentem jest czas, z tego powodu warto rozważyć możliwości potencjalnych<br />
podmiotów mogących pomóc polskim Siłom Powietrznym.<br />
Obok portugalskich zakładów OGMA, które<br />
obecnie (na zlecenie Departamentu<br />
Obrony Stanów Zjednoczonych) prowadzą<br />
m.in. przeglądy strukturalne PDM dwóch<br />
samolotów Lockheed Martin C-130H Hercules,<br />
które następnie trafią do Polski, drugim ważnym<br />
graczem na europejskim (i nie tylko) rynku usług<br />
MRO (Maintenance, Repair and Overhaul – Serwisowanie,<br />
Naprawy i Przeglądy) w segmencie<br />
maszyn tego typu są brytyjskie zakłady Marshall<br />
Aerospace and Defence Group, których centrum<br />
obsługowe mieści się w Cambridge w Wielkiej<br />
Brytanii. O potencjale oraz skali zaangażowania<br />
niech świadczą proste fakty – usługi obsługi samolotów<br />
rodziny C-130 Hercules zapoczątkowano<br />
w 1966 roku. Obecnie jest to największe europejskie<br />
centrum obsługi, które jest certyfikowane<br />
przez korporację Lockheed Martin. Dodatkowo<br />
jest to jedyny podmiot, który dysponuje certyfikatem<br />
producenta uprawiającym do samodzielnego<br />
wytwarzania części zamiennych do samolotów rodziny<br />
C-130J Super Hercules. W ciągu lat z usług<br />
zakładów w Cambridge korzystało osiemnaście<br />
państw świata, a nie można wykluczyć, że wkrótce<br />
lista ta rozszerzy się o kolejne – jest to związane<br />
m.in. z faktem wycofania przez RAF samolotów<br />
C-130J i C-130J-30 Super Hercules i wystawienia<br />
ich na sprzedaż. Dzięki wieloletniej współpracy<br />
pomiędzy Marshall Aerospace and Defence Group<br />
oraz Ministerstwem Obrony Wielkiej Brytanii,<br />
oferowane na sprzedaż samoloty są w dobrym<br />
stanie technicznym (i jak pokazują wcześniejsze<br />
przypadki) szybko znajdują nowych właścicieli.<br />
Co ciekawe, we wszystkich przypadkach obejmujących<br />
wersję C-130J, kupujący decydowali się na<br />
zlecenie przeglądów PDM, a także przygotowania<br />
maszyn do dalszej służby, właśnie brytyjskim zakładom.<br />
Dzięki wysokiej jakości prac wielu z nich<br />
kontynuuje współpracę także po odbiorze samolotów<br />
– doskonałym przykładem są Siły Powietrzne<br />
Bangladeszu, których dowództwo już zapowiedziało<br />
(przy okazji odbioru piątego egzemplarza)<br />
kontynuowanie współpracy.<br />
Rozbudowana infrastruktura bazy w Cambridge<br />
pozwala na wygospodarowanie dużej liczby<br />
slotów, co powoduje, że z usług brytyjskiej firmy<br />
korzysta wielu użytkowników. Fot. Marshall<br />
Aerospace and Defence Group<br />
12<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
Zespół Badań<br />
i Analiz Militarnych<br />
CZASOPISMA<br />
SPECJALISTYCZNE<br />
WWW.ZBIAM.PL<br />
PORTAL INFORMACYJNY<br />
RAPORTY SPECJALNE<br />
I ANALIZY<br />
z b i a m . p l
PORTY LOTNICZE<br />
Port lotniczy Los<br />
Angeles (na zdjęciu)<br />
obsłużył 75 mln<br />
pasażerów (+37%),<br />
2,1 mln ton ładunków<br />
i odbyło się przy<br />
tym 575 tys. operacji<br />
startów i lądowania.<br />
Porty lotnicze na<br />
świecie obsłużyły<br />
8,5 mld pasażerów,<br />
tj. o 1,7 mld więcej<br />
niż rok wcześniej<br />
(+27,2%). Ubiegłoroczny<br />
wynik stanowi<br />
93,8% rekordowego<br />
ruchu jaki był przed<br />
pandemią w 2019 r.<br />
(9,1 mld pas.). Na<br />
zdjęciu obsługa Boeinga<br />
787 w Singapur<br />
Changi.<br />
Porty lotnicze świata 2023<br />
Jerzy Liwiński<br />
W ub. roku porty lotnicze na świecie obsłużyły 8,5 mld pasażerów i 113 mln ton ładunków, a samoloty<br />
komunikacyjne wykonały przy tym 95 mln operacji startów i lądowania. W odniesieniu do roku<br />
poprzedniego liczba pasażerów i operacji lotniczych zwiększyła się odpowiednio o 27,2% i 11,8%, natomiast<br />
ruch cargo był mniejszy o 3,1%. Największymi portami pasażerskimi są: Atlanta (104,6 mln<br />
pas.), Dubaj (87 mln pas.), Dallas/Fort Worth (81,7 mln pas.), Londyn Heathrow i Tokio Haneda, a towarowymi:<br />
Hongkong (4,3 mln ton), Memphis (3,9 mln ton), Szanghaj i Anchorage. Pierwsza siódemka<br />
portów o największej liczbie wykonanych operacji znajduje się w Stanach Zjednoczonych, a na<br />
podium znalazły się Atlanta (776 tys.), Chicago O’Hare (721 tys.) i Dallas/Fort Worth.<br />
Rynek transportu lotniczego jest jednym z większych<br />
sektorów globalnej gospodarki. Aktywizuje międzynarodową<br />
współpracę i wymianę handlową oraz<br />
jest czynnikiem dynamizującym jego rozwój. Kluczowym<br />
elementem rynku są lotniska komunikacyjne i działające<br />
na nich porty lotnicze. Są one zlokalizowane głównie przy<br />
aglomeracjach miejskich, a z uwagi na zajmowane duże powierzchnie<br />
i uciążliwości związane z hałasem znajdują się<br />
zazwyczaj w znacznej odległości od ich centrów. Na świecie<br />
funkcjonuje 2600 lotnisk komunikacyjnych, od największych<br />
na których samoloty wykonują po kilkaset operacji<br />
na godzinę, do najmniejszych, gdzie są one wykonywane<br />
sporadycznie. Infrastruktura lotniskowa jest zróżnicowana<br />
i dostosowana do wielkości obsługiwanego ruchu lotniczego.<br />
Porty zatrudniają 8,5 mln pracowników, co przedkłada<br />
się na relację: 800-1000 pracowników na milion obsłużonych<br />
pasażerów. Wskaźnik ten utrzymuje się na stałym poziomie<br />
mimo wielu przemian na rynku lotniczym.<br />
Do oznaczania lotnisk i portów stosuje się kody nadawane<br />
przez Organizację ICAO i zrzeszenie przewoźników<br />
lotniczych IATA. Kody ICAO są czteroliterowe i mają strukturę<br />
regionalną, a kody IATA są trzyliterowe i najczęściej<br />
nawiązują do nazwy miasta, gdzie jest port zlokalizowany<br />
(np. AMS – Amsterdam) lub do jego nazwy własnej (np.<br />
HND – Tokio Haneda). Pod względem cech eksploatacyjno<br />
-technicznych i zdolności do obsługi poszczególnych typów<br />
samolotów, lotniska są skategoryzowane przez system kodów<br />
referencyjnych. Składa się on z cyfry i litery, z tego cyfra<br />
od 1 do 4 odzwierciedla długość pasa startowego, a litera<br />
od A do F determinuje parametry techniczne samolotu. Na<br />
przykład lotnisko, które może przyjmować samoloty Airbus<br />
A320, powinno posiadać minimum kod referencyjny 3C, tj.<br />
droga startowa 1200-1800 m i skrzydła o rozpiętości <strong>24</strong>-36<br />
m (Lotnisko Chopina w Warszawie ma kod 4E).<br />
16<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
BEZZAŁOGOWCE<br />
3<br />
Rosyjskie systemy BSP<br />
Taktyczne bezzałogowe aparaty latające i ich uzbrojenie<br />
Piotr Butowski<br />
Cała współczesna era w lotnictwie bezzałogowym w Federacji Rosyjskiej zaczęła się od zakupu<br />
izraelskich bezzałogowych aparatów latających Searcher II, w Rosji znanych pod oznaczeniem<br />
Forpost. Do dzisiaj są one najliczniejszymi rosyjskimi systemami bezzałogowych statków<br />
powietrznych o masie powyżej kilkudziesięciu kilogramów.<br />
Izraelski bezzałogowy<br />
aparat latający<br />
IAI Searcher II po raz<br />
pierwszy pokazany<br />
jako Forpost na wystawie<br />
MAKS w 2011<br />
roku. Pierwsze dwa<br />
zestawy z sześcioma<br />
Searcherami<br />
Federacja Rosyjska<br />
zamówiła w kwietniu<br />
2009 r. i dostała rok<br />
później.<br />
UZGA Forpost z izraelskimi korzeniami<br />
W kwietniu 2009 r. rosyjskie Ministerstwo Obrony złożyło<br />
w Israel Aircraft Industries (IAI) zamówienie o wartości 53<br />
mln USD na dwa systemy średnich bezzałogowych statków<br />
powietrznych Searcher Mk II (każdy z trzema samolotami<br />
i stacją naziemną) oraz 10 lekkich przenośnych systemów<br />
Bird Eye 400; wszystkie dostarczono latem 2010 roku. Rosja<br />
również chciała kupić system BSP Heron, ale Izrael odrzucił<br />
tę prośbę. Celem zakupu, jak deklarował ówczesny wiceminister<br />
obrony odpowiedzialny za zakupy uzbrojenia Władimir<br />
Popowkin, było określenie możliwości tych systemów<br />
w strukturze armii oraz poznanie taktyki i sposobów użycia.<br />
Izraelskie systemy nie zostaną użyte w walce – obiecał Popowkin.<br />
W dniu 12 października 2010 r. rosyjska korporacja Oboronprom<br />
i IAI podpisały kolejny kontrakt o wartości 400<br />
mln USD na montaż w Rosji 10 systemów Searcher Mk II,<br />
każdy z trzema bezzałogowymi aparatami latającymi, z wykorzystaniem<br />
elementów dostarczonych z Izraela. Searcher<br />
otrzymał w Rosji nazwę Forpost (placówka). System Forpost,<br />
oprócz trzech BSP, ma naziemną stację kierowania<br />
i zaplecze obsługi technicznej. W ramach tego samego kon-<br />
Pierwszy Forpost zmontowany w Uralskich Zakładach Lotnictwa<br />
Cywilnego (UZGA) w Jekaterynburgu w Rosji, numer 901, jaki<br />
wszedł do służby w Siłach Zbrojnych Rosji w 2012 roku. „Grzybek”<br />
nad przodem kadłuba to antena łączności.<br />
28<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
Siły powietrzne<br />
Boeing E-4B<br />
Nightwatch<br />
z numerem seryjnym<br />
73-1676, czyli<br />
pierwszy z czterech<br />
zbudowanych samolotów<br />
tego typu,<br />
sfotografowany 23<br />
kwietnia 1985 r.<br />
E-4B Nightwatch<br />
Survivable Airborne Operations Center<br />
Paweł Henski<br />
Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych (USAF) posiadają cztery samoloty Boeing E-4B, które pełnią<br />
funkcję powietrznych stanowisk dowodzenia dla prezydenta oraz członków rządu amerykańskiego<br />
(NCA – National Command Authority). E-4B mają pozwolić na utrzymanie kontroli nad własnymi<br />
siłami atomowymi w przypadku wyeliminowania naziemnych ośrodków decyzyjnych oraz przeprowadzenie<br />
kontruderzenia jądrowego w odpowiedzi na atak przeciwnika. W 2019 r. USAF rozpoczęły<br />
długo odkładany program rewitalizacji starzejącej się floty E-4B nazwany SAOC (Survivable Airborne<br />
Operations Center). 26 kwietnia br. USAF przyznały wart 13,08 mld USD kontrakt firmie Sierra<br />
Nevada Corp., która jako platformę bazową dla nowych samolotów Nightwatch wybrała zakupione<br />
z drugiej ręki samoloty pasażerskie Boeing 747-8I.<br />
Samoloty E-4B Nightwatch są następcami EC-135J<br />
pełniących funkcję powietrznych centrów dowodzenia<br />
dla prezydenta i rządu Stanów Zjednoczonych<br />
(NEACP – National Emergency Airborne Command Post)<br />
w ramach misji „Nightwatch”. W połowie lat 60. ub. wieku<br />
trzy samoloty tankowania powietrznego KC-135B zmodyfikowano<br />
do wersji KC-135J NEACP. Samoloty te przez <strong>24</strong><br />
godziny na dobę nieprzerwanie pozostawały w gotowości<br />
w Andrews AFB w stanie Maryland, aby w razie konfliktu<br />
atomowego ewakuować prezydenta i członków rządu,<br />
umożliwiając im kontynuowanie pełnienia obowiązków<br />
i dalszą kontrolę nad siłami strategicznymi państwa.<br />
Na początku lat 70. USAF rozpoczęły program zastąpienia<br />
EC-135J nowymi samolotami. W lutym 1973 r. Boeing otrzymał<br />
kontrakt na dostawę dwóch zmodyfikowanych maszyn<br />
pasażerskich typu B747-200B, które oznaczono jako E-4A<br />
(73-1676, 73-1677). Jeszcze w tym samym roku siły powietrzne<br />
zamówiły kolejne dwa egzemplarze (74-0787, 75-0125).<br />
Oblot pierwszego E-4A, ale jeszcze bez specjalistycznego<br />
osprzętu, miał miejsce 13 czerwca 1973 r. Kontrakt na wyposażenie<br />
samolotów w awionikę i wyposażenie zadaniowe<br />
przyznano firmie E-Systems. W grudniu 1974 r. USAF odebrały<br />
pierwszy w pełni ukończony E-4A. Pierwsze dwa egzemplarze<br />
E-4A wyposażono w silniki Pratt & Whitney JT9D<br />
(F105-PW-100), natomiast w trzecim zamontowano silniki<br />
General Electric CF6-50E2 (F103-GE-100). W silniki te wyposażono<br />
później wstecznie również dwa pierwsze egzemplarze.<br />
Czwarty E-4A (75-0125) otrzymał nowocześniejsze<br />
wyposażenie w porównaniu do trzech pierwszych maszyn.<br />
Na górnej powierzchni przedniej części kadłuba zamontowano<br />
w nim charakterystyczną kroplową owiewkę mieszczącą<br />
antenę komunikacji satelitarnej systemu MILSTAR<br />
(SHF SATCOM). Ze względu na wprowadzone zmiany egzemplarz<br />
ten otrzymał oznaczenie E-4B. USAF odebrały go<br />
w grudniu 1979 r. Ostatecznie, do stycznia 1985 r., wszystkie<br />
trzy E-4A również zmodernizowano do wersji E-4B.<br />
E-4B Nightwatch<br />
Samoloty E-4B zaprojektowane zostały z założeniem,<br />
że muszą być zdolne do przetrwania konfliktu jądrowego.<br />
Wszystkie egzemplarze wyposażono w gniazda do pobierania<br />
paliwa w powietrzu ze sztywnego bomu. Zostały<br />
40<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
monografiA<br />
Dassault Mirage 2000C<br />
we francuskim lotnictwie wojskowym<br />
Marek Łaz<br />
Sprzęt francuskiego lotnictwa bojowego po II wojnie światowej to w większości opracowania własne,<br />
wśród których prym wiodą produkty firmy Dassault Aviation. Po rodzinie Mystère i Super Mystère<br />
(lata 50.) przyszedł czas na samoloty ze skrzydłem skośnym o obrysie trójkątnym Mirage III, IV oraz<br />
5 (lata 60.), przekraczające dwukrotną prędkość dźwięku. Samoloty z rodziny Mirage III i 5 odniosły<br />
wielki sukces eksportowy, a ostatnie z nich wciąż używane są w niektórych państwach. Kolejna konstrukcja<br />
to Mirage F1 ze skrzydłem skośnym o obrysie trapezowym, również dostarczany do wielu<br />
państw (lata 70.). Potrzeba wprowadzenia do służby samolotu będącego następcą Mirage III i 5 doprowadziła<br />
do uruchomienia programu, w wyniku którego powstał wielozadaniowy samolot bojowy<br />
Mirage 2000, ponownie ze skrzydłem skośnym o obrysie trójkątnym. W ramach rodziny 2000<br />
powstała wersja szkolno-bojowa 2000B (Biplace), myśliwska 2000C (Chasse), myśliwsko-bombowa<br />
do uderzeń jądrowych 2000N (Nucléaire), myśliwsko-bombowa do wsparcia taktycznego 2000D<br />
(Diversifié) oraz wielozadaniowa myśliwska 2000-5F.<br />
Mirage 2000C RDI<br />
uzbrojony w pociski<br />
powietrze-powietrze<br />
średniego zasięgu<br />
Matra 530D na<br />
wewnętrznych<br />
podwieszeniach pod<br />
skrzydłami oraz małego<br />
zasięgu Magic 2,<br />
na podwieszeniach<br />
zewnętrznych.<br />
Pierwsze Mirage<br />
2000C dostarczone<br />
do bazy lotniczej<br />
BA102 Dijon-Longvic<br />
nie posiadały jeszcze<br />
zamontowanego<br />
wysięgnika do tankowania<br />
w powietrzu,<br />
ani radiolokatora.<br />
Jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot myśliwski<br />
Mirage F1C został zaprojektowany i zbudowany z wykorzystaniem<br />
funduszy własnych firmy Dassault,<br />
po wycofaniu się Sił Powietrznych z bardziej ambitnych<br />
programów Mirage F2 i F3. Samolot po raz pierwszy wzbił<br />
się w powietrze 23 grudnia 1966 roku. Natomiast wdrożenie<br />
do jednostek liniowych zapoczątkowano w 1973 r.,<br />
najpierw w wersji podstawowej F1C, a następnie w wersji<br />
zmodernizowanej F1C-200, wyposażonej w instalację do<br />
tankowania w powietrzu, której nie miały wcześniejsze<br />
konstrukcje. Mirage F1 był traktowany przez dowództwo<br />
lotnictwa francuskiego jako rozwiązanie przejściowe, bowiem<br />
równolegle podejmowano starania mające na celu<br />
46<br />
Lotnictwo Aviation International
monografiA<br />
1<br />
Możliwie wysoką<br />
funkcjonalność i niezawodność<br />
samolotu<br />
CL-215 uzyskano poprzez<br />
zastosowanie<br />
klasycznych, sprawdzonych<br />
i możliwie<br />
prostych rozwiązań<br />
konstrukcyjnych.<br />
Boeing Stearman 75<br />
w sierpniu 1955 r.<br />
jako pierwszy<br />
samolot w Stanach<br />
Zjednoczonych wykorzystany<br />
został w regularnych<br />
akcjach<br />
gaśniczych. Sześć<br />
maszyn tego typu<br />
utworzyło pierwszą<br />
powietrzną jednostkę<br />
przeciwpożarową<br />
w USA.<br />
Canadair CL-215<br />
legendarny samolot przeciwpożarowy<br />
Michał Petrykowski<br />
W 1947 r. w próbach zrealizowanych wspólnie przez US Army Air Forces i US Forest Service w Missoula<br />
w stanie Montana do gaszenia pożarów wykorzystano czterosilnikowy bombowiec ciężki B-29<br />
Superfortress oraz dwa myśliwce P-47 Thunderbolt. Samoloty „bombardowały” źródło ognia metalowymi<br />
pojemnikami z wodą o pojemności 625 l (B-29 ośmioma, a P-47 dwoma pojemnikami). Ponadto<br />
z B-29 zrzucano zasobniki z przeciwpożarowymi środkami chemicznymi o różnym wagomiarze,<br />
a w ramach eksperymentu część z nich dodatkowo była detonowana w powietrzu dla zwiększenia<br />
skuteczności gaszenia. Z kolei w Australii w Montana w stanie Victoria do zwalczania ognia wykorzystywano<br />
pojemniki z roztworem wody i środków chemicznych zrzucane z czterosilnikowych<br />
bombowców ciężkich B-<strong>24</strong> Liberator i Lincoln oraz myśliwca P-51 Mustang. Próby pokazały duży<br />
potencjał samolotu w roli platformy gaśniczej, ale jednocześnie uświadomiły fakt, że do opracowania<br />
efektywnego samolotu przeciwpożarowego potrzebne są dalsze badania.<br />
Pierwsze praktyczne użycie samolotu do zwalczania<br />
pożarów w Stanach Zjednoczonych miało miejsce<br />
w sierpniu 1955 roku. Zadanie to wykonał przebudowany<br />
rolniczy Boeing Stearman 75 (N75081) należący do<br />
Willows Flying Service wyposażony w zbiornik o pojemności<br />
645 l. Wkrótce sześć kolejnych maszyn tego typu utworzyło<br />
pierwszą powietrzną jednostkę gaśniczą w Stanach<br />
Zjednoczonych. Na przełomie lat 50. i 60. do zwalczania<br />
ognia dostosowywano szeroko dostępne po zakończeniu<br />
II wojny światowej samoloty wojskowe, w tym m.in. TBF<br />
Avenger, F7F Tigercat, P-61 Black Widow, A-26 Invader,<br />
B-25 Mitchell, B-26 Marauder, PB4Y Privateer czy KC-97<br />
Stratotanker. Zakupiono fabrycznie nowe DHC-2 Beaver,<br />
prowadzono próby z maszynami gaśniczymi na bazie C-47<br />
Skytrain.<br />
W latach 60. na rynku pojawiły się samoloty przeciwpożarowe<br />
opracowane na bazie B-17 Flying Fortress, C-119<br />
Flying Boxcar, C-123 Provider, PV-2 Harpoon, AJ-1 Savage<br />
czy PBY Catalina. W kolejnym dziesięcioleciu do eksploatacji<br />
wprowadzone zostały m.in. S-2 Tracker, P2V Neptune,<br />
DC-4, DC-6 czy DC-7. Lata 80. i 90. przyniosły nieco mniej<br />
nowości sprzętowych. W walce z żywiołem zastosowanie<br />
znalazły samoloty P-3 Orion, C-130 Hercules, S-2F3AT<br />
Turbo Tracker oraz PZL M18 Dromader. W ostatnim ćwierćwieczu<br />
park maszyn gaśniczych w Stanach Zjednoczonych<br />
zasiliły turbośmigłowe samoloty L-188 Electra, AT-802<br />
56<br />
Lotnictwo Aviation International lipiec 20<strong>24</strong>
Change language