WiT 8_2024 (107)_promo

HQ-17AE W SERBII ❙ NOWE POJAZDY RATOWNICZE BUNDESHEER ❙ OKRĘTY PODWODNE HHI W PROGRAMIE ORKA 

Wojsko 

i Technika 

8/2024 

Sierpień 

CENA 22,00 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Śmigłowcowy 

kontrakt stulecia 

13 sierpnia w 56. Bazie Lotniczej 

w Inowrocławiu odbyła się uroczystość 

zatwierdzenia międzyrządowej umowy LOA 

pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi 

dotyczącej zakupu 96 śmigłowców bojowych 

Boeing AH-64E Apache Guardian wraz 

z uzbrojeniem, wyposażeniem i usługami 

towarzyszącymi. Tylko ta transakcja 

pochłonie ok. 50 mld PLN! 

str. 16 str. 24 

Klasyczna obrona przeciwrakietowa 

i przeciwlotnicza 

na Eurosatory 2024 

Paryskie salony uzbrojenia Eurosatory 

zawsze były miejscem premierowej 

prezentacji uzbrojenia i sprzętu z obszaru 

szeroko pojętej obrony przeciwlotniczej. 

W ich przeglądzie punkt ciężkości położony 

został na środki, rzecz można klasycznej, 

OPL, a więc takie, dla których zwalczanie 

bezzałogowców jest zadaniem drugorzędnym.

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 4 

Z A M Ó W P R E N U M E R A T Ę P A P I E R O W Ą I U Z Y S K A J 

D O S T Ę P D O E - W Y D A Ń A R C H I W A L N Y C H 

Wojsko i Technika 

Prenumerata roczna: 264,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Lotnictwo Aviation International 

Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Prenumerata roczna: 300 zł | 12 numerów 

Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów 

specjalnych wydawanych w 2024 roku. 

Prenumeratę zamów najpóźniej do końca lutego 2024 r. na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub dokonaj wpłaty na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

13 sierpnia w 56. Bazie Lotniczej 

w Inowrocławiu odbyła się uroczystość 

zatwierdzenia międzyrządowej umowy LOA 

pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi 

dotyczącej zakupu 96 śmigłowców bojowych 

Boeing AH-64E Apache Guardian wraz 

z uzbrojeniem, wyposażeniem i usługami 

towarzyszącymi. Tylko ta transakcja 

pochłonie ok. 50 mld PLN! 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Paryskie salony uzbrojenia Eurosatory 

zawsze były miejscem premierowej 

prezentacji uzbrojenia i sprzętu z obszaru 

szeroko pojętej obrony przeciwlotniczej. 

W ich przeglądzie punkt ciężkości położony 

został na środki, rzecz można klasycznej, 

OPL, a więc takie, dla których zwalczanie 

bezzałogowców jest zadaniem drugorzędnym. 

22 

24 

Vol. X, nr 8 (107) 

SIERPIEŃ 2024, NR 8. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

HQ-17AE W SERBII ❙ NOWE POJAZDY RATOWNICZE BUNDESHEER ❙ OKRĘTY PODWODNE HHI W PROGRAMIE ORKA 

Wojsko 

i Technika 

8/2024 

Sierpień 

CENA 22,00 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Sierpień 2024 

Nowości z kraju i ze świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Łukasz Pacholski str. 4 

Bez poważnych inwestycji się nie obejdzie 

Z prezesem zarządu PGZ S.A. Krzysztofem Trofiniakiem 

rozmawiają Andrzej Kiński i Andrzej Ulanowski str. 10 

Defilada z przemysłem w tle 

Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. str. 13 

XXXII MSPO – Centrum Innowacji i Współpracy Obronnej w Europie 

Targi Kielce S.A. str. 14 

Śmigłowcowy kontrakt stulecia – faktyczna potrzeba 

czy gigantomania? 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 16 

Pierwsza umowa wykonwcza na LOTR Kleszcz 

Andrzej Kiński str. 22 

Klasyczna obrona przeciwrakietowa i przeciwlotnicza 


Miroslav Gyűrösi str. 24 

Samobieżny zestaw przeciwlotniczy HQ-17AE w Serbii 

Miroslav Gyűrösi, współpraca Andrzej Kiński str. 34 

Oprogramowanie C2 do systemów antydronowych APS 

APS str. 36 

66 

R-460A – nowa generacja radiolinii cyfrowych z Transbitu 

Andrzej Kiński str. 40 

„Tarcza Wschód” Cz. 3 – Zatrzymać czołgi 

Stefan Fuglewicz str. 44 

Nowe pojazdy ratownicze austriackich Bundesheer 

Jarosław Brach str. 50 

FORTIS 165.M – polski hakowy system załadowczy 

Zamet-Głowno 

Jarosław Brach str. 56 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 27 

Marcin Gawęda str. 60 

Polskie Saaby 340AEW wkrótce rozpoczną loty operacyjne 


Tysięczny F-35 dostarczony 


Leonardo ogłasza start programu M-346 Master Block 20 


Okręty podwodne HHI w programie Orka 

Tomasz Grotnik str. 72 

Salon Fłot-2024 

Tomasz Szulc str. 76 

72 

Śmigłowcowy 

kontrakt stulecia 

str. 16 str. 24 

Klasyczna obrona przeciwrakietowa 

i przeciwlotnicza 


Na okładce: Trzeci z serii niszczyciel min typu 

Kormoran II – ORP Mewa – zbudowany w stoczni 

Remontowa Shipbuilding S.A. w Gdańsku. 

Fot. Ariel Szczepański/13. dTr. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Marcin Wiącek 

marcin.wiacek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, 

Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa, 

tel. 22 119 48 47 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2024 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Sierpień 2024 • Wojsko i Technika 3

Opinie 

Bez poważnych inwestycji się nie obejdzie 

Z prezesem zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej 

S.A. Krzysztofem Trofiniakiem rozmawiają 

Andrzej Kiński i Andrzej Ulanowski 

Ma Pan za sobą już znacznie ponad 100 dni „w fotelu” 

prezesa Polskiej Grupy Zbrojeniowej, jak może 

Pan podsumować swój „raport otwarcia”? Co zastał 

Pan w PGZ S.A. i spółkach grupy, obejmując funkcję 

prezesa zarządu? Wydawać by się mogło, że – patrząc 

choćby na zawarte z MON kontrakty – nigdy 

nie było lepiej… 

Zdaję sobie sprawę z tego, że po 100 dniach można by 

oczekiwać, że nowy prezes i nowy zarząd będą mieć pełny 

obraz firmy. Jednak w przypadku tak potężnego organizmu, 

jakim jest Polska Grupa Zbrojeniowa w takim czasie 

nie jest to możliwe. Chciałbym, żeby PGZ była krainą 

mlekiem i miodem płynąca, ale póki co tak nie jest. Zwrócę 

uwagę na dwa główne obszary, z którymi się teraz 

borykamy. Kończymy programy rozwojowe zapoczątkowane 

w latach 2012–2014 – przykładowo wieży bezzałogowej 

ZSSW-30, bojowego wozu piechoty Borsuk, systemu 

minowania narzutowego Baobab… jest wiele takich 

produktów. Ale te najważniejsze związane są z jedną firmą 

– Hutą Stalowa Wola S.A. Co prawda kooperuje ona 

szeroko z polskim przemysłem, ale nadal mówimy tylko 

o jednej firmie, a my tych firm mamy dużo więcej. Pozostałe 

tematy albo zostały wstrzymane, albo zostały anulowane. 

Przykładem jest ciężki bojowy wóz piechoty, który 

miał powstać w OBRUM i Zakładach Mechanicznych 

Bumar-Łabędy, i nie powstał do dziś. A mógłby powstawać 

równolegle z Borsukiem we współpracy i w ramach 

synergii spółek grupy. To jest przynajmniej ośmioletnia 

luka w zamówieniach. Pod kątem potrzeb Wojska Polskiego 

to jest ewidentna strata. To efekt braku uruchomienia 

prac, które przecież zabierają czas. Przykład Borsuka 

pokazuje, że zabrało to 11 lat! Wieża bezzałogowa 

o rok dłużej. Nie możemy teraz tracić czasu na prace rozwojowe 

opóźnione o wiele lat. To jest problem, jaki napotykamy. 

Przykład systemu bezzałogowego Orlik to dowód 

na złe prowadzenie programów. To nie powinno 

być traktowane jak zakup z dostosowaniem. To była regularna 

praca badawczo-rozwojowa. Borykamy się 

w związku z tym z opóźnieniami. Takie procedowanie 

programu tak istotnego dla Wojska Polskiego jest nie do 

przyjęcia. Ten program nie powinien być tak prowadzony 

i ponosimy tego bardzo poważne konsekwencje. Zrobię 

wszystko, żeby te programy, które można naprawić, albo 

wręcz zacząć na nowo, bo niektóre z nich trzeba przeformatować 

całkowicie, doprowadzić do szczęśliwego końca 

z wartością dodaną dla naszego wojska. Żeby spełnić 

wymagania, które wojsko postawiło, a nawet je rozszerzyć 

– tak jak właśnie w przypadku Orlika. 

Tu jednak wojsko też dołożyło swoją cegiełkę, zmieniając 

wymagania… 

Zamawiający ma swoje prawa. Po pierwsze, przeznacza 

pieniądze na ten cel, a po drugie, upływający czas przynosi 

nowe informacje, dodatkową wiedzę. Ostatnie dwa 

lata doświadczeń z wojny w Ukrainie dały bardzo dużo 

informacji, w jakim kierunku powinniśmy pójść. Dlatego 

wcale się nie dziwię, że pewne wymagania są modyfikowane. 

Ważne, żebyśmy sprecyzowali, do czego mamy 

dążyć, ale też w konsekwencji musimy pamiętać o tym, 

że to może mieć skutek – i finansowy, i czasowy w postaci 

przesunięcia terminu realizacji projektu. Ja absolutnie 

od takich rzeczy nie uciekam. Podobnie było z Borsukiem, 

gdzie pewne wymagania stawiane na początku były 

później modyfikowane i przez to wydłużał się termin realizacji 

pracy. W programach, w których mamy problemy, 

najważniejsze jest, żeby dojść do porozumienia z zamawiającym 

w sprawie tego, do czego dążymy. 

Kilkaset kilometrów od polskich granic trwa wojna, 

w przyszłości Rosja może militarnie zagrozić także 

nam i naszym sojusznikom, Siły Zbrojne RP w przyspieszonym 

tempie rozbudowują się, realizują wymianę 

generacyjną uzbrojenia oraz sprzętu, tworzą zapasy 

na czas „W” – jaka jest dziś realna rola spółek PGZ w zaspokajaniu 

potrzeb wojska? Co zrobiono i co robi się 

w celu multiplikacji zdolności wytwórczych? Wkrótce 

zostaną zawarte kontrakty na seryjne dostawy NBPWP 

Borsuk, 174 kolejne Rosomaki z ZSSW-30, kolejne DMO 

Regina, przygotowujemy się do licencyjnej produkcji 

czołgów K2 i armatohaubic K9, można by jeszcze długo 

wymieniać – kiedy nasz państwowy przemysł osiągnie 

zdolność do równoległej realizacji tych umów, 

oczywiście w rozsądnym czasie? Co z uruchomieniem 

w kraju produkcji nowoczesnych prochów i ich komponentów 

(nitroceluloza), kompletnej amunicji artyleryjskiej 

oraz czołgowej, słyszymy o tym od lat i… 

Wiele z wypowiedzi, które w przestrzeni publicznej padały 

z ust polityków, ale też zarządzających tym przemysłem, 

to obietnice bez pokrycia. Prawdę mówiąc, gdy 

zderzymy się z rzeczywistością, to się okazuje, że stara inwestycja 

w MESKO jest opóźniona, a nowych inwestycji 

nie zapoczątkowano. W ogóle! Rozpędzoną firmą jest 

Huta Stalowa Wola S.A., ale nie można tylko na niej budować 

systemu obrony narodowej, jeśli chodzi o przemysł. 

To jest nierealne. 

Wypadałoby chyba zbudować HSW bis. 

Zgoda i mamy gdzie, np. w Poznaniu lub na Śląsku. Tylko, 

że te inwestycje, które zostały zaplanowane, nie mają zagwarantowanych 

źródeł finansowania, nie alokowano 

środków na ten cel. To były tylko hasła, które teraz trzeba 

wypełniać treścią. Dobrze, że mamy już pierwszą decyzję 

– zgodę Rady Ministrów na uruchomienie ponad 3,8 mld 

PLN na budowę zdolności produkcyjnych w obszarze 

obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej. I będzie to 

realizowane. Ale to dopiero początek. Pamiętajmy, że cały 

proces uzyskiwania zgód na inwestycje trwa przynajmniej 

rok. A można to było już zacząć wcześniej. Patrzymy 

na ten utracony czas, a wojsko już dziś chce kupować 

znacznie więcej. Niestety, widać gołym okiem, że jesteśmy 

w niedoczasie. Dobrze, że te decyzje są teraz podejmowane, 

ale mam wrażenie, że zdecydowanie za późno. 

Niestety, nie wyciągnięto żadnych wniosków dla przemysłu, 

gdy wojna w Ukrainie się zaczęła. Dwa lata temu był 

czas, kiedy powinno się podejmować bardzo daleko idące 

decyzje dotyczące zwiększenia możliwości produkcyjnych 

naszych zakładów. 

Tym bardziej, że są w PGZ zakłady mniej dociążone 

dostawami. Na przykład HSW Oddział Autosan czy 

WZŁ nr 2 w Czernicy. 

Oczywiście, ale do tego dojdziemy. Najpilniejsze są teraz 

takie obszary, jak np. produkcja amunicji. Tutaj nie dość, że 

mamy opóźnienie w realizowanej inwestycji, to nie zostały 

uruchomione żadne nowe. Bo samo hasło o inwestycjach, 

bez rozpoczęcia nawet prac projektowych czy 

analitycznych związanych z lokalizacją tych inwestycji na 

terenach należących do spółki MESKO, czy to w Kraśniku, 

czy w Pionkach, to tylko frazes. który nie ma pokrycia 

w konkretnej pracy, którą trzeba wykonać, zanim rozpocznie 

się rzeczywistą budowę. 

Nawiązując do wspomnianej współpracy między firmami 

i efektu synergii, od dłuższego czasu staram się zachęcić, 

a wręcz doprowadzić do rozmów pomiędzy 

niektórymi firmami, które dotychczas ze sobą nie 

współpracowały, na temat zagospodarowania pewnych 

zdolności produkcyjnych, które są obecnie niewykorzystane. 

Mam na myśli na przykład Jelcza. Jest to jeden 

z przypadków, można byłoby rzec klinicznych. Ta 

firma zmniejszyła swoją zdolność produkcyjną w stosunku 

do tej, którą uzyskiwała w 2014 czy 2015 roku – 

450–500 pojazdów… 

Ale obecnie wśród ciężarówek, które Jelcz produkuje 

jest więcej wieloosiowych, bardziej skomplikowanych, 

zamawianych w związku z programami 

takimi jak np. Wisła. 

Większość pojazdów produkowanych przez Jelcza przed 

2015 r., to także były pojazdy wieloosiowe. Ciężarówki 

trzy- i czteroosiowe to była główna część produkcji Jelcza. 

Natomiast, wracając do przerwanej myśli, w tym czasie, 

kilkaset kilometrów od Jelcza, stała niewykorzystana 

fabryka, która mogła w ciągu sześciu–ośmiu miesięcy 

uruchomić uzupełniającą produkcję na rzecz dolnośląskiej 

firmy. 

No właśnie, choćby produkcję kabin, która mocno 

ogranicza możliwości Jelcza, albo druga linia montażu 

końcowego. 

Dokładnie tak. Jeśli chodzi o komponenty samochodów 

ciężarowych, to jest bardzo wiele firm, nie tylko w Polskiej 

Grupie Zbrojeniowej, ale też podmiotów prywatnych, 

które mogą uczestniczyć w łańcuchu dostaw dla Jelcza. 

Gdyby to był tylko ten problem, to byłby on łatwy do rozwiązania 

nawet teraz. Problem jest nie tylko w samych 

komponentach, ale w niewydolności linii montażowych. 

W Jelczu jest za mało tych zdolności, więc trzeba poszukać 

nowego kooperanta. A w Autosanie była linia montażowa, 

która nie była wykorzystywana. I to jest teraz moje 

zobowiązanie, żeby do końca tego roku pierwsza partia 

ciężarówek wojskowych Jelcz powstała w zakładach Autosan. 

Dodatkowo planuję też bezpośrednie powiązanie 

kapitałowe Autosana z Jelczem. To powinno być naturalne 

uzupełnienie możliwości Jelcza. Kiedyś te firmy konkurowały, 

ale dziś sytuacja jest inna – szczególnie od 

dwóch lat, gdy Autosan został włączony do Huty Stalowa 

Wola – i jestem przekonany, że dialog ze stroną społeczną 

10 Wojsko i Technika • Sierpień 2024 

www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

W dniu Święta Wojska Polskiego 

Wisłostradą w Warszawie 

przemaszerowało dwa tysiące 

żołnierzy, którym towarzyszył 

najnowocześniejszy 

sprzęt wojskowy. 

Defilada z przemysłem w tle 

Fotografie w artykule st. kpr. Wojciech Król 

/Centrum Operacyjne Ministra 

Obrony Narodowej. 

Patrząc na jadące po ulicach 155 mm armatohaubice 

Krab i K9, czołgi K2, Pojazd 

Minowania Narzutowego Baobab, Nowe 

Bojowe Pływające Wozy Piechoty Borsuk czy elementy 

systemów przeciwlotniczych Wisła i Narew, 

można było znaleźć potwierdzenie wydawania 

na obronę narodową 4% PKB. Zwiększone 

nakłady finansowe pozwoliły na dokonanie kolejnych 

zakupów, w tym również krótko przed 

świętem, m.in. związanych z drugą fazą programu 

Wisła czy śmigłowcami Apache. 

Sprzęt, który trafia do jednostek pochodzi 

z różnych źródeł. Tak na mocy umów z polskimi 

firmami, jak też z koncernami światowymi. 

W przypadku tych pierwszych efektem są: Borsuki, 

Kraby, Raki czy Warany. W przypadku tych drugich: 

system Wisła, czołgi K2, śmigłowce Apache 

i AW101 oraz AW149. Warto pamiętać, że w przypadku 

sprzętu zamawianego u zagranicznych 

producentów sukcesywnie rośnie stopień polonizacji 

poszczególnych konstrukcji. Tak dzieje się 

w przypadku systemów przeciwlotniczych 

oraz przeciwrakietowych Wisła i Narew. Tak będzie 

również w przypadku przewidzianych do 

polonizacji czołgów K2 i armatohaubic K9, czego 

zapowiedzią jest udana kooperacja polsko-koreańska 

przy wyrzutniach K239 systemu Homar-K 

posadowionych na polskich Jelczach i zintegrowanych 

w Hucie Stalowa Wola S.A. 

Wkład krajowego przemysłu w zmianę oblicza 

polskiego wojska widać było też w pieszych kolumnach. 

Uważny obserwator zapewne dostrzegł 

5,56 mm karabinki MSBS GROT, które stają się podstawową 

bronią żołnierzy. Widać było też efekty 

zakupów w ramach, ogłoszonej przez resort obrony 

narodowej, akcji „Szpej” w postaci: kamizelek 

taktycznych i kuloodpornych, hełmów kewlarowych 

nowej generacji, sprzętu noktowizyjnego. Te 

drobne z pozoru elementy indywidualnego 

wyposażenia żołnierza mają istotny wpływ na warunki 

służby. Na polu walki komfort żołnierza, funkcjonalność 

i ergonomia jego indywidualnego wyposażenia, 

są równie istotne jak nowoczesne 

rozwiązania stosowane w sprzęcie ciężkim. 

Przy okazji defilady warto zwrócić uwagę na 

jeszcze jeden, często niedostrzegany, aspekt. 

Chodzi o zdolności krajowe do serwisowania 

W defiladowym szyku znalazły się też egzemplarze sprzętu, którego dostawy rozpoczną się w przyszłości – Nowe 

Bojowe Pływające Wozy Piechoty Borsuk czy Pojazdy Minowania Narzutowego Baobab-K (na zdjęciu). 

Większość uzbrojenia i sprzętu dostarczanego obecnie przez polskich producentów Siłom Zbrojnym RP pochodzi 

ze spółek Polskiej Grupy Zbrojeniowej bądź powstało przy ich udziale. Na zdjęciu kołowe bojowe wozy piechoty 

Rosomak ZSSW-30. 

i obsługi sprzętu wprowadzanego do wyposażenia 

Wojska Polskiego. W zdecydowanej 

większości jest to zadanie, które powierza się 

rodzimej branży zbrojeniowej. To jej zakłady 

odpowiadają za utrzymanie sprawności, obsługę 

i serwis sprzętu przez cały – trwający dekady 

– okres użytkowania. Nie chodzi tylko o ten 

produkowany w Polsce, jak: polowe wyrzutnie 

rakietowe WR-40 Langusta, 120 mm moździerze 

samobieżne Rak czy systemy radarowe. 

Dotyczy to też sprzętu pozyskiwanego z zagranicy, 

jak południowokoreańskie czołgi, armatohaubice, 

amerykańskie wyrzutnie rakietowe 

HIMARS czy czołgi Abrams. W ich 

przypadku to właśnie w Polsce są budowane 

kompetencje do obsługi tego wyposażenia. 

Potwierdza to uzyskanie certyfikatów do serwisowania 

samolotów F-16 i C-130 przez Wojskowe 

Zakłady Lotnicze Nr 2 S.A. Kompetencji budowanej 

nie tylko z myślą o polskich Siłach 

Powietrznych. Temu samemu celowi służyło 

utworzenie w Wojskowych Zakładach Motoryzacyjnych 

S.A. w Poznaniu Regionalnego Centrum 

Obsługi czołgów Abrams, czy budowane obecnie 

zdolności do obsługi samolotów FA-50, śmigłowców 

Apache czy czołgów K2. 

Podziwiając sprzęt wojskowy warto pamiętać, 

że nie spełniłby on swojej roli, gdyby nie 

dwa warunki. Pierwszy to odpowiednio przygotowani 

i wyszkoleni żołnierze niezbędni do jego 

obsługi. Drugi, to krajowe przemysłowe zdolności 

w zakresie serwisu i wsparcia eksploatacji. 

Bez tego nawet najlepszy sprzęt nie będzie 

w stanie spełnić swojej roli, czyli odstraszyć potencjalnego 

przeciwnika. 

n 

Materiał przygotowany przez 

Polską Grupę Zbrojeniową S.A. 

www.zbiam.pl Sierpień 2024 • Wojsko i Technika 13

Pojazdy wojskowe 

Pierwsza umowa wykonawcza na LOTR Kleszcz 

Andrzej Kiński 

14 sierpnia, w 1. Warszawskiej Brygadzie 

Pancernej w Wesołej, została zawarta 

pierwsza umowa wykonawcza na dostawy 

Lekkich Opancerzonych Transporterów 

Rozpoznawczych Kleszcz dla Sił 

Zbrojnych RP. To początek nowej epoki 

w rozpoznaniu Wojsk Lądowych. 

Egzemplarz prototypowy (na pierwszym planie) i zakładowy modelowy LOTR Kleszcz na Wisłostradzie podczas 

próby do defilady z okazji Święta Wojska Polskiego 14 sierpnia br. 

14 sierpnia została zawarta pierwsza umowa wykonawcza na dostawy Lekkich Opancerzonych Transporterów 

Rozpoznawczych (LOTR) Kleszcz dla Sił Zbrojnych RP. Opiewa ona na 28 pojazdów, które mają zostać przekazane 

w latach 2026–2028. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony 

Narodowej, Andrzej Nitka. 

Umowę podpisali – szef Agencji Uzbrojenia 

gen. bryg. Artur Kuptel i prezes spółki 

AMZ–KUTNO S.A. Dariusz Fabisiak, a w uroczystości 

wzięli udział m.in. wiceprezes Rady Ministrów 

i minister obrony narodowej Władysław 

Kosiniak-Kamysz oraz sekretarz stanu w MON Paweł 

Bejda. Przedmiotem umowy jest dostawa 28 

pojazdów Lekkich Opancerzonych Transporterów 

Rozpoznawczych (LOTR) Kleszcz wraz z pakietem 

logistycznym i szkoleniowym. Wartość zamówienia 

to ok. 800 mln PLN brutto. Dostawy mają 

zostać zrealizowane pomiędzy 2026 a 2028 r. 

Podpisanie umowy wykonawczej nr 1 w ramach 

programu LOTR Kleszcz umożliwiło pomyślne zakończenie 

badań kwalifikacyjnych prototypu we 

wrześniu 2022 r. (rozpoczęły się w sierpniu 2020 r.) 

i poprzedziło zawarcie 28 lutego br., umowy ramowej 

na dostawę łącznie 286 takich pojazdów w latach 

2026–2035. 

LOTR Kleszcz powstał na, opracowanej przez 

AMZ-KUTNO S.A., amfibijnej platformie kołowej 

Bóbr-3 4×4 o DMC 15,6 t. Wejdzie on do wyposażenia 

pododdziałów rozpoznawczych Wojsk Lądowych 

i zapewni, dynamiczne i ciągłe zdobywanie 

oraz gromadzenie informacji o przeciwniku oraz 

środowisku pola walki. 

Długość pojazdu wynosi 6,9 m, wysokość 2,38 m, 

szerokość 2,5 m, a prześwit 0,4 m. Opancerzony, samonośny 

kadłub zapewnia ochronę balistyczną na 

poziomie 2 wg STANAG 4569A, a w zakresie minoodporności 

na poziomie 2a wg STANAG 4569B 

w wersji bazowej. Opcjonalne dodatkowe opancerzenie 

może zwiększyć ochronę balistyczną do poziomu 

3 i przeciwminową do 3a, wówczas jednak 

pojazd traci zdolność do pokonywania przeszkód 

wodnych. Rozbudowane wyposażenie specjalistyczne 

pojazdu – taktyczny radar rozpoznania pola 

walki i głowica optoelektroniczna na trzymetrowym, 

teleskopowo podnoszonym maszcie (obydwa 

urządzenia dostarczone przez Aselsan A.Ş.), 

środki wynośne, a także rozbudowany podsystem 

łączności (obejmujący również środki łączności satelitarnej) 

i przetwarzania danych – przygotowane 

będą do obróbki i przekazywania w formie zaszyfrowanej 

danych rozpoznawczych, niezbędnych do 

przygotowania i prowadzenia działań w każdych 

warunkach atmosferycznych do szczebla batalionu. 

W wozach seryjnych wyposażenie zostanie wzbogacone 

o bezzałogowy statek powietrzny. 

Załogę pojazdu stanowi drużyna rozpoznawcza 

składająca się z pięciu żołnierzy. Kleszcz jest przygotowany 

do prowadzenia autonomicznych działań 

w czasie do pięciu dni. LOTR umożliwia także wsparcie 

ogniowe przy wykorzystaniu broni pokładowej 

(12,7 mm wkm WKM-B i 7,62 mm km UKM-2000), 

zamontowanej w zdalnie sterowanym, dwubroniowym 

stanowisku Kongsberg Protector Dual RCWS. 

Zapewnia ono zwalczanie lekko opancerzonych 

pojazdów, niskolecących celów powietrznych oraz 

siły żywej. Ze stanowiskiem współpracuje akustyczny 

system detekcji strzałów Metravib Defence 

PILAR. Pojazd wyposażony jest także w system 

samoobrony klasy soft-kill z systemem wykrywania 

opromieniowania laserem SOL-2 firmy KenBIT 

Sp. z o.o. i ośmioma wyrzutniami granatów dymnych 

(4×2) kal. 81 mm. 

LOTR napędzany jest 6-cylindrowym, turbodoładowanym 

rzędowym silnikiem wysokoprężnym 

MTU 6R 106 TD21 o mocy 240 kW/326 KM, współpracującym 

z automatyczną przekładnią Allison 

3000SP oraz skrzynią rozdzielczą. Elementy układu 

napędowego tworzą szybkowymienny power-pack 

(czas wymiany ok. godziny). Prędkość maksymalna 

pojazdu na drogach utwardzanych wynosi 90 km/h. 

Zasięg na drodze utwardzonej wynosi 600 km. Pojazd 

przystosowany jest do pokonywania przeszkód 

wodnych pływaniem z prędkością maks. 7 km/h, 

w tym rzek o prędkości nurtu do 1,1 m/s. 

LOTR Kleszcz został opracowany w ramach 

projektu rozwojowego „Lekki opancerzony transporter 

rozpoznawczy (LOTR)”, realizowanego na 

podstawie umowy z 23 grudnia 2013 r. przez 

konsorcjum polskich podmiotów, w skład którego 

wchodziły: AMZ-KUTNO S.A. (lider), Wojskowy 

Instytut Łączności, Wojskowy Instytut Techniczny 

Uzbrojenia i Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii. 

Projekt współfinansowało Narodowe 

Centrum Badań i Rozwoju. Jego całkowity koszt 

wyniósł 36,45 mln PLN, w tym wartość dofinansowania 

NCBR to 33,42 mln PLN. Projekt LOTR 

wpisywał się w program „Operacyjne rozpoznanie 

patrolowe”, będący elementem Programu 

Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych na lata 

2013–2022 i kontynuowany był w ramach PMT 

2021–2035, a konkretnie podprogramu pozyskania 

następcy pojazdów BRDM-2 w odmianach 

rozpoznawczych. U zarania projektu plany przewidywały 

zakup nowych 244 pojazdów. 

Prototyp pojazdu LOTR Kleszcz od czerwca br. 

wykorzystywany jest przez 9. Warmiński pułk rozpoznawczy 

z Lidzbarka Warmińskiego. Ten wóz, 

a także zakładowy egzemplarz modelowy, można 

było obejrzeć podczas defilady z okazji Święta Wojska 

Polskiego 15 sierpnia w Warszawie. 

n 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Samobieżny zestaw przeciwlotniczy HQ-17AE w Serbii 

Miroslav Gyűrösi, 

współpraca Andrzej Kiński 

Nowością z obszaru obrony 

przeciwlotniczej państw europejskich, 

której jednak przyszłoby ze świecą 

szukać na Eurosatory 2024, i która 

z paryskim salonem nie miała 

nic wspólnego, była pierwsza publiczna 

prezentacja samobieżnego rakietowego 

zestawu przeciwlotniczego HQ-17AE, 

powstałego w Chińskiej Republice 

Ludowej, w barwach Sił Zbrojnych 

Serbii (Vojska Srbije, VS). 

Fotografie w artykule Ministerstwo Obrony 

Republiki Serbii. 

Serbia jest pierwszym państwem europejskim, 

które wzmocniło swoją obronę 

przeciwlotniczą poprzez zakup tego systemu, 

kontynuując zresztą, zapoczątkowany 

przed kilkoma laty, kierunek pozyskiwania zaawansowanego 

uzbrojenia przeciwlotniczego 

(i nie tylko) w Chińskiej Republice Ludowej. 

Publiczna prezentacja pojedynczego przeciwlotniczego 

rakietowego wozu bojowego 

6F-17E na kołowym podwoziu specjalnym Dongfeng 

EQ2280DY30 w układzie 6×6 zestawu 

HQ-17AE, a także pojazdu transportowo-załadowczego 

6R-17E na podwoziu ciężarówki Shaanxi 

SX2306 w układzie 8×8, była elementem pokazu 

sprzętu VS, zorganizowanego z okazji 635. rocznicy 

bitwy na Kosowym Polu 27 czerwca br. 

w Kruševacu. W kontekście Serbii mówi się o zakupie 

sprzętu dwóch baterii, ale oficjalnego potwierdzenia 

tej informacji brak. Bazując na dostępnych 

informacjach, w skład baterii wchodzą: cztery 

przeciwlotnicze rakietowe wozy bojowe, dwa pojazdy 

transportowo-załadowcze, dwa pojazdy 

transportowe i dwa samochody warsztatowe. 

Obecność tak egzotycznego systemu uzbrojenia, 

jakim jest HQ-17AE, w uzbrojeniu europejskiego 

państwa nie jest już dziś wielkim szokiem, 

ale nadal wzbudza duże zainteresowanie i pozostaje 

czymś wyjątkowym. Dla Serbii to logiczny 

krok po zakupie rakietowego systemu przeciwlotniczego 

średniego zasięgu FK-3 (szerzej w WiT 

5/2022). HQ-17AE stał się drugim systemem przeciwlotniczym 

chińskiej produkcji w uzbrojeniu 

250. Brygady Rakietowej Obrony Przeciwlotniczej 

(250. raketna brigada za protivvazduhoplovna 

dejstva) z dowództwem w koszarach Banjica 

pod Belgradem. Zakup HQ-17AE wydaje się być 

bardziej podyktowany pragmatyzmem, a nie 

względami technicznymi, i jest wynikiem komplikacji 

sytuacji polityczno-militarnej po rozpoczęciu 

kolejnej fazy wojny na Ukrainie po 24 lutego 

2022 r. Według serbskich mediów zakup kolejnego 

chińskiego systemu przeciwlotniczego dla 

Przeciwlotniczy rakietowy wóz bojowy 6F-17E samobieżnego rakietowego systemu przeciwlotniczego HQ-17AE w barwach 

Sił Zbrojnych Serbii podczas pokazu w Kruševacu. 

VS był reakcją na brak możliwości kontynuowania 

zaplanowanych zakupów w Rosji dalszych zestawów 

bateryjnych hybrydowego systemu przeciwlotniczego 

96K6-E Pancyr-S1. Od 2020 r. VS 

eksploatują jedną baterię rosyjskiego systemu 

rakietowo-artyleryjskiego z sześcioma przeciwlotniczymi 

wozami bojowymi 72W6-E4, 

trzema pojazdami transportowo-załadowczymi 

73W6-E2 oraz stanowiskiem dowodzenia i kierowania 

ogniem 19S3-E3. Każdy wóz bojowy 

uzbrojony jest w dwie dwulufowe 30 mm armaty 

automatyczne 2A38M z 700 nabojami i 12 

przeciwlotniczych pocisków kierowanych 57E6-E 

(eksportowa wersja pocisków 95Ja6) o zasięgu 

do 20 km. W planach był zakup co najmniej kolejnych 

dwóch zestawów bateryjnych, nieoficjalnie 

wskazywano nawet, że mogą być one 

w zmodernizowanej odmianie Pancyr-S1M 

z ulepszonym systemem uzbrojenia. Poza radarami 

wykrywania i śledzenia celów cechujących 

się większymi zasięgami, znaczącemu zwiększeniu 

ulec miała w nim liczba wykrywanych i śledzonych 

celów oraz czas obróbki informacji, co 

przekłada się na czas reakcji. Kluczową zmianą 

jest jednak dostosowanie do odpalania pocisków 

kierowanych 57E6-EM (eksportowy wariant 

rakiety 23Ja6). Jej zasięg skośny sięga 

30 km (minimalny 1200 m), a zakres wysokości 

zwalczanych celów zamyka się w przedziale od 

15 m do 18 000 m. 

Przemysł obronny Federacji Rosyjskiej priorytetowo 

traktuje obecnie zwiększone zamówienia 

własnych sił zbrojnych, co nie pozostaje bez 

wpływu na realizację umów eksportowych, problem 

stanowi także embargo na import uzbrojenia 

z Rosji, którego celem jest ograniczenie 

wpływów rosyjskiego kompleksu przemysłowego. 

Z jednej strony utrudnia ono dostarczenie 

kolejnych egzemplarzy uzbrojenia i sprzętu 

wojskowego do Serbii przez Rosję, z drugiej 

jego zakup mógłby poskutkować negatywnymi 

konsekwencjami dla Serbii. Notabene, z serbskiej 

perspektywy, nie ma technicznych sposobów 

zapłacenia za taką transakcję. Po 24 lutego 

2022 r. Belgrad stara się ograniczyć, dotychczas 

bardzo dobre, relacje z Moskwą (z racji obecnego 

statusu Kosowa Serbia nie uznaje przyłączenia 

Krymu, Donbasu i południowych regionów 

dawnej Ukrainy do Federacji Rosyjskiej, choć 

sankcji wobec Rosji nie wprowadziła), rozszerzając 

za to relacje z Pekinem (głównie ekonomiczne) 

i w perspektywie długofalowej nadal deklarując 

orientację na Zachód, także w sferze 

militarnej (czego przykładem może być zamiar 

zakupu samolotów wielozadaniowych Dassault 

Rafale we Francji, o czym w kwietniu tego roku 

wspominał prezydent Aleksandar Vučić). 

W przeciwieństwie do tej z Rosją, współpraca 

wojskowo-techniczna Serbii z Chińską Republiką 

Ludową rozwija się. Poza rakietowymi systemami 

przeciwlotniczymi FK-3 i HQ-17AE obejmuje 

ona także kilka typów bezzałogowych 

rozpoznawczo-uderzeniowych systemów powietrznych 

wraz z uzbrojeniem (CH-92 i CH-95), 

środki bojowe do bezzałogowców lokalnej produkcji 

i konstrukcji, a także sprzęt samochodowy 

oraz inżynieryjny. 

Pierwsze informacje o braku możliwości pozyskania 

systemów Pancyr-S1M w Rosji pojawiły się 

w serbskich mediach jeszcze w 2023 r. Te pogłoski 

miały swą kulminację jesienią ub.r., kiedy najpierw 

podczas belgradzkiej wystawy uzbrojenia Partner-2023 

(25–28 września 2023 r.) chiński przemysł 

obronny zaprezentował model przeciwlotniczego 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Oprogramowanie C2 do systemów antydronowych APS 

W obliczu dynamicznie zmieniającego się 

środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego, 

nowoczesne systemy 

obrony powietrznej w jeszcze większym 

stopniu uwidaczniają swoją kluczową 

rolę w zapewnieniu ochrony przed coraz 

bardziej różnorodnymi środkami napadu 

powietrznego. Wraz z przejęciem pola 

walki przez bezzałogowce, które są 

wykorzystywane zarówno do zadań 

rozpoznawczych, jak i ofensywnych, 

konieczne stało się zastosowanie 

zaawansowanych, wyspecjalizowanych 

rozwiązań do ich wykrywania 

oraz neutralizacji. 

Ilustracje w artykule APS. 

Gdyńska firma Advanced Protection Systems 

przewidziała wiele lat temu taką 

transformację pola walki, rozwijając swój 

system SKYctrl. Dzięki temu dziś jej produkty znajdują 

się w światowej czołówce systemów C-UAS 

(Counter-Unmanned Aircraft Systems) i operacyjnie 

używane są przez siły zbrojne na całym świecie, 

w tym przez Siły Zbrojne Ukrainy. 

SKYctrl to rozbudowany system, w skład którego 

wchodzi specjalistyczny hardware i software. 

Sercem systemu jest autorski pakiet oprogramowania 

SKYctrl CyView C2 Suite, który stanowi 

kompleksowe rozwiązanie wykorzystywane do: 

wykrywania, klasyfikacji, identyfikacji oraz neutralizacji 

bezzałogowców klasy mini i micro. 

CyView C2 jest produktem całkowicie polskim, 

zaprojektowanym i stworzonym przez specjalistów 

gdyńskiej firmy APS. Firma wsłuchuje się 

w głosy żołnierzy i sprawiła, że system jest zrozumiały 

oraz intuicyjny, zwiększając tym samym 

szybkość reakcji operatorów. Do tego oprogramowanie 

jest w pełni konfigurowalne, wielomodułowe, 

możliwe do zintegrowania z całą gamą 

sensorów i efektorów (soft-kill oraz hard-kill). 

Wśród oprogramowania, które stworzyła 

i rozwija firma APS, są dwie flagowe aplikacje 

Produkty gdyńskiej firmy Advanced Protection Systems 

znajdują się w światowej czołówce systemów C-UAS 

(Counter-Unmanned Aircraft Systems) i są używane 

operacyjnie przez siły zbrojne na całym świecie, w tym 

przez Siły Zbrojne Ukrainy. 

typu Command and Control (dowodzenia i kierowania): 

CyView C2 Suite oraz CyView C2 Web 

Suite. Każda z nich została zaprojektowana do 

różnych potrzeb operacyjnych. 

❚ SKYctrl CyView C2 Suite 

Oprogramowanie CyView C2 Suite zostało opracowane 

z myślą o doświadczonych operatorach 

wojskowych, wcześniej przeszkolonych w zakresie 

stosowania efektorów kinetycznych i niekinetycznych. 

CyView C2 jest modułową aplikacją, 

przystosowaną do integracji z szeroką gamą 

efektorów hard-kill i soft-kill oraz sensorów RF, 

optycznych i radarowych. 

Ponadto oprogramowanie jest sieciocentryczne 

i przystosowane do działania w trybie 

Master–Slave. 

Kolejną ważną cechą tego systemu są możliwości 

interoperacyjne dzięki zaimplementowaniu 

protokołów zgodnych ze standardami NATO 

w tym zakresie. 

Widok operatorski jest zaprojektowany zgodnie 

z metodologią User-centered Design (UCD), 

dzięki czemu oprogramowanie jest intuicyjne, 

pozwala na szybkie przeszkolenie operatorów, 

a sama interakcja jest przyjemna i nie obciąża 

poznawczo użytkownika. Operator ponadto ma 

możliwość „skrojenia” widoku operatorskiego 

pod potrzeby misji, mając do dyspozycji szeroką 

gamę filtrów, ustawień i podkładów mapowych. 

❚ SKYctrl CyView C2 WEB Suite 

Oprogramowanie CyView C2 Web Suite powstało 

przede wszystkim z myślą o początkujących operatorach, 

bez wcześniejszego doświadczenia 

w pracy na urządzeniach radiolokacyjnych. Aplikacja 

działa w przeglądarce internetowej i nie 

wymaga instalacji po stronie użytkownika, ani 

połączenia z Internetem. Już krótkie przeszkolenie 

pozwala na umiejętne monitorowanie i ochronę 

przestrzeni kontrolowanej przez operatora. 

Podstawowymi efektorami obsługiwanymi 

przez CyView C2 Web Suite są jammery. Natomiast 

po stronie sensorów użytkownik ma do 

dyspozycji całą rodzinę radarów APS, kamery 

EOIR czy sensory RF. 

CyView C2 Web Suite jest sieciocentryczne 

i umożliwia połączenie kilku systemów w trybie 

Master–Slave. 

Tutaj, podobnie jak aplikacja CyView C2 Suite, 

widok operatorski został zaprojektowany zgodnie 

z metodologią User-centered Design, stawiając 

użytkownika końcowego na najważniejszym 

miejscu. Dzięki temu oprogramowanie 

jest intuicyjne, pozwala na szybkie przeszkolenie 

operatorów, a sama interakcja jest przyjemna 

i nie obciąża poznawczo użytkownika. Dzięki 

dostępnym filtrom, ustawieniom i podkładom 

mapowym operator może dostosować widok 

do swoich potrzeb. 

❚ Zadania systemu 

System SKYctrl CyView C2 Suite dostarcza operatorowi 

informacje ze specjalistycznych sensorów 

w czytelnej i ergonomicznej formie. Podstawowym 

źródłem danych dla systemu są wysokiej 

klasy radary produkcji APS. Dane radarowe mogą 

zostać uzupełnione o dane z czujników RF, 

odbiorników ADS-B (Automatic Dependent 

Podstawowe zobrazowanie na pulpicie operatorskim wykorzystującym oprogramowanie 

CyView C2 Suite. 

Podstawowe zobrazowanie na pulpicie operatorskim wykorzystującym oprogramowanie 

CyView C2 Web Suite. 


www.zbiam.pl

Łączność i informatyka 

Andrzej Kiński 

„Łączność w wojsku podczas wojennych 

wypadków jest taką samą bronią 

jak armata, karabin maszynowy, 

jak kuchnia polowa, jak wóz amunicyjny 

kompanii” – napisał w rozkazie 

„O łączności” z 29 marca 1929 r. 

ówczesny minister spraw wojskowych 

i generalny inspektor sił zbrojnych 

marszałek Polski Józef Piłsudski. 

Także dziś, po niemal 100 latach, 

stwierdzenie to pozostaje jak najbardziej 

aktualne, a łączność ugruntowuje 

swą rolę nerwu armii, o czym 

dobitnie świadczy choćby wojna 

tocząca się na Ukrainie. 

Ilustracje w artykule: Transbit, 

Wojskowe Zakłady Łączności nr 1. 

Ważne miejsce wśród współczesnych 

środków łączności zajmują radiolinie 

cyfrowe szczebla taktycznego i operacyjno-taktycznego. 

To od niemal dwóch dekad 

jedna ze specjalności warszawskiej spółki 

Transbit Sp. z o.o. Po dostarczeniu Siłom Zbrojnym 

RP ponad 1500 radiolinii R-450A kolejnych 

wersji, przychodzi czas generacyjnej wymiany 

– gotowa jest już nowa rodzina radiolinii 

R-460A, która została wybrana m.in. jako element 

podsystemu łączności IFCN systemu dowodzenia 

IBCS. Aparatownie posłużą jako 

punkt styku pomiędzy zintegrowanym systemem 

dowodzenia obroną powietrzną IBCS 

(Integrated Battle Command System) a narodowymi 

systemami dowodzenia, jak również 

będą zabezpieczać integrację polskich stacji 

radiolokacyjnych ZDPSR Bystra z IBCS (umowę 

na dostawę symulatorów radaru Bystra podpisał 

PIT-RADWAR S.A.). 

Obok łączności satelitarnej, radiowej czy 

przewodowej, łączność radioliniowa jest powszechnie 

wykorzystywana w siłach zbrojnych 

na całym świecie, w tym w Wojsku Polskim, do 

budowy stacjonarnych i polowych sieci łączności. 

Są to urządzenia radiowe – pracujące w paśmie 

mikrofalowym – mające wiele zalet w porównaniu 

do klasycznej łączności radiowej. Ich 

zadaniem jest zestawianie szerokopasmowych, 

dwukierunkowych połączeń bezprzewodowych 

pomiędzy punktami dostępowymi typu 

punkt–punkt bądź punkt–wielopunkt, z wykorzystaniem 

anten o kierunkowej charakterystyce, 

a więc i dużym zysku energetycznym. Dzięki 

Zestaw bloków elektronicznych radiolinii cyfrowej R-460AM-2. Na zdjęciu widoczne moduły: sterowania 

R-460A-BBU i dwa RFU ‒ R-460A-RFU-III na pasmo III i R-460A-RFU-IV na pasmo IV. 

R-460A – nowa generacja 

radiolinii cyfrowych z Transbitu 

temu można uzyskać dużą przepustowość – od 

kilku Mb/s do Gb/s. Połączenia radioliniowe są 

trudne do wykrycia i zakłócenia przez przeciwnika, 

niemniej anteny nadawczo-odbiorcze muszą się 

wzajemnie „widzieć”, stąd inne określenie – dohoryzontalna 

linia radiowa. Zestawianie połączeń 

odbywa się w ramach horyzontu optycznego, 

stąd – w celu zwiększenia zasięgu – anteny radiolinii 

montuje się na masztach. Obecnie wykorzystywane 

pasma częstotliwości i anteny kierunkowe 

wraz z układami korekcji błędów czynią 

najnowszej generacji radiolinie odpornymi na 

warunki atmosferyczne, co było piętą achillesową 

analogowych urządzeń starszych generacji. 

❚ R-450A – solidny fundament 

Pod koniec 2005 r. do wyposażenia Wojsk Łączności 

wprowadzone zostały radiolinie cyfrowe 

R-450A w wersji bazowej (pierwsze urządzenia 

tego typu trafiły do wojska jeszcze w 2004 r.). Zostały 

one wykorzystane w systemach stacjonarnych, 

jak i w aparatowniach polowych systemów 

łączności różnych szczebli – przykładowo 

w Ruchomych Węzłach Łączności Cyfrowej 

w wersji transmisyjnej RWŁC-10/T i komutacyjnej 

RWŁC-10/KF (współpraca z Wojskowymi Zakładami 

Łączności Nr 1 S.A. z Zegrza) czy systemie 

łączności Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakietowego/Morskiej 

Jednostki Rakietowej (wraz z radiostacjami 

szerokopasmowymi R-450C, dostawca 

Kongsberg i Przemysłowy Instytut Telekomunikacji, 

obecnie PIT-RADWAR S.A.). 

Radiolinie rodziny R-450A są urządzeniami 

opartymi na modulacji realizowanej programowo 

(Software-Defined radio, SDR), stąd łatwe rozszerzenie 

funkcjonalności poprzez zmianę oprogramowania, 

pracują w III rozszerzonym paśmie 

częstotliwości (1350÷2690 MHz, III+ wg Enhanced 

Eurocom System część D), są kompatybilne 

z radioliniami spełniającymi normę STANAG 

4212, w tym z radioliniami będącymi w wyposażeniu 

Sił Zbrojnych RP, pracującymi w zakresie częstotliwości 

1350÷1850 MHz (pasmo III). Połączenia 

zestawiane z ich wykorzystaniem mogą mieć przepływność 

do 34 Mb/s. Standardowo radiolinie 

R-450A współpracują z antenami parabolicznymi 

o szerokiej wiązce, montowanymi na lekkich masztach 

o wysokości 24 m. Zapewnia to zasięg rzędu 

25÷40 km dla pojedynczego połączenia (przęsła). 

W toku produkcji w radioliniach rodziny 

R-450A wprowadzono modyfikacje. Już w 2008 r. 

rozpoczęto dostawy wersji R-450A-01 z powiększoną 

przepływnością i dostosowane do pracy 

z modulacją QAM16; a w 2018 r. w wersji 

R-450A-02 z interfejsem Ethernet do monitorowania 

i zarządzania, funkcją korekcji błędów 

(Forward Error Correction, FEC) i domyślnym 

trybem pracy transmisji w trybie szeregowym 

z transmisją pakietową (IPv4 i IPv6). Od 2019 r. 

dostępna jest także odmiana R-450A-02c z nowym 

oprogramowaniem i obudową dostosowaną 

do standardowych stojaków 19-calowych. 

Do dziś dostarczono Siłom Zbrojnym RP ponad 

1500 radiolinii rodziny R-450A, które doskonale 

sprawdziły się nie tylko podczas eksploatacji 

w kraju, ale także w trakcie ćwiczeń zagranicznych 

i misji ekspedycyjnych, m.in. PKW Bośnia, 

Irak i Afganistan. 


www.zbiam.pl

Inżynieria wojskowa 

„Tarcza Wschód” Cz. 3 – Zatrzymać czołgi 

Stefan Fuglewicz 

Jednym z „wektorów wysiłku” 

Narodowego Planu Obrony 

i Odstraszania „Tarcza Wschód”, 

którego założenia przedstawiono 

27 maja, jest kontrmobilność, 

czyli ograniczenie mobilności 

przeciwnika: powstrzymywanie 

atakujących wojsk lub kanalizowanie 

ich ruchu – ukierunkowane w sposób 

korzystny dla obrońców. 

Ilustracje w artykule: Stefan Fuglewicz, Siły Zbrojne 

Ukrainy, SG WP, Andrzej Kiński, 2. Stargardzki 

batalion saperów, BZE „BELMA” S.A. 

Ma to zostać osiągnięte poprzez: 

❙ wykorzystanie warunków terenowych – naturalnych 

przeszkód jak: lasy, wody i bagna; 

❙ budowę zapór inżynieryjnych i przygotowanie 

miejsc do ustawiania pól minowych; 

❙ przygotowanie do wysadzenia obiektów komunikacyjnych. 

Planowane rozwiązania przedstawiono dość 

ogólnikowo, ale informacje te dają już podstawę 

do analiz, uwag i pytań. 

❚ Przeszkody naturalne 

Przy omawianiu „wektora kontrmobilności” na 

pierwszym miejscu wymieniono adaptację naturalnych 

przeszkód – bagien i terenów podmokłych, 

zbiorników i cieków wodnych, zwartych kompleksów 

leśnych. Adaptacja oznacza tu zarówno uwzględnienie 

istniejących przeszkód w planach obrony, jak 

i zabiegi, służące podnoszeniu lub odtwarzaniu 

„kontrmobilnych” właściwości terenu. Jak zaznaczył 

szef Sztabu Generalnego WP gen. Wiesław Kukuła: 

Z wjątkiem wyjątkowo długich i mroźnych zim mamy 

znaczną część naszego terenu już przygotowaną do 

obrony przez naturę. I nie trzeba tam budować fortyfikacji. 

Zapowiedział: Długofalowe wspieranie adaptacji 

tych naturalnych warunków terenowych, wymieniając 

tworzenie zabagnień oraz pogłębianie 

rowów melioracyjnych i przydrożnych (i zapewne 

poszerzanie, by mogły pełnić rolę rowów przeciwczołgowych). 

Politycy rządzącej koalicji mówili 

„Zęby smoka” na Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym. 

o „zalesianiu terenu”, „terenach zalanych wodą” 

i „zwiększaniu retencji”, a według regionalnych mediów 

m.in. w okolicach Włodawy: Przewidywana jest 

budowa polderów, które w razie potrzeby mogłyby 

być zalane, tworząc trudną do sforsowania przeszkodę. 

Premier Donald Tusk wspomniał też o „decyzjach 

środowiskowych”, które wraz z ukształtowaniem terenu 

i fortyfikacjami […] spowodują, że granica będzie 

nie do przejścia dla potencjalnego wroga, co 

prawdopodobnie oznacza decyzje administracyjne 

lub zapisy w dokumentach planistycznych, zakazujące 

działań niekorzystnych dla obronności, np. osuszania 

i zabudowy pewnych obszarów. 

Oceny tych zapowiedzi są generalnie pozytywne, 

ale z pewnymi zastrzeżeniami. Generał dyw. 

w st. spocz. Waldemar Skrzypczak zwrócił uwagę, 

że: Lata bywają różne i teren, który raz będzie się dało 

zalać albo zabagnić, kiedy indziej będzie wyschnięty, 

wobec czego plany obronne muszą być wariantowe. 

Postulował budowę zbiorników retencyjnych, 

które umożliwią zalanie w krytycznym momencie 

dużego obszaru i na pewien czas uczynią go nieprzekraczalnym 

dla ciężkiego sprzętu. 

Uwagi zgłaszają też przyrodnicy. Już w dniu prezentacji 

założeń programu Komitet Biologii Środowiskowej 

i Ewolucyjnej Polskiej Akademii Nauk 

przyjął skierowane do premiera stanowisko, w którym 

wskazał, że warunki naturalne można wykorzystać 

do skutecznego powstrzymania agresora: 

Przy jednoczesnym zachowaniu, a nawet wzmocnieniu 

walorów środowiskowych i przyrodniczych. Na 

przykład przez – Podnoszenie poziomu wód gruntowych, 

dzięki czemu rośnie uwilgotnienie terenu i może 

się utrzymywać także latem, poszerzanie rozlewisk 

rzek, odtwarzanie mokradeł, czy zalesianie. Zaznaczając, 

że wykonane dziś zalesienia staną się skuteczną 

przeszkodą za 30–40 lat, a szybki efekt da 

wyłączanie istniejących lasów z gospodarki leśnej. 

Jak pisze prof. PAN Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu 

Biologii Ssaków PAN w Białowieży: Bagna, 

miejsca gdzie jest dużo martwego drewna [bo nie usuwa 

się wykrotów], trzcinowiska mogą być lepszym zabezpieczeniem 

niż konstrukcje inżynieryjne i betonowe 

przeszkody. Tu warto dodać, że Litwa wprowadziła już 

zakaz wyrębu w odległości 30 km od granicy. 

Za poważny błąd naukowcy uznali pogłębianie 

rowów melioracyjnych – spowoduje to obniżenie 

poziomu wód gruntowych i dalsze osuszanie terenów 

podmokłych. Hydrolog Piotr Bednarek z Podkarpackiego 

Towarzystwa Przyrodników „Wolne 

Rzeki” doradza działanie odwrotne – przywracanie 

bagien, mokradeł i rozlewisk poprzez zasypywanie 

lub przegradzanie rowów melioracyjnych, tzw. renaturyzację 

rzek i strumieni oraz nieprzeszkadzanie 

bobrom (co sprawdza się na granicy Ukrainy z Białorusią 

– odcinki doliny Prypeci stały się nieprzejezdne). 

Na zdjęciach satelitarnych pokazuje przykłady 

niedostępnych terenów przy naszej granicy i osuszonych 

– z siecią rowów melioracyjnych i „wyprostowanymi” 

korytami meandrujących wcześniej 

rzeczek. Można odnieść wrażenie, że założenia „Tarczy” 

przygotowano bez udziału hydrologów, którzy 

powinni się w Sztabie Generalnym znajdować. 

Naukowcy zwracają też uwagę, że „naturalne metody 

fortyfikowania” mają szansę na dofinansowanie 

z funduszy unijnych, przeznaczonych na ochronę 

Niemiecki rów przeciwczołgowy z 1944 r. na Przedmościu Warszawskim, na zachód 

od Radzymina. Sowieckie wojska zostały tu zatrzymane na dwa tygodnie. 

Ruiny jazu, spiętrzającego wodę na przedpolu Kijowskiego Rejonu Umocnionego. Nawet 

niespiętrzona rzeka pomogła zatrzymać rosyjską ofensywę na Kijów wiosną 2022 r. 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Jarosław Brach 

Na przestrzeni ostatnich kilku lat 

Federalne Siły Zbrojne Austrii wdrożyły 

cztery typy – w tym dwa powstałe 

w oparciu o taką samą platformę 

samochodową – pojazdów ratownictwa 

oraz ewakuacji i wsparcia technicznego. 

Ich zakup okazał się niezbędny, gdyż 

po długim czasie użytkowania cała 

wcześniejsza flota pojazdów tej klasy 

osiągnęła kres przydatności do eksploatacji. 

Do zakupu i określenia kompletacji 

samych aut Austriacy podeszli w sposób 

maksymalnie przemyślany, wchodząc 

w posiadanie taboru terenowego, zoptymalizowanego 

do warunków zastosowania 

i doskonale uzupełniającego się 

wzajemnie w sferze możliwości przewozowych 

oraz wykonywania zadań. 

Nowe pojazdy ratownicze 

austriackich Bundesheer 

Fotografie w artykule: Bundesheer, 

RMMV, EMPL, Jarosław Brach. 

Do ewakuacji i transportu pojazdów kołowych 

oraz gąsienicowych przed 2020 r. austriackie 

Federalne Siły Zbrojne (Bundesheer) 

dysponowały terenowymi ciężarówkami ÖAF 

(dawniej Österreichische Automobil Fabriks-AG, 

obecnie część MAN/RMMV), w tym z żurawiem, 

oraz ciężkimi pojazdami holowniczymi ÖAF 

z 25-tonowymi naczepami niskopodwoziowymi. 

Większość tych pojazdów została już wycofana 

z eksploatacji ze względu na zaawansowany wiek 

i stopień zużycia. W rezultacie samodzielna realizacja 

zadań ratowniczych na rzecz wojska i transport 

sprzętu wojskowego były możliwe tylko 

w ograniczonym zakresie. Z tego powodu konieczne 

stało się pozyskanie nowoczesnych zamienników 

starego taboru. 

22 sierpnia 2018 r. austriacka Rada Ministrów 

uchwaliła tzw. pakiet mobilności wojskowej (Hubschrauber- 

und Mobilitätspaket für die Sicherstellung 

des Katastrophenschutzes durch das Österreichische 

Bundesheer), dzięki czemu możliwe stało się częściowe 

zaspokojenie zapotrzebowania na nowe systemy 

transportu ciężkiego. Głównym celem nowego 

systemu transportowego jest utrzymanie i zapewnienie 

zdolności przewozu ciężkich ładunków podczas 

działań bojowych oraz operacji pokojowych 

realizowanych przez Bundesheer. W tym dosyć 

ogólnikowym dokumencie, dotyczącym zarówno 

lotnictwa, jak i wojsk lądowych, stwierdzono, że 

oprócz zakupu nowego samolotu wielozadaniowego 

i śmigłowców, dla zapewnienia gotowości operacyjnej 

Bundesheer niezbędny jest bezpieczny 

i szybki transport żołnierzy oraz ładunków do miejsc 

rozmieszczenia sił. W związku z rozpoczętym procesem 

wycofywania ze stanu wojska znacznej liczby 

aut osobowych, ciężarowych i naczep niskopodwoziowych, 

wdrożenie pakietu mobilnościowego stanowi 

środek o najwyższym priorytecie. Istnieje duże 

Ciężki opancerzony pojazd ratowniczy RMMV HX2 41.545 8×8 jest najcięższym tego rodzaju pojazdem austriackich 

Bundesheer. Na razie zakupiono go w liczbie trzech sztuk, co po części wynika z priorytetu dla średnich pojazdów 

o analogicznym przeznaczeniu. 

zapotrzebowanie w szczególności na ciężarówki terenowe, 

pojazdy wielozadaniowe, ciągniki oraz różne 

przyczepy i naczepy niskopodwoziowe. 

Pakiet mobilności obejmuje m.in. 24 egzemplarze 

średniej wielkości trzyosiowych pojazdów ratowniczych 

RMMV HX2 42M 6×6 z 40-tonowymi 

przyczepami niskopodwoziowymi. Ich cechą 

jest nieopancerzona kabina kierowcy przejęta z pojazdów 

UTF (Ungeschützten Transportfahrzeuge) 

dla niemieckiej Bundeswehry. W skład tego pakietu 

weszły początkowo cztery systemy sTLS 70T, czyli 

zestawy kategorii HET tworzone przez czteroosiowy 

ciągnik siodłowo-balastowy RMMV HX81 8×8 i siedmioosiową 

naczepę niskopodwoziową Doll, kompletacyjnie 

odpowiadające niemieckiemu zestawowi 

Elefant 2/Mammut. 

Niezależnie wdrożono ciężkie terenowe samochody 

ewakuacji i ratownictwa technicznego 

z integralnie opancerzonymi kabinami. Ich 

zakup był istotny z kilku powiązanych powodów, 

w tym konieczności: 

❙ udzielania efektywnego wsparcia i ewakuacji kołowych 

transporterów opancerzonych Pandur, 

także perspektywicznych wersji, których masa zapewne 

wzrośnie; 

❙ przygotowania do działania na asymetrycznym 

polu walki; 

❙ zdolności do holowania 40–50-tonowych przyczep 

oraz innych pojazdów/zestawów kołowych 

o podobnej masie. 

Dostawcą wszystkich wyżej, a także później wymienionych 

i omówionych pojazdów jest Rheinmetall 

MAN Military Vehicles (RMMV). Pierwsze 

rozmowy koordynacyjne pomiędzy formalnym 

wykonawcą – krajową spółką przedstawicielską 

MAN Truck & Bus Österreich GesmbH – w celu 

określenia konfiguracji, miały miejsce na przełomie 

2018 i 2019 r. 

❚ Ciężkie opancerzone pojazdy ewakuacji 

i ratownictwa technicznego 

Ciężki opancerzony pojazd ratowniczy RMMV HX2 

41.545 8×8 znajduje się w wyposażeniu Bundesheer 

od listopada 2019 r. W 2020 r. Federalnym Siłom 

Zbrojnym Austrii dostarczono wszystkie zamówione 

ciężkie, opancerzone pojazdy ratownicze 

– tzw. pojazdy awaryjne. Obecnie 3. Brygada Pancerna 

z dowództwem w Wiedniu wykorzystuje 

trzy takie systemy do ewakuacji i holowania 

uszkodzonych pojazdów. 

Pojazd ratowniczy składa się z podwozia transportowego 

HX 41.545 8×8 z opancerzoną kabiną 

kierowcy oraz nadwozia firmy EMPL Fahrzeugwerk 

GmbH. Załoga auta (dowódca, kierowca 

i asystent ratownika) może ewakuować lub 

holować uszkodzone pojazdy za pomocą: żurawia 

załadunkowego, wysięgnika z jarzmem do 

podnoszenia, trzech różnych wciągarek linowych 

i dodatkowego wyposażenia. 

Samochód napędza 6-cylindrowy, turbodoładowany 

silnik wysokoprężny MAN D26 z chłodnicą 

międzystopniową i wtryskiem Common Rail 

o maksymalnej mocy 397 kW/540 KM i momencie 

obrotowym 2500 Nm. Jednostka ta współpracuje 

z automatyczną skrzynią przekładniową ZF EcoLife 

z siedmioma biegami do jazdy do przodu i skrzynią 

rozdzielczą. Inne zasadnicze wyróżniki to: hydrauliczne 

wspomaganie kierownicy, podwozie 


www.zbiam.pl

Logistyka 

Załadunek kontenera ISO 20’ za pomocą systemu FORTIS 165.M, opracowanego w Zamet-Głowno. 

Jarosław Brach 

Jednymi z najpopularniejszych 

urządzeń samochodowych 

stosowanych we wsparciu obsługi 

logistyczo-transportowej współczesnych 

sił zbrojnych w sferze operacji 

załadunkowo-rozładunkowo-przeładunkowych 

i przemieszczeniowych 

są – oprócz żurawi z ramionami 

składanymi lub wysuwanymi 

teleskopowo – systemy 

załadowcze, w tym hakowe. 

Fotografie w artykule Zamet-Głowno. 

Siły Zbrojne RP zainteresowały się takim 

sprzętem dopiero w drugiej połowie lat 

90., za czym stały względy finansowe 

i brak wcześniejszych doświadczeń z wyposażeniem 

tego rodzaju. Początkowo w ten segment 

wojskowego rynku chciała wejść Wytwórnia 

Urządzeń Komunalnych WUKO z Łodzi wraz 

z Jelczem. Przygotowali oni razem wyrób bazujący 

na analogicznych systemach dostarczanych 

wspólnie dla służb komunalnych i straży 

pożarnej. Było to trzyosiowe, uterenowione 

podwozie P642 w układzie napędowym 6×4 

z krótką, dzienną kabiną i zabudową WUKO 

z układem dwóch siłowników hydraulicznych. 

Propozycja ta nie spotkała się wówczas z uznaniem 

wojskowych, szczególnie w zakresie samego 

systemu załadowczego, który był wyrobem 

typowo cywilnym, mimo wszystko nie do 

FORTIS 165.M – polski hakowy 

system załadowczy Zamet-Głowno 

końca dopasowanym do specyfiki militarnej z tworzywa i skierowano je do 10. Opolskiej Brygady 

Logistycznej) oraz terenowe Volvo FL12H 

eksploatacji. Dlatego Ministerstwo Obrony Narodowej 

zwróciło się w kierunku produktów 420 6×6. To ostatnie zostało złożone w ówczesnej 

wrocławskiej montowni koncernu, wyróż- 

oferowanych przez znanych zagranicznych graczy, 

jednocześnie w opcji zachowując możliwość 

wykorzystania podwozi Jelcza. Przykładomienie 

i system załadowczy Multilift MK IV, 

niała je krótka, dzienna kabina, pojedyncze oguwo 

Volvo promowało wtedy zestaw złożony przejęła je Jednostka Wojskowa GROM. Od 2001 r. 

z trzyosiowego podwozia FL12 6×4 z hakowym doszło do stabilizacji sytuacji w tym obszarze – 

systemem załadowczym Marrel i przyczepy, preferowanymi stały się dwa typy czteroosiowych 

podwozi z Jelcza, głównie P862D.43 8×6, 

z zabudową firmowaną przez Fablok Chrzanów. 

Okres po wejściu Polski do NATO oraz przełom w mniejszym stopniu P842D 8×4, obydwa z hakowym 

systemem Multilift MK IV, niekiedy uzu- 

stuleci był okresem analiz i prób dla systemów 

tego rodzaju. Zakupywano je jednak w śladowych 

ilościach – nieraz jednej bądź kilku sztuk, JW GROM, mając większą autonomię w zakupach, 

pełnionym o zakabinowy żuraw Hiab. Poza tym 

by zebrać doświadczenia i wypracować odpowiednią 

metodykę użycia. W tym kontekście na trzy- i czteroosiowych uterenowionych pod- 

przez ten okres nabywała system Multilift MK IV 

chciano sprawdzić zarówno same podwozia woziach Volvo z serii FM/FMX. I takie systemy samochodowego 

wsparcia logistycznego wraz 

różnych typów – z różną liczbą osi i konfiguracjami 

układu napędowego – oraz same nadwozia 

załadowcze. Na tym etapie zamówiono m.in. przez Siły Zbrojne RP już od ponad dwóch dekad. 

z wyspecjalizowanymi przyczepami są zamawiane 

trzyosiowego, szosowego Jelcza 622D w układzie 

6×2 z systemem załadunkowym Atlas, anago 

potencjału, skłoniła firmę Zamet-Głowno 

Niemniej analiza sytuacji rynkowej i własnelogicznym 

do zamawianych wówczas przez Sp. z o.o. sp. k. do przygotowania własnej wersji 

niemiecką Bundeswehrę do czteroosiowych terenowych 

MAN-ów z linii SX, system Multilift MK IV decyzji przemawiały: 

systemu załadowczego. Za podjęciem takiej 

na czteroosiowym podwoziu uterenowionym ❙ bardzo dobra znajomość hakowych systemów 

Jelcz 842D (obydwa wymienione wyżej Jelcze załadowczych eksploatowanych w SZ RP, w tym 

miały długie kabiny z dachową nadbudówką ich zasadniczych zalet i wad; 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 27 

Marcin Gawęda 

Siły rosyjskie kontynuują działania 

ofensywne na kilku kierunkach, wzdłuż 

całego frontu. Zacięte walki trwały 

lub trwają o Wołczańsk, Nju-Jork, 

Czasiw Jar, Krasnohoriwkę, Urożajne, 

na dnieprzańskich wyspach. Do kryzysu 

taktyczno-operacyjnego doszło 

na kierunku pokrowskim, gdzie 

GW „Cientr” przełamała pod 

Prohres-Wowcze linię obrony opartą 

na ciekach i naciera na aglomerację 

Pokrowsk-Myrnohrad. 

Z kolei nowy front Ukraińcy otwarli 

6 sierpnia w obwodzie kurskim, 

przeprowadzając zaskakującą 

operację ofensywną, która objęta 

została przez Kijów blokadą 

informacyjną. 

Fotografie w artykule: Sztab Generalny Sił Zbrojnych 

Ukrainy, SZU/79. Brygada Desantowo-Szturmowa, 

Siły Powietrzne Ukrainy SZU, Ministerstwo 

Obrony Federacji Rosyjskiej, Anna-News, t.me/ 

russiancontext, Internet. 

Dane dotyczące poboru na Ukrainie nie są oficjalnie 

ogłaszane, ale „New York Times”, bazując 

na anonimowych źródłach ukraińskich, 

podaje, że co miesiąc mobilizuje się ok. 30 000 ludzi, 

a więc dwa–trzy razy więcej, niż przed majem. Tym 

samym jest to wskaźnik wyższy niż w Rosji, gdzie 

w ostatnich miesiącach szacuje się, że kontrakt podpisuje 

miesięcznie ok. 25 000 ludzi, mimo bajońskich 

(w rosyjskich warunkach) sum jednorazowo oferowanych 

za jego zawarcie. 

Przybywający powoli nowy zachodni sprzęt 

pancerny pozwala przezbrajać kolejne pododdziały, 

np. 225. batalion szturmowy otrzymał bwp Marder 

1A3, a 57. BZmot bwp M2A2 Bradley, jednakże 

tempo szkolenia i wyposażania nowych brygad Sił 

Wrak zniszczonego w ukraińskim ataku na lotnisko w Morozowsku bombowca Su-34 (fotomontaż kadrów z filmu). 

Zbrojnych Ukrainy jest wciąż niskie, co podkreślał 

osobiście prezydent Wołodymyr Zełeński. 

❚ Uderzenia lotniczo-rakietowe 

Od połowy lipca do połowy sierpnia w atakach 

na cele na terenie Ukrainy wykorzystywane były 

głównie bezzałogowce uderzeniowe Shahed/Gieran’, 

wspierane przez lotnicze pociski kierowane 

Ch-59M/69 oraz balistyczne 9M723 Iskander-M 

i KN-23, z minimalnym zastosowaniem pocisków 

manewrujących dalekiego zasięgu Ch-101 i 3M14 

Kalibr/9M728. Kiedy ataki nie miały charakteru 

zmasowanego, nie stanowiły większego wyzwania 

dla ukraińskiej obrony przeciwlotniczej. Przykładowo 

w nocy z 22 na 23 lipca zestrzelono siedem 

z ośmiu bezzałogowców Shahed/Gieran’ 

(87%), z 25 na 26 lipca zneutralizowano 20 z 22 

(90%), z 26 na 27 lipca zestrzelono wszystkie cele 

– pocisk Ch-59M/69 i cztery bezzałogowce (co 

ciekawe, wśród nich był Forpost-R), z kolei z 28 na 

29 lipca odpalono pocisk Ch-59M/69 i 10 Shahedów/Gierani, 

z czego zestrzelono rakietę i 9 na 

10 bezzałogowców (90%). 

Większy problem w zwalczaniu bezzałogowców 

zachodził wówczas, gdy ataki miały charakter 

zmasowany, zwłaszcza na cele na południu Ukrainy. 

Taki atak nastąpił np. w nocy z 24 na 25 lipca, 

kiedy 38 Shahedów/Gierani, które wystartowały 

z półwyspu Czauda, Krymu i rejonu Primorsko- 

-Achtarska, uderzyło na cele w centralnej i południowej 

Ukrainie. Komunikat Sił Powietrznych 

Ukrainy mówił o zestrzeleniu 25 z 38 aparatów. 

Atak ten ciekawy był również z tego powodu, że 

doszło w jego wyniku do naruszenia rumuńskiej 

przestrzeni powietrznej – bezzałogowce atakujące 

cele nad Dunajem miały wlecieć ok. 11 km w głąb 

terytorium Rumunii. Poderwano alarmowo dwa 

fińskie F-18, a trzy (?) aparaty zestrzelono ostatecznie 

ogniem zestawu Gepard 1A2. 

W nocy z 30 na 31 lipca cele na Ukrainie, głównie 

w obwodzie kijowskim, zaatakowało aż 89 bezzałogowców 

Shahed/Gieran’, z których jakoby 

wszystkie zestrzelono. Abstrahując od wiarygodności 

podawanych przez stronę ukraińską danych, 

w zasadzie nieweryfikowalnych, należy zaznaczyć, 

że tych 89 aparatów, tak jak w przypadku innych 

Kolumna wozów pancernych atakująca pozycje 79. Brygady Desantowo-Szturmowej 

SZU 25 lipca. Zwraca uwagę „księżycowy” krajobraz terenu walk. 

Na głównych kierunkach natarcia rosyjskie oddziały szturmowe wspierane są wyrzutniami 

pocisków termobarycznych TOS-1A. Dobrze widoczne siatki antydronowe. 


www.zbiam.pl

Rozpoznanie lotnicze 

Łukasz Pacholski 

6 sierpnia na lotnisku 43. Bazy Lotnictwa 

Morskiego w Gdyni odbyła się 

uroczystość wręczenia certyfikatów 

ukończenia szkolenia pierwszym dwóm 

załogom samolotów wczesnego 

ostrzegania Saab 340AEW polskich Sił 

Powietrznych. Tym samym, zgodnie 

z deklaracjami polityków, zbliża się 

moment osiągnięcia wstępnej gotowości 

operacyjnej przez ten kluczowy 

komponent polskiego lotnictwa 

i całych sił zbrojnych, co zostało 

zaplanowane na wrzesień tego roku. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski, 

Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, Saab. 

Polskie Saaby 340AEW wkrótce 

rozpoczną loty operacyjne 

W 

wydarzeniu uczestniczyli m.in. sekretarz 

stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej 

Paweł Bejda, sekretarz stanu 

w Ministerstwie Obrony Królestwa Szwecji Peter 

Sandwall, a także prezes i dyrektor generalny koncernu 

Saab AB Micael Johansson. Przedstawiciele 

obydwu stron zgodnie podkreślili w swych wypowiedziach 

doskonałą współpracę w wielu programach 

obronnych – należy pamiętać, że Saab jest 

jednym z większych europejskich dostawców 

uzbrojenia i sprzętu wojskowego dla Sił Zbrojnych 

RP. Wśród najpoważniejszych transakcji po wejściu 

Polski do NATO można wymienić: kierowane pociski 

przeciwokrętowe RBS15 Mk3 (umowa z 2006 r.), 

laserowy system szkolenia poligonowego 

GAMER (umowa z 2021 r.), okręty rozpoznawcze 

Delfin (umowa z 2022 r.), używane samoloty Saab 

340AEW (umowa z 2023 r.) czy najnowszą, zakup 

granatników Carl-Gustaf M4 (marzec 2024 r.). 

Dla przedstawicieli mediów była to pierwsza 

okazja do bliższego zapoznania się z nowymi samolotami. 

Od momentu dostawy (marzec i czerwiec 

br.) maszyny wykonywały loty z 43. Bazy Lotnictwa 

Morskiego i były widywane na aplikacjach 

umożliwiających śledzenie ruchu lotniczego nad 

Polską. Dzięki temu wiadomo, że podczas lotów 

szkolno-treningowych realizowały loty m.in. nad 

północną i wschodnią Polską, w tym w pobliżu 

granicy z obwodem królewieckim oraz Białorusią. 

Maszyny lądowały także m.in. w Międzynarodowym 

Porcie Lotniczym we Wrocławiu i w 42. Bazie 

Lotnictwa Szkolnego w Radomiu. Egzemplarz nr 

3402 przechodził też prace serwisowe na terenie 

warszawskiego lotniska Okęcie. W lipcu sympatycy 

lotnictwa mieli okazję zobaczyć tę maszynę 

podczas „Dni dla fotografów”, zorganizowanych 

w 33. Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu. 

Niestety, zgodnie z obowiązującymi procedurami, 

nie było możliwości wejścia na pokład Saaba 

i zapoznania się z wyposażeniem kabiny pilotów 

oraz pomieszczenia operacyjnego. Należy zwrócić 

uwagę, że takich obostrzeń nie ma m.in. w międzynarodowej 

eskadrze wczesnego ostrzegania 

Kluczowym elementem wyposażenia samolotu jest stacja radiolokacyjna PS-890 Erieye, której zespół antenowy 

i część bloków zostały zamontowane nad kadłubem. Informacje uzyskane dzięki niej będą spływać do naziemnego 

centrum dystrybucji danych. Nie można jednak wykluczyć, że władze podejmą decyzję o instalacji, wzorem Szwecji, 

systemu wymiany informacji pracującego w NATO-wskim standardzie Link 16. 

Sierpniowa uroczystość wręczenia certyfikatów pierwszym dwóm przeszkolonym na Saabach 340AEW załogom była 

także okazją do pierwszego kontaktu przedstawicieli mediów z nowymi nabytkami polskiego lotnictwa wojskowego. 

i dowodzenia NATO, która eksploatuje samoloty 

Boeing E-3A Sentry, często goszczące na otwartych 

pokazach, w tym w Polsce. 

Przypomnijmy, umowa pomiędzy Saab AB 

i Agencją Uzbrojenia została podpisana 25 lipca 

2023 r. i ma całkowitą wartość ok. 232 mln PLN 

netto. W tej kwocie znalazły się dwa używane, 

wyprodukowane w latach 1997–1998, samoloty 

Saab 340 AEW z radarami PS-890 Erieye, a także 

pakiet wsparcia logistyczno-szkoleniowego oraz 

niezbędne elementy wyposażenia naziemnego. 

Cała umowa ma zostać zrealizowana do końca 

2025 r. Pierwszy egzemplarz (3402, eks-006 podczas 

służby w Szwecji, eks-1331 w Zjednoczonych 

Emiratach Arabskich) został przebazowany 

z Linköping do Gdyni 6 marca br., a drugi (3401, 

eks-005, eks-1332) 10 czerwca. Docelowo obydwa 

mają stacjonować w 44. Bazie Lotnictwa 

Morskiego w Siemirowicach, jednak obecnie ich 

tymczasową bazą jest Gdynia. Najprawdopodobniej 

powodem tego stanu rzeczy jest fakt, że kaszubskie 

lotnisko przechodzi proces modernizacji 

– umowa w tej sprawie została zawarta w lipcu 

2020 r. pomiędzy 17. Terenowym Oddziałem 

Lotniskowym w Gdańsku a STRABAG Sp. z o.o. 

W jej ramach wykonawca realizuje: przebudowę 

nawierzchni drogi startowej, dróg kołowania 

i przyległych nawierzchni postojowych samolotów 

wraz z usprawnieniem oraz rozbudową systemu 

odprowadzenia wód opadowych, przebudowę 

oświetlenia nawigacyjnego drogi startowej 

i dróg kołowania, budowę oświetlenia płaszczyzn 

postoju samolotów. Jak wskazują ogólnodostępne 

zdjęcia satelitarne, obecnie do dyspozycji 

bazujących w Siemirowicach samolotów 

PZL M28B Bryza jest jedynie połowa pasa startowego 

(ok. 1000 m). Najprawdopodobniej doświadczenia 

i kompetencje personelu 44. BLM 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Latem tego roku Lockheed Martin dostarczył 1000. seryjny egzemplarz samolotu rodziny F-35 Lightning II. 

Tysięczny F-35 dostarczony 


Z 

pewnością istotnym etapem programu kompromisowego porozumienia z korporacją 

F-35 jest formalne dostarczenie Departamentowi 

Obrony Stanów Zjednoczonych do baz Nellis (Nevada) i Dannelly Field (Alabama). 

Lockheed Martin, dostarczono w połowie lipca 

Program rozwoju i produkcji samolotów 

Lockheed Martin F-35 Lightning II 

jubileuszowego, tysięcznego egzemplarza seryjnego. 

Dokładna data tego wydarzenia nie została roku dostarczonych zostanie od 75 do 110 samo- 

Szacunki producenta zakładają, że do końca tego 

nie przebiegał dotąd bez problemów, 

choć z dzisiejszej perspektywy podana – oficjalna informacja o tym fakcie została lotów. W większości będą to egzemplarze, które 

wydaje się, że te krytyczne zostały 

przezwyciężone, o czym świadczą 

wydarzenia ostatnich miesięcy. 

opublikowana przez producenta w sierpniowym 

podsumowaniu programu, a wcześniej o tego 

typu zdarzeniu wspominali przedstawiciele korporacji 

pozostawały zmagazynowane i obecnie są przywracane 

do stanu lotnego. Poza Fort Worth są 

one montowane na dwóch innych liniach pro- 

Lockheed Martin podczas tegorocznego salodukcyjnych 

– w Cameri we Włoszech i Nagoi 

Z polskiej perspektywy, ważnym dniem 

nu Farnborough International Airshow. Nie wiadomo, 

gdzie trafiła maszyna i w jakiej konfiguracji pońskich Sił Samoobrony). 

w Japonii (ta ostatnia działa tylko na potrzeby Ja- 

będzie 28 sierpnia, kiedy to 

zaplanowano uroczystość prezentacji 

została dostarczona. Wiadomo, że jest to samolot, Jak wskazuje Lockheed Martin, poza przekroczeniem 

granicy 1000 dostarczonych F-35, oficjalna 

pierwszego egzemplarza F-35A Husarz 

który przez ostatnie miesiące był zmagazynowany 

przeznaczonego dla Sił Powietrznych. – zgodnie z informacjami producenta, został ukończony 

na początku tego roku w zakładach Fort – blisko 890 000 godzin, a także rosnącą liczbę 

statystyka odnotowuje także nalot globalnej floty 

Warto także odnotować 

inne nowości programu. Worth w stanie Teksas. Jego formalna dostawa zamawiającemu 

była możliwa dzięki lipcowemu 

wznowieniu odbioru maszyn tego typu przez Departament 

Obrony Stanów Zjednoczonych. Reprezentują 

one kompromisowy, „okrojony” standard, 

który pozwoli na ich wykorzystanie do zadań 

szkolno-treningowych – do czasu zakończenia 

wstępnych badań państwowych Initial Operational 

Test and Evaluation (IOT&E), których żadna wersja 

F-35 dotąd nie ukończyła – pakietu modernizacyjnego 

TR-3 (Technology Refresh 3). Ze względu 

na opóźnienia w tym procesie amerykańskie władze 

federalne przez dłuższy czas wstrzymywały 

odbiory wyprodukowanych samolotów – to z kolei 

zaburzało harmonogramy przezbrajania kolejnych 

jednostek w Stanach Zjednoczonych i u sojuszników 

przeszkolonych pilotów – ponad 2500 – i techników 

obsługi naziemnej – blisko 17 000. 

Coraz więcej zadań realizowanych jest w warunkach 

realnych działań operacyjnych – obecnie 

m.in. izraelskie F-35I Adir wykonują regularne 

loty bojowe na obszarze Bliskiego Wschodu,, 

a wkrótce do tej części świata trafi dywizjon VFA- 

97 US Navy, wyposażony w F-35C, stanowiący element 

grupy lotniczej lotniskowca USS Abraham 

Lincoln (CVN 72), który przemieszcza się tam 

z Oceanu Spokojnego. Wcześniej, w lipcu, 

uczestniczył m.in. w ćwiczeniach RIMPAC 2024, 

gdzie uzyskał pozytywne oceny. 

O rosnącym zaufaniu i możliwościach konstrukcji 

niech świadczy m.in. decyzja włoskiej Aeronautica 

Militare, która skierowała kontyngent sześciu 

(m.in. bardzo mocno odczuli to maszyn (F-35A i F-35B) na ćwiczenia do Australii. 

Duńczycy, który zdecydowali się na przesunięcie Przebazowanie odbywało się z międzylądowaniami 

przejętych samolotów z bazy Luke w Arizonie do technicznymi i przy wsparciu samolotu tankowania 

Fotografie w artykule: US Air Force, US Navy, 

NORAD, Aeronautica Militare. Danii). Pierwsze dwa F-35 odebrane po osiągnięciu powietrznego Boeing KC-767A. Poza tym F-35A 


www.zbiam.pl

Szkolenie lotnicze 

Leonardo M-346 Master to dziś jeden z najnowocześniejszych samolotów szkolenia zaawansowanego oferowanych przez przemysł państw zachodnich. Na przestrzeni 

kilkunastu lat producent uzyskał zamówienia na 96 seryjnych maszyn w konfiguracji AJT. 


22 lipca, podczas salonu lotniczego 

Farnborough International Air Show, 

który odbył się w dniach 22–26 lipca 

w Wielkiej Brytanii, koncern Leonardo 

ogłosił uruchomienie programu 

mającego na celu modernizację 

odrzutowego samolotu szkolenia 

zaawansowanego i lekkiego bojowego 

M-346 Master. Nowy standard 

wyposażenia, określany jako Block 20, 

ma zwiększyć potencjał operacyjny 

konstrukcji i poprawić jej szanse 

marketingowe. 

Fotografie w artykule: Leonardo, Łukasz Pacholski. 

Zaprojektowany w latach 90., na pierwszym 

etapie prac w kooperacji z przemysłem 

rosyjskim, samolot szkolenia zaawansowanego 

M-346 Master, to obecnie jedna 

z najnowocześniejszych konstrukcji tej klasy na 

świecie. Na przestrzeni ostatnich lat producent 

systematycznie rozwijał bazowy projekt, czego 

wynikiem było wdrożenie m.in. wielozadaniowej 

wersji bojowej M-346FA. Umiejętna polityka 

marketingowa doprowadziła do podpisania kontraktów 

na dostawę 96 seryjnych egzemplarzy 

Obecny standard wyposażenia odpowiada poziomowi technicznemu przełomu wieków. Pozwala to na 

efektywne szkolenie przyszłych pilotów wielozadaniowych samolotów bojowych 4. generacji, jednak powoli 

pozostaje w tyle wobec rozwiązań wdrażanych w maszynach 5. generacji, a także generacji 4++. 

Leonardo ogłasza start programu 

M-346 Master Block 20 

w wersji szkolenia zaawansowanego (AJT) i przynajmniej 

30 bojowej odmiany M-346FA. Dotychczas 

dostarczone maszyny wylatały ponad 120 000 godzin 

zbierając w większości pozytywne oceny użytkowników, 

wśród których znajdują się tak wymagający 

odbiorcy jak Izrael czy Singapur. 

Kolejne zamówienia to tylko kwestia czasu 

– M-346 Master nadal jest jedną z najlepszych 

konstrukcji w aspekcie koszt–efekt na 

Zachodzie w segmencie maszyn szkolenia zaawansowanego, 

a wersja bojowa budzi zainteresowanie 

mniej zamożnych państw świata jako 

alternatywa maszyn naddźwiękowych. Wśród 

potencjalnych rynków zbytu wymienia się m.in. 

Stany Zjednoczone, gdzie Leonardo, w kooperacji 

z Textron Aviation, promuje M-346 jako następcę 

Boeinga T-45C Goshawk (licencyjny BAE 

Systems Hawk) w lotnictwie morskim. Zainteresowanie 

włoską konstrukcją wyraża także Brazylia, 

której władze zapoczątkowały prace mające 

na celu zakup lekkich samolotów bojowych, które 

zastąpiłyby obecnie eksploatowane AMX International 

AMX A-1. 

Nie można wykluczyć, że wkrótce kolejne 

M-346 Master zostaną zamówione na potrzeby 

międzynarodowego ośrodka szkolenia pilotów 

International Flight Training School (ITFS) w bazie 

Lecce-Galatina we Włoszech. Obecnie dysponuje 

on 22 takimi samolotami – 18 stanowiącymi 

własność Aeronautica Militare i czterema należącymi 

do Leonardo. Ze względu na rosnącą 

popularność ośrodka, z usług którego korzystają 

już, poza lotnictwem włoskim: Katar, Niemcy, 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Południowokoreański potentat stoczniowy HD Hyundai Heavy Industries może zaoferować kilka modeli okrętów podwodnych. Z polskiego punktu widzenia najciekawszymi propozycjami 

są HDS-2300 i KSS-III PL. 

Okręty podwodne HHI w programie Orka 

Tomasz Grotnik 

W 

2007 r. firma przekazała flocie południowokoreańskiej 

pierwszy okręt nia wobec Orki, ale bazując na kwestiach poru- 

Na razie nie są znane szczegółowe wymaga- 

Utworzona w 1972 r. spółka Hyundai 

podwodny z napędem niezależnym szanych w ramach wstępnych konsultacji rynkowych 

HHI może zaoferować jednostki typów 

Heavy Industries (obecnie HD Hyundai 

od dostępu powietrza atmosferycznego AIP (Air 

Heavy Industries) z Republiki Korei, Independence Propulsion) – ROKS Son Won-il. Powstał 

on na licencji niemieckiej (typ 214, określa- 

Batch 1) i zupełnie nowy HDS-2300. Ponadto 

KSS-III PL (bazujący na sprawdzonym KSS-III 

to zintegrowana firma przemysłu 

ciężkiego, składająca się z czterech 

jednostek biznesowych: stoczniowej 

cywilnej, okrętów wojennych 

ny przez producenta jako HDS-1800) i dzięki ówczesnemu 

wsparciu zagranicznemu. Obecnie HD 

Hyundai Heavy Industries (HHI) jest zdolna do 

portfolio HHI obejmuje szereg innych, mniejszych 

jednostek: HDS-1500, HDS-700 i HDS-500. 

Ten ostatni jest już oferowany jako gotowy projekt, 

pozostałe są proponowane w ramach prac 

i specjalnych, offshore oraz silników 

samodzielnego projektowania i produkowania 

jednostek wyposażonych w system AIP. O tym, że badawczo-rozwojowych realizowanych wspólnie 

z zamawiającym. 

i maszyn. Grupa HHI zajmuje czołowe 

koreański potentat dobrze wykorzystał lekcję dotyczącą 

transferu technologii, świadczy fakt, że 

miejsce w świecie wśród producentów 

statków pod względem liczby jednostek w służbie Marynarki Wojennej Republiki Korei są 

budowanych rocznie i utrzymuje już trzy okręty KSS-III, z których najnowszy zbudowany 

został właśnie przez HHI. To nowoczesne 

pozycję w czołówce globalnego rynku 

stoczniowego. Od początku swojej 

działalności firma dostarczyła rodzimej 

marynarce wojennej, jak też odbiorcom 

jednostki o dużej autonomiczności i długim czasie 

przebywania w zanurzeniu, uzbrojone w pionowe 

wyrzutnie pocisków balistycznych. Dziś 

HHI jest jednym z największych, należących do 

zagranicznym, łącznie 63 okręty 

wąskiego grona w skali globalnej, producentów 

wojenne, w tym: niszczyciele rakietowe 

konwencjonalnych okrętów podwodnych z napędem 

AIP. 

z systemem walki Aegis, fregaty nowej 

generacji, korwety i patrolowce, a także Ponad dwie dekady doświadczeń w budowie 

okręty podwodne kilku typów. Co ważne, jednostek podwodnych z AIP (produkcję pierwszego 

w modelu współpracy HHI dostawa 

jednostki pływającej nie kończy 

kooperacji z odbiorcą. 

HDS-1800 rozpoczęto w 2002 r.) sprawia- 

ją, że firma HHI jest gotowa również do transferu 

tej wiedzy do innych państw oraz szeroko 

zakrojonej współpracy przemysłowej. Dlatego 

w programie okrętu podwodnego nowego 

typu Orka, przeznaczonego dla Marynarki Wojennej 

Ilustracje w artykule: HD Hyundai Heavy Industries, 

US Navy/Rawad Madanat. RP, HHI może zaproponować nie jeden 

projekt, lecz kilka. 

❚ KSS-III PL – na sprawdzonej bazie 

KSS-III Batch 1 to pierwszy okręt podwodny tej 

wielkości całkowicie zaprojektowany w Republice 

Korei. Jest jednostką o wyporności nawodnej 

ponad 3300 t, długości 83,5 m, szerokości 

9,6 m, prędkości podwodnej 20 w. 

i autonomiczności 50 dni. Jej uzbrojenie stanowi 

nie tylko sześć 533 mm wyrzutni torped, ale 

dodatkowo zdecydowano się ją wyposażyć 

w pionowe wyrzutnie VLS (Vertical Launch System) 

znajdujące się w kadłubie, na śródokręciu. 

Umożliwiają one wystrzeliwanie z położenia 

podwodnego pocisków balistycznych z głowicami 

konwencjonalnymi (Submarine Launched 

Ballistic Missile, SLBM). 

4 kwietnia br. Marynarka Wojenna Republiki 

Korei przyjęła do służby okręt podwodny 

ROKS Shin Chae-ho, zbudowany przez HHI 

w stoczni w Ulsan. To ostatnia z trzech jednostek 

typu KSS-III Batch 1. Po zamknięciu tej 


www.zbiam.pl

Technika morska 

Model kutra Katran-Ochotnik z 30 mm armatą napędową AK-306 na dziobie. 

Tomasz Szulc 

Do niedawna prezydent Federacji 

Rosyjskiej Władimir Putin chętnie 

cytował powiedzonko cara Aleksandra III 

– Rosja może liczyć tylko na dwóch 

sojuszników: rosyjską armię i rosyjską 

flotę. Rosyjscy internauci już jakiś 

czas temu stwierdzili ironicznie, 

że stwierdzenie straciło aktualność, 

bo obecnie Rosja na swoją flotę 

na pewno liczyć nie może. 

Fotografie w artykule: zbiory autora, t_me/k_ 

soloveichik, Internet. 

Salon Fłot-2024 

I 

rzeczywiście, historia udziału Floty Czarnomorskiej 

w wojnie z Ukrainą, to ciąg błędów, etap tej serii kompromitacji, to bezradność wodopodobnie 

nie zostanie naprawiony). Kolejny 

kompromitacji i tragedii, mierzonych liczbą bec ataków nawodnych bezzałogowców. Ostatecznie 

Flota Czarnomorska, walcząc z przeciw- 

utraconych okrętów oraz poległych bez sensu 

marynarzy. Najpierw był zupełnie niepotrzebny nikiem, który de facto nie dysponuje własnymi 

desant na Wyspę Węży (24 lutego 2022 r.) i jej okrętami wojennymi na teatrze działań, poniosła 

poważne straty, nie odegrała żadnej pozy- 

nieudana obrona zakończona wycofaniem rosyjskiej 

załogi (30 czerwca 2022 r.), potem nastąpiło 

bezprecedensowe zatopienie krążownika ny i została zepchnięta do portów maksymalnie 

tywnej roli w dotychczasowym przebiegu woj- 

rakietowego Moskwa (13 kwietnia 2022 r.), następnie 

miały miejsce udane ataki na rosyjskie W takich realiach – po raz dwunasty – odbył 

oddalonych od terytorium nieprzyjaciela. 

okręty w czarnomorskich portach, włącznie się w dniach 19-23 czerwca br. Sankt Petersburgu 

Międzynarodowy Salon Wojennomorski 

z pierwszym w historii trafieniem okrętu podwodnego 

– Rostow na Donu proj. 636.6 – przez Fłot-2024. Dawniej określano go anglojęzycznym 

skrótem IMDS – International pociski manewrujące (13 września 2023 r., praw- 

Marine 

Okręt podwodny projektu 677M Kronsztadt. Mały okręt rakietowy Sowietsk proj. 22800. 


www.zbiam.pl

WiT 8_2024 (107)_promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?