You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
•<br />
TYLKOTORUN.PL<br />
MIASTO<br />
7<br />
Czy jest gdzie się schronić?<br />
Jak wygląda w Toruniu kwestia ochrony przeciwlotniczej?<br />
Arkadiusz Włodarski | fot. Łukasz Piecyk<br />
Zazwyczaj nie zdajemy sobie<br />
z tego sprawy, ale doniesienia<br />
o kolejnych nalotach na Ukrainę<br />
uświadamiają nam, że ta wojna<br />
wciąż trwa i rozgrywa się za naszą<br />
wschodnią granicą. Pojawia się<br />
wtedy pytanie o to, jak wygląda<br />
nasze bezpieczeństwo.<br />
Jednym z jego elementów jest<br />
dostęp do schronów. W ostatnich<br />
dwóch latach temat ten zaczął<br />
wzbudzać coraz większe zainteresowanie<br />
mieszkańców. Pół roku<br />
temu Najwyższa Izba Kontroli<br />
ogłosiła w raporcie dotyczącym<br />
miejsc ukrycia na wypadek wojny,<br />
że sytuacja jest dramatyczna.<br />
Z danych ogólnopolskich wynika,<br />
że w schronach i ukryciach schowałoby<br />
się zaledwie 4 proc. mieszkańców<br />
Polski. Na terenie województwa<br />
kujawsko-pomorskiego<br />
w tego typu budowlach schronienie<br />
znalazłoby około 33 tys. osób, czyli<br />
1,5 proc. wszystkich mieszkańców<br />
regionu.<br />
Sprawdzono stan dwóch takich<br />
obiektów w Toruniu.<br />
- Budowle były w należytym<br />
stanie technicznym, ale nie były<br />
hermetyczne – czytamy w raporcie.<br />
- Nie spełniały one wymagań określonych<br />
dla schronów, więc zostały<br />
przekwalifikowane na „miejsca<br />
ukrycia”. Oględziny wykazały, że<br />
drugi z kontrolowanych schronów<br />
nie miał zamontowanych żadnych<br />
filtrów wentylacyjnych.<br />
Wiadomo, że przy Centrum<br />
Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia są<br />
trzy takie punkty. Można do nich<br />
trafić dzięki oznakowaniu. Nie są<br />
jednak ujęte w aplikacji udostępnionej<br />
przez Państwową Straż Pożarną,<br />
ale w razie konieczności ludność<br />
cywilna będzie mogła z nich<br />
skorzystać.<br />
Postanowiliśmy zapytać, jak<br />
obecnie wygląda sytuacja ze schronieniami<br />
w mieście.<br />
- W Toruniu znajduje się 88<br />
obiektów przewidzianych jako budowle<br />
ochronne dla mieszkańców<br />
miasta oraz załóg zakładów pracy<br />
w przypadku podwyższenia stanu<br />
gotowości obronnej państwa – informuje<br />
Marcin Centkowski, rzecznik<br />
prezydenta Torunia. - Nie używamy<br />
określenia „schrony”, gdyż<br />
w polskim prawie nie obowiązuje<br />
żadna definicja budowli ochronnej,<br />
schronu czy ukrycia określająca<br />
tryb i zasady budowy oraz utrzymywania<br />
budownictwa ochronnego.<br />
Zdecydowana większość istniejących<br />
w mieście budowli ochronnych<br />
znajduje się w rękach podmiotów<br />
prywatnych, takich jak firmy<br />
czy wspólnoty, a ich udostępnienie<br />
ludności cywilnej mogłoby nastąpić<br />
dopiero w przypadku podwyższenia<br />
stanu gotowości obronnej<br />
państwa. Budowle te usytuowane są<br />
w częściach podziemnych istniejących<br />
budynków, nie ma natomiast<br />
wolnostojących schronień.<br />
- Stan techniczny tych obiektów<br />
jest dobry, natomiast stan wyposażenia<br />
technicznego budowli<br />
ochronnych jest bardzo różny -<br />
część z nich posiada urządzenia<br />
filtrowentylacyjne, zbiorniki na<br />
wodę, ew. doprowadzone są instalacje<br />
wodno-kanalizacyjne – dodaje<br />
Centkowski. - Jednakże trudno<br />
oceniać ich wyposażenie w przypadku,<br />
gdy nie istnieją akty prawne,<br />
w oparciu o które możliwe byłoby<br />
dokonanie takiej oceny.<br />
Konkretna definicja schronów,<br />
- W Toruniu znajduje się 88 obiektów przewidzianych jako budowle<br />
ochronne – stwierdza rzecznik prezydenta miasta Marcin<br />
Centkowski.<br />
jak i wymogi techniczne, mają pojawić<br />
się w ustawie o ochronie ludności<br />
i obronie cywilnej. Zgodnie<br />
z nią ewidencją takich obiektów ma<br />
zajmować się komendant główny<br />
Państwowej Straży Pożarnej. Nad<br />
projektem pracuje Sejm. Nie jest<br />
pewne, kiedy wejdzie w życie.<br />
Od ponad roku działa aplikacja<br />
„Schrony”, która prezentuje miejsca<br />
służące do schronienia. Jak się<br />
jednak okazuje, miejsca na schrony<br />
ujęte regionalnie nie pokrywają się<br />
z miejskimi. Uwzględnia ona też<br />
tylko część punktów, np. punkt przy<br />
III LO albo parking podziemny na<br />
placu św. Katarzyny itp., ale już nie<br />
piwnice nadające się na schrony.<br />
- Ostatnio słyszałam, że w Warszawie<br />
z okazji tygodnia dla bezpieczeństwa<br />
organizuje się testy<br />
systemów alarmowych na wypadek<br />
zagrożenia – mówi jedna z naszych<br />
czytelniczek. - Zastanawiam się,<br />
czy w Toruniu też coś takiego się<br />
odbędzie.<br />
Władze miasta odpowiadają, że<br />
testy syren przeprowadzane są 1<br />
sierpnia, przy okazji rocznicy wybuchu<br />
Powstania Warszawskiego.<br />
Nie planuje się jak na razie dodatkowych<br />
prób.<br />
To nadal jest cmentarz<br />
Spokój, cisza, wypalone znicze. Za kilka dni przybędzie dużo nowych. Alejki odkurzone z liści. Trwają przygotowania do 85. rocznicy<br />
Magdalena Witt-Ratowska | fot. M. Witt-Ratowska<br />
Potem słychać już tylko spadające<br />
żołędzie i odgłosy kluczy dzikich<br />
gęsi. Dwieście metrów dalej grzybiarze<br />
parkują w lesie samochody<br />
jeden obok drugiego. Tutaj ich nie<br />
ma. W miejscu pamięci narodowej<br />
na Barbarce mało kto zbiera<br />
grzyby. W połowie października<br />
1939 r. jeszcze panowała tu cisza.<br />
Może spadały żołędzie i odlatywały<br />
gęsi. Ale cicho nie było już<br />
w Forcie VII w Toruniu, przy obecnej<br />
ul. Polnej 1. Jedno z wielu miast<br />
naznaczonych dramatem masowych<br />
aresztowań i zbrodni przez<br />
niemieckiego okupanta pomiędzy<br />
wrześniem a grudniem 1939 r. Tuż<br />
po kampanii wrześniowej Niemcy<br />
rozpoczęli akcję zatrzymań inteligencji<br />
polskiej według wcześniej<br />
przygotowanych list śmierci. Było<br />
na niej kilkadziesiąt tysięcy nazwisk.<br />
Inteligencja ma świadomość<br />
narodową, którą trzeba wytępić,<br />
a zwykli ludzie są zajęci zwykłymi<br />
sprawami.<br />
- W przypadku Torunia znane są<br />
dwie takie listy. Jedna obejmuje 133<br />
nazwiska, druga 282 – mówi Marcin<br />
Orłowski, toruński przewodnik<br />
i badacz dziejów miasta. - Od 17<br />
do 21 października 1939 r. Niemcy<br />
W ostatnią niedzielę października na Barbarce organizowane są<br />
uroczystości rocznicowe.<br />
przeszukali praktycznie cały <strong>Toruń</strong>.<br />
Mieszkanie po mieszkaniu, dom po<br />
domu, szukając polskich inteligentów,<br />
sędziów, nauczycieli, lekarzy,<br />
policjantów, działaczy społecznych,<br />
harcerzy, powstańców wielkopolskich.<br />
Zatrzymane osoby trafiły do<br />
Fortu VII. Poza listą były też inne<br />
powody zatrzymań – bo ktoś miał<br />
portret Piłsudskiego na ścianie, biało-czerwoną<br />
flagę w szafie, zarabiał<br />
kilkaset złotych albo był konkurentem<br />
dla sklepu niemieckiego. Tak<br />
naprawdę nie wiemy dokładnie, ile<br />
osób przewinęło się przez kazamaty<br />
Fortu VII.<br />
Niektóre były wypuszczone na<br />
wolność, ale duża część trafiła do<br />
lasów Barbarki. Śmierć przez rozstrzelanie.<br />
Szacuje się, że było to ok.<br />
600 ofiar. Równolegle trwały aresztowania<br />
m.in. w Chełmży, a także<br />
innych miejscowościach obecnych<br />
powiatów toruńskiego, chełmińskiego,<br />
wąbrzeskiego czy brodnickiego.<br />
- Można przypuszczać, że nie<br />
wszyscy Polacy, którzy trafili do<br />
dołów śmierci na Barbarce, przeszli<br />
przez Fort VII – mówi Marcin<br />
Orłowski. – Ci, których nie zamordowano<br />
lub nie zwolniono, w większości<br />
trafili obozu koncentracyjnego<br />
w Stutthofie.<br />
Fort VII dla zatrzymanych<br />
oznaczał wielotygodniowy głód,<br />
brud, zimno, tortury, choroby, brak<br />
kontaktu z najbliższymi.<br />
W latach 1945-46 były dwie ekshumacje<br />
na Barbarce. Obnażyły<br />
zbrodnie nazistów, ale nie ukazały<br />
o nich całej prawdy i ogromu tragedii.<br />
87 ofiar, które odnaleziono,<br />
spoczęło na Cmentarzu Komunalnym<br />
<strong>nr</strong> 2 przy ul. Grudziądzkiej<br />
w Toruniu. A Barbarka?<br />
- Spacerując po Barbarce, raczej<br />
nie zdajemy sobie sprawy, że<br />
być może metr czy dwa obok nas<br />
nadal spoczywają zamordowani<br />
przez Niemców – mówi Marcin<br />
Orłowski. - Ogólnie zidentyfikowano<br />
sześć grobów zbiorowych, przy<br />
czym pięć z nich Niemcy wcześniej<br />
rozkopali i spalili ofiary. Chcieli zatrzeć<br />
ślady swoich zbrodni.<br />
Stąd kamień z informacją<br />
o miejscu, gdzie spalono pół tysiąca<br />
ofiar.<br />
W 2022 r. odbyła się premiera<br />
filmu dokumentalnego „Barbarka<br />
1939”, zrealizowanego przez Unisławskie<br />
Towarzystwo Historyczne<br />
jako jeden z cyklu filmów dotyczących<br />
zbrodni pomorskiej w 1939 r.<br />
Są wspomnienia żyjących jeszcze<br />
świadków, materiały z kronik, archiwalne<br />
fotografie, przedwojenne<br />
filmy oraz fabularyzowane sceny.<br />
Film od początku spotkał się z dużym<br />
zainteresowaniem.<br />
- Obejrzało go mnóstwo osób.<br />
Do tej pory zgłaszają się różne instytucje,<br />
parafie, szkoły ponadpodstawowe<br />
i pytają o możliwość udostępnienia<br />
filmu, co bardzo cieszy<br />
i pokazuje, że temat jest ważny –<br />
mówi Sebastian Bartkowski z Unisławskiego<br />
Towarzystwa Historycznego,<br />
reżyser filmu.<br />
Obecnie UTH realizuje dokument<br />
o toruńskiej Szmalcówce<br />
- obozie przesiedleńczym, który<br />
znajdował się w rejonie ulic Dębowa<br />
Góra i Grudziądzka.<br />
W ostatnią niedzielę października<br />
na Barbarce organizowane są<br />
uroczystości rocznicowe. W tym<br />
roku to 27 października.<br />
<strong>Tylko</strong> <strong>Toruń</strong> . 18 października 2024
Change language