piloerekcja
piloerekcja
piloerekcja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ZROZUMIENIE KOCIEJ HIE�RCHII 21<br />
kociej rodziny, należy wziąć po uwagę przestrzeń, jaką dysponujemy, i różne<br />
charaktery kotów. Chociaż koty wymagają mniej przestrzeni niż psy, nie<br />
może jej im brakować. Nie oddasz kotom przysługi, jeżeli zmusisz je do życia<br />
w ciasnocie, we wrogim środowisku. Nie zmieniaj się w zbieracza lub producenta<br />
kotów. Ucierpi na tym jakość życia – zarówno twojego, jak i twych<br />
podopiecznych.<br />
Podejmując decyzję o liczbie kotów, które mogą żyć pod jednym dachem,<br />
musisz uwzględnić wiele czynników. Sąsiad może mieć pięć kotów, które<br />
potra�ą się dogadać, a twoje trzy nie dojdą do porozumienia, choć mieszkacie<br />
w takich samych domach. Stopień socjalizacji i sposób, w jaki zwierzęta<br />
zostały sobie przedstawione, liczba kotów dominujących oraz specy�czna<br />
dynamika domu wpływają na poprawność stosunków między kotami. Niektóre<br />
koty, podobnie jak niektórzy ludzie, nie lubią się dzielić przestrzenią<br />
z innymi.<br />
Musisz również uwzględnić koszty utrzymania kilku kotów. Do wyżywienia<br />
dochodzą wydatki na weterynarza. Twoje obowiązki jako właściciela nie ograniczają<br />
się do przygarnięcia kota z pobocza drogi – jesteś również odpowiedzialny<br />
za jego potrzeby natury zdrowotnej. Choć w wielu takich przypadkach<br />
wydatki ograniczają się do opłacenia rutynowych szczepień i badań kontrolnych,<br />
czasami można nie mieć tyle szczęścia i trzeba będzie zapewnić specjalne<br />
pożywienie, realizować recepty, stale monitorować stan zdrowia, przeprowadzać<br />
kompleksowe badania czy operacje. Weterynaria rozwija się bardzo<br />
szybko. Zdumiewające, co można zrobić, żeby przedłużyć życie naszych kotów.<br />
Ale postęp ten jest też kosztowny.
ROZDZIAŁ 2<br />
Skomplikowany świat<br />
kociej komunikacji<br />
Koty są prawdziwymi mistrzami komunikacji. O ile ludzie używają przede<br />
wszystkim języka, o tyle koty posługują się trzema rodzajami sygnałów: zapachem,<br />
mową ciała i wokalizacją.<br />
U zwierząt terytorialnych, które w miarę możliwości unikają kon�iktów,<br />
optymalizacja umiejętności porozumiewania się może oznaczać alternatywę<br />
dla konfrontacji, która kończy się urazami, a w niektórych przypadkach pozwala<br />
uniknąć śmierci. Im lepiej zrozumiesz, co twoje koty przekazują, tym<br />
łatwiej zażegnasz ich ewentualne spory. Mamy nadzieję, że uda ci się określić,<br />
który z nich jest w ofensywie, a który w defensywie. Nawet jeśli chodzi tylko<br />
o jednego kota, to im więcej pojmiesz z tego, co przekazuje, tym lepiej dla was<br />
obojga. Jeżeli należysz do często drapanych i gryzionych właścicieli, możesz<br />
źle odczytywać kocie sygnały. Większy zasób informacji ograniczy liczbę ran.<br />
�������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������������������<br />
�������������
Oczy 1<br />
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 23<br />
Okrągłe źrenice – zainteresowanie, podniecenie, strach lub agresja defensywna.<br />
Zwężone źrenice – agresja ofensywna.<br />
Nieco owalne źrenice – odprężenie.<br />
Nieruchome spojrzenie – dominacja lub zagrożenie defensywne.<br />
Luźne, opadające powieki – zaufanie i odprężenie.<br />
Uszy<br />
Wyprostowane i skierowane do przodu – czujność, zainteresowanie.<br />
Skierowane na boki, znane również jako „skrzydła samolotu” – troska lub<br />
strach przed ewentualnym zagrożeniem. Takie ustawienie może również oznaczać<br />
ból lub infekcję uszu.<br />
��������������������<br />
���������������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������������<br />
Skierowane na boki i w dół – agresja defensywna.<br />
Płaskie, skierowane do tyłu – ekstremalna agresja defensywna.<br />
Płaskie, skierowane do tyłu, widać �agment małżowiny – ekstremalna agresja<br />
ofensywna.<br />
Ogon<br />
Ustawiony pionowo, wyprostowany i lekko zakrzywiony – życzliwość. Kot jest<br />
chętny do nawiązania kontaktu.<br />
Jeżenie się włosów na końcu ogona (<strong>piloerekcja</strong>) – większy niepokój, spowodowany<br />
stanem defensywnym lub bierno-agresywnym.<br />
Owinięty wokół ciała – poza zwiększająca dystans, sygnalizująca, że kot się<br />
boi lub nie chce nawiązać kontaktu.<br />
1 Wielkość źrenic zmienia się również pod wpływem światła i może wskazywać na uraz lub<br />
stan zdrowia.
24<br />
JAK KOT Z KOTEM<br />
Odwrócone „U” – agresja defensywna (kocięta mogą tak ustawiać ogon podczas<br />
zabawy).<br />
Wygięty w łuk nad grzbietem – zazwyczaj postawa defensywna. Jeżeli przeciwnik<br />
nie ustępuje, kot może opuścić ogon – bez piloerekcji może również<br />
sygnalizować zainteresowanie lub podniecenie.<br />
Delikatne poruszanie – irytacja.<br />
Uderzanie – kon�ikt, frustracja, irytacja.<br />
Energiczne uderzanie (chlastanie) – wzburzenie. Im silniejsze uderzenia, tym<br />
większy niepokój. Kot wyraźnie ostrzega: „Odejdź!”.<br />
Opuszczony – agresja ofensywna (jeżeli ogon porusza się sztywno) lub agresja<br />
defensywna (jeżeli ruchy nie są tak sztywne).<br />
Poziomy (opuszczony do połowy) – odprężenie. Normalna pozycja ogona.<br />
Pomiędzy nogami – podporządkowanie się.<br />
Wibrysy (włosy czuciowe)<br />
Skierowane do przodu – zainteresowanie lub agresja w zależności od okoliczności,<br />
ustawienia uszu i pozy ciała. Jeśli uszy są skierowane na boki lub do<br />
tyłu, wtedy kot jest agresywny. Jeżeli uszy są ustawione w zwykłej, uważnej<br />
pozycji (czubkami do przodu), to kot jest czymś zainteresowany, jakby dostrzegł<br />
o�arę.<br />
Lekko opuszczone, skierowane na boki (nie do przodu ani do tyłu) – odprężenie.<br />
Opuszczone płasko wzdłuż policzków – strach. Kot chce wydawać się jak najmniejszy.<br />
Sierść<br />
Sierść postawiona (<strong>piloerekcja</strong>) – stan defensywny.<br />
Lekko postawiona, ale nie pełna <strong>piloerekcja</strong> – lekki niepokój, choć kot nie czuje<br />
się na tyle zagrożony, żeby uciekać.<br />
Wokalizacja<br />
Mruczenie – wibrujący, przypominający odgłos silnika dźwięk, wydawany<br />
przez kota, gdy jest zadowolony lub zaniepokojony. Jeżeli atmosfera wydaje się<br />
napięta, mruczenie może uspokajać kota i jego przeciwnika. Kotka opiekująca<br />
się małymi mruczy, by kocięta, wyczuwając wibracje, mogły ją zlokalizować.<br />
Koty mruczą także wtedy, gdy są bardzo chore lub ranne – prawdopodobnie<br />
po to, by się uspokoić.
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 25<br />
Miauczenie – pozdrowienie zwykle zarezerwowane dla ludzi.<br />
Miauknięcie – dźwięk stosowany do identy�kacji i lokalizacji pomiędzy<br />
kotami.<br />
Chrząkanie – wokalizacja nowo narodzonych kociąt.<br />
Jęczenie – żałosny, płaczliwy i długi dźwięk wydawany przez niektóre koty,<br />
zanim zwymiotują lub zwrócą kamienie włosowe. Starsze koty mogą jęczeć<br />
w nocy, jeżeli czują się zagubione lub zaniepokojone nagłą ciszą w domu.<br />
Niektóre koty w ten sposób proszą pod zamkniętymi drzwiami, żeby je<br />
wpuścić.<br />
Świergot – dźwięk wydawany przez kota, gdy widzi coś, czego pragnie, i ma<br />
to otrzymać. Zazwyczaj jest to posiłek lub smakołyk, choć może również chodzić<br />
o nawiązanie kontaktu z właścicielem. Bywa także, że odzywają się tak<br />
matki do kociąt.<br />
Trel – dźwięk podobny do świergotania, ale bardziej melodyjny. Jest to<br />
dźwięk przyjemny.<br />
Warknięcie – niski dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek. Może być<br />
ofensywny lub defensywny. Jeden z dźwiękowych kocich sygnałów ostrzegawczych.<br />
Syczenie – przypominający syk węża dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek,<br />
zazwyczaj defensywny. Kot napina język w łuk i szybko wypuszcza powietrze<br />
przez otwarty pyszczek. Jeżeli znajdziesz się naprzeciwko niego, poczujesz<br />
siłę wydmuchu.<br />
Plucie – gwałtowny, krótki powietrzny dźwięk, przypominający strzelający<br />
korek, zazwyczaj następuje po syczeniu lub je poprzedza.<br />
��������������������<br />
���� ������������ ��������� ������ ����� ������ ����� ���� ����� ���������� �����<br />
�����������������������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������<br />
Pomruk – cichy dźwięk wydawany przez zamknięty pyszczek, który zazwyczaj<br />
towarzyszy mruczeniu lub stanowi powitanie.<br />
Pisk – zgrzytliwy, przenikliwy dźwięk wydawany zazwyczaj przez kota, który<br />
spodziewa się posiłku. Także podczas zabawy.
26<br />
JAK KOT Z KOTEM<br />
Wrzask – ostry, wysoki dźwięk wydawany z bólu lub podczas bardzo agresywnych<br />
potyczek.<br />
Skrzek – dźwięk wskazujący na podniecenie na widok o�ary, wydawany<br />
zwykle przez kota, gdy ten nie może się do niej dostać (na przykład gdy widzi<br />
ptaka przez okno).<br />
Warknięcie – ma na celu zastraszenie. Kot zwija górną wargę i pokazuje zęby.<br />
Może temu towarzyszyć pomruk, choć nie zawsze.<br />
Postawa ciała<br />
Postawę ciała można rozpatrywać w dwóch kategoriach: zwiększania i zmniejszania<br />
dystansu. Postawa kota przekazuje zazwyczaj jeden z dwóch komunikatów:<br />
” Idź sobie” albo ” Podejdź bliżej”. Co ciekawe, postawa ciała może się<br />
szybko zmieniać w zależności od samopoczucia kota. Pierwszy sygnał, informujący:<br />
” Okej, możesz podejść”, przekształca się czasem w: ” Wystarczy”, a nawet:<br />
” Zmieniłem zdanie… Odejdź!”.<br />
Agresywny, nastawiony ofensywnie kot chodzi na paluszkach z opuszczoną<br />
głową. Wąsy czuciowe ma skierowane do przodu, uszy wyprostowane i wystawione<br />
na boki, widać mu pazurki, a źrenice są zwężone. Koty podporządkowane<br />
mogą przyczaić się lub uciec. Jeżeli do kota zbliża się rywal, obaj będą starać<br />
się zmusić przeciwnika do odwrócenia wzroku – jak rewolwerowcy na �lmach.<br />
Gdy dwa osobniki się mijają, agresor może uderzyć. Kot defensywny obraca<br />
się czasem brzuchem do góry, żeby wykorzystać wszystkie rodzaje broni.<br />
Pewny siebie, dominujący kot podchodzi przodem, ze wzrokiem utkwionym<br />
w przeciwnika. Nieśmiały, przestraszony lub podporządkowany kot ustawia<br />
się bokiem i unika bezpośredniego kontaktu wzrokowego. Kot, który spokojnie<br />
odwraca się tyłem i się oddala, wychodzi z impasu zwycięsko.<br />
Poniżej przedstawiam kilka postaw ciała, które pomogą ci zrozumieć to, co<br />
twoje koty chcą przekazać:<br />
Przyczajenie się – defensywa. Ogon jest zazwyczaj przyciśnięty do ciała, co<br />
pozwala kotu go chronić, a jednocześnie kot wydaje się mniejszy i mniej groźny<br />
dla przeciwnika. Kot, który się boi, opuści uszy i skieruje je do tyłu. Najbardziej<br />
bojaźliwy będzie się zazwyczaj ślinił.<br />
Nogi wyprostowane, pośladki lekko uniesione – ofensywa. Tylne nogi kota są<br />
dłuższe niż przednie, więc łatwo mu przybrać taką pozę.<br />
Brzuchem do góry – postawa zdecydowanie defensywna, pozwala kotu wykorzystać<br />
zęby i cztery komplety pazurków. To także ostrzeżenie. Przeciwnik
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 27<br />
wie, że jeżeli się wycofa, wówczas nie dojdzie do konfrontacji. Z drugiej strony,<br />
śpiący lub zrelaksowany kot może wyciągnąć się na grzbiecie, odsłaniając<br />
brzuch – swoje najwrażliwsze miejsce. To znak całkowitego odprężenia, ale<br />
gdy pogłaszczesz go po brzuchu lub zbliży się inny kot, może u niego wystąpić<br />
reakcja obronna. Nasilenie reakcji obronnej zależy od danego kota. Kocięta<br />
mogą przybierać pozycję brzuchem do góry, gdy chcą się bawić. Dla pewności<br />
zaobserwuj towarzyszące temu sygnały. Jeżeli uszy są skierowane to przodu,<br />
kociak jest w zabawowym nastroju. Jeśli natomiast skierowane są do tyłu, wtedy<br />
pozycja brzuchem do góry jest defensywna. Kiedy kociak zaprasza cię do<br />
zabawy, zazwyczaj miauczy lub świergocze, a gdy się broni – syczy.<br />
��������������������������������������������<br />
��������������������������<br />
���������������������������<br />
���������������<br />
�����������������������<br />
���������������������������������������<br />
����������<br />
������������������������������������������<br />
�������������������������<br />
Turlanie się – zachęcanie do zabawy, powitanie.<br />
Wygięty grzbiet i <strong>piloerekcja</strong> – postawa ” kota rodem z Halloween”, może mieć<br />
charakter tak ofensywny, jak i defensywny. Sygnalizuje, że kot jest gotów do każdego<br />
działania w odpowiedzi na następny ruch przeciwnika. Wyginając grzbiet<br />
w łuk, kot może przejść do ofensywnej lub defensywnej agresji. W ten sposób<br />
ostrzega przeciwnika, żeby dobrze się zastanowił, zanim zrobi następny krok.<br />
Kocięta mogą przybierać taką pozę podczas zabawy społecznej. Stąpając na paluszkach<br />
– w komiczny sposób, jak krab – zachęcają innego kociaka do zabawy.<br />
Komunikacja poprzez zapach<br />
Znaczenie zapachowe i wizualne jest podstawowym sposobem kociej komunikacji.<br />
Koty są pod tym względem świetnie wyposażone! Posługują się moczem,<br />
odchodami, pazurami i gruczołami zapachowymi. Znaczenie może być<br />
wizualne lub zapachowe albo stanowić połączenie obu sposobów.