You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10 POWIAT POZYTYWNIE<br />
Oswoić lęk. Jak mądrze wspierać pacjenta?<br />
Redukuje stres i lęk, wzmacnia motywację do leczenia, poprawia komunikację i samopoczucie w najtrudniejszych chwilach<br />
– wsparcie psychologiczne w trakcie choroby onkologicznej jest wręcz konieczne. Rozmawiamy z psycholożką<br />
- psychoonkolożką Elwirą Zakrzewską z Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu<br />
Magdalena Witt-Ratowska| fot. Łukasz Piecyk<br />
W jaki sposób psychoonkologia<br />
pomaga w leczeniu choroby nowotworowej?<br />
Człowiek jest biopsychiczną całością.<br />
Leczenie samej choroby bez<br />
uwzględnienia całego człowieka<br />
jest zaprzeczeniem temu faktowi.<br />
Wsparcie psychologiczne osoby<br />
chorującej onkologicznie pomaga<br />
jej zrozumieć siebie, swoje reakcje<br />
na chorobę, a przede wszystkim<br />
zmniejszyć cierpienie psychiczne.<br />
Daje przestrzeń na odnalezienie zasobów,<br />
które pozwolą przejść przez<br />
proces leczenia bez ponoszenia<br />
nadmiernych kosztów emocjonalnych.<br />
Czy wsparcie psychoonkologiczne<br />
pomaga w leczeniu? Tak,<br />
jeśli spojrzymy na człowieka holistycznie<br />
i leczony jest człowiek, nie<br />
sama choroba. A do tego potrzeba<br />
zrozumienia i współpracy całego<br />
zespołu terapeutycznego: lekarza,<br />
dietetyka, rehabilitanta i psychologa.<br />
Co bardziej działa - dawanie „dobrych<br />
rad” czy wysłuchanie, wspieranie?<br />
Dawanie dobrych rad nigdy nie jest<br />
dobrym rozwiązaniem. To jeden<br />
z podstawowych błędów. Gorsze<br />
jest chyba tylko wygłaszanie banałów<br />
typu „nie martw się”, „będzie<br />
dobrze” czy „musisz być silna/silny”<br />
i porównywanie do innych: „mój<br />
znajomy miał to samo i…”. Dużo<br />
mówi się o konieczności wspierania<br />
pacjentów, ale niestety za mało<br />
o tym, jak to robić. Kiedy na spotkaniach<br />
pytam zdrowych uczestników,<br />
jak prowadzić komunikację<br />
z chorym, żeby czuł nasze wsparcie,<br />
to w zasadzie wszyscy twierdzą, że<br />
należy rozmawiać o jego chorobie,<br />
że pochylenie się nad tematem jest<br />
wyrazem szacunku do jego sytuacji.<br />
Podczas gdy o to samo pytam<br />
chorych - zdecydowana większość<br />
odpowiada, że ze znajomymi chcą<br />
rozmawiać o wszystkim, tylko nie<br />
o chorobie. Chcą mieć wybór, kiedy<br />
i z kim będą o niej mówić. Wypytywanie<br />
o chorobę jest nie tylko<br />
nietaktowne, ale przede wszystkim<br />
krzywdzące. Zatem o co i jak pytać?<br />
„O czym chciałbyś porozmawiać?”,<br />
„Jak mogę ci pomóc?”, „Chcesz<br />
opowiedzieć, jak się czujesz?”, „Jestem<br />
tu dla ciebie”. W ten sposób<br />
dajemy choremu wybór i przestrzeń<br />
do tego, żeby wyraził swoje<br />
potrzeby.<br />
Z jakimi problemami pacjenci borykają<br />
się najczęściej?<br />
Chyba najczęstszym problemem,<br />
z którym stykam się u pacjentów<br />
na oddziale, jest lęk. Najpierw lęk<br />
przed diagnozą, później lęk przed<br />
chorobą, leczeniem, procedurami<br />
medycznymi, wreszcie lęk o przyszłość:<br />
„Czy przeżyję?”, „Czy będzie<br />
bolało?”, „Jak poradzi sobie moja<br />
rodzina?”.<br />
Duży problem stanowi również<br />
utrata poczucia kontroli nad własnym<br />
życiem. Pacjent w szpitalu<br />
jest w dużej mierze zdany na innych,<br />
zależny. Narzucony jest rytm<br />
dnia, godziny posiłków, godziny<br />
odwiedzin (o ile są możliwe), to,<br />
z kim dzieli przestrzeń na sali. Jeśli<br />
trafi na dobry personel i sprzyjające<br />
warunki, to dostanie choć odrobinę<br />
kontroli.<br />
Problemem bywa też izolacja.<br />
Zwłaszcza gdy odwiedziny nie są<br />
możliwe ze względu na bezpieczeństwo<br />
pacjentów. Wyrwanie z naturalnego<br />
środowiska przez chorobę<br />
i konieczność długotrwałej hospitalizacji<br />
bywa bolesne.<br />
Czy opieka psychoonkologiczna<br />
dotyczy również bliskich pacjenta?<br />
Tak. Kiedy pojawia się choroba -<br />
choruje cały system. Rodzina jest<br />
takim systemem, w którym poszczególni<br />
członkowie są od siebie<br />
zależni i mają na siebie wpływ. Aby<br />
sprawować należytą opiekę psychoonkologiczną<br />
nad pacjentem<br />
- należy wziąć pod uwagę pozostałych<br />
członków tego systemu. Oni<br />
również cierpią z powodu choroby.<br />
W literaturze są określani jako<br />
„pacjenci drugiego rzutu”. Od ich<br />
kondycji psychicznej wiele zależy.<br />
Jeśli bliscy nie otrzymają wsparcia,<br />
to nie będą w stanie wspierać<br />
pacjenta. A jego stres będzie spotęgowany<br />
tym, co się dzieje w rodzinie.<br />
Dlatego tak ważne jest objęcie<br />
w razie konieczności pomocą również<br />
tych, których pacjent uważa za<br />
bliskich.<br />
Dieta w walce z chorobą<br />
„Stała kontrola dietetyka byłaby ideałem”. W jaki sposób zdrowe odżywianie wpływa na<br />
leczenie pacjenta onkologicznego? Gdzie szukać wsparcia? – o tym rozmawiamy z Martyną<br />
Cichoń, dietetyczką, która współpracuje z toruńską Akademią Walki z Rakiem<br />
Magdalena Witt-Ratowska| fot. Łukasz Piecyk<br />
Zdrowe jedzenie to podstawa dla<br />
każdego. A jakie znaczenie ma dieta<br />
w leczeniu onkologicznym?<br />
Badania potwierdzają, że pacjent<br />
dobrze przygotowany do leczenia,<br />
który otrzymuje kompleksową<br />
opiekę - wszystkich lekarzy i specjalistów,<br />
w tym dietetyczną - znacznie<br />
lepiej przechodzi przez ten proces.<br />
To tzw. prehabilitacja onkologiczna.<br />
Jej głównym celem jest osiągnięcie<br />
najlepszego możliwego stanu zdrowia<br />
przed rozpoczęciem zazwyczaj<br />
długotrwałej terapii onkologicznej.<br />
Dobrze zbilansowana dieta zapobiega<br />
niedoborom składników odżywczych,<br />
może zmniejszyć ryzyko<br />
powikłań, skutki uboczne chemioterapii<br />
i radioterapii, wspiera układ<br />
odpornościowy i procesy regeneracyjne,<br />
a przez to przyczynia się do<br />
poprawy tolerancji organizmu na<br />
leczenie.<br />
Czy pacjenci często korzystają ze<br />
wsparcia dietetyka?<br />
Generalnie pacjent przynajmniej<br />
raz powinien się zgłosić na konsultację.<br />
Niestety, wielu z nich nie korzysta<br />
z usług dietetyków w ogóle.<br />
Ale dzięki Akademii Walki z Rakiem<br />
i poleceniom przychodzi do<br />
nas coraz więcej osób. Natomiast<br />
w szpitalach, gdzie pacjenci poddawani<br />
są leczeniu, na całą placówkę<br />
często przypada tylko jeden lub<br />
dwóch dietetyków. W takiej sytuacji<br />
pacjenci nierzadko otrzymują<br />
ogólne wytyczne do samodzielnego<br />
poszukiwania informacji, co jest<br />
niewystarczające.<br />
Jak wygląda konsultacja?<br />
Podczas wywiadu staram się zebrać<br />
jak najwięcej informacji – wyniki<br />
badań, plan leczenia, tryb życia<br />
pacjenta, oceniam stan odżywienia<br />
oraz to, czy jest w stanie samodzielnie<br />
gotować, czy musi liczyć na pomoc<br />
innych. To są istotne aspekty,<br />
bo jeżeli pacjent jest po chemioterapii,<br />
będzie się źle czuł, będzie<br />
osłabiony, to wiadomo, że sobie nic<br />
nie przygotuje. Dbamy o kaloryczność<br />
diety, o pokrycie zapotrzebowania<br />
na białko, które jest bardzo<br />
ważne u pacjenta onkologicznego.<br />
Niedożywienie białkowe będzie<br />
się wiązało na przykład z trudniejszym<br />
gojeniem rany pooperacyjnej,<br />
z gorszą tolerancją chemioterapii.<br />
Ograniczamy produkty, które mogą<br />
szkodzić. Inna będzie dieta pacjenta,<br />
który ma nowotwór przewodu<br />
pokarmowego, a inna u pacjentki,<br />
która przyjdzie z nowotworem<br />
piersi albo mężczyzny z nowotworem<br />
prostaty. Inaczej przygotowuje<br />
się pacjenta do chemioterapii, nieco<br />
inaczej do radioterapii albo zabiegu<br />
operacyjnego.<br />
Czyli prawidłowa dieta to element<br />
leczenia pacjenta onkologicznego?<br />
Oczywiście, że tak. Ale bardzo<br />
wielu pacjentów nie zwraca uwagi<br />
na to, co je. Jedzą, żeby cokolwiek<br />
zjeść. A tutaj czasami zwykła modyfikacja,<br />
zastąpienie produktów,<br />
zmiana techniki kulinarnej czy<br />
wzbogacenie posiłku wystarczą,<br />
żeby w prosty sposób można było<br />
pacjenta wzmocnić i lepiej odżywić.<br />
Ideałem byłoby, żeby pacjent,<br />
tak jak przychodzi na wizytę do lekarza<br />
czy na badania krwi, znajdował<br />
się pod stałą kontrolą dietetyka.<br />
Do zadań dietetyka należałaby między<br />
innymi kontrola masy ciała,<br />
sposobu odżywiania i sprawności<br />
przewodu pokarmowego. Na szczęście<br />
można powiedzieć, że sytuacja<br />
się poprawia i jest coraz lepiej.<br />
Na co dzień współpracuje pani<br />
z Akademią Walki z Rakiem w Toruniu.<br />
Mam spotkania z pacjentami indywidualnymi,<br />
członkami rodziny,<br />
prowadzę też zajęcia grupowe. Organizujemy<br />
warsztaty dietetyczne<br />
i kulinarno-edukacyjne dla pacjentów.<br />
To również okazja, żeby wspólnie<br />
coś dobrego ugotować, zjeść<br />
i po prostu się spotkać.
Change language