Economy Today 87 September 2023

TEΥΧΟΣ 87 / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023 / €2,50

ΤΕΧΝΗΤΗ

ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ;

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΚΤΚ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΚΑΜΕ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ

ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΝΤΙΜΠΕΪΤ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

by

OPEN

SPORTS

2023

THE ULTIMATE

CORPORATE

SPORT FESTIVAL

21-22 OCTOBER

LIMASSOL

FOR MORE INFO CONTACT

opensports@diasmedia.com

opensports.com.cy

ΤΕΥΧΟΣ 87 / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023

30

8

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

FOCUS

8 COVER STORY: Τεχνητή Νοημοσύνη: Αλλάζει

τους κανόνες της οικονομίας και της αγοράς;

- Βρασίδας Νεοφύτου: Τεχνολογική επανάσταση

ή φούσκα το AI

- Γεράσιμος Ντούσκας: Όλοι θα επηρεαστούν από

τις τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης

- Jamshid A. Vayghan: Να δώσουμε νόημα στον

ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων

30 ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ: Η ώρα της μεταρρύθμισης

- Ήρθε η ώρα για αλλαγή στο συνταξιοδοτικό

σύστημα

- Υπουργός Εργασίας: Δεν θα αυξηθεί το όριο

συνταξιοδότησης στην Κύπρο

- Ανδρέας Αθανασιάδης: Χρειάζεται πολιτική

βούληση και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός

- Τάσος Γιασεμίδης: Η δύσκολη εξίσωση του

οικογενειακού προϋπολογισμού και σύνταξης

- Μιχάλης Αντωνίου: Έχουν ωριμάσει οι

συνθήκες για ένα νέο συνταξιοδοτικό μοντέλο;

- Αιμίλιος Μιχαήλ: Σταδιακή αύξηση της

συντάξιμης ηλικίας

- Ανδρέας Μάτσας: Προέχει η συνολική ρύθμιση

του συνταξιοδοτικού

- Σωτηρούλα Χαραλάμπους: Ο εκσυγχρονισμός

του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι αναγκαίος

68 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Στεγαστικά δάνεια και οι επιλογές

των τραπεζών για αγορά κατοικίας

68

86

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

28 Συνέντευξη Διοικητή Κεντρικής Τράπεζας

Κωνσταντίνου Ηροδότου: «Κληθήκαμε να

αντιμετωπίσουμε διαδοχικές πρωτοφανείς

κρίσεις»

64 Συνάντηση στο γραφείο με τη Μαριλένα

Χριστοδουλίδη

80 Yalla! Let’s talk business – Οι επενδύσεις εκ

Λιβάνου στην Κύπρο

86 Eretz Israel: Η ήπια ισχύς του Ισραήλ και οι

προκλήσεις για την Κύπρο

92 Η επιβράδυνση της οικονομίας και οι

διαφορετικές αναγνώσεις των αριθμών

96 Κυριάκος Ε. Γεωργίου: Δημογραφία, μία άλλη

προσέγγιση

96

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EDITORIAL

5 EI-KONOMIA

6 MARKETWATCH

104 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

106 ΙΣΤΟΡΙΑ ενός brand

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

106 H ιστορία του Δείκτη Dow Jones

108 ΑΘΛΗΤΙΚΟ: Money Ball No 4

EconomyToday 3

TEΥΧΟΣ 87 / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023 / €2,50

ΕDITORIAL

«THE RISE OF THE

MACHINES»

ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

ΤΕΧΝΗΤΗ

ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ;

Γράφονται ξανά οι κανόνες γύρω από

την οικονομία και την αγορά; Αυτό

είναι το κύριο ερώτημα που γεννιέται

τους τελευταίους μήνες μετά την

«επάνοδο» της συζήτησης γύρω από

την τεχνητή νοημοσύνη, κυρίως λόγω του μπαμ

που έφερε το ChatGTP. Η απάντηση, όπως συνήθως,

δεν μπορεί να είναι ένα ναι ή ένα όχι και

είναι κάτι το οποίο μπορεί να απαντηθεί μόνο

εν μέρει στις σελίδες που ακολουθούν. Ωστόσο,

είναι δεδομένο ότι οι νέες τεχνολογίες πάντοτε

γεννούν ερωτήματα στις κοινωνίες, για το αν ο

ερχομός τους φέρνει και την αλλαγή του τρόπου

που ζούσαμε μέχρι σήμερα. Από την εφεύρεση

του τροχού κάποιες χιλιάδες χρόνια πριν, στο

διαδίκτυο κάποιες δεκαετίες πριν στην τεχνητή

νοημοσύνη τα τελευταία χρόνια. Κινδυνεύουν

θέσεις εργασίας και επαγγέλματα;

Τίθεται το ζήτημα η

«άνοδος των μηχανών» να

κλείσει επιχειρήσεις; Ποιανού

τα συμφέροντα εξυπηρετούνται

από τις «νέες ανακαλύψεις»;

Και ούτω καθεξής.

Οι τελευταίοι μήνες, πάντως,

δείχνουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη

έχει περάσει από το αρχικό στάδιο των

εργαστηρίων και του R&D και πλέον η τεχνολογία

έχει «εκδημοκρατικοποιηθεί» και είναι προσβάσιμη

στον καθένα μας, ενώ προβλέπεται ότι

ολοένα και περισσότεροι επενδυτές επιλέγουν

να επενδύουν σε πρότζεκτ γύρω από το AI. Ως

εκ τούτου, φαίνεται ότι η οικονομία θα πρέπει να

βρει τρόπους να συμβιώσει με την τεχνητή νοημοσύνη

και η γενική απάντηση για επιχειρήσεις

και εργαζόμενους είναι ότι οι κανόνες πρέπει να

ξαναγραφτούν, για άλλους λίγο για άλλους πολύ,

για κάποιους άμεσα και για κάποιους με πιο αργούς

ρυθμούς.

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ

Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή

και γωνία Λεωφόρου

Αρχαγγέλου 31,

2057, Στρόβολος, Λευκωσία

Τηλ.: 22580580

Φαξ: 22580675

ΑΡΧΙΣΥΝΤΆΚΤΗΣ:

Ξένιος Μεσαρίτης

ART DIRECTOR:

Ελένη Νικολάου

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

Έμιλυ Μιντή, Άγγελος Αγγελοδήμου,

Έλενα Καλυφόμματου, Θεόδωρος

Καυκαρίδης, Άννα Κριθαρίδου,

Ευδοκία Παπαδοπούλου, Μαρία Νότη

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ:

Τάσος Γιασεμίδης, Βρασίδας

Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου, Κυριάκος

Ε. Γεωργίου, Ανδρέας Αθανασιάδης,

Μιχάλης Αντωνίου, Αιμίλιος Μιχαήλ,

Ανδρέας Μάτσας, Σωτηρούλα

Χαραλάμπους

ΔΙΌΡΘΩΣΗ:

Μαρία Ζερβού

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

SALES EXECUTIVE:

Καρολίνα Νεοκλέους

neocleousc@diasmedia.com

22580491

CLIENT SERVICE:

Ελισάβετ Ηρακλέους

iracleouse@diaspublishing.com

22580487

MARKETING EXECUTIVE:

Κλέλια Γιασεμίδου

CLIENT SERVICE SUPERVISOR:

Μαρία Χαραλάμπους

ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥ:

Οδυσσέας Κωνσταντίνου

ΛΟΓΙΣΤΉΡΙΌ:

Σάββια Αριστείδου

EΚΔΟΤΗΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ

ΙΔΡΥΤΉΣ:

Κώστας Ν. Χατζηκωστής

ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ:

Χρύσανθος Τσουρούλλης

ΕΚΤΎΠΩΣΗ:

Proteas Press Ltd

ΔΙΑΝΟΜΉ:

Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΚΤΚ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΚΑΜΕ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ

ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΝΤΙΜΠΕΪΤ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

4 EconomyToday

EI-KONOMIA

Η ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

2,3%

ΑΕΠ

Β’ ΤΡΙΜΗΝΟ 2023

+37,4%

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023: 184.335

ΙΟΥΛΙΟΣ 2022: 134.198

+15,2

ΟΙ ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023: 523.718

ΙΟΥΛΙΟΣ 2022: 454.657

+40,7

ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ

ΜΑΪΟΣ 2023:€311,0 ΕΚ.

ΜΑΪΟΣ 2022:€221,0 ΕΚ.

+2,4%

ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΜΕΝΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ

ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023/ΙΟΥΛΙΟΣ 2022

ΤΡΌΦΙΜΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΟΎΧΑ ΠΟΤΆ (10,4%)

ΑΛΚΟΟΛΟΎΧΑ ΠΟΤΆ ΚΑΙ ΚΑΠΝΌΣ (3,8%)

ΈΝΔΥΣΗ ΚΑΙ ΥΠΌΔΗΣΗ (4,1%)

ΣΤΈΓΑΣΗ, ΎΔΡΕΥΣΗ, ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΌΣ

ΚΑΙ ΥΓΡΑΈΡΙΟ (-2,3%)

ΕΠΊΠΛΩΣΗ, ΟΙΚΙΑΚΌΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΌΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΎ (3,4%)

ΜΕΤΑΦΟΡΈΣ (-6,5%)

ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΟ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΑ (5,0%)

+48,6%

ΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2023: 4.441,

ΙΟΥΛΙΟΣ 2022: 2.988

5 EconomyToday

MARKET WATCH

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ

1

ΣΕΙΡΑ ΝΕΩΝ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΑΠΟ

ΙΣΡΑΗΛΙΝΟ ΟΜΙΛΟ

Μία σειρά νέων μεγάλων επενδύσεων

τροχοδρομεί στην Κύπρο

ο μεγαλύτερος Oργανισμός του

Ισραήλ στον τομέα της φιλοξενίας.

Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση,

ο ξενοδοχειακός όμιλος Fattal

Hotel Group, ο οποίος διαθέτει

270 ξενοδοχεία σε 117 προορισμούς

στο Ισραήλ, την Ευρώπη και

το Ηνωμένο Βασίλειο, επιδιώκει να

επεκτείνει περαιτέρω το χαρτοφυλάκιό

του στην Κύπρο. Η εταιρεία

κατέχει σήμερα 9 ξενοδοχειακές

μονάδες στην Πάφο, τη Λάρνακα,

τον Πρωταρά και τη Λεμεσό. Η πιο

πρόσφατη επένδυση του oμίλου

ήταν η απόκτηση του πεντάστερου

ξενοδοχείου GrandResort

Limassol στη Λεμεσό, για το οποίο,

όπως σημειώνεται, υπάρχουν

σχέδια για σημαντικές ανακαινίσεις,

ενώ πρόκειται να συμπεριληφθεί

κάτω από την ομπρέλα του

brand Leonardo Hotels Limited

Edition. Επιπρόσθετα, η εταιρεία

απέκτησε το Elias Latsi Holiday

Village Resort, το οποίο σύντομα

θα ανακαινιστεί πλήρως και θα

μετονομαστεί σε Leonardo Club

Family Resort, πρόσφατα λειτούργησε

και ένα νέο ξενοδοχείο στη

Λεμεσό κάτω από το brand NYX.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ένα

ακόμη ξενοδοχείο NYX αναμένεται

να ανοίξει τις πόρτες του και στη

Λευκωσία.

ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ

ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Αυξήσεις στις περισσότερες κατηγορίες προϊόντων, ειδικότερα

τροφίμων, παρουσιάζουν οι τιμές για τον μήνα Ιούλιο

σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Τιμών Καταναλωτικών

Προϊόντων που δημοσίευσε η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή.

Όπως σημειώνεται, οι αυξήσεις αντικατοπτρίζουν

και τα δημοσιευμένα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας,

σύμφωνα με τα οποία, ο πληθωρισμός στον τομέα των

τροφίμων ανήλθε την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουλίου

2023 στο 8,9% έναντι της αντίστοιχης περσινής περιόδου.

Το αντίστοιχο ποσοστό πληθωρισμού το εξάμηνο Ιανουαρίου

– Ιουνίου 2023 ήταν 8,75%. Επιπλέον, συγκρίνοντας

με τον Ιούνιο του 2023, παρατηρείται αύξηση της

τάξης του 1,21%, η οποία οφείλεται στην αύξηση τιμών

φρέσκων και μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων κατά

3,0%. Το Παρατηρητήριο παρουσιάζει τη μέση σταθμισμένη

τιμή για 250 βασικά καταναλωτικά προϊόντα (τρόφιμα

και άλλα), με βάση τις ποσότητες και τιμές ανά ημέρα στις

οποίες τα προϊόντα αυτά διατέθηκαν σε 400 καταστήματα

λιανικής πώλησης παγκύπρια καθ’ όλη τη διάρκεια του

μήνα. Όπως φαίνεται στον Πίνακα με τους δείκτες τιμών

για τον μήνα Ιούλιο, σε σύνολο 45 κατηγοριών βασικών

προϊόντων, 13 κατηγορίες κατέγραψαν μείωση, με κυριότερη

στον κύλινδρο υγραερίου κατά 5,7%, τα φρέσκα

ψάρια κατά 15%, το εβαπορέ/ζαχαρούχο γάλα κατά 2,8%

και τα όσπρια κατά 1,2%, ενώ μείωση παρατηρήθηκε και

στις τιμές βρεφικών τροφών κατά 1,2%.

2

ΝΕΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟ ΥΠΕΣ

Οικονομικά ενισχύει το Υπουργείο

Εσωτερικών όσους προβούν σε απόκτηση

ιδιόκτητης κατοικίας για μόνιμη

ιδιοκατοίκηση στην εντός των τειχών

πόλη της Λευκωσίας. Σύμφωνα με

ανακοίνωση του Υπουργείου Εσωτερικών

«συνεχίζεται η δυνατότητα για

υποβολή αιτήσεων για το Στεγαστικό

Σχέδιο Αναζωογόνησης της Εντός

των Τειχών Πόλης της Λευκωσίας.

Απώτερος σκοπός του Σχεδίου είναι η

αναβίωση, η κοινωνική και οικονομική

αναβάθμισή της πόλης».

Σύμφωνα με το ανακοινωθέν «η ενίσχυση

ανέρχεται στο 50% της συνολικής

δαπάνης για απόκτηση κατοικίας,

6 EconomyToday

με κατώτατο όριο συνολικής δαπάνης

τις €20.000. Στο πλαίσιο του Σχεδίου,

ορίζονται τα ανώτατα όρια ενίσχυσης

(50% συνολικής δαπάνης), τα οποία

κυμαίνονται από €35.000 μέχρι

€70.000, ανάλογα με τη σύνθεση της

οικογένειας».

Το Σχέδιο θα παραμείνει ανοικτό μέχρι

και την 31η Δεκεμβρίου 2025 ή μέχρι

εξαντλήσεως του διαθέσιμου προϋπολογισμού.

Οι αιτήσεις υποβάλλονται

στην Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας

και ως ημερομηνία παραλαβής λαμβάνεται

υπόψη η ημερομηνία υποβολής

της αίτησης, η οποία καταχωρείται για

σκοπούς κατάταξης σε σειρά προτεραιότητας.

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι

μπορούν να επισκεφθούν

τη σελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών

στον ακόλουθο σύνδεσμο www.

bit.ly/3Yyh966 ή να επικοινωνούν

με τους αρμόδιους Λειτουργούς στα

τηλέφωνα 22804201, 22804120

και 22867612.

Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι πρόσφατα

έχει δημοσιοποιηθεί και η δεύτερη

προκήρυξη του Σχεδίου Χορηγιών για

Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας στην

Εντός των Τειχών Πόλη της Λευκωσίας,

βλ. www.bit.ly/3OWST9U ενώ

σύντομα αναμένεται και η ανακοίνωση

για τη δεύτερη προκήρυξη του Σχεδίου

Χορηγιών για Φοιτητικές Εστίες.

Περισσότερα για τα σχέδια για την

Ανάπλαση και την Αναζωογόνηση της

εντός των τειχών Λευκωσία:

www.bit.ly/3szLhTg

3

ΜΕΙΩΣΗ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ

4 Μειώθηκαν τον Ιούλιο του 2023 τόσο οι καταθέσεις όσο και τα δάνεια

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

μετά την αύξηση τους κατά τους δύο προηγούμενους μήνες. Σύμφωνα με

στοιχεία που δημοσιοποίησε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ), οι

συνολικές καταθέσεις τον Ιούλιο του 2023 κατέγραψαν καθαρή μείωση €301,1

εκατομμύρια, σε σύγκριση με καθαρή αύξηση €399,2 εκ. τον Ιούνιο του 2023. Η

μείωση των καταθέσεων οφείλεται κυρίως στην καθαρή μείωση κατά €227,9 των

καταθέσεων κατοίκων εσωτερικού. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν

κατά €74,7 εκ. Αντίθετα, αύξηση κατά €184,3 εκ. καταγράφηκε στις καταθέσεις της

Γενικής Κυβέρνησης περιορίζοντας έτσι τη μείωση που καταγράφηκε στις συνολικές

καταθέσεις. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής έφτασε στο 2,4%, σε σύγκριση με 2,7%

τον Ιούνιο 2023, ενώ το υπόλοιπο των καταθέσεων τον Ιούλιο του 2023 μειώθηκε

στα €51,9 δισ. Εξάλλου, τα συνολικά δάνεια τον Ιούλιο του 2023 κατέγραψαν

καθαρή μείωση €100,3 εκ., σε σύγκριση με καθαρή αύξηση €123,2 εκ. τον Ιούνιο

του 2023, λόγω κυρίως της μείωσης των δανείων κατοίκων εσωτερικού κατά

€109,9 εκ. Αύξηση κατά €9,2 εκ. σημειώθηκε στα δάνεια κατοίκων λοιπών συμμετεχόντων

κρατών μελών της Ε.Ε. Σε σχέση με τους κατοίκους εσωτερικού, μείωση

κατά €127,3 εκ. σημειώθηκε στα δάνεια εταιρειών, ενώ αύξηση κατά €16,1 εκ.

καταγράφηκε στα συνολικά δάνεια των νοικοκυριών, στα οποία συμπεριλαμβάνονται

τα καταναλωτικά, τα οικιστικά και τα λοιπά δάνεια. Από τα δάνεια των νοικοκυριών,

σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤΚ, αύξηση καταγράφηκε στα καταναλωτικά και στα

οικιστικά δάνεια κατά €15 και €10,7 εκ. αντίστοιχα, ενώ μείωση κατά €9,6 εκ. σημειώθηκε

στα λοιπά δάνεια των νοικοκυριών. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής έφθασε

στο -1,0%, σε σύγκριση με -1,2% τον Ιούνιο 2023. Το υπόλοιπο των συνολικών

δανείων τον Ιούλιο 2023 έφθασε στα €25,0 δισ.

ΣΤΑ €8,68 ΔΙΣ.

6 ΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ

ΤΩΝ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Σχεδόν κατά ένα δισεκατομμύριο

ευρώ αυξήθηκε το ενεργητικό

των επενδυτικών οργανισμών τον

Ιούνιο του 2023 σε σύγκριση με

τον Δεκέμβριο του 2022. Σύμφωνα

με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε

η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου

(ΚΤΚ) ο αριθμός των επενδυτικών

οργανισμών τον Μάρτιο του 2023

αυξήθηκε σε 307 από 286 τον

Δεκέμβριο του 2022 και 290 το

προηγούμενο τρίμηνο. Το ενεργητικό

των Oργανισμών αυξήθηκε σε

€8,685 δισ. τον Ιούνιο 2023 από

€7,757 δισ. τον Δεκέμβριο 2022

και €8,303 δισ. τον Μάρτιο 2023,

παρουσιάζοντας αύξηση 11,6%

στο εξάμηνο και 4,6% σε σχέση με

το προγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση

οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αξία

των μετοχών που οι επενδυτικοί

Oργανισμοί είχαν στο ενεργητικό

τους, η οποία ανήλθε σε €6,7 δισ.

σε σύγκριση με €5,98 δισ. τον

Δεκέμβριο του 2022. Σημειώνεται

πως στο τέλος Ιουνίου το χαρτοφυλάκιο

των μετοχών αντιστοιχούσε

στο 77% του συνολικού ενεργητικού

των επενδυτικών Oργανισμών.

5

ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Βελτίωση παρουσίασε τον Αύγουστο το οικονομικό

κλίμα λόγω της ενδυνάμωσης του επιχειρηματικού

κλίματος κατά κύριο λόγο στις υπηρεσίες

και σε μικρότερο βαθμό στο λιανικό εμπόριο, ενώ

το καταναλωτικό κλίμα υποχώρησε για δεύτερο

συνεχόμενο μήνα. Σύμφωνα με το Κέντρο

Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου

Κύπρου, ο Δείκτης Οικονομικής Συγκυρίας (ΔΟΣ)

αυξήθηκε κατά 3,4 μονάδες, σε σύγκριση με τον

Ιούλιο. Η άνοδος του κλίματος στις υπηρεσίες,

σύμφωνα με το ΚΟΕ, προήλθε από τη βελτίωση

των αξιολογήσεων για τον κύκλο εργασιών του

τελευταίου τριμήνου και από τη σημαντική, προς

τα πάνω αναθεώρηση των προσδοκιών για τον

κύκλο εργασιών του επόμενου τριμήνου. Στο λιανικό

εμπόριο το κλίμα ενισχύθηκε κυρίως εξαιτίας

πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων για τις πωλήσεις του

επόμενου τριμήνου.

Αντίθετα, η χειροτέρευση του κλίματος στον κατασκευαστικό

τομέα, σύμφωνα με το ΚΟΕ, προήλθε

πρωτίστως από τις δυσμενέστερες αξιολογήσεις

για τα υπό εξέλιξη έργα των επιχειρήσεων. Όπως

αναφέρεται στην έρευνα, η αποδυνάμωση του

κλίματος στη μεταποίηση ήταν αποτέλεσμα πιο

αρνητικών αξιολογήσεων για τις τρέχουσες παραγγελίες

και πιο συντηρητικών εκτιμήσεων για

την παραγωγή του επόμενου τριμήνου. Επίσης,

τον Αύγουστο, το καταναλωτικό κλίμα υποχώρησε

για δεύτερο συνεχόμενο μήνα. Οι προσδοκίες των

καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση της

χώρας αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω. Επιπλέον,

το ΚΟΕ αναφέρει ότι οι προθέσεις των καταναλωτών

να προβούν σε δαπάνες για μεγάλες αγορές

κατά τους επόμενους μήνες αποδυναμώθηκαν,

έπειτα από δύο μήνες συνεχόμενης ενίσχυσης.

Τον Αύγουστο, οι προσδοκίες των επιχειρήσεων

για τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους κατά

το επόμενο τρίμηνο αναθεωρήθηκαν προς τα

πάνω σε όλους τους τομείς, σημειώνεται στην

έρευνα.

EconomyToday 7

COVER STORY

ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ (AI):

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΉ

ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ Ή

ΦΟΎΣΚΑ;

ΤΟΥ ΒΡΑΣΊΔΑ ΝΕΟΦΎΤΟΥ

Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας

στην Exclusive Capital

8 EconomyToday

ΟΙ ΜΕΓΆΛΕΣ

ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΆΤΗ

ΑΝΤΑΓΩΝΊΖΟΝΤΑΙ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΆ ΜΕΤΑΞΎ

ΤΟΥΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ

ΝΑ ΚΕΡΔΊΣΟΥΝ

ΤΗ ΜΆΧΗ ΤΗΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ AI

Οι διεθνείς αγορές μπορεί να έζησαν

μέσα στο 2023 την άνοδο-ρεκόρ των

επιτοκίων για την αντιμετώπιση του

επίμονου πληθωρισμού και τη μίνιτραπεζική

κρίση στις περιφερειακές

τράπεζες των ΗΠΑ τον Μάρτιο. Παρόλα αυτά ελάχιστα

επηρέασαν τις χρηματαγορές σε σχέση με το τι

επέφερε η φρενίτιδα της τεχνητής νοημοσύνης, ένα

από τα πιο «καυτά» θέματα των ημερών.

Η ευφορία που επικρατεί ανάμεσα στους επενδυτές

και οικονομολόγους για τη ραγδαίως εξελισσόμενη

και πολλαπλώς υποσχόμενη τεχνολογία της τεχνητής

νοημοσύνης (AI-Artificial Intelligence) προκάλεσε

πραγματικό αντίκτυπο στους τεχνολογικούς δείκτες.

Ο ενθουσιασμός γύρω από τη νέα τεχνολογία έχει

κάνει πολλούς επενδυτές να ποντάρουν μεγάλα κεφάλαια

στις μετοχές που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση

με τον αναδυόμενο κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης,

εκτοξεύοντας την αξία τους σε επίπεδα-ρεκόρ καθώς

προβλέπονται μεγάλα περιθώρια κέρδους.

Ωστόσο, όπως σε κάθε τι καινούργιο που εμφανίζεται

ξαφνικά και κάνει πάταγο, έτσι και η τεχνική

νοημοσύνη έχει ήδη δημιουργήσει τους επικριτές

της και πολλά ηθικά διλήμματα, καθώς οι μεγάλες

της δυνατότητες και η ανεξέλικτη ανάπτυξή της έχει

τρομοκρατήσει πολιτικούς και επιχειρηματίες. Την

ίδια στιγμή, πολλοί επενδυτές φοβούνται για τη

δημιουργία μιας «φούσκας» στη νέα μορφή του

τεχνολογικού κλάδου παρόμοια με αυτή του 1999.

EconomyToday 9

COVER STORY

ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΤΕΧΝΗΤΉ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ;

Η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει εδώ και πολύ καιρό

στην καθημερινότητά μας (έστω και στην απλή μορφή

της), με την τεχνολογία πλέον να αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό

της διαδικτυακής περιήγησης-αναζήτησης

(Google, Yahoo, Youtube), στις πλατφόρμες μέσων

κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram), στις

οικιακές τεχνολογίες (Netflix), και άλλες.

Η τεχνητή νοημοσύνη στο αρχικό της στάδιο δεν

είναι άλλη από τους «διαβόητους» αλγόριθμους που

«διαβάζουν» και αναγνωρίζουν τις καταναλωτικές

μας προτιμήσεις και τα κοινωνικά μας ενδιαφέροντα

από τις «δικές» μας καθημερινές αναζητήσεις (key

words) σε Facebook, Google, Youtube, Tik Tok και

άλλες κοινωνικές πλατφόρμες, με σκοπό να μας

βάζουν σχετικές με αυτά διαφημίσεις προϊόντων

και υπηρεσιών για να τα αγοράσεις (που κάποιες

εταιρείες πλήρωσαν για να διαφημιστούν).

Είναι οι ίδιοι αλγόριθμοι που χρησιμοποιεί το Youtube

και το Netflix για να σου κρατήσουν το ενδιαφέρον

όσο περισσότερο γίνεται προκειμένου να παραμείνεις

όσον το δυνατόν πιο πολύ χρόνο στις πλατφόρμες

τους. Είναι οι ίδιοι αλγόριθμοι που θα σου προτείνουν

π.χ παπούτσια ή ταξίδια αν εσύ έκανες μια απλή αναζήτηση

στο Google ή στο Facebook προηγουμένως.

Πέρα από τις καταναλωτικές εφαρμογές, η τεχνητή

νοημοσύνη χρησιμοποιείται και σε άλλες βιομηχανίες

όπως στην ιατρική, στις μεταφορές, στη ρομποτική,

στην επιστήμη, στην εκπαίδευση, στα χρηματοοικονομικά

και στην πολεμική βιομηχανία.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΤΗΣ

ΓΕΝΕΤΙΚΉΣ-ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΉΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

(GENERATIVE AI)

Ωστόσο, τα προβλήματα που δημιούργησαν τα δυο

«απροσδόκητα» γεγονότα στην παγκόσμια οικονομία

(από το 2020 έως σήμερα) και συγκεκριμένα η

πανδημία του κορωνοϊού και η ρωσική εισβολή στην

Ουκρανία, επίσπευσαν την ανάγκη για περισσότερη

καινοτομία και τεχνολογική εξέλιξη στην αγορά.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναδύθηκε μια νέα μορφή

τεχνητής νοημοσύνης (GenΑΙ) που ασχολείται αυτή

τη στιγμή ο πλανήτης μας, τη «Γενετική-δημιουργική

τεχνητή νοημοσύνη» (generative AI), η οποία χρησιμοποιείται

σε εργαλεία όπως το δημοφιλές Chatbot AI

ChatGPT, από την αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας

OpenAI, καθώς και το Bard της Goole και το Bing

Chat της Microsoft και σε γεννήτριες εικόνων όπως

οι Dall-E, Stable Diffusion και Midjourney.

Η ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), με αιχμή

εργαλεία της λεγόμενης Generative AI, όπως το

ChatGPT και το Stable Diffusion, δεν βοήθησε απλά

στην ανάκαμψη του τεχνολογικού κλάδου αλλά και τον

καθοδηγεί σε πρωτοφανή ανάπτυξη και δημοσιότητα

έναντι άλλων κλάδων.

Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη AI δεν είναι απλά ένα

κομμάτι του τεχνολογικού κλάδου αλλά κυριαρχεί σε

10 EconomyToday

ΣΤΙΣ ΑΡΧΈΣ

ΤΟΥ 2023,

Η MICROSOFT

ΑΠΟΦΆΣΙΣΕ ΝΑ

ΧΟΡΗΓΉΣΕΙ ΑΚΌΜΗ

10 ΔΙΣ. ΔΟΛΆΡΙΑ

ΣΤΗ ΔΗΜΟΦΙΛΉ

ΠΛΈΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΆ

ΥΠΟΣΧΌΜΕΝΗ

OPENAI, ΈΧΟΝΤΑΣ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΙ ΉΔΗ ΤΟ

2019 ΚΑΙ ΤΟ 2021

αυτόν και οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και τα

κράτη ανταγωνίζονται επιθετικά μεταξύ τους προκειμένου

να κερδίσουν τη μάχη για την κατασκευή

ανώτερων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης AI.

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ CHATGPT;

Το νέο «trend» στην παγκόσμια αγορά τεχνολογίας

ονομάζεται ChatGPT (Generative Pretrained

Transformer – Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος

Μετασχηματιστής) και αποτελεί μια εφαρμογή τεχνητής

νοημοσύνης, η οποία πραγματοποιεί συζητήσεις,

κείμενα, μεταφράσεις και δίνει απαντήσεις (chatbot)

στους χρήστες (ειδικά σε θέματα εκπαίδευσης)

παρόμοιες με αυτές ενός ανθρώπου σε μερικά

δευτερόλεπτα! εντυπωσιάζοντας και φοβίζοντας

ταυτόχρονα όλον τον κόσμο.

Τα συστήματα της οικογένειας GPT αλλά και τα άλλα

γλωσσικά μοντέλα (LLM) μπορούν να παράγουν

καλογραμμένα κείμενα και συνομιλίες με ανθρώπινη

τόσο δημοφιλή όσο και αμφιλεγόμενη εφαρμογή

τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, «η τεχνητή νοημοσύνη

(AI) θα φέρει επανάσταση στην εκπαίδευση, όπως

έκαναν οι αριθμομηχανές πριν πολλές δεκαετίες»,

καθησυχάζοντας ότι δεν θα αντικαταστήσει τη μάθηση

σημειώνοντας παράλληλα ότι θα εμφανιστούν «νέες

κατηγορίες εργασίας».

Η ΠΡΩΤΟΠΌΡΟΣ-ΔΙΟΡΑΤΙΚΉ

MICROSOFT ΚΑΙ Η ΑΠΕΙΛΉ

ΓΙΑ ΤΗΝ GOOGLE;

Η ιστορία λέει ότι η Microsoft του Μπιλ Γκέιτς ήταν

η πρώτη μεγάλη εταιρεία που διέβλεψε εγκαίρως

τις μεγάλες προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης,

αποφασίζοντας το 2019 να επενδύσει $1 δισ. στην

εταιρία OpenAI, η οποία μόλις είχε ξεκινήσει να αναπτύσσει

την πλατφόρμα της ρομποτικής υπηρεσίας

τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT. Μάλιστα, η υπηρεσία

cloud «Azure» που ανήκει στην Microsoft- λειτουργεί

ως αποκλειστικός πάροχος της OpenAI.

Στις αρχές του 2023, η Microsoft αποφάσισε να χορηγήσει

ακόμη 10 δισ. δολάρια στη δημοφιλή πλέον

και πολλά υποσχόμενη OpenAI, σηματοδοτώντας την

τρίτη φάση συνεργασίας των δύο εταιρειών, με τη

Microsoft να έχει ήδη επενδύσει άλλες δύο φορές

(2019 και 2021).

Αυτή η δυνατότητα του λογισμικού απειλεί σε βάθος

χρόνου την παντοκρατορία της Google με αρκετούς ειδικούς

της τεχνολογίας υποστηρίζουν ότι το ChatGPT

είναι πολύ πιθανό να αντικαταστήσει στο μέλλον τη

μηχανή αναζήτησης της Google. Όπως επισημαίνουν,

μπορεί να προσφέρει πολλά περισσότερα πράγματα

από μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Τα κατορθώματα της ChatGPT βρίσκουν πλέον πολλούς

μιμητές ανάμεσα στις μεγάλες τεχνολογικές

εταιρείες, όπως για παράδειγμα τις Baidu, Alibaba και

Google, καθώς αυτή η νέα τεχνολογία προβλέπεται

να έχει πραγματικό αντίκτυπο στην αγορά.

φωνή για σχεδόν όποιο θέμα τους προτείνουμε (σαν

χρήστες) αφού προ-εκπαιδευτούν σε πάρα πολλά

δεδομένα, χρησιμοποιώντας τεχνολογία ΑΙ. Μοναδική

προϋπόθεση η συμπλήρωση ορισμένων (λίγων)

στοιχείων, τα οποία βοηθούν το ειδικό λογισμικό της

OpenAI να αντιληφθεί τι ακριβώς πρέπει να κάνει.

Τα γλωσσικά μοντέλα μπορούν να δημιουργήσουν

κείμενα και ανάλυση, π.χ. για τον Α’ και Β΄ Παγκόσμιο

Πόλεμο, να γράφουν προγράμματα σε διάφορες

γλώσσες προγραμματισμού, να λένε ανέκδοτα, να

προτείνουν συνταγές για φαγητά και ποτά, μέρη για

να πάμε διακοπές, δίαιτες για να αδυνατίσουμε κ.λπ..

Η πλατφόρμα ChatGPT της OpenAI που στηρίζεται

από την Microsoft κυκλοφόρησε για πρώτη φορά

στα τέλη Νοεμβρίου 2022, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει

πέραν των 100 εκατομμυρίων χρηστών

στους επόμενους 2 μήνες σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τον Σαμ Άλτμαν, επικεφαλής της OpenAI,

της αμερικανικής εταιρείας που δημιούργησε την

ΠΆΡΤΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΟΧΈΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

ΚΑΙ ΣΤΟΝ NASDAQ

COMPOSITE

Μπορεί οι παγκόσμιες χρηματαγορές να έχουν ανακάμψει

από την πανδημία, αλλά η πρωτοφανής

ανάπτυξη και πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης

(ΑΙ) έχει δώσει άλλη δυναμική στις τεχνολογικές

μετοχές που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον

αναδυόμενο κλάδο.

Το πιο προφανές παράδειγμα αποτελεί ο κλάδος

των τεχνολογικών εταιρειών που κατασκευάζουν

τους ημιαγωγούς (microchips),κάρτες γραφικών

και τους προμηθευτές τους, που χωρίς αυτά δεν

θα μπορούσαν να υλοποιηθούν οι τεχνολογίες της

τεχνητής νοημοσύνης.

Πρωταθλήτρια στις επιδόσεις είναι βέβαια η αμερικανική

Nvidia, η εταιρεία που κατασκευάζει hardware

για την επεξεργασία γραφικών, της οποίας η αξία

της μετοχής εκτινάχθηκε από τα $110 τον Οκτώ-

EconomyToday 11

ΘΕΜΑ COVER STORY

βριο του 2022 στα υψηλά των $470 στα τέλη του

Ιουλίου 2023.

Παρόμοια εκτίναξη στις τιμές των μετοχών τους είχαν

και οι άλλες δυο παγκόσμιες δυνάμεις στον κλάδο

των microchips, της αμερικανικής Advanced Micro

Devices Inc. (AMD) και της Taiwan Semiconductor

Manufacturing (TSM) από την Ταϊβάν.

Ωστόσο, οι εταιρείες στον κλάδο των microchips

δεν είναι οι μόνες που κέρδισαν από τις πρόσφατες

εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης.

Σημαντικά κέρδη της τάξης του 40%-70% είχανε

και οι κολοσσοί τεχνολογίας όπως η Microsoft,

Meta Platforms, Alphabet, Apple, Amazon, Oracle,

η κατασκευάστρια ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla,

και άλλες, που επένδυσαν σημαντικά κεφάλαια στην

ανάπτυξη των τεχνολογιών της τεχνητής νοημοσύνης.

Τα κέρδη της Nvidia, AMD, TSM και των υπόλοιπων

κολοσσών διαχύθηκαν στις περισσότερες άλλες

μετοχές τεχνολογίας και σχετικών λογισμικών, προκαλώντας

ένα έντονο ράλι διαρκείας τους τελευταίους

μήνες στην τεχνολογικό δείκτη Nasdaq Composite.

Το ράλι του δείκτη για φέτος ξεπέρασε το 25%

καταγράφοντας μία από τις υψηλότερες επιδόσεις

σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το ράλι στις τεχνολογικές μετοχές παρακινήθηκε από

τις προβλέψεις των αναλυτών για ισχυρά κέρδη του

κλάδου στα επόμενα χρόνια λόγω του αυξημένου

ενδιαφέροντος για την τεχνητή νοημοσύνη.

Ενδεικτικό το παράδειγμα της Google, η οποία έχασε

δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε μια μέρα, αφότου

το chatbot Bard AI έδωσε ανακριβείς πληροφορίες

σε ένα διαφημιστικό βίντεο κατά την κυκλοφορία του.

Αυτό συνέβη και με το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο

Galactica της Meta. Ο σκοπός του Galactica ήταν να

βοηθήσει τους επιστήμονες στην εργασία τους και

γι’ αυτόν τον λόγο είχε εκπαιδευτεί σε ένα μεγάλο

αριθμό επιστημονικών άρθρων, βιβλίων, ιστοσελίδων

κ.λπ.. Όμως όταν δόθηκε σε ελεύθερη χρήση,

οι χρήστες γρήγορα διαπίστωσαν ότι ήταν ικανό να

παράγει ανακριβείς «επιστημονικές» πληροφορίες

και μετά από τον σχετικό θόρυβο, αποσύρθηκε από

την κυκλοφορία.

H ΦΟΎΣΚΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΉΣ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ;

Στην αντίπερα όχθη, αρκετοί είναι οι ειδικοί στον

τεχνολογικού κλάδο που εκφράζουν προβληματισμό

για την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την ηθική και δεοντολογία

της εφαρμογής, θεωρώντας την τεχνητή

νοημοσύνη σαν τη μεγαλύτερη φούσκα όλων των

εποχών.

Οι επικριτές θεωρούν ότι το ράλι των δεκάδων δισεκατομμυρίων

στις μετοχές τεχνητής νοημοσύνης

θυμίζει τις φούσκες του παρελθόντος, και ειδικά το

ράλι στις μετοχές διαδικτύου το 1999, που οδήγησε

την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ σε ένα γύρο

νομισματικής σύσφιγξης, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα

να σκάσει η φούσκα της τεχνολογίας εννέα

μήνες αργότερα.

Οι αρνητικές τους εκτιμήσεις βασίζονται στο γεγονός

ότι η τεχνολογία AI είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο

στάδιο και δεν είναι ακόμη έτοιμη για μαζική υιοθέτηση

σε βιομηχανίες όπως ο τραπεζικός κλάδος και

οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.

Μια σοβαρή αδυναμία που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει

ένας χρήστης είναι αυτή που έχει επικρατήσει

να λέγεται «παραισθήσεις» (hallucinations). Μπορεί

δηλαδή ένα γλωσσικό μοντέλο να παράγει κείμενο

το οποίο περιέχει αναλήθειες και ανακρίβειες, οι

οποίες δεν στηρίζονται στα δεδομένα στα οποία

έχει εκπαιδευτεί και για τις οποίες δεν έχει καμία

ικανότητα να διαπιστώσει ότι δεν ανταποκρίνονται

στην πραγματικότητα.

12 EconomyToday

Επιπλέον, ελλοχεύει ο κίνδυνος να υπάρξει σύντομα

ένα σοβαρό ρυθμιστικό πλαίσιο για το οικοσύστημα

της τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο αναπόφευκτα θα

μπορούσε να επιβραδύνει τον ρυθμό ανάπτυξης του

αναδυόμενου κλάδου και να περιορίσει την κερδοφορία

των τεχνολογικών εταιρειών.

Oι δυνατότητες του ChatGPT έχουν προκαλέσει επίσης

ανησυχίες σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου

αυτού της εκπαίδευσης, στον οποίο ορισμένοι

φοβούνται ότι οι μαθητές και φοιτητές θα κάνουν

κατάχρηση εργαλείων αυτού του είδους και έτσι θα

παραμελούν την παραγωγή πρωτότυπων εργασιών,

ενώ τα σχολεία της Νέας Υόρκης έχουν απαγορεύσει

καθολικά την πρόσβαση στο ChatGPT.

ΠΟΛΛΟΊ

ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

ΦΟΒΟΎΝΤΑΙ ΓΙΑ

ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ

ΜΙΑΣ «ΦΟΎΣΚΑΣ»

ΣΤΗ ΝΈΑ ΜΟΡΦΉ

ΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΎ

ΚΛΆΔΟΥ ΠΑΡΌΜΟΙΑ

ΜΕ ΑΥΤΉ ΤΟΥ 1999

Επιπρόσθετα, αρκετοί πολιτικοί και επιχειρηματίες

θεωρούν δεδομένο ότι η μελλοντική άνοδος στη

χρήση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στην

αγορά θα προκαλέσει την απώλεια πιθανόν πολλών

θέσεων εργασίας και θα έχει αντίκτυπο σε πολλά

επαγγέλματα.

Η γενική εκτίμηση είναι ότι εάν ο αναμενόμενος

ενθουσιασμός για την τεχνητή νοημοσύνη δεν αντανακλάται

στο ενδιαφέρον του κοινού και στα κέρδη των

εταιρειών τεχνολογίας, θα μπορούσε να προκαλέσει

το ξεφούσκωμα του κλάδου.

ΚΟΙΝΌΣ «ΚΏΔΙΚΑΣ

ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ»

Η άνοδος της «παραγωγικής τεχνικής νοημοσύνης»

AI -εκτός από ενθουσιασμό και προβληματισμόπροκαλεί

και θέματα του «κώδικα δεοντολογίας».

Μόλις πριν λίγες εβδομάδες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και

οι ΗΠΑ -σε κοινό ανακοινωθέν- συμμερίζονται την

κοινή άποψη ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης

προσφέρουν μεγάλες ευκαιρίες αλλά ταυτόχρονα

παρουσιάζουν και κινδύνους για την κοινωνία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ανακοίνωσαν ένα σχέδιο

σύνταξης ενός κοινού «κώδικα δεοντολογίας» για

την τεχνητή νοημοσύνη (AI) που θα είναι ανοιχτός

σε όλες τις δημοκρατικές χώρες και θα εφαρμόζεται

εθελοντικά στον τομέα αυτόν. Εξετάζουν, επίσης

και τη θέσπιση ρυθμιστικών κανόνων για τους τεχνολογικούς

γίγαντες όπως η Microsoft, η Meta, η

Google, και άλλες.

Η Κίνα έχει επίσης κάποια σχέδια για την εφαρμογή

ενός ρυθμιστικού πλαισίου με το οποίο θα επιτηρείται

η ασφάλεια των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.

ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ

Η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μείνει, καθώς

όσο εξελίσσεται ο άνθρωπος και η τεχνολογία, η

τεχνητή νοημοσύνη θα ακολουθεί την ίδια πορεία

στην ψηφιακή κοινωνία που ζούμε αποφέροντας

πολλαπλά οφέλη.

Η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης θα γίνεται ολοένα

και πιο ισχυρή, επιτρέποντας τη βελτιστοποιημένη

και αποτελεσματική ολοκλήρωση επαναλαμβανόμενων

εργασιών, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να

εξοικονομούν χρόνο και κόστος παραγωγής, και να

μεγιστοποιούν αποτελεσματικότητα και κερδοφορία.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει ένα

ισχυρό πλεονέκτημα για τη σύγχρονη κοινωνία αν

χρησιμοποιηθεί σωστά ως ένα παραγωγικό εργαλείο

που ενισχύει τις δημιουργικές διαδικασίες και όχι ως

ένα ανατρεπτικό εργαλείο που θα αντικαταστήσει την

ανθρώπινη δημιουργικότητα, θα στερήσει θέσεις

εργασίας και θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στο

οπλοστάσιο της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο.

Η δημιουργικότητα και η καινοτομία υπήρξαν τα

σήματα κατατεθέν της ανθρωπότητας σε όλη την

καταγεγραμμένη ιστορία και τίποτα στη φύση δεν

μπορεί να ανταγωνιστεί ακόμη το ανθρώπινο μυαλό.

EconomyToday 13

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

COVER STORY

ΌΛΟΙ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΤΟΎΜΕ

ΑΠΌ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΕΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΈΝΙΟ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

Άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο,

κάποιοι πιο νωρίς και κάποιοι

πιο αργά, όλοι θα επηρεαστούμε

από τις τεχνολογίες του Artificial

Intelligent. Ο Γεράσιμος Ντούσκας,

διοικητικός σύμβουλος και σύμβουλος

Τεχνολογίας της KPMG, στη συνέντευξή του στο

Περιοδικό Economy Today, τονίζει ότι η εξέλιξη

της τεχνολογίας καθ’ αυτό εξ υπακούει αυτοματοποίηση,

αλλαγή και εξέλιξη σχεδόν όλων των

εργασιακών ρόλων και αρκετές τυποποιημένες

δραστηριότητες θα γίνονται από συστήματα AI,

επιτρέποντας στον άνθρωπο να εστιάσει σε πιο

δημιουργικές και παραγωγικές δραστηριότητες.

Ο Γεράσιμος Ντούσκας αναφέρει ότι πλέον η

τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι μία

φούσκα, αφού φαίνεται ότι συνεχώς η εφαρμογή

14 EconomyToday

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ

ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΈΧΟΥΝ

ΉΔΗ ΕΦΑΡΜΌΣΕΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΕΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ ΜΕ

ΜΕΓΆΛΟ ΑΝΤΊΚΤΥΠΟ

ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ,

ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΙ

ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΤΟΥΣ

της αυξάνεται ραγδαία στην οικονομική δραστηριότητα

και το παράδειγμα του ChatGTP είναι

ενδεικτικό για τον εκδημοκρατισμό της τεχνολογίας

αυτής. Σχετικά με τις ανησυχίες που υπάρχουν

θεωρεί ότι είναι λογικές, αφού όταν μιλάμε για

τεχνητή νοημοσύνη είναι η ικανότητα μιας μηχανής

να εμφανίζει ανθρώπινες ικανότητες, όπως η

συλλογιστική, η μάθηση, ο προγραμματισμός και

η δημιουργικότητα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει οι

εν λόγω τεχνολογίες να διέπονται από ένα σαφή

ρυθμιστικό πλαίσιο και προς αυτή την κατεύθυνση

κινούνται όλα τα κράτη.

Ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα, που επικρατεί

τους τελευταίους μήνες στις συζητήσεις

γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη,

είναι αν πρόκειται για ακόμα μια φούσκα

γύρω από τον τομέα της τεχνολογίας όπως

ήταν αυτή του dot.com bubble. Πώς σχολιάζετε

αυτές τις συζητήσεις και πώς μπορούμε

να διακρίνουμε αν πρόκειται για φούσκα

ή μια νέα πραγματικότητα;

Σε ένα περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται και

εξελίσσεται, η εφαρμογή και ο αντίκτυπος της τεχνολογίας

Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) σε αρκετούς

τομείς δραστηριοτήτων αυξάνεται ραγδαία. Σίγουρα

δεν θα είναι όλες οι προσπάθειες επιτυχημένες. Το

ότι μεγάλοι τεχνολογικοί Οργανισμοί επενδύουν

EconomyToday 15


COVER STORY

στην τεχνητή νοημοσύνη δίνει ένα δυνατό μήνυμα

ότι η τεχνολογία είναι εδώ, είναι προτεραιότητα

και έχει «ξεφύγει» από τα R&D Lab

στεγανά, έχοντας πλέον ευρεία εφαρμοσιμότητα

σε αρκετούς τομείς. Ενδεικτικό παράδειγμα εκδημοκρατισμού

AI τεχνολογίας είναι το ευρέως

γνωστό πλέον ChatGPT της OpenAI με πέραν

των 100 εκατομμυρίων χρηστών να αξιοποιούν

και να αλληλοεπιδρούν με την τεχνολογία.

Επιπρόσθετα, αρκετοί Οργανισμοί επενδύουν

στην ανάπτυξη δικών τους generative AI

εφαρμογών κατανοώντας τις δυνατότητες και

το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που μπορούν να

αποκτήσουν. Όλα αυτά συνθέτουν μια νέα πραγματικότητα,

γεμάτη ευκαιρίες, προβληματισμούς

και προσδοκίες.

Το βασικό στοίχημα που φαίνεται να

«βασανίζει» τις κοινωνίες είναι αν θα

καταφέρουμε να αγκαλιάσουμε αυτές τις

τεχνολογίες και να τις προσαρμόσουμε

στην καθημερινότητα και στην οικονομική

δραστηριότητα αυξάνοντας την παραγωγικότητά

μας. Ποια θεωρείτε ότι πρέπει

να είναι η αντιμετώπιση που πρέπει να

Η ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ

ΜΙΑΣ ΜΗΧΑΝΉΣ

ΝΑ ΕΜΦΑΝΊΖΕΙ

ΑΝΘΡΏΠΙΝΕΣ

ΙΚΑΝΌΤΗΤΕΣ, ΌΠΩΣ

Η ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΉ,

Η ΜΆΘΗΣΗ,

Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΌΣ

ΚΑΙ Η

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ

ΣΑΦΈΣΤΑΤΑ ΠΡΟΚΑΛΕΊ

ΑΝΗΣΥΧΊΕΣ

έχουν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι

απέναντι στις νέες τεχνολογίες της τεχνητής

νοημοσύνης;

Η ψηφιακή εποχή ορίζεται από την εξέλιξη της

επίδρασης που έχει η τεχνολογία σε όλες τις δραστηριότητές

μας. Αναπόφευκτα, καθώς η τεχνολογία

εξελίσσεται, γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και

διαθέσιμη, γινόμαστε ταυτόχρονα πιο «απαιτητικοί»

απ’ αυτήν καθώς επωφελούμαστε από

όσα μπορεί να προσφέρει στην ψηφιακή, πλέον,

οικονομία όπου άνθρωποι και επιχειρήσεις λειτουργούν.

Ταυτόχρονα, κατανοούμε, στον μέγιστο

δυνατό βαθμό, τις προκλήσεις και τους κινδύνους

των νέων τεχνολογιών, είτε ώριμων είτε πειραματικών,

έτσι ώστε η ενσωμάτωση και προσαρμογή

τους στην προσωπική και επαγγελματική

μας καθημερινότητα να γίνεται σταδιακά και με

ασφάλεια. Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ, είναι

προς όφελος των Οργανισμών να αναπτύξουν

μια θετική προσέγγιση ως προς την υιοθέτηση

νέων τεχνολογιών προς όφελος των εργασιών,

διαδικασιών, υπηρεσιών και προϊόντων τους

και κατ’ επέκταση των συναδέλφων και πελατών

τους συνυφασμένη πάντοτε με το στρατηγικό

τους πλάνο ψηφιακής αναμόρφωσης.

16 EconomyToday

Η ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ

ΚΑΘ’ ΑΥΤΌ ΕΞ ΥΠΑΚΟΎΕΙ

ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΊΗΣΗ, ΑΛΛΑΓΉ

ΚΑΙ ΕΞΈΛΙΞΗ ΣΧΕΔΌΝ ΌΛΩΝ

ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΏΝ ΡΌΛΩΝ

Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς της οικονομικής

δραστηριότητας που προβλέπετε ότι

θα επηρεαστούν από τις τεχνολογίες της

τεχνητής νοημοσύνης και που μπορεί να

υπάρχει περισσότερο το διακύβευμα της

αντικατάστασης των υφιστάμενων θέσεων

εργασίας από AI;

Όλοι. Τόσο απλά. Άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο.

Κάποιοι πιο νωρίς, κάποιοι πιο αργά. Αλλά

σίγουρα όλοι. Υπάρχουν παραδείγματα Οργανισμών

στην Κύπρο όπου έχουν ήδη εφαρμόσει

τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης με μεγάλο

αντίκτυπο στις εργασίες, προϊόντα και υπηρεσίες

τους. Από το τραπεζικό, το λιανικό εμπόριο, τις

τηλεπικοινωνίες, την εκπαίδευση, τις αυτόματες

πληρωμές, τις επαγγελματικές υπηρεσίες, τις μεταφορές,

εφαρμογές κάθετες και οριζόντιες αναπτύσσονται

και υιοθετούνται με θετικό αντίκτυπο.

Παραδείγματα όπως διαχείριση ρίσκου, βελτιστοποίηση

τιμολογιακής πολιτικής, αυτοματοποίηση

και βελτιστοποίηση περιεχομένου, βελτιστοποίηση

διαδρομής, διαχείριση ηλεκτρονικής απάτης κοκ.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας καθ’ αυτό εξ υπακούει

αυτοματοποίηση, αλλαγή και εξέλιξη σχεδόν

όλων των εργασιακών ρόλων. Αρκετές από τις

υφιστάμενες τυποποιημένες δραστηριότητές θα

γίνονται πλέον από συστήματα AI, επιτρέποντας

στον άνθρωπο να εστιάσει σε πιο δημιουργικές

και παραγωγικές δραστηριότητες. Επιβάλλεται να

σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε ως κοινωνία

ένα πλάνο αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης

ατόμων όπου το αντικείμενό τους θα

επηρεαστεί από τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης.

Επίσης, εκπαιδευτικός τομέας και αγορά εργασίας

να έρθουμε ακόμα πιο κοντά, να δημιουργήσουμε

νέα προγράμματα σπουδών με γνώμονα τις

άμεσες και επερχόμενες ανάγκες δεξιοτήτων τόσο

τοπικά αλλά και περιφερειακά, καθιστώντας τη

χώρα πραγματικό κόμβο τεχνολογικής αριστείας.

Καθώς η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης

γίνεται όλο και πιο διακριτή, οι ηθικοί

προβληματισμοί γύρω από την εφαρμογή

γίνονται πιο βάσιμοι. Θα μπορούσατε

να εξηγήσετε ποιες είναι ακριβώς αυτές

οι ηθικές προκλήσεις και πώς πρέπει να

προσεγγίζεται αυτό το ζήτημα που ίσως να

επιβάλλει και τη θέσπιση και ενός κανονιστικού

πλαισίου από τα κράτη και τους

Οργανισμούς;

Κάθε νέα τεχνολογία φέρνει προκλήσεις, ανησυχίες

και διφορούμενη αποδοχή. Πόσο μάλλον

όταν μιλάμε για τεχνητή νοημοσύνη, η οποία

κοινώς αποδεχτά είναι η ικανότητα μιας μηχανής

να εμφανίζει ανθρώπινες ικανότητες, όπως η

συλλογιστική, η μάθηση, ο προγραμματισμός και η

δημιουργικότητα. Υπάρχουν παραδείγματα εφαρμογών

τεχνητής νοημοσύνης όπου η χρήση δεν

ήταν στο πλαίσιο αρχών και σωστής διακυβέρνησης.

Ψευδείς ειδήσεις, διακρίσεις & ανισότητες

υποψηφίων για εργοδότη, κατασκοπεία, ψηφιακές

απάτες κοκ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μέρος της ψηφιακής

της στρατηγικής, έχει θέσει ως στόχο να ρυθμίσει

την ανάπτυξη και χρήση τεχνολογιών τεχνητής

νοημοσύνης διασφαλίζοντας ότι τα συστήματα

τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιούνται στην

Ε.Ε. είναι ασφαλή, διαφανή, ανιχνεύσιμα, χωρίς

διακρίσεις και φιλικά προς το περιβάλλον. Κάθε

ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης θα αξιολογείται

και θα κατηγοριοποιείται. Το τέλος του 2023 έχει

τεθεί ως ορόσημο για κατάληξη στην τελική μορφή

του νόμου απ’ όλα τα κράτη μέλη.

Γενικότερα οι αναδυόμενες τεχνολογίες

συχνά διαμορφώνουν το μέλλον των

επιχειρήσεων και της οικονομικής δραστηριότητας.

Κατά τη γνώμη σας ποιες άλλες

αναδυόμενες τεχνολογίες πέρα από την

τεχνητή νοημοσύνη προβλέπετε ότι θα

έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία

τα επόμενα χρόνια; Επίσης, πώς μπορούν

οι επιχειρήσεις να προετοιμαστούν για να

προσαρμοστούν με αυτές τις καινοτομίες

και να παραμείνουν ανταγωνιστικές;

Πέραν της τεχνητής νοημοσύνης (Generative &

Applied AI), αντίκτυπο στο εγγύς μέλλον θεωρώ

θα έχουμε από advanced connectivity τεχνολογίες

όπως 5G/WiFi6/IoT, Cloud & Edge computing,

Next-gen Software development, Digital Twins,

Augmented Reality και μεταγενέστερα Metaverse,

Web3.0, Climate Tech kai Quantum Computing.

Η τεχνολογία εξελίσσεται βοηθώντας τους Οργανισμούς

να εξελιχθούν. Η σχέση είναι αμφίδρομη.

Ο κάθε Οργανισμός θα πρέπει να αξιολογήσει την

ψηφιακή του στρατηγική, τον ρόλο που θέλει να

διαδραματίσει στην εποχή της ψηφιακής οικονομίας,

να καταρτίσει πλάνο ψηφιακής εξέλιξης και να

αξιοποιήσει τις δυνατότητες της τεχνολογίας για

να εξελίξει τους ανθρώπους του, τα προϊόντα και

υπηρεσίες του.

EconomyToday 17


COVER STORY

ΝΑ ΔΏΣΟΥΜΕ ΝΌΗΜΑ

ΣΤΟΝ ΨΗΦΙΑΚΌ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ

ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ


συνδυαστικό ρόλο στο εγχείρημα του «ψηφιακού

μετασχηματισμού». Έχοντας ολοκληρώσει πριν 20

χρόνια το διδακτορικό του στην τεχνητή νοημοσύνη,

απαντά για το πώς μπορεί το AI να βοηθήσει όλων

των ειδών τους επαγγελματίες, από τους σχεδιαστές

γραφικών μέχρι τους γεωργούς. Ο δρ Jamshid A.

Vayghan αναφέρει ανάμεσα σε άλλα χαρακτηριστικά

ότι όπως η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει κάποιες

θέσεις εργασίας, θα δημιουργήσει άλλες τόσες.

Πώς δίνουμε περιεχόμενο στη φράση

του ψηφιακού μετασχηματισμού και

γιατί πολλές επιχειρήσεις αποτυγχάνουν

να τον πετύχουν; Ο δρ Jamshid

A. Vayghan, Επικεφαλής Τεχνολογίας

(chief technology officer) και αντιπρόεδρος της

Kyndryl σε συνέντευξή του στο Economy Today

καταγράφει τις προκλήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν

οι επιχειρήσεις στο ταξίδι του ψηφιακού

μετασχηματισμού. Ο διακεκριμένος μηχανικός τεχνολογίας

αναλύει τους λόγους πιθανής αποτυχίας του

στόχου του ψηφιακού μετασχηματισμού και θέτει τα

ερωτήματα που οι ίδιες επιχειρήσεις πρέπει να θέσουν

εντός των Οργανισμών τους ώστε να πετύχουν.

Εξηγεί τον ρόλο της τεχνολογίας στην αναβάθμιση

των επιχειρήσεων δίνοντας επίσης απαντήσεις

για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να παίξει

18 EconomyToday

Ο ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΌΣ

ΣΤΌΧΟΣ ΤΟΥ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΎ

ΕΊΝΑΙ Η

ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΟΥ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΎ

ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΟΣ

ΚΑΙ ΌΧΙ ΑΠΛΏΣ

Η ΧΡΉΣΗ ΜΙΑΣ

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ

Κατά τη γνώμη σας, ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν

οι εταιρείες όταν ξεκινούν ένα

ταξίδι ψηφιακού μετασχηματισμού και πώς

μπορούν να τις ξεπεράσουν;

Επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω τον ορισμό «ψηφιακός

μετασχηματισμός επιχειρήσεων» αντί του «ψηφιακού

μετασχηματισμού» θέλοντας έτσι να τονίσω

ότι ο πρωταρχικός στόχος του μετασχηματισμού είναι

η βελτίωση του επιχειρηματικού αποτελέσματος και

όχι απλώς η χρήση μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας.

Πολλές επιχειρήσεις αποτυγχάνουν να επιτύχουν τους

στόχους του μετασχηματισμού τους για διάφορους

λόγους. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι από

αυτούς τους λόγους:

• Ασαφείς σκοποί και στόχοι μετασχηματισμού και

έλλειψη δέσμευσης και υποστήριξης από τα ανώτερα

στελέχη.

EconomyToday 19


COVER STORY

• Μη ευθυγράμμιση των επιχειρησιακών και τεχνολογικών

στόχων, στρατηγικών και του οδικού

χάρτη μετασχηματισμού.

• Ελλιπής συμμετοχή από τους ηγέτες, σιωπηρή

λήψη αποφάσεων και αποσπασματική προσέγγιση

του μετασχηματισμού.

• Πολύπλοκα παλαιά συστήματα και αντίστοιχα

τεχνικά θέματα.

• Έλλειψη ολοκληρωμένης τεχνολογικής πλατφόρμας.

• Αδύναμη διαδικασία διαχείρισης αλλαγών.

• Έλλειψη ταλέντων.

Ο κυριότερος λόγος για ορισμένες από τις παραπάνω

προκλήσεις είναι η έλλειψη συστηματικής

προσέγγισης του ψηφιακού επιχειρηματικού μετασχηματισμού.

Από την εμπειρία σας στην Kyndryl, θα μπορούσατε

να δώσετε παραδείγματα επιτυχημένων

ψηφιακών μετασχηματισμών σε Οργανισμούς

και να εξηγήσετε πώς επηρέασαν

θετικά τις λειτουργίες και τη συνολική τους

επιτυχία;

Ο ίδιος ο εσωτερικός μετασχηματισμός της Kyndryl

αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για να

κάνεις τα σωστά πράγματα με τον σωστό τρόπο σε

έναν ψηφιακό επιχειρηματικό μετασχηματισμό.

Η Kyndryl διαχωρίστηκε από την IBM τον Νοέμβριο

του 2021 έχοντας στη διάθεσή της δύο χρόνια για να

μεταφέρει όλες τις εφαρμογές της από τα συστήματα

της IBM στο δικό της ξεχωριστό περιβάλλον.

Αντί να ξεκινήσει ένα σχέδιο μετάβασης τεχνολογίας

και μετάβασης εφαρμογών, η Kyndryl ξεκίνησε έναν

20 EconomyToday

αληθινό ψηφιακό επιχειρηματικό μετασχηματισμό

συνεργαζόμενη με στελέχη επιχειρήσεων με σκοπό,

στόχους και οδικό χάρτη για το ταξίδι του μετασχηματισμού.

Όλοι οι εμπλεκόμενοι συμφώνησαν σε μια

ολιστική προσέγγιση που ευθυγραμμίζει και συγχρονίζει

τις επιχειρηματικές και τεχνολογικές αλλαγές.

Από επιχειρησιακής πλευράς, η έμφαση δόθηκε στο

να γίνουν οι σωστές διαδικασίες για τους υπαλλήλους,

τους πελάτες, τους συνεργάτες και τις επιχειρήσεις

μέσω της απλοποίησης, της τυποποίησης και της

ολοκλήρωσης. Από πλευράς τεχνολογίας, δόθηκε

έμφαση στην υποστήριξη και ενεργοποίηση μέσω

της χρήσης μιας πλατφόρμας, cloud first και της

ασφαλούς προσέγγισης σχεδιασμού. Ως αποτέλεσμα,

ο αριθμός των εφαρμογών μειώνεται κατά 80% και

δημιουργείται μια υποδομή 100% cloud-first με

δίκτυο zero trust, ενιαία πλατφόρμα δεδομένων και

κεντρική και προληπτική άμυνα στον κυβερνοχώρο.

Αξιοποιούμε την εμπειρία και τα διδάγματα που

αποκομίσαμε από τον μετασχηματισμό της δικής μας

εταιρείας για να βοηθήσουμε κι άλλους να επιτύχουν

στο δικό τους ταξίδι ψηφιακού επιχειρηματικού

μετασχηματισμού.

Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην

προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού και

πώς μπορούν οι εταιρείες να αξιοποιήσουν τις

αναδυόμενες τεχνολογίες για να αποκτήσουν

ανταγωνιστικό πλεονέκτημα;

Η σωστή χρήση της κατάλληλης τεχνολογίας μπορεί

να επιτρέψει στις εταιρείες να καινοτομούν,

να απλοποιούν τις επιχειρηματικές διαδικασίες, να

μειώνουν το κόστος, να δρομολογούν ταχύτερα

νέες δραστηριότητες, να διαφοροποιούνται από τον

ανταγωνισμό και να εφαρμόζουν νέα επιχειρηματικά

μοντέλα. Ωστόσο, η μετάβαση σε νέες τεχνολογίες για

τις καθιερωμένες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν

τεχνικά ζητήματα σε σχέση με παλαιές υποδομές και

εφαρμογές είναι πολύ διαφορετική από τις νεοσύστατες

επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν υφιστάμενο

περιβάλλον ΙΤ.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι τα

περισσότερα οφέλη έρχονται όταν η νέα τεχνολογία

συνοδεύεται από το σωστό λειτουργικό μοντέλο, τις

επιχειρησιακές δυνατότητες, τη διακυβέρνηση, την

κουλτούρα, τις δεξιότητες, την αρχιτεκτονική και

τον σχεδιασμό.

Πώς επηρεάζει ο ψηφιακός μετασχηματισμός

την εμπειρία του πελάτη και γιατί είναι σημαντικό

για τις επιχειρήσεις να δώσουν προτεραιότητα

σε μια πελατοκεντρική προσέγγιση

κατά τη διαδικασία μετασχηματισμού;

Οι γεννημένες ψηφιακά επιχειρήσεις, όπως είναι π.χ.

η Amazon, η Uber, η Airbnb και η E-trade, για να

αναφέρουμε μόνο μερικές, έχουν αλλάξει σημαντικά

τις προσδοκίες των πελατών, τις αγοραστικές συνήθειες

και την προτίμηση στον τρόπο αλληλεπίδρασης

με άλλες επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων

των κυβερνήσεων). Τώρα οι περισσότεροι πελάτες

αναμένουν το ίδιο επίπεδο εμπειρίας και από άλλες

επιχειρήσεις και μπορεί να αποφασίσουν να μη συνεργαστούν

με επιχειρήσεις που δεν ανταποκρίνονται

στις προσδοκίες τους.

Γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητο για τις καθιερωμένες

επιχειρήσεις να υιοθετήσουν μια προσέγγιση με τον

πελάτη να βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας

μετασχηματισμού. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά

νου ότι οι προσδοκίες των πελατών και οι κινητήριοι

μοχλοί της αγοράς θα αλλάξουν. Ως εκ τούτου, το

να γίνει μια επιχείρηση πελατοκεντρική δεν είναι μια

εφάπαξ δραστηριότητα αλλά πρέπει να ενσωματωθεί

στην κουλτούρα και τις διαδικασίες ενός οργανισμού.

Ένας πελατοκεντρικός οργανισμός επικεντρώνεται

στην οικοδόμηση σχέσης αξίας με τους πελάτες

αντί να τους πουλάει απλώς ένα προϊόν. Τα τελευταία

χρόνια παρατηρούμε ότι όλο και περισσότεροι

πελάτες προτιμούν να συνεργάζονται με εταιρείες

που μοιράζονται τις ίδιες κοινωνικές αξίες (π.χ. βιωσιμότητα)

με αυτούς. Αυτός είναι ακόμα ένας λόγος

για να γίνουν οι εταιρείες πελατοκεντρικές. Για να

κατανοήσουν τις προσδοκίες των πελατών τους και

να προσαρμοστούν ανάλογα.

Για παράδειγμα, η Kyndryl συνεργάζεται με την

Τράπεζα Κύπρου για να συμβάλει στην προσπάθεια

επιτάχυνσης της ψηφιακής της μεταμόρφωσης, επιτρέποντας

στην τράπεζα να επικεντρωθεί στις βασικές

της εργασίες και να ενδυναμώσει την ταχύτητα και την

ακρίβεια με την οποία εξελίσσεται και παρουσιάζει

ψηφιακές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός φέρνει τεράστιες

ευκαιρίες, αλλά παρουσιάζει επίσης

προκλήσεις και κινδύνους. Ποια είναι τα

κυριότερα εμπόδια ή παγίδες που πρέπει να

γνωρίζουν οι Ογανισμοί που ξεκινούν το ταξίδι

τους στον ψηφιακό μετασχηματισμό;

Τα εμπόδια στον δρόμο του μετασχηματισμού ποικίλουν

ανάλογα με τον τομέα και το επίπεδο οργάνωσης

αυτού που τον εφαρμόζει. Ορισμένα συνήθη

προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες

πρωτοβουλίες μετασχηματισμού και προτάσεις για

να τα ξεπεράσετε είναι τα εξής:

• Λανθασμένος καθορισμός εύρους μετασχηματισμού

και έλλειψη υποστήριξης από τους

ενδιαφερόμενους

Βασική αιτία: Είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρουσιάζεται

συνήθως όταν ο Οργανισμός δεν κάνει τη

δέουσα επιμέλεια στην αρχή για να διαφανεί γιατί

χρειάζεται μετασχηματισμός, τι πρέπει να μεταμορφωθεί

και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των αλλαγών σε

άλλους τομείς του Οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων

των διαδικασιών και των δεξιοτήτων. Επιπλέον,

τα ανώτερα στελέχη και τα κύρια ενδιαφερόμενα

μέρη δεν συμμετέχουν και δεν ευθυγραμμίζονται με

τη στρατηγική και τον οδικό χάρτη.

Λύση: Υλοποίηση ελέγχου δέουσας επιμέλειας

ώστε να απαντηθούν όλες οι βασικές ερωτήσεις με

EconomyToday 21


COVER STORY

επικέντρωση στον ανταγωνισμό, τις τάσεις του τομέα

και τη συμπεριφορά των καταναλωτών.

• Παράβλεψη των αλλαγών στον κλάδο και στις

προτιμήσεις των πελατών.

Βασική αιτία: Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν οι απαιτήσεις

μετασχηματισμού καθορίζονται κυρίως από τη

μείωση του κόστους, την χρήση νέων τεχνολογιών

και τη βελτιστοποίηση των υπαρχουσών διαδικασιών.

Κατά τη συγκέντρωση των απαιτήσεων, δεν δίδεται

αρκετή προσοχή στις αλλαγές στη βιομηχανία,

στον αναδυόμενο ανταγωνισμό και στη δημιουργία

ενός Οργανισμού, ο οποίος να έχει πελατοκεντρικό

προσανατολισμό.

Λύση: Κατά τη συγκέντρωση των απαιτήσεων,

οι Οργανισμοί πρέπει να σκεφτούν πέρα από τη

βελτιστοποίηση και να αναζητήσουν ευκαιρίες για

να εξελίξουν τις επιχειρήσεις τους ώστε να είναι

ανταγωνιστικές και πελατοκεντρικές.

• Απροσδιόριστο εύρος

Βασική αιτία: Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν το

αρχικό εύρος του μετασχηματισμού δεν είναι σαφώς

καθορισμένο.

Λύση: Η ύπαρξη μιας πειθαρχημένης διαδικασίας

διαχείρισης αλλαγών θα μπορούσε να βοηθήσει

στην αποφυγή μη εξουσιοδοτημένων αλλαγών και

να επιτρέψει την πραγματοποίηση των απαραίτητων

αλλαγών στον σωστό χρόνο και με τον σωστό τρόπο.

• Ανεπαρκής κατανομή του προϋπολογισμού.

Βασική αιτία: Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους

μπορεί να μην κατανέμονται σωστά οι πόροι του

προϋπολογισμού. Ένας από τους πιο συνηθισμένους

είναι οι ανακριβείς και μη επαληθευμένες υποθέσεις

κατά τη διάρκεια της ταξινόμησης μεγεθών.

Λύση: Όλες οι υποθέσεις πρέπει να τεκμηριώνονται

ρητά και να επαληθεύονται ως προς την ακρίβειά

τους.

• Ανεπαρκές μοντέλο λειτουργίας, διακυβέρνησης

και δεξιοτήτων

Βασική αιτία: Αυτό συμβαίνει όταν οι Οργανισμοί

εστιάζουν απλώς στις αλλαγές που σχετίζονται με

την πληροφορική (IT) και υποθέτουν ότι οι υπάρχουσες

διαδικασίες, η κουλτούρα, οι δεξιότητες και

το μοντέλο λειτουργίας θα λειτουργήσουν κανονικά

και με τα νέα συστήματα.

Λύση: Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ο

ψηφιακός επιχειρηματικός μετασχηματισμός απαιτεί

αλλαγές στη διαδικασία, το μοντέλο λειτουργίας,

την κουλτούρα, τις δεξιότητες και τη διακυβέρνηση

εκτός από την πληροφορική. Οι Οργανισμοί πρέπει

να ευθυγραμμίσουν και να συγχρονίσουν αυτές τις

αλλαγές.

• Τεχνικά θέματα

Βασική αιτία: Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν λαμβάνονται

κακές αποφάσεις σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής

ενώ ο χρόνος, οι δεξιότητες και ο προϋπολογισμός

είναι περιορισμένοι. Το αποτέλεσμα αυτών

των αποφάσεων θα μπορούσε να είναι η δημιουργία

ενός ασταθούς και δύσκολου στη διαχείριση, στη

λειτουργία και στην επέκταση συστήματος.

22 EconomyToday

Η KYNDRYL

ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΈΝΑ

ΑΠΌ ΤΑ ΚΑΛΎΤΕΡΑ

ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ

ΓΙΑ ΝΑ ΚΆΝΕΙΣ ΤΑ

ΣΩΣΤΆ ΠΡΆΓΜΑΤΑ

ΜΕ ΤΟΝ ΣΩΣΤΌ

ΤΡΌΠΟ ΣΕ

ΈΝΑΝ ΨΗΦΙΑΚΌ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ

Λύση: Η δέσμευση επαγγελματιών με εμπειρία σε

εταιρικά συστήματα, η χρήση σύγχρονων μεθόδων

μηχανικής λογισμικού και συστημάτων, η αξιοποίηση

μιας πλατφόρμας και η ύπαρξη ισχυρής εταιρικής

διακυβέρνησης θα μπορούσαν ενδεχομένως να

αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα.

• Κακή ασφάλεια και ανθεκτικότητα

Βασική αιτία: Αυτό συμβαίνει όταν η ασφάλεια (π.χ.

δεδομένα, εφαρμογή, δίκτυο, φυσική) δεν λαμβάνεται

υπόψη κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού και θεωρείται

ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί όταν το σύστημα είναι

σχεδόν έτοιμο για ανάπτυξη.

Λύση: Η χρήση προσεγγίσεων Secure by Design και

Zero Trust θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ορισμένα

από τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια.

Η ψηφιακή ανθεκτικότητα δίνει τη δυνατότητα στους

Οργανισμούς να προετοιμαστούν, να ανταποκριθούν

και να ανακάμψουν από απειλές στον κυβερνοχώρο.

Κατά την άποψή σας, ποιες είναι οι δυνατότητες

προόδου που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη

σε Οργανισμούς που κινούνται προς τον

ψηφιακό μετασχηματισμό; Πώς βλέπετε την

τεχνητή νοημοσύνη (AI) να αναδιαμορφώνει

τις βιομηχανίες τα επόμενα χρόνια;

Η τεχνολογία AI έχει τεράστιες δυνατότητες – ειδικά

αν ενσωματωθεί στη στρατηγική δεδομένων ενός

Οργανισμού. Επειδή η τεχνολογία AI είναι τόσο

ισχυρή όσο τα δεδομένα με τα οποία τροφοδοτείται,

οι πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν από

αυτήν υπαγορεύονται από την ενσωμάτωσή της στη

στρατηγική δεδομένων ενός Οργανισμού και την

ποιότητα των δεδομένων από τα οποία λαμβάνει

πληροφόρηση.

Στον πυρήνα της, η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί

στοχευμένη εικόνα μέσα από τα δεδομένα. Για παράδειγμα,

η ΑΙ μπορεί να συμβάλει στην εύρεση μοτίβων

από ένα τεράστιο σύνολο δεδομένων, εύρεση συσχετισμών

μεταξύ φαινομενικά άσχετων δεδομένων

και ταξινόμηση μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων με

βάση ομοιότητες και διαφορές. Αυτές οι γνώσεις θα

μπορούσαν να ωφελήσουν πρωτοβουλίες ψηφιακού

μετασχηματισμού σε διάφορους τομείς.

Στον τομέα της πληροφορικής και των επιχειρηματικών

λειτουργιών, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί

να χρησιμοποιηθεί για την αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων

εργασιών, για να βοηθήσει τους

ανθρώπους-χειριστές να αποκτήσουν μια ολιστική

άποψη των λειτουργιών ενός συστήματος. Οι δυνατότητες

τεχνητής νοημοσύνης μπορούν επίσης

να χρησιμοποιηθούν για να κάνουν τα ψηφιακά

συστήματα αυτοθεραπευόμενα και πιο ανθεκτικά.

Από την πλευρά της ασφάλειας, η τεχνητή νοημοσύνη

γίνεται μια βασική τεχνολογία για τη βελτίωση

της κυβερνοασφάλειας που είναι κρίσιμη για κάθε

ψηφιακό σύστημα.

Από την επιχειρηματική πλευρά, η τεχνητή νοημοσύνη

μπορεί να αξιοποιηθεί με την ενσωμάτωση της «νοημοσύνης»,

οδηγώντας τα δεδομένα που αφορούν

διάφορες πτυχές, όπως η εξυπηρέτηση πελατών, οι

πωλήσεις, το CRM και η χρηματοδότηση. Αυτές οι

ολοκληρωμένες δυνατότητες μπορούν να καταστούν

πηγές επιχειρηματικής καινοτομίας.

Η υιοθέτηση ορισμένων ώριμων δυνατοτήτων μέσω

της τεχνητής νοημοσύνης, όπως η αναγνώριση φωνής,

η μετάφραση γλώσσας, η οπτική αναγνώριση, η

βαθιά μάθηση και η αναγνώριση προτύπων έχουν ήδη

επιτρέψει σε πολλούς κλάδους, όπως η Βιομηχανία, η

Υγεία, οι αεροπορικές εταιρείες, οι Τηλεπικοινωνίες,

οι Ασφάλειες και τα χρηματοοικονομικά να παρέχουν

νέες υπηρεσίες και να βελτιώσουν την ποιότητα και

την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών σε πολλές

από τις διαδικασίες τους. Με τις πρόσφατες εξελίξεις

στο Generative AI και στα Large Language Models

(LLM), αυτή η τάση θα συνεχιστεί και θα επηρεάσει

ακόμα περισσότερους κλάδους. Για να αξιοποιήσουν

την τεχνητή νοημοσύνη στον ψηφιακό μετασχηματισμό

των επιχειρήσεων, οι οργανισμοί πρέπει να

έχουν τους σωστούς συνεργάτες, συμβούλους και

εσωτερικά ταλέντα με το σωστό σύνολο δεξιοτήτων

και εμπειρίας.

Έχω έναν φίλο που εργάζεται ως γραφίστας

και χρησιμοποιεί την τεχνολογία AI στη δημιουργική

του διαδικασία για να βελτιώσει

τη δουλειά του. Ομοίως, γνωρίζω έναν επιχειρηματία

στον τομέα της γεωργίας που

έχει αγκαλιάσει την τεχνητή νοημοσύνη για

βελτιωμένη αποτελεσματικότητα στις δραστηριότητές

του. Ωστόσο, έχω και ένα φίλο που

εργάζεται ως υπάλληλος στον τραπεζικό τομέα

και εκφράζει ανησυχίες για τη δουλειά του

λόγω της τεχνητής νοημοσύνης. Υπό το φως

αυτών των παραδειγμάτων, πώς οραματίζεστε

τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης σε

επαγγέλματα όπως η γραφιστική, η γεωργία

και οι ρόλοι γραφείου στον τραπεζικό τομέα;

Όπως συνέβη κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση, η μαζική

ανάπτυξη και ενσωμάτωση δυνατοτήτων τεχνητής

νοημοσύνης θα αλλάξει ορισμένες θέσεις εργασίας

και θα δημιουργήσει πολλές περισσότερες νέες.

Για πολλά επαγγέλματα, η τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει

βοηθός για τους επαγγελματίες όπως οι φίλοι σας οι

γραφίστες και οι γεωργοί για να καινοτομήσουν και

να βελτιώσουν τη δουλειά τους κάνοντας πράγματα

που δεν μπορούν εύκολα να κάνουν σήμερα.

Ταυτόχρονα, αλλάζει το εύρος και τον σκοπό κάποιων

άλλων εργασιών. Για παράδειγμα, με την

ενσωμάτωση της αυτοματοποίησης που βασίζεται

στην τεχνητή νοημοσύνη και της γνώσης στις τραπεζικές

διαδικασίες, ορισμένα από τα βήματα της

EconomyToday 23


COVER STORY

διαδικασίας θα αλλάξουν. Επομένως, απαιτείται

από τραπεζικούς υπαλλήλους, όπως ο φίλος σας,

να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και να μπορούν να

χρησιμοποιούν εργαλεία με δυνατότητα AI για την

εκτέλεση νέων εργασιών. Αυτός είναι ο λόγος για

τον οποίο η αναβάθμιση δεξιοτήτων είναι απαραίτητη

σε τόσα πολλά επαγγέλματα και εξαρτάται από εμάς,

ατομικά, να παραμείνουμε ενημερωμένοι.

Η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργήσει επίσης πολλές

περισσότερες θέσεις εργασίας που δεν υπάρχουν

σήμερα. Τεχνικές και επιχειρηματικές εργασίες που

επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, στη διατήρηση και

στη λειτουργία μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης και

συστημάτων και διαδικασιών με δυνατότητα τεχνητής

νοημοσύνης. Σε πολλούς κλάδους και επαγγέλματα,

η ικανότητα αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης

για την καινοτομία και τη λειτουργία επιχειρήσεων θα

αποτελεί ένα ολοκληρωμένο συγκριτικό πλεονέκτημα.

Η τεχνολογία AI βοηθά τους ανθρώπους, αλλά δεν

τους αντικαθιστά. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες

οι θέσεις εργασίας θα αλλάξουν, η τεχνολογία θα

εξοικονομεί χρόνο καθώς θα αποφεύγονται επαναλαμβανόμενες

εργασίες και θα δίνει τη δυνατότητα

στους ανθρώπους να επικεντρωθούν σε εργασίες

με περισσότερη προστιθέμενη αξία. Επίσης, παρόλο

που αυτή η τεχνολογία γίνεται πιο διάχυτη στην καθημερινή

μας ζωή, οι άνθρωποι θα πρέπει πάντα να

συμμετέχουν επειδή μπορεί να κάνει λάθη. Στο τέλος

της ημέρας, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο

και είμαστε πιο ισχυροί με αυτό παρά χωρίς αυτό.

Πώς βλέπετε τη σύγκλιση της τεχνητής νοημοσύνης

με άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες,

όπως το Internet of Things (IoT), το blockchain

ή το edge computing, που διαμορφώνουν

το μέλλον του ψηφιακού μετασχηματισμού;

Ποιες πιθανές συνέργειες ή μετασχηματισμούς

οραματίζεστε;

Πριν απαντήσω στην ερώτησή σας, επιτρέψτε μου

να τονίσω τη σημασία της ηθικής και της αξιοπιστίας

στην ανάπτυξη, λειτουργία και συντήρηση μοντέλων

τεχνητής νοημοσύνης και συστημάτων με δυνατότητα

τεχνητής νοημοσύνης. Είναι σημαντικό να είμαστε

βέβαιοι ότι τα συστήματα AI είναι σχεδιασμένα

ώστε να είναι ακριβή, δίκαια, διαφανή, εύκολα, κατανοητά

και συμβατά με τις απαιτήσεις ασφάλειας

24 EconomyToday

και απορρήτου. Είναι επίσης σημαντικό να είμαστε

βέβαιοι ότι χρησιμοποιούνται τα σωστά δεδομένα

για την κατασκευή μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης

και κανείς δεν παραποιεί αυτά τα μοντέλα. Οι πρόσφατες

εξελίξεις στο Generative AI και MML έχουν

πυροδοτήσει μια παγκόσμια συζήτηση σχετικά με τη

σημασία του σωστού επιπέδου διακυβέρνησης και

ελέγχου για τα συστήματα AI.

Πίσω στην ερώτησή σας τώρα, η τεχνητή νοημοσύνη

δεν είναι μια νέα τεχνολογία. Έλαβα το διδακτορικό

μου στο AI σχεδόν πριν από 20 χρόνια! Τα τελευταία

χρόνια, η δημοτικότητα και η υιοθέτηση της τεχνητής

νοημοσύνης αυξάνονται λόγω της σύγκλισης και

της ενσωμάτωσής της με άλλες τεχνολογίες και

της εφαρμογής της στον πραγματικό κόσμο και σε

χρήσιμα σενάρια. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

(1) Τα μοντέλα Generative AI άρχισαν να παρέχουν

χρήσιμες δυνατότητες όταν απέκτησαν πρόσβαση

στα τεράστια δεδομένα Διαδικτύου εφαρμογές

όπως το ChatGPT και μπορούσαν να έχουν πρόσβαση

ανά πάσα στιγμή από οποιοδήποτε μέρος.

Χωρίς πρόσβαση στα δεδομένα Διαδικτύου και

συνδεσιμότητα, τα μοντέλα Generative AI δεν θα

μπορούσαν να ήταν τόσο χρήσιμα.

(2) Πολλές βιομηχανίες ενδιαφέρονται για υπολογιστές

αιχμής εάν μπορούν να προσαρμόσουν

τις δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης και των

αναλυτικών στοιχείων. Αυτή η ικανότητα τους

βοηθά να μειώσουν το κόστος, να βελτιώσουν

την απόδοση και να βελτιώσουν την ασφάλεια.

(3) Υπάρχουν πολλά παραδείγματα χρήσης τεχνολογιών

που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη,

όπως η αναγνώριση προτύπων και η σύνδεση με

άλλες τεχνολογίες για την παροχή μοναδικών

δυνατοτήτων στην ιατρική, την ασφάλεια, τις

αεροπορικές εταιρείες, τις κατασκευές και τα

αυτοκίνητα χωρίς οδηγό.

Συνοπτικά, η απτή αξία από την τεχνητή νοημοσύνη

σε πολλά σενάρια προκύπτει όταν ενσωματώνεται

με άλλες τεχνολογίες για την παροχή καινοτόμων

δυνατοτήτων για συγκεκριμένες διαδικασίες.

Στο άρθρο σας, «Μετασχηματισμός απόδοσης

επένδυσης έναντι του υψηλού κόστους του να

μην κάνουμε τίποτα: Γιατί η αδράνεια δεν είναι

προσιτή», τονίζετε τη σημασία της ανάληψης

δράσης και της υιοθέτησης του ψηφιακού

μετασχηματισμού αντί της διατήρησης του

status quo. Θα μπορούσατε να αναλύσετε ορισμένους

από τους συγκεκριμένους κινδύνους

ή συνέπειες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν

οι Οργανισμοί εάν επιλέξουν να μην κάνουν

τίποτα και να αντισταθούν στον ψηφιακό

μετασχηματισμό;

Η συζήτηση σε εκείνο το άρθρο αφορούσε την

αποφυγή χρήσης λανθασμένων δεικτών για τον

καθορισμό επιχειρηματικών προτεραιοτήτων και

κατευθύνσεων. Συγκεκριμένα, παρείχα παραδείγματα

για το τι θα μπορούσε να συμβεί όταν μια επιχείρηση

ΣΥΝΕΡΓΑΖΌΜΑΣΤΕ

ΜΕ ΤΗΝ ΤΡΆΠΕΖΑ

ΚΎΠΡΟΥ ΣΤΟΝ

ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ

ΨΗΦΙΑΚΉΣ ΤΗΣ

ΜΕΤΑΜΌΡΦΩΣΗΣ

ΕΠΙΤΡΈΠΟΝΤΑΣ

ΣΤΗΝ ΤΡΆΠΕΖΑ

ΝΑ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΘΕΊ

ΣΤΙΣ ΒΑΣΙΚΈΣ

ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ

δεν ανταποκρίνεται –δηλαδή υπάρχει αδράνεια- στις

μεταβαλλόμενες τάσεις στη βιομηχανία, την τεχνολογία,

τη συμπεριφορά των πελατών και τις απειλές

από τον ανταγωνισμό για την ψηφιοποίηση της επιχείρησής.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κίνδυνος θα

μπορούσε να είναι η απώλεια πελατών ή μεριδίου

αγοράς από τον ανταγωνισμό.

Για να αποφευχθούν λάθη και αντιστάσεις κατά την

έναρξη, την εκτέλεση και τη διαχείριση πρωτοβουλιών

ψηφιακού μετασχηματισμού, ένας Οργανισμός πρέπει

να απαντήσει στις ακόλουθες ερωτήσεις νωρίς στη

διαδικασία μετασχηματισμού του:

• Γιατί χρειάζεται η αλλαγή; Ποιες θα είναι οι συνέπειες

αν δεν γίνουν αλλαγές τώρα; Ποιο θα είναι

το κόστος της αδράνειας;

• Τι χρειάζεται να αλλάξει; Είναι σημαντικό να θυμάστε

ότι κατά τη διάρκεια ενός επιχειρηματικού μετασχηματισμού

χρειάζεται να αλλάξει κάτι περισσότερο

από την τεχνολογία (π.χ. διαδικασίες, διακυβέρνηση,

κουλτούρα, δεξιότητες). Είναι σημαντικό να είμαστε

σαφείς σχετικά με τις προσδοκίες και το εύρος του

μετασχηματισμού.

• Ποιοι είναι οι ενδιαφερόμενοι; Ποιος πρέπει να

συμμετέχει στα διάφορα στάδια της πρωτοβουλίας,

συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής, του σχεδιασμού,

της υλοποίησης και της λειτουργίας; Με

ποιον θα συνεργαστούμε; Είναι επίσης σημαντικό

να υπάρχει επικοινωνία 360 μοιρών με όλα τα ενδιαφερόμενα

μέρη και να είναι σαφές τι αναμένεται

από κάθε ομάδα ενδιαφερομένων.

• Πώς πρέπει να γίνουν οι αλλαγές; Πώς να διαχειριστείτε

τους πιθανούς κινδύνους; Πώς να κερδίσετε

και να εξασφαλίσετε πλήρη υποστήριξη από

ανώτερα στελέχη και βασικά ενδιαφερόμενα μέρη;

Πώς να διαχειριστείτε το εύρος των αλλαγών κατά

την έναρξη της διαδικασίας;

• Πότε πρέπει να ξεκινήσει η πρωτοβουλία; Τι να

κάνετε για να αποφύγετε μια προσέγγιση μετασχηματισμού

που θα επιφέρει απότομες αλλαγές; Πόσο

συχνά και από ποιον να παρακολουθούνται και να

τυγχάνουν διαχείρισης οι αλλαγές; Η διαχείριση

των αλλαγών είναι μια βασική διαδικασία για τον

ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Είναι

σημαντικό να αποφύγετε μια προσέγγιση απότομης

αλλαγής και να προσφέρετε αυξητική αξία κατά τη

διάρκεια της πρωτοβουλίας.

• Από πού πρέπει να ξεκινήσει ο μετασχηματισμός;

Είναι σημαντικό να αποφευχθεί μια μεμονωμένη και

αποσπασματική προσέγγιση στον μετασχηματισμό

της επιχείρησης.

Μία SWAT ανάλυση με έμφαση στον ανταγωνισμό, τις

τάσεις του κλάδου και τις συμπεριφορές των πελατών

θα μπορούσε να βοηθήσει να απαντηθούν κάποια σημαντικά

«ΓΙΑΤΙ» και «ΤΙ». Ωστόσο, είναι σημαντικό να

υπάρχει η κατάλληλη ομάδα για να πραγματοποιήσει

αυτή την ανάλυση, να διεξέλθει των αποτελεσμάτων

της για να αποφευχθεί τυχόν μεροληψία και να υπάρξει

μια εξωτερική άποψη για την αγορά, τον ανταγωνισμό

και τις συμπεριφορές των πελατών.

EconomyToday 25


COVER STORY

ΑΠΟΚΆΛΥΨΗ ΤΩΝ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΏΝ ΣΥΝΕΠΕΙΏΝ

ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ:

ΜΙΑ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ

ΑΝΗΣΥΧΊΑ

Καθώς η κοινωνία βρίσκεται σε ένα

σταυροδρόμι, η εξέταση των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων της ΤΝ καθίσταται επιτακτική.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΣΑΒΒΑ ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΦΗ

Καθηγητή Τεχνητής Νοημοσύνης, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος,

Αντιπρύτανη Έρευνας και Καινοτομίας

Τα τελευταία χρόνια, η Τεχνητή Νοημοσύνη

(ΤΝ) έχει εκτοξευθεί στο

προσκήνιο της τεχνολογικής προόδου,

φέρνοντας επανάσταση σε διάφορους

κλάδους. Καθώς αυτό το ισχυρό εργαλείο

γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο, αναδύεται μια

νέα πρόκληση: το σημαντικό περιβαλλοντικό τίμημα

των λειτουργιών της ΤΝ. Αυτό το άρθρο εξετάζει

τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ΤΝ, ένα θέμα

που έχει τύχει πολύ λιγότερης εξέτασης από άλλα

τεχνολογικά αντίστοιχα, όπως η εξόρυξη κρυπτονομισμάτων.

Η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι της, που

συχνά καθοδηγούνται από ισχυρές GPU (μονάδες

επεξεργασίας γραφικών), απαιτούν σημαντικές

ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας και νερού για την

ταχεία εκτέλεση πολύπλοκων υπολογισμών. Με

τη ζήτηση για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης να

αυξάνεται στα ύψη, έχουν κλιμακωθεί οι ανησυχίες

26 EconomyToday

ΜΕ ΤΗ ΖΉΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΈΣ

ΤΕΧΝΗΤΉΣ

ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

ΝΑ ΑΥΞΆΝΕΤΑΙ

ΣΤΑ ΎΨΗ, ΈΧΟΥΝ

ΚΛΙΜΑΚΩΘΕΊ ΟΙ

ΑΝΗΣΥΧΊΕΣ ΣΧΕΤΙΚΆ

ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ

ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ

ΝΑ ΈΧΕΙ ΑΥΤΉ Η

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΣΤΑ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΉΜΑΤΑ

ΤΟΥ ΠΛΑΝΉΤΗ ΜΑΣ

σχετικά με τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η

τεχνολογία στα οικοσυστήματα του πλανήτη μας.

Ενώ περιβαλλοντικοί ακτιβιστές και εμπειρογνώμονες

έχουν εκφράσει εδώ και καιρό τις ανησυχίες

τους σχετικά με την εξόρυξη κρυπτονομισμάτων, η

βιομηχανία τεχνητής νοημοσύνης έχει καταφέρει

να διαφύγει από ανάλογο έλεγχο μέχρι τώρα. Η

αδιάκοπη επιδίωξη της καινοτομίας της ΤΝ οδήγησε

τους ερευνητές να εξερευνήσουν εργαλεία δημιουργικής

ΤΝ, όπως το ChatGPT και το Google Bard,

τα οποία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε ενεργοβόρες

GPU, επιδεινώνοντας τις περιβαλλοντικές

επιπτώσεις.

ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΟΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ…

Η ποσοτικοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

της ΤΝ δεν είναι απλή υπόθεση. Οι εταιρείες

που αναπτύσσουν λύσεις τεχνητής νοημοσύνης,

μαζί με τους ίδιους τους κατασκευαστές των

ισχυρών GPU, συχνά διστάζουν να αποκαλύψουν

συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με τη χρήση

ενέργειας. Κατά συνέπεια, η εκτίμηση του οικολογικού

τέλους της ΤΝ παραμένει άγνωστη. Επιπλέον,

ο δυσδιάκριτος χαρακτήρας της ΤΝ δημιουργεί

προκλήσεις για την ευαισθητοποίηση σχετικά με

τις περιβαλλοντικές της συνέπειες. Σε αντίθεση με

τις απτές τεχνολογίες όπως τα αυτοκίνητα, όπου οι

Η Gartner, μια γνωστή εταιρεία τεχνολογικών

αναλυτών, προβλέπει ότι, αν δεν υπάρξουν ριζικές

αλλαγές στην ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης

ώστε να ληφθούν υπόψη οι περιβαλλοντικές

επιπτώσεις, η κατανάλωση ενέργειας από την

τεχνητή νοημοσύνη θα ξεπεράσει την κατανάλωση

ενέργειας ολόκληρου του ανθρώπινου εργατικού

δυναμικού μέχρι το 2025. Μέχρι το 2030, η

εκπαίδευση μηχανικής μάθησης και η αποθήκευση

δεδομένων θα μπορούσαν να καταναλώνουν το

εντυπωσιακό 3,5% της παγκόσμιας ηλεκτρικής

ενέργειας.

εκπομπές είναι ορατές, οι λειτουργίες της ΤΝ είναι

κρυμμένες στα κέντρα δεδομένων. Οι τεράστιοι

όγκοι νερού που χρησιμοποιούνται για την ψύξη

αυτών των διακομιστών με ΤΝ περνούν απαρατήρητοι

από τους τελικούς χρήστες, αφήνοντάς τους

να αγνοούν το κρυφό περιβαλλοντικό κόστος.

Για να αντιληφθούμε την κλίμακα της κατανάλωσης

νερού από την ΤΝ, αναλογιστείτε την εκπαίδευση

του GPT-3, ενός δημοφιλούς γλωσσικού μοντέλου

ΤΝ, το οποίο φέρεται να απαιτούσε το εκπληκτικό

ποσό των 3,5 εκατομμυρίων λίτρων νερού, ακόμη

και όταν χρησιμοποιούνταν σχετικά αποδοτικά

κέντρα δεδομένων των ΗΠΑ. Ο αριθμός αυτός

εκτοξεύτηκε σε σχεδόν 5 εκατομμύρια λίτρα όταν

εκπαιδεύτηκε στα κέντρα δεδομένων της Microsoft

στην Ασία. Με την κυκλοφορία πιο προηγμένων

μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης όπως το GPT-4, η

κατανάλωση νερού φυσικά έχει αυξηθεί περαιτέρω.

Η εκτίμηση της ενεργειακής κατανάλωσης της ΤΝ

και του επακόλουθου αποτυπώματος άνθρακα

παρουσιάζει πρόσθετες προκλήσεις. Η ανάλυση της

εκπαίδευσης του GPT-3 υποδεικνύει ότι κατανάλωσε

1.287 MWh ενέργειας, με αποτέλεσμα πάνω

από 550 τόνους εκπομπών ισοδύναμου διοξειδίου

του άνθρακα. Καθώς τα μοντέλα ΤΝ όπως το GPT-4

γίνονται πιο πολύπλοκα, η κατανάλωση ενέργειας

είναι πιθανό να αυξηθεί, εντείνοντας περαιτέρω τις

περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΟΙ ΒΙΩΣΙΜΕΣ

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΝ

Καθώς η κοινωνία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, η

εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ΤΝ

καθίσταται επιτακτική. Ακολουθώντας την αυξημένη

ευαισθητοποίηση και προσοχή που επιδεικνύεται

απέναντι στην εξόρυξη κρυπτονομισμάτων, οι

ενδιαφερόμενοι φορείς πρέπει να αναγνωρίσουν

την ανάγκη για βιώσιμες πρακτικές ΤΝ. Πρέπει να

βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ του θαυμασμού για τις

εξαιρετικές δυνατότητες της ΤΝ και της αντιμετώπισης

του οικολογικού κόστους που συνδέεται με την

εκθετική ανάπτυξή της. Οι εκκλήσεις για μεγαλύτερη

διαφάνεια από τις εταιρείες ΤΝ και τους κατασκευαστές

GPU έχουν ενταθεί. Η ανάγκη ποσοτικοποίησης

του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ΤΝ

και η συνεργασία για την ανάπτυξη τεχνολογιών

ΤΝ φιλικών προς το περιβάλλον δεν ήταν ποτέ

πιο επιτακτική. Μια ενημερωμένη και συνειδητή

προσέγγιση είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί

ένα βιώσιμο μέλλον τόσο για την ΤΝ όσο και για

τον πλανήτη μας.

EconomyToday 27


ΚΛΗΘΉΚΑΜΕ

ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΟΥΜΕ

ΔΙΑΔΟΧΙΚΈΣ

ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΊΣ

ΚΡΊΣΕΙΣ


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Η

πανδημία, η τραπεζική κρίση στον

Λίβανο, η διαχείριση της υπόθεσης

της RCB μετά τη ρωσική εισβολή στην

Ουκρανία και οι πολλαπλές αυξήσεις

επιτοκίων από την ΕΚΤ είναι κάποια

από τα σημεία ορόσημα που καθόρισαν τη θητεία του

Κωνσταντίνου Ηροδότου ως διοικητή της Κεντρικής

Τράπεζας. Ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας

στη συνέντευξή του στο Economy Today μιλά για τις

αλλεπάλληλες κρίσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί

από τον Απρίλη του 2019, όταν ανέλαβε το τιμόνι

της Κεντρικής Τράπεζας. Αναφέρεται στην πορεία της

κυπριακής οικονομίας που από τη βαθιά οικονομική

κρίση έφτασε αισίως στην ανάκαμψη, τονίζοντας

παράλληλα ότι δεν πρέπει να εφησυχάζουμε αλλά

να είμαστε σε εγρήγορση. Ως προς το υψηλό ιδιωτικό

χρέος, ο Κωνσταντίνος Ηροδότου, τονίζει ότι

28 EconomyToday

Η ΣΥΝΕΧΉΣ

ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ

ΚΑΙ ΕΓΡΉΓΟΡΣΗ

ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΗ

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΉΡΗΣΗ

ΜΙΑΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΉΣ

ΚΑΙ ΕΥΈΛΙΚΤΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

αποτελεί τροχοπέδη στην εύρυθμη λειτουργία της

οικονομίας αλλά είναι μία μακρόχρονη παθογένεια

του συστήματος, η οποία χρήζει αποφασιστικής αντιμετώπισης.

Όσον αφορά τις αυξήσεις επιτοκίων από

τις αρχές στη Φρανκφούρτη αναφέρει ότι ο κύκλος

της αύξησης επιτοκίων αναμένεται να έχει σχεδόν

ολοκληρωθεί, δεδομένης της υφιστάμενης διόρθωσης

των πληθωριστικών πιέσεων. Η συνέντευξη

του Κωνσταντίνου Ηρόδοτου που ακολουθεί είναι

από τις ελάχιστες που έχει δώσει συμπληρώνοντας

σχεδόν 54 μήνες θητεία ως Κεντρικός Τραπεζίτης

κρατώντας χαμηλό προφίλ, μακριά από τις έντονες

μετωπικές συγκρούσεις των προκατόχων του αλλά

όπως φαίνεται αντιμετωπίζοντας επιτυχώς πρωτόγνωρες

κρίσεις.

Η κυπριακή οικονομία από το 2012 μέχρι το

2018 κατατασσόταν στην κατηγορία «σκουπίδια»

από τους 4 οίκους αξιολόγησης. Εκτός

του οίκου Moody’s οι υπόλοιποι τρεις έχουν

επαναφέρει την Κύπρο σε επενδυτική βαθμίδα.

Τι αναμένετε τους επόμενους μήνες από τους

οίκους αξιολόγησης και πώς σχολιάζετε την

πορεία που έχουμε διανύσει;

Η ισχυρή και γρήγορη ανάκαμψη της κυπριακής

οικονομίας μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην

Ουκρανία προσμετρήθηκε θετικά από τους οίκους

EconomyToday 29


αξιολόγησης. Η κυπριακή οικονομία απέδειξε ότι

είναι ανθεκτική και ευέλικτη στους κλυδωνισμούς

καταγράφοντας πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης

το 2021 (6,6%) και 2022 (5,6%). Το 2023 αναμένεται

σχετική μείωση στον ρυθμό μεγέθυνσης

του ΑΕΠ, γύρω στο 2,6%, που παραμένει όμως

συγκριτικά υψηλός σε σχέση με τις επιδόσεις των

υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε. αλλά και σε σχέση με

την ευρωζώνη (ρυθμός ανάπτυξης 0,9% για το

2023, σύμφωνα με προβλέψεις Ιουνίου 2023 της

ΕΚΤ). Στη βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης

προσμέτρησε θετικά επίσης και η βελτίωση της

ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών,

το οποίο οι οίκοι αξιολόγησης το θεωρούν

σημαντικό για την αξιολόγηση της οικονομίας της

ΟΙ ΝΈΕΣ

ΔΙΕΥΚΟΛΎΝΣΕΙΣ

ΠΟΥ ΔΌΘΗΚΑΝ

ΑΠΌ ΤΙΣ

ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΤΑ

ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΟΝΤΑΙ

ΑΠΌ ΠΟΛΎ

ΧΑΜΗΛΆ ΠΟΣΟΣΤΆ

ΑΘΈΤΗΣΗΣ

χώρας, αφού το ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων

Χορηγήσεων (ΜΕΧ) ως ποσοστό του συνόλου

χορηγήσεων μειώθηκε στο 9,0% στο τέλος του

2023Q1 από 27,9% στο τέλος του 2019.

Βασικές παράμετροι για συνέχιση της θετικής πορείας

της αξιολόγησης της επενδυτικής βαθμίδας

της Κύπρου από τους οίκους αξιολόγησης είναι

(α) η συνέχιση και ενίσχυση της δημοσιονομικής

πειθαρχίας, με την καταγραφή δημοσιονομικών

πλεονασμάτων και την καθοδική πορεία του δείκτη

δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, (β) μείωση

του χρέους του ιδιωτικού τομέα, (γ) η συνέχιση της

βελτίωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού

των τραπεζών και (δ) βελτίωση του εμπορικού ελλείμματος,

αφού η Κύπρος είναι εξαρτημένη από τις

30 EconomyToday

εισαγωγές καυσίμων αλλά και άλλων καταναλωτικών,

ενδιάμεσων και κεφαλαιουχικών αγαθών, οι τιμές

των οποίων καθορίζονται από τις διεθνείς αγορές.

Οι μέχρι στιγμής καλές επιδόσεις της κυπριακής

οικονομίας δεν πρέπει να μας εφησυχάσουν, αλλά

η συνεχής παρακολούθηση και εγρήγορση είναι

απαραίτητη για τη διατήρηση μιας ανθεκτικής και

ευέλικτης οικονομίας

Η ΜΕΊΩΣΗ ΤΩΝ ΚΌΚΚΙΝΩΝ

ΔΑΝΕΊΩΝ ΣΤΙΣ ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΚΑΙ

ΤΟ ΨΗΛΌ ΙΔΙΩΤΙΚΌ ΧΡΈΟΣ

Το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο παραμένει από

τα ψηλότερα στην Ευρώπη όσον αφορά το

εγχώριο ΑΕΠ. Ποιες οι προτάσεις της Κεντρικής

Τράπεζας για τη διαχείριση του υψηλού

ιδιωτικού χρέους αλλά και των ΜΕΔ τα οποία

παρά το ότι παραμένουν στην πλειοψηφία τους

εκτός τραπεζικού συστήματος, ξεπερνούν τα

24 δισεκατομμύρια ευρώ;

Σχετικά με την εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους στην

Κύπρο, ο δείκτης χρέους του μη χρηματοοικονομικού

ιδιωτικού τομέα (συνολικά χρέη νοικοκυριών

και μη-χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων) σε

σχέση με το ΑΕΠ ήταν 218% το πρώτο τρίμηνο του

2023, παρουσιάζοντας μείωση κατά 38% από το

υψηλότερο επίπεδο του 353% το πρώτο τρίμηνο

του 2015. Παρά τη σημαντική μείωση που επιτεύχθηκε,

το χρέος του ιδιωτικού τομέα στην Κύπρο

είναι ακόμη υψηλό συγκριτικά με τις υπόλοιπες

χώρες της ζώνης του ευρώ. Οι μεγάλες πωλήσεις

μη εξυπηρετούμενων δανείων σε εταιρείες εξαγοράς

πιστώσεων (ΕΕΠ) έχουν βελτιώσει σημαντικά

την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των

τραπεζών, αλλά εξακολουθούν να επιβαρύνουν

την πραγματική οικονομία. Περαιτέρω μείωση του

χρέους αναμένεται με την επίλυση των δανείων που

διαχειρίζονται οι ΕΕΠ.

Είναι επίσης γεγονός ότι στο σημερινό οικονομικό

περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλό πληθωρισμό,

υψηλά δανειστικά επιτόκια και μεγάλο

ποσοστό δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο καθώς

και γεωπολιτική αβεβαιότητα, υπάρχουν κίνδυνοι για

τη διατήρηση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων

και συνεπώς για το ιδιωτικό χρέος. Ωστόσο,

οι συνετές δανειοδοτικές πολιτικές των τραπεζών τα

τελευταία χρόνια, καθώς και τα ισχύοντα μακροπροληπτικά

μέτρα της ΚΤΚ, όπως ο δείκτης εξυπηρέτησης

χρέους ως προς το διαθέσιμο εισόδημα, φαίνεται

να θωρακίζουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα

της χώρας, με το ποσοστό μη εξυπηρέτησης των

νέων δανείων να παραμένει μέχρι στιγμής χαμηλό.

Συμφωνώ βέβαια ότι το ύψος του ιδιωτικού χρέους

αποτελεί τροχοπέδη στην εύρυθμη λειτουργία της

οικονομίας αλλά είναι μία μακρόχρονη παθογένεια

του συστήματος η οποία χρήζει αποφασιστικής αντιμετώπισης.

Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο η Κεντρική

Τράπεζα έχει προβεί σε μία σειρά ενεργειών που

αποσκοπούν αφενός στη δραστική μείωσή του σε

αποδεκτά επίπεδα και αφετέρου στην αποτροπή

συσσώρευσης νέων μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων,

χωρίς όμως να πλήττεται ή να επηρεάζεται

δυσμενώς η ικανότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων

να στηρίζουν την πραγματική οικονομία μέσω της

διοχέτευσης νέου δανεισμού σε υγιείς επιχειρήσεις

και νοικοκυριά.

Πιο συγκεκριμένα, έχουμε προβεί σε σωρεία συστάσεων

και παραινέσεων στα πιστωτικά ιδρύματα

όπως προβαίνουν σε έγκαιρες, γρήγορες και

βιώσιμες αναδιαρθρώσεις σε περίπτωση όπου οι

δανειολήπτες βρίσκονται σε δυσμενή οικονομική

θέση, κάτι που όχι απλά αποτελεί τη βέλτιστη λύση

για τους δανειολήπτες αλλά αποτελεί και την πλέον

συμφέρουσα οδό και για τις ίδιες τις τράπεζες.

Καταλυτικό ρόλο ασφαλώς στην όλη προσπάθεια

φέρει και το νομικό πλαίσιο το οποίο θα πρέπει να

χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, απλότητα αλλά

και ταχύτητα ούτως ώστε να αποφύγουμε τα λάθη

του παρελθόντος. Παράλληλα, έχουμε υιοθετήσει

πλήρως τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής

Αρχής Τραπεζών όσον αφορά τα κριτήρια

παροχής νέου δανεισμού, τα οποία σε αντίθεση

με την πρακτική παλαιότερων εποχών, βασίζονται

πλέον στην ικανότητα αποπληρωμής και όχι στην

αξία της εξασφάλισης. Βλέπουμε με ικανοποίηση

ότι οι νέες διευκολύνσεις που δόθηκαν από τις

τράπεζες τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από

πολύ χαμηλά ποσοστά αθέτησης, κάτι που συνέτεινε

στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων

στην οικονομία και στα νοικοκυριά.

Καταληκτικά θέλω να επισημάνω την ανάγκη εκσυγχρονισμού

των δικαστικών διαδικασιών ώστε

η απονομή της δικαιοσύνης να γίνεται σε σύντομο

χρονικό διάστημα. Μια τέτοια εξέλιξη θα υποβοηθήσει

σημαντικά τη μείωση του ιδιωτικού χρέους.

ΠΑΝΔΗΜΊΑ

Η κυπριακή οικονομία αντιμετώπισε μία από

την μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της με

την πανδημία του κορωνοϊού. Ποια είναι τα

διδαχθέντα μαθήματα από την περίοδο των

Lockdowns και τι θα αλλάζατε στις κινήσεις

που έγιναν από την πλευρά της Κεντρικής

Τράπεζας στη διαχείριση της κρίσης;

Όντως, η οικονομία αλλά και η κοινωνία στο σύνολό

της, βρέθηκε ενώπιον πρωτόγνωρων προκλήσεων

και καταστάσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Και αν κάτι ξεχωρίζει από τα διδάγματα που αποκομίσαμε

από αυτή την περίοδο είναι ακριβώς ότι οι

πρωτόγνωρες συνθήκες απαιτούν και τα αντίστοιχα

πρωτόγνωρα μέτρα. Μέτρα, που θα έπρεπε αφενός

να διασφαλίζουν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα

μέσω της διατήρησης της ευρωστίας του τραπεζικού

τομέα και αφετέρου τη στήριξη της κοινωνίας

μέσω της προστασίας των δανειοληπτών και της

διοχέτευσης ρευστότητας στην πραγματική οικονομία.

Αυτές οι αρχές λειτούργησαν σαν πυξίδα στις

όποιες δύσκολες αποφάσεις λάβαμε εντός εκ των

EconomyToday 31


πραγμάτων στενότατων χρονοδιαγραμμάτων. Ήταν,

επίσης, σημαντική η άμεση λήψη των μέτρων ώστε

να διασφαλιστεί έγκαιρα η στήριξη της οικονομίας

και η εμπιστοσύνη του κόσμου.

Σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε, σε απόλυτη συνεργασία

με τις ευρωπαϊκές αλλά και τις εγχώριες αρχές, το

πρόγραμμα αναστολής δόσεων (μορατόριουμ), κάτι

που βρήκε μεγάλη απήχηση από τους δανειολήπτες.

Περίπου το 50% (€11 δις.) των εξυπηρετούμενων

χορηγήσεων εντάχθηκε στο εν λόγω πρόγραμμα,

διαδραματίζοντας σημαίνοντα ρόλο τόσο στην προστασία

των δανειοληπτών όσο και της οικονομίας

και των τραπεζών από ένα ενδεχόμενο νέο κύμα μη

εξυπηρετούμενων δανείων. Παράλληλα, εξαντλήσαμε

στο έπακρον τα μέσα που διαθέταμε για τη στενή

παρακολούθηση της εξέλιξης της ποιότητας των δανείων,

υιοθετώντας τις αντίστοιχες κατευθυντήριες

γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών. Έτσι

διασφαλίσαμε αφενός τη συνετή επιμέτρηση του

πιστωτικού κινδύνου και αφετέρου, τη διατήρηση

της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων,

αποφεύγοντας την επιδείνωσή της λόγω

επαυξημένων προβλέψεων.

Δρώντας επίσης εντός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων

μας, προβήκαμε έγκαιρα στη χαλάρωση των

εποπτικών απαιτήσεων όσον αφορά την κεφαλαιακή

επάρκεια αλλά και των κριτηρίων χορήγησης

νέου δανεισμού, ενισχύοντας την ικανότητα των

τραπεζικών ιδρυμάτων να διοχετεύουν ρευστότητα

στην πραγματική οικονομία σε μία περίοδο που

ήταν απολύτως απαραίτητη. Τέλος, ως Κεντρική

Τράπεζα προβήκαμε και σε σειρά συστάσεων και

παραινέσεων προς τις τράπεζες να υιοθετήσουν

έγκαιρες αλλά και ευέλικτες πολιτικές όσον αφορά

τα αιτήματα δανειοληπτών για αναδιαρθρώσεις αλλά

και αιτήσεων για νέες πιστωτικές διευκολύνσεις.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι αναδιαρθρώσεις κατά

το 2021 να ανέλθουν στα €1,7 δισ., μία αύξηση

€1,2 δισ. σε σχέση με το 2020. Κρίνοντας εκ του

αποτελέσματος, η δέσμη μέτρων που υιοθετήσαμε

φαίνεται ότι πέτυχε τους στόχους που είχαμε θέσει,

κάτι που αναγνωρίζεται και από τους διεθνείς οίκους

αξιολόγησης αλλά και από το International Monetary

Fund και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα μη

εξυπηρετούμενα δάνεια όχι απλά δεν αυξήθηκαν

αλλά συνέχισαν την πτωτική τους πορεία φτάνοντας

σήμερα να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, η

κεφαλαιακή επάρκεια είναι ενισχυμένη, ο κυπριακός

τραπεζικός τομέας επιδεικνύει από τις ισχυρότερες

θέσεις ρευστότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ

κατά τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας, 2020 και

2021, οι τράπεζες διοχέτευσαν στην εγχώρια οικονομία

περίπου 10 δις ευρώ σε νέες πιστωτικές

διευκολύνσεις.

Ωστόσο, εντοπίζονται ασφαλώς και τομείς όπου ο

τραπεζικός τομέας χρήζει βελτίωσης, όπως είναι για

παράδειγμα η ταχύτερη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή.

Η ανάγκη αυτή, η οποία προφανώς εντάθηκε από

τα lockdowns και την κοινωνική αποστασιοποίηση,

32 EconomyToday

Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΌΣ ΤΟΜΈΑΣ ΧΡΉΖΕΙ

ΒΕΛΤΊΩΣΗΣ, ΌΠΩΣ ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ

ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ Η ΤΑΧΎΤΕΡΗ ΜΕΤΆΒΑΣΗ

ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΉ ΕΠΟΧΉ

θεωρώ ότι ξεφεύγει από τα πλαίσια της πανδημίας

και αποτελεί θέμα εξέλιξης και ανταγωνισμού σε

ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα της Ευρώπης. Το

θέμα αυτό ιεραρχείται υψηλά στην εποπτική μας

ατζέντα και είναι κάτι που αναμένουμε να δούμε

απτά βήματα προόδου από τις τράπεζες.

Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΉ ΚΡΊΣΗ

ΣΤΟΝ ΛΊΒΑΝΟ

Το 2022 αποσοβήθηκε η μετάδοση παρενεργειών

από το λιβανέζικο τραπεζικό σύστημα

στο κυπριακό. Πώς ακριβώς θα επηρεαζόταν

ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο από τα εδώ

υποκαταστήματα των λιβανέζικων τραπεζών

και ποιες ενέργειες έγιναν από την Κεντρική

Τράπεζα και τη Βουλή;

Ο Λίβανος από το 2019 έχει εισέλθει σε μια βαθιά

οικονομική και τραπεζική κρίση.

Στις αρχές του 2020 η χώρα κήρυξε επίσημα αθέτηση

των υποχρεώσεων της όσον αφορά το εξωτερικό

της χρέος. Στην απουσία συμφωνίας για

αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας,

το τραπεζικό σύστημα του Λιβάνου είχε παραλύσει,

αφού δεν αποδεχόταν καταθέσεις και δεν παραχωρούσε

δάνεια, υιοθετώντας ένα ανεπίσημο σύστημα

περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Εκτιμάται

ότι οι προ Οκτωβρίου 2019 καταθέσεις σε δολάρια

ΗΠΑ, με τη μετατροπή τους σε λιβανέζικες λίρες

βάσει της επίσημης συναλλαγματικής ισοτιμίας είχαν

υποστεί έμμεσα κούρεμα κατά 85%, ενόσω η χώρα

κατέγραφε πληθωρισμό της τάξης του 145%.

Εν μέσω των πιο πάνω εξελίξεων, στο πλαίσιο της

προληπτικής εποπτείας που η ΚΤΚ ασκούσε στα

εννέα υποκαταστήματα των λιβανέζικων τραπεζών

που δραστηριοποιούνταν στην Κυπριακή Δημοκρατία,

καθώς και στα πλαίσια του ρόλου της για

τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας

και ανθεκτικότητας της Κύπρου, η ΚΤΚ έθεσε

από το 2019, δηλαδή έγκαιρα πριν την επίσημη

αθέτηση των υποχρεώσεων του Λιβάνου για το

EconomyToday 33


εξωτερικό του χρέος, υπό αυστηρή επιτήρηση και

στενή εποπτεία όλα τα υποκαταστήματα και έλαβε

συγκεκριμένα μέτρα.

Αξιολογώντας ότι η αποπληρωμή των καταθέσεων

των πελατών των υποκαταστημάτων αυτών στην

Κύπρο βασιζόταν στην ικανότητα των μητρικών

τραπεζών στον Λίβανο να παρέχουν την απαιτούμενη

ρευστότητα, η ΚΤΚ επέβαλε αριθμό εποπτικών

μέτρων ώστε, να διασφαλιστεί ότι τα εν λόγω

υποκαταστήματα θα διαθέτουν από μόνα τους την

απαραίτητη ρευστότητα χωρίς να εξαρτώνται από

την αβέβαιη και απρόβλεπτη κατάσταση των μητρικών

στο Λίβανο.

Ως αποτέλεσμα των προληπτικών αυτών ενεργειών

διασφαλίστηκε η εύρυθμη αποπληρωμή όλων των

καταθέσεων πελατών των υποκαταστημάτων στην

Κύπρο, τόσο Κυπρίων όσο και ξένων, όταν μεταγενέστερα

λήφθηκε από την Κεντρική Τράπεζα του

Λιβάνου απόφαση για τερματισμό από τις τράπεζες

του Λιβάνου των εργασιών τους στην Κύπρο μέσω

των υποκαταστημάτων τους.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η διασφάλιση, που

πετύχαμε ως ΚΤΚ, της ικανότητας αποπληρωμής των

34 EconomyToday

Ο ΔΙΟΡΙΣΜΌΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΉ ΤΗΣ

ΚΤΚ ΕΊΝΑΙ

ΑΡΜΟΔΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ

ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ ΚΑΙ

ΕΊΜΑΙ ΣΊΓΟΥΡΟΣ

ΌΤΙ ΘΑ ΛΆΒΕΙ ΤΙΣ

ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ ΤΟΥ

ΌΤΑΝ ΠΡΈΠΕΙ

καταθέσεων από τα ρευστά διαθέσιμα των ίδιων

των υποκαταστημάτων απέκλεισε το ενδεχόμενο

ενεργοποίησης του Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων

(ΣΕΚ) της Κύπρου, προστατεύοντας έτσι τις

υπόλοιπες τράπεζες στην Κύπρο και τις καταθέσεις

τους. Αν τα υποκαταστήματα του Λιβάνου στην Κύπρο

αδυνατούσαν να επιστρέψουν τις καταθέσεις στους

πελάτες τους, θα ενεργοποιείτο το ΣΕΚ να καταβάλει

τις εγγυημένες καταθέσεις (μέχρι €100.000).

Αναπόφευκτα στη συνέχεια η Διαχειριστική Επιτροπή

του ΣΕΚ θα ζητούσε επιπλέον εισφορές από τις κυπριακές

τράπεζες βάσει των μεριδίων αγοράς τους.

Συνεπώς οι ενέργειες της ΚΤΚ προστάτεψαν τους

καταθέτες των υποκαταστημάτων και παράλληλα

θωράκισαν και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της

χώρας από αρνητικές επιπτώσεις σε μία περίοδο με

έντονες τις προκλήσεις λόγω της πανδημίας και της

εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΊΣΗΣ

ΜΕ ΤΗΝ RCB

Με την έναρξη της ρωσικής εισβολής άρχισαν

οι διεργασίες για την αφαίρεση της τραπεζικής

ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΎΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΌΝΤΟΣ

ΣΤΙΣ ΟΠΟΊΕΣ ΑΝΑΦΈΡΕΣΤΕ ΘΕΩΡΏ

ΌΤΙ ΔΕΝ ΩΦΈΛΗΣΑΝ ΤΗ ΧΏΡΑ.

ΟΎΤΕ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΌ,

ΟΎΤΕ ΤΗ ΔΙΕΘΝΉ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ

άδειας της RCB. Ποιοι ήταν τότε οι κίνδυνοι

και πώς επιτεύχθηκε η επιτυχής διαχείριση

για τον τερματισμό των τραπεζικών εργασιών

της τράπεζας;

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αποτέλεσε ακόμα

έναν κρίκο στην αλυσίδα των διαδοχικών κρίσεων

που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε ως Κεντρική

Τράπεζα αλλά και ως οικονομία γενικότερα τα τελευταία

χρόνια. Ήταν ένα ομολογουμένως δύσκολο

εγχείρημα, το οποίο κληθήκαμε να φέρουμε εις

πέρας εντός πολύ πιεστικών χρονοδιαγραμμάτων.

Κατά την έναρξη της εισβολής, η μοναδική τράπεζα

της οποίας το επιχειρηματικό μοντέλο είχε επηρεαστεί

σημαντικά από τον πόλεμο και τις κυρώσεις προς τη

Ρωσία ήταν της RCB. Αυτό, έθετε την ίδια την τράπεζα

και τις καταθέσεις της σε κίνδυνο καθώς και το

υπόλοιπο σύστημα, αφού η κρίση σε μία συστημική

τράπεζα της χώρας όπως η RCB θα μπορούσε να

μεταδοθεί ταχύτατα και σε άλλες τράπεζες με απρόβλεπτες

και απευκταίες συνέπειες. Οι καταθέσεις

της RCB ήταν σημαντικές, κοντά στα €2,5 δισ. με

την πλειοψηφία αυτών, δηλαδή σχεδόν 70%, να

είναι Κυπρίων πολιτών. Το χρονικό περιθώριο ήταν

πολύ περιορισμένο, δηλαδή ζήτημα ημερών. Γι’ αυτό

ακριβώς τον λόγο, δράσαμε άμεσα και αποφασιστικά.

Μέσα από τον σχεδιασμό και τις ενέργειές μας, τις

οποίες αποδέχθηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

και τη συνεργασία της ίδιας της RCB, υλοποιήσαμε

με επιτυχία συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές

πράξεις που προστάτευαν όλους τους καταθέτες της

RCB χωρίς καμία επίπτωση στα δημόσια οικονομικά

ή στον υπόλοιπο τραπεζικό τομέα, διασφαλίζοντας

έτσι τη χρηματοοικονομική σταθερότητα της χώρας

και διατηρώντας την εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό

σύστημα. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κρίνει

τη δέσμη ενεργειών που λάβαμε ως την καλύτερη

δυνατή, δεδομένων των ιδιάζουσων καταστάσεων

εκείνης της περιόδου.

Η ΡΩΣΙΚΉ ΕΙΣΒΟΛΉ ΚΑΙ

Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΎ

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ακριβώς

μετά την πανδημία του κορωνοϊού αντέστρεψε

τη νομισματική πολιτική που ακολουθούσε η

ΕΚΤ για περισσότερο από μία δεκαετία. Από

τη νομισματική χαλάρωση στη νομισματική

σύσφιγξη για συγκράτηση του πληθωρισμού

και της ανόδου των τιμών. Ποιες είναι οι

προβλέψεις σας σχετικά με τις πολιτικές που

θα ακολουθηθούν τους επόμενους μήνες;

Οι οικονομικές επιπτώσεις από τη ρωσική εισβολή

στην Ουκρανία συνέτειναν και μεγέθυναν το κύμα

των πληθωριστικών πιέσεων με κορύφωση του

πληθωρισμού (ΕνΔΤΚ) στη ζώνη του ευρώ στο

10,6% τον Οκτώβριο του 2022. Αυτό οφειλόταν

κυρίως σε εξωτερικούς παράγοντες, ιδιαίτερα στην

κατακόρυφη αύξηση των τιμών της ενέργειας και

των πρώτων υλών, καθώς και σε προβλήματα στην

εφοδιαστική αλυσίδα (supply chain bottlenecks),

με συνεπακόλουθη διάχυση των αυξήσεων των

τιμών της ενέργειας σε άλλες κατηγορίες του πληθωρισμού,

όπως των τροφίμων, των βιομηχανικών

προϊόντων εξαιρουμένης της ενέργειας καθώς και

των υπηρεσιών.

Από τα μέσα του 2022 καταγράφεται σταδιακά

σταθερή μείωση του πληθωρισμού στη ζώνη του

ευρώ, φθάνοντας το 5,3% τον Ιούλιο του 2023

λόγω και της συνεχιζόμενης εξομάλυνσης των

προαναφερθέντων εξωτερικών παραγόντων καθώς

και της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Βεβαίως και

παρά την καταγραφείσα πτώση στον πληθωρισμό

(ΕνΔΤΚ), ο δομικός πληθωρισμός (εξαιρουμένων

των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων) παραμένει

υψηλός σε επίπεδα πέραν του 5% από τον

Δεκέμβριο του 2022.

Με βάση τις πιο πρόσφατες προβλέψεις της ΕΚΤ

Ιουνίου 2023, αναμένεται συνεχιζόμενη διόρθωση

του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ στο 5,4% το

2023, στο 3% το 2024 και στο 2,2% το 2025.

Καθοδική πορεία αναμένεται επίσης στον πληθωρισμό

της Κύπρου και πιο συγκεκριμένα στο 3,3%

το 2023, στο 2,3% το 2024 και στο 2% το 2025,

από το ιστορικά υψηλό σημείο 10,6% τον Ιούλιο

2022. Ταυτόχρονα, υπάρχουν διάφοροι ανοδικοί

κίνδυνοι ως προς την επίτευξη της προαναφερθείσας

πορείας των τιμών. Δεδομένου και του υψηλού δομικού

πληθωρισμού, οι μελλοντικές αποφάσεις του

διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ θα συνεχίσουν να

βασίζονται σε στατιστικά δεδομένα και προβλέψεις

ώστε να επιτευχθεί επιστροφή του πληθωρισμού

στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%, πάντα λαμβάνοντας

υπόψιν ότι η διάχυση (pass-through) της

νομισματικής πολιτικής στην οικονομία λειτουργεί

με χρονική υστέρηση. Λαμβάνοντας υπόψιν την

υφιστάμενη διόρθωση των πληθωριστικών πιέσεων

αλλά και την αναμενόμενη διόρθωση στη βάση των

EconomyToday 35


πιο πρόσφατων προβλέψεων, ο κύκλος αύξησης των

επιτοκίων αναμένεται να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί.

Η ΠΡΌΟΔΟΣ ΣΤΑ ΖΗΤΉΜΑΤΑ

ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΞΕΠΛΎΜΑΤΟΣ

ΒΡΏΜΙΚΟΥ ΧΡΉΜΑΤΟΣ

Κατά την περίοδο λειτουργίας του Κυπριακού

Επενδυτικού Προγράμματος παρατηρήθηκαν

παραβιάσεις των κανονισμών που αφορούν

το AML από τις κυπριακές τράπεζες αναγκάζοντας

την Κεντρική Τράπεζα να προβεί σε

κυρώσεις. Ποια είναι η πρόοδος σχετικά με

ζητήματα KYC και AML στο κυπριακό τραπεζικό

σύστημα;

Για το θέμα του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος

(ΚΕΠ), η ΚΤΚ δεν είχε καθηκόντως αρμοδιότητα

ή εμπλοκή είτε στη διαμόρφωση των όρων του ΚΕΠ

ή για τη λειτουργία του.

Η ΚΤΚ, στο πλαίσιο του εποπτικού της ρόλου, διενεργεί

επιτόπιους και εξ αποστάσεως ελέγχους, οι

οποίοι περιλαμβάνουν την αξιολόγηση του βαθμού

συμμόρφωσης των τραπεζών, όσον αφορά τις διαδικασίες

εξακρίβωσης της ταυτότητας και μέτρων

δέουσας επιμέλειας τόσο σε νέους όσο και σε

υφιστάμενους πελάτες ανάλογα με τους δυνητικούς

κινδύνους. Στις περιπτώσεις όπου εντοπίζονται αδυναμίες

ή/και ελλείψεις, επιβάλλονται κυρώσεις όπως

αυτές προνοούνται στον περί της Παρεμπόδισης και

Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από

Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο.

Η ΚΤΚ, ασκώντας την εποπτική της αρμοδιότητα,

εντόπισε συγκεκριμένους τομείς που εισήγαν ανεπιθύμητους

κινδύνους στο τραπεζικό σύστημα. Οι

τομείς αυτοί αφορούσαν (i) τον τρόπο εξακρίβωσης

των στοιχείων των εταιρειών κέλυφος («shell

companies») και (ii) την εξάρτηση των τραπεζών από

τρίτους σε σχέση με την εξακρίβωση της ταυτότητας

πελατών και των μέτρων δέουσας επιμέλειας και ως

εκ τούτου, κρίθηκε αναγκαία η ανάληψη περαιτέρω

δράσεων.

Το 2019, η ΚΤΚ επέκτεινε το κανονιστικό πλαίσιο

με την αναθεώρηση της Οδηγίας της ΚΤΚ για την

Παρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες

Δραστηριότητες και Χρηματοδότησης της

Τρομοκρατίας. Η Οδηγία της ΚΤΚ, περιέχει συγκεκριμένες

πρόνοιες όσον αφορά την ταυτοποίηση

των πελατών και την εφαρμογή μέτρων δέουσας

επιμέλειας από τις τράπεζες, ανάλογα πάντα με τον

βαθμό κινδύνου λαμβάνοντας υπόψη διάφορους

παράγοντες (π.χ. ιδιοκτησιακή δομή). Άλλοι τέτοιοι

παράγοντες είναι αυτοί που δημοσιεύονται από αρμόδια

σώματα, όπως την Financial Action Task Force

(FATF) και τη Moneyval, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.

Επιπρόσθετα, η ΚΤΚ προχώρησε το 2020 στην

έκδοση της Οδηγίας της ΚΤΚ για τη συμμόρφωση

με τις οικονομικές κυρώσεις που επιβάλλει το

Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και

η Ευρωπαϊκή Ένωση.

36 EconomyToday

Οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο, είχαν ως αποτέλεσμα

την επιστροφή στην Κύπρο των ανταποκριτριών

τραπεζών στο αμερικανικό δολάριο και έχουν

επιφέρει σημαντικές θετικές αξιολογήσεις για την

Κύπρο και την ΚΤΚ από ευρωπαϊκά και άλλα θεσμικά

όργανα. Η ΚΤΚ έχει επίσης εντατικοποιήσει τη συχνότητα

και το εύρος των ελέγχων που διενεργεί, με

στόχο την αξιολόγηση του βαθμού συμμόρφωσης

των τραπεζών.

Πέραν των πιο πάνω, θα πρέπει να αναφερθεί η

ολοκλήρωση της αξιολόγησης της Κύπρου από την

Επιτροπή MONEYVAL. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα

της αξιολόγησης, η ΚΤΚ φαίνεται να έχει λάβει ουσιαστικά

μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων

που απορρέουν από τις επιχειρηματικές σχέσεις των

τραπεζών με νομικά πρόσωπα και άλλες οντότητες,

αναλαμβάνοντας παράλληλα πρωτοβουλίες σε διεθνή

ζητήματα που αφορούν την ενίσχυση της ανθεκτικότητας

του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου.

Η θητεία των δύο προκατόχων σας σημαδεύτηκε

από μετωπικές συγκρούσεις τόσο με

τη νομοθετική όσο και με την εκτελεστική

εξουσία. Πώς χειρίζεστε τον ρόλο σας ως

ανεξάρτητη εποπτική αρχή, τις σχέσεις σας

με τους υπόλοιπους θεσμούς και πώς αντιμετωπίζετε

τις όποιες παρεμβάσεις;

Με απόλυτο σεβασμό στις αρμοδιότητες και στον

ρόλο του καθενός. Πιστεύω απόλυτα στη θεσμικότητα

και στις καθαρές σχέσεις και διαδικασίες. Οι

αρμοδιότητες της ΚΤΚ περιγράφονται στον ιδρυτικό

της νόμο, όπως και οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ και του

Ευρωσυστήματος. Οι συγκρούσεις του παρελθόντος

στις οποίες αναφέρεστε θεωρώ ότι δεν ωφέλησαν

τη χώρα. Ούτε στο εσωτερικό, ούτε τη διεθνή εικόνα

της. Αντιθέτως, ένα από τα επιτεύγματα της δικής μας

θητείας θεωρώ ότι είναι η ηρεμία στον τραπεζικό

χώρο, η σταθερότητα που έχει επικρατήσει, η επιτυχής

διαχείριση εξωγενών κρίσεων, οι καλές, αμοιβαία

σεβαστές σχέσεις με όλους τους παράγοντες της

κυπριακής οικονομίας και η αναγνώριση του έργου

από την ΕΚΤ και από άλλες κεντρικές τράπεζες, όπως

φάνηκε και από τη σωρεία επίσημων συναντήσεων

στην Κύπρο. Αυτό δεν είναι πάντα αυτονόητο – το

αναφέρατε και μόνος σας – θεωρώ πάντως ότι το

έχουμε πετύχει σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Την επόμενη άνοιξη λήγει η θητεία σας ως

διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας. Έχετε

ξεκινήσει διαβουλεύσεις με τον πρόεδρο για

να αναλάβετε και την επόμενη πενταετία το

τιμόνι της Κεντρικής Τράπεζας;

Δεν θεωρώ πως είναι θέμα διαβουλεύσεων. Έχουμε

πάρα πολλά σημαντικά ζητήματα με τα οποία

ασχολούμαστε, όπως άλλωστε γίνεται από την

πρώτη μέρα που ανέλαβα καθήκοντα. Ο διορισμός

διοικητή της ΚΤΚ είναι αρμοδιότητα του προέδρου

της Δημοκρατίας και είμαι σίγουρος ότι θα λάβει τις

αποφάσεις του όταν πρέπει.

EconomyToday 37

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ

ΉΡΘΕ Η ΏΡΑ

ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΉ

ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΌ

ΣΎΣΤΗΜΑ

Τη μεγάλη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού

συστήματος θα κληθεί το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση

και δη το Υπουργείο Εργασίας να υλοποιήσει μαζί

με τη βοήθεια των κοινωνικών εταίρων.

Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση που

θα βοηθήσει τους πολίτες να καλύπτουν

επαρκώς τις ανάγκες τους στην τρίτη ηλικία.

ΤΗΣ ΈΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΌΜΜΑΤΟΥ

38 EconomyToday

ΟΙ ΕΡΓΟΔΌΤΕΣ

ΤΆΣΣΟΝΤΑΙ

ΕΝΑΝΤΊΟΝ

ΤΗΣ ΚΑΤΆΡΓΗΣΗΣ

ΤΟΥ ΠΈΝΑΛΤΙ,

ΕΝΏ ΟΙ ΣΥΝΤΕΧΝΊΕΣ

ΕΊΝΑΙ ΑΝΟΙΧΤΈΣ

ΝΑ ΣΥΖΗΤΉΣΟΥΝ

ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ

ΤΟΥ ΠΟΣΟΎ ΠΟΥ

ΠΕΡΙΚΌΠΤΕΤΑΙ

Οι προοπτικές και

οι προκλήσεις

που αντιμετωπίζει

το συνταξιοδοτικό

σύστημα

αποτελούν σημαντική παράμετρο

για τη μελλοντική πορεία

της οικονομίας και την ευημερία

των Κυπρίων. Παράλληλα,

η αύξηση του προσδόκιμου

ζωής, η υπογεννητικότητα, τα

μακροοικονομικά δεδομένα

και το θεσμικό πλαίσιο θα

επηρεάσουν και τις τελικές

αποφάσεις της κυβέρνησης

για το ζήτημα. Στόχος της κυβέρνησης

και των κοινωνικών

εταίρων είναι η ενίσχυση και

η εδραίωση του θεσμού των

Ταμείων Προνοίας, η οποία

επιβάλλει την τροποποίηση και

τον εκσυγχρονισμό του Νόμου

περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Υπάρχουν χιλιάδες

εργαζόμενοι που δεν έχουν

πρόσβαση σε Ταμείο Προνοίας

και συνταξιοδοτικών παροχών.

Βασική προϋπόθεση αποτελεί

η διασφάλιση της Βιωσιμότητας

του Ταμείου Κοινωνικών

Ασφαλίσεων, ούτως ώστε να

υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης

των συνταξιοδοτικών

ωφελημάτων, περιορίζοντας

έτσι τις συνταξιοδοτικές

ανομοιομορφίες και ανισό-

EconomyToday 39

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


τητες. Προς αυτή την κατεύθυνση,

εξίσου σημαντική είναι

η εξεύρεση φόρμουλας έτσι

ώστε να υπάρξει καταβολή

ελάχιστου ποσού Κοινωνικών

Ασφαλίσεων. Η συγκεκριμένη

ρύθμιση αφορά κυρίως στους

αυτοεργοδοτούμενους που δεν

δηλώνουν το πραγματικό τους

εισόδημα. Αυτό θα βοηθήσει

στην καταβολή του πραγματικό

ποσού, ενώ την ίδια ώρα θα

διασφαλίζεται ότι τα ωφελήματα

στην τρίτη ηλικία θα

βρίσκονται πάνω από το όριο

της φτώχειας.

ΑΡΧΉ ΜΕ ΤΟ 12%

Ο υπουργός Εργασίας, άνοιξε

την αυλαία για το συνταξιοδοτικό

με το φλέγον ζήτημα

του 12% πέναλτι στις πρόωρες

συντάξεις. Οι υπηρεσίες

Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τον

Ιούλιο, παρουσίασαν στους

κοινωνικούς εταίρους, τη διαχρονική

εξέλιξη του θεσμικού

πλαισίου για το όριο συνταξιοδότησης

και τις εφαρμοζόμενες

ρυθμίσεις, ενώ μέσω

των αναλογιστικών υπηρεσιών

του Διεθνούς Οργανισμού

Εργασίας που υποστηρίζουν

το Υπουργείο Εργασίας και

Κοινωνικών Ασφαλίσεων,

έγινε τεχνική ανάλυση της

αναλογιστικής προσαρμογής

με την παρουσίαση στοιχείων

και δεδομένων. Ο υπουργός

Εργασίας στην ίδια σύσκεψη,

παρέθεσε τη θέση της κυβέρνησης

για στοχευμένη ανακουφιστική

παρέμβαση, η οποία θα

διορθώνει ορισμένες υφιστάμενες

στρεβλώσεις, σύμφωνα

με τις δυνατότητες του Ταμείου

Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στη

συνάντηση δόθηκαν στους

κοινωνικούς εταίρους κάποια

στοιχεία τα οποία χρήζουν

ανάλυσης για να τα περιεργαστούν

μέχρι να ολοκληρωθεί

η αναλογιστική μελέτη τον

Σεπτέμβριο οπόταν και θα μπει

ΣΤΌΧΟΣ ΌΛΩΝ

Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΚΑΙ

Η ΕΔΡΑΊΩΣΗ

ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΎ

ΤΩΝ ΤΑΜΕΊΩΝ

ΠΡΟΝΟΊΑΣ

ο διάλογος σε πιο ουσιαστικό

στάδιο όσον αφορά στο

12%. Η κυβέρνηση, πάντως,

προσανατολίζεται στη μείωση

-ενδεχομένως και κατάργηση

του πέναλτι του 12% στοχευμένα

για τους εργαζομένους

που συμπλήρωσαν πέραν των

40 ετών εργοδότησης και κατέβαλλαν

εισφορές στο Ταμείο

Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το

υπουργείο θεωρεί ότι με την

αλλαγή αυτή, αίρεται η αδικία

και την ίδια ώρα διασφαλίζεται

η Βιωσιμότητα του Ταμείου χωρίς

να απαιτείται η αύξηση των

συνεισφορών των εργοδοτών

και των μισθωτών.

ΤΈΛΟΣ ΤΟΥ 2023

Σύμφωνα με τη μελέτη, τυχόν

οριζόντια κατάργηση του πέναλτι

θα οδηγήσει σε μαζικές

αποχωρήσεις εργαζομένων,

κάτι που αδιαμφισβήτητα θα

προκαλέσει πολλαπλές προκλήσεις

για το ταμείο. Υπεν-

40 EconomyToday

θυμίζεται ότι σήμερα το όριο

συνταξιοδότησης είναι το 65ο

έτος αλλά εργαζόμενοι που

έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον

33 χρόνια εργασίας και

συνεχών εισφορών στο Ταμείο


μπορούν να συνταξιοδοτούνται

στο 63ο έτος, αλλά με

την αναλογιστική μείωση του

12%, το γνωστό πέναλτι. Η

προσπάθεια της κυβέρνησης

αποσκοπεί στην κατάργηση του

πέναλτι για όσους εργάστηκαν

πολλά χρόνια και εισέφεραν

αναλόγως στο Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων. Στόχος

του υπουργού Εργασίας και

Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι

η ολοκλήρωση του διαλόγου

με τους κοινωνικούς εταίρους

το συντομότερο δυνατό

προκειμένου το νομοσχέδιο να

είναι έτοιμο το συντομότερο

και να κατατεθεί στη Βουλή,

με ζητούμενο το μεγάλο αυτό

κεφάλαιο να κλείσει μέχρι το

τέλος του 2023.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ

ΠΡΟΣΕΓΓΊΣΕΙΣ

Οι εργοδοτικές Οργανώσεις

τάσσονται εναντίον της κατάργησης

του πέναλτι, ενώ οι

συνδικαλιστικές Οργανώσεις

είναι ανοιχτές στο να συζητήσουν

κατ’ αρχήν μείωση ή

κατάργηση του ποσού που

περικόπτεται, ανάλογα με

τα χρόνια εισφορών των

εργαζομένων στο ΤΚΑ και

ενδεχομένως ανάλογα και με

το είδος της εργασίας, κυρίως

για τα βαρέα και ανθυγιεινά

επαγγέλματα. Η κυβέρνηση δεν

συζητά πλήρη και οριζόντια

κατάργηση του πέναλτι καθώς

ο στόχος της είναι η διόρθωση

στρεβλώσεων που παρουσιάζει

το υφιστάμενο σύστημα.

Ο υπουργός Εργασίας μάλιστα

ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση

δεν υιοθετεί την πρόταση για

αναδρομική επιστροφή χρημάτων

σε εργαζομένους που

επέλεξαν να συνταξιοδοτηθούν

στο 63ο έτος της ηλικίας τους.

Η ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΊΖΕΤΑΙ

ΣΤΗ ΜΕΊΩΣΗ ΤΟΥ

ΠΈΝΑΛΤΙ ΤΟΥ

12% ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΥΣ

ΠΟΥ ΣΥΜΠΛΉΡΩΣΑΝ

ΠΈΡΑΝ ΤΩΝ 40 ΕΤΏΝ

ΕΡΓΟΔΌΤΗΣΗΣ

Σημειώνεται ότι, το πέναλτι

του 12% εισήχθη μετά από

υπόδειξη της Τρόικα και σκοπό

είχε να καταστήσει την πρόωρη

αφυπηρέτηση οικονομικά ουδέτερη

για το ΤΚΑ.

«ΓΕΡΑΣΜΈΝΟΣ»

ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ

Η υπογεννητικότητα και η

γήρανση του πληθυσμού

αναμένεται ότι στο μέλλον

θα επηρεάσουν τα δημόσια

οικονομικά και το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων, καθώς

η χώρα μας αντιμετωπίζει

τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα.

Τα τελευταία 15 χρόνια

η Κύπρος καταγράφει όλο και

πιο χαμηλούς δείκτες γονιμότητας,

με τον δείκτη να είναι

κάτω από το 1,5, που οι ειδικοί

τον αποκαλούν «παγίδα χαμηλής

γονιμότητας». Μελετητές,

υποστηρίζουν ότι, η τιμή κάτω

του 1,5 παιδιά ανά γυναίκα

έχει οριστεί, ως η «ακραία χαμηλή

γονιμότητα» ενώ υπάρχει

και η άποψη ότι αυτό το όριο

είναι κάτω από 1,3 παιδιά ανά

γυναίκα. Σε περίπτωση που

συμβεί το συγκεκριμένο σενάριο,

τότε, ο πληθυσμός της

χώρας θα μειωθεί περίπου στο

μισό, σε μια χρονική περίοδο

45 χρόνων. Η Κύπρος κατατάσσεται,

στην τρίτη χειρότερη

θέση στην Ευρώπη με δείκτη

γονιμότητας 1,3, την ώρα που

ο δείκτης αναπλήρωσης του

πληθυσμού είναι 2,1.

ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

ΤΑΜΕΊΟΥ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ

ΑΣΦΑΛΊΣΕΩΝ

Με βάση το ακραίο σενάριο

που εξετάζει η μελέτη, η

μακροχρόνια Βιωσιμότητα των

συνταξιοδοτικών παροχών

του ΤΚΑ διατηρείται μέχρι

το 2080, με διατήρηση και

του ποσοστού εισφοράς στο

2,3% επί των ασφαλιστέων

αποδοχών για διασφάλιση

της Βιωσιμότητας των βραχυπρόθεσμων

παροχών. Η

αναλογιστική μελέτη μπορεί να

μην προκαλεί ανησυχία για τις

συντάξεις, ωστόσο αναδεικνύει

για ακόμα μια φορά το πρόβλημα

γήρανσης του πληθυσμού.

Όπως προκύπτει, ενώ το 2018

περίπου τέσσερα άτομα ηλικίας

15-64 ετών υποστήριζαν ένα

άτομο ηλικίας πέραν των 65, το

2080 η αναλογία αυτή διαμορφώνεται

στα δύο άτομα προς

ένα. Σύμφωνα, με τη μελέτη,

επιδείνωση μακροπρόθεσμα

προκύπτει και στην αναλογία

του αριθμού των εισφορών ως

προς τον αριθμό των συνταξιούχων.

Συγκεκριμένα, η αναλογιστική

μελέτη προβλέπει πως

από 3,1 εισφορείς ΤΚΑ που θα

υποστηρίζουν μία σύνταξη του

ταμείου το 2018, η αναλογία

αυτή θα μειωθεί σε 2,9 εισφορείς

για ένα συνταξιούχο του

ΤΚΑ το 2060 και περαιτέρω σε

1,9 εισφορείς το 2080.

EconomyToday 41

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΔΕΝ ΘΑ ΑΥΞΗΘΕΊ

ΤΟ ΌΡΙΟ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΌΤΗΣΗΣ

ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ


Δεν προβλέπεται

αύξηση του ορίου

συνταξιοδότησης

σύμφωνα με τα

έως τώρα διαθέσιμα

δεδομένα αναφέρει ο

υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών

Ασφαλίσεων Γιάννης

Παναγιώτου. Στη συνέντευξή

του στο Περιοδικό Economy

Today ο υπουργός επισημαίνει

ότι φέτος συμπληρώνονται

60 χρόνια ζωής του Ταμείου

Κοινωνικών Ασφαλίσεων και

θα διορθωθούν στρεβλώσεις

και αδυναμίες που προέκυψαν

διαχρονικά, ενώ θα εισαχθούν

νέες ρυθμίσεις που να

ανταποκρίνονται στις ανάγκες

του σύγχρονου κόσμου. Σε

σχέση με το 12% πέναλτι για

όσους συνταξιοδοτούνται στα

63 χρόνια ο Γιάννης Παναγιώτου

αναφέρει ότι συνεχίζεται

ο διάλογος τονίζοντας ότι δεν

μπορεί να απαλειφθεί εντελώς

το 12%, αφού θα θέσει σε

κίνδυνο τη Βιωσιμότητα του

Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Ανάμεσα σε αρκετά

άλλα σημειώνει ότι, το Ταμείο

Κοινωνικών Ασφαλίσεων

λειτουργεί στη βάση της αλληλεγγύης

μεταξύ των γενεών

και έχει χαρακτήρα κοινωνικό,

όμως δεν παύει να είναι

ανταποδοτικό, σύμφωνα με τις

εισφορές που καταβάλλει και

τις ασφαλιστικές μονάδες που

συγκεντρώνει ο κάθε εργαζόμενος.

ΤΟ 1993

ΑΠΟΦΑΣΊΣΤΗΚΕ

Η ΠΑΡΟΧΉ ΤΗΣ

ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑΣ ΠΡΌΩΡΗΣ


ΣΤΑ 63 ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΥΣ ΠΟΥ

ΣΥΜΠΛΉΡΩΝΑΝ

33 ΧΡΌΝΙΑ ΕΙΣΦΟΡΏΝ

ΚΑΙ ΤΟ ΠΈΝΑΛΤΙ

ΤΟΥ 12% ΑΡΧΙΣΕ

ΤΟ 2012

Ποιες είναι οι τρέχουσες

προκλήσεις που αντιμετωπίζει

το συνταξιοδοτικό

σύστημα στην Κύπρο;

Οι προκλήσεις είναι συνυφασμένες

με τα δημογραφικά

χαρακτηριστικά της χώρας μας

και με τις προοπτικές της οικονομίας

μας, όμως πιστεύω ότι

μπορούμε να τις διαχειριστούμε

αποτελεσματικά, σύμφωνα

με τις ανάγκες της κοινωνίας

μας. Για την ενίσχυση του

συνταξιοδοτικού συστήματος

είναι πολύ σημαντική η στρατηγική

διεύρυνση της παραγωγικής

βάσης της οικονομίας, με

επίκεντρο τον κυπριακό κορμό

και με ορθολογική αξιοποίηση

του εργατικού δυναμικού από

τρίτες χώρες στους τομείς που

αυτό είναι απαραίτητο. Παράλληλα,

εφόσον η ενίσχυση της

παραγωγικότητας και η ανάπτυξη

της οικονομίας συμβαδίζουν

με την αύξηση των απολαβών

των εργαζομένων μπορούν να

επενεργήσουν πολύ θετικά για

τις εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων και για

την ενίσχυση των δυνατοτήτων

υποστήριξης των εργαζομένων,

των σημερινών και των

μελλοντικών συνταξιούχων.

42 EconomyToday

Ποια είναι η προτεραιότητα

της κυβέρνησης όσον

αφορά τη βελτίωση του

συνταξιοδοτικού συστήματος;

Συμπληρώνονται σύντομα 60

χρόνια από τη λειτουργία του

Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων,

με τον τρόπο που

αυτό αναβαθμίστηκε ουσιαστικά

μετά από την ίδρυση

της Κυπριακής Δημοκρατίας

και μέσα από την επικείμενη

μεταρρύθμιση το συνταξιοδοτικό

σύστημα θα ενισχυθεί

ακόμη περισσότερο, για την

κατοχύρωση της μελλοντικής

Βιωσιμότητας και ανθεκτικότητάς

του. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης

θα διορθωθούν

στρεβλώσεις και αδυναμίες

που προέκυψαν διαχρονικά και

θα εισαχθούν νέες ρυθμίσεις

που να ανταποκρίνονται στις

ανάγκες του σύγχρονου κόσμου.

Παράλληλα, θα προωθηθεί

η ανάπτυξη του δεύτερου

ασφαλιστικού Πυλώνα για τους

εργαζόμενους στον ιδιωτικό

τομέα και θα δημιουργηθούν

καλύτερες προοπτικές για τον

τρίτο ασφαλιστικό Πυλώνα

των ιδιωτικών σχεδίων ασφάλισης.

Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη

η σταδιακή δημιουργία

ικανοποιητικού διαθέσιμου

αποθεματικού του Ταμείου


σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα

και τις καλές πρακτικές. Σε

συνδυασμό με αυτά, η κυβέρνηση

ήδη προωθεί συγκεκριμένα

ανακουφιστικά μέτρα με

άμεσο θετικό αντίκτυπο στους

συνταξιούχους, σύμφωνα με

τις δυνατότητες του Ταμείου

Κοινωνικών Ασφαλίσεων και

των δημόσιων οικονομικών.

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΊΕΣ

ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΎ

ΚΌΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ

ΑΝΉΚΟΥΜΕ ΔΙΑΘΈΤΟΥΝ

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ

ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΊΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ

ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ

64 χρόνια. Στην Κύπρο

ποια είναι τα πλάνα σας

σχετικά με το όριο συνταξιοδότησης;

Ανεξαρτήτως των όποιων

αποκλίσεων στα όρια συνταξιοδότησης

των διαφόρων

επαγγελματιών, το όριο

συνταξιοδότησης για καταβολή

σύνταξης από το Ταμείο

Κοινωνικών Ασφαλίσεων ήταν

ανέκαθεν η ηλικία των 65

ετών. Το 1993 αποφασίστηκε

η παροχή της δυνατότητας

πρόωρης συνταξιοδότησης

στα 63 για τους εργαζόμενους

που συμπλήρωναν 33 χρόνια

εισφορών, ενώ το 2012 διατηρήθηκε

αυτή η δυνατότητα με

την παράλληλη εισαγωγή της

αναλογιστικής αναπροσαρμογής

του 12% για να καθίσταται

αυτή οικονομικά ουδέτερη

για το Ταμείο. Στη χώρα μας

η συντάξιμη ηλικία καθορίζεται

από τη νομοθεσία, όπου

ήδη προνοείται ότι μπορεί να

μεταβληθεί σύμφωνα με τη

μεταβολή του προσδόκιμου

ζωής όπως αυτό υπολογίζεται

κάθε 5 χρόνια. Η πρώτη αξιολόγηση

της μεταβολής αφορά

την περίοδο της πενταετίας

2018 – 2023 και θα ολοκληρωθεί

στο προσεχές διάστημα,

αλλά σύμφωνα με τα έως

τώρα διαθέσιμα δεδομένα δεν

προβλέπεται αύξηση του ορίου

συνταξιοδότησης.

Ποιες είναι οι εξελίξεις και

σε ποιο σημείο βρίσκεται

ο κοινωνικός διάλογος

σχετικά με την κατάργηση

του πέναλτι του 12% σε

όσους λαμβάνουν σύνταξη

στα 63 χρόνια και πώς

αλλάζει την εξίσωση του

συνταξιοδοτικού;

Ο κοινωνικός διάλογος

βρίσκεται σε εξέλιξη και

έχουν ήδη ακουστεί διάφορες

απόψεις κατά τη συζήτηση που

διεξήχθη σε σχέση με αυτό το

θέμα στο Συμβούλιο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων και το Εργατικό

Συμβουλευτικό Σώμα,

τόσο από τις συνδικαλιστικές

όσο και από τις εργοδοτικές

οργανώσεις. Σ’ αυτό το πλαί-

Τους τελευταίους μήνες

στη Γαλλία υπάρχουν μεγάλες

αντιδράσεις από τη

γαλλική κοινωνία για την

αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης

από τα 62 στα

EconomyToday 43

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


σιο η θέση της κυβέρνησης

είναι σαφής: Αφενός, η αναλογιστική

αναπροσαρμογή της

σύνταξης των εργαζομένων

που συνταξιοδοτούνται πριν

από τα 65 χρόνια δεν μπορεί

να καταργηθεί πλήρως και για

όλους, επειδή αυτό θα οδηγούσε

σε αρνητικά αποτελέσματα

όπως η αύξηση των εισφορών

ή ο περιορισμός της Βιωσιμότητας


Ασφαλίσεων, όμως αφετέρου,

εφόσον οι δυνατότητες το

επιτρέπουν, μπορεί να εισαχθεί

μια στοχευμένη διορθωτική

παρέμβαση για τους εργαζόμενους

που έχουν συμπληρώσει

πάρα πολλά χρόνια εισφορών,

έτσι ώστε αυτοί να ελαφρυνθούν

ή να εξαιρεθούν από τη

μείωση της σύνταξής τους εάν

συνταξιοδοτηθούν πρόωρα.

Κατά την τελευταία συνεδρία

του Συμβουλίου Κοινωνικών

Ασφαλίσεων έχουν παρουσιαστεί

ορισμένα ενδιαφέροντα

στατιστικά στοιχεία στα μέλη

του Σώματος και αναμένεται

ότι εντός των επόμενων

εβδομάδων θα ολοκληρωθεί

η σχετική αναλογιστική

μελέτη από τις υπηρεσίες του

Διεθνούς Γραφείου Εργασίας

που υποστηρίζουν το Υπουργείο

Εργασίας και Κοινωνικών

Ασφαλίσεων. Τα δεδομένα θα

αξιολογηθούν προσεκτικά και

θα παρουσιαστεί η τελική θέση

της κυβέρνησης η οποία θα

συζητηθεί με τους κοινωνικούς

εταίρους.

Το δημογραφικό και η

υπογεννητικότητα είναι

από τις κύριες μεταβλητές

ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΈΣ

ΑΝΙΣΌΤΗΤΕΣ ΠΡΈΠΕΙ

ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ

ΜΕ ΤΡΌΠΟ ΠΟΥ ΝΑ

ΜΗΝ ΑΝΑΠΑΡΆΓΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΈΣ

ΑΝΙΣΌΤΗΤΕΣ

ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ

ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ

ΤΟΥ ΤΚΑ

που ορίζουν το ζήτημα του

συνταξιοδοτικού στην Ευρώπη

και γενικότερα στη

Δύση. Πώς το σχολιάζετε;

Οι κοινωνίες του δυτικού

κόσμου στον οποίο ανήκουμε

διαθέτουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά

που εντοπίζονται και

στη χώρα μας. Ωστόσο, είναι

απαραίτητη η υποστήριξη των

νέων ανθρώπων έτσι ώστε να

μπορούν να γίνουν γονείς στο

σύγχρονο απαιτητικό περιβάλλον

μέσα από πολιτικές που θα

συμφιλιώνουν την επαγγελματική

και την προσωπική ζωή. Η

κυβέρνηση προωθεί στοχευμένες

πολιτικές προς αυτή την

κατεύθυνση, όπως είναι οι ευέλικτες

μορφές απασχόλησης

με τη χρήση της τεχνολογίας,

έχοντας καταθέσει στη Βουλή

νομοσχέδιο για τη ρύθμιση της

44 EconomyToday

τηλεργασίας, καθώς επίσης και

μέσα από την επεξεργασία μέτρων

ελάφρυνσης των ωρών

εργασίας των πολύτεκνων

γονιών, για τον δημόσιο και

τον ιδιωτικό τομέα.

Ποιος θεωρείτε ότι είναι

ο ρόλος του κράτους στην

εξασφάλιση ότι οι συνταξιούχοι

έχουν τα απαραίτητα

ώστε να έχουν αξιοπρεπή

διαβίωση; Θεωρείτε ότι

αυξάνεται ο ρόλος της ιδιωτικής

αποταμίευσης λόγω

των μεγαλύτερων προκλήσεων

που υπάρχουν στο

κεφάλαιο του Συνταξιοδοτικού;

Σύμφωνα με το Άρθρο 9 του

Συντάγματος της Κυπριακής

Δημοκρατίας, «έκαστος έχει

το δικαίωμα αξιοπρεπούς

διαβιώσεως και κοινωνικής

ασφάλειας», ενώ όπως αναφέρεται

ακολούθως «ο νόμος

θα προβλέψει περί προστασίας

των εργατών, αρωγής προς

τους πτωχούς και συστήματος

κοινωνικών ασφαλίσεων». Το

Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων

λειτουργεί στη βάση της

αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών

και έχει χαρακτήρα κοινωνικό,

όμως δεν παύει να είναι

ανταποδοτικό, σύμφωνα με τις

εισφορές που καταβάλλει και

τις ασφαλιστικές μονάδες που

συγκεντρώνει ο κάθε εργαζόμενος.

Η ανάπτυξη σωστής

ασφαλιστικής κουλτούρας είναι

απαραίτητη για το συνταξιοδοτικό

μέλλον των εργαζομένων,

παράλληλα όμως το κράτος

έχει την ευθύνη στην οποία

ανταποκρίνεται σύμφωνα με

τις δυνατότητές του, υποστηρίζοντας

τους χαμηλοσυνταξιούχους

με επιπρόσθετες παροχές,

αλλά παρ’ όλα αυτά, για

πάρα πολλούς συνταξιούχους

οι συντάξεις εξακολουθούν να

είναι χαμηλές. Όπως ήδη έχουμε

αναφέρει, τόσο ο δεύτερος

όσο και ο τρίτος συνταξιοδοτικός

Πυλώνας έχουν πολύ

σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν

και έτσι αποτελούν

μέρος του σχεδιασμού για τη

μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού

συστήματος.

ΤΟ ΤΑΜΕΊΟ



ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ ΣΤΗ ΒΆΣΗ

ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΎΗΣ

ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΓΕΝΕΏΝ

ΚΑΙ ΈΧΕΙ ΧΑΡΑΚΤΉΡΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ, ΌΜΩΣ

ΔΕΝ ΠΑΎΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ

ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΌ

Πώς αντιμετωπίζονται οι

ανισότητες στο συνταξιοδοτικό

σύστημα, όπως η

γυναικεία ανισότητα και η

ανισότητα μεταξύ διαφόρων

κοινωνικών ομάδων ή

διαφόρων περιοχών στην

Κύπρο;

Η σύνταξη των κοινωνικών

ασφαλίσεων συναποτελείται

από τη «βασική» σύνταξη και

τη συμπληρωματική σύνταξη

και βασίζεται στις αποδοχές

κάθε ασφαλισμένου μέχρι

ενός ανώτατου ορίου. Ο

τρόπος υπολογισμού μεταξύ

της βασικής και συμπληρωματικής

σύνταξης διαφέρει και

βασίζεται τόσο στις εισφορές

που έχουν καταβληθεί όσο και

στις εξομοιούμενες περιόδους

ασφάλισης. Επιπρόσθετες

ασφαλιστικές μονάδες

χορηγούνται για τα χρόνια

της σχολικής και πανεπιστημιακής

εκπαίδευσης, για τη

θητεία στην Εθνική Φρουρά

στους άντρες, για τη γέννηση

παιδιών στις γυναίκες, για τις

περιόδους ανεργίας, κοκ. Έτσι,

οι ενδεχόμενες συνταξιοδοτικές

ανισότητες λαμβάνονται

υπόψη ώστε να περιοριστούν,

αλλά δεν παύουν να υφίστανται,

γι’ αυτό πρέπει να

αντιμετωπιστούν με τρόπο που

να μην αναπαράγει τις κοινωνικές

ανισότητες στο πλαίσιο

της φιλοσοφίας του Ταμείου

Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

EconomyToday 45

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΒΟΥΛΗΣΗ ΚΑΙ

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Στην Κύπρο, οι εργαζόμενοι βασίζονται σε

μεγάλο βαθμό στη γνωστή σύνταξη των

Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Αποδεδειγμένα

το ύψος της σύνταξης αυτής, που είναι και

η μοναδική παροχή σε κάποιο εργαζόμενο

του ιδιωτικού τομέα, δεν επαρκεί για

μια αξιοπρεπή διαβίωση εάν δεν έχει

προηγουμένως φροντίσει για πρόσθετο

εισόδημα.

€

€

€

€

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ

Γενικού διευθυντή του ΣΑΕΚ

Το συνταξιοδοτικό

απασχολεί έντονα

τους ευρωπαϊκούς

θεσμούς σήμερα,

ένα σημαντικό θέμα

όμως που, αν και έπρεπε να

βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες

του μέσου Ευρωπαίου

πολίτη δεν τυγχάνει της απαραίτητης

προσοχής. Οι ατίες

γι’ αυτό είναι πολυεπίπεδες

και πηγάζουν μεταξύ άλλων,

από την τάση του ανθρώπου

να ανησυχεί περισσότερο για

το παρόν και το πολύ άμεσο

μέλλον, παρά για τη μακροπρόθεσμη

ευημερία του.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο

καθένας από εμάς θα πρέπει

να φροντίσει έτσι ώστε να έχει

συνταξιοδοτικά ωφελήματα

στο ύψος του 70 % του τελευταίου

μας μισθού. Αυτό θα μας

επιτρέψει να διατηρήσουμε μια

αξιοπρεπή διαβίωση κατά την

περίοδο της συνταξιοδότησής

μας, δηλαδή την περίοδο κατά

την οποία δεν θα εργαζόμαστε.

Το επίπεδο της διαβίωσης του

καθενός είναι προσαρμοσμένο

στα εισοδήματά του, συνεπώς

η λογική του 70% θα επιτρέψει

στον καθένα να συνεχίσει

χωρίς απότομη αναπροσαρμογή,

έναν παρόμοιο τρόπο

διαβίωσης.

ΣΎΜΦΩΝΑ

ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΎΣ,

Ο ΚΑΘΈΝΑΣ ΑΠΌ

ΕΜΆΣ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΦΡΟΝΤΊΣΕΙ ΈΤΣΙ ΏΣΤΕ ΝΑ

ΈΧΕΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΆ

ΩΦΕΛΉΜΑΤΑ ΣΤΟ

ΎΨΟΣ ΤΟΥ 70 % ΤΟΥ

ΤΕΛΕΥΤΑΊΟΥ ΜΑΣ

ΜΙΣΘΟΎ

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ

ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Στην Κύπρο οι εργαζόμενοι

βασίζονται σε μεγάλο βαθμό

στις κοινωνικές παροχές του

κράτους για την περίοδο της

συνταξιοδότησής τους, τη γνωστή

σύνταξη των Κοινωνικών

Ασφαλίσεων. Αποδεδειγμένα

το ύψος της σύνταξης αυτής,

που είναι και η μοναδική παροχή

σε κάποιο εργαζόμενο του

ιδιωτικού τομέα, δεν επαρκεί

για μια αξιοπρεπή διαβίωση εάν

δεν έχει προηγουμένως φροντίσει

για πρόσθετο εισόδημα,. Το

πρόβλημα δεν αφορά μόνο την

αδυναμία του κράτους να πληρώσει

περισσότερες συντάξεις,

αλλά και από το γεγονός ότι

κατά τη διάρκεια της εργασιακής

μας ζωής δεν καταφέραμε,

για διαφορετικούς λόγους ίσως

ο καθένας μας, να αποταμιεύσουμε

ένα σημαντικό ποσό για

την συνταξιοδότησή μας.

Φυσιολογικά ένας εργαζόμενος

που δυσκολεύεται να τα βγάλει

46 EconomyToday

€

πέρα, δεν μπορεί να σκεφτεί

ότι θα πρέπει να μειώσει ακόμη

περισσότερο το εισόδημα που

παίρνει στο σπίτι επειδή θα

πρέπει να αποταμιεύσει για το

μέλλον. Αυτό είναι κατά την

άποψή μου μια σκληρή πραγματικότητα

και όσο και να θέλουμε

να πείσουμε για κάτι αντίθετο

αυτό θα είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Ειδικά στις περιπτώσεις

ενός εργαζομένου με οικογένεια

και παιδιά, φαντάζει ουτοπικό

να τον πείσει κάποιος ότι

θα στερήσει βασικές ανάγκες

από την οικογένειά του για να

αποταμιεύσει για την περίοδο

της συνταξιοδότησής του.

Πώς μπορεί λοιπόν κάποιος να

λύσει τον γρίφο της αποταμίευσης

για τη συνταξιοδότησή του;

Προφανώς η λύση δεν είναι

απλή και ούτε μπορεί να εφαρμοστεί

από τη μια μέρα στην

άλλη. Όπως για πολλά πράγματα,

η λύση θα πρέπει να είναι

αποτέλεσμα ενός μακροπρόθεσμου

σχεδιασμού, που μπορεί

€

να μην έχει άμεσα αντίκτυπο

στη δική μας ζωή, αλλά θα

μεγιστοποιήσει τα οφέλη των

επόμενων γενιών, των παιδιών

και των εγγονιών μας.

ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

ΜΑΣ

Πιστεύω ότι η λύση στο πρόβλημα

μπορεί να επιτευχθεί εάν

εργαστούμε προς δύο κατευθύνσεις:

1. Στην απλούστευση και ενίσχυση

του θεσμικού πλαισίου

που διέπει τη λειτουργία των

επαγγελματικών συνταξιοδοτικών

ταμείων (δηλαδή τα Ταμεία

Προνοίας και Ταμεία Κλάδου 7

των ασφαλιστικών εταιρειών)

έτσι ώστε ο θεσμός να λειτουργεί

ομαλά, γρήγορα και με απλό

τρόπο που να μπορεί να καταλαβαίνει

ο κάθε εργαζόμενος.

2. Στην υποχρεωτική/αυτόματη

ένταξη όλων των εργαζομένων

σε ένα επαγγελματικό συνταξιοδοτικό

σχέδιο μόλις αυτοί

ξεκινήσουν να εργάζονται. Το

ύψος της ελάχιστης συνεισφοράς

του εργοδότη θα αποτελέσει

σημείο διαβούλευσης μεταξύ

των εμπλεκόμενων φορέων

ξεκινώντας από το μηδέν και

ανεβαίνοντας σταδιακά με την

πάροδο του χρόνου έτσι ώστε

να μην προκαλέσει αναταραχές

στον εργοδοτικό κλάδο.

Τα τελευταία χρόνια έγιναν

αρκετά βήματα σε ό,τι αφορά

στην αναβάθμιση του θεσμικού

πλαισίου για λειτουργία

των Ιδρυμάτων Εργασιακών

Συνταξιοδοτικών Παροχών

(ΙΕΣΠ) και τα Ταμεία Κλάδου 7

των ασφαλιστικών εταιρειών. Το

νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει

μεταξύ άλλων ότι οι εργαζόμενοι

δεν μπορούν πλέον εύκολα να

ρευστοποιούν τα συνταξιοδοτικά

αποθεματικά τους όταν αλλάζουν

εργοδότη. Αυτό αποτελεί μια

από τις πιο σημαντικές πρόνοιες

της νέας νομοθεσίας, μαζί με τη

δυνατότητα για μεταφορά των

αποθεματικών των ταμείων (στο

σύνολό τους ή ανά εργαζόμενο)

από ένα ταμείο σε άλλο.

Απώτερος σκοπός της νομοθεσίας

είναι η δυνατότητα για

διατήρηση των αποταμιεύσεων

ενός εργαζομένου σε ένα ταμείο,

ακόμα και αν ο εργαζόμενος

αλλάξει εργοδότη και η συνέχιση

της κατάθεσης εισφορών (του

εργαζόμενου και του εργοδότη)

χωρίς να ξεκινήσει ξανά από το

μηδέν, αφού στο μεταξύ θα έχει

ρευστοποιήσει και ξοδέψει τις

αποταμιεύσεις από την προηγούμενη

εργοδότησή του. Με την

ύπαρξη μιας αυτοματοποιημένης

και απλής διαδικασίας μεταφοράς

των αποταμιεύσεων του στο

συνταξιοδοτικό ταμείο του νέου

εργοδότη, ο κάθε υπάλληλος

θα είναι σε θέση να αποταμιεύει

από την πρώτη μέχρι τη

τελευταία μέρα της εργοδότησής

του και έτσι θα καταφέρει με την

αφυπηρέτησή του να μαζέψει

ένα σημαντικό κομπόδεμα που

θα τον βοηθήσει στη διαβίωσή

του ως συνταξιούχος.

Η δεύτερη κατεύθυνση έρχεται

να συμπληρώσει αυτό που

περιγράψαμε παραπάνω. Με

μια αυτόματη και υποχρεωτική

ένταξη σε ένα συνταξιοδοτικό

ταμείο, ο κάθε εργαζόμενος θα

γνωρίζει από την πρώτη μέρα

της εργασίας του ποιο είναι

το πραγματικό του εισόδημα,

αφού από αυτό έχει αφαιρεθεί

ένα μικρό ποσό το οποίο

αποταμιεύεται για τη συνταξιοδότησή

του. Σιγά σιγά αυτό θα

δημιουργήσει, κατά την άποψή

μου, μια κουλτούρα αποταμίευσης

αφού ο εργαζόμενος θα

μπορεί να βλέπει τις αποταμιεύσεις

του να αυξάνονται. Με

τις νέες υπηρεσίες που παρέχονται

από τις ασφαλιστικές

εταιρείες με τα συνταξιοδοτικά

προϊόντα του Κλάδου 7 καθώς

και ορισμένα από τα πολυεπιχειρησιακά

Ταμεία Προνοίας, ο

εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα

να επιλέγει επενδυτική πολιτική,

να βλέπει το πραγματικό

υπόλοιπό του και την απόδοση

των επενδύσεων του και να

διατηρεί συνεχώς τον έλεγχο

της αποταμίευσής του.

Τα παραπάνω ίσως να φαντάζουν

ουτοπικά, η πραγματικότητα

όμως είναι ότι δεν είναι

πολύ μακριά από το σημείο που

βρισκόμαστε τώρα. Οι τελευταίες

αλλαγές στο νομοθετικό

πλαίσιο, ο έντονος ανταγωνισμός

στα προϊόντα Κλάδου 7

από ασφαλιστικές εταιρείες

και πολυεπιχειρησιακά Ταμεία

Προνοίας, δημιουργούν τις

κατάλληλες συνθήκες για ένα

μακροπρόθεσμο σχεδιασμό από

πλευράς κράτους, ο οποίος σε

τελική ανάλυση θα έχει θετικό

αντίκτυπο τόσο στους πολίτες

όσο και στο ίδιο το κράτος.

Αυτό που απομένει είναι η πολιτική

βούληση για προώθηση

τέτοιων πολιτικών, κάτι που στη

χώρα μας δυστυχώς αποτελεί

συνήθως το πιο δύσκολο

εμπόδιο για όλα όσα πρέπει να

γίνουν για το μέλλον.

EconomyToday 47

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Η ΔΎΣΚΟΛΗ ΕΞΊΣΩΣΗ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΎ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΎ

ΚΑΙ ΤΗΣ


ΤΟΥ ΤΆΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ

Λαμβάνοντας υπόψη

την αύξηση στις

τιμές των προϊόντων

και υπηρεσιών, τα

υψηλά επιτόκια και

ενοίκια και τις συνεχώς αυξανόμενες

ανάγκες των οικογενειών, ο

επανασχεδιασμός των οικογενειακών

προϋπολογισμών γίνεται, για

ακόμη μια φορά, επιτακτικός.

Πέραν των τρεχουσών αναγκών ο

καθένας θα πρέπει να προγραμματίσει

και για την περίοδο συνταξιοδότησης

με τις συντάξεις του

Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων

να μην είναι επαρκείς.

ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΏΝΕΣ

ΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙ-

ΚΌ – ΠΡΏΤΟΣ

ΠΥΛΏΝΑΣ ΤΟ

ΤΑΜΕΊΟ ΚΟΙΝΩΝΙ-

ΚΏΝ ΑΣΦΑΛΊΣΕΩΝ

Το συνταξιοδοτικό σύστημα κάθε

κοινωνίας βασίζεται σε τρεις ουσιαστικά

Πυλώνες. Ο πρώτος αφορά

την εθνική σύνταξη, η οποία είναι

υποχρεωτική και το ποσό εξαρτάται

από τις συνεισφορές στο

Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Για τους μεν εργοδοτούμενους, το

ποσό των εισφορών αποκόπτεται

από τη μισθοδοσία τους και μαζί

με τη συνεισφορά του εργοδότη

καταβάλλεται μηνιαίως. Για τους δε

αυτοεργοδοτούμενους, η καταβολή

γίνεται ανά τρίμηνο.

Οπότε ανάλογο με την απασχόληση

του ατόμου και το ύψος του

μισθού και των εισοδημάτων που

λαμβάνει κατά τη διάρκεια της

«ενεργούς απασχόλησης» είναι

και το ύψος της σύνταξης. Θα πρέπει

να σημειωθεί ότι υπάρχει στην

Κύπρο ο θεσμός της ελάχιστης

σύνταξης, καθώς αρκετές φορές

έχουμε δει έκτακτα μέτρα / επιδόματα

σε χαμηλοσυνταξιούχους.

Σημειώνεται ότι, κύριο μέλημα

της εκάστοτε κυβέρνησης και

γενικότερα της πολιτείας, είναι η

διασφάλιση της Βιωσιμότητας του

συνταξιοδοτικού και προς αυτή την

κατεύθυνση γίνονται αναλογιστικές

μελέτες που λαμβάνουν υπόψη τις

αναμενόμενες ανάγκες με βάση

τα ηλικιακά χαρακτηριστικά του

πληθυσμού, τις εισφορές και τις

αποδόσεις.

Η συνεχιζόμενη γήρανση του

πληθυσμού επιβαρύνει το ταμείο

εφόσον περισσότερα είναι τα

άτομα που λαμβάνουν σύνταξη και

λιγότερα αυτά που συνεισφέρουν.

Υπενθυμίζεται ότι με την εφαρμογή

του μνημονίου προ δεκαετίας

ΤΟ ΚΆΘΕ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΌ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΊΣΕΙ

ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΌΤΗΣΉΣ ΤΟΥ

ΑΦΟΎ ΟΙ ΣΥΝΤΆΞΕΙΣ ΤΟΥ

ΤΚΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΕΠΑΡΚΕΊΣ

επιβλήθηκε τόσο αύξηση στις

εισφορές προς το ταμείο, αλλά και

αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης.

ΤΑ ΤΑΜΕΊΑ

ΠΡΟΝΟΊΑΣ ΚΑΙ ΤΑ

ΤΑΜΕΊΑ

ΣΥΝΤΆΞΕΩΣ

Ο Δεύτερος Πυλώνας αφορά τα

Ταμεία Προνοίας και τα Ταμεία

Συντάξεως, όπου εργοδότες και

εργοδοτούμενοι καταβάλλουν

εισφορές με βάση το καταστατικό

του ταμείου που εγκρίθηκε από

τις Αρχές. Τα περισσότερα ταμεία

προνοούν την εφάπαξ πληρωμή,

κυρίως για φορολογικούς σκοπούς,

του ποσού που αναλογεί στο

μέλος, είτε κατά την αφυπηρέτησή

του ή τον τερματισμό της συγκεκριμένης

εργοδότησης. Σημειώνεται

ότι οι συγκεκριμένες εισφορές

όπως και αυτές του Ταμείου Συντάξεως,

αφαιρούνται για σκοπούς

υπολογισμού του φορολογητέου

εισοδήματος.

48 EconomyToday

ΤΡΊΤΟΣ ΠΥΛΏΝΑΣ

ΟΙ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΕΣ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΑΠΟΤΑΜΙΕΎΣΕΩΝ

Ο επόμενος Πυλώνας είναι

προαιρετικός και ιδιωτικός και

αφορά κυρίως στη δυνατότητα

κάθε ιδιώτη να επενδύσει/αποταμιεύσει

μέρος του καθαρού του

εισοδήματος μέσω επενδυτικών

σχεδίων ή ασφαλιστικών σχεδίων

με συγκεκριμένη απόδοση, ανάλογα

με το ρίσκο που θα ήθελε ο

κάθε ιδιώτης ν’ αναλάβει.

Υπάρχει υποχρέωση από τους

Οργανισμούς που αναλαμβάνουν

τέτοια σχέδια να αξιολογήσουν

τον συμβαλλόμενο, όσον αφορά

τις γνώσεις τους στις επενδύσεις

και το ρίσκο που θα μπορούσε να

αναλάβει με βάση την οικονομική

του κατάσταση και τα

εισοδήματά του.

Η ΔΎΣΚΟΛΗ

ΕΞΊΣΩΣΗ ΑΝΆΜΕ-

ΣΑ ΣΤΟ ΠΑΡΌΝ ΚΑΙ

ΣΤΟ ΜΈΛΛΟΝ

Κύριος ρόλος ενός συνταξιοδοτικού

συστήματος είναι η

διασφάλιση ενός ελάχιστου

επιπέδου διαβίωσης για όλο

τον πληθυσμό μετά τη συνταξιοδότησή

του. Σε σχέση με την

ασφάλιση και τα Ταμεία Προνοίας,

παρέχονται συγκεκριμένα

κίνητρα. Μεγαλύτερη συνεισφορά

από τον πολίτη, ισοδυναμεί

και σε μείωση των διαθέσιμων

εισοδημάτων του, προς όφελος

όμως της διασφάλισης ενός

σταθερού εισοδήματος κατά τη

συνταξιοδότησή του και καλής

ποιότητας υπηρεσιών υγείας

όταν τις χρειαστεί.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο

πάνω, η κάθε οικογένεια καλείται

να διαχειριστεί τα εισοδήματα

της με τέτοιο τρόπο ώστε

να διατηρήσει ένα καλό βιοτικό

επίπεδο, να προγραμματίσει

για το μέλλον των παιδιών π.χ

σπουδές και να διασφαλίσει

μια αξιοπρεπή διαβίωση για

τα γεράματα. Γίνεται αντιληπτό

ότι αυτό αποτελεί μια δύσκολη

εξίσωση μέσα στο τωρινό οικονομικό

περιβάλλον.

Κάθε οικογένεια προχωρεί σε

αξιολόγηση των εισοδημάτων

της, του ποσού που απαιτείται

για τις καθημερινές ανάγκες, για

αποταμίευση και ενδεχομένως

διασφάλιση των κεφαλαίων

για δύσκολες εποχές και για τη

συνταξιοδότηση, για επενδύσεις

σε ακίνητα, είτε για διασφάλιση

«παθητικού εισοδήματος» ή για

ιδία χρήση και σε κινητές αξίες.

Μέρος αυτής της άσκησης είναι

η δυνατότητα και το ύψος του

δανεισμού που μπορεί ν’ αναλάβει

ένα νοικοκυριό.

ΟΙ ΚΑΤΑΘΈΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΤΟ ΑΥΞΗΜΈΝΟ

ΚΌΣΤΟΣ ΖΩΉΣ

Οι αυξήσεις των επιτοκίων σκοπό

έχουν να απορροφήσουν ρευστότητα

από την αγορά ώστε να περιοριστεί

η ζήτηση και κατ’ επέκταση

οι πληθωριστικές πιέσεις. Για τους

μεν δανειολήπτες αυτό περιορίζει

το οικογενειακό τους εισόδημα

εφόσον αυξάνονται οι δόσεις τους,

για τους δε καταθέτες, κυρίως τους

συντηρητικούς, δίνεται σταδιακά η

ευκαιρία διατήρησης καταθέσεων

και επιτοκίων εισοδημάτων. Οι τόκοι,

τα μερίσματα και τα εισπρακτέα

ενοίκια θεωρούνται παθητικό εισόδημα

αν αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται

στις καθημερινές ασχολίες

(π.χ για μια εταιρεία που ασχολείται

με ακίνητα η ενοικίαση είναι μέσα

στις κύριες δραστηριότητές της).

Αδιαμφισβήτητα, οποιεσδήποτε

επενδύσεις έχουν και το ρίσκο

τους, καθώς το επίπεδο το οποίο

ο καθένας αναλαμβάνει εξαρτάται

από τις δυνατότητες και τη διάθεση

ανάληψης ρίσκου. Φυσικά με

τις καταθέσεις το κάθε πράγμα

έχει δύο όψεις. Για παράδειγμα,

η αύξηση των ενοικίων ενισχύει

τις αποδόσεις όσων επέλεξαν να

επενδύσουν παλιότερα σε ακίνητα

αλλά από την άλλη, δυσχεραίνει το

στεγαστικό ζήτημα για όσους αναζητούν

οικιστικό ακίνητο για ενοικίαση

ή για αγορά. Παρά το γεγονός

ότι ο μέσος όρος των μισθών στην

Κύπρο έχει αυξηθεί (οι εταιρείες

που επέλεξαν να μετεγκατασταθούν

στην Κύπρο παραχωρούν

σημαντικά αυξημένες απολαβές)

η αύξηση είναι μόνο ένα ποσοστό

των αυξήσεων που παρατηρούνται

στο κόστος ζωής. Είναι και αυτός

ένας λόγος που κάνει τη διαχείριση

των οικογενειακών εισοδημάτων

δύσκολη.

Επισημαίνεται από την άλλη ότι,

τα ποσοστά ανεργίας στην Κύπρο

διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα

λόγω των θετικών ποσοστών

ανάπτυξης που παρουσιάζει η

κυπριακή οικονομία. Γίνεται κατανοητό

ότι οποιαδήποτε σημαντική

επιβράδυνση ή στο χειρότερο

σενάριο ύφεση, αναμένεται να

επηρεάσει σημαντικά τα ποσοστά

απασχόλησης.

EconomyToday 49

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΈΧΟΥΝ ΩΡΙΜΆΣΕΙ

ΟΙ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΓΙΑ ΈΝΑ

ΝΈΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΌ

ΜΟΝΤΈΛΟ;

ΤΟΥ ΜΙΧΆΛΗ ΑΝΤΩΝΊΟΥ

Γενικού διευθυντή της ΟΕΒ

Η

ανάγκη για επαναξιολόγηση

και επανασχεδιασμό,

με σκοπό

τον εκσυγχρονισμό


συστήματος της χώρας μας, έχει

αναγνωριστεί εδώ και καιρό από

την Πολιτεία και τους κοινωνικούς

εταίρους και αυτή τη στιγμή γίνεται

μια προσπάθεια μέσω της εκπόνησης

εξειδικευμένων μελετών από

το Διεθνές Γραφείο Εργασίας για

ολιστική προσέγγιση του θέματος.

Ο σκοπός των μελετών, που

διενεργούνται για λογαριασμό του

Υπουργείου Εργασίας, είναι να βοηθήσουν

τους εταίρους να αξιολογήσουν

τις διάφορες επιλογές για την

υιοθέτηση ενός νέου συστήματος,

στη βάση πραγματικών στοιχείων,

παραμέτρων και καλών πρακτικών,

50 EconomyToday

έτσι ώστε οι όποιες αποφάσεις

ληφθούν για το μέλλον να μπορούν

να πετύχουν τους στόχους που

θα τεθούν για το επίπεδο των

συντάξεων και ταυτόχρονα να είναι

οικονομικά βιώσιμες σε μακροπρόθεσμο

ορίζοντα.

Για την Ομοσπονδία Εργοδοτών &

Βιομηχάνων (ΟΕΒ) το συνταξιοδοτικό

σύστημα αποτελούσε ανέκαθεν

ζήτημα εθνικής σημασίας, καθώς η

παροχή επαρκών συντάξεων αποτελεί

την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα

στη φτώχεια και στη διασφάλιση

ενός αξιοπρεπούς επιπέδου

ζωής μετά την ολοκλήρωση του

εργάσιμου βίου. Την ίδια σημασία

αποδίδει ο Χάρτης των Θεμελιωδών

Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής

Ένωσης, ο οποίος ορίζει στο Άρθρο

25 ότι «η Ένωση αναγνωρίζει και

σέβεται το δικαίωμα των ηλικιωμένων

προσώπων να διάγουν

αξιοπρεπή και ανεξάρτητη ζωή και

να συμμετέχουν στον κοινωνικό και

πολιτιστικό βίο».

Η ΓΉΡΑΝΣΗ ΤΟΥ

ΠΛΗΘΥΣΜΟΎ ΑΣΚΕΊ

ΜΕΓΆΛΗ ΠΊΕΣΗ ΣΤΑ

ΔΗΜΌΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ

ΚΑΘΏΣ ΑΥΞΆΝΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΔΑΠΆΝΕΣ ΥΓΕΊΑΣ

ΚΑΙ ΣΥΝΤΆΞΕΩΝ, ΕΝΏ

ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ ΜΕΙΏΝΕΤΑΙ

Η ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ ΒΆΣΗ

ΠΊΕΣΗ ΣΤΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ

Σε σχέση με το θέμα των συντάξεων,

θα πρέπει να πούμε ότι η

συζήτηση για την ενίσχυση των

εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων

αφορά όλη την Ευρώπη καθώς

οι πολίτες αυτής έχουν πλέον μεγαλύτερο

προσδόκιμο ζωής, γεγονός

που δημιουργεί σοβαρές συνέπειες

για τη δημοσιονομική Βιωσιμότητα,

τις παροχές υγείας και μακροχρόνιας

περίθαλψης και την κοινωνική

συνοχή των κρατών – μελών της

Ένωσης. Συγκεκριμένα, την τελευταία

δεκαετία ο πληθυσμός της

Ε.Ε. σε ηλικία εργασίας μειώθηκε

από 269 εκατομμύρια το 2012

σε 264 εκατομμύρια το 2021.

Το 2022, ο αριθμός των απασχολουμένων

ατόμων ηλικίας 20-64

ετών στην Ε.Ε. ήταν συνολικά

193,5 εκατομμύρια ενώ ο αριθμός

αυτός αναμένεται να συρρικνωθεί

περαιτέρω τις επόμενες δεκαετίες,

με απώλεια επιπλέον 35 εκατομ-

μυρίων ατόμων έως το 2050. Τα

άτομα που παραμένουν στην αγορά

εργασίας καλούνται ουσιαστικά

να χρηματοδοτήσουν τη συνεχώς

αυξανόμενη ομάδα συνταξιούχων

πολιτών. Κατά συνέπεια η γήρανση

του πληθυσμού ασκεί μεγάλη πίεση

στα δημόσια οικονομικά καθώς

αυξάνονται οι δαπάνες υγείας και

συντάξεων ενώ παράλληλα μειώνεται

η φορολογική βάση αφού

ολοένα και λιγότεροι εργαζόμενοι

στηρίζουν με τις εισφορές τους

ολοένα και περισσότερους συνταξιούχους.

Τις επιπτώσεις αυτές τις

βιώνει και η χώρα μας και οι πιέσεις

σε σχέση με την αποδοτικότητα

του συνταξιοδοτικού συστήματος

ολοένα και εντείνονται.

ΠΡΟΣΚΤΙΚΆ

ΒΉΜΑΤΑ

Για τους πιο πάνω λόγους ο

εκσυγχρονισμός του συστήματος

αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση

που καλείται να διαχειριστεί

η τριμερής συνεργασία, κράτος και

κοινωνικοί εταίροι, για θέματα που

άπτονται των αρμοδιοτήτων τους.

Η προσπάθεια αυτή επιβάλλεται να

είναι προσεκτική και μεθοδευμένη

ώστε να καταστεί το συνταξιοδοτικό

μας σύστημα βιώσιμο

και αποδοτικό, για να εξυπηρετεί

τον σκοπό του. Θα πρέπει κατά

συνέπεια, να διεξαχθεί εις βάθος

συζήτηση και αξιολόγηση του

συστήματος που θα λάβει υπόψη

την αύξηση του προσδόκιμου

ζωής, την υπογεννητικότητα, τις

οικονομικές συνθήκες, το θεσμικό

πλαίσιο και τους Τρεις Πυλώνες

συνταξιοδοτικών παροχών και

άλλους παράγοντες που επηρεάζουν

τη μελλοντική πορεία και

αποδοτικότητά του.

Οι προκλήσεις είναι πολλές και

θα πρέπει να ληφθούν τέτοιες

αποφάσεις που θα διαμορφώνουν

ένα ενιαίο σύστημα το οποίο θα

λαμβάνει υπόψη τις αποδόσεις του


(ΤΚΑ) αλλά και την προβλεπόμενη

εξέλιξη στις κοινωνικές παροχές.

Πέραν όμως του βασικού πυλώνα

του συστήματος που αφορά το

ΤΚΑ, χρειάζεται να ενδυναμωθούν

ο 2ος Πυλώνας (Ταμεία Προνοίας

και επαγγελματικά συνταξιοδοτικά

σχέδια) και ο 3ος Πυλώνας

(Σχέδια ιδιωτικής συνταξιοδοτικής

Ασφάλισης) συνταξιοδοτικών

παροχών. Ο ρόλος που οφείλει

να επιτελέσει ο ιδιωτικός τομέας

μέσω των διαφόρων σχεδίων/ταμείων

συνταξιοδοτικών παροχών,

είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη

συμπλήρωση των συντάξιμων

ωφελημάτων και τη διασφάλιση

της επάρκειάς τους και θα πρέπει

συνεπώς να δοθούν τα κατάλληλα

κίνητρα, φορολογικά και άλλα, για

την ανάπτυξη του τομέα αυτού. Τα

κίνητρα δεν πρέπει να οδηγήσουν

στην εισαγωγή νομικών υποχρεώσεων

που θα δημιουργήσουν

πρόσθετο υποχρεωτικό κόστος για

τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα καθώς

λειτουργούμε σε ένα πολύ αβέβαιο

και ρευστό οικονομικό περιβάλλον.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε

το νέο νομικό πλαίσιο

λειτουργίας των Ιδρυμάτων

Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών

Παροχών (ΙΕΣΠ) όπως αυτό καθορίστηκε

με τον Νόμο του Ιανουαρίου

2020 που θέτει αυστηρότερες

προϋποθέσεις διαχείρισης, καθώς

και τις δύο οδηγίες που εκδόθηκαν

τον Ιούλιο του 2021 και επιτρέπουν

τη μεταφορά από ένα Ταμείο

Προνοίας σε άλλο ή από Ταμείο

Προνοίας σε σχέδιο ιδιωτικής

συνταξιοδοτικής ασφάλισης.

ΔΥΣΠΙΣΤΊΑ

ΓΙΑ ΤΟ 12%

Tην ίδια ώρα χρειάζεται να είμαστε

ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να μη

δημιουργούνται αντικίνητρα για

απασχόληση αλλά αντιθέτως να

ωθούνται οι πολίτες να παραμένουν

στην εργασία. Για τον λόγο

αυτό η ΟΕΒ προσεγγίζει με τεράστια

επιφυλακτικότητα και δυσπιστία

την πρόταση που προωθείται

από το συνδικαλιστικό κίνημα για

άρση της αναλογιστικής μείωσης

στις συντάξεις που εισήχθη το

2012 για άτομα που αποφασίζουν

να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα και

συγκεκριμένα στο 63ο έτος ηλικίας

(δηλαδή την έμμεση μείωση της

συντάξιμης ηλικίας) και ειδικότερα

στην αποσπασματική υιοθέτησή

του στην απουσία σχετικών

μελετών που να τεκμηριώνουν

αναγκαιότητα διαφοροποίησης του

μέτρου αυτού.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να

έχουμε κατά νου ότι το ύψος των

συνταξιοδοτικών ωφελημάτων, το

ύψος των εισφορών και η συντάξιμη

ηλικία είναι συγκοινωνούντα

δοχεία. Έτσι, αν γίνει μείωση της

συντάξιμης ηλικίας (η κατάργηση

της αναλογιστικής προσαρμογής

του 12% ισοδυναμεί με μείωση

της συντάξιμης ηλικίας από το 65ο

στο 63ο έτος), τότε για να είναι

βιώσιμο το σύστημα (δηλαδή για

να έχει πόρους για να καταβάλλει

συντάξεις στους συνταξιούχους)

θα πρέπει είτε να αυξηθούν οι

εισφορές, είτε να μειωθούν οι συντάξεις.

Τρίτη επιλογή δεν υπάρχει.

ΌΧΙ ΣΕ ΠΡΌΣΘΕΤΟ

ΚΌΣΤΟΣ

Ιδιαίτερα σημαντικό για την ΟΕΒ

είναι το γεγονός ότι βάσει των αναλογιστικών

μελετών, η Βιωσιμότητα

του ΤΚΑ είναι διασφαλισμένη

μέχρι το 2080. Κρίνεται συνεπώς

αναγκαίο όπως στα πλαίσια της

όλης προσπάθειας διαφυλαχτούν

όσα πετύχαμε μέχρι σήμερα, χωρίς

οι όποιες αποφάσεις να οδηγήσουν

σε πρόσθετο κόστος και περαιτέρω

αύξηση στις εισφορές, πέραν των

όσων είναι ήδη συμφωνημένα και

καθορισμένα στην υφιστάμενη

νομοθεσία. Συμπερασματικά, οι

συντάξεις προστατεύουν τους

πολίτες, εγγυώμενες ισόβιο εισόδημα

ανεξάρτητα από τη διάρκεια

ζωής. Θα πρέπει να καλλιεργηθεί

συνταξιοδοτική κουλτούρα και

συνείδηση και να γίνει αντιληπτό

ότι το να προνοείς νωρίς για το

συνταξιοδοτικό, δεν αποτελεί μια

συνηθισμένη επενδυτική απόφαση

αλλά απόφαση που θα καθορίσει

την ποιότητα και τον τρόπο ζωής

μας στην περίοδο εκείνη που δεν

θα έχουμε άλλα βιοποριστικά μέσα.

Είναι επίσης παραδεκτό ότι οι δυνατότητες

του κρατικού συνταξιοδοτικού

συστήματος να διασφαλίσει τη

μελλοντική Βιωσιμότητα και επάρκεια

των συντάξεων, περιορίζονται

διαχρονικά λόγω της δημογραφικής

πίεσης και ειδικότερα στην Κύπρο

λόγω και της οικονομικής κρίσης

του 2013 και της υγειονομικής

κρίσης των τελευταίων δύο ετών

– τις προεκτάσεις των οποίων θα

αποτυπώσουμε στα επόμενα λίγα

χρόνια. Γι’ αυτό παραμένει η ανάγκη

για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο

σύνολο του κυπριακού συνταξιοδοτικού

συστήματος πέραν από τις

αλλαγές που έγιναν τα τελευταία

χρόνια και η ανάγκη αυτή γίνεται

ολοένα και πιο έντονη. Οι μεταρρυθμίσεις

θα πρέπει να γίνουν με ενιαία

και συντονισμένη προσέγγιση σε

σχέση με τις υφιστάμενες συνταξιοδοτικές

ρυθμίσεις και κόστος, με

τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων

στον διάλογο, όπως έχει διαχρονικά

αποδειχτεί, να είναι καταλυτικός.

EconomyToday 51

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΣΤΑΔΙΑΚΉ ΑΎΞΗΣΗ

ΤΗΣ ΣΥΝΤΆΞΙΜΗΣ

ΗΛΙΚΊΑΣ

ΤΟΥ ΑΙΜΊΛΙΟΥ ΜΙΧΑΉΛ

Διευθυντή Τμήματος Εργασιακών

Σχέσεων ΚΕΒΕ

Το θέμα της επάρκειας

(ικανότητα των

σχεδίων να παρέχουν

ικανοποιητικό

επίπεδο σύνταξης)

και Βιωσιμότητας (ικανότητα

των Ταμείων Συντάξεων να

ανταποκριθούν στις σημερινές

και μελλοντικές τους υποχρεώσεις)

των σχεδίων σύνταξης

είναι ένα από τα κυριότερα

προβλήματα στις περισσότερες

αναπτυγμένες χώρες του

κόσμου.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΕΣ

ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΩΝ

ΤΑΜΕΊΩΝ

ΣΥΝΤΆΞΕΩΝ

Τα Ταμεία Συντάξεων έχουν

να αντιμετωπίσουν τις εξής

βασικές προκλήσεις:

1. Οι δημογραφικές αλλαγές

και κυριότερα η γήρανση του

πληθυσμού που οφείλεται

α) στην υπογεννητικότητα, που

περιορίζει τον αριθμό των

εργαζομένων που

συνεισφέρουν και

β) στην αύξηση του προσδόκιμου

ζωής που αυξάνει δυσανάλογα

τον αριθμό των

συνταξιούχων και

2. τα δυσανάλογα ψηλά

ωφελήματα που προβλέπουν

τα περισσότερα σχέδια. Στην

Κύπρο λόγω της γήρανσης του

πληθυσμού και της αύξησης

του προσδόκιμου ζωής, η αναλογία

των συνταξιούχων προς

αυτούς που συνεισφέρουν στο

Η ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΌ ΜΕ

ΤΗΝ ΑΎΞΗΣΗ ΤΟΥ

ΠΡΟΣΔΌΚΙΜΟΥ ΖΩΉΣ

ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ

ΕΠΗΡΕΆΣΟΥΝ

ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΌΤΗΤΑ

ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ

ΣΤΟ ΜΈΛΛΟΝ


θα μειώνεται. Συγκεκριμένα

προβλέπεται πως από 3,1

εισφορείς Τ.Κ.Α που υποστηρίζουν

μια σύνταξη του ταμείου

το 2018 η αναλογία αυτή θα

μειωθεί σε 2,9 εισφορείς για

έναν συνταξιούχο του Τ.Κ.Α

το 2060 και 1,9 εισφορείς

το 2080. Αυτό το στοιχείο σε

συνάρτηση με την αύξηση του

προσδόκιμου ζωής είναι παράμετροι

που θα πρέπει συχνά

να αξιολογούνται, καθότι είναι

από τους βασικούς δείκτες που

επηρεάζουν ένα συνταξιοδοτικό

σύστημα.

Οι συνταξιούχοι αποτελούν μια

συνεχώς αυξανόμενη κατηγορία

πληθυσμού, η μόνη που

αυξάνεται σε αριθμό και οι

οποίοι συνήθως δεν αποταμιεύουν,

κυρίως καταναλώνουν.

Επομένως η καλή τους οικονομική

κατάσταση βοηθά την κατανάλωση,

τον κύκλο εργασιών

52 EconomyToday

των επιχειρήσεων και γενικά

την οικονομία. Η Ευρωπαϊκή

Ένωση αντιμετωπίζει σήμερα

πρόβλημα της γήρανσης του

πληθυσμού όπως ακριβώς

συμβαίνει και στην Κύπρο.

Για επίλυση του προβλήματος

πολλά κράτη μέλη έχουν επεκτείνει

το όριο αφυπηρέτησης.

Η επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης

των εργαζομένων από

πολλά κράτη μέλη γίνεται διότι

στην Ευρώπη επικρατούν δύο

φαινόμενα, αφενός της αύξησης

του προσδόκιμου ζωής και

αφετέρου της υπογεννητικότητας

που αναμφίβολα επιφέρουν

τη γήρανση του πληθυσμού.

Πιθανή απειλή για τα δημόσια

οικονομικά χαρακτηρίζει το

συνταξιοδοτικό σύστημα της

Κύπρου το Δημοσιονομικό

Συμβούλιο, τονίζοντας την

ανάγκη επανασχεδιασμού του.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται

στην έκθεση του συμβουλίου

είναι ανησυχητικά. Εκτός από

την αναμενόμενη γήρανση του

πληθυσμού και της αύξησης

του προσδόκιμου ζωής, μεγάλο

ποσοστό κυπριακών νοικοκυριών

ενώ έχουν ψηλό χρέος

και σημαντικές αδυναμίες στην

εξυπηρέτησή του, ταυτόχρονα

έχουν ένα υπερβολικά χαμηλό

ποσοστό αποταμίευσης σε σχέση

με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά

δεδομένα.

ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

ΤΑΜΕΊΟΥ


ΑΣΦΑΛΊΣΕΩΝ –

ΕΠΆΡΚΕΙΑ

ΣΥΝΤΆΞΕΩΝ

Σύμφωνα με την τελευταία

αναλογιστική μελέτη η

μακροχρόνια Βιωσιμότητα

των συνταξιοδοτικών παροχών


Ασφαλίσεων διατηρείται μέχρι

το 2080 με διατήρηση και

του ποσοστού εισφοράς στο

2,3% επί των ασφαλιστικών

αποδοχών για διασφάλιση της

Βιωσιμότητας των βραχυπρόθεσμων

παροχών. Η αναλογιστική

μελέτη αναδεικνύει

για πολλοστή φορά ότι το

πρόβλημα της γήρανσης του

πληθυσμού αναμένεται να

επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά

και το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων καθιστώντας

αναγκαία την ενίσχυση του

Δεύτερου και Τρίτου Πυλώνα

του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Η εξασφάλιση επαρκούς

και βιώσιμου συνταξιοδοτικού

συστήματος για τους πολίτες

της κάθε χώρας πρέπει να αποτελεί

προτεραιότητα. Εφόσον ο

Πρώτος Πυλώνας που είναι το


δεν επαρκεί για να έχει

κάποιος αξιοπρεπή σύνταξη θα

πρέπει να αναπτυχθούν ο Δεύτερος

και ο Τρίτος Πυλώνας.

1ος ΠΥΛΏΝΑΣ

Θεσμοθετημένο σύστημα

Κοινωνικής Ασφάλισης

Το Θεσμοθετημένο με βάση

τον νόμο Γενικό Σύστημα


υποχρεωτικό για κάθε μισθωτό

ή αυτοαπασχολούμενο. Το

Σύστημα Κοινωνικής Σύνταξης

που αποτελεί επίσης μέρος του

εκ του νόμου προβλεπόμενου

συστήματος συνταξιοδότησης

εγγυάται την παροχή σύνταξης

γήρατος σε όλους όσοι

έχουν συμπληρώσει το 65ο

έτος της ηλικίας του και δεν

δικαιούνται σύνταξη από το

Γενικό Σύστημα Κοινωνικών

Ασφαλίσεων ή από άλλη πηγή.

Σήμερα η συντάξιμη ηλικία

είναι το 65ο έτος. Όμως κάτω

από προϋποθέσεις η συντάξιμη

ηλικία μπορεί να είναι και το

63ο έτος και οι ασφαλισμένοι

που κάνουν χρήση αυτού του

δικαιώματος λαμβάνουν μειω-

EconomyToday 53

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


μένη σύνταξη κατά 12%. Ως

εκ τούτου γίνονται οι πιο κάτω

εισηγήσεις:

1. Το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων θα πρέπει να

ανεξαρτητοποιηθεί από την

κυβέρνηση και να δημιουργηθεί

ένας ανεξάρτητος Οργανισμός

με Ειδική Επιτροπή

Επένδυσης όπως εισηγείται σε

σχετική μελέτη της η Διεθνής

Τράπεζα, ο οποίος θα διαχειρίζεται

το αποθεματικό του

ταμείου. Ο Οργανισμός αυτός

θα διοικείται από συμβούλιο

που θα διορίζεται με βέλτιστες

πρακτικές.

2. Μέχρι να εφαρμοστεί το πιο

πάνω οι εκάστοτε κυβερνήσεις

να μη δικαιούνται να δανείζονται

από το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων για κάλυψη

των χρηματοδοτικών αναγκών

του κράτους.

ΝΑ ΜΕΛΕΤΗΘΕΊ

Η ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΑ

ΕΝΟΠΟΊΗΣΗΣ

ΤΑΜΕΊΩΝ ΠΡΟΝΟΊΑΣ

ΒΆΣΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑΣ

Ή ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΎ

ΤΟΜΈΑ

3. Το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων να αποστέλλει

κάθε χρόνο στο κάθε μέλος

του το ποσό της σύνταξης που

αναμένεται να πάρει κατά την

αφυπηρέτησή του έτσι ώστε

να γνωρίζει το μέγεθος της

σύνταξής του και να αποφασίσει

κατά πόσο θα χρειάζεται

συμπληρωματική σύνταξη

μέσω του 2ου και 3ου Πυλώνα.

4. Άρση του περιορισμού στο

ποσό του μισθού πάνω στο

οποίο επιβάλλεται η εισφορά.

5.Σταδιακή αύξηση της συντάξιμης

ηλικίας.


Σύστημα Επαγγελματικής

Σύνταξης – Ταμεία

Προνοίας

Τα συστήματα αυτά είναι

προαιρετικά και μπορούν να

συσταθούν από έναν εργοδότη

ή ως αποτέλεσμα συλλογικών

συμβάσεων μεταξύ των

εργοδοτών και των εργαζομένων.

Στα πλαίσια αυτού του

Πυλώνα οι εργοδότες ή / και

οι εργαζόμενοι καταβάλλουν

εισφορές σε ένα συνταξιοδοτικό

ίδρυμα το οποίο τις

αποταμιεύει / επενδύει. Στον

2ο Πυλώνα υπάγονται τα Σχέδια

Συντάξεων του Δημόσιου

και Ημικρατικού τομέα, καθώς

επίσης Σχέδια Συντάξεων

κάποιων εγγεγραμμένων κατηγοριών

του Ιδιωτικού Τομέα

(Ιατροί, Δικηγόροι) όσο και

εθελοντικά Ταμεία Προνοίας

των εργαζομένων στον Ιδιωτικό

Τομέα. Μετά τις μαζικές

διαλύσεις των ταμείων την

περίοδο 2013-2014 το ποσοστό

των εργαζομένων στην

Κύπρο που έχουν συμπληρω-

54 EconomyToday

ματική συνταξιοδοτική κάλυψη

από τον 2ο Πυλώνα εκτιμάται

κάτω του 40% με το υπόλοιπο

να έχουν πρόσβαση μόνο στο

Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων,

οι οποίοι δηλαδή αναμένουν

να συγκεντρώσουν κάτω

του 50% των απαιτούμενων

συνταξιοδοτικών πόρων. Σε

αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος των

Ταμείων Επαγγελματικών

Συνταξιοδοτικών Παροχών

(Ταμεία Προνοίας και Σύνταξης)

είναι καθοριστικός

στην επίτευξη του στόχου για

επάρκεια του συνταξιοδοτικού


ΤΑ ΚΥΡΙΌΤΕΡΑ

ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ


ΠΡΟΝΟΊΑΣ ΕΊΝΑΙ:

Α. Τα πλείστα ταμεία είναι

μικρά, τα διαχειρίζονται

επιτροπές υπαλλήλων –

μελών χωρίς επαγγελματίες

συμβούλους. Σχεδόν η μόνη

επένδυση είναι κατάθεση σε

τράπεζες, όχι πάντοτε με τους

ευνοϊκότερους όρους και

κυβερνητικά ομόλογα.

Β. Επιτρέπεται η δανειοδότηση

των μελών για διάφορους

σκοπούς, με αποτέλεσμα να

μην επιτυγχάνεται ο σκοπός

του Ταμείου που είναι συμπληρωματικό

εισόδημα κατά την

αφυπηρέτηση.

Γ. Τα Ταμεία Προνοίας δεν

λειτουργούν σαν ανεξάρτητες

οντότητες για διά βίου αποταμίευση.

Ένας εργαζόμενος που

αλλάζει εργοδότη 2 – 3 φορές

κατά τη διάρκεια της καριέρας

του παίρνει κάθε φορά

που αποχωρεί το ποσό που

δικαιούται από το ταμείο και

που συνήθως εξανεμίζεται,

πράγμα που δεν ανταποκρίνεται

με τον στόχο των Ταμείων

Προνοίας. Χαρακτηριστικά το

2001 μόνο το 20% των πληρωμών

που έγιναν από όλα τα

Ταμεία Προνοίας δόθηκε με

την αφυπηρέτηση.

Η ΕΞΑΣΦΆΛΙΣΗ

ΕΠΑΡΚΟΎΣ ΚΑΙ ΒΙΏΣΙΜΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΓΙΑ

ΤΟΥΣ ΠΟΛΊΤΕΣ

ΤΗΣ ΚΆΘΕ ΧΏΡΑΣ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΊ

ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ

ΟΙ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΈΣ

ΚΙΝΉΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ

ΓΊΝΟΥΝ

Προτείνονται συνεπώς οι ακόλουθες

αλλαγές:

1.Να θεσμοθετηθεί πλαίσιο

μεταφοράς των αποθεματικών

ενός υπαλλήλου είτε από ένα

ταμείο σε άλλο ταμείο όταν

αλλάζει εργοδότη, νοουμένου

ότι ο νέος εργοδότης διατηρεί

Ταμείο Προνοίας ή είτε σε ένα

Γενικό Ταμείο που θα λειτουργεί

για τον σκοπό αυτό.

2.Να μελετηθεί η πιθανότητα

ενοποίησης Ταμείων Προνοίας

(ίσως και η μετατροπή τους σε

Ταμεία Συντάξεων) στη βάση

οικονομικής δραστηριότητας ή

βιομηχανικού τομέα αντί μιας

επιχείρησης, ώστε να καταστεί

πιο αποτελεσματική η λειτουργία

τους. Τα λίγα, αλλά μεγάλα

ταμεία θα είναι πιο εύρωστα,

θα διαθέτουν επαγγελματική

διαχείριση και αναμένεται

να εξασφαλίζουν καλύτερες

αποδόσεις.

3.Δικαίωμα συμμετοχής

του εργαζομένου σε μεγάλα

Ταμεία Συντάξεων ή ταμείων

στα οποία δεν πρέπει να είναι

απαραίτητη η συνεισφορά του

εργοδότη, παρόλο που είναι

επιθυμητή. Όμως και αυτή θα

μπορεί να προσαρμόζεται ως

προς τη μορφή και το ύψος της

ανάλογα με τον εργοδότη και

τις συνθήκες της επιχείρησης.


Ιδιωτικά Συστήματα

Πολλοί ασφαλιζόμενοι έχουν

ανάγκη μεγαλύτερης κάλυψης.

Τούτο μπορεί να υλοποιηθεί

μέσω ιδιωτικής ασφάλισης. Τα

ιδιωτικά συστήματα λαμβάνουν

τη μορφή συμβάσεων

που υπογράφουν ιδιώτες με

εταιρεία ασφάλειας ζωής ή

άλλους χρηματοδοτικούς Οργανισμούς.

Η υπογεννητικότητα

σε συνδυασμό με την αύξηση

του προσδόκιμου ζωής καθώς

και οι οικονομικές συνθήκες

αναμένεται να επηρεάσουν την

αποδοτικότητα του συνταξιοδοτικού

συστήματος στο

μέλλον. Το ΚΕΒΕ είναι έτοιμο

να συμμετέχει στον κοινωνικό

διάλογο που έχει εξαγγείλει ο

υπουργός Εργασίας, Προνοίας

και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

με θέμα την αναθεώρηση

του Συστήματος Κοινωνικών

Ασφαλίσεων και γενικότερα τη



EconomyToday 55

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΠΡΟΈΧΕΙ Η ΣΥΝΟΛΙΚΉ

ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ ΤΟΥ


ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ

ΤΟΥ ΑΝΔΡΈΑ Φ. ΜΆΤΣΑ

Γενικού γραμματέα ΣΕΚ

Ο

διάλογος που

βρίσκεται σε εξέλιξη

στο Εργατικό

Συμβουλευτικό

Σώμα, σε ό,τι

αφορά τη μεταρρύθμιση του

συνταξιοδοτικού συστήματος,

θα πρέπει να δημιουργεί τις

ικανές και αναγκαίες συνθήκες

για ένα πιο επαρκές και κοινωνικά

δίκαιο συνταξιοδοτικό

ωφέλημα, λαμβάνοντας μια

πιο πρακτική και συγκεκριμένη

προσέγγιση και διάσταση.

Η ΣΕΚ θεωρεί πως επιπρόσθετη

βασική συνιστώσα

και προϋπόθεση σ’ αυτή την

προσπάθεια θα πρέπει να είναι

η διασφάλιση της Βιωσιμότητας


Ασφαλίσεων, έτσι ώστε να

μη μετακυλείται το βάρος στις

επόμενες γενιές.

Πέρα από τις ενδείξεις που θα

κατατεθούν μέσα από τη μελέτη

της Διεθνούς Οργάνωσης

Εργασίας (ΔΟΕ- ILO), η οποία

βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι

σημαντικό να αξιολογηθούν

συνταξιοδοτικά συστήματα

στην υπόλοιπη Ε.Ε, υιοθετώντας

στοιχεία που μπορούν

να ενισχύσουν το κυπριακό

σύστημα.

Προς αυτή την κατεύθυνση, θα

πρέπει να λαμβάνονται υπόψη

τρεις βασικές προϋποθέσεις

που αφορούν την επάρκεια

σε σχέση με το ποσό και κάτω

από ποιες προϋποθέσεις

καταβάλλονται τα δικαιώματα

προς τους ασφαλισμένους, τη

Βιωσιμότητα στον χρόνο, όπως

και την ακεραιότητα σε ό,τι

αφορά τις δυνατότητες χρηματοδότησης

υπό το πρίσμα των

δημογραφικών εξελίξεων.

Η ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΈΧΕΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΡΌΣΗΜΟ

ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΝΆ ΜΈΣΑ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΈΚΤΑΣΗ

ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΏΝ

ΣΥΜΒΆΣΕΩΝ

Σύμφωνα με τον δείκτη

Melbourne Mercer Global

Pension, αναδεικνύονται ως

πρότυπα μοντέλα στην Ευρώπη,

αυτά της Ολλανδίας και

της Δανίας, συνδυάζοντας τη

δημόσια σύνταξη γήρατος με

ένα συνταξιοδοτικό ωφέλημα

που προκύπτει μέσα από

τις συλλογικές συμβάσεις σε

επιχειρησιακό επίπεδο και το

οποίο παραπέμπει ως αντιστοιχία,

στον θεσμό των Ταμείων

Προνοίας ο οποίος αποτελεί

Δεύτερο Πυλώνα συνταξιοδοτικών

παροχών.

Αναντίλεκτα, μια ανάλογη

επιλογή μπορεί να διασυνδεθεί

και με την πολιτική της

επέκτασης των συλλογικών

συμβάσεων για κάλυψη του

συνόλου των εργαζομένων. Η

αξιοποίηση του Άρθρου 4.2

της Οδηγίας για τον Ευρωπαϊκό

Κατώτατο Μισθό και ο

καθορισμός από τους κοινω-

56 EconomyToday

νικούς εταίρους, στρατηγικής

διεύρυνσης των συλλογικών

συμβάσεων, μπορεί να λειτουργήσει

υποβοηθητικά και

προς αυτή την κατεύθυνση.

Παράλληλα, σημαντικός είναι

και ο θεσμός του Ελάχιστου

Εγγυημένου Εισοδήματος

για στοχευμένη στήριξη και

ενίσχυση των φτωχών νοικοκυριών.

Την ίδια στιγμή όμως, είναι

απαραίτητο να τεθούν και

οι αναγκαίες ασφαλιστικές

δικλείδες, έτσι ώστε να

αποφευχθούν κίνδυνοι και

προβλήματα που παραπέμπουν

στην πιθανότητα μείωσης

συνταξιοδοτικών ωφελημάτων.

Ανάλογος κίνδυνος μιας τέτοιας

μείωσης αντιμετωπίστηκε

πρόσφατα στην Ολλανδία,

λόγω της επενδυτικής πολιτικής

σε σχέση με τη μείωση

των αποδόσεων των κρατικών

ομολόγων, όπως επίσης και

των χαμηλών επιτοκίων, αλλά

και των δημογραφικών αλλαγών

στη βάση της γήρανσης

του πληθυσμού, εξελίξεις που

δημιουργούν ελλείμματα στο

σύστημα και αδυναμία αποπληρωμής

των υποχρεώσεών

του κατά τα επόμενα χρόνια.

Η συγκεκριμένη αναφορά

παραπέμπει στην ανάγκη προώθησης

καλύτερης επιτοκιακής

και επενδυτικής πολιτικής, έτσι

ώστε να διασφαλίζονται με

επάρκεια τα συμφέροντα του


και των δικαιούχων.

Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

ΤΟΥ ΤΑΜΕΊΟΥ



Η θετική διάσταση ως βασικό

σημείο αναφοράς για τα

κυπριακά δεδομένα, είναι το

γεγονός πως, με βάση την πιο

πρόσφατη αναλογιστική μελέτη,

η Βιωσιμότητα του Ταμείου


διασφαλισμένη μέχρι και το

2080, ενώ σημειώνεται ταυτόχρονα

και το γεγονός ότι, δεν

διαφαίνεται διαφοροποίηση

του προσδόκιμου ζωής στην

Κύπρο, τουλάχιστον στο άμεσα

προβλεπτό μέλλον και ως

εκ τούτου δεν αναμένεται να

προκύψει οποιαδήποτε συζήτηση

που να παραπέμπει, είτε

στην πρόσθετη αύξηση των

συνεισφορών των μισθωτών

εργαζομένων, είτε στην ανάγκη

επέκτασης της ηλικίας συνταξιοδότησης.

Παρά ταύτα και αναπόφευκτα

όμως, ο διάλογος θα πρέπει να

έχει σαφή ορίζοντα κατάληξης

και να λαμβάνει υπόψη τη

γήρανση του πληθυσμού και

τη μείωση των συνεισφορέων

σε συνάρτηση με την αύξηση

των δικαιούχων, δεδομένο που

επιβάλλει την τροποποίηση και

EconomyToday 57

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


τον εκσυγχρονισμό του Νόμου

περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Επιπρόσθετα, βασική παράμετρος

στη μεταρρυθμιστική

διαδικασία θα πρέπει να λάβει

η ενίσχυση, η επέκταση και

η εδραίωση του θεσμού των

Ταμείων Προνοίας ως βασικός

συμβατικός άξονας που παραπέμπει

στον Δεύτερο Πυλώνα

συνταξιοδοτικών παροχών,

δίνοντας τη δυνατότητα περαιτέρω

βελτίωσης των συνταξιοδοτικών

ωφελημάτων και

περιορίζοντας τις συνταξιοδοτικές

ανομοιομορφίες και

ανισότητες.

Προς αυτή την κατεύθυνση,

είναι εξίσου σημαντική η

αποτροπή της υποδηλωμένης

συνεισφοράς προς τον Φόρο

Εισοδήματος και ανάλογα

58 EconomyToday

προς το Ταμείο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων, θέτοντας

κατώτατα όρια συνεισφορών

και αντίστοιχα κατώτατα

συνταξιοδοτικά επίπεδα, τα

οποία θα διασφαλίζουν πως

οι συνεισφορές θα κατοχυρώνουν

ωφελήματα που θα

βρίσκονται πάνω από το όριο

της φτώχειας. Παράλληλα,

επιβάλλεται να είναι σαφής

η οριζόντια κατώτατη συνταξιοδοτική

απόδοση, έτσι που

όσοι συνταξιούχοι δεν θα

έχουν επαρκείς συνεισφορές,

να μπορούν να τύχουν κοινωνικής

παροχής για συμπλήρωση

των υπολοιπόμενων

συνεισφορών για διασφάλιση

της κατώτατης σύνταξης.

Ως εκ των πιο πάνω, εξάγεται

αβίαστα το συμπέρασμα

πως, η μεταρρύθμιση του

συνταξιοδοτικού συστήματος,

θα πρέπει να διασφαλίζει την

προώθηση και επιτυχή εφαρμογή

της κοινωνικής ισότητας

και συνοχής, υιοθετώντας και

εφαρμόζοντας τους κοινωνικούς

στόχους και τη φιλοσοφία

που εκφράζεται μέσα και

από τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα

Κοινωνικών Δικαιωμάτων.

Αδιαμφισβήτητα, η προοπτική

που δημιουργείται, μέσα από

την αξιοποίηση του Μηχανισμού

αναθεώρησης του

Εθνικού Κατώτατου Μισθού

και την εδραίωση της οριζόντιας

κάλυψης των εργαζομένων

μέσα από τις πρόνοιες

των συλλογικών συμβάσεων,

μπορούν να δημιουργήσουν

τις ικανές και αναγκαίες συνθήκες

για συνολική ρύθμιση

του συνταξιοδοτικού.

Η ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ

ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΩΝ

ΣΥΝΤΆΞΕΩΝ

Στο ίδιο πλαίσιο, γίνεται κατανοητό

πως, η περαιτέρω ενίσχυση

των συντάξεων μπορεί

επίσης να επιτευχθεί και μέσα

από την αύξηση των μισθών,

στη βάση της αξιοπρεπούς

και ποιοτικής απασχόλησης,

σε συνάρτηση όπως έχει ήδη

σημειωθεί και με τη βελτίωση

του κατώτατου μισθού, δημιουργώντας

τη δυνατότητα, αλλά

και την υποχρέωση, καταβολής

υψηλότερων εισφορών στο


με την παροχή αντίστοιχα

υψηλότερων συνταξιοδοτικών

παροχών.

Σε αντίστοιχη θεώρηση των

πραγμάτων, είναι εξίσου σημαντική

η πάταξη της αδήλωτης

και της υποδηλωμένης εργασίας

που επηρεάζουν άμεσα τις

εισφορές προς το ταμείο, σε

συνάρτηση και με τη δημιουργία

ανάλογης ευαισθητοποίησης

και κουλτούρας σε σχέση με την

ανάγκη αναβάθμισης της συνταξιοδοτικής

προοπτικής.

Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο του

μεταρρυθμιστικού σχεδιασμού,

θα πρέπει να εκπονηθεί και συγκεκριμένος

οδικός χάρτης για

τη διευθέτηση της διαχρονικής

οφειλής του κράτους προς το


η οποία πλησίασε τα

εννέα δισεκατομμύρια ευρώ,

αξιοποιώντας αυτό το στοιχείο

στη βάση του ανταποδοτικού

οφέλους προς τους δικαιούχους.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί

πως, η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση

του συνταξιοδοτικού,

θα πρέπει να συμπεριλάβει

και τη διαχείριση της αναλογιστικής

αναπροσαρμογής του

12%, με τρόπο που δεν θα

αλλοιώνεται η απόφαση για

συνταξιοδότηση στο 65ο έτος

δημιουργώντας διακρίσεις και

αδικίες ανάμεσα στους δικαιούχους.

Την ίδια στιγμή όμως,

μπορούν να προκύψουν ρυθμίσεις,

με τη ΣΕΚ να είναι έτοιμη

να καταθέσει συγκεκριμένη

πρόταση, στη βάση των οποίων

η αναπροσαρμογή αυτή να

μην έχει ισοπεδωτική χρονική

εφαρμογή και να ρυθμίζει το

θέμα συνολικά και για όλους

τους επηρεαζόμενους. Προς

αυτή την κατεύθυνση είναι

σημαντική η αξιολόγηση καλών

πρακτικών που έχουν εφαρμοστεί

σε άλλα κράτη μέλη.

Στο ίδιο πλαίσιο, επιβάλλεται

η άμεση ψήφιση του νομοσχεδίου

που αφορά τη δυνατότητα

πρόσβασης σε επίδομα

ανεργίας σε όσους επιλέγουν

να συνεχίσουν να εργάζονται

από το 63ο μέχρι το 65ο έτος,

αίροντας μια κατάφωρη αδικία

που επηρεάζει αυτή την ηλικιακή

ομάδα των εργαζομένων.

ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ

ΟΙ ΛΎΣΕΙΣ ΝΑ

ΕΊΝΑΙ ΑΠΟΣΠΑ-

ΣΜΑΤΙΚΈΣ

Η ΣΕΚ θεωρεί πως η αποσπασματική

και μονοδιάστατη

προσέγγιση του θέματος

και ο διαχωρισμός του από

τη συζήτηση που αφορά το

σύνολο της μεταρρύθμισης θα

δημιουργήσει επηρεαζόμενους

διαφορετικών ταχυτήτων,

θυματοποιώντας ενδεχομένως

συγκεκριμένες ομάδες του

πληθυσμού, που παρουσιάζουν

τα δικά τους κοινωνικά

χαρακτηριστικά, όπως είναι για

παράδειγμα αυτοί που έχουν

βρεθεί εκτός αγοράς εργασίας,

σε μεγάλη ηλικία, κατά την περίοδο

της οικονομικής κρίσης

και αναγκάστηκαν να λάβουν τη

σύνταξη στο 63ο ως λύση βιοποριστικής

ανάγκης και βέβαια,

οι τραυματίες πολέμου, που

παρουσιάζουν τα δικά τους

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Σίγουρα, οι κοινωνικοί εταίροι

στην Κύπρο έχουν αποδείξει

στην πράξη πως έχουν

τη δυνατότητα να αξιοποιούν

το θεσμικό πλαίσιο του

κοινωνικού διαλόγου και της

τριμερούς συνεργασίας και να

συνθέτουν απόψεις, καταλήγοντας

σε συναινετικά αποδεκτές

αποφάσεις, προς όφελος των

εργαζομένων, της επιχειρηματικότητας,

του συνόλου της

κοινωνίας και βέβαια της ίδιας

της οικονομίας.

Η αξιοποίηση της δυνατότητας

που υπάρχει για μεταρρύθμιση

του συνταξιοδοτικού συστήματος,

ενισχύοντας τη δομή του

κράτους δικαίου στη βάση και

της κοινωνικής του διάστασης,

θα επιβεβαιώσει την ικανότητα

αποτύπωσης της φιλοσοφίας

του Ευρωπαϊκού Πυλώνα

Κοινωνικών Δικαιωμάτων στην

πράξη.

Αδιαμφισβήτητη και εξίσου

σημαντική είναι και η ανάδειξη

του γεγονότος πως, η διασφάλιση

και κατοχύρωση επαρκών

συνταξιοδοτικών ωφελημάτων

συνδράμει στη βελτίωση των

εργασιακών σχέσεων σε επιχειρησιακό

επίπεδο, αυξάνοντας

παράλληλα την παραγωγικότητα,

με τελικό αποδέκτη την

ίδια την κοινωνικοοικονομική

δραστηριότητα, μειώνοντας τα

επίπεδα φτώχειας και συνδράμοντας

στην επίτευξη του στόχου

της κοινωνικής συνοχής.

Αναντίλεκτα προέχει η συνολική


συστήματος, με κοινωνικό

πρόσημο και ορίζοντα

επέκτασης των συλλογικών

συμβάσεων, όπως ακριβώς

συνολική και όχι αποσπασματική

θα πρέπει να είναι και η

μεταρρύθμιση του φορολογικού

συστήματος με πράσινο

πρόσημο, θέμα που θα πρέπει

να αποτελέσει αντικείμενο

συζήτησης στη Συμβουλευτική

Οικονομική Επιτροπή, εντός

του τρέχοντος έτους, στο

πλαίσιο και των πολιτικών που

συνθέτουν το Σχέδιο Ανάκαμψης

και Ανθεκτικότητας.

EconomyToday 59

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌΣ

ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΎ

ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΕΊΝΑΙ

ΑΝΑΓΚΑΊΟΣ

ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΟΎΛΑΣ ΧΑΡΑΛΆΜΠΟΥΣ

Γενική γραμματέας ΠΕΟ

Η

διασφάλιση επαρκώς

αξιοπρεπούς

εισοδήματος για τα

άτομα τα οποία μετά

από πολλά χρόνια

αφυπηρετούν από την εργασία

είναι ένας από τους βασικούς

στόχους που η ΠΕΟ έθεσε από

την ίδρυσή της. Από την εποχή της

αποικιοκρατίας, από τη δεκαετία

του ’40, η ΠΕΟ ξεκίνησε τον

αγώνα για εισαγωγή καθολικού

σχεδίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων

με τη συμμετοχή του κράτους,

προσπάθεια που οδήγησε το

1957 στην εισαγωγή του πρώτου

σχεδίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων,

το οποίο φυσικά μετά από

πολλούς αγώνες διαμορφώθηκε

στο Αναλογικό Σχέδιο Κοινωνικών

Ασφαλίσεων όπως το

γνωρίζουμε σήμερα. Επίσης, από

τη δεκαετία του 1960 αρχίσαμε

να διεκδικούμε μέσα από τις συλλογικές

συμβάσεις τη δημιουργία

Ταμείων Προνοίας τα οποία να

λειτουργούν συμπληρωματικά για

την ενίσχυση του εισοδήματος

των εργαζομένων που αφυπηρετούν.

Αυτή η μικρή ιστορική αναδρομή

γίνεται για να υπογραμμιστεί και

το γεγονός ότι φτάσαμε εδώ

που βρισκόμαστε με πολλές

προσπάθειες και αγώνες αλλά

και το ότι πάντοτε η συζήτηση

για το συνταξιοδοτικό πρέπει να

γίνεται με αφετηρία τις ανάγκες

των εργαζομένων στις εκάστοτε

συνθήκες.

ΑΞΙΟΠΡΕΠΉΣ

ΔΙΑΒΊΩΣΗ

Το θέμα του εκσυγχρονισμού

του συνταξιοδοτικού συστήματος

τίθεται τα τελευταία χρόνια

από πολλούς, την προηγούμενη

ΤΟ ΠΈΝΑΛΤΙ

ΤΟΥ 12% ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ

ΜΈΤΡΟ ΤΙΜΩΡΗΤΙΚΌ

ΚΥΡΊΩΣ ΓΙΑ ΌΣΟΥΣ

ΕΡΓΆΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΣΚΛΗΡΈΣ

ΣΥΝΘΉΚΕΣ

κυβέρνηση και τη σημερινή, συνδικαλιστικές

Οργανώσεις, εργοδοτικές

Οργανώσεις, αναλογιστές,

διαχειριστές Ταμείων Προνοίας

και άλλους. Είναι λοιπόν πολύ

σημαντικό στον όρο εκσυγχρονισμός

να προσδώσουμε περιεχόμενο

γιατί όλοι μπορούμε να

μιλούμε για εκσυγχρονισμό, αλλά

το τι ο καθένας έχει στο μυαλό του

να είναι διαφορετικό.

Για την ΠΕΟ, μιλώντας σήμερα

για την ανάγκη εκσυγχρονισμού

του συνταξιοδοτικού, έχουμε

ως αφετηρία το γεγονός ότι τα

δημόσια συστήματα κοινωνικής

ασφάλισης πρέπει να είναι ο

βασικός Πυλώνας διασφάλισης

αξιοπρεπούς διαβίωσης των

ασφαλισμένων τόσο σε περιόδους

του εργασιακού βίου που

βρίσκονται χωρίς εισόδημα από

εργασία (ανεργία, ασθένεια, άδεια

μητρότητας, πατρότητα, γονική

άδεια, ανικανότητα) όσο και μετά

τη συνταξιοδότηση.

60 EconomyToday

ΤΑ ΚΕΝΆ ΣΤΟ

ΣΎΣΤΗΜΑ ΤΟΥ


Οι ανατροπές που έχουν επέλθει

τα τελευταία χρόνια στον εργασιακό

βίο, ιδιαίτερα οι επιπτώσεις

της οικονομικής κρίσης, επιδρούν

και στη δυνατότητα του συστήματος

Κοινωνικών Ασφαλίσεων να

διασφαλίσει επαρκείς συντάξεις

και αξιοπρέπεια στους ασφαλισμένους.

Το αναλογικό σύστημα

κοινωνικών ασφαλίσεων και

ειδικότερα η ανταποδοτικότητα

του συστήματος, το ύψος των συντάξεων

και παροχών, στηρίζεται

στη λογική ότι ο ασφαλισμένος

συμμετέχει στο σύστημα χωρίς να

έχει μεγάλα κενά και ότι το εισόδημα

από εργασία με τα χρόνια

αυξάνεται. Αυτή η λογική πάνω

στην οποία δομήθηκε το σύστημα,

ανατράπηκε τα τελευταία χρόνια.

Η καθυστέρηση της ένταξης των

νέων στην εργασία, οι συχνές

διακοπές στην απασχόληση λόγω

ανεργίας, οι μειώσεις μισθών

λόγω οικονομικής κρίσης, οι

αλλαγές που επιβλήθηκαν από την

Τρόικα στο συνταξιοδοτικό, η διαφορά

μισθών μεταξύ ανδρών και

γυναικών, η υποαπασχόληση, η

ψευδοαπασχόληση, η υποδήλωση

της εργασίας, έχουν ως αποτέλεσμα

το ποσοστό αναπλήρωσης

του εισοδήματος από τη σύνταξη

του ΤΚΑ να είναι χαμηλό και να

χρειάζονται πρόσθετα μόνιμα

μέτρα οικονομικής στήριξης του

εισοδήματος των χαμηλοσυνταξιούχων

(μικρή επιταγή). Χαμηλό

είναι και το επίπεδο ανταποδοτικότητας

των διαφόρων επιδομάτων,

ενώ οι αυτοτελώς εργαζόμενοι,

αρκετοί από τους οποίους

στην ουσία ασκούν εξαρτημένη

εργασία, δεν έχουν πρόσβαση σε

ανεργιακό επίδομα ή πληρωμή σε

ετήσια άδεια. Αυτές οι επισημάνσεις

επιβάλλουν τον προοδευτικό

εκσυγχρονισμό του συστήματος

Κοινωνικών Ασφαλίσεων της

Κύπρου. Για το θέμα έχει συμφωνηθεί

να ξεκινήσει κοινωνικός

διάλογος.

Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙ-

ΣΜΌΣ ΜΈΣΑ ΑΠΌ

ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ

Όταν εμείς μιλάμε για εκσυγχρονισμό

θεωρούμε αναγκαία τα

ακόλουθα:

- Κατάργηση της διασύνδεσης της

αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης

με το προσδόκιμο ζωής.

- Μέτρα που να ενισχύουν την

επάρκεια και την ανταποδοτικότητα

των συντάξεων και με

τρόπο, που να διασφαλίζεται ένα

ικανοποιητικό ύψος σύνταξης

σε κάθε ασφαλισμένο. Προς

αυτή την κατεύθυνση, θεωρούμε

αναγκαίο να βελτιωθεί ο

μηχανισμός διαμόρφωσης των

κατώτατων συντάξεων.

- Βελτιώσεις στα ποσοστά

αναπλήρωσης και την περίοδο

πληρωμής βραχυχρόνιων

παροχών.

- Εκσυγχρονισμός και απλοποίηση

των διαδικασιών πρόσβασης

και πληρωμής επιδομάτων και

παροχών του ταμείου, με στόχο

να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες

καθυστερήσεις στις πληρωμές.

- Απλοποίηση του Νόμου με

στόχο να είναι κατανοητός και

προσβάσιμος στους ασφαλισμένους.

Ειδική αναφορά χρειάζεται να

γίνει στο θέμα της μείωσης κατά

12%, εφ’ όρου ζωής του ύψους

της σύνταξης όσων ασφαλισμένων

συνταξιοδοτούνται μετά από

33 και πλέον έτη εισφοράς στο

63ο έτος. Το μέτρο αυτό, το οποίο

επιβλήθηκε από την Τρόικα, είναι

ένα μέτρο τιμωρητικό ιδιαίτερα

για όσους οι σκληρές συνθήκες

εργασίας τους δεν τους επιτρέπει

να εργάζονται μετά το 63ο έτος

της ηλικίας, είναι ένα μέτρο που

ουσιαστικά τιμωρεί

εφ’ όρου ζωής αντί να ανταμείβει

όποιους έχουν πολλά χρόνια

εργασίας και συνεισφοράς στο

σύστημα, ενώ ταυτόχρονα διαιωνίζει

το πρόβλημα των χαμηλών

συντάξεων, αφού μειώνει σημαντικά

το ποσό της σύνταξης που

λαμβάνει ένας συνταξιούχος. Στη

συζήτηση για τη μεταρρύθμιση

του συνταξιοδοτικού αυτό το ζήτημα

πρέπει να τεθεί σε προτεραιότητα.

Στόχος πρέπει να είναι ο

τερματισμός αυτής της ρύθμισης

με ένα κοινωνικά προσανατολισμένο

τρόπο. Η συζήτηση για εκσυγχρονισμό


συστήματος πρέπει να περιλάβει

και δημιουργία πραγματικού

αποθεματικού του ΤΚΑ, με στόχο

τη σταδιακή αποπληρωμή του

χρέους του κράτους στο ΤΚΑ,

όπως και αναβάθμιση του ρόλου

των συνιστώσων του ΤΚΑ στη

διακυβέρνηση του ταμείου.

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΆ


ΠΡΟΝΟΊΑΣ

Για την επίτευξη του στόχου

του αξιοπρεπούς και επαρκούς

εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση,

σημαντική μπορεί να είναι

και η συνεισφορά των Ταμείων

Προνοίας.

Στα πλαίσια και της συζήτησης

για επέκταση της κάλυψης με

συλλογικές συμβάσεις εργασίας

- στόχος που πηγάζει και ως

υποχρέωση του κράτους από

σχετική ευρωπαϊκή οδηγία - έφτασε

η ώρα τα Ταμεία Προνοίας να

επεκταθούν ως υποχρεωτικός

Δεύτερος Πυλώνας για να καλύψουν

όλους τους εργαζόμενους.

Είναι λοιπόν η ώρα στον όρο

εκσυγχρονισμός του συνταξιοδοτικού

να δοθεί συγκεκριμένο

περιεχόμενο. Η ΠΕΟ θα εργαστεί

αξιοποιώντας την πλούσια ιστορική

εμπειρία της, στον αγώνα για

το δικαίωμα σε κοινωνική ασφάλιση,

έτσι που να οδηγηθούμε σε

ένα προοδευτικό εκσυγχρονισμό

που στο επίκεντρό του θα βρίσκεται

ένα συνταξιοδοτικό σύστημα

δυνατό, δημόσιο, κοινωνικά και

γενεολογικά αλληλέγγυο.

EconomyToday 61

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ

ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ

Η ομάδα της Aon Κύπρου παρέχει υπηρεσίες

σε μεγάλους θεσμικούς επενδυτές της

Κύπρου και της Μέση Ανατολής με συνολικά

αποθεματικά $40 δις.

Η

Aon Solutions

Κύπρου είναι μέλος

του διεθνούς ομίλου

της Aon (NYSE:

AON) με 50.000

εργαζομένους και παρουσία σε

120 χώρες. Το τοπικό γραφείο

στην Κύπρο λειτουργεί ως κόμβος

για την παροχή υπηρεσιών σε

Κύπρο και Μέση Ανατολή. Παγκοσμίως,

το επενδυτικό τμήμα της

Aon συμβουλεύει αποθεματικά

που υπερβαίνουν τα $4,0 τρις,

καθιστώντας την τον μεγαλύτερο

Οργανισμό παροχής επενδυτικών

υπηρεσιών σε θεσμικούς επενδυτές

στο κόσμο. Η ομάδα της Aon

Κύπρου παρέχει υπηρεσίες σε μεγάλους

θεσμικούς επενδυτές της

Κύπρου και της Μέση Ανατολής

με συνολικά αποθεματικά $40

δις. Το 2014, η Aon επέλεξε την

Κύπρο ως έδρα για τη λειτουργία

του 1ου διασυνοριακού πολύεπιχειρησιακού

Ταμείου Προνοίας

UnitedPensions Cyprus - MAP

Fund, που καλύπτει τις αγορές

Κύπρου, Ελλάδας και Ανατολικής

Μεσογείου.

ΠΛΗΡΕΣ ΦΑΣΜΑ

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΩΝ

ΠΑΡΟΧΩΝ

Στα 17 χρόνια τοπικής παρουσίας,

η Aon ανέπτυξε ένα πλήρες

φάσμα λύσεων για επαγγελματικά

Ταμεία Συνταξιοδοτικών παροχών,

κατέχοντας ηγετική θέση στους

κύριους τομείς υπηρεσιών - Αναλογιστικές,

Συμβουλευτικές, Επενδυτικές

Γενικής Φύσης, Διαχείριση

λογαριασμών (administration) και

συνδυασμένες λύσεις για εταιρικά

Ταμεία Προνοίας. Με την παροχή

της ολοκληρωμένης λύσης του

πολύ-επιχειρησιακού Ταμείου

Προνοίας MAP Fund- www.map.

fund, διαθέτουμε ένα συνολικό

φάσμα υπηρεσιών της Aon για

Ταμεία Προνοίας.

Το φάσμα υπηρεσιών περιλαμβάνει:

• Υπηρεσίες Αναλογιστή και

συμβούλου επενδύσεων γενικής

φύσης: καταρτισμός επενδυτικής

στρατηγικής, ετοιμασία Δήλωσης

Αρχών Επενδυτικής Πολιτικής,

επιλογή και παρακολούθηση

διαχειριστών κεφαλαίων.

• Υπηρεσίες εξωτερικής ανάθεσης

της διαχείρισης λογαριασμών

μελών Ταμείων Προνοίας

(Administration): διαχείριση μηνιαίων

συναλλαγών, επικοινωνία

με τα μέλη (και μέσω διαδικτυακής

πλατφόρμας) και διεκπεραίωση

ΤΟ ΜΑΡ FUND

ΑΞΙΟΠΟΙΕΊ ΤΗΝ

ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΉ ΔΎΝΑΜΗ

ΤΗΣ AON ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΈΧΕΙ

ΠΡΌΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ

ΧΑΜΗΛΌΤΕΡΕΣ ΔΥΝΑΤΈΣ

ΑΜΟΙΒΈΣ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΑΠΌ

ΤΟΥΣ ΚΑΛΎΤΕΡΟΥΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΈΣ

ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ

ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ

των αιτημάτων τους, εκπαίδευση

διαχειριστικών επιτροπών, ετοιμασία

οικονομικών καταστάσεων και

επικοινωνία με τον Έφορο Ταμείων

Προνοίας για συμμόρφωση με

τη Νομοθεσία.

• Πολύ-επιχειρησιακό Ταμείο

Προνοίας για την Κύπρο

(UnitedPensions Cyprus - MAP

Fund): σε λειτουργία από

1/1/2015, εντάσσονται εργοδότες

που δεν διαχειρίζονται δικό

τους εταιρικό Ταμείο, εγγεγραμμένο

στον Έφορο, προσφέρει

στα μέλη συνολικές υπηρεσίες

διαχείρισης του λογαριασμού τους

και διάφορες επιλογές επενδυτικών

στρατηγικών. Μέχρι σήμερα

έχουν ενταχθεί 380 εργοδότες και

8.000 μέλη από Κύπρο και Ελλάδα.

Ένα από τα πλεονεκτήματά μας

είναι η διαφορετική προσέγγιση σε

σχέση με άλλους διαχειριστές. Η

Aon διαθέτει παγκόσμια εμβέλεια

και τεχνογνωσία, στοιχεία που

είναι απαραίτητα για την προσφορά

υψηλού επιπέδου υπηρεσιών,

αλλά παράλληλα διαθέτει και

τοπική παρουσία που επιτρέπει

την καλύτερη εξυπηρέτηση των

62 EconomyToday

πελατών μας στην Κύπρο.

Εφαρμόζουμε μια μοναδική και

ισχυρή επενδυτική διαδικασία, που

υποστηρίζεται από την παγκόσμια

τεχνογνωσία επενδύσεων της Aon.

Ως η μεγαλύτερη εταιρεία επενδυτικών

υπηρεσιών για Ταμεία Προνοίας

στον κόσμο, με περισσότερα

από $4,0 τρισ. υπό συμβουλή,

είναι εξαιρετικά απαιτητική σε

όλα τα στάδια, από το κτίσιμο

επενδυτικής στρατηγικής μέχρι τη

διαχείριση του κινδύνου, την έρευνα

και αξιολόγηση διαχειριστών

κεφαλαίων και την παρακολούθηση.

Ένα πολύ-επιχειρησιακό ταμείο

μπορεί να παρέχει πιο αποδοτικές

επιλογές από ό,τι είναι συνήθως

διαθέσιμες σε μικρότερα εταιρικά

ταμεία προνοίας. Το ΜΑΡ Fund

αξιοποιεί την αγοραστική δύναμη

της Aon για να παρέχει πρόσβαση

στις χαμηλότερες δυνατές αμοιβές

διαχείρισης επενδύσεων από τους

καλύτερους διαχειριστές κεφαλαίων

στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα το

ΜΑΡ προσφέρει καλύτερες και πιο

αποδοτικές επιλογές, καταλήγοντας

σε καλύτερα αποτελέσματα

για τα μέλη.

ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΓΙΑ

ΤΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΜΑΣ

Είμαστε πολύ περήφανοι για τη

δουλειά που κάνουμε για τα μέλη

μας. Στο MAP Fund έχει απονεμηθεί

μια σειρά από βραβεία

της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας

συντάξεων, επαινώντας το Ταμείο

μας. Ακολουθούν μερικές από τις

πρόσφατες επιτυχίες μας στα Βραβεία

IPE Awards 2020, 2021 και

2022, το κορυφαίο γεγονός της

ευρωπαϊκής βιομηχανίας συνταξιοδοτικών

Ταμείων.

2022

• HIGHLY COMMENDED - Small

Pension Fund (assets less

than €1bn)

2021

• WINNER – Best Small


than €1bn)

2020

• WINNER – Best Small


than €1bn)

• HIGHLY COMMENDED - Multiemployer

/ Professional

Pension Fund

• HIGHLY COMMENDED -

Pensions Governance &

Administration

• HIGHLY COMMENDED -

Small Countries.

Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία IPE Awards

είναι o μεγαλύτερος θεσμός για τα

ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά ταμεία,

με τη συμμετοχή αρκετών εκατοντάδων

ταμείων από περισσότερες

από 20 χώρες που καλύπτουν 70

εκατομμύρια μέλη και €2 τρισεκατομμύρια

ευρώ.

ΒΕΛΤΙΣΤΑ ΣΥΣΤΗ-

ΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Αξιοποιούμε την τεχνολογία

ώστε να παρέχουμε την καλύτερη

παροχή υπηρεσιών προς τα μέλη

μας. Το MAP υποστηρίζεται από

βέλτιστα συστήματα διαχείρισης

και επενδυτικής διακυβέρνησης

που παρέχονται από την Aon, τον

κορυφαίο ανεξάρτητο προμηθευτή

στον κόσμο στη διαχείριση παροχών

προσωπικού.

To MAP Fund δίνει τη δυνατότητα:

• Στους εργοδότες να αναθέσουν

τη διακυβέρνηση και την ευθύνη

της διαχείρισης στους ειδικούς,

επιτρέποντας στις εταιρείες και τα

στελέχη τους να επικεντρώσουν

εκ νέου την προσοχή τους σε αυτό

που έχει μεγαλύτερη σημασία για

τη εταιρική τους στρατηγική.

• Στους εργαζόμενους να έχουν

πλήρη πρόσβαση στον λογαριασμό

τους και να επιλέγουν τη δική

τους στρατηγική για καλύτερη

ευθυγράμμιση της Επενδυτικής

στρατηγικής με τον Συνταξιοδοτικό

προγραμματισμό τους αλλά

και για καλύτερη διαχείριση των

κινδύνων σε ατομικό επίπεδο.

ΚΑΛΥΤΕΡΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ

• Μειωμένος κίνδυνος με την

ανάθεση διαχείρισης επενδύσεων

σε εξειδικευμένους διαχειριστές

κεφαλαίων.

• Βελτίωση εμπιστοσύνης που

προκύπτει από αμερόληπτη

προσέγγιση επενδύσεων από τον

παγκόσμιο ηγέτη στην παροχή

συμβουλών επενδύσεων συνταξιοδότησης.

• Καλύτερες αποφάσεις που

υποστηρίζονται από την τεχνολογία

και από εκσυγχρονισμένες

επιλογές.

• Χαμηλότερα έξοδα μέσω της

αποτελεσματικότητας και μεγαλύτερης

κλίμακας εργασιών.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

ww.aonsolutions.com.cy

www.map.fund

+357 22 458011

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ

Η ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ

Η πιο σημαντική απόφαση

για τον κάθε

σημερινό εργαζόμενο

είναι η έναρξη αποταμίευσης

και η αύξηση του

ποσοστού αποταμίευσης

στον μέγιστο δυνατό

βαθμό. Το ποσοστό

αποταμίευσης είναι το

στοιχείο που προβλέπει

με τη μεγαλύτερη

ακρίβεια κατά πόσο ο

εργαζόμενος θα πετύχει

τον συνταξιοδοτικό του

στόχο. Ακόμα και μικρές

αυξήσεις μπορούν να

επηρεάσουν σημαντικά

τη συνταξιοδοτική

ετοιμότητα. Το συνολικό

ποσοστό εισφορών που

πρέπει να αποταμιεύεται

ανελλιπώς από την

ηλικία των 25-35 για

επαρκή συνταξιοδότηση

κυμαίνεται στο 16%-

22% του μισθού.

EconomyToday 63

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ ΝΑ ΕΜΠΝΕΥΣΟΥΜΕ

ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ

Η Group Marketing Manager του ομίλου Cyfield, ΜΑΡΙΛΈΝΑ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΊΔΗ, μάς υποδέχεται στο 360 στη Λευκωσία.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

Συναντήσαμε την

Group Marketing

Manager του

ομίλου Cyfield

Μαριλένα Χριστοδουλίδη

στο επιβλητικό κτήριο

360, στην καρδιά της Λεωφόρου

Μακαρίου, στη Λευκωσία. Ένας

χώρος τον οποίο επισκέπτεται

συχνά στο πλαίσιο των καθηκόντων

της, αφού εκεί πραγματοποιεί

πολλές συσκέψεις και συναντήσεις.

Καθώς μας ξεναγεί στους χώρους

του 360 μάς μιλά για τους στόχους

της ως Group Marketing Manager

ενός ομίλου, που όπως επισημαίνει,

εξακολουθεί να γράφει ιστορία.

Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα

μιας μέρας στο γραφείο;

Η αλήθεια είναι πως η κάθε μέρα

στο γραφείο δεν ξεκινά απλώς από

το γραφείο... Πιστεύω πως ξεκινά

από την καθημερινή ρουτίνα που

ενσωματώνει ο κάθε επαγγελματίας

στη ζωή του, επιδιώκοντας συνεχόμενη

βελτίωση και επηρεάζοντας

θετικά το αποτέλεσμα με την πάροδο

του χρόνου. Έτσι, από το βράδυ ανασκοπώ

και αξιολογώ την προηγούμενη

μέρα και μελετώ τις τάσεις στον

τομέα μου, ώστε να είμαι προετοιμασμένη

για την επόμενη μέρα. Κάθε

πρωί θέτω τους 3 πιο σημαντικούς

στόχους σε θέματα διεκπεραίωσης,

περιλαμβάνοντας πάντα κάτι καινούργιο.

Μετά, ακολουθεί η επαφή

με τη γενική διεύθυνση, εξωτερικούς

εταίρους και παράγοντες για να

αξιολογήσουμε νέες στρατηγικές

κινήσεις που αφορούν τα καθήκοντά

μου αλλά και νέα διαφημιστικά

κεφάλαια. Αυτά δεν αφήνουν πολύ

χρόνο για περισυλλογή μέσα στη

μέρα, αλλά παρέχουν έντονη ώθηση

και τεράστια ικανοποίηση, καθώς

η πρόοδος είναι αισθητή και χειροπιαστή!

Καθημερινά, ο στόχος μας

παραμένει ο ίδιος: να είμαστε καλύτεροι

από την προηγούμενη μέρα και

να δοκιμάζουμε νέες διαφημιστικές

οδούς για την προώθηση της ισχυρής

μας ιστορίας ως εταιρεία.

Ως Group Marketing Μanager

ενός ομίλου με μεγάλα έργα

όπως η Cyfield, ποιες προκλή-

σεις καλείστε να διαχειριστείτε;

Όταν ο τομέας της ανάπτυξης γης

συνδυάζεται με το κομμάτι του

μάρκετινγκ, δημιουργούνται δύο

στρατηγικοί πυλώνες που, όταν

λειτουργούν αρμονικά, παράγουν

θεαματικά αποτελέσματα. Και εξηγώ:

Ο ρόλος του μάρκετινγκ σε μια τόσο

δυναμική βιομηχανία όπως αυτή

της ανάπτυξης γης είναι δραστήριος

και συνυφασμένος τόσο με την

ανάπτυξη εργασιών όσο και με τις

πωλήσεις! Καλούμαστε καθημερινά

να εξισορροπούμε την επικοινωνιακή

μας πολιτική έτσι ώστε να αντικατοπτρίζονται

τόσο οι βραχυπρόθεσμοι

όσο και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι

του ομίλου, αυτό είναι το πρώτο μας

σημείο αναφοράς. Η προσοχή του

μάρκετινγκ συχνά στρέφεται στο να

δημιουργούμε και να διατηρούμε

ένα δυνατό μήνυμα τόσο προς το

εσωτερικό της χώρας μας όσο

και στο εξωτερικό. Είναι σίγουρα

πρόκληση το να βγάζεις μια τόσο

βαρυσήμαντη ιστορία με τα επιτεύγματά

της προς τα έξω με τρόπο που

να αντιπροσωπεύει και να εμπνέει

εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που

WHO IS

WHO

64 EconomyToday

Με σχεδόν 15 χρόνια εμπειρίας στον

κλάδο Μάρκετινγκ και Διαφήμισης και

μετά από πολλές συνεργασίες σε κλάδους

Retail, Services, Luxury Goods, Real

Estate & Construction κ.τλ., έχω ταυτιστεί

πλέον με το όραμα και την πορεία του

όμιλου Cyfield από το 2018. Παράλληλα

διδάσκω σε κολεγιακό επίπεδο φοιτητές

που έχουν το «δαιμόνιο» του μάρκετινγκ,

όπου με πάθος καταθέτω την παρακαταθήκη

των εμπειριών και γνώσεων της

μέχρι τώρα πορείας μου. Είμαι Certified

Chartered Marketer, Certified Digital

Marketing Professional, κάτοχος MSc

in Business Management με εξειδίκευση

στο Digital Marketing, κατέχω BA in

Graphic and Advertising Design και είμαι

ενεργό μέλος του Chartered Institute of

Marketing (CIM UK). Ως Group Marketing

Manager του ομίλου Cyfield είμαι υπεύθυνη

για όλες τις δραστηριότητες μάρκετινγκ

και επικοινωνίας του ομίλου.

ΠΡΑΓΜΑΤΑ

5ΓΙΑ ΜΕΝΑ

ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΒΙΒΛΊΟ:

Jorge Bucay -

The path of selfreliance

(The Power

of Self-Dependence)

ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΤΑΙΝΊΑ:

Million Dollar Baby

(The Power

of Determination)

ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΑ

ΠΟΥ ΘΑΥΜΆΖΩ:

Seth Godin

«Don’t find

customers for

your products,

find products for

your customers»

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΘΑ ΉΘΕΛΑ

ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΩ:

The superpower

to transform

skeptics into

enthusiastic

strategists

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ

ΑΠΟΧΩΡΊΖΟΜΑΙ ΠΟΤΈ:

Το πάθος μου

για ζωή!

EconomyToday 65

ΤΟ ΜΟΤΟ ΜΟΥ

«Minds Set

Ablaze,

Visions

Take Flight:

Igniting

Growth in

Uncharted

Terrain»

(Όταν τα Μυαλά

Φλέγονται,

τα Οράματα

Απογειώνονται

-ελ. μτφ)

ενδιαφέρονται να συνεργαστούν

και να επενδύσουν. Συνεπώς, αντιμετωπίζουμε

πολυσύνθετα κοινά,

κοινωνίες και επενδυτές, στα οποία

απευθυνόμαστε συνεχώς. Αυτό

απαιτεί μια έξυπνη και μεθοδική

στρατηγική που να διατηρεί το

μήνυμα σταθερό, ενώ ταυτόχρονα

να δίνει πάντοτε μια φρέσκια και

προοδευτική αίσθηση που χαρακτηρίζει

τη διοίκησή μας.

Ποιο είναι το προσωπικό σας

στοίχημα ως επικεφαλής του

Τμήματος Μάρκετινγκ του

Ομίλου;

Για μένα η λέξη «στοίχημα» εμπεριέχει

τη ψευδαίσθηση της σιγουριάς

που πολλές φορές μπορεί να

οδηγήσει ένα επαγγελματία σε

λανθασμένες κατευθύνσεις, και

ενδεχομένως αποφάσεις μέσα από

ένα πρίσμα υπερβολικής αυτοπεποίθησης.

Ίσως, θα την αντικαθιστούσα με

την λέξη όραμα. Το όραμα μου ως

Group Marketing Manager ενός

Ομίλου που εξακολουθεί να γράφει

ιστορία έχει δύο πυλώνες:

Ο πρώτος, αφορά τον συμβολισμό

των επιτευγμάτων μας ως εταιρεία

προς τις νέες γενιές. Το όραμά μου,

σ’ αυτό το κομμάτι, είναι να εμπνεύσουμε

τις νεότερες γενιές να

αγωνιστούν και να οδεύσουν προς

την κορυφή με αφοσίωση προς

τους στόχους τους. Τα έργα μας

έχουν έναν ιδιαίτερο συμβολισμό

για εμάς και τους πελάτες μας. Από

ένα απλό κομμάτι γης που παίρνουμε

στα χέρια μας δημιουργούμε

ένα σύμβολο και ένα landmark,

όπου στη συνέχεια μετατρέπεται σε

στέγη, επένδυση, και ενσωματώνει

ένα ολοκληρωμένο life-style

ενώ παράλληλα δημιουργεί μια

μικροοικονομία θέσεων εργασίας.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό

ότι όλα αρχίζουν από μια ιδέα και

μια έμπνευση του ηγέτη μας και

καταλήγουν σε ένα πολυεπίπεδο

οικονομικό σύστημα. Ας γίνει αυτό

έναυσμα για τους νέους μας. Ο

δεύτερος πυλώνας του οράματός

μου αφορά τη συνεχή ενίσχυση

της εικόνας του ομίλου ως καθοριστικού

«παίχτη» στον τομέα της

ανάπτυξης γης και κατασκευών

τόσο στη χώρα μας όσο και στο

εξωτερικό, αξιοποιώντας όλα τα

ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα.

Ότι δηλαδή έχουμε ένα πολύ δυνατό

επιχειρηματικό μοντέλο, διότι

έχουμε τον έλεγχο της ποιότητας

και των ορθών αποτελεσμάτων

κάθε βήματος της εφοδιαστικής

αλυσίδας που τροφοδοτεί την ανάπτυξη

γης. Αυτό είναι σημαντικό

να το γνωρίζουν όσοι σκέφτονται

να αγοράσουν το ακίνητό τους

αλλά και να επενδύσουν σε εμάς

ως έναν καταλύτη στην οικονομική

αλλά και ποιοτική απόδοση.

Ποιους στρατηγικούς στόχους

έχετε θέσει για το 2023;

«Παίζουμε μπάλα» σε ένα έντονα

ρυθμιζόμενο και παράλληλα

εναλλασσόμενο σκηνικό. Ο τομέας

ανάπτυξης γης χαρακτηρίζεται από

το στοιχείο του απρόβλεπτου και

των γεωπολιτικών, χρηματοοικονομικών

και νομικών αλλαγών.

Άρα ο σχεδιασμός της στρατηγικής

μας βασίζεται στην πάγια πολιτική

«εστιάζουμε σε αυτό που μπορούμε

να ελέγξουμε και το βγάζουμε

προς τα έξω ως ταυτότητα σιγουριάς.

Υιοθετούμε νέες τεχνολογίες

και μεθόδους έτσι ώστε τα έργα

μας να αφορούν όχι μόνο το

παρόν αλλά και το μέλλον». Οπότε

η πάγια επικοινωνιακή πολιτική

μας είναι να παρουσιάζουμε τη

συνεχή εξέλιξη μέσα από ευέλικτες

επιχειρηματικές συμπεριφορές και

αποφάσεις, που αυτό έχει κτίσει τα

υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης που

όλοι γνωρίζουμε.

Ποιοι σταθμοί καθόρισαν την

επαγγελματική σας πορεία;

Θεωρώ πως κάθε στάδιο της

επαγγελματικής μου πορείας

αποτέλεσε μια μοναδική εμπειρία

ζωής, όπου μου δόθηκε η ευκαιρία

να εργαστώ στο πλευρό ηγετών

με οράματα και δυναμικές που

πολύ λίγοι έχουν την ευκαιρία

να βιώσουν. Ο μεγαλύτερός μου

σταθμός είναι θεωρώ η παρούσα

συνεργασία με την ηγεσία του

ομίλου Cyfield, όπου πραγματικά το

μότο μου «όταν τα μυαλά φλέγονται...»

είναι ένα καθημερινό βίωμα

για το οποίο είμαι ευγνώμων.

Είναι σταθμός να συνεργάζεσαι με

πραγματικούς ηγέτες, που καταρρίπτουν

τα στερεότυπα και βγαίνουν

εκτός ορίων και επιτυγχάνουν και

κάπου εκεί γίνομαι κι εγώ μέρος

της βαρυσήμαντης και μοναδικής

τους ιστορίας.

Ποιες νέες συνήθειες έχετε

αποκτήσει στον εργασιακό

σας τομέα μετά την Covid-19

εποχή;

Η πιο εξόφθαλμη αλλαγή που

έφερε στο πέρασμά της η μετά-

Covid εποχή είναι το mind-set.

Ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και

ότι «όλα παίζουν» στο τραπέζι

της ανθρωπότητας. Και όλο αυτό

έγινε συνήθεια, τρόπος ζωής και

δουλειάς για μένα. Ό,τι δεν σε

σκοτώνει σε κάνει πιο δημιουργικό

(ενδεχομένως!).

66 EconomyToday

ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ

ΣΤΙΣ 20:00

ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ

ΓΕΓΟΝΟΤΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΤΣΟΥΡΟΥΛΛΗ

www.sigmatv.com

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Ποιες επιλογές προσφέρουν τα τραπεζικά

ιδρύματα στους πελάτες τους

Η

απόκτηση κατοικίας

αποτελεί

βασική ανάγκη

στη ζωή του

ανθρώπου. Στις

μέρες μας που το κόστος ζωής

είναι αυξημένο και η συνεχής

άνοδος των επιτοκίων προκαλεί

έντονο προβληματισμό, το

να αποκτήσει κανείς το δικό

του σπίτι δεν είναι απλή υπόθεση.

Όμως για τους περισσότερους

η δανειοδότηση είναι η

μόνη επιλογή.

Τα τραπεζικά ιδρύματα που

δραστηριοποιούνται στη χώρα

μας προσφέρουν μια σειρά

από στεγαστικά δάνεια και δάνεια

για ανακαίνιση κατοικίας.

Υπάρχουν επίσης τα πράσινα

δάνεια τα οποία σχετίζονται

κυρίως με την ενεργειακή

αναβάθμιση, δάνεια για

επαγγελματική στέγη κ.ά..

Για όλα τα πιο πάνω, πλέον

κάθε ενδιαφερόμενος έχει την

ευχέρεια να ενημερωθεί μέσω

των ιστοσελίδων των τραπεζών

καθώς και απευθείας με

τον προσωπικό του τραπεζίτη.

Έτσι, δίνεται η ευκαιρία σε

κάθε δυνητικό πελάτη να έχει

μια καλή εικόνα της αγοράς

και να καταλήξει στην επιλογή

που ταιριάζει περισσότερο

στις ανάγκες του.

68 EconomyToday

EconomyToday 69

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΌΤΑΝ Ο

ΜΑΚΡΟΠΡΌΘΕΣΜΟΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ

ΥΛΟΠΟΙΕΊΤΑΙ ΑΠΌ

«ΒΡΑΧΥΠΡΌΘΕΣΜΑ»

ΆΤΟΜΑ

ΤΟΥ ΠΑΎΛΟΥ ΛΟΐΖΟΥ

Διευθύνοντος Συμβούλου της Ask WiRE

ΔΥΣΤΥΧΏΣ,

Η ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ,

ΕΝΘΑΡΡΥΜΈΝΗ

ΑΠΌ ΟΜΆΔΕΣ ΠΊΕΣΗΣ

(LOBBY GROUPS)

ΠΟΥ ΣΧΕΤΊΖΟΝΤΑΙ

ΜΕ ΤΟΝ ΚΛΆΔΟ

ΤΩΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ,

ΠΙΈΖΟΥΝ ΓΙΑ ΛΆΘΟΣ

ΠΡΆΓΜΑΤΑ

Μια υπενθύμιση

του ρόλου της

κυβέρνησης

όσον αφορά

τη στέγαση και

την παροχή πρόσβασης στην

εκπαίδευση και την υγειονομική

περίθαλψη: «Οι κυβερνήσεις

θεσπίζουν πολιτικές για

την οικονομική προσιτότητα

της στέγασης, προσφέροντας

οικονομική βοήθεια για τη στέγαση

και υποστηρίζοντας την

κατασκευή κατοικιών χαμηλού

κόστους. Στον τομέα της εκπαίδευσης,

οι κυβερνήσεις χρηματοδοτούν

τα δημόσια σχολεία

και πανεπιστήμια, καθιστώντας

την εκπαίδευση προσβάσιμη σε

όλους και παρέχουν οικονομική

βοήθεια στους φοιτητές. Επιπλέον,

εφαρμόζουν συστήματα

ή προγράμματα υγειονομικής

περίθαλψης για να προσφέρουν

προσιτές ιατρικές υπηρεσίες

και ασφάλιση στους πολίτες.

Εστιάζοντας σ’ αυτές τις

βασικές πτυχές, οι κυβερνήσεις

προωθούν τις ίσες ευκαιρίες

και βελτιώνουν τη συνολική

ευημερία των ανθρώπων τους,

προωθώντας μια πιο δίκαιη και

ευημερούσα κοινωνία».

ΟΙ ΠΙΈΣΕΙΣ

ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΛΆΘΟΣ

ΚΑΤΕΥΘΎΝΣΕΙΣ

Δεν υπάρχει καμία αναφορά

στην αύξηση του πλούτου

επαγγελματικών τάξεων, όπως

των εταιρειών ανάπτυξης γης ή

των κατασκευαστικών εταιρειών.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση,

ενθαρρυμένη από ομάδες

πίεσης (lobby groups) που

αποτελούνται από εργολάβους,

επενδυτές και επαγγελματίες

που σχετίζονται με τον κλάδο

των ακινήτων, π.χ. μεσίτες,

εργολάβους, δικηγόρους, λογιστές

κ.λπ. πιέζουν για λάθος

πράγματα, όπως:

- Μείωση του ΦΠΑ στα κτισμένα

προς ενοικίαση ακίνητα, έτσι

ώστε να «ενθαρρυνθούν» να

κατασκευάσουν περισσότερα

ακίνητα κατοικιών για να τα

εκμισθώσουν με χαμηλότερα

ενοίκια. Ποιος θα εγγυηθεί ότι

τα ενοίκια θα είναι χαμηλότερα;

Χαμηλότερα από τι;

- Κατάργηση του ελάχιστου

μεγέθους των διαμερισμάτων,

έτσι ώστε να μπορούν να κατασκευάζουν/πωλούν

μικρότερες

μονάδες, γεγονός που τις καθιστά

πιο «προσιτές» στον κόσμο.

Δηλαδή, η απάντηση δεν

είναι «να βγάλουμε μικρότερο

70 EconomyToday

κέρδος» αλλά «να φτιάξουμε

μικρότερα διαμερίσματα»;

- Να τεθεί προς αξιοποίηση

κρατική γη, ώστε να αυξηθεί η

προσφορά κατοικιών και έτσι

να αντιμετωπιστεί η ζήτηση.

Σημειώνω ότι η κυβέρνηση τιμολογεί

τη γη της στο «μηδέν»,

πράγμα που σημαίνει ότι στα

χαρτιά χαρίζει κάτι που δεν

αξίζει τίποτα. Γιατί η κυβέρνηση

χαρίζει ένα περιουσιακό στοιχείο

αντί να πιέσει τον ιδιωτικό

τομέα να λύσει το πρόβλημα;

ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ

ΤΩΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ

Αλλά, ας ρίξουμε μια πιο

προσεκτική ματιά στην αγορά

οικιστικών ακινήτων. Τα αυξανόμενα

επιτόκια μειώνουν

τη διάθεση για ενυπόθηκα

δάνεια και παρόλα αυτά, η

ζήτηση για επενδύσεις σε

οικιστικά ακίνητα συνεχίζει να

αψηφά τη βαρύτητα. Φαίνεται

ότι οι εξωτερικοί παράγοντες

κυριαρχούν, ενώ τα θεμελιώδη

στοιχεία έχουν περάσει σε

δεύτερη μοίρα.

Οι κυριότεροι εξωτερικοί

παράγοντες που επηρεάζουν τη

ζήτηση ακινήτων στην Κύπρο

είναι τρεις: Πρώτον, η μετανάστευση

μετά τον πόλεμο

στην Ουκρανία, η οποία έφερε

περίπου 30.000 άτομα υψηλής

εξειδίκευσης. Δεύτερον, η

οικονομική ύφεση στο Λίβανο

ωθεί λιβανέζικες οικογένειες

και επιχειρήσεις προς τις ηλιόλουστες

ακτές μας. Και τρίτον,

η πολιτική αστάθεια στο Ισραήλ

οδηγεί οικογένειες και επιχειρήσεις

να αναζητήσουν σταθερότητα

στην Κύπρο. Αυτοί οι

νεοεισερχόμενοι έχουν προκαλέσει

αναταραχή στην αγορά

οικιστικών ακινήτων, ιδιαίτερα

στη Λεμεσό, τη Λάρνακα και

την Πάφο και αναστατώνουν τα

δεδομένα της αγοράς. Οι αυξανόμενες

τιμές των ενοικίων και

ΤΑ ΑΝΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΤΑ

ΚΑΙ ΜΗ

ΦΟΡΟΛΟΓΗΜΈΝΑ

ΑΚΊΝΗΤΑ, Η ΧΑΜΗΛΉ

ΑΣΤΙΚΉ ΠΥΚΝΌΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΕΠΊΛΥΤΑ

ΖΗΤΉΜΑΤΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ

ΑΣΦΆΛΙΣΗΣ,

ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΑΓΝΟΗΘΟΎΝ

οι υψηλές αξίες των ακινήτων

προσελκύουν κεφάλαια,

κάνοντάς μας αισιόδοξους ότι

η προσφορά ακινήτων θα αυξηθεί

για να καλύψει τη ζήτηση.

Όμως, οι αυξανόμενες τιμές

των ακινήτων δημιουργούν

αγώνα για τους ντόπιους, των

οποίων οι μισθοί δεν μπορούν

να συμβαδίσουν. Παρόλο που

κάποιοι επωφελούνται από την

εισροή κεφαλαίων, υπάρχει

αναμφισβήτητη επιβάρυνση για

τους λιγότερο τυχερούς.

Δυστυχώς, το κύριο πρόβλημα

με αυτό που συμβαίνει δεν

θα είναι η έλλειψη οικονομικής

προσιτότητας, αλλά ο

εξευγενισμός (gentrification:

Ένας βάρβαρος εξευγενισμός

με θύμα τους κατοίκους). Ο

όρος αυτός περιγράφει μια

διαδικασία κατά την οποία μια

προηγουμένως χαμηλού εισοδήματος

γειτονιά μεταμορφώνεται

από την εισροή εύπορων

ατόμων, οδηγώντας σε αύξηση

της αξίας των ακινήτων και του

κόστους ζωής, η οποία μπορεί

να εκτοπίσει τους αρχικούς,

συχνά λιγότερο προνομιούχους

κατοίκους. Η παροχή

υπηρεσιών μπορεί επίσης να

επηρεαστεί. Για παράδειγμα,

καταστήματα, εστιατόρια και

άλλες υπηρεσίες που απευθύνονταν

στον αρχικό πληθυσμό

μπορεί να αντικατασταθούν

από καταστήματα υψηλών προδιαγραφών

που απευθύνονται

στους νέους, πλουσιότερους

κατοίκους, π.χ. εστιατόρια στην

παραλία Lady’s Mile, ιδιωτικά

σχολεία κ.λπ..

ΤΑ ΒΉΜΑΤΑ ΠΟΥ

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΚΆΝΕΙ

ΤΟ ΚΡΆΤΟΣ

Τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση;

Ένα αυστηρό και διαφανές

ρυθμιστικό πλαίσιο είναι ζωτικής

σημασίας.

Η κυβέρνηση θα πρέπει να

εξετάσει τα εξής:

1.Πώς μπορούμε να ξεκλειδώ-

EconomyToday 71

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


σουμε όλη την ανεκμετάλλευτη

γη και τους ανεκμετάλλευτους

συντελεστές δόμησης στις

πόλεις μας; Πρέπει να αναπτύξουμε

τα κέντρα των πόλεων,

τα οποία διαθέτουν ήδη όλη

την υποδομή και τα οποία θα

δημιουργήσουν την απαραίτητη

πυκνότητα ανθρώπων για να

μπορέσει να λειτουργήσει το

εμπόριο χωρίς να χρειάζεται

ο κόσμος να μπαίνει στην

πόλη με το αυτοκίνητο. Να

φορολογήσουμε την αδρανή

περιουσία, μεγάλο μέρος της

οποίας βρίσκεται στα χέρια

λίγων οικογενειών, τραπεζών,

επενδυτικών ταμείων και της

Εκκλησίας.

2. Προγράμματα προσιτής

στέγασης: Θα μπορούσε να

περιλαμβάνει πολιτικές όπως ο

έλεγχος των ενοικίων, τα κουπόνια

στέγασης και η ένταξη σε

πολεοδομικές ζώνες (η οποία

να απαιτεί όπως ένα μέρος των

ΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΊ

ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ

ΚΥΡΙΑΡΧΟΎΝ ΣΤΗ

ΖΉΤΗΣΗ ΑΚΙΝΉΤΩΝ,

ΕΝΏ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΏΔΗ

ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΈΧΟΥΝ

ΠΕΡΆΣΕΙ ΣΕ

ΔΕΎΤΕΡΗ ΜΟΊΡΑ

νέων κατασκευών να διατίθεται

για οικονομικά προσιτή

στέγαση, π.χ. να δίδεται στον

ΚΟΑΓ).

3. Ανάπτυξη κατοικιών χαμηλού

κόστους: Η ενθάρρυνση της

κατασκευής κατοικιών χαμηλού

κόστους μπορεί να αυξήσει την

προσφορά προσιτών κατοικιών.

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει

την επιδότηση τής εν λόγω

κατασκευής, τη μείωση των

κανονιστικών εμποδίων ή τη

χρήση καινοτόμων μεθόδων

κατασκευής για τη μείωση του

κόστους.

4. Αστικός σχεδιασμός: Ο

καλύτερος πολεοδομικός

σχεδιασμός μπορεί να καταστήσει

τις πόλεις πιο προσιτές

με τη βελτίωση των δημόσιων

συγκοινωνιών (ώστε να γίνουν

πιο προσιτές οι πιο απομακρυσμένες

και φθηνότερες περιοχές),

όπως επίσης η εκ νέου

οριοθέτηση περιοχών για οικιστική

χρήση και ο σχεδιασμός

αναπτύξεων μικτής χρήσης.

Δυστυχώς, η κυβερνητική παρέμβαση

φαίνεται περιορισμένη

και κάθε μακροπρόθεσμος

σχεδιασμός μοιάζει ακόμα πιο

μακρινός. Ευελπιστούμε ότι η

επικέντρωση της κυβέρνησης

δεν θα παραμείνει σε επιφανειακά

ζητήματα και ότι σημαντικά

προβλήματα, όπως τα ανεκμετάλλευτα

και μη φορολογημένα

ακίνητα, η χαμηλή αστική

πυκνότητα και τα ανεπίλυτα

ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης,

δεν θα αγνοηθούν.

Την ώρα που η τρέχουσα κατάσταση

στην αγορά κατοικιών

της Κύπρου έχει οδηγήσει σε

αύξηση των τιμών και των

ενοικίων, είναι σημαντικό να το

δούμε και ως μια ευκαιρία για

το κράτος να αξιοποιήσει αυτές

τις προκλήσεις προκειμένου να

αναπτύξει βιώσιμες και μακροπρόθεσμες

λύσεις.

72 EconomyToday

Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΏΝ

ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΚΑΙ ΤΩΝ

ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΣΤΗΝ

ΑΓΟΡΆ ΑΚΙΝΉΤΩΝ

H αναπτυσσόμενη αγορά ακινήτων,

η απαραίτητη αξιοποίηση συναφών

επαγγελματικών υπηρεσιών και η σημασία

των δεδομένων

ΤΟΥ ΔΡΑ ΓΕΏΡΓΙΟΥ ΜΟΎΝΤΗ

Managing Partner της Delfi Partners &

Company

Η

κυπριακή αγορά

ακινήτων γνώρισε

σημαντικές

εξελίξεις τα

τελευταία χρόνια,

με τα διαθέσιμα στοιχεία να καταδεικνύουν

ότι έχει καταστεί

ένας ελκυστικός κλάδος τόσο

για τους επενδυτές όσο και για

ιδιώτες ιδιοκτήτες ακινήτων.

Με ρεκόρ πωλήσεων των

τελευταίων χρόνων, τόσο σε

αριθμό, όσο και σε αξία έκλεισε

το 2022 για τον τομέα των

Η ΜΕΤΑΒΑΛΛΌΜΕΝΗ

ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΤΗΣ

ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΑΓΟΡΆΣ

ΑΚΙΝΉΤΩΝ ΑΠΑΙΤΕΊ

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΗ

ΚΑΘΟΔΉΓΗΣΗ ΣΕ

ΚΆΘΕ ΣΤΆΔΙΟ

ακινήτων. Ειδικότερα, όπως

καταδεικνύουν τα στοιχεία του

Τμήματος Κτηματολογίου, κατά

το 2022 έγιναν πάνω από 20

χιλιάδες πωλήσεις αξίας €4

δισ. Με τους ίδιους ρυθμούς

κινήθηκαν και το 1ο και 2ο

τρίμηνο του 2023, με τους

όγκους των πράξεων να είναι

στα ίδια περίπου επίπεδα με το

αντίστοιχα τρίμηνα του 2022.

Καθώς η αγορά εξελίσσεται και

γίνεται πιο περίπλοκη, η αξιοποίηση

συναφών επαγγελματικών

υπηρεσιών έχει γίνει πιο

σημαντική από ποτέ άλλοτε.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός

ότι οι επενδυτές, τόσο ξένοι

όσο και ντόπιοι, επιθυμούν να

εκμεταλλευτούν την ευκαιρία

που προσφέρει η αγορά ακινήτων

στην Κύπρο. Ωστόσο, η

διαδικασία αγοράς, πώλησης ή

ενοικίασης ακινήτων και μετέπειτα

η αξιοποίησή τους μπορεί

να είναι σύνθετη και να απαιτεί

εξειδικευμένες γνώσεις και

εμπειρία στον τομέα. Από την

παροχή συμβουλών ανάπτυξης

έως τη διαχείριση ακινήτων,

μια σειρά από εξειδικευμένες

υπηρεσίες είναι καθοριστικής

σημασίας για τη διασφάλιση

της επιτυχίας, τον μετριασμό

των κινδύνων και τη βελτιστοποίηση

των αποδόσεων σ’

αυτό το δυναμικό τοπίο.

Η μεταβαλλόμενη δυναμική της

κυπριακής αγοράς ακινήτων

απαιτεί εξειδικευμένη καθοδήγηση

σε κάθε στάδιο. Πληροφορίες

και δεδομένα για τις

τάσεις της αγοράς, την σκοπιμότητα

του κάθε έργου και την

αξιολόγηση κινδύνου, δεν είναι

απλώς υποβοηθητικές πλέον

αλλά απαραίτητες. Όταν μάλιστα

η τεχνογνωσία συνδυάζε-

EconomyToday 73

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ται με την πολύχρονη εμπειρία,

τότε η λήψη τεκμηριωμένων

αποφάσεων, η βελτιστοποίηση

των διαδικασιών σχεδιασμού

και κατασκευής και η ευθυγράμμιση

των έργων με τις

απαιτήσεις της αγοράς, έχουν

ως αποτέλεσμα τη σημαντική

βελτίωση των πιθανοτήτων

επιτυχίας της κάθε επένδυσης

σε ακίνητα.

Σε μια αγορά γεμάτη ευκαιρίες,

αλλά και εγγενείς κινδύνους,

οι επενδυτικές συμβουλευτικές

υπηρεσίες είναι απαραίτητες.

Τα κυπριακά ακίνητα παρουσιάζουν

ένα ευρύ φάσμα επενδυτικών

επιλογών που σχετίζονται

με οικιστικά, εμπορικά και

τουριστικά ακίνητα. Οι εξειδικευμένοι

επενδυτικοί σύμβουλοι

βοηθούν τους επενδυτές

στον εντοπισμό κερδοφόρων

ευκαιριών, στην αξιολόγηση

του προφίλ κινδύνου και στην

ανάπτυξη προσαρμοσμένων

επενδυτικών στρατηγικών.

Για παράδειγμα, μία ολοκληρωμένη

ανάλυση αγοράς και

μία εμπεριστατωμένη έρευνα

δέουσας επιμέλειας μετριάζουν

τους κινδύνους, βελτιστοποιούν

τις αποδόσεις και διασφαλίζουν

βιώσιμη ανάπτυξη σε

μια ταχέως μεταβαλλόμενη

αγορά.

Την ίδια ώρα, καθώς η κυπριακή

αγορά ακινήτων επεκτείνεται,

ειδικά τα τελευταία

χρόνια με την κάθοδο πολλών

διεθνών εταιρειών και των

υπαλλήλων τους, η μίσθωση

ακινήτων για οικιστικούς ή

εμπορικούς σκοπούς γίνεται

όλο και πιο διαδεδομένη. Οι

συμβουλευτικές υπηρεσίες

μίσθωσης διαδραματίζουν

κρίσιμο ρόλο στη διασφάλιση

ευνοϊκών όρων μίσθωσης, στη

διεξαγωγή ανάλυσης αγοράς

και στη διαπραγμάτευση

συμφωνιών που μεγιστοποιούν

τις αποδόσεις τόσο για τους

ιδιοκτήτες όσο και για τους

ενοικιαστές. Γι’ αυτό και είναι

Η ΜΕΤΑΒΑΛΛΌΜΕΝΗ

ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΤΗΣ

ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΑΓΟΡΆΣ

ΑΚΙΝΉΤΩΝ ΑΠΑΙΤΕΊ

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΗ

ΚΑΘΟΔΉΓΗΣΗ ΣΕ

ΚΆΘΕ ΣΤΆΔΙΟ

σημαντική η αξιοποίηση επαγγελματιών

με εις βάθος γνώση

των τοπικών κανονισμών και

των τάσεων της αγοράς οι

οποίοι θα καθοδηγούν τους

πελάτες στη διαδικασία μίσθωσης,

ενισχύοντας αμοιβαία

επωφελείς σχέσεις και μετριάζοντας

πιθανές διαφορές.

ΈΜΦΑΣΗ ΣΤΗ

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ

Με την αστικοποίηση και την

ανάπτυξη των υποδομών, ο

αποτελεσματικός σχεδιασμός

και η διαχείριση ακινήτων

έχουν μετατραπεί σε βασικούς

παράγοντες για την απελευθέρωση

της πλήρους δυναμικής

της κυπριακής ακίνητης περιουσίας.

Βέβαια, αν και η κυβερνητική

πολιτική επί του θέματος

ήταν πιο ξεκάθαρη και πιο

καινοτόμα, θα ήταν ιδιαίτερα

χρήσιμο. Και σ’ αυτό το ζήτημα,

οι επαγγελματικές υπηρεσίες

είναι καθοριστικής σημασίας

καθώς μπορεί να περιλαμβάνουν

πολεοδομικό σχεδιασμό,

κανονισμούς χωροταξίας,

εκτιμήσεις περιβαλλοντικών

επιπτώσεων και συντήρηση

ακινήτων. Με τη συμβολή

ειδικών κατά τον σχεδιασμό

και τη διαχείριση ακινήτων, οι

ενδιαφερόμενοι μπορούν να

πλοηγηθούν σε περίπλοκους

κανονισμούς, να βελτιστοποιή-

74 EconomyToday

σουν τη χρήση γης και να εξασφαλίσουν

βιώσιμη ανάπτυξη

διατηρώντας παράλληλα τη

φυσική και πολιτιστική κληρονομιά

του νησιού.

Η ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΩΝ

ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΚΑΙ

Η ΟΡΘΉ ΧΡΉΣΗ

ΤΟΥΣ

Σε μια εποχή που καθοδηγείται

από δεδομένα (Data is the new

King), ο ρόλος της ανάλυσης

και της έρευνας είναι κυριολεκτικά

το Άλφα και το Ωμέγα

πριν τη λήψη της όποιας σχετικής

απόφασης. Τα δεδομένα

παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες

για την αγορά, σημεία

ΑΝ Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΕΠΊ ΤΟΥ

ΘΈΜΑΤΟΣ ΉΤΑΝ ΠΙΟ

ΞΕΚΆΘΑΡΗ ΚΑΙ ΠΙΟ

ΚΑΙΝΟΤΌΜΑ, ΘΑ ΉΤΑΝ

ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΧΡΉΣΙΜΟ

αναφοράς για την απόδοση και

προγνωστικά αναλυτικά στοιχεία

που βοηθούν στη λήψη

στρατηγικών αποφάσεων. Οι

επαγγελματίες αναλυτές ακινήτων

αξιοποιούν προηγμένες

τεχνικές μοντελοποίησης και

προσεγγίσεις που βασίζονται

σε δεδομένα για να εντοπίσουν

τις αναδυόμενες τάσεις, τις

ευκαιρίες της αγοράς και τους

πιθανούς κινδύνους, δίνοντας

τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους

να κάνουν ενημερωμένες

επιλογές σε ένα ολοένα

και πιο ανταγωνιστικό τοπίο. Το

τμήμα αναλύσεων δεδομένων

ακινήτων της Delfi Partners &

Company είναι σε θέση να βοηθήσει

τους επαγγελματίες και

τους επενδυτές να κατανοήσουν

την αγορά και να λάβουν

ενημερωμένες αποφάσεις

μέσα από:

1. Αξιολόγηση τιμών ακινήτων

2. Κατανόηση της ζήτησης και

προσφοράς

3. Ανάλυση απόδοσης

επενδύσεων

4. Ανάλυση της γεωγραφικής

τοποθεσίας.

Στο ίδιο πλαίσιο, πλέον οι

συναλλαγές για ακίνητα έχουν

γίνει πολύ πιο περίπλοκες,

περιέχοντας νομικές πολυπλοκότητες

και τεχνικούς οικονομικούς

όρους. Οι επαγγελματίες

διαχειριστές συναλλαγών

παρέχουν υποστήριξη από

άκρο σε άκρο, συντονίζοντας

όλες τις πτυχές της διαδικασίας

απόκτησης ή διάθεσης

ακινήτου, των πωλήσεων

και των μισθώσεων. Από

τη δέουσα επιμέλεια και τις

διαπραγματεύσεις συμβάσεων

έως τη νομική τεκμηρίωση και

τις διαδικασίες κλεισίματος, η

τεχνογνωσία τους διασφαλίζει

ομαλές και αποτελεσματικές

συναλλαγές, προστατεύοντας

τα συμφέροντα όλων των

εμπλεκόμενων μερών.

Οι προαναφερόμενες εξειδικευμένες

υπηρεσίες παρέχουν

την τεχνογνωσία, τις γνώσεις

της αγοράς και τις στρατηγικές

μετριασμού του κινδύνου που

απαιτούνται για την αποτελεσματική

πλοήγηση στην

αγορά, τη βελτιστοποίηση των

αποδόσεων και τη δημιουργία

ενός βιώσιμου χαρτοφυλακίου

ακινήτων. Καθώς το τοπίο

στην κυπριακή αγορά ακινήτων

συνεχίζει να εξελίσσεται,

ο ανεκτίμητος ρόλος των

επαγγελματικών υπηρεσιών

δεν μπορεί να αγνοηθεί, αφού

αναντίλεκτα μπορεί να συμβάλει

στη βιώσιμη ανάπτυξη και

τη μακροχρόνια επιτυχία αυτού

του τόσο σημαντικού τομέα για

την οικονομία.

EconomyToday 75

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


«ΚΛΕΊΔΩΣΕ» ΔΌΣΗ

ΚΑΙ ΕΠΙΤΌΚΙΟ ΚΑΙ

ΜΠΕΣ ΣΤΟ ΔΙΚΌ

ΣΟΥ ΣΠΊΤΙ

Στεγαστικά δάνεια με σταθερό επιτόκιο από

την Τράπεζα Κύπρου

Από τις 27 Ιουλίου

2022 οι χώρες

της Ευρωζώνης

βιώνουν μια

συνεχή αύξηση

των επιτοκίων μετά την

απόφαση του Διοικητικού

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής

Κεντρικής Τράπεζας να αυξήσει

τα επιτόκια, για πρώτη φορά

τα τελευταία 11 χρόνια, για να

επιτευχθεί η έγκαιρη επαναφορά

του πληθωρισμού σε

χαμηλότερα επίπεδα.

ΌΠΟΙΑ ΚΙ ΑΝ ΕΊΝΑΙ

Η ΕΠΙΘΥΜΊΑ ΤΟΥ

ΠΕΛΆΤΗ, ΑΓΟΡΆ

Ή ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗ

ΠΡΏΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΊΑΣ

Ή ΕΞΟΧΙΚΟΎ, ΜΕ

ΤΟ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΌ

ΔΆΝΕΙΟ ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΌ

ΕΠΙΤΌΚΙΟ ΓΙΑ ΌΛΗ

ΤΗ ΔΙΆΡΚΕΙΆ ΤΟΥ

ΚΑΙ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΉ

ΣΕ 25 ΧΡΌΝΙΑ

ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΤΗΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΣΕΙ

ΧΩΡΊΣ ΈΓΝΟΙΕΣ ΓΙΑ

ΤΗ ΔΌΣΗ ΤΟΥ

ΔΙΑΚΥΜΆΝΣΕΙΣ

ΣΤΙΣ ΔΌΣΕΙΣ

Με την απόφαση αυτή, αυξάνονται

τα στεγαστικά δανειστικά

επιτόκια. Έτσι, οι περισσότεροι

δανειολήπτες αναζητούν λύσεις

για να διατηρήσουν μια ισορροπία

στον οικογενειακό τους

προϋπολογισμό, αλλά ταυτόχρονα

και να υλοποιήσουν το

όνειρό τους για την απόκτηση

της δικής τους στέγης, διασφαλίζοντας

ότι θα είναι σε θέση

να πληρώνουν τη δόση του δανείου

τους, εφόσον γνωρίζουν

εκ των προτέρων το ύψος της.

Η λύση των σταθερών επιτοκίων

για στεγαστικό δάνειο

λειτουργεί ως «ασπίδα» αλλά

και αντίδοτο στην αβεβαιότητα

του πληθωρισμού.

ΕΠΙΛΟΓΉ

ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑΣ

Η Τράπεζα Κύπρου, ως ο μεγαλύτερος

χρηματοοικονομικός

Οργανισμός του τόπου, θεωρεί

πως σε αυτούς τους δύσκολους

καιρούς υπάρχουν «καταφύγια»

σταθερότητας, τα οποία

είναι σημαντικό να γνωρίζουν

οι δανειολήπτες για να κάνουν

την καλύτερη επιλογή, σύμφωνα

με τις ανάγκες τους.

Έτσι, παρέχει τη δυνατότητα να

«κλειδώσουν» το ύψος της δόσης

του δανείου τους, χωρίς να

επηρεάζεται από ενδεχόμενη

άνοδο των επιτοκίων. Ωστόσο,

θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν

θα υπάρχει όφελος από ενδεχόμενη

μείωση των επιτοκίων.

Οι πελάτες της τράπεζας μπορούν

να επιλέξουν στεγαστικό

δάνειο με σταθερό επιτόκιο

για 3, 5 ή 10 χρόνια. Έτσι, η

δόση τους παραμένει σταθερή

μέχρι τη λήξη της περιόδου του

σταθερού επιτοκίου, οπότε και

τα δάνειά τους θα μετατραπούν

76 EconomyToday

σε δάνεια με κυμαινόμενο

επιτόκιο. Οι επιλογές αυτές

προσφέρονται σε μόνιμους

κατοίκους Κύπρου, οι οποίοι

επιθυμούν να αποκτήσουν τη

δική τους πρώτη κατοικία με

χρηματοδότηση που μπορεί

να φθάσει μέχρι το 80% της

αξίας του ακινήτου. Η διάρκεια

αποπληρωμής του δανείου

μπορεί να φτάσει μέχρι και τα

35 χρόνια.

ΣΤΑΘΕΡΌ

ΕΠΙΤΌΚΙΟ ΓΙΑ

25 ΟΛΌΚΛΗΡΑ

ΧΡΌΝΙΑ!

Η Τράπεζα Κύπρου πρωτοπορεί

προσφέροντας στους

πελάτες της επιλογή για ακόμα

μεγαλύτερη διάρκεια σταθερότητας.

Στεγαστικό Δάνειο με

σταθερό επιτόκιο και σταθερή

δόση για όλη τη διάρκεια

του δανείου, που είναι τα 25

χρόνια.

Όποια κι αν είναι η επιθυμία

του πελάτη, αγορά ή ανακαίνιση

πρώτης κατοικίας ή εξοχικού,

με το στεγαστικό δάνειο

με σταθερό επιτόκιο για όλη

τη διάρκειά του και αποπληρωμή

σε 25 χρόνια μπορεί να

την πραγματοποιήσει χωρίς

έγνοιες για τη δόση του.

Για δάνεια με σταθερό επιτόκιο

σε περίπτωση πρόωρης

αποπληρωμής (πλήρους ή

καταβολής πρόωρης δόσης)

υπάρχει κόστος πρόωρης

αποπληρωμής. Για περισσότερες

πληροφορίες μπορείτε

να απευθυνθείτε στο δίκτυο

καταστημάτων ή στην ιστοσελίδα

της Τράπεζας Κύπρου.

ΑΣΦΆΛΙΣΕ

ΤΟ ΣΠΊΤΙ ΣΟΥ

ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΝΙΚΈΣ

ΑΣΦΆΛΕΙΕΣ

Για να αισθάνεστε περισσότερη

ασφάλεια στο καινούργιο σας

σπίτι, οι Γενικές Ασφάλειες σας

προτείνουν ένα ολοκληρωμένο

σχέδιο ασφάλισης κατοικίας,

που σας παρέχει καλύψεις πέραν

από τις αναμενόμενες.

Το Home Superior είναι το

Σχέδιο που παρέχει τις μέγιστες

δυνατές καλύψεις και αποτελεί,

ίσως, το πιο ολοκληρωμένο

ασφαλιστικό Σχέδιο της αγοράς:

για κάλυψη κλοπής (χωρίς

παραβίαση), θραύση υαλοπινάκων

και καθρεφτών, αυτόματη

επαναφορά ασφαλισμένου

ποσού (κατόπιν απαίτησης) και

αντικατάσταση κλειδαριών.

Το Σχέδιο σας πάει ένα βήμα

πιο πέρα από άλλα ασφαλιστήρια

κατοικίας της αγοράς,

καθώς εκτός από διεύρυνση

των παρεχόμενων καλύψεων

(πυρκαγιά, σεισμός, κλοπή,

αποζημίωση σε αξία αντικατάστασης,

πληθωριστική προστασία,

κάλυψη ταξιδιωτικών

αποσκευών, κάλυψη πιστωτικών

καρτών, απώλεια ενοικίων,

κάλυψη αστικής και προσωπικής

αστικής ευθύνης κ.λπ.), σας

παρέχει σειρά από πρόσθετες

καλύψεις.

Ειδικότερα, πληρώνει για απώλεια

ή ζημιά στο κτήριο, στους

Εξωτερικούς Χώρους, στο

Περιεχόμενο, στα Αντικείμενα

στην Ύπαιθρο ή στα Πολύτιμα

Αντικείμενα (ανάλογα με τι

ασφαλίζετε) που προκαλείται

από:

• Πυρκαγιά και καπνό.

• Άμεσο χτύπημα κεραυνού.

• Έκρηξη.

• Πρόσκρουση αεροσκάφους

ή άλλων ιπτάμενων αντικειμένων

κ.λπ..

• Σεισμό.

• Θύελλα, καταιγίδα συμπεριλαμβανομένων

ζημιών από

πλημμύρα, χαλάζι και χιόνι.

Το ανώτατο όριο της ευθύνης

για την κάλυψη των εξωτερικών

χώρων έναντι των κινδύνων

θύελλας και καταιγίδας,

περιορίζεται μέχρι 10% του

ασφαλισμένου ποσού του

κτηρίου.

Το ανώτατο όριο της ευθύνης

της εταιρείας για την κάλυψη

των ααντικειμένων στην

ύπαιθρο έναντι των κινδύνων

θύελλας και καταιγίδας,

περιορίζεται μέχρι 5% του

ασφαλισμένου ποσού του

περιεχομένου.

Επίσης, καταβάλλονται έξοδα

μηχανικών, αρχιτεκτόνων και

αποκομιδής συντριμμάτων

εφόσον αφορούν αποκλειστικά

την αποκατάσταση ασφαλισμένης

απώλειας ή ζημιάς.

ΈΝΑΣ ΒΟΗΘΌΣ

ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΣΟΥ

ΑΝΆΓΚΗ

Πέραν των καλύψεων, το Home

Superior παρέχει την υπηρεσία

Home Assistance που σας διευκολύνει

για όλα όσα μπορούν

να συμβούν στο σπίτι, επείγοντα

ή μη.

Η υπηρεσία βρίσκεται 24

ώρες το 24ωρο δίπλα σας για

επείγοντα περιστατικά. Με ένα

τηλεφώνημα ένας τεχνικός θα

βρίσκεται κοντά σας για κάθε

επείγουσα επισκευή ζημιών στο

σπίτι σας όπως: Υδραυλικές και

ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις,

επισκευή της κλειδαριάς της

κύριας εισόδου σε περίπτωση

απώλειας ή κλοπής κλειδιών ή

αχρήστευσης της κλειδαριάς,

αντικατάσταση υαλοπινάκων σε

περίπτωση θραύσης υαλοπινάκων

σε εξωτερικές πόρτες ή

παράθυρα, προσωρινή αντικατάσταση

συσκευής τηλεόρασης

ή βίντεο ή ακόμη και DVD μέχρι

15 ημέρες.

Η Υπηρεσία σάς παρέχει

τη δυνατότητα να ζητήσετε

προσφορά από εξειδικευμένους

τεχνικούς της Εταιρείας

Τεχνικής Βοήθειας με την

οποία συνεργάζονται οι Γενικές

Ασφάλειες, για τις εργασίες

που θέλετε να πραγματοποιήσετε

στο σπίτι σας.

EconomyToday 77

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΝΕΟ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟ

ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ

ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Τα στεγαστικά δάνεια προσφέρονται μέσα από

σύγχρονες, απλές και ευέλικτες διαδικασίες

που ανταποκρίνονται στους γρήγορους

ρυθμούς ζωής.

Τον τελευταίο χρόνο,

η αγορά των στεγαστικών

δανείων έχει

αλλάξει σημαντικά,

λόγω της απότομης

αύξησης των πληθωριστικών

πιέσεων που είχαν, ως αποτέλεσμα

σημαντικές αυξήσεις στο

κόστος ζωής αλλά και ραγδαίες

αυξήσεις των επιτοκίων. Οι

αλλαγές αυτές έχουν επηρεάσει τη

ζήτηση για νέα στεγαστικά δάνεια,

με τους δυνητικούς πελάτες να

αναθεωρούν τα πλάνα τους ή να

τα καθυστερούν, ενώ πελάτες με

υφιστάμενα στεγαστικά δάνεια

ψάχνουν εναλλακτικές επιλογές με

χαμηλότερα επιτόκια και ευνοϊκότερους

όρους.

Κατανοώντας τα νέα αυτά δεδομένα

στην αγορά και τις ανάγκες

των πελατών, η Eurobank Κύπρου

έχει εισαγάγει ένα νέο στεγαστικό

δάνειο για πρώτη κατοικία με

ευνοϊκούς όρους που διαφοροποιούνται

ανάλογα με το ύψος της

ιδίας συνεισφοράς του πελάτη.

Το δάνειο αυτό καλύπτει αγορά ή

ανέγερση πρώτης κατοικίας, ενώ η

τιμολόγησή του στοχεύει στη μείωση

του κόστους για τα νοικοκυριά.

Αναλυτικές πληροφορίες σχετικά

με τις πρόνοιες του στεγαστικού

μας δανείου παρέχονται στην

ιστοσελίδα της Τράπεζας:

www.eurobank.com.cy

Επιπλέον, στα μέσα Μαΐου η

Eurobank Κύπρου, αποδεικνύοντας

και έμπρακτα το διαχρονικό της

ενδιαφέρον για στήριξη των κυπριακών

νοικοκυριών με την ανάληψη

πρωτοβουλιών που ανταποκρίνονται

στις τρέχουσες οικονομικές

συνθήκες, εισήγαγε πρόγραμμα

επιβράβευσης των συνεπών

πελατών στεγαστικών δανείων

πρώτης κατοικίας με μείωση

του επιτοκίου κατά 50 μονάδες

βάσης (0,50%) για συγκεκριμένη

χρονική περίοδο. Πέραν από τα

υφιστάμενα στεγαστικά δάνεια,

στο πρόγραμμα αυτό μπορούν

να ενταχθούν και νέα στεγαστικά

δάνεια που θα εκταμιευθούν κατά

τη διάρκεια του προγράμματος

και πληρούν τις προϋποθέσεις για

ένταξη στο πρόγραμμα, νοουμένου

ότι αυτά εξυπηρετούνται κανονικά.

Περισσότερες πληροφορίες για το

πρόγραμμα παρέχονται στις «Ανακοινώσεις»

της ιστοσελίδας της

Τράπεζας: www.eurobank.com.cy

ΕΥΡΕΙΑ ΓΚΑΜΑ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ

ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Επιπρόσθετα, η Eurobank Κύπρου

προσφέρει μια ευρεία γκάμα τραπεζικών

προϊόντων και υπηρεσιών

στην οποία περιλαμβάνονται και

στεγαστικά δάνεια για την αγορά

ή ανέγερση εξοχικής κατοικίας,

καθώς και έξοδα ανακαίνισης. Τα

στεγαστικά δάνεια προσφέρονται

μέσα από σύγχρονες, απλές

και ευέλικτες διαδικασίες που

ανταποκρίνονται στους γρήγορους

ρυθμούς ζωής. Η αίτηση

για στεγαστικό δάνειο γίνεται

διαδικτυακά, γρήγορα και εύκολα,

μειώνοντας σημαντικά τον χρόνο

ολοκλήρωσης τής συνολικής

διαδικασίας. Όλες οι αιτήσεις

τυγχάνουν άμεσου χειρισμού από

τους Προσωπικούς λειτουργούς

Εξυπηρέτησης οι οποίοι, αφού

προχωρήσουν σε προκαταρτικούς

ελέγχους, επικοινωνούν άμεσα

με τους ενδιαφερόμενους για

την έναρξη της αξιολόγησης του

αιτήματος, προσφέροντας καθοδήγηση

σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.

Κατά την αξιολόγηση ενός

αιτήματος για στεγαστικό δάνειο,

ο λειτουργός Εξυπηρέτησης θα

λάβει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

και οικονομικά δεδομένα

τού κάθε πελάτη, προτού προτείνει

τη στεγαστική λύση που καλύπτει

καλύτερα τις δικές του ανάγκες.

Τα αιτήματα για στεγαστικά δάνεια

τυγχάνουν χειρισμού είτε από το

Τμήμα Affluent Banking -με επικεφαλής

την κ. Πόπη Χατζηιωάννου

Δημητρίου, είτε από το Τμήμα

Private Banking - με επικεφαλής

την κ. Αιμιλία Ζαχαρίου. Το Affluent

Banking εξυπηρετεί το κομμάτι της

ιδιωτικής τραπεζικής που πληροί

συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια,

ενώ οι πελάτες του τμήματος

Private Banking είναι ιδιώτες με

σημαντική οικονομική επιφάνεια.

Ανεξάρτητα από το τμήμα

εξυπηρέτησης, ο πελάτης λαμβάνει

εξατομικευμένες υπηρεσίες τόσο

σε ό,τι αφορά χρηματοοικονομικές

λύσεις για κάλυψη προσωπικών

αναγκών, όπως στεγαστικά δάνεια

και επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία,

όσο και για τις υπηρεσίες

διαχείρισης περιουσίας.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Λεωφόρος Σπύρου Κυπριανού

28, 1075 Λευκωσία Κύπρος

22208000

www.eurobank.com.cy

info@eurobank.com.cy

INFO:

Για αίτηση στεγαστικού δανείου,

οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να

αποστείλουν την αίτησή τους

ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας

της τράπεζας

78 EconomyToday

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

YALLA!

LET’S TALK

BUSINESS

ΤΗΣ ΕΥΔΟΚΊΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ

ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΊΩΝ ΕΥΡΏ ΜΕ...

ΆΡΩΜΑ ΚΈΔΡΟΥ

Από τη Βηρυτό με.. αγάπη και με πολλά επενδυτικά

σχέδια στις αποσκευές τους προσγειώνονται, τα

τελευταία χρόνια, πολλοί Λιβανέζοι πολίτες στο

νησί μας. Ο CEO του Invest Cyprus, Μάριος Ταννούσης

και ο Λιβανέζος επιχειρηματίας, Georges

Chehwane, ανοίγουν τα χαρτιά τους και μιλούν

στο Economy Today για επενδύσεις που φέρουν

λιβανέζικη σφραγίδα.

«Χαρτογραφώντας» τον σημερινό χάρτη των εν

λόγω επενδύσεων στην Κύπρο, ο κ. Ταννούσης

περιγράφει ποιοι τομείς είναι πιο δημοφιλείς για

τους εκ Λιβάνου επιχειρηματίες, ποιες περιοχές

προτιμούν, αλλά και ποιοι οι «άσοι» στο μανίκι της

χώρας μας. Την ίδια ώρα, ο κ. Chehwane, διευθύνων

σύμβουλος της Plus Properties, μοιράζεται

μαζί μας τη δική του εμπειρία και εξηγεί πώς θα

μπορούσε το κλίμα να καταστεί ευνοϊκότερο, τονώνοντας

ακόμη πιο πολύ την παρουσία Λιβανέζων

στην κυπριακή αγορά.

Η ιστορία για το πώς οι Λιβανέζοι συνέβαλαν

σημαντικά στην αναζωογόνηση της κυπριακής

οικονομίας μετά τα δραματικά γεγονότα του 1974,

είναι λίγο πολύ γνωστή.

Λόγω του εμφυλίου, άλλωστε, που μάστιζε τους

γείτονές μας (1975-1990), χιλιάδες ήταν εκείνοι

80 EconomyToday

Πηγή: All About Limassol

που επέλεξαν το νησί μας, αναζητώντας ένα

ασφαλές μέρος, με πηγές να κάνουν λόγο για

περίπου 100.000 οικογένειες στη δεκαετία του

1980 (σύμφωνα με τις αναφορές της πρέσβειρας

του Λιβάνου στην Κύπρο στο Γαλλικό

Πρακτορείο Ειδήσεων). Μεταξύ αυτών και επιχειρηματίες

που θέλησαν να δραστηριοποιηθούν,

όπως ο Dilor Yazbeck, που ίδρυσε ένα από τα

πρώτα παραθαλάσσια ξενοδοχεία της Λεμεσού,

το Poseidonia Beach Hotel.

Πολλοί επέστρεψαν, ωστόσο, με το τέλος της σύγκρουσης.

Αν κάτι μάθαμε όμως από την ιστορία

του Λιβάνου είναι πως πάντοτε επιφυλάσσει...

εκπλήξεις. Ενίοτε δυσάρεστες.

Η καταστροφική έκρηξη της 4ης Αυγούστου του

2020, στο λιμάνι της Βηρυτού, που στοίχισε τη

ζωή σε περισσότερους από 200 ανθρώπους

και προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές σε πολλές

περιοχές της πρωτεύουσας, δημιούργησε αλυσιδωτές

επιπτώσεις. Ειδικότερα, στο μέτωπο της

οικονομίας, η κρίση επιδεινώθηκε -αφού ήδη

επικρατούσε αστάθεια από το 2019- με τη χώρα

να παραμένει μέχρι σήμερα χωρίς κάποια ορατή

προοπτική εξόδου από αυτήν.

ΚΑΛΏΣ ΉΡΘΑΤΕ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Τα 25 μόλις λεπτά που χρειάζονται για να βρεθεί

κάποιος από τους αιθέρες της Βηρυτού στις

ακτές της Λάρνακας, αναμφίβολα μαγνητίζουν τα

επιχειρηματικά μυαλά του Λιβάνου που βλέπουν

στην Κύπρο το.. «σπίτι» τους.

«Εδώ και πολλά χρόνια η Κύπρος αποτελεί έναν

εξαιρετικό προορισμό για τους Λιβανέζους»,

αναφέρει ο κ. Georges Chehwane.

Ο ίδιος δραστηριοποιείται επιχειρηματικά

στον τομέα του Real Estate, έχοντας

ιδρύσει από το 2016 την εταιρεία Plus

Properties, η οποία διατηρεί γραφεία σε

Λάρνακα, Λεμεσό και Λευκωσία.

Σήμερα είναι μία από τις μεγαλύτερες

εταιρείες στην Κύπρο στον τομέα του Real

Estate, με 75 projects στο ενεργητικό της.

Κύριο πεδίο δραστηριότητάς της η Λάρνακα και η

Λεμεσός, ενώ κάποια projects τρέχουν σε Λευκωσία

και Πάφο.

Το γεγονός ότι «η Κύπρος γεωγραφικά είναι πολύ

κοντά στον Λίβανο και οι Κύπριοι συμπαθούν

τους Λιβανέζους» είναι κάποιοι από τους λόγους

για τους οποίους οι Λιβανέζοι νιώθουν πως

«βρίσκονται στο σπίτι τους», λέει ο κ. Chehwane.

Τον τελευταίο καιρό περισσότεροι από 25.000

Λιβανέζοι προχώρησαν σε αγορά ακίνητης ιδιοκτησίας

στην Κύπρο, εκτιμά. «Μερικοί από αυτούς

είναι μόνο για επένδυση, άλλοι μετακομίζουν με

τις οικογένειές τους, στέλνοντας τα παιδιά τους

σε σχολεία εδώ, ενώ κάποιοι έρχονται για να εργαστούν

και να ιδρύσουν εταιρείες», σημειώνει.

EconomyToday 81

ΘΕΜΑ

Η ΚΎΠΡΟΣ ΈΧΕΙ

ΤΟ «ΠΑΚΈΤΟ»

«Λόγω των διαχρονικά καλών σχέσεων

μεταξύ των δύο χωρών, αρκετοί

Λιβανέζοι επιλέγουν την Κύπρο για να

αποκτήσουν μία δεύτερη κατοικία, είτε

ακόμα και για να αποτελέσει την κύρια

χώρα διαβίωσης της οικογένειάς

τους», εξηγεί ο κ. Μάριος Ταννούσης,

CEO του Invest Cyprus, του κρατικού

φορέα που είναι επιφορτισμένος με την

προώθηση της Κύπρου ως ελκυστικού προορισμού

για ξένες επενδύσεις.

Αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους η Κύπρος

αποτελεί πόλο έλξης, ο κ. Ταννούσης παραθέτει

σειρά πλεονεκτημάτων.

«Σίγουρα η εγγύτητα με τον Λίβανο, οι παραδοσιακά

καλές σχέσεις, το γεγονός ότι η Κύπρος είναι χώρα

μέλος της Ε.Ε., το συγκριτικά χαμηλό κόστος ζωής, το

φιλικό προς το περιβάλλον επιχειρείν, τα στοχευμένα

κίνητρα που προσφέρουμε και σίγουρα η ασφάλεια

που παρέχει η Κύπρος ως προορισμός διαμονής για

εργαζόμενους και οικογένειες», επισημαίνει.

ΑΚΊΝΗΤΑ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ -

ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ ΤΟ ΤΡΊΠΤΥΧΟ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ

Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί σημαντικές

επενδύσεις από Λιβανέζους επιχειρηματίες στην

Κύπρο, λέει ο κ. Ταννούσης, προσθέτοντας πως

υπάρχει ενδιαφέρον για ακόμα περισσότερες σε

διάφορους τομείς της οικονομίας.

Ακίνητα, τεχνολογία, εκπαίδευση το τρίπτυχο στο

οποίο επικεντρώνονται οι Λιβανέζοι, σημειώνει ο

κ. Ταννούσης, με τον Λιβανέζο επιχειρηματία να

βάζει στο κάδρο και τον κλάδο του τουρισμού.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ

Στον ευρύτερο τομέα της τεχνολογίας έχουν υλοποιηθεί

σημαντικές επενδύσεις.

82 EconomyToday

«Πολλές λιβανέζικες εταιρείες έχουν μεταφέρει

την έδρα τους ή έχουν δημιουργήσει γραφεία και

συνεχίζουν τους επιχειρηματικούς τους σχεδιασμούς

με μεγάλη επιτυχία από την Κύπρο», δηλώνει

ο κ. Ταννούσης.

«Technorion, Swittle, Eurisko, Invigo, MDSL,

Silver Bullet, Cedar Rose, APGAR και Sword

Group»

Είναι μερικές μόνο από τις εταιρείες που

δραστηριοποιούνται στον τομέα της τεχνολογίας

ΑΚΊΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ

Στον τομέα των ακινήτων και των κατασκευών

Οργανισμοί όπως ο όμιλος CornerStone Holdings,

η εταιρεία Plus Properties και η DG Jones and

Partners επέλεξαν τη χώρα μας για να δραστηριοποιηθούν.

Η τελευταία μάλιστα έχει ήδη ανακοινώσει

ότι θα μεταφέρει στην Κύπρο τα κεντρικά της

γραφεία.

Σε ό,τι αφορά το πελατολόγιο, ο κ. Chehwane αναφέρει

πως στην περίπτωση της Plus Properties

οι αγοραστές είναι κυρίως Λιβανέζοι, ωστόσο, το

τελευταίο διάστημα έχουν πληθύνει οι συναλλαγές

με Κύπριους. Παράλληλα, υπήρξε αρκετή κινητικότητα

από επενδυτές που προέρχονταν από τη Ρωσία,

καθώς και κάποιες άλλες χώρες της Ευρώπης.

Ο κ. Chehwane, αναφέρει επίσης, πως μεγάλος

είναι ο αριθμός και των ξενοδοχείων που ανήκουν

σε Λιβανέζους. Στον όμιλό του, μάλιστα, ανήκει το

ξενοδοχείο Roseum Boutique Hotel στη Λάρνακα.

ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ

Ήταν 27 Μαΐου 2021, όταν άνοιγε τις πύλες

του στην καρδιά της Λάρνακας, το American

University of Cyprus (AUCY), με ιδρυτή και πρόεδρο,

τον δρα Marc-Antoine Zabbal, έναν 44χρονο

Λιβανέζο επενδυτή που μετακόμισε στην Κύπρο

πριν από μία περίπου δεκαετία.

Σήμερα λειτουργεί τρία τμήματα: Business

Administration and Economics, Fine Arts &

Humanities και Sciences and Technology, στα

οποία προσφέρονται προπτυχιακά και μεταπτυχιακά

προγράμματα.

Σύντομα αναμένεται επέκταση του πανεπιστημίου,

αφού πρόκειται να λειτουργήσει 2ο Campus

στην Αγία Νάπα με τμήματα Νομικής, Engineering,

Hospitality Management και Health Sciences.

Ψήφο εμπιστοσύνης στην Κύπρο έδωσε επίσης

και το ιστορικό αμερικάνικο πανεπιστήμιο της

Βηρυτού, με την απόφασή του να λειτουργήσει

στην Πάφο, το πρώτο εκτός Λιβάνου campus του,

ενισχύοντας την εικόνα της χώρας μας ως εκπαιδευτικού

κέντρου.

Συγκεκριμένα, το American University of Beirut

– Mediterraneo, μία επένδυση ύψους €29 εκατ.

ευρώ, αναμένεται να υποδεχθεί και επίσημα τους

πρώτους φοιτητές του αυτό τον Σεπτέμβριο.

«Γνωρίζουμε επίσης πως κι άλλα εκπαιδευτικά

ιδρύματα από τον Λίβανο έχουν επιδείξει ενδιαφέρον

για δημιουργία εγκαταστάσεων στην Κύπρο»,

αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ταννούσης.

ΎΨΟΥΣ ΠΟΛΛΏΝ

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΊΩΝ

ΟΙ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

Το σύνολο των επενδύσεων που καταγράφηκαν τα

τελευταία χρόνια ανέρχεται σε δεκάδες εκατομμύρια,

αν όχι περισσότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις

του Invest Cyprus.

Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται και η επένδυση πέραν

των €40 εκατ. του ομίλου Kassatly, ενός λιβανέζικου

περιφερειακού γίγαντα παρασκευής ποτών,

ο οποίος δημιουργεί στην περιοχή του Ύψωνα της

επαρχίας Λεμεσού μεγάλο εργοστάσιο παραγωγής

αναψυκτικών. Μάλιστα, ο διευθύνων σύμβουλος

του ομίλου, Nayef Kassatly, σε δηλώσεις του σε

εγχώρια ΜΜΕ ανέφερε πως το εργοστάσιο αναμένεται

να λετουργήσει εντός του 2024, δημιουργώντας

100 νέες θέσεις εργασίας.

Το σημαντικότερο όμως στοιχείο είναι πως πολλές

από τις επενδύσεις που έγιναν, επεκτείνονται και

μεγαλώνουν, τονίζει ο κ. Ταννούσης, φέρνοντας

ως παράδειγμα τη γαλλικών συμφερόντων Murex.

Η εταιρεία, η οποία ασχολείται με συναλλαγές,

διαχείριση κινδύνων και λύσεις για τις αγορές κεφαλαίων

το 2021 επέκτεινε τα γραφεία της πέραν

από τον Λίβανο και στην Κύπρο, προσλαμβάνοντας

εξειδικευμένο προσωπικό στο νησί μας.

ΑΛΥΣΊΔΑ ΑΞΊΑΣ

Είναι γεγονός πως οι ανάγκες που προκύπτουν

από αυτές τις επενδύσεις δημιουργούν σημαντικές

ευκαιρίες εργοδότησης για τους ντόπιους. Για

του λόγου το αληθές, η εταιρεία του κ. Chehwane

εργοδοτεί σήμερα 50 άτομα, στην πλειοψηφία

τους Κύπριοι.

Επιπρόσθετα, όπως εξηγεί ο ίδιος, συνεργάζονται

με 400 προμηθευτές, μεταξύ αυτών, αρχιτέκτονες,

δικηγόρους, λογιστές, εργολάβους, υπεργολάβους

και εμπόρους αλουμινίου.

«Είμαστε περήφανοι που αποτελούμε μία από

της εταιρείες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της

κυπριακής οικονομίας», υπογραμμίζει.

H ΛΆΡΝΑΚΑ Η ΠΌΛΗ

ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΆΣ ΤΟΥΣ

Οι περισσότεροι Λιβανέζοι στην Κύπρο ζουν κυρίως

στη Λάρνακα, επισημαίνει ο κ. Chehwane.

Σύμφωνα πάντως με στοιχεία της Wire FS, την

περασμένη χρονιά όντως ξεχώρισαν οι επενδυτικές

κινήσεις των Λιβανέζων, που έδειξαν να έχουν

προτίμηση στη συγκεκριμένη επαρχία, αποκτώντας

ακίνητα τόσο για μόνιμη κατοικία όσο και γραφεία.

Η σχέση, άλλωστε, της αρχαίας πόλης του Κιτίου

και των Φοινίκων, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι

της ιστορίας της σημερινής Λάρνακας, και μοιάζει

να διατηρείται διά μέσου των αιώνων, υπό διαφορετικό

μανδύα.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

Πέρα από τη Λάρνακα και η Λεμεσός συγκαταλέγεται

στις πόλεις προτίμησης τον Λιβανέζων, συμπληρώνει

ο κ. Ταννούσης ενώ, όπως επισημαίνει

και στη Λευκωσία αρκετές εταιρείες δημιούργησαν

επιχειρηματική βάση.

«Το τελευταίο διάστημα, λόγω και της απόφασης

του American University of Beirut για δημιουργία

πανεπιστημιούπολης, αυξημένο είναι το ενδιαφέρον

και για την Πάφο», προσθέτει.

ΣΤΌΧΟΣ Η ΠΡΟΣΈΛΚΥΣΗ

ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ

Στο ερώτημα για το ποια βήματα από πλευράς

Invest Cyprus για ενίσχυση των επιχειρηματικών

σχέσεων με τον Λίβανο, ο κ. Ταννούσης απαντά

πως ο Λίβανος είναι μία από τις χώρες στις οποίες

ο Invest Cyprus δίδει ιδιαίτερη έμφαση για προσέλκυση

περαιτέρω επενδύσεων.

«Λόγω εγγύτητας αλλά και των πλεονεκτημάτων

που προσφέρει η Κύπρος, θεωρούμε πως υπάρχουν

περιθώρια για προσέλκυση κι άλλων επενδύσεων»,

προσθέτοντας πως γίνονται διαρκώς

συζητήσεις και πολλοί επιχειρηματίες έρχονται σε

επαφή με τον Invest Cyprus για να τους διευκολύνει

σε σχέση με τους σχεδιασμούς τους.

Τον Μάρτιο του 2023, ο Οργανισμός διοργάνωσε

ένα στοχευμένο συνέδριο στη Βηρυτό, όπου προσκλήθηκαν

πέραν των 50 επενδυτών-επιχειρηματιών

που έχουν σκοπό να επενδύσουν στην Κύπρο.

«Cyprus: A growing tech & Investment Gateway

into the EU»

«Θα συνεχίσουμε τις στοχευμένες προωθητικές

δράσεις καθώς φαίνεται ότι υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον

με εξαιρετικά αποτελέσματα», υπογραμμίζει

ο κ. Ταννούσης.

ΚΛΕΙΔΊ Η ΔΙΑΣΠΟΡΆ

Ο Invest Cyprus έχει δημιουργήσει εξαιρετικές

σχέσεις με τη διασπορά του Λιβάνου η οποία έχει

επενδύσει σε διάφορα έργα στη χώρα μας.

Εκτιμάται πως περίπου 20 εκατ. Λιβανέζοι ζουν στο

εξωτερικό, πολλοί εκ των οποίων έχουν επιχειρηματικές

δραστηριότητες.

Ενδεικτικά, μόνο στη Βραζιλία υπολογίζεται ότι

ζουν 6 εκατ. Λιβανέζοι.

«Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος της Κύπρου ως

επιχειρηματικό κέντρο για τη διαχρονική σχέση

Λιβάνου-Γαλλίας-Ε.Ε.».

Επιπρόσθετα, ο Invest Cyprus διατηρεί εξαιρετικές

σχέσεις συνεργασίας με τον αντίστοιχο Οργανισμό

του Λιβάνου, IDAL Liban, σημειώνει ο κ. Ταννούσης.

ΣΤΟΧΕΥΜΈΝΑ ΚΊΝΗΤΡΑ

Η Κύπρος προσφέρει μία σειρά από στοχευμένα

κίνητρα για διεθνείς εταιρείες που θέλουν να εγκατασταθούν

εδώ.

«Εμείς στον Invest Cyprus καταγράφουμε τις

ανάγκες των επενδυτών και σε διαρκή συνεργασία

84 EconomyToday

με τα αρμόδια υπουργεία και τμήματα προσπαθούμε

να βελτιώνουμε την επενδυτική μας πρόταση»,

δηλώνει ο κ. Ταννούσης.

«Ενδεικτικό παράδειγμα είναι αυτό των εταιρειών

τεχνολογίας και υψηλής εξειδίκευσης», αναφέρει,

«αφού ως Κύπρος έχουμε προσελκύσει πάρα

πολλές τα τελευταία χρόνια οι οποίες δημιουργούν

γραφεία στη χώρα μας, μεταφέρουν προσωπικό

υψηλής εξειδίκευσης και προσλαμβάνουν και

πολλούς Κύπριους δημιουργώντας έτσι ένα νέο

οικοσύστημα με πολλαπλασιαστικό όφελος για την

οικονομία. Ο συνολικός αντίκτυπος του τομέα στην

οικονομία πλέον ξεπερνά τα €3 δισεκατομμύρια».

ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΌΜΩΣ

ΌΛΑ ΡΌΔΙΝΑ

Με βάση τα ισχύοντα κριτήρια που αφορούν στην

ταχεία διαδικασία χορήγησης Άδειας Μετανάστευσης

σε αιτητές που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών

και επενδύουν στην Κύπρο, μπορεί να χορηγηθεί

καθεστώς μόνιμης διαμονής εάν ο αιτητής προβεί

σε επένδυση ύψους τουλάχιστον €300.000 σε:

• οικία/διαμέρισμα

• άλλης μορφής ακινήτων όπως γραφείων, καταστημάτων,

ξενοδοχείων

• σε μετοχικό κεφάλαιο κυπριακής εταιρείας με

δραστηριότητες και προσωπικό στην Κύπρο

• σε μερίδια Κυπριακού Επενδυτικού Οργανισμού

Συλλογικών Επενδύσεων (τύπου AIF, AIFLNP,

RAIF).

Οι Λιβανέζοι αντιμετωπίζουν, ωστόσο, κάποια προβλήματα,

επισημαίνει ο κ. Chehwane, αφού αρκετοί

είναι εκείνοι που έχουν επενδύσει στην Κύπρο και

δεν έχουν λάβει ακόμη καθεστώς μόνιμης διαμονής,

λόγω διαφόρων κωλυμάτων.

Επιπρόσθετα, διαπιστώνει πως οι τράπεζες είναι

ιδιαίτερα αυστηρές με τους Λιβανέζους, λόγω της

κατάστασης που επικρατεί στον Λίβανο.

Ενδεχομένως, τα λάθη του παρελθόντος, που αμαύρωσαν

την εικόνα της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο,

να συνέτειναν προς αυτή την κατεύθυνση, με

αποτέλεσμα την αυστηροποίηση των διαδικασιών.

Σε ό,τι αφορά τον τομέα του Real Estate, εντοπίζονται

σοβαρές καθυστερήσεις στην έκδοση αδειών

οικοδομής, παρά τις διαβεβαιώσεις του Υπουργείου

Εσωτερικών πως το ζήτημα θα επιλυθεί.

Επιπρόσθετα, σε σχέση με τους τίτλους ιδιοκτησίας,

ο κ. Chehwane παρατηρεί πως σε κάποιες περιπτώσεις

ενδέχεται να χρειαστούν μέχρι και τέσσερα

χρόνια μέχρι να εκδοθούν, γεγονός ιδιαίτερα

αρνητικό για έναν επενδυτή που πιθανόν να έχει

αντίκτυπο στη φήμη της χώρας.

ΘΕΤΙΚΌ ΒΉΜΑ Η ΈΝΤΑΞΗ ΤΗΣ

ΚΎΠΡΟΥ ΣΤΗ ΖΏΝΗ ΣΈΝΓΚΕΝ

Ιδιαίτερα θετική εξέλιξη θεωρεί ο κ. Chehwane

πως θα αποτελέσει η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη

Σένγκεν.

«Εάν η Κύπρος ενταχθεί στη ζώνη Σένγκεν θα είναι

EU Schengen States Non Schengen EU States Non-EU Schengen States

ένα μεγάλο πλεονέκτημα», αναφέρει, λέγοντας

πως «ήδη πολλοί επενδυτές στρέφονται σε άλλες

αγορές, όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα».

Παράλληλα, δηλώνει πως αυξήθηκε ο αριθμός

όσων επενδύουν στις κατεχόμενες περιοχές, ενώ

κάνει λόγο για αξιοσημείωτη μερίδα Ρώσων επενδυτών

που εγκαταλείπουν την Κύπρο.

Η ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΤΟΥ WORD

OF MOUTH

Ο κ. Chehwane τονίζει πως ως όμιλος προωθούν

συστηματικά την Κύπρο στο εξωτερικό, μέσω του

media network που διαθέτουν στη Μέση Ανατολή.

«Είμαστε περήφανοι που αποτελούμε ένα κανάλι

προώθησης της Κύπρου», σημειώνει, προσθέτοντας

πως έχουν προβεί σε διάφορες ενέργειες

μέσω εκθέσεων και διαφημιστικών εκστρατειών

τους, πετυχαίνοντας να προσελκύσουν ένα μεγάλο

αριθμό επενδυτών στο νησί.

Όπως επισημαίνει, οι λόγοι για τους οποίους η Plus

Properties έφτασε ήδη στα 75 projects, στα εφτά

χρόνια παρουσίας της στο νησί, είναι η ποιότητα

που προσφέρει, η επιλογή πολύ καλών τοποθεσιών

και το σημαντικότερο ότι παραδίδουν on-time.

«Όλα αυτά συνέβαλαν στην αξιοπιστία και τη φήμη

της εταιρείας μας, αλλά και στην ενίσχυση του

brand της Κύπρου ως αξιόπιστου επενδυτικού προορισμού»,

καταλήγει.

ΣΤΑ «ΣΚΑΡΙΆ» ΚΑΙ APPLICATION

Ενδεικτικό της αύξησης που καταγράφει

η κοινότητα των Λιβανέζων

στην Κύπρο, αποτελεί το εγχείρημα

μίας ομάδας για δημιουργία εφαρμογής,

στην οποία θα καταχωρηθούν

όλες οι λιβανέζικες επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στην Κύπρο.

Αξιοποιώντας τα Μέσα Κοινωνικής

Δικτύωσης ως πηγή άντλησης

δεδομένων, η ομάδα, με το όνομα

ΠΟΙΟΣ ΞΈΡΕΙ;

Εάν έχεις βρεθεί κάποια στιγμή στη Βηρυτό, ίσως

να έτυχε να ακούσεις, ανάμεσα σε φωνές και

κορναρίσματα, τη γνωστή λιβανέζικη έκφραση «hi,

kifak, ça va?». Μία έκφραση που αναμειγνύει την

αγγλική και τη γαλλική γλώσσα με την αραβική και

που εμπερικλείει τη σύνθετη ιστορία της χώρας.

Ποιος ξέρει; Μπορεί κάποια στιγμή να προστεθεί

και μία ελληνική λέξη στη φράση. Σε αυτή την περίπτωση

ίσως να ταίριαζε το «Έλα»!

«Lebanese Community Cyprus»

επιχειρεί να συλλέξει τα στοιχεία

των επιχειρήσεων, σημειώνοντας

τις τοποθεσίες τους στον χάρτη της

Κύπρου. Η ομάδα διευκρινίζει πως

δεν χρειάζεται κάποιος να βρίσκεται

σε μία στατική τοποθεσία για

να ενταχθεί στο application, αφού

μπορούν να συμμετάσχουν ακόμη

και freelancers.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

ERETZ ISRAEL:

Η ΉΠΙΑ ΙΣΧΎΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΉΛ

ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ

Συμβούλου επενδύσεων και

εξωτερικής πολιτικής

86 EconomyToday

ΥΠΉΡΧΑΝ ΚΊΝΗΤΡΑ ΑΠΌ ΤΟ ΚΡΆΤΟΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΤΟΥΣ ΜΈΣΩ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ ΠΊΣΩ

ΣΤΙΣ ΧΏΡΕΣ ΚΑΤΑΓΩΓΉΣ

ΤΩΝ ΕΒΡΑΊΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΏΝ,

ΓΙΑ ΛΌΓΟΥΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΉΣ ΚΑΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

Η

ήπια ισχύς των χωρών κρίνεται όχι

μόνο μέσω της διπλωματικής οδού

αλλά και από δραστικές κινήσεις που

δημιουργούνται μέσω των οικονομικών,

πολιτιστικών, γλωσσικών και στρατηγικών

προεκτάσεων μεταξύ δύο ή και περισσοτέρων

κρατών. Έτσι αντί της επιβολής ή της συνεργασίας των

κρατών διά του πολιτικού consensus η προσέγγιση

μέσω οικονομικών ή πολιτιστικών δεσμών μπορεί

να αποτελέσει μια μακροχρόνια εξάρτηση μεταξύ

των κρατών, να επηρεάσει τον πληθυσμό σε θέματα

πολιτικής και διπλωματίας αλλά και να δημιουργήσει

επίσημες ή άτυπες συνεργασίες.

Η ΉΠΙΑ ΙΣΧΎΣ ΤΟΥ

ΠΟΛΥΤΑΣΙΚΟΎ ΙΣΡΑΉΛ

Το Ισραήλ δεν είναι ένα νεοσύστατο κράτος στην

περιοχή, μιας και κράτη όπως η Κυπριακή Δημοκρατία

απέκτησαν την ανεξαρτησία τους πολύ μετά την

ίδρυση του Ισραήλ το 1948. Το Ισραήλ είναι νέο

στην περιοχή ως πληθυσμιακή, πολιτειακή σύσταση

και ιστορική προέλευση, πράγμα που σημαίνει ότι ο

πληθυσμός του Ισραήλ δεν έχει απαραίτητα όλος διά

των αιώνων καταγωγή από το Ισραήλ ούτε από το

αρχαίο Ισραήλ αλλά έχει περισσότερο θρησκευτική

εγγύτητα με τον χώρο του σημερινού Ισραήλ. Το

Ισραήλ που δημιουργήθηκε μετά τον Β’ ΠΠ έγινε το

καταφύγιο εκατομμυρίων Εβραίων που σήμερα στην

ολότητά τους μιλάνε εβραϊκά, αλλά και ένα μεγάλο

μέρος ρωσικά ως προερχόμενο από την πρώην

ΕΣΣΔ, αραβικά προερχόμενο από αραβικές χώρες

και διάφορες άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες.

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

ΤΑ ΚΎΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΆΣΤΕΥΣΗΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΆ

ΤΟΥ ΙΣΡΑΉΛ

Υπήρξαν πολλά σημεία στη σύγχρονη ιστορία του

Ισραήλ όταν κύματα Εβραίων μεταναστών έφτασαν

από συγκεκριμένες χώρες ή περιοχές. Για παράδειγμα,

το πρώτο κύμα κυρίως από τη Ρωσία και τη Ρουμανία

έφτασε στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ ένα άλλο

κύμα μετανάστευσης έλαβε χώρα την περίοδο που

οδήγησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1929-1939)

και αποτελείτο κυρίως από Γερμανούς Εβραίους που

δραπέτευσαν από τους Ναζί. Μετά την ίδρυση του

Κράτους του Ισραήλ το 1948, οι αυξανόμενες εντάσεις

στην περιοχή ώθησαν στη μεγάλη μετανάστευση

των Σεφαραδιτών Εβραίων από τη Μέση Ανατολή και

τη Βόρεια Αφρική. Στη δεκαετία του 1980 και στις

αρχές της δεκαετίας του 1990, το Ισραήλ μετέφερε

με αεροπορικές επιχειρήσεις χιλιάδες Εβραίους από

την καταστραμμένη από τον πόλεμο Αιθιοπία. Οι

Σοβιετικοί Εβραίοι σήμερα αποτελούν το 14% του

συνόλου των Ισραηλινών Εβραίων και ξεχωρίζουν

με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των

δημογραφικών χαρακτηριστικών και των απόψεών

τους για τον ρόλο της θρησκείας στη δημόσια ζωή

του Ισραήλ.

Το γεγονός ότι το Ισραήλ αποτελείται από ένα συνονθύλευμα

κοινοτήτων και είναι πολυτασικό δημιούργησε

νέες προοπτικές στην εξωτερική του πολιτική,

αλλά και το ίδιο έγινε εν μέρει και προτεκτοράτο

της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η ύπαρξη

υπηκόων του από πολλές χώρες του κόσμου ώθησε

το Ισραήλ να προμοντάρει την επιστροφή τους

μέσω επενδύσεων και κεφαλαίων πίσω στις χώρες

καταγωγής των Εβραίων Ισραηλιτών, ώστε να αρχίσει

μια σχέση μεταξύ του Ισραήλ και αυτών των

χωρών. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του

Καζακστάν και του Ουζμπεκιστάν, και οι δύο χώρες

παρόλες τις αντιδράσεις από το Ιράν και από άλλες

ισλαμικές χώρες αναγνώρισαν το Ισραήλ το 1992,

λίγο καιρό μετά την ανεξαρτησία τους από την ΕΣΣΔ

και μετέπειτα προσέγγισαν την Παλαιστινιακή Αρχή.

Το Καζακστάν το 1996 και το Ουζμπεκιστάν το 1994.

Οι ΗΠΑ θεώρησαν ότι το Ισραήλ μέσω των Σοβιετικών

Εβραίων μπορούσε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά

τους και μέσω των επενδύσεων τους το Ισραήλ να

αποτελέσει τον εντολοδόχο των ΗΠΑ στην περιοχή

της πρώην ΕΣΣΔ απέναντι σε Ρωσία και Κίνα. Η

επεκτασιμότητα του Ισραήλ για σιωνιστικούς ή πανεβραϊκούς

λόγους θα άγγιζε τα θέλω των ΗΠΑ που

το 1992 ανακοίνωσαν βοήθεια ύψους $5 εκατ για

αναπτυξιακά έργα στην Κεντρική Ασία, με τον υπουργό

Εξωτερικών του Ισραήλ Σιμόν Πέρες να δηλώνει

την πρόθεση της κυβέρνησής του να βοηθήσει τις

ΗΠΑ στέλνοντας εμπειρογνώμονες από το Ισραήλ.

Παράλληλα συμβόλαια εκατομμυρίων δολαρίων

υπογράφτηκαν μεταξύ Ισραηλινών επιχειρηματιών με

καταγωγή από τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και του

Ισραήλ όπως η σύμβαση μεταξύ Ισραήλ και Ουζμπεκιστάν

το 1991, με συμβεβλημένο το κιμπούτς Beit

88 EconomyToday

ΤΟ ERETZ ISRAEL

(ΜΕΓΆΛΟ ΙΣΡΑΉΛ)

ΣΧΗΜΑΤΙΚΆ

ΚΑΤΑΛΑΜΒΆΝΕΙ

ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΑΠΌ ΤΗ

ΧΕΡΣΌΝΗΣΟ ΤΟΥ

ΣΙΝΆ, ΩΣ ΤΗ ΣΥΡΊΑ,

ΤΟΝ ΛΊΒΑΝΟ ΑΛΛΆ

ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΈΣ

ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΊΑΣ

ΣΕ ΚΆΠΟΙΕΣ ΠΙΟ

«ΑΚΡΑΊΕΣ» ΕΚΔΟΧΈΣ

Hashita σε θέματα γεωργίας και υδατοπρομήθειας.

Οι Ισραηλινοί επιχειρηματίες στην Κεντρική Ασία

που αποτελούσε το Μήλον της Έριδος για τον Δρόμο

του Μεταξιού και την παρουσία των ΗΠΑ στο μαλακό

υπογάστριο της ΕΣΣΔ, επένδυσαν σε συναγωγές,

κέντρα νεότητας, επιχειρηματικά σχέδια ώστε οι

εναπομείναντες Εβραίοι της περιοχής να αποσοβιετοποιηθούν

και να αποτελέσουν εκπροσώπους της

Δύσης και του Ισραήλ απέναντι στις δύο δυνάμεις

της Ευρασίας. Μάλιστα το Ισραήλ με τις συστάσεις

των ΗΠΑ διέκοψε τις σχέσεις με τη Βόρειο Κορέα τη

δεκαετία του 1990 και αποχώρησε από τις στρατιωτικές

συμφωνίες με το Πεκίνο, υπό τον φόβο των

ΗΠΑ πως τα σοσιαλιστικά κιμπούτς και η παρουσία

Σοβιετικών Εβραίων στο Ισραήλ θα επηρέαζε τον

πολιτικό προσανατολισμό του Ισραήλ θετικά προς

τις κομμουνιστικές χώρες.

Ο ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΙΚΌΣ ΡΌΛΟΣ

ΤΟΥ ΙΣΡΑΉΛ ΑΠΈΝΑΝΤΙ

ΣΤΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΈΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ

Οι εταιρείες στο Ισραήλ που επιθυμούν να εξαπλωθούν

εκτός Ισραήλ μπορούν να δανειοδοτηθούν

ή να χρηματοδοτηθούν από το Εθνικό Ταμείο του

ASHRA που ενθαρρύνει τις εξαγωγές από το Ισραήλ

και βοηθά στην ελαχιστοποίηση των πολιτικών και

εμπορικών κινδύνων, με τη χρηματοδότηση των

εξαγωγών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Το

Ισραήλ στην επενδυτική του πολιτική κινείται βάσει

των πιο κάτω αρχών: α) σύμφωνα με την πολιτική ή/

και γεωγραφική εγγύτητα ώστε να εξασφαλίσει την

κρατική του ασφάλεια ή την ασφάλεια των εβραϊκών

πληθυσμών που δεν βρίσκονται στο έδαφός του,

β) με στόχο την αναγνώριση του Ισραήλ από τρίτα

κράτη, έτσι δημιουργούνται οικονομικές συνεργασίες

με ρήτρες αναγνώρισης, γ) υπό την καθοδήγηση

των ΗΠΑ προς εξασφάλιση των συμφερόντων των

ΗΠΑ και δ) βάσει των οικονομικών ή των αναγκών

ασφαλείας του Ισραήλ.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ιορδανίας

όπου το χρέος των $700 εκατ. της χώρας «εξαφανίστηκε»

μετά τη Συμφωνία Ειρήνης με το Ισραήλ το

1994, έπειτα από υπόσχεση του προέδρου των ΗΠΑ

Bill Clinton στον βασιλιά Χουσεΐν και την περαιτέρω

δανειοδότηση της Ιορδανίας από τις ΗΠΑ. Η στάση

του βασιλιά Χουσεΐν επικρίθηκε από τους ηγέτες

των Αραβικών χωρών και δη των Παλαιστινίων,

που ένεκα του γεγονότος ότι το Ισραήλ έπρεπε να

κατοχυρώσει την ασφάλειά του στην Ιερουσαλήμ

και στη Δυτική όχθη, μετά την αναγνώριση από την

Αίγυπτο το 1980, η Ιορδανία υπό την πολιτική σκέπη

των ΗΠΑ αναγκάστηκε να ενταχθεί στον ζωτικό χώρο

ασφάλειας του Ισραήλ. Ο ίδιος ο βασιλιάς Χουσεΐν

για να «συγχωρεθεί από την αμαρτία» αναγνώρισης

του Ισραήλ, αφού ήταν γνωστές οι σχέσεις του με

τους ηγέτες των Παλαιστινίων και ενώ δεν προόριζε

για βασιλιά της Ιορδανίας τον Απτουλάχ (σημερινό

βασιλιά) αλλά τον ετεροθαλή αδελφό του, ο γάμος

του Απτουλάχ με τη Ράνια (σημερινή βασίλισσα της

Ιορδανίας) που είναι παλαιστινιακής καταγωγής,

ώθησε τον βασιλιά Χουσεΐν να επαναπροσδιορίσει

το πρωτόκολλο και το Βασίλειο της Ιορδανίας να

αποκτήσει επίσημο δεσμό με την Παλαιστίνη ορίζοντας

τελικά τον Απτουλάχ για βασιλιά και βασίλισσα

παλαιστινιακής καταγωγής.

Η σταθερή σχέση του Ισραήλ με τις ΗΠΑ, έχει βοηθήσει

το Ισραήλ σε κινήσεις που ευνοούν την

ασφάλεια και την καθιέρωση του παγκοσμίως. Η

διμερής οικονομική και εμπορική σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ

είναι ισχυρή από το αμφίδρομο εμπόριο αγαθών

και υπηρεσιών που έφτασε τα $45,1 δις το 2021,

σύμφωνα με το U.S. Bureau of Economic Analysis,

ιδιαίτερα στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας και

R&D, ενώ το συνολικό απόθεμα των ισραηλινών

άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν $40,4 δις το 2020. Έτσι η υπογραφή

των Συμφωνιών του Αβραάμ το 2020 μεταξύ Ισραήλ,

Μπαχρέιν και ΗΑΕ αναδιαμόρφωσε τις οικονομικές

και πολιτικές σχέσεις του Ισραήλ με τις χώρες του

Περσικού Κόλπου και ο όγκος του διμερούς εμπορίου

το 2021 μεταξύ ΗΑΕ και Ισραήλ έφτασε περίπου τα

$1,154 δις, ένα σημαντικό ποσό αν ληφθεί υπόψη

ότι αυτό ήταν μόλις το πρώτο έτος των Συμφωνιών,

με τις προβλέψεις να δείχνουν ότι ο αριθμός αυτός

θα διπλασιαστεί σε περισσότερα από $2 δις τα

επόμενα έτη. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι ο

όγκος του διμερούς εμπορίου μεταξύ Αιγύπτου και

Ισραήλ —που υπέγραψε ειρηνευτική συμφωνία το

1980— αποτιμήθηκε σε μόλις $122,4 εκατ. κατά το

πρώτο εξάμηνο του 2021 και τα επιπλέον στοιχεία

για το διμερές εμπόριο μεταξύ της Ιορδανίας και του

Ισραήλ —οι οποίοι υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία

το 1994— είναι περίπου το ήμισυ αυτού του ποσού.

Ο όγκος του διμερούς εμπορίου μεταξύ του Ισραήλ

και των ΗΑΕ είναι ο υψηλότερος από οποιαδήποτε

αραβική χώρα που εμπλέκεται στις Συμφωνίες του

Αβραάμ. Σε σύγκριση με το 2020, όταν οι δύο χώρες

υπέγραψαν τη Συμφωνία, το διμερές εμπόριο μεταξύ

του Ισραήλ και των ΗΑΕ αυξήθηκε κατά 510% το

2021 και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται. Το

πρώτο εξάμηνο του 2022, για παράδειγμα, το διμερές

εμπόριο έφτασε σε αύξηση 117% σε σύγκριση με

το πρώτο εξάμηνο του 2021.

Περαιτέρω οι ΗΠΑ επενέβησαν ανοικτά και δελέασαν

το Μαρόκο με την εισχώρηση στο βασίλειο της Δυτικής

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

Σαχάρας, ώστε να αναπτύξει σχέσεις με το Ισραήλ.

Τον Ιούνιο του 2021, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,

η Αίγυπτος, το Ισραήλ, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο,

μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμφώνησαν να

δημιουργήσουν ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας με το

όνομα «Φόρουμ του Νεγκέβ- The Negev Forum».

Μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Negev στο Sde Boker

του Ισραήλ τον Μάρτιο του 2022, οι έξι κυβερνήσεις

-εκπροσωπούμενες από ανώτερους αξιωματούχους

των αντίστοιχων Υπουργείων Εξωτερικών τουςπραγματοποίησαν

μια εναρκτήρια συνεδρίαση της

Επιτροπής του Negev Forum στη Μανάμα του Μπαχρέιν

τον Ιούνιο του 2022. Εκεί διευκρινίστηκε ότι

ο κύριος στόχος του φόρουμ είναι να συντονίσει τις

συλλογικές προσπάθειες των μελών και να προωθήσει

ένα κοινό όραμα για την περιοχή, με κύριο

βέβαια χαρακτηριστικό την ενδυνάμωση του Ισραήλ

και την ενσωμάτωση των δυναμικών της πολιτικής

των ΗΠΑ στην περιοχή απέναντι σε Ρωσία και Κίνα.

90 EconomyToday

ΑΝ ΚΑΙ Η ΔΡΆΣΗ

ΙΣΡΑΗΛΙΝΏΝ

ΕΤΑΙΡΙΏΝ ΣΤΗΝ

ΚΎΠΡΟ ΔΕΝ

ΚΡΊΝΕΤΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΉ,

Ο ΘΕΤΙΚΌΣ

ΑΝΤΊΚΤΥΠΟΣ ΑΚΌΜΗ

ΝΑ ΦΑΝΕΊ ΣΕ

ΜΑΚΡΟΠΡΌΘΕΣΜΟ

ΟΡΊΖΟΝΤΑ

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΘΕΩΡΕΊ

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΉ ΒΆΣΗ

ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Το Eretz Israel (Η Γη του Ισραήλ ή Μεγάλο Ισραήλ)

είναι η μεγάλη ιδέα του Εβραΐσμού που υπό τα σιωνιστικά

κέντρα απέκτησε και κρατική εμβέλεια. Η

έννοια έχει δεχθεί πολλές ερμηνείες από το κυβερνών

κόμμα του Likud το 1977 που άλλαξε τον ρου της

ιστορίας του Ισραήλ, μέχρι γνωστούς θεωρητικούς

που αναφέρονται στα σύνορα της βασιλείας των

Δαβίδ και Σολομώντα στην αρχαία εποχή. Σήμερα

το κράτος του Ισραήλ αποτελεί ένα μικρό μέρος του

Eretz Israel που σχηματικά καταλαμβάνει περιοχές

από τη χερσόνησο του Σινά, ως τη Συρία, τον Λίβανο

αλλά και στις πιο εθνικιστικές και θρησκόληπτες

προσομοιώσεις μέρος και της Τουρκίας.

Το Ισραήλ βέβαια έχει φιλοδοξίες προς ανατολάς, για

την εγκαθίδρυση και δράση του και αυτό απέδειξε και

το πρώτο σχήμα του Δόγματος της Περιφέρειας της

δεκαετίας του 1960 που περιλάμβανε την Τουρκία

και το Ιράν ως συμμάχους του νεοσύστατου Ισραήλ.

Η Κύπρος ήταν ο επόμενος στόχος του Ισραήλ που θα

μπορούσε να αποδειχθεί ως εφαλτήριο σε περίπτωση

κινδύνου του Ισραήλ. Έτσι ώστε να μη βρίσκεται

ανάμεσα σε μουσουλμανικά κράτη που παρόλες τις

Συμφωνίες του Αβραάμ δεν αμβλύνουν τη δυσπιστία

των Ισραηλινών προς τους Άραβες που θα στηρίξουν

όταν χρειαστεί τους Παλαιστινίους. Την ίδια ώρα το

κοινωνικο-ψυχολογικό ρεπερτόριο της διακυβέρνησης

Νετανιάχου για τους Παλαιστίνιους στο Ισραήλ

είναι αρνητικό και περιλαμβάνει δυσπιστία, αρνητικά

στερεότυπα, απονομιμοποίηση, αρνητικές στάσεις,

αρνητικά συναισθήματα και αρνητικές συμπεριφορικές

προθέσεις που οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις

στο Ισραήλ επαναφέρουν στη μνήμη τις νομοθετικές

αλλαγές του 2009 της τότε διακυβέρνησης Νετανιάχου

όπου οι Παλαιστίνιοι εξοστρακίστηκαν και

πληθυσμιακά και νομικά από κάθε δικαίωμα.

Η πολιτική αστάθεια στο Ισραήλ βρίσκει πια τους

Ισραηλινούς σε πολύ δυσμενή θέση, με το 58%

των Ισραηλινών να αναφέρουν πως η χώρα είναι

σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης (Israeli Voice Index,

Ιούλιος 2023). Επίσης σχετική έρευνα το καλοκαίρι

του 2023 ανάμεσα σε νεαρούς Ισραηλίτες, από το

ERI, σε συνεργασία με τα ιδρύματα Rashi Foundation

και Gandyr Foundation στο Ισραήλ, κατέδειξε ότι

το 42% πιστεύει ότι η γενιά τους είναι «άτυχη»

και ότι το μέλλον τους είναι λιγότερο λαμπρό από

τους γονείς τους. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι 52%

πιστεύουν ότι υπάρχουν διακρίσεις στο Ισραήλ με

βάση την εθνικότητα και τον τόπο διαμονής και ότι

το 54% των ερωτηθέντων νεαρών θα μετανάστευε

αν μπορούσε, ενώ το 62% αισθάνεται αδιαφορία

από το ισραηλινό κράτος για το μέλλον των νέων.

Έτσι, λοιπόν, η έννοια του «ισχυρού Ισραήλ» στα μάτια

των γειτόνων υπό την προστασία των ΗΠΑ μπορεί

να φαίνεται σημαντική και είναι αφού στηρίζοντας

το Ισραήλ στηρίζει κανείς και τις ΗΠΑ ανοίγοντας

ένα παράθυρο στη διεθνή κοινότητα, δεν συμβαίνει

όμως και για τους ίδιους τους Ισραηλίτες που για

περίπου έναν αιώνα παραμένουν παγιδευμένοι στη

Μέση Ανατολή. Διά τούτο η Κύπρος έχει επιλεγεί

από το Ισραήλ ως μια «μεταβατική βάση» όπου οι

Ισραηλίτες θα μπορούν να ζουν, να επιχειρούν αλλά

με απώτερο στόχο όχι τη μόνιμη μετοίκισή τους

αλλά την προστασία και την ασφάλειά τους μέχρι

τη σταθεροποίηση της ασφάλειας στο Ισραήλ και

μια ενδεχόμενη επέκτασή του, αν οι μοναρχίες των

Αραβικών χωρών συμφωνήσουν με τις ΗΠΑ.

Από την άλλη πλευρά η Κύπρος ενδείκνυται για

πρακτικές επιχειρείν από διάφορες χώρες λόγω

αφενός της τραπεζικής και εταιρικής εμπειρίας του

νησιού σε διάφορες δικαιοδοσίες, της γεωγραφικής

εγγύτητας με το Ισραήλ αλλά και της θρησκευτικής

ανεκτικότητας που επιδεικνύεται στην Κύπρο, όσο

άγνωστος και αν είναι ο εβραϊσμός για τους Κύπριους.

Οι Κύπριοι ένεκα της μειωμένης αντίληψής

τους σε κοινωνικό επίπεδο σε θέματα ασφαλείας,

θεωρούν το Ισραήλ ως ακόμη μια χώρα που θα

μείνει για ορισμένο και οριστό διάστημα στο νησί, με

αποτέλεσμα να συνεχιστεί το κερδοφόρο οικονομικό

σχήμα αγνοώντας πιθανές πολιτικές συνέπειες. Έτσι

για το 2021 οι εξαγωγές από την Κύπρο στο Ισραήλ

ήταν στα $269.977.000 και η εξαγωγή υπηρεσιών

άγγιξε τα $7.306.000.

ΘΕΤΙΚΉ ΜΕΝ ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΉ ΔΕ

Η ύπαρξη ισραηλινών συμφερόντων στην Κύπρο,

θα έπρεπε να γεμίζει την Κυπριακή Δημοκρατία με

ασφάλεια, υπάρχουν όμως θέματα που θα πρέπει να

ληφθούν υπόψιν όσον αφορά την ύπαρξη ισραηλινών

και εβραϊκών συμφερόντων στο νησί, ώστε η Κύπρος

να μη δυσφημιστεί και να βρεθεί υποβαθμισμένη

απέναντι στους οίκους αξιολόγησης και στην Ε.Ε.:

1) Οι Ισραηλινοί αποτελούν στόχο τρομοκρατικών

ενεργειών και αν υπάρξει μια ανάλογη τρομοκρατική

ενέργεια στο νησί θα δημιουργήσει κλίμα

φόβου σε άλλους επενδυτές.

2) Η πολιτική αστάθεια στο Ισραήλ και η καθοδήγηση

των επενδύσεων από το κράτος του Ισραήλ μπορεί

να απωθηθεί οποιαδήποτε στιγμή χωρίς προηγούμενη

ενημέρωση από το Ισραήλ, με αποτέλεσμα

τεράστιες ζημιές στην κυπριακή οικονομία χωρίς

να μπορεί να ζητηθεί αποζημίωση από το Ισραήλ.

3) Η καθοδήγηση των επενδύσεων από το κράτος

του Ισραήλ δύναται να δεσμεύσει την οικονομία

και άρα και την εξωτερική πολιτική της Κύπρου

δημιουργώντας εξάρτηση προς το Ισραήλ και

εγκλωβισμό της εξωτερικής της πολιτικής.

4) Φωνές μέσα στο Ισραήλ αντιλαμβάνονται τον

αντικατοχικό αγώνα των Κυπρίων ως εφάμιλλο

του αγώνα των Παλαιστινίων, οπότε μια Κύπρος

απελευθερωμένη ή ενωμένη στα μάτια των συντηρητικών

Ισραηλινών βλάπτει τα συμφέροντα

του Ισραήλ ως προηγούμενο των αιτημάτων των

Παλαιστινίων με αποτέλεσμα το Ισραήλ ή μέρος

του πολιτικού του κόσμου να μην επιθυμεί μια

Κύπρο ενωμένη.

5) Το Ισραήλ θα δώσει τέτοια ανάπτυξη στην Κύπρο

ώστε να μπορεί να τη χειριστεί πολιτικά, δεσμεύοντας

την οικονομία της και όχι για την παραγωγή

πλούτου σε βαθμό κοινωνικής αλλαγής.

6) Τα συμφέροντα του Ισραήλ με την Τουρκία δεν

έπαψαν ποτέ να υπάρχουν εκ της ιδρύσεως του

με το «Δόγμα της Περιφέρειας», αλλά και ως μια

μεγάλη αγορά που μπορεί να επηρεάσει τις ισλαμικές

χώρες και δεν αποκλείεται επαναπροσέγγιση

του Ισραήλ με την Τουρκία.

7) Όλοι οι πολίτες του Ισραήλ έχουν στρατιωτική

μόρφωση και έχουν υπηρετήσει, δημιουργώντας

την ανάγκη πριν την υιοθέτηση όποιας συμφωνίας

με το Ισραήλ να μελετηθεί η στρατιωτική ψυχολογία

σε επιχειρηματικά περιβάλλοντα, πράγμα

άγνωστο στον επιχειρηματικό κόσμο της Κύπρου.

8) Δημιουργία νομικών δικλείδων ασφάλειας για

ξέπλυμα χρήματος και απάτες με άμεση επενέργεια

και στη δικαιοδοσία του Ισραήλ, μιας και παρόμοιες

περιπτώσεις μπορούν να μας φέρουν απέναντι σε

μεγάλη κριτική από την Ε.Ε. που έδειξε πως δεν

αρέσκεται σε επενδύσεις από τρίτες χώρες στα

μέλη της που επηρεάζουν κατά πολύ το νομικό

τους καθεστώς και τη λειτουργία της Ε.Ε..

Αν και η δράση ισραηλινών εταιρειών στην Κύπρο

δεν κρίνεται αρνητική, ο θετικός αντίκτυπος ακόμη να

φανεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, που μας κρούει

τον κώδωνα ότι δύνανται οι Ισραηλινές επενδύσεις

να επηρεάσουν τις εξελίξεις στην περιοχή μας αλλά

και την πορεία του εθνικού μας θέματος.

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

Η ΕΠΙΒΡΆΔΥΝΣΗ

ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ

ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ

ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ

Οι εξωγενείς παράγοντες που

επικαλείται το ΥΠΟΙΚ, τα πέντε

σημεία Πετρίδη και οι εκτιμήσεις

των οικονομικών αναλυτών

ΤΟΥ ΆΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΔΉΜΟΥ

92 EconomyToday

Μεγάλο ντόρο προκάλεσαν τα τελευταία

στοιχεία που ανακοίνωσε η Στατιστική

Υπηρεσία σε σχέση με την ανάπτυξη της

οικονομίας. Οι χαμηλότεροι του αναμενομένου

ρυθμοί ανάπτυξης πυροδότησαν

σωρεία σχολίων και τοποθετήσεων. Η αντιπολίτευση,

επέκρινε την κυβέρνηση για τις εξελίξεις, σημειώνοντας

ότι δεν λήφθηκαν τα αναγκαία μέτρα, ενώ την ίδια ώρα

επικρίσεις ακούστηκαν για τις παροχές αλλά και τις προσλήψεις

στο δημόσιο. Από πλευράς της κυβερνητικής

παράταξης, το επιχείρημα που τονίστηκε ήταν πως η

επιβράδυνση ήταν αναμενόμενη και δεν υπάρχει λόγος

ανησυχίας.

Πάντως διαφορετικές είναι και οι εκτιμήσεις μεταξύ

οικονομολόγων όσον αφορά στην επιβράδυνση της οικονομίας

και την πολιτική που ακολούθησε και ακολουθεί η

κυβέρνηση. Από τη μια ακούγονται επικρίσεις έναντι της

κυβέρνησης με το επιχείρημα ότι δεν έχει κατεύθυνση η

οικονομική της πολιτική, ενώ έχει προχωρήσει κιόλας σε

αριθμό παροχών, χωρίς να διασφαλίσει την απαιτούμενη

εισροή εσόδων. Η άλλη όψη του νομίσματος λέει ότι

βρισκόμαστε στις πρώτες θέσεις μεταξύ των χωρών της

Ε.Ε. όσον αφορά στους ρυθμούς ανάπτυξης και η όποια

επιβράδυνση ήταν αναμενόμενη.

ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΤΗΣ

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΉΣ ΥΠΗΡΕΣΊΑΣ

Όπως έχουμε προαναφέρει, αφορμή για να ξεσπάσει

αυτή η αντιπαράθεση ήταν τα στοιχεία που ανακοίνωσε

η Στατιστική Υπηρεσία. Σύμφωνα λοιπόν με την Προκαταρκτική

Εκτίμηση (Flash Estimate) της Στατιστικής

Υπηρεσίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το

δεύτερο τρίμηνο του 2023 είναι θετικός και υπολογίζεται

σε 2,1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022.

Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις

και τις εργάσιμες μέρες, ο ρυθμός ανάπτυξης

υπολογίζεται στο 2,3%.

Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα ως προς τις εποχικές

διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες, σε τριμηνιαία

βάση, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ καταγράφει αρνητική

μεταβολή σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2023 και

διαμορφώνεται στο -0,4%.

Το πρώτο τρίμηνο του 2023, ο ρυθμός ανάπτυξης διαμορφώθηκε

στο 3,2% σε ετήσια βάση και στο 1,1%

σε τριμηνιαία βάση. Το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ο

ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε στο 6,6% σε ετήσια βάση

και στο 0,4% σε τριμηνιαία βάση.

ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ:

ΕΞΩΓΕΝΕΊΣ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ

Το ΥΠΟΙΚ σε ανακοίνωσή του επισημαίνει μεταξύ άλλων

ότι σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες

εισέρχονται σε ύφεση, η Κύπρος κατά το 1ο εξάμηνο

καταγράφει τον δεύτερο υψηλότερο ρυθμό αύξησης του

ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, μετά την Ισπανία. Επιπρόσθετα, η

Κύπρος κατέγραψε αισθητή μείωση του πληθωρισμού τον

Ιούλιο στο 2,4%, συγκεκριμένα ο τέταρτος χαμηλότερος

πληθωρισμός στην Ευρωζώνη και είναι από τις λίγες

ΘΑ ΦΑΝΕΊ

ΣΤΟΝ ΚΡΑΤΙΚΌ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΌ

ΠΟΙΕΣ ΚΙΝΉΣΕΙΣ

ΘΑ ΓΊΝΟΥΝ, ΕΝΏ

ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΜΕΊΩΣΗ

ΔΑΠΑΝΏΝ ΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΊΩΝ ΚΑΙ

ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΏΝ

ΔΑΠΑΝΏΝ

χώρες που διατηρεί δημοσιονομικό πλεόνασμα.

Η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας,

προστίθεται, ήταν προβλέψιμη και ξεκίνησε από το 1ο

τρίμηνο του 2022. Αυτή, οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες

όπως οι επιπτώσεις από τις συνεχείς αυξήσεις των

επιτοκίων από την ΕΚΤ, τις υψηλές τιμές σε καταναλωτικά

αγαθά αλλά και λόγω των επιπτώσεων στον τομέα των

υπηρεσιών της κυπριακής οικονομίας από την εφαρμογή

των κυρώσεων κατά οντοτήτων της Ρωσίας.

ΤΑ 5 ΣΗΜΕΊΑ ΠΕΤΡΊΔΗ

Από την άλλη, έντονη ήταν η τοποθέτηση του πρώην

ΥΠΟΙΚ, Κωνσταντίνου Πετρίδη ο οποίος παρέθεσε πέντε

σημεία που δείχνουν σύμφωνα με τον ίδιο ότι η κατάσταση

είναι περισσότερο ανησυχητική απ’ ό,τι την παρουσιάζει

το Υπουργείο Οικονομικών. Συγκεκριμένα, σε ανάρτησή

του στο Twitter, ο κ. Πετρίδης ανέφερε τα εξής:

«1. Η Κύπρος είναι από τα μόνα κράτη με συρρίκνωση

ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. (3η χειρότερη

επίδοση). Αυτό καταγράφει μια αρνητική τάση που δεν

μπορεί να αγνοηθεί. Επομένως η τάση δεν μπορεί να

αποδίδεται ούτε στο διεθνές περιβάλλον, ούτε στην πιο

συγκρατημένη νομισματική πολιτική της Ε.Ε., τα αποτελέσματα

της οποίας έρχονται με υστέρηση.

2. Ακόμα και κράτη με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση

με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους έχουν

θετικό ρυθμό ανάπτυξης σε σύγκριση με το προηγούμενο

τρίμηνο και είναι σε τροχιά επανάκαμψης.

3. Η αρνητική αυτή τάση για όσους θέλουν να βγάλουν

ορθά συμπεράσματα (κυβέρνηση και κόμματα θα έπρεπε

καθηκόντως) πρέπει να γίνεται σε ανάλυση με τους

λοιπούς δείκτες μακροοικονομικών ανισορροπιών. Αυτοί

οι δείκτες σε συνδυασμό αποτελούν ένα εκρηκτικό περιβάλλον

για την οικονομική και κοινωνική σταθερότητα.

4. Κάποιοι από αυτούς τους δείκτες οφείλονται σε διαρθρωτικά

θέματα ενώ άλλοι μπορούν να τύχουν βραχυπρόθεσμου

χειρισμού. Όπως για παράδειγμα τα δημόσια

οικονομικά, τα οποία λόγω λαϊκίστικων πολιτικών διολισθαίνουν

ραγδαία τους τελευταίους μήνες, και

5. Οι νομισματικές εξελίξεις δικαιώνουν τις προβλέψεις

που είχα κάνει αρκετό καιρό πριν. Το περιβάλλον υψηλών

επιτοκίων θα είναι μια νέα πραγματικότητα που θα μας

συνοδεύει αρκετά χρόνια. Τα δε αποτελέσματα της νέας

νομισματικής πραγματικότητας δεν έχουν ακόμη φανεί.

Οι συνετές πολιτικές είναι ακόμη πιο επιτακτικές σ’ αυτό

το περιβάλλον».

ΚΟΜΙΣΙΌΝ

Στο σημείο αυτό, αξίζει να θυμίσουμε τις τελευταίες

προβλέψεις της Κομισιόν και του ΔΝΤ για την κυπριακή

οικονομία. Αναθεωρημένες προς τα πάνω παρουσιάζονται

οι εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

για την κυπριακή οικονομία, σε σχέση με τις αντίστοιχες

ενδιάμεσες χειμερινές προβλέψεις. Οι προβλέψεις που

αφορούν την αύξηση του ΑΕΠ είναι υψηλότερες τόσο

για το 2023 όσο και για το 2024.

Συγκεκριμένα το 2023 αναμένεται να υπάρξει επιβράδυνση

της κυπριακής οικονομίας από το 5,6% το 2022

EconomyToday 93

ΘΕΜΑ

στο 2,3% το 2023 και στο 2,7% το 2024. Σύμφωνα

με τις χειμερινές προβλέψεις της Κομισιόν, η ανάπτυξη

το 2023 θα έφθανε στο 1,6% και στο 2,1% το 2024.

Η Κύπρος βρίσκεται στις πρώτες δέκα χώρες με τον

υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης ανάμεσα στις χώρες της

Ε.Ε. το 2023 και το 2024, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε.

είναι 1% και 1,7% για το 2023 και το 2024 αντίστοιχα.

ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΌ

ΤΑΜΕΊΟ

Τον Ιούνιο του 2023 το ΔΝΤ ανακοίνωσε τις δικές του

προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία. Η ανάπτυξη της

κυπριακής οικονομίας αναμένεται να επιβραδυνθεί στο

2,5% το 2023, ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Διεθνές

Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ ανέφερε ότι η οικονομία

της Κύπρου ήταν ανθεκτική στις επιπτώσεις από

την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με ανάπτυξη

5,6% το 2022 και την ανεργία στο χαμηλότερο επίπεδο

μετά την οικονομική κρίση. Το δημοσιονομικό πλεόνασμα

έφτασε το 2,3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος μειώθηκε

σημαντικά.

Μεσοπρόθεσμα, η ανάπτυξη αναμένεται να είναι κατά

μέσο όρο περίπου 3%, υποστηριζόμενη από δημόσιες

και ιδιωτικές επενδύσεις, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις

και περαιτέρω επέκταση του τομέα Πληροφοριών και

Επικοινωνίας (ΤΠΕ).

ΘΑ ΦΑΝΕΊ ΣΤΟΝ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΌ…

Ο οικονομολόγος Τάσος Γιασεμίδης μιλώντας στο

Economy Today και ερωτηθείς για τα στοιχεία της Στατιστικής,

αλλά και τις κινήσεις της κυβέρνησης στην οικονομική

σκακιέρα, σημειώνει ότι η επιβράδυνση ήταν μεν

αναμενόμενη, αλλά από την άλλη δεν είδαμε και ιδιαίτερες

κινήσεις για να την αποτρέψουμε. Πλέον, θα φανεί στον

κρατικό προϋπολογισμό ποιες κινήσεις θα γίνουν, με το

πλέον αναμενόμενο να είναι όπως μειωθούν οι δαπάνες

των υπουργείων και δη οι αναπτυξιακές δαπάνες.

Ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο το οποίο έχει εντοπίσει

ο κ. Γιασεμίδης, είναι ότι έχουμε κολλήσει στην πρώτη

δόση του Ταμείου Ανάκαμψης και δεν έχουμε ακόμα

λάβει οποιαδήποτε άλλα χρήματα. Η Ελλάδα, πρόσθεσε

βρίσκεται ήδη στην τέταρτη δόση, ενώ εμείς δεν μπορούμε

να εκταμιεύσουμε τεράστια ποσά τα οποία μένουν

αναξιοποίητα τη στιγμή που η οικονομία φαίνεται να τα

έχει ανάγκη.

Ο κ. Γιασεμίδης υπογραμμίζει ακόμη ότι ενδεχομένως

να μην έχουμε δει ακόμη το συνολικό αντίκτυπο της

σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής και γι’ αυτό το

λόγο θα πρέπει να αξιολογείται σε συνεχή βάση η πορεία

της οικονομίας. Είναι σημαντικό, αναφέρει, να δούμε αν

και το τρίτο τρίμηνο του έτους παρουσιαστεί αρνητικός

ρυθμός ανάπτυξης κι αν αυτό αποτελεί τάση. Όσον αφορά

στον τουρισμό, ένα σημαντικό κλάδο για την κυπριακή

οικονομία, σημειώνεται ότι διανύουμε μια περίοδο που

94 EconomyToday

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ

ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ ΟΙ

ΕΚΤΙΜΉΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΎ

ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΌΓΩΝ

ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΣΤΗΝ

ΕΠΙΒΡΆΔΥΝΣΗ

ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΊ Η

ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ

τα στατιστικά στοιχεία είναι ιδιαίτερα θετικά για τον τομέα

του τουρισμού, με επιχειρηματίες του χώρου να κάνουν,

όμως λόγο, για σημαντικά μειωμένες κερδοφορίες.

Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να αναλυθεί είναι σύμφωνα

με τον κ. Γιασεμίδη οι σημαντικές λήξεις κυπριακών

ομολόγων στις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί η Κύπρος

το 2024 και γενικότερα την περίοδο 2024 – 2028.

Όπως αναφέρει, θα είναι απαραίτητο να βγει στις αγορές

για αναχρηματοδότησή τους. Με το κλίμα που επικρατεί

στις αγορές ομολόγων, τη γενικότερη επιβράδυνση

των οικονομιών και την αύξηση των επιτοκίων από τις

κεντρικές τράπεζες το κόστος δανεισμού αναμένεται

να αυξηθεί σημαντικά. Αυτό αναμένεται να επηρεάσει

αρνητικά τον προϋπολογισμό εφόσον θα οδηγήσει σε

αύξηση των εξόδων.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ Η ΟΡΘΉ

ΚΑΤΑΝΟΜΉ ΤΟΥ ΑΕΠ

Με τη σειρά του, ο οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης σημειώνει

στο Economy Today ότι μπορεί να καταγράφεται

σήμερα κάποια επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης,

ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνούμε τους ψηλούς ρυθμούς

ανάπτυξης των τελευταίων χρόνων. Όπως εξήγησε, την

περίοδο του κορωνοϊού η οικονομία περιήλθε σε ύφεση

αφού σημαντικοί τομείς ουσιαστικά έβαλαν λουκέτο για μια

μεγάλη χρονική περίοδο. Ακολούθησε σημαντική ανάπτυξη

της οικονομίας τα επόμενα χρόνια για να φτάσουμε στο

σημερινό σημείο το οποίο κρίνεται ως φυσιολογικό με

μια μικρή επιβράδυνση.

Πάντως, πέραν του γεγονότος ότι η επιβράδυνση μπορεί

να θεωρηθεί ως φυσιολογική, θα πρέπει να προσέξουμε

τις δομικές αλλαγές που έχει επιφέρει στο σύστημα της

οικονομίας ο πόλεμος στην Ουκρανία, καθώς επίσης και

να επαναξιολογήσουμε το μοντέλο ανάπτυξης και τους

παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας, σημειώνει ο κ.

Κληρίδης. Είναι θετικό εξηγεί ότι ο τουρισμός, ένας βασικός

πυλώνας της οικονομίας πάει καλά. Όμως για πόσα

χρόνια θα μπορούμε να βασιζόμαστε στο συγκεκριμένο

κλάδο. Δεν πρέπει να βάζουμε όλα μας τα αβγά σε ένα

καλάθι, συστήνει ο κ. Κληρίδης. Η οικονομία πρέπει να

έχει ισορροπία και όχι να βασίζεται διαχρονικά σε 1-2

κλάδους όπως είναι ο τουρισμός και οι κατασκευές,

προσθέτει. Την ίδια ώρα, ο κ. Κληρίδης υπογραμμίζει ότι

φάνηκε εκ του αποτελέσματος ότι κάποιες περιστασιακές

λύσεις μπορεί να βοηθούν στην αρχή, αλλά σε βάθος

χρόνου δεν αποδεικνύονται αξιόπιστες και αναφέρθηκε

ειδικότερα στα θέματα της ανέγερσης πύργων αλλά και

στα διαβατήρια.

Ο κ. Κληρίδης προέβη σε μια ιδιαίτερα σημαντική επισήμανση

όσον αφορά στη μεγέθυνση του ΑΕΠ και της

οικονομίας. Όπως είπε χαρακτηριστικά, είναι σημαντική η

αύξηση του ΑΕΠ αλλά εξίσου σημαντική είναι και η κατανομή

του. Αν με την αύξηση του ΑΕΠ ουσιαστικά κάποιοι

πλουτίζουν και άλλοι γίνονται φτωχότεροι τότε μεγαλώνει

το χάσμα μεταξύ των πολιτών και δημιουργούνται άλλα

προβλήματα και προκαλείται αναστάτωση. Επομένως η

ορθή κατανομή του ΑΕΠ είναι πολύ σημαντική τόνισε.

ΝΑ ΕΣΤΙΆΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΤΑΜΕΊΟ

ΑΝΆΚΑΜΨΗΣ

Απολύτως φυσιολογική και αναμενόμενη ήταν η επιβράδυνση

του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας σύμφωνα

με τον οικονομολόγο Γιάννη Τελώνη. Όταν η πολιτική σου

(στη συγκεκριμένη περίπτωση η πολιτική της Ευρωπαϊκής

Κεντρικής Τράπεζας) είναι να αυξήσεις τα επιτόκια για να

μειώσεις τη ζήτηση και να πέσουν οι τιμές, τότε θα πρέπει

να περιμένεις και επιβράδυνση της οικονομίας, ανέφερε.

Όλη αυτή η κατάσταση, με τα υψηλά επιτόκια, συνέχισε ο

κ. Τελώνης, έχει δημιουργήσει πρόβλημα σε ολόκληρη

την ευρωζώνη και όχι μόνο στην Κύπρο. Είναι ενδεικτικό,

πρόσθεσε ότι η Κύπρος ακόμα και με ρυθμούς που έχουν

επιβραδυνθεί πέτυχε τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην

ευρωζώνη. Σε συνέχεια της κατάστασης της κυπριακής

οικονομίας, ο κ. Τελώνης επισημαίνει ότι ένας βασικός

κλάδος όπως είναι ο τουρισμός πάει πολύ καλά φέτος,

κάτι άλλωστε που έχει ως αποτέλεσμα να πετυχαίνουμε

ένα αξιοπρεπή ρυθμό ανάπτυξης. Βέβαια, θα πρέπει να

δούμε και του χρόνου πώς θα κινηθεί και γι’ αυτό θα

πρέπει να κινηθούμε προσεκτικά ανέφερε.

Πέραν των πιο πάνω, ο κ. Τελώνης στάθηκε ιδιαίτερα στο

Ταμείο Ανάκαμψης και την ευκαιρία που δεν πρέπει να

χάσει η Κύπρος. Ειδικότερα, όπως επισήμανε, πρέπει να

εστιάσουμε ακόμη περισσότερο στο πρόγραμμα Ανάπτυξης

αφού υπάρχουν πολλά λεφτά τα οποία θα μπορούσαμε

να αντλήσουμε και δεδομένων των συνθηκών θα ήταν

πολύ χρήσιμα για την οικονομία μας. Χαρακτηριστικά,

σημείωσε ότι με εκείνα τα χρήματα θα μπορούσαμε να

πετύχουμε ανάπτυξη ακόμα 1%. Μείναμε πολύ πίσω σε

αυτό το θέμα συνέχισε ο κ. Τελώνης και θα πρέπει να

βρούμε τρόπους για να αντλήσουμε αυτά τα λεφτά καθώς

αν δεν τα πάρουμε ενδεχομένως να χαθούν σημείωσε.

Και το επίσης σημαντικό είναι ότι δεν πρόκειται για δάνειο

αλλά για δωρεάν λεφτά, όπως είπε χαρακτηριστικά.

Ερωτηθείς τέλος για τα μέτρα που θα μπορούσαμε να

λάβουμε για να πετύχουμε καλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης,

ο κ. Τελώνης σημειώνει ότι είναι περιορισμένες οι

λύσεις που υπάρχουν, επέστησε ωστόσο την προσοχή

στο γεγονός ότι πρέπει να συνεχίσουμε να εστιάζουμε

στον πληθωρισμό και στην προσπάθεια για μείωσή του.

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

ΔΗΜΟΓΡΑΦΊΑ

ΜΙΑ ΆΛΛΗ

ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ

ΚΥΡΙΆΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΊΟΥ

Εργάτης Γνώσης

96 EconomyToday

Η ΑΥΞΗΜΈΝΗ

ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΕΎΠΟΡΩΝ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΏΝ

ΑΝΤΑΝΑΚΛΆΤΑΙ

ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΣΤΗΝ

ΑΥΞΗΜΈΝΗ ΖΉΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΑΚΊΝΗΤΗ ΚΑΙ

ΌΧΙ ΣΤΑ ΕΠΊΣΗΜΑ

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΆ

ΣΤΟΙΧΕΊΑ

Η

δημογραφία αποτελεί μια από τις

προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει

η Κύπρος, όπως και κάθε άλλη

χώρα της ΕΕ. Έχει το μεγαλύτερο

ποσοστό άτυπων μεταναστών ως

προς το σύνολο του πληθυσμού από όλα τα

μέλη της Ε.Ε., οι οποίο καταφθάνουν από χώρες

ανατολικά και νότια της Κύπρου είτε από θαλάσσης

ή κυρίως από την κατεχόμενη περιοχή της

Κύπρου. Υπάρχουν επίσης εύποροι, επιχειρηματίες

μετανάστες από χώρες όπως τη Ρωσία

και Ουκρανία λόγω του πολέμου, από το Λίβανο

λόγω της πολιτικής και οικονομικής αστάθειας

αλλά και το Ισραήλ λόγω πολιτικής και κοινωνικής

αστάθειας οι οποίοι μεταφέρουν τις οικογένειες

και τις επιχειρηματικές δραστηριότητές

τους στην Κύπρο. Αυτή η αυξημένη παρουσία

δεν αντανακλάται στα επίσημα στοιχεία και προς

το παρόν γίνεται όμως αισθητή στην αυξημένη

ζήτηση και τιμές για οικιστικές μονάδες και

εμπορικά ακίνητα.

Στο κείμενο που ακολουθεί δίδεται μια συνολική

εικόνα για τη δημογραφία της Κύπρου η οποία

περιλαμβάνει τόσο την περιοχή υπό τον έλεγχο

της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και αυτό που

δεν βρίσκεται κάτω από τον έλεγχό της.

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

H ΠΕΡΙΟΧΉ ΕΛΕΓΧΌΜΕΝΗ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΉ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ

Με βάση την τελευταία απογραφή Πληθυσμού και

Κατοικιών του 2021 που παρουσιάζεται στον

Πίνακα 1: Απογραφή Πληθυσμού 2011 και

2021, ο συνολικός πληθυσμός στις ελεγχόμενες

από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές της

Κύπρου την 1η Οκτωβρίου 2021 ήταν 923.272

άτομα, καταγράφοντας αύξηση 9,86% σε σύγκριση

με τα αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού

και Κατοικιών 2011 (840.407 άτομα).

Πίνακα 2: Πληθυσμός ανά Επαρχία Κύπριοι και

Ξένοι παρουσιάζονται τα στοιχεία που αφορούν

στους Κύπριους και ξένους που διαμένουν στην

Κύπρο. Ο συνολικός αριθμός ξένων υπηκόων

ανέρχεται στις 193.300 και αντιστοιχεί στο

21,1% του συνολικού πληθυσμού. Χαρακτηριστικά

στην Επαρχία της Πάφου οι ξένοι ανέρχονται στο

38% του συνολικού πληθυσμού.

Στο Γράφημα 1: Πληθυσμός της Κύπρου ανά

Έτος Απογραφής παρουσιάζεται η αύξηση του

πληθυσμού από την έναρξη της απογραφής το

1881. Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι η ταχεία αύξηση

του πληθυσμού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

και περισσότερο μετά την ανεξαρτησία το 1960.

Αυτό αντανακλά και την ανάπτυξη της οικονομίας.

Βέβαια στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και

στην τουρκική εισβολή το καλοκαίρι του 1974 παρατηρείται

μείωση του πληθυσμού λόγω θανάτων

κατά τη διάρκεια του πολέμου και μετανάστευσης

τα επόμενα χρόνια.

Ο συνολικός πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 9,86%

τα τελευταία 10 χρόνια από την προηγούμενη

απογραφή, ο πληθυσμός των αστικών περιοχών

έχει αυξηθεί κατά 8,75% και των αγροτικών κατά

12,15% ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε

χωριά με υψόμετρο 500m και άνω έχει μειωθεί

κατά 3,92% σε 28.049 άτομα. Η μεγαλύτερη

ποσοστιαία αύξηση του πληθυσμού στις αγροτικές

περιοχές αφορά μεγάλα χωριά, περιφερειακά προς

τα αστικά κέντρα, όπου οι τιμές ακινήτων είναι

αισθητά χαμηλότερες από τα αστικά κέντρα. Επίσης

Πίνακας 1: Απογραφή Πληθυσμού 2011 and 2021

2011 2021

%

Διαφορά

Συνολικός πληθυσμός 840.407 923.272 9,86

Αστικές Περιοχές 566.191 615.731 8,75

Αγροτικές Περιοχές 274.216 307.541 12,15

Αγροτικές Περιοχές άνω

των 500 μέτρων

Πηγή Απογραφή 2021 (https://www.cystat.gov.cy/ )

29.194 28.049 -3,92

το βελτιωμένο οδικό δίκτυο διευκολύνει την άμεση

πρόσβαση στην εργασία.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η κυβερνητική

πολιτική της αστικοποίησης είχε σημαντική αρνητική

επίδραση στις ορεινές, αγροτικές κοινότητες

και το γύρω περιβάλλον, επειδή συνδυάζεται με

μείωση της χρήσης γης για γεωργική παραγωγή.

Το Γράφημα 2: Ο Πληθυσμός Πιτσιλιάς ανά

Έτος Απογραφής δείχνει τόσο την αύξηση του

πληθυσμού πριν το 1960 όσο και τη μείωση

έκτοτε. Το Γράφημα 3: Εξωτερικός παράγοντας

Αμίαντος / Ορυχείο Αμιάντου παρέχει μια

μερική εξήγηση για την αύξηση και τη μείωση του

πληθυσμού. Ο κυβερνητικός στόχος ήταν να μετακινηθεί

από μια οικονομία αγροτική σε μια οικονομία

βιομηχανική και ως εκ τούτου οι εργαζόμενοι

θα έπρεπε να μετακινηθούν κοντά στις αστικές

περιοχές, όπου η κρίσιμη μάζα των ανθρώπων θα

εξασφάλιζε αρκετά διαθέσιμα εργατικά χέρια για

τις νέες βιομηχανίες. Ταυτόχρονα, θα ήταν ευκολότερο

για την κυβέρνηση να προσφέρει υπηρεσίες

όπως η υγεία, η εκπαίδευση κ.λπ..

Μια περίπτωση μελέτης από την περιοχή της Πιτσιλιάς

στο Τρόοδος καταδεικνύει την ανάπτυξη του

98 EconomyToday

Πίνακας 2: Πληθυσμός ανά Επαρχία Κύπριοι και Ξένοι

ΚΥΠΡΙΟΙ

ΕΠΑΡΧΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ % ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ %

Λευκωσία 351.600 288.800 82,10 62.800 17,90

Αμμόχωστος 51.500 41.900 81,40 9.600 18,60

Λάρνακα 154.200 125.100 81,10 29.100 18,90

Λεμεσός 258.900 205.800 79,50 53.100 20,50

Πάφος 101.900 63.200 62,00 38.700 38,00

Σύνολο 918.100 724.800 78,90 193.300 21,10

πληθυσμού για ολόκληρη την περιοχή. Η μείωση

του πληθυσμού αρχίζει το 1960. Μεταξύ 1973 και

1976 παρατηρείται περαιτέρω μείωση και αύξηση

λόγω της τουρκικής κατοχής και της μετεγκατάστασης

των ανθρώπων στην περιοχή υπό τον έλεγχο

της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατία. Η

πτώση συνεχίζεται μέχρι σήμερα

Υπάρχει ένας εξωτερικός παράγοντας που σχετίζεται

με την αύξηση του πληθυσμού στην περιοχή του

Τροόδους κατά το πρώτο μέρος του 20ού αιώνα

και αφορά τη λειτουργία αρκετών μεταλλείων στην

περιοχή. Ένα από αυτά, το Μεταλλείο Αμιάντου,

λειτούργησε μεταξύ 1905 και 1988 και συνέβαλε

σημαντικά στην αύξηση και την επακόλουθη

μείωση του πληθυσμού. Οι καλές προοπτικές

απασχόλησης αποτελούν σημαντικό κίνητρο για

να κρατηθούν οι άνθρωποι σε μέρη με αντίξοες

συνθήκες, όπως ακραίες καιρικές συνθήκες τον

χειμώνα και μακριά από αστικές περιοχές με περισσότερες

ευκαιρίες για απασχόληση, ψυχαγωγία

και δημόσιες υπηρεσίες.

Υπάρχουν αρκετά χωριά στην περιοχή που σύντομα

δεν θα έχουν κατοίκους. Εάν δεν υπάρχει γεωργία

και ενεργός διαχείριση των δασών, τότε οι

κίνδυνοι καταστροφικών πυρκαγιών αυξάνονται

σημαντικά. Με την απώλεια των κατοίκων και των

ΞΕΝΟΙ

κοινοτήτων χάνεται επίσης ένα κομμάτι του τοπικού

πολιτισμού και γινόμαστε όλοι φτωχότεροι.

H Περιοχή μη Ελεγχόμενη από την Κυπριακή Δημοκρατία

To καλοκαίρι του 1974 στην Κύπρο εξελίχθηκε

μια προαναγγελθείσα, ανείπωτη τραγωδία. Έκτοτε

συντελείται μια κωμικοτραγωδία όπου η Κυπριακή

Δημοκρατία / Ε/κ κοινότητα προσπαθεί με

διπλωματικά μέσα να ανατρέψει τα αποτελέσματα

του πολέμου, μη έχοντας τη δύναμη να επιβάλει

τη θέλησή της ή να περισώσει ό,τι σώζεται και να

αποδεχθεί μια κακή λύση με την ελπίδα ότι η κατάσταση

δεν θα γίνει χειρότερη. Για το μεγαλύτερο

χρονικό διάστημα η κύρια προσπάθεια δεν ήταν η

επίλυση του προβλήματος αλλά η διαχείρισή του.

Βεβαίως με το πέρασμα του χρόνου η τουρκική

στάση γίνεται πιο σκληρή και άτεγκτη και ο εποικισμός

και η οικονομική εξάρτηση από την Τουρκία

αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μια ασφαλής

εκτίμηση για τον αριθμό των ανθρώπων που

διαμένουν στην κατεχόμενη Κύπρο. Εκτιμήσεις

της Αμερικανικής Κυβέρνησης (CIA – World Fact

Book ) υπολογίζουν τον πληθυσμό της Κύπρου για

το 2023 στο 1.308.120. Η αντίστοιχη εκτίμηση

της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2022 είναι

1.251.488. Λαμβάνοντας υπόψη τις δύο εκτιμήσεις

που συμπεριλαμβάνουν τους κατοίκους στο

βόρειο μέρος της Κύπρου τότε αν από αυτούς οι

923 χιλ. ζουν στις ελεύθερες περιοχές τότε στις

κατεχόμενες περιοχές ζουν μεταξύ 328 χιλ. και

385 χιλ.. Η επίσημη εκτίμηση από πλευράς της

Κυπριακής Δημοκρατίας για τον αριθμό των Τ/κ

που ζουν στα κατεχόμενα είναι 80 – 90 χιλ. ( και

μάλλον 89 χιλ.).

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο

τ/κ Τύπο και αναδημοσιεύθηκαν από το ΚΥΠΕ η

τελευταία «επίσημη» απογραφή πληθυσμού στα κατεχόμενα

έγινε στις 4 Δεκεμβρίου 2011 και τότε ο

αριθμός των ατόμων που ζούσαν στο ψευδοκράτος

είχε καθοριστεί στις 286.257. Σε «προβολή» για

τον πληθυσμό που έγινε από το «ίδρυμα στατιστικής»

εντός του 2021, ο πληθυσμός στα κατεχό-

Γράφημα 1: Πληθυσμός της Κύπρου ανά Έτος Απογραφής

Γράφημα 2: Πληθυσμός Πιτσιλιάς ανά Έτος Απογραφής

Population

1,000,000

900,000

800,000

700,000

600,000

500,000

400,000

300,000

200,000

100,000

0

1881 1891 1901 1911 1921 1931 1946 1960 1973 1976 1982 1992 2001 2011 2021

series 1 159,9 180,4 204,9 239,0 272,5 308,7 402,0 524,4 538,6 460,3 497,5 594,5 683,2 840,4 923,2

Census Year

Population

25,000

20,000

15,000

10,000

5,000

0

series 1

1881 1891 1901 1911 1921 1931 1946 1960 1973 1976 1982 1992 2001 2011 2021

4,989 8,627 9,367 11,34112,82314,487 19,01720,380 14,596 20,33515,352

12,454 11,431 10,231 9,564

Census Year

EconomyToday 99

ΘΕΜΑ

μενα υπολογίστηκε στις 382.257, πολύ κοντά

στην εκτίμηση της CIA, κάτι που δείχνει αύξηση της

τάξης του 33,70% σε 10 χρόνια, σε σύγκριση με

αύξηση 9,9% στις ελεύθερες περιοχές. Σύμφωνα

με τις ίδιες πηγές και «ανεπίσημα» στοιχεία στα

κατεχόμενα ζουν τουλάχιστον 50 χιλ. Ρώσοι, 15

χιλ. Ιρανοί και 140.111 πολίτες της Τουρκίας οι

οποίοι είχαν δικαίωμα ψήφου στις εκλογές που

διεξήχθησαν στην Τουρκία στις 14 Μαΐου 2023,

σε σύγκριση με 92.171 που είχαν δικαίωμα ψήφου

στις τουρκικές εκλογές του 2014. Οι 140 χιλ.

αφορούν ψηφοφόρους άνω των 18 ετών και δεν

περιλαμβάνει παιδιά κάτω 18 ετών.

Ακόμη, στις 25 Ιουνίου 2023, ο αριθμός των

«ψηφοφόρων» στα κατεχόμενα ανερχόταν στις

210.121, σε σύγκριση με 208.236 που ήταν στις

«δημοτικές εκλογές» της 25ης Δεκεμβρίου 2022,

203.792 στις «πρόωρες εκλογές» του Ιανουαρίου

του 2022, 198.867 στις «προεδρικές εκλογές»

τον Οκτώβριο του 2020, 190.551 στις «πρόωρες

εκλογές» στις 7 Ιανουαρίου 2018 και 175.258

στις «δημοτικές εκλογές» στις 29 Ιουνίου 2014.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία το πρώτο τρίμηνο του

2023, υπήρχαν 955.409 εγγεγραμμένοι συνδρομητές

κινητής τηλεφωνίας και 777.714 ενεργοί

συνδρομητές.

Από την παράθεση των πιο πάνω στοιχείων είναι

φανερό ότι δεν υπάρχει ασφαλής πρόβλεψη για

τον αριθμό των ανθρώπων ή και των Τ/κ οι οποίοι

ζουν στα κατεχόμενα. Είναι όμως σαφές ότι ο

αριθμός των κατοίκων αυξάνεται με γεωμετρική

πρόοδο και οι Τ/κ είναι πλέον μειοψηφία. Αυτή η

εξέλιξη σε καμιά περίπτωση δεν είναι προς το συμφέρον

της Κυπριακής Δημοκρατίας / ΕΚ Κοινότητας

ή και των ίδιων Τ/κ. Η κατάσταση χειροτερεύει

με το πέρασμα του χρόνου.

Γράφημα 3: Λειτουργία Μεταλλείου Αμιάντου

1904

1905

1904 - Start of Operation

1905 - Main Road Limassol

Troodos completed

1950

1950 - Industrial Processing

Begins

1960

1988

1960 - Industrial Processing

Completed

1988 - The mine shuts down

100 EconomyToday

Αν θα υπάρξει συμφωνημένη λύση στο Κυπριακό

και αναστροφή της ανεξέλεγκτης δημογραφικής και

οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής στα κατεχόμενα

εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας αυτή θα

πρέπει να είναι στα πλαίσια μιας διζωνικής, δικοινοτικής

ομοσπονδίας με πολιτική ( όχι αριθμητική

ισότητα) όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα

των Ηνωμένων Εθνών. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι

να διαπραγματευτούμε με αποφασιστικότητα,

ευελιξία και δημιουργικότητα για να καταλήξουμε

σε μια λύση με την οποία να μπορούμε να ζήσουμε

και να διασφαλίσουμε τη συνέχεια της Κυπριακής

Δημοκρατίας, την ασφάλεια και το μέλλον των

παιδιών και των εγγονιών μας.

Η Κύπρος ήταν πάντα ένας χώρος συνύπαρξης

ανθρώπων από πολλές χώρες, με διαφορετικές

πολιτιστικές παραδόσεις και θρησκείες. Οι

Έλληνες Κύπριοι όντας η μεγαλύτερη κοινότητα

είχαν την ικανότητα αφενός να διατηρούν την

εθνική, πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητακα

και αφετέρου να ενσωματώνουν τους νέους

κατοίκους προσλαμβάνοντας θετικά στοιχεία από

τους νεοαφιχθέντες. Θα πρέπει να συνεχίσουμε

να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα και την αξία

που προσφέρουν οι ξένοι που έρχονται να ζήσουν

στην Κύπρο. Χρειαζόμαστε τους μετανάστες που

προσφέρουν στην οικονομία με τις επενδύσεις,

επιχειρήσεις και εργασία τους.

Άλλωστε ο Δείκτης Γονιμότητας είναι πολύ χαμηλός,

γύρω στο 1,39 για το 2021 και είναι κάτω

από το 2,1 που θεωρείται ως το ποσοστό αναπλήρωσης

της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε γυναίκα

η οποία βρίσκεται σε ηλικία αναπαραγωγής

έχει 1,39 παιδιά. Οι νέοι άνθρωποι δημιουργούν

μικρότερες οικογένειες αργότερα και αυτό δεν

είναι θετικό. Επίσης τα διαζύγια έχουν ένα αυξητικό

ρυθμό μειώνουν το μέγεθος των οικογενειών και

δημιουργούν κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.

Το γιατί συμβαίνει αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα

για ένα άλλο κείμενο ή κείμενα.

Το θέμα της αστυφιλίας από τις ορεινές και απομακρυσμένες

περιοχές είναι ένα Ευρωπαϊκό πρόβλημα,

το οποίο δημιουργεί ευρύτερους οικονομικούς,

κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η

απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για την

εξαγγελία στρατηγικής και διορισμό επιτρόπου

για τις ορεινές περιοχές δεν είχε συνέχεια. Αυτή

είναι μια αρνητική εξέλιξη γιατί σημαίνει ότι η

νέα κυβέρνηση δεν αξιολογεί θετικά το έργο που

προηγήθηκε και δεν θέλει να το συνεχίσει. Σε κάθε

περίπτωση οι ορεινές κοινότητες του Τροόδους

συνεχίζουν να είναι τα θύματα λανθασμένων

πολιτικών από εγκαθιδρύσεως της Κυπριακής

Δημοκρατίας.

EconomyToday 101

ΘΕΜΑ

ΠΡΟΧΩΡΕΙ

Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Η Κύπρος φαίνεται να πετυχαίνει τους ενεργειακούς της στόχους.

Σε εξέλιξη πολλές και σημαντικές δράσεις.

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΝΟΤΗ

Φοιτήτρια Δημοσιογραφίας, 3ο έτος, Πανεπιστήμιο Κύπρου

102 EconomyToday

Ο

τομέας της ενεργειακής μετάβασης

σε μια πιο καθαρή και Πράσινη

Ενέργεια αποτελεί ένα πολύ μεγάλο

στοίχημα που όλοι θα πρέπει να

κερδίσουμε. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό

αλλά και ελπιδοφόρο είναι το να ανακαλύπτεις

ότι προς την κατεύθυνση αυτή γίνονται συντονισμένα

βήματα. Βήματα μικρά αλλά και μεγαλύτερα

τα οποία όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικά.

Τα μηνύματα που λαμβάνει η χώρα μας σε ό,τι

αφορά τη συμμετοχή της σε ευρωπαϊκές δράσεις

είναι αισιόδοξα αφού οι στόχοι που επιτεύχθηκαν

μέχρι στιγμής καθώς και άλλοι που βρίσκονται σε

εξέλιξη, δεικνύουν πως με προσπάθεια, Καινοτομία

και κυρίως υψηλούς στόχους μπορούμε να

επιτύχουμε πολύ περισσότερα. Πώς προχωρά

όμως η χώρα μας σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά

ζητήματα; Το Europe Direct Λευκωσίας και

το Πανεπιστήμιο Κύπρου διοργάνωσαν με την

υποστήριξη του Ενεργειακού Γραφείου Κύπρου

εκδήλωση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας

Βιώσιμης Ενέργειας 2023. Κατά τη διάρκεια

της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο

Κύπρου στις 20/6/2023, οι ομιλητές

επικεντρώθηκαν στις εξής θεματικές:

• REPowerEU: Οικονομικά προσιτή, εξασφαλισμένη

και βιώσιμη ενέργεια για την Ευρώπη.

• Ενεργειακή φτώχεια (προκλήσεις και καλές

πρακτικές).

• Καλές πρακτικές ενεργειακής απόδοσης και

εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτήρια.

• Κέντρο Αριστείας «PHAETHON» για έρευνα και

Καινοτομία στον τομέα των Ευφυών, Αποδοτικών

και Αειφόρων Ενεργειακών Λύσεων.

ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ

ΒΛΈΠΟΥΜΕ

ΣΦΑΙΡΙΚΆ ΤΟ ΘΈΜΑ

ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ

ΦΤΏΧΕΙΑΣ ΩΣ

ΈΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ

ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΑΛΛΆ

ΚΑΙ ΩΣ ΈΝΑ ΘΈΜΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Κύριος ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο κ.

Χρήστος Πασχαλίδης, ανώτερος οικονομικός

σύμβουλος και μέλος της ειδικής ομάδας της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάκαμψη και την

ανθεκτικότητα ο κ. Πασχαλίδης παρουσίασε κατά

την τοποθέτησή του το Σχέδιο REPowerEU. Ένα

σχέδιο που στοχεύει σε μια οικονομικά προσβάσιμη

και ανανεώσιμη ενέργεια για την Ευρώπη.

Όπως είπε, «το Σχέδιο αυτό είναι η απάντηση

της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις διαταραχές της

παγκόσμιας ενέργειας που προκλήθηκαν από

την εισβολή στην Ουκρανία». «Το Σχέδιο, από

την έναρξή του τον Μάιο του 2022 μέχρι και

σήμερα έχει καταφέρει να προστατεύσει πολίτες

και επιχειρήσεις από ενεργειακές ελλείψεις, να

παρέχει υποστήριξη στην Ουκρανία, να επιταχύνει

τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και να

διαφοροποιήσει τον ενεργειακό μας εφοδιασμό»,

πρόσθεσε. Συνεχίζοντας ο κ. Πασχαλίδης είπε

πως «μεταξύ άλλων ένα σπουδαίο επίτευγμα

σχετικά με τη διαφοροποίηση του ενεργειακού

εφοδιασμού της Ευρώπης είναι πως τον Μάιο

του 2023 η Ε.Ε. κατάφερε να προσελκύσει

EconomyToday 103

ΘΕΜΑ

προσφορές από 25 συνολικά προμηθεύτριες

εταιρείες οι οποίες αντιστοιχούν σε περισσότερο

από 13,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου

(bcm). Η ποσότητα αυτή υπερβαίνει κατά πολύ τα

11,6 bcm της κοινής ζήτησης που υπέβαλαν οι

εταιρείες της Ε.Ε. μέσω του πρώτου διαγωνισμού

(στο πλαίσιο του μηχανισμού από κοινού αγορών

AggregateEU). Οι εταιρείες της Ε.Ε. θα είναι πλέον

σε θέση να διαπραγματεύονται τους όρους των

συμβάσεων προμηθειών απευθείας με τις προμηθεύτριες

εταιρείες. Επίσης, τέσσερις επιπλέον

διαγωνισμοί θα ακολουθήσουν ως το τέλος του

2023». Τέλος, όσον αφορά τη χρηματοδότη του

Σχεδίου, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων πως «το

σχέδιο REPowerEU απαιτεί μαζικές επενδύσεις

και μεταρρυθμίσεις. Κινητοποιούν σχεδόν €300

δισ.―περίπου €72 δισ. με τη μορφή επιχορηγήσεων

και περίπου €225 δισ. με τη μορφή δανείων.

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας

(ΜΑΑ) βρίσκεται στο επίκεντρο της χρηματοδότησης

αυτής».

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΦΤΩΧΕΙΑ

ΠΛΗΤΤΕΙ ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ

Στη συνέχεια η κ. Μυρτώ Σκουρουπάθη, μηχανικός

Περιβάλλοντος του Ενεργειακού Γραφείου

Κύπρου κατά την τοποθέτησή της έδωσε ιδιαίτερη

έμφαση στην ενεργειακή φτώχεια. Εξήγησε πως η

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει την ενεργειακή φτώχεια

όταν ένα νοικοκυριό ή ένα άτομο δεν έχει την

οικονομική δυνατότητα για πρόσβαση σε βασικές

ενεργειακές υπηρεσίες όπως θέρμανση, ψύξη, κινητικότητα,

ηλεκτροδότηση που θα επέτρεπαν ένα

αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Όπως επεσήμανε

η κα Σκουρουπάθη, «οι λόγοι που κάποιος πολίτης

μπορεί να βρίσκεται σε ενεργειακή φτώχεια

ποικίλλουν. Μπορεί να είναι ένας συνδυασμός

του εισοδήματος που λαμβάνει ένα νοικοκυριό

και των υψηλών ενεργειακών δαπανών λόγω των

συστημάτων ή λόγω των τιμών της ενέργειας αλλά

και της ενεργειακής απόδοσης του σπιτιού τους».

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στις ευάλωτες ομάδες

πολιτών των ορεινών χωριών της Κύπρου και στα

άτομα με αναπηρίες. «Το θέμα της ενεργειακής

φτώχειας πρέπει να το δούμε τόσο σφαιρικά, ως

ένα κοινωνικό πρόβλημα αλλά και ως ένα θέμα

περιβαλλοντικής και οικονομικής πολιτικής», υπογράμμισε.

Ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα σημεία

της ομιλίας της, επεσήμανε πως «στην κυπριακή

κοινωνία περιορίζουμε τη θερμική μας άνεση για

να έχουμε μειωμένους λογαριασμούς». Έδωσε

επίσης έμφαση στην παροχή τεχνικής υποστήριξης

σε 300 νοικοκυριά ΑμεΑ για την αντιμετώπιση της

ενεργειακής φτώχειας που περιλαμβάνει δράσεις

προώθησης και ενημέρωσης των δικαιούχων

χορηγίας, τεχνική βοήθεια, επιτόπου αποτύπωση

ενεργειακής κατάστασης από εμπειρογνώμονες,

εγκατάσταση έξυπνου μετρητή για τεκμηρίωση

εξοικονόμησης ενέργειας κ.ά..

104 EconomyToday

ΤΑ ΚΤΉΡΙΑ

ΕΥΘΎΝΟΝΤΑΙ

ΓΙΑ ΤΟ 40% ΤΗΣ

ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗΣ

ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ

ΤΟ 36% ΤΩΝ

ΕΚΠΟΜΠΏΝ

ΔΙΟΞΕΙΔΊΟΥ ΤΟΥ

ΆΝΘΡΑΚΑ ΣΤΗΝ

ΕΥΡΏΠΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ

Στις καλές πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας

και ενεργειακής απόδοσης που έχουν εφαρμοσθεί

κυρίως σε δημόσια κτήρια, αναφέρθηκε

στη δική της τοποθέτηση η πολιτικός μηχανικός

του Ενεργειακού Γραφείου Κύπρου κα Σούλα

Καρρά. Σχολιάζοντας τις δράσεις που υλοποιεί

το Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου η κα Καρρά είπε

πως: «εκπαιδεύουμε σχολεία για την εξοικονόμηση

ενέργειας και βοηθούμε τοπικές Αρχές στα

διάφορα σχέδια που συμμετέχουν». Σύμφωνα με

την κα Καρρά, τα κτήρια ευθύνονται για το 40%

της κατανάλωσης ενέργειας και το 36% των

εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη.

Το 35% του κτηριακού αποθέματος της Ευρώπης

αφορά κτήρια πέραν των 50 ετών, με το 75%

από αυτά να έχουν χαμηλή ενεργειακή απόδοση

και μόλις το 1% να ανακαινίζεται κάθε χρόνο. Η

αύξηση του ρυθμού των ενεργειακών ανακαινίσεων,

όπως είπε, μπορεί να επιφέρει εξοικονο-

μήσεις 5%-6% στη συνολική κατανάλωση ενέργειας

στην Ευρώπη.

Μιλώντας για τους στόχους του Ενεργειακού

Γραφείου Κύπρου εξήγησε πως: «οι τρεις βασικοί

στόχοι των δράσεων που αναλαμβάνει το Ενεργειακό

Γραφείο εστιάζουν στην αξιοποίηση, ανακαίνιση και

επανάχρηση των υφιστάμενων κτηρίων, στη δημιουργία

νέων ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων στη

βάση ολιστικού σχεδιασμού και τέλος στη δημιουργία

λειτουργικών και βιώσιμων δημόσιων χώρων. Οι

στόχοι αυτοί αποσκοπούν στη δημιουργία κτηρίων με

χαμηλό ενεργειακό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα».

Στη συνέχεια η ομιλήτρια έδωσε έμφαση στο έργο

PEDIA που είναι το πρώτο έργο όπως είπε, που

προσεγγίζει συνολικά και σφαιρικά τις ανάγκες των

σχολικών κτηρίων της Κύπρου, προκειμένου να μετατραπούν

σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης

Ενέργειας επιδιώκοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση

χρόνιων και διαχρονικών προβλημάτων, όπως

τη θέρμανση, τον κλιματισμό, τον φωτισμό και τον

αερισμό. Στόχος του έργου είναι, να βελτιώσει την

ενεργειακή απόδοση και τις συνθήκες άνεσης 25

τουλάχιστον υφιστάμενων δημόσιων σχολικών

κτηρίων στην Κύπρο, συμβάλλοντας με αυτόν τον

τρόπο και στην επίτευξη των Εθνικών και Ευρωπαϊκών

στόχων του νησιού για την ενέργεια και το κλίμα.

Το έργο συντονίζεται από το Ενεργειακό Γραφείο

Κύπρου σε συνεργασία με τη Μονάδα Εκπαίδευσης

για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, του

ΥΠΑΝ και η τεχνική υποστήριξη του έργου PEDIA

χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω

του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν και τα

έργα POLI-SYNERGIES (Interreg Ελλάδα-Κύπρος)

που αφορούν την υλοποίηση εξοικονόμησης ενέργειας

στον μεγάλο αριθμό ενεργειακά υποβαθμισμένων

κτηρίων της ελληνικής και κυπριακής Αστυνομίας

(Αστυνομικό Μέγαρο Χανίων, ΕΛ.ΑΣ, αστυνομικός

σταθμός Αγίας Νάπας, ΑΔΕ Αμμοχώστου, αστυνομικός

σταθμός Λακατάμιας, ΑΔΕ Λευκωσίας) όπως

επίσης και ο ενεργειακός διαγωνισμός COMPETE 4

SECAP (Horizon 2020) με στόχο την εφαρμογή μιας

συστηματικής προσέγγισης εξοικονόμησης ενέργειας

για τις τοπικές Αρχές.

ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

Ο δρ Γεώργιος Γεωργίου, καθηγητής, Ηλεκτρολόγος

Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Κύπρου έκλεισε τον κύκλο

των ομιλιών με την παρουσίαση του «ΦΑΕΘΩΝ»

που αποτελεί την αναβάθμιση της υφιστάμενης Ερευνητικής

Μονάδας Ενεργειακής Αειφορίας «ΦΩΣ» του

Πανεπιστημίου Κύπρου σε αυτόνομο Κέντρο Αριστείας

που δεν θα επικεντρωθεί μόνο στην επιστημονική

και τεχνολογική γνώση, αλλά θα εμβαθύνει

μελετώντας κοινωνικό-οικονομικές, γεωπολιτικές και

περιβαλλοντικές πτυχές της ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα

ο κ. Γεωργίου εξέφρασε την επιθυμία του για

την ανάπτυξη ενός κέντρου παγκόσμιας εμβέλειας το

οποίο θα είναι αυτόνομο και βιώσιμο όχι μόνο για τα

6 χρόνια που διαρκεί η χρηματοδότηση που δόθηκε

από την Ευρώπη αλλά για 10 και περισσότερα

χρόνια. Οι τομείς αιχμής στους οποίους στοχεύουν,

όπως ανέφερε, είναι η έξυπνη, αποδοτική, βιώσιμη

ενέργεια και τα ενεργειακά συστήματα. Στη συνέχεια

επεσήμανε πως: «επειδή σε θέματα ενέργειας

η υποδομή είναι πολύ σημαντική θα αναπτύξουμε

υποδομή σε θέματα υδρογόνου, σε θέματα ΑΠΕ, σε

θέματα έξυπνων δικτύων και θα προσφέρουμε και

την εκπαίδευση γιατί η έρευνα δεν μπορεί να μείνει

μόνο μέσα στα εργαστήρια». Ως τελευταίο σημείο

για την βιωσιμότητά τους υπέδειξε την επαφή με τη

βιομηχανία και την ανάπτυξη καινούργιων εταιρειών

για να επιτευχθεί η ανάπτυξη της οικονομία του

κέντρου. Επίσης, δεν παρέλειψε να αναφερθεί τους

τομείς στους οποίους θα δοθεί έμφαση όπως: μελέτη

ηλιακής ενέργειας, φωτοβολταϊκής τεχνολογίας, έξυπνα

δίκτυα, ενεργειακή αγορά, ενεργειακά δεδομένα,

τεχνολογίες αποθήκευσης και μπαταριών (αποθήκευση

ενέργειας σε μικρό χρονικό ορίζοντα), υδρογόνο

(εποχιακή φύλαξη της ενέργειας).

EconomyToday 105

ΘΕΜΑ

Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΟΥ ΔΕΊΚΤΗ

DOW JONES

TΗΣ ΆΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΊΔΟΥ

Λένε ότι η ζωή έχει τα πάνω της και τα

κάτω της. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση

του χρηματιστηρίου και φυσικά

για τον δείκτη του Dow Jones, o οποίος

μετρά την απόδοση των μετοχών 30

μεγάλων εταιρειών εισηγμένων σε χρηματιστήρια

στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποιοι όμως οδήγησαν

στην ονομασία του συγκεκριμένου δείκτη και ποια

ιστορία κρύβει;

ΑΠ’ ΤΑ ΧΑΜΗΛΆ…ΣΤΑ ΨΗΛΆ!

Μπορεί εμείς να θεωρούμε τον συγκεκριμένο δείκτη

ως τον πιο αναγνωρίσιμο της χρηματιστηριακής

αγοράς, ωστόσο, πίσω από την ονομασία κρύβονται

δυο κορυφαίοι δημοσιογράφοι. Ο Charles Dow και

ο Edward Jones. Και οι δυο δούλευαν για μια μικρή

επαρχιακή εφημερίδα στη Νέα Υόρκη. Λίγο καιρό

αργότερα, ωστόσο, αποφάσισαν να εκδώσουν τη

δική τους εφημερίδα με την επωνυμία «Afternoon

News Letter» σε συνεργασία με έναν τραπεζίτη φίλο

τους. Το εγχείρημά τους στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία

και έτσι το 1885 η εφημερίδα τους ονομάστηκε

«Wall Street Journal». Αρχισυντάκτης τής εν λόγω

εφημερίδας ήταν ο Charles. Ωστόσο, ο δείκτης Dow

Jones εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις σελίδες της

εφημερίδας τους, στις 3 Ιουλίου του 1884.

106 EconomyToday

Ο CHARLES DOW

ΚΑΙ Ο EDWARD

JONES ΔΟΎΛΕΥΑΝ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΙΚΡΉ

ΕΠΑΡΧΙΑΚΉ

ΕΦΗΜΕΡΊΔΑ ΣΤΗ

ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ

Ο εν λόγω δείκτης σηματοδότησε και τον πρώτο

στη χρηματιστηριακή ιστορία ενώ αποτελείτο από

11 εταιρείες, από τις οποίες οι 9 σιδηροδρομικές.

Σκοπός του δείκτη είναι η ανάδειξη της τάσης της

αγοράς μέσα από τη μεταβολή ενός αριθμού. Αυτό

ήθελε να αποδείξει και ο Charles, μιας και η πορεία

μιας μετοχής εξαρτάται και από την πορεία του συνόλου

των άλλων μετοχών. Η επιτυχία ήταν δεδομένη.

Παρόλα αυτά, δώδεκα χρόνια αργότερα, ο Charles,

έκανε το επόμενο βήμα και πρότεινε στην ομάδα του,

τη δημιουργία ενός δείκτη, που δεν θα περιλάβανε

σιδηροδρομικές εταιρείες, δηλαδή τον βιομηχανικό

δείκτη (DJIA). Αν και νεωτεριστική η ιδέα του, φαίνεται

ότι αρκετοί άρχισαν να τον υιοθετούν και να

μετρούν τον «παλμό» του συνόλου της χρηματιστηριακής

αγοράς της Νέας Υόρκης. Αυτό είχε συμβεί

διότι εκείνη την εποχή η αγορά κατακλύστηκε από

τα κεφάλαια των σιδηροδρομικών εταιρειών. Το

1920, ο δείκτης διευρύνθηκε και περιλάβανε 20

μετοχές. Νέα διεύρυνση του δείκτη πραγματοποιήθηκε

το 1928 με την προσθήκη άλλων δέκα μετοχών.

Ωστόσο, αντίθετα με την αρχική ιδέα, ο δείκτης δεν

περιλαμβάνει πλέον μόνο βιομηχανικές μετοχές.

Για παράδειγμα, σήμερα περιλαμβάνει μετοχές της

αλυσίδας εστιατορίων Μac Donalds, της Coca-Cola

και της Wall Disney.

Η ΚΡΊΣΗ

Τον 20ό αιώνα, οι κεφαλαιαγορές, ήρθαν αντιμέτωπες

με περισσότερες από 30 κρίσεις. Κατά τη διάρκεια

του Κραχ του 1929, ο δείκτης Dow Jones, βυθίστηκε

από τις 381,17 στις 42,1 μονάδες. Η χρηματιστηριακή

βουτιά κράτησε τέσσερα χρόνια και είχε ως

αποτέλεσμα τη μείωση κατά 50% της βιομηχανικής

παραγωγής και τον τετραπλασιασμό της ανεργίας στο

+25%. Χρειάστηκαν 25 χρόνια για να ανακάμψει η

Wall Street, καθώς ο δείκτης έφτασε ξανά στα προ

της ύφεσης επίπεδα το 1954!

Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΊΑ

Αν και η ιστορική επιτυχία του δείκτη Dow Jones

είναι αδιαμφισβήτητη, η αντιπροσωπευτικότητά του

όσον αφορά τη γενικότερη πορεία της αγοράς είναι

ακόμη αντικείμενο αντιπαράθεσης. Κάποιοι πιστεύουν

ότι εφόσον αποτελεί δείκτη διακύμανσης μόνο

τριάντα μετοχών από τις χιλιάδες που υπάρχουν, η

αντιπροσωπευτικότητά του είναι χαμηλή. Για πολλούς,

η σύνθεση του βιομηχανικού δείκτη Dow Jones είναι

πολύ στερεότυπη, καθώς δεν έχει χώρο για τις εταιρείες

πληροφορικής, οι οποίες συνωστίζονται στον

δείκτη NASDAQ, ΜICROSOFT και Intel.

Πάντως, σύμφωνα με έναν ειδικό της χρηματιστηριακής

αγοράς της Νέας Υόρκης, σπάνια κάποια μετοχή

του συγκεκριμένου δείκτη προστίθεται. Οι υπεύθυνοι

της σύνθεσης του δείκτη υποστηρίζουν ότι πρέπει

να διατηρηθεί η παράδοση και να παραμείνει ένας

απλός μέσος αριθμητικός όρος. Μέχρι και το 1997,

οι υπεύθυνοι αρνούνταν να επιτρέψουν τη χρήση

του δείκτη στην αμερικανική αγορά παραγωγών.

Σήμερα, όλοι οι δείκτες χρησιμεύουν γι’ αυτόν τον

λόγο. Η φήμη του Dow Jones, δεν είναι δημοφιλής

μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αλλά και

στο χρηματιστήριο του Παρισιού, της Ζυρίχης και

της Φρανκφούρτης. Μάλιστα, οι αρμόδιοι αυτών

των χρηματιστηρίων μετέβησαν στη Νέα Υόρκη,

προκειμένου να διαπραγματευτούν με τις αρχές του

αμερικανικού χρηματιστηρίου τη δημιουργία του

ευρωπαϊκού δείκτη Dow Jones.

Έτσι και έγινε. Στις 26 Φεβρουαρίου 1998 δημιουργήθηκαν

δύο δείκτες που έφεραν τα ονόματα

«Dow Jones Stoxx» και «Dow Jones Eurostoxx».

Δημιουργήθηκαν, προκειμένου να διαπιστώνονται οι

τάσεις των χρηματιστηρίων σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο

και τη ζώνη του ευρώ.

NEVER DOWn

Πρόσφατα άρθρα, ανέφεραν ότι οι επενδυτές από τη

νομισματική επιτροπή της Fed (FOMC), ανακοίνωσαν

τις επόμενες κινήσεις της τράπεζας στο «μέτωπο»

των επιτοκίων και ανέφεραν ότι ο Dow Jones, είχε

κέρδος 0,47% στις 35.225 μονάδες. Εν αντιθέσει,

ο S&P 500 έκλεισε με απώλειες 0,68% στις 4.434

μονάδες και ο Nasdaq 2,05% στις 14.063 μονάδες.

Παράλληλα, η μετοχή της Netflix έπεσε άνω του 8%

μετά από τα αποτελέσματα του β’ τριμήνου . Όσον

αφορά τη μετοχή της Tesla υποχώρησε κοντά στο

9% μετά από τη γνωστοποίηση των μεγεθών της

για το β’ τρίμηνο.

ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΆΡΚΕΙΑ

ΤΟΥ ΚΡΑΧ ΤΟΥ 1929,

Ο ΔΕΊΚΤΗΣ DOW

JONES, ΒΥΘΊΣΤΗΚΕ

ΑΠΌ ΤΙΣ 381,17 ΣΤΙΣ

42,1 ΜΟΝΆΔΕΣ

TO TWITTER ΚΑΙ

ΟΙ ΔΙΑΚΥΜΆΝΣΕΙΣ

Η παρακολούθηση των διαθέσεων και των σχολίων

που διακινούν οι χρήστες στο κοινωνικό δίκτυο

Twitter, μπορεί να αποκαλύψει, μέχρι και μια εβδομάδα

νωρίτερα, αν το χρηματιστήριο θα πέσει ή

θα ανέβει. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει μια νέα

αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Οι υπολογισμοί των ερευνητών, που δημοσιεύτηκαν

στο ηλεκτρονικό περιοδικό ανοικτής πρόσβασης

arXiv, έδειξαν ότι η συσχέτιση ανάμεσα στην κίνηση

του βασικού χρηματιστηριακού δείκτη Dow Jones

και στη συλλογική διάθεση του κοινού, όπως αυτή

αποκαλύπτεται μέσω του Twitter, μπορεί να προβλέψει

με ακρίβεια σχεδόν 90% πώς θα κινηθεί η

χρηματιστηριακή αγορά.

Οι ερευνητές, μάλιστα, ανέλυσαν περισσότερα από

9,8 εκατομμύρια σύντομα ηλεκτρονικά μηνύματα

(tweets) από 2,7 εκατ. χρήστες στη διάρκεια ενός δεκαμήνου,

καταγράφοντας τα μηνύματα που περιείχαν

στοιχεία σχετικά με τα αρνητικά ή θετικά συναισθήματα

των χρηστών όχι ειδικά για το χρηματιστήριο, αλλά

γενικότερα για τη ζωή τους και την κοινωνία. Με τη

βοήθεια του εργαλείου OpinionFinder, ενός ειδικού

λογισμικού online αξιολόγησης της διάθεσης της

κοινής γνώμης, μετρήθηκε η διαχρονική μεταβολή

των συλλογικών αισθημάτων. Οι διακυμάνσεις αυτής

της διάθεσης (που αποτελούν ένα «βαρόμετρο» του

κοινού αισθήματος), στη συνέχεια συσχετίστηκαν με

τα «σκαμπανεβάσματα» του χρηματιστηρίου.

Κάπως έτσι, προέκυψε ότι τα πάνω-κάτω της ψυχικής

διάθεσης των χρηστών του Twitter «προέβλεψαν»

σε ποσοστό 87,6% το ημερήσιο κλείσιμο του δείκτη

Dow Jones σε βάθος χρόνου!

EconomyToday 107

ΘΕΜΑ

MONEY

BALL No 4

ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

108 EconomyToday

ΣΕ ΗΛΙΚΊΑ ΚΟΝΤΆ

ΣΤΗ ΣΎΝΤΑΞΗ Ο ΠΕΛΈ,

Ο ΜΠΈΚΕΝΜΠΑΟΥΕΡ,

Ο ΚΡΌΙΦ, Ο ΜΠΕΣΤ,

Ο ΚΟΥΜΠΊΓΙΑΣ ΈΓΙΝΑΝ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΆΚΙΑ

ΓΙΑ ΛΊΓΟ

Η

Σαουδική Αραβία, μια ισχυρότατη

οικονομικά χώρα, αλλά εκτός του

κεντρικού ποδοσφαιρικού χάρτη

προσπαθεί να γίνει ένας σπουδαίος

ποδοσφαιρικός πόλος εκτός

Ευρώπης. Είναι η τέταρτη χώρα που το προσπαθεί. Οι

Αμερικανοί, οι Ιάπωνες και οι Κινέζοι προηγήθηκαν,

κάθε μια για τους δικούς της λογούς, αλλά με ίδια

τακτική εκκίνησης.

Ο Ρονάλντο πάει τον Ιανουάριο Σαουδική Αραβία

με ηγεμονικό συμβόλαιο. Έμοιαζε περίεργο που

ακόμη και στα 38 του ο «νάρκισσος» ποδοσφαιρικά

Πορτογάλος έλεγε ναι στα πετροδόλαρα. Σαουδική

Αραβία; Εντάξει, υπήρξαν κάποιοι πολύ καλοί

ποδοσφαιριστές που πήγαν να παίξουν πριν στο

πρωτάθλημα της Αραβικής χώρας, αλλά κανένας

πελώριου μεγέθους. Ο Ρονάλντο αποφάσισε να

πάει και άρχισαν τα... «μα τι κάνει;», «μα πού πήγε;»,

«καλά, έχει τόσα λεφτά, θέλει και άλλα;». Μερικούς

μήνες μετά ξεκίνησε η κάθοδος. Πολλοί σούπερ

σταρ και σταρ του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, μπήκαν

στην ουρά... και ένας ένας πάει στην Ριάντ, στην

Τζέντα και πάει λέγοντας. Ο Νεϊμάρ και ο Μπενζεμά.

Ο Φιρμίνιο, o Mανέ, ο Φαμπίνιο, ο Μαρέζ, ο Καντέ,

ο Μπρόζοβιτς, ο Μιλίνοβιτς Σάβιτς, ο Χάντερσον, ο

Κεσί, ο Νέβες και δώστου. Άλλοι σε προχωρημένη

ηλικία γα τη... σύνταξη, άλλοι όμως τη στιγμή που

διανύουν τα πιο καλά (ηλικιακά) ποδοσφαιρικά τους

χρόνια. Έναντι μυθικών συμβολαίων και σε πολλές

περιπτώσεις με το αζημίωτο για το κόστος μετεγγραφής.

Οι σεΐχηδες, άντε σας λέμε οι σύλλογοι

της Σαουδικής Αραβίας έδωσαν μέχρι στιγμής 700

εκατομμύρια ευρώ για να αγοράσουν παίκτες από

ομάδες. Αφήστε τα προσωπικά συμβόλαια. Κανένας

δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό, αλλά άστε, πλήρωσαν

μυθικούς μισθούς. Το γιατί είναι ξεκάθαρο.

Μία χώρα που οικονομικά είναι κολοσσός, αλλά

κοινωνικά είναι άκρως συντηρητική και απομονωμένη

από τον Δυτικό κόσμο, επέλεξε τη μεγαλύτερη

βιομηχανία για να κάνει άνοιγμα. Δεν είναι η πρώτη

φορά που συμβαίνει αυτό. Η Τουρκία το επιχείρησε

πρώτη (υπό άλλες συνθήκες και στόχευση) στις

αρχές της δεκαετίας του ’80. Στα πρώτα χρόνια της

σκληρής δικτατορίας Εβρέν και με το τότε επίπεδο

του ποδοσφαίρου της να είναι χαμηλό, το καθεστώς

ώθησε τις ομάδες να φέρουν ξένους παίκτες για να

εφαρμοστεί καλύτερα η τακτική του... άρτου και των

θεαμάτων. Έπιασαν λοιπόν από κοντά Βραζιλιάνους

και ένας εξ αυτών ήταν ο Έντερ (φοβερός στο Μουντιάλ

του 1982). Το εγχείρημα απέτυχε παταγωδώς,

οι περισσότεροι παίκτες αγωνίστηκαν ελάχιστα,

κάποιοι καθόλου.

ΤΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΈ-

ΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΏΝ ΑΜΕΡΙΚΉΣ

Και πάμε στο ψητό. Η Σαουδική Αραβία, μία ισχυρότατα

οικονομικά χώρα, αλλά εκτός του κεντρικού

ποδοσφαιρικού χάρτη προσπαθεί να γίνει ένας

σπουδαίος ποδοσφαιρικός πόλος εκτός Ευρώπης.

Είναι η τέταρτη χώρα που το προσπαθεί (η Τουρκία

των 80’ς δεν είχε οικονομική δύναμη, ήθελε απλά

να ικανοποιήσει τους πολίτες της και να δείξει ένα

καλό πρόσωπο στην υπόλοιπη υφήλιο). Οι Αμερικανοί,

οι Ιάπωνες και οι Κινέζοι προηγήθηκαν, κάθε

μία για τους δικούς της λόγους. Για την ακρίβεια

οι ΗΠΑ είναι εδώ και 50 σχεδόν χρόνια που το

παλεύουν με διάφορες αυξομοιώσεις στην ένταση

της προσπάθειας. Έστω και αν το ποδόσφαιρο δεν

ταιριάζει στην αθλητική τους κουλτούρα (μεγάλη

ιστορία αυτή) δεν μπορούν αν δεχτούν ότι δεν είναι

ανάμεσα στην ελίτ του μέγιστου αθλήματος στην

υφήλιο. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 έπεισαν

(με γερά συμβόλαια) όλους τους παικταράδες της

εποχής να πάνε να παίξουν στο πρωτάθλημα των

ΗΠΑ. Σε ηλικία κοντά στη σύνταξη ο Πελέ, ο Μπέκενμπαουερ,

ο Κρόιφ, ο Μπεστ, ο Κουμπίγιας έγιναν

Αμερικανάκια για λίγο. Παρά την εμβέλεια των

ονομάτων και την προβολή, το soccer δεν έπιασε

τόπο (λιγοστό ενδιαφέρον στα ΜΜΕ, μικρή προσέλευση

στα στάδια) και η προσπάθεια πήγε στράφι.

Λήφθηκε λοιπόν η απόφαση για ένα πιο μακροχρόνιο,

πολύπλευρο πλάνο. Με έμφαση στην υποδομή.

Το soccer άρχισε να μπαίνει σταδιακά στα σχολεία.

Δημιουργήκαν οι πρώτες ακαδημίες. Άρχισαν να

βγαίνουν και ντόπιοι παίκτες καλού επιπέδου. Έκαναν

επαγγελματική λίγκα. Το Χόλιγουντ επιστρατεύτηκε

για να βοηθήσει. Από το 1982 με το Καράντε

Κιντ, όπου ο Ντάνι Λαρούσο παίζει soccer σαν

EconomyToday 109

ΘΕΜΑ

εκκίνηση στην προσπάθεια. Το άθλημα συνέχισε και

συνεχίζει να εμφανίζεται σε πολλές ταινίες, είτε σε

δράση, είτε στους διαλόγους. Οι ΗΠΑ έκαναν μάχη

για να κερδίσουν τη φιλοξενία του Μουντιάλ του

1994, αξιοποιώντας τη διοργάνωση για να δείξουν

στην Ευρώπη ότι... έρχονται. Σταδιακά άρχισαν να

πείθουν γερά ονόματα να παίζουν στο πρωτάθλημα

τους. Μπέκαμ, Ζλάταν και τώρα Μέσι τα τελευταία

τρανταχτά παραδείγματα. Πέτυχαν στις ΗΠΑ να

κάνουν το πρωτάθλημά τους πόλο έλξης; Όχι, η

αλήθεια είναι πως δεν τα κατάφεραν. Αλλά πρέπει

να σημειώσουμε ότι, από άποψη ενδιαφέροντος

(εντός των τεσσάρων γραμμών, στις εξέδρες και

στα ΜΜΕ), η αύξηση τα τελευταία 20 χρόνια είναι

πέραν του 40%. Και από το ’94 όταν εμφάνισαν

τον Λάλας και τον Κόμπι Τζόουνς, βγάζουν παίκτες.

Αρκετούς καλούς παίκτες. Ειδικά τερματοφύλακες.

ΟΙ ΙΆΠΩΝΕΣ ΚΑΤΆΦΕΡΑΝ

ΝΑ ΑΝΑΠΤΎΞΟΥΝ

ΤΟ ΠΟΔΌΣΦΑΙΡΌ ΤΟΥΣ

Τέλη της δεκαετίας του ’80, ένας άλλος οικονομικός

κολοσσός αποφασίζει να κάνει το μεγάλο

βήμα στο ποδόσφαιρο. Οι Ιάπωνες. Η Ομοσπονδία

μαζί με ομάδα τεχνοκρατών βάζει όλα τα δεδομένα

κάτω και ετοιμάζει τη νέα επαγγελματική λίγκα στα

1991. Με πλάνο μακροχρόνιο, αλλά παραδόξως

για τους γενικώς υπομονετικούς (κρατήστε αυτό)

Ιάπωνες με διαδικασία έναρξης εξπρές. Η προσέλκυση

ξένων αστέρων ήταν η συνταγή. Ζίκο, Λίνεκερ,

Ντίαζ, Ντούνγκα, Ντράγκαν Στόικοβιτς κ.τλ.. Γέμισε

το πρωτάθήμα ξένους. Το εγχείρημα πέτυχε σε

πρώτη φάση, η προσέλευση στα στάδια αυξήθηκε,

110 EconomyToday

Η ΙΑΠΩΝΙΚΉ

ΛΊΓΚΑ ΈΒΑΛΕ ΣΤΌΧΟ

ΣΕ 50 ΧΡΌΝΙΑ

(ΠΈΡΑΣΑΝ 30) ΝΑ

ΈΧΕΙ 100 ΠΛΉΡΩΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΎΣ

ΣΥΛΛΌΓΟΥΣ

(ΈΧΕΙ ΠΆΝΩ

ΑΠΌ 80)

ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΚΤΉΣΕΙ

ΤΟ ΜΟΥΝΤΙΆΛ

ΜΈΧΡΙ ΤΟ 2092

η προβολή ήταν καλή, τα χρήματα υπήρχαν. Η μίνι

οικονομική κρίση στη χώρα στα 1994, έστειλε

όμως κάποια μηνύματα. Το κυριότερο είναι πως όσο

και αν αυξήθηκε το ενδιαφέρον, οι Ιάπωνες ήθελαν

άλλη δίοδο για να πετύχουν το ποδοσφαιρικό τους

μπουμ. Με πιο υπομονετικό τρόπο και με τη συνδρομή

του πολίτη. Που θα έπρεπε να νιώθει μέρος της

προσπάθειας και όχι απλά ως καταναλωτής. Εκεί να

δείτε λοιπόν πλάνο με ακαδημίες, κίνητρα, βοήθειες,

υποδομές, συνεργασίες με μικρότερες εμπορικές

εταιρίες, έξυπνο μάρκετινγκ. Η Λίγκα έβαλε στόχο

σε 50 χρόνια (πέρασαν 30) να έχει 100 πλήρως

επαγγελματικούς συλλόγους (έχει πάνω από 80)

και να κατακτήσει το Μουντιάλ μέχρι το 2092. Ναι

σε ορίζοντα 68 χρόνων από τώρα και 98 από

τότε που αναδιοργανώθηκε το πλάνο. Ακούγεται

υπερβολικό, αλλά ποιος μπορεί να διαφωνήσει

ξέροντας την κουλτούρα και τις συνταγές επιτυχίας

των Ιαπώνων. Που πέτυχαν να έχουν ένα υγιές από

κάθε άποψη πρωτάθλημα (μάρτυρας ο Πιέρος),

να έχουν ισχυροποιήσει την Εθνική ομάδα και να

παράγουν πολλούς και όλο και καλύτερους παίκτες

με την πάροδο των χρόνων. Οι Ιάπωνες δεν πέτυχαν

να δημιουργήσουν μία σούπερ λίγκα, αλλά πέτυχαν

αυτό που τους ταιριάζει και αυτό που ήθελαν κατά

βάθος. Να αναπτύξουν το ποδόσφαιρό τους. Πήραν

άριστα.

ΟΙ ΚΙΝΈΖΟΙ ΔΕΝ

ΤΑ ΠΟΛΥΚΑΤΆΦΕΡΑΝ

Σε σύγκριση με την Ιαπωνία, η προσπάθεια της

Κίνας να δημουργήσει ένα σπουδαίο ποδοσφαιρικό

πόλο άργησε σε σχέση με την Ιαπωνία και

ήδη φαίνεται ότι οδηγείται σε αποτυχία. Τέλη της

περασμένης δεκαετίας οι Κινέζοι έβαλαν στόχο να

γίνουν ποδοσφαιρική δύναμη, πρώτα με γερό πρωτάθλημα

και σταδιακά με δουλειά στις υποδομές.

Μιλούσαν για είσοδο στις 20 κορυφαίες Εθνικές

μέχρι το 2030 και κατάκτηση Μουντιάλ μέχρι το

2050. Έναρξη λοιπόν με την κλασική οδό. Βιτρίνα

με παίκτες παγκόσμιας εμβέλειας και επιταγές με

πολλά μηδενικά. Όταν στα 2012 η Γκκουανζού

ανακοίνωσαν πως νέος τους προπονητής θα είναι

ο Μαρσέλο Λίπι, εστάλη το πρώτο μήνυμα. Δέστε

μετά τα ονόματα ποδοσφαιριστών που είπαν ναι

και σταδιακά μετακόμισαν στην Κίνα. Όσκαρ, Τέβες,

Λαβέτσι, Μασεράνο, Χουλκ, Καράσκο. Αλλά το

μεγαλοπρεπές πλάνο απέτυχε. Ξεκίνησε σχετικά

καλά, δεν είχε όμως επιτάχυνση και στάλωσε. Όταν

πριν μερικά χρόνια άρχισε η πανδημία, το κινεζικό

ποδοσφαιρικό όνειρο άρχισε να γίνεται εφιάλτης.

Τα οικονομικά προβλήματα κτύπησαν τους συλλόγους,

άρχισαν οι καθυστερήσεις πληρωμών και οι

τερματισμοί (μονομερών συμβολαίων) και δεν είναι

λίγοι οι παίκτες που παλεύουν να πάρουν τα λεφτά

τους. Η δε Εθνική όχι μόνο δεν δυνάμωσε, αλλά συνεχίζει

την αποτυχία πρόκρισης σε Μουντιάλ (2002

η τελευταία της συμμετοχή). Αλλά ας είμαστε και

ρεαλιστές. Δεν το έχουν το ρημάδι το ποδόσφαιρο

εκεί στο Πεκίνο, δεν είναι στo DNA τους.

Η ΣΑΟΥΔΆΡΑΒΕΣ ΈΧΟΥΝ ΠΑ-

ΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ ΜΠΡΟΣΤΆ ΤΟΥΣ

Κάπως έτσι είναι η ιστορία σε ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα.

Ίδιο στόχο, παρόμοιο μοντέλο, ανάλογη κατάληξη.

Οι ΗΠΑ το παλεύουν χωρίς να έχουν πετύχει όσα

ήθελαν, οι Ιάπωνες άλλαξαν ρότα και είναι ευχαριστημένοι,

οι Κινέζοι απέτυχαν. Η Σαουδική Αραβία

έχει ήδη μπροστά της παραδείγματα και πράγματα

προς αποφυγή. Δεν θα τους κρίνουμε από την

πρώτη, ούτε από τη δεύτερη χρονιά, αλλά θα έχει

ενδιαφέρον το εγχείρημά τους. Ένα είναι δεδομένο.

Ότι όσο χρήμα και να δώσουν, η σκέτη χρηματική

τακτική θα είναι με ημερομηνία λήξης. Παίζουν ρόλο

πολλά πράγματα. Οι εγκαταστάσεις (έχουν καλά

στάδια), οι συνθήκες ζωής, η προβολή, η ανάπτυξη

και της ντόπιας ποδοσφαιρικής ζωής. Οι Σαουδάραβες

δείχνουν αποφασισμένοι να πετύχουν. Η κίνησή

τους να ζητήσουν WILD CARD για το Τσάμπιονς Λιγκ

είναι μία ένδειξη. Λογικά θα φάνε τα μούτρα τους,

αλλά όπου πέφτει χρήμα και συμφέροντα, κράτα μία

πισινή. Eδώ μπήκε στην Εurovision η Αυστραλία,

αποκλείεται να δούμε και την Αλ...κάτι στα αστέρια;

EconomyToday 111

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ

Η ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ

ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΝΑ ΠΑΦΟΥ

Σε αναμονή βρίσκεται το Εμπορικό και Βιομηχανικό

Επιμελητήριο Πάφου για την προκήρυξη του

διαγωνισμού για πρόσληψη συμβούλων για την

ετοιμασία των εγγράφων του διαγωνισμού για

τη Μαρίνα της Πάφου, σύμφωνα με τον πρόεδρό

του Γιώργο Μάη. Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ ο

κ. Μάης ανέφερε πως η προκήρυξη αναμενόταν

αρχές Αυγούστου ωστόσο προέκυψε ένα θέμα

με τα έγγραφα τα οποία στάλθηκαν στη Νομική

Υπηρεσία για γνωμάτευση. Ο πρόεδρος του ΕΒΕ

Πάφου, ανέφερε ότι αναμένεται περί τα μέσα

Σεπτεμβρίου η προκήρυξη του διαγωνισμού. «Ο

διαγωνισμός θα γίνει με τη μέθοδο του ΒΟΤ και

σε αυτόν θα κληθούν βάση των όρων της προκήρυξης

οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές», κατέληξε.

DP WORLD LIMASSOL: ΝΕΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΛΕΜΕΣΟΥ

Στην απόκτηση νέου εξοπλισμού προχώρησε η DP World Limassol, που όπως

αναφέρει, στοχεύει στη συνεχή ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας

του Τερματικού Πολλαπλών Χρήσεων στο λιμάνι Λεμεσού.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της εταιρείας, η νέα αυτή επένδυση εντάσσεται στο

πλαίσιο της δέσμευσής της για διαρκή αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό των

εγκαταστάσεων στο λιμάνι Λεμεσού, έτσι ώστε να καθιερωθεί ως το λιμάνι

επιλογής στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Τα πρόσφατα αποκτήματα, περιλαμβάνουν δύο ανυψωτές, τρία εσωτερικά οχήματα

μεταφοράς (ITVs - internal transfer vehicles) και δύο γενικούς φορτωτές

που αναμένεται να συμβάλουν δραστικά στην επίσπευση του χρόνου φορτοεκφόρτωσης,

ενισχύοντας την επιχειρησιακή αποδοτικότητα του τερματικού και

μειώνοντας τον συνολικό χρόνο εξυπηρέτησης των πλοίων.

Παράλληλα, προστίθεται, ο νέος εξοπλισμός ενισχύει τη διαχρονική στήριξη της

εταιρείας σε όλους τους τομείς και ειδικότερα την εξυπηρέτηση πλοίων τύπου

RoRo αλλά και τον τομέα της ενέργειας, καθώς το τερματικό αποτελεί βασική

εφοδιαστική βάση για τις εταιρείες που διεξάγουν εργασίες εντός της κυπριακής

ΑΟΖ. Η διαχειρίστρια εταιρεία του τερματικού γενικού φορτίου σημειώνει

πως, στη διάρκεια της εξαετούς παρουσίας της στο λιμάνι της Λεμεσού, έχει

επενδύσει πέραν των €8,7 εκατ. σε εξοπλισμό, υποδομές και νέες τεχνολογίες,

ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και την ανταγωνιστικότητα του Τερματικού.

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ PARIMATCH

Η Parimatch Κύπρου, κορυφαία εταιρεία στον

κλάδο των στοιχηματικών παιχνιδιών και της

ψυχαγωγίας, τιμήθηκε με το Χρυσό Βραβείο για

την «Πιο Καινοτόμο Χρήση της Τεχνολογίας στο

HR» στα Cyprus HR Awards 2022. Αυτή η διάκριση

αναγνωρίζει τις εξαιρετικές προσπάθειες

της εταιρείας στη χρήση της τεχνολογίας για την

προώθηση της αριστείας στην πρακτικές Ανθρώπινου

Δυναμικού της και επίσης αναγνωρίζει τη

συνεχή δέσμευση της εταιρείας να εξελιχθεί σε

έναν τεχνολογικά προηγμένο Οργανισμό από την

ίδρυσή της στην Κύπρο.

Η Μαριάννα Χατζηαντωνίου, διευθύντρια Ανθρώπινου

Δυναμικού της Parimatch Κύπρου, εξέφρασε

την ευγνωμοσύνη της για τη χρυσή διάκριση

με την υψηλότερη βαθμολογία από την κριτική

επιτροπή, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Είναι

τιμή μας που λαμβάνουμε το Χρυσό Βραβείο για

την Πιο Καινοτόμο Χρήση Τεχνολογίας στο HR

στα Cyprus HR Awards. Από την πρώτη μέρα,

η Parimatch Cyprus βρίσκεται σε ένα αδιάκοπο

ταξίδι μεταμόρφωσης σε ένα σύγχρονο και τεχνολογικά

προηγμένο Οργανισμό».

112 EconomyToday

ΕΠΙΣΗΜΟ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ

ΤΗΣ BENTLEY ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η Bentley Motors, η βρετανική εταιρεία

κατασκευής πολυτελών αυτοκινήτων και η Bentley

Cyprus, ανακοινώνουν τα επίσημα εγκαίνια

του συνεργείου της μάρκας στην καρδιά της

Λεμεσού. Μια κίνηση που αντιπροσωπεύει

ένα σημαντικό ορόσημο της δέσμευσης της

Bentley να παρέχει εξαιρετικές υπηρεσίες και

να αναβαθμίζει την εμπειρία ιδιοκτησίας για

τους εκλεκτούς πελάτες της μάρκας. Το επίσημο

συνεργείο της Bentley, βρίσκεται στην οδό

Ιαπετού 40, στη Λεμεσό, σε εγκαταστάσεις

άνω των 450 τετραγωνικών μέτρων και

προβάλλει την εμβληματική κληρονομιά και την

τεχνολογία αιχμής της μάρκας. Οι εγκαταστάσεις

του συνεργείου έχουν σχεδιαστεί για να

αντικατοπτρίζουν με τον καλύτερο τρόπο τη

δέσμευση της Bentley για την εκλεπτυσμένη

αισθητική και την προσοχή στη λεπτομέρεια.

Το άνοιγμα του επίσημου γκαράζ της Bentley

στη Λεμεσό υπογραμμίζει την αυξανόμενη

ζήτηση για τα αυτοκίνητα Bentley στην Κύπρο,

δείχνοντας παράλληλα και την αφοσίωση

της μάρκας να ικανοποιεί τις προτιμήσεις

των πελατών της. Το γκαράζ θα προσφέρει

μια ολοκληρωμένη σειρά υπηρεσιών

μετά την πώληση, συμπεριλαμβανομένων,

ανταλλακτικών και αξεσουάρ και εγκαταστάσεις

συντήρησης. Κάτι που διασφαλίζει με τον

καλύτερο τρόπο ότι οι ιδιοκτήτες Bentley

λαμβάνουν το υψηλότερο επίπεδο φροντίδας

και υποστήριξης καθ’ όλη τη διάρκεια της

ιδιοκτησίας ενός Bentley. Όπως είναι ήδη

γνωστό, αποκλειστικός αντιπρόσωπος της

Bentley στην Κύπρο είναι η F.L.C.P. Automobile

Ltd μέλος του Ομίλου E-CARS.

ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΤΟ BEAN BAR ΕΓΚΩΜΗΣ

Το Bean Bar, η αλυσίδα καφέ του Ομίλου Χ.Α. Παπαέλληνας

Εμπορική ΛΤΔ, διευρύνει την παρουσία του στην κυπριακή

αγορά, προχωρώντας στο άνοιγμα του ενδέκατου

καταστήματός του, εντός της Υπεραγοράς Αλφαμέγα στην

Έγκωμη. Το Bean Bar Έγκωμης άνοιξε τις πόρτες του πριν

από λίγες ημέρες, προσφέροντας στους καταναλωτές

της περιοχής τα θετικά του vibes και τις γνωστές, πλέον,

εκλεκτές ποικιλίες καφέ της αλυσίδας: Ένα χαρμάνι από

τη Λατινική Αμερική και τρεις μονοποικιλιακούς καφέδες

από την Κόστα Ρίκα, τη Βραζιλία και τη Νικαράγουα. Κάθε

μια από τις ποικιλίες αντιστοιχεί σε μια διαφορετική διάθεση.

Η γεύση από τη Λατινική Αμερική απευθύνεται σε

πιο cool τύπους, ενώ οι καφέδες από τη Νικαράγουα, την

Κόστα Ρίκα και τη Βραζιλία παραπέμπουν στις διαθέσεις

Calm, Wild και Alive αντίστοιχα. Το κατάστημα στην Έγκωμη

προσφέρει, επίσης, υπέροχους φρέσκους χυμούς,

super food pots και έτοιμα υγιεινά snacks.

Η αλυσίδα Bean Bar, η οποία συμπληρώνει το φθινόπωρο

δύο χρόνια λειτουργίας, διαθέτει άλλα δέκα καταστήματα.

Πρόκειται για τα καταστήματα στην Ακρόπολη και

τα Λατσιά στη Λευκωσία, στη Σκαρίνου, στο Κίτι και το

Metropolis Mall στη Λάρνακα, καθώς επίσης στα Πολεμίδια,

στον Κάψαλο και στην Τριμίκλινη στη Λεμεσό. Τα

δύο αυτόνομα (εκτός Υπεραγορών Αλφαμέγα) καταστήματα

της αλυσίδας βρίσκονται στη Λεωφόρο Μακαρίου

στη Λευκωσία και στο παλιό λιμάνι Λεμεσού. Η αλυσίδα

συνεργάζεται με τις γνωστές πλατφόρμες παραγγελίας

φαγητού Foody και Bolt, ενώ οι καταναλωτές μπορούν

να παραγγέλνουν τα αγαπημένα τους Bean Bar προϊόντα,

μέσω του Bean Bar Αpp.

EconomyToday 113

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1981

Η Κατερίνα Χριστοφόρου, πρόσφυγας από τη Λάπηθο

της Κερύνειας, επιστρέφει από την Αυστραλία όπου

είχε μεταναστεύσει μετά την τουρκική εισβολή και κοντά

στη γιαγιά της μαθαίνει πώς να φτιάχνει σπιτικά

παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού.

1992

Κάνει την τέχνη της γιαγιάς πρώτα χόμπι

και ύστερα επάγγελμα, προχωρώντας με

την ίδρυση εταιρείας με την επωνυμία

KATERINA HOME MADE SWEETS LTD.

Παρασκευάζει τα γλυκά της στη μικρή

κουζίνα του σπιτιού της χωρίς κάποιο

αρχικό κεφάλαιο ή πλάνο.

1998

Βέβαιη πια για τις ικανότητές της, η Κατερίνα

καινοτομεί και με όπλο τη φαντασία της δημιουργεί

και παρουσιάζει πρωτότυπα γλυκά

του κουταλιού όπως παπουτσόσυκο, σκόρδο,

κολοκάσι, κρεμμύδι, ιβίσκο και μανιτάρι.

2001

Η εταιρεία λανσάρει νέα γλυκά του

κουταλιού και μαρμελάδες χωρίς ζάχαρη,

κατάλληλα για διαβητικούς και ιδανικά για

όσους προσέχουν τη σιλουέτα τους.

2003

ΒΡΑΒΕΊΟ ΑΠΌ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΓΕΩΡΓΊΑΣ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΊΔΟΣΉ ΤΗΣ

ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΆ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ

ΠΛΕΟΝΑΣΜΆΤΩΝ ΦΥΤΙΚΉΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ.

2004

Η επιχείρηση μεταφέρεται σε σύγχρονη, με ευρωπαϊκές

προδιαγραφές βιοτεχνία στο χωριό Δωρός της ορεινής

Λεμεσού και γίνεται προορισμός για τουρίστες και ντόπιους,

οι οποίοι την επισκέπτονται καθημερινά για να προμηθευτούν

τις αγαπημένες τους παραδοσιακές γεύσεις. Την ίδια χρονιά

λαμβάνει πιστοποίηση HACCP (τώρα ISO22000), εφαρμόζοντας

σύστημα διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων.

2006

Η Κατερίνα προσφέρει τα προϊόντα της σε

μικρά διακοσμητικά βαζάκια για δεξιώσεις,

γάμους και βαφτίσεις.

2010

ΒΡΑΒΕΊΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΚΥΠΡΙΑΚΌ

ΠΡΟΪΌΝ ΣΤΑ TIMEOUT EATING AWARDS.

2011

H Katerina HomeMade Sweets επιλέγεται μαζί με άλλες δέκα

για να εκπροσωπήσει την Κύπρο στα διεθνή European Business

Awards. Εκεί κατατάσσεται ανάμεσα στις 110 καλύτερες στο

είδος της επιχειρήσεις της Ευρώπης. Στη συνέχεια προκρίνεται

στο τελικό στάδιο των βραβεύσεων και της απονέμεται το βραβείο

Ruban d’Honneur στη τελετή βράβευσης στη Βαρκελώνη.

2012

Η ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΤΙΜΆΤΑΙ ΩΣ ΓΥΝΑΊΚΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΊΑΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΆΣ

ΣΤΑ CYPRUS BUSINESS WOMAN

OF THE YEAR AWARDS.

2015

Η εταιρεία λανσάρει νέα γκάμα προϊόντων καθώς η

Κατερίνα αρχίζει να παρασκευάζει γνήσια παραδοσιακά

λικέρ. Προσφέρει 39 διαφορετικές γεύσεις λικέρ, από

τα παραδοσιακά λικέρ μαστίχα και τριαντάφυλλο μέχρι τα

πιο περίεργα λικέρ ελιά και πιπέρι.

2016

Η επιχείρηση διακρίνεται στα Βραβεία της Χρονιάς

του Συνδέσμου Αρχιμαγείρων Γαστρονόμων Κύπρου

Euro-Toques για την προετοιμασία, παραγωγή και

υγιεινή σύμφωνα με την παράδοση, την ποιότητα και τα

συστήματα υγιεινής που εφαρμόζει.

2018

Η γκάμα των προϊόντων μεγαλώνει καθώς προστίθενται γνήσια,

σπιτικά φρουτοποτά και ξεχωρίζουν γεύσεις που δεν διατίθενται

για πώληση πουθενά αλλού στην Κύπρο όπως μαστιχάδα,

περγαμοντάδα, λεβαντάδα, κουρκουμάδα, ιβισκάδα κ.ά..

2021

Πιστοποίηση με το σήμα ποιότητας TASTE CYPRUS από

το Υφυπουργείο Τουρισμού.

114 EconomyToday

Constant change can

enable continuous

opportunity

With advanced analytics and deep insight,

KPMG professionals can help asset

management firms embrace business

transformation as state of mind. When you

see change as opportunity, you can create

sustainable, scalable growth across your

business.

Scan here for more

details:

©2023 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG

International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.

PwC Κύπρου

Annual Review

2023

Η ετήσια ανασκόπηση της PwC

θα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα μας

από τις 15 Σεπτεμβρίου.

www.pwc.com.cy

© 2023 PricewaterhouseCoopers Λτδ. Με επιφύλαξη όλων των νομίμων δικαιωμάτων.

Economy Today 87 September 2023

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?