Obiekt w liczbach - Świat Architektury
13.01.2013 • Views
Share Embed Flag

Obiekt w liczbach - Świat Architektury

Obiekt w liczbach - Świat Architektury

Obiekt w liczbach - Świat Architektury

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
swiatarchitektury.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

ISSN: 2081-6413<br />

3 (10) / 2011<br />

FILHARMONIA PODKARPACKA<br />

Przebudowa, rozbudowa i remont<br />

ROZŁOŻONE SKRZYDŁA<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego<br />

BEZPIECZEŃSTWO W BUDYNKACH

Niezawodny budynek<br />

Bezpieczeństwo w architekturze jest zagadnieniem równie ważnym, co<br />

złożonym, począwszy od nośności konstrukcji, a skończywszy na okuciach<br />

drzwiowych i antypoślizgowych wykończeniach schodów. Architekt ma<br />

wpływ na zdrowie i życie użytkowników, gdy decyduje o wielkości i rodzajach<br />

przeszkleń, projektuje drogi ewakuacyjne i zamykające je drzwi, a nawet<br />

w momencie dobierania mebli biurowych. Jest odpowiedzialny za zastosowanie<br />

odpowiednich rozwiązań przeciwpożarowych, ochronę budynku<br />

przez zawilgoceniem lub nadmiernym przegrzaniem, na równi z estetyką<br />

i funkcjonalnością wszystkich tworzonych elementów. Chcąc ułatwić pracę<br />

projektantowi, który może się czasem czuć jak czynnik wyzwalający efekt<br />

motyla, postanowiliśmy dokładnie przyjrzeć się zagadnieniu bezpieczeństwa<br />

w budynkach.<br />

Okładkowy projekt Filharmonii w Rzeszowie, autorstwa pracowni<br />

KKM Kozień Architekci, przeanalizowaliśmy pod kątem bezpieczeństwa użytkowania,<br />

konstrukcji i przeciwpożarowego, ale nie zapomnieliśmy o akustyce<br />

i oświetleniu. Zagadnienia te omówili dla nas projektanci obiektu oraz<br />

zaproszeni eksperci. Równie szczegółowo przygotowane zostały artykuły<br />

zamieszczone w dziale Realizacje w Polsce, dotyczące m.in. Muzeum Lotnictwa<br />

Polskiego w Krakowie, University Business Park w Łodzi, krytej pływalni<br />

Neptun w Radomiu, Stadionu Arki w Gdyni, Muzeum Chopinowskiego<br />

w Żelazowej Woli.<br />

W marcowym wydaniu „świata architektury” nie zabraknie specjalistycznych<br />

tekstów tematycznych. Szczególnie polecamy lekturę artykułów<br />

pt. „Bezpieczeństwo ewakuacji w budynkach służby zdrowia” Marcina Twardowskiego,<br />

„Architekt a ochrona zdrowia pracowników biurowych” Krzysztofa<br />

Szozdy czy „Okna do zadań specjalnych” Katarzyny Sobuś.<br />

Magazyn zamyka sekcja Wnętrza. Tym razem prezentujemy salon meblowy<br />

Living Concept znajdujący się w Bielanach Wrocławskich. Tam, w stylowych,<br />

oryginalnych wnętrzach umieszczono przedmioty zaprojektowane przez sławy<br />

światowego wzornictwa. Warto je zobaczyć, nawet jeśli miałoby się to być<br />

jedynie za pośrednictwem stron naszego czasopisma.<br />

Poszukiwanie niezawodnych rozwiązań sprzyja bezpieczeństwu i funkcjonalności<br />

budynków. <strong>Świat</strong> architektury staje się przyjazny użytkownikom,<br />

których życie i zdrowie stanowi dla projektanta najwyższą wartość.<br />

Zapraszam do lektury.

W<br />

2009 r. na dawnych terenach ch<br />

przemysłowych, w tzw. Naddmorskiej<br />

Strefie Prestiżu Miejskiego go<br />

w Gdyni, oddano do użytku najwyższy zy<br />

obiekt mieszkalny w Polsce – apartaamentowiec<br />

Sea Towers. Na kompleks ks<br />

składają się dwie wieże: pierwsza liczy zy<br />

29 kondygnacji i ma ok. 91 m wysokoości,<br />

a druga – 36 kondygnacji i łącznie ie<br />

z masztem antenowym osiąga 142 m. .<br />

Podczas projektowania wieżowców w<br />

architekci muszą rozwiązać wiele prooblemów. Jednym z najistotniejszych jest st t<br />

umiejętne zaplanowanie komunikacji cji<br />

wewnętrznej kompleksu. Dodatkowo, o,<br />

połączenie funkcji mieszkalnej z biuroowo-handlową wymaga zastosowania ia a<br />

systemów zapewniających bezpieczeńństwo, komfort oraz niezakłócających ch<br />

spokoju w żadnej z wymienionych stref. ef.<br />

Ogromne znaczenie odgrywa dobór ór<br />

produktów, które z racji rangi obiektu tu<br />

muszą wyróżniać się nienaganną styylistyką i charakteryzować doskonałyymi parametrami przeciwpożarowymi mi<br />

i akustycznymi.<br />

We wnętrzach Sea Towers domiinują elementy wykonane z kamienia ia a<br />

oraz drewna i materiałów drewnoopodobnych. Takie połączenie zapewwnia reprezentacyjny i prestiżowy wyygląd. O doborze stolarki drzwiowej ej<br />

zadecydowała koncepcja i charakter err<br />

budynku, zgodny z zamierzeniem arrchitekta.<br />

Zdecydowano się na zastosoowanie<br />

stolarki wejściowej Granit marki ki<br />

PORTA KMI Poland.<br />

MORSKIE<br />

WIEŻE<br />

Wszystkie zapytania dotyczące oferty niestandardowej<br />

prosimy kierować do Działu Kontraktów:<br />

Rozwiązanie to oferowane jest w zestawie<br />

składającym się ze skrzydła oraz<br />

specjalnie do niego wyprodukowanej<br />

ościeżnicy metalowej wraz z okuciami<br />

klasy 2 normy europejskiej ENV lub<br />

klasy C. W gdyńskim projekcie zastosowano<br />

ościeżnice z okleinowanymi<br />

nakładkami maskującymi, zapewniające<br />

estetyczne dopasowanie do skrzydeł<br />

i wystroju wnętrz. W standardowej<br />

ofercie produkty z tej serii dostępne są<br />

w rozmiarach 80, 90 i 100 cm. Bogaty<br />

wybór oklein zapewnia ich dostosowanie<br />

nawet do najbardziej wymagającego<br />

wnętrza. W tym roku Porta wprowadziła<br />

trzy nowe kolory: Dąb 6, Limba 6<br />

i Sapelli 6.<br />

O zastosowaniu produktów firmy<br />

zadecydowały głównie takie parametry,<br />

jak podwyższona w stosunku do standardowych<br />

rozwiązań izolacyjność akustyczna<br />

wynosząca 36 dB, istotna w tego<br />

typu kompleksach, gdzie ilość użytkowników<br />

jest duża. W gdyńskim wieżowcu<br />

znajduje się 276 lokali mieszkalnych,<br />

262 apartamentów i 14 penthouse’ów.<br />

W takim układzie uciążliwe stają się często<br />

ruch i rozmowy osób poruszających<br />

się ciągami komunikacyjnymi. Istotną<br />

cechą były także doskonałe parametry<br />

dymoszczelności stolarki, która w razie<br />

pożaru chroni przebywające w lokalach<br />

mieszkalnych osoby przed zaczadzeniem.<br />

Zapewnia to uszczelka wyróżniająca<br />

się tym, że pod wpływem wysokich<br />

temperatur puchnie i precyzyjnie wypełnia<br />

otwór. Dodatkowo, drzwi Granit należą<br />

do klasy ogniowej EI 30. Zwrócenie<br />

uwagi na te aspekty świadczyło nie tylko<br />

o dużej świadomości projektujących, ale<br />

również inwestora, który z palety produktów<br />

Porty wybrał rozwiązanie najbardziej<br />

prestiżowe.<br />

Unikatowa jest również konstrukcja<br />

skrzydeł drzwiowych. Wykonano je<br />

z klejonki drewna iglastego, a wewnątrz<br />

zastosowano specjalne rozwiązanie,<br />

oparte na płycie wiórowej wzmocnionej<br />

prętami stalowymi. Poszycie skrzydła<br />

stanowi płyta dwuwarstwowa zrealizowana<br />

z blachy aluminiowej i HDF-u.<br />

Taka konstrukcja zapewnia bardzo dobre<br />

parametry antywłamaniowe.<br />

4 świat architektury<br />

www.portacad.eu<br />

tel. (+48) 58 6778 140, e-mail: kontrakt@porta.com.pl<br />

świat architektury 5<br />

fot. Sea Towers, Invest Komfort SA

W numerze:<br />

WYDARZENIA 8<br />

NOWOŚCI PRODUKTOWE 14<br />

PROJEKT Z OKŁADKI<br />

FILHARMONIA PODKARPACKA 16<br />

Przebudowa, rozbudowa i remont obiektu w Rzeszowie<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

POSZUKIWANIE STRUKTUR 28<br />

Centrum Chopinowskie i Żelazowa Wola<br />

STADION PIŁKARSKI W GDYNI 36<br />

Nowy obiekt sportowy<br />

ROZŁOŻONE SKRZYDŁA 41<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie – budynek główny<br />

CENTRUM AGORA 50<br />

Galeria i wielopoziomowy parking<br />

UNIVERSITY BUSINESS PARK 60<br />

Łódzki kompleks biurowy<br />

OXYGEN 66<br />

Biurowiec w Szczecinie<br />

KRYTA PŁYWALNIA W RADOMIU 70<br />

<strong>Obiekt</strong> przy ul. Wyścigowej<br />

16<br />

28<br />

41<br />

6 świat architektury świat architektury 7<br />

66<br />

79<br />

101<br />

IM AUSLAND<br />

ARCHITEKTURA TO WIEDZA 74<br />

Wywiad z Carsonem Chanem<br />

HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ<br />

HISTORIA DOŚWIETLONA AUTOMATYKĄ 79<br />

USTAWY I ROZPORZĄDZENIA<br />

BEZPIECZEŃSTWO EWAKUACJI 82<br />

W budynkach służby zdrowia<br />

SPECJALIZACJE<br />

BEZPIECZEŃSTWO W BUDYNKACH 85<br />

WENTYLACJA A ZDROWIE<br />

UŻYTKOWNIKÓW 88<br />

Praktyczne porady projektowe<br />

SYSTEM ODDYMIANIA DOSTOSOWANY<br />

DO SZYBÓW WINDOWYCH 90<br />

ARCHITEKT A OCHRONA ZDROWIA<br />

PRACOWNIKÓW BIUROWYCH 92<br />

KLUCZOWE BRAMY 96<br />

OKNA DO ZADAŃ SPECJALNYCH 98<br />

WNĘTRZA<br />

WNĘTRZE DLA EKSKLUZYWNYCH MEBLI 101<br />

Projekt salonu meblowego Living Concept – Wrocław<br />

(Bielany Wrocławskie)<br />

LIFESTYLE 105

Wydarzenia<br />

Miasto i sztuka<br />

Książka pt. „Miasto w sztuce – sztuka<br />

miasta” właśnie ukazała się nakładem Wydawnictwa<br />

Universitas. We wstępie Ewa<br />

Rewers pisze: „Jeśli w ogóle potrafimy<br />

nazwać relację między miastem i sztuką,<br />

to nie jest nią z pewnością analogia czy<br />

podobieństwo, to raczej sekwencje operacji<br />

metonimicznych wywodzących się<br />

z uchwytnych w doświadczeniu potocznym<br />

realnych zależności. Mówienie<br />

o operacjach metonimicznych jest tu oczywiście<br />

ryzykowne, ponieważ nie mamy do<br />

czynienia z wyrażeniami językowymi, lecz<br />

ze złożonymi konfiguracjami przekonań<br />

i praktyk, które jednak – intencjonalnie lub<br />

nie – przylegają do siebie, zastępują się,<br />

zawierają się w sobie. Tylko w tym kontekście<br />

za rozwinięcie interpretacji »miasta<br />

w sztuce« może zostać uznana interpretacja<br />

»sztuki miasta«, nie zaś proste odwrócenie:<br />

»sztuka w mieście«. Określenie<br />

»sztuka miasta« ukrytą metaforyczność<br />

i jawną wieloznaczność zawdzięcza bowiem<br />

operacji metonimicznej.”<br />

www.universitas.com.pl<br />

Nie tylko<br />

dla architekta<br />

D.O.M. Concept Store to miejsce dla<br />

osób wymagających, poszukujących światowego<br />

wzornictwa, w którym można<br />

kupić ekskluzywne designerskie meble<br />

oraz akcesoria wyposażenia wnętrz.<br />

W Krakowie, w zabytkowej kamienicy<br />

przy ul. Szpitalnej, na powierzchni 170 m 2<br />

warto zobaczyć przykładowo zaaranżowany<br />

luksusowy apartament. Zaprezentowane<br />

meble, m.in. firm: Cassina,<br />

Cappellini, Walter Knoll, Minotti, charakteryzuje<br />

wysoka jakość i niepowtarzalny styl,<br />

a elementy wyposażenia sygnowane są nazwiskami<br />

największych projektantów XX<br />

i XXI w. (np. Frank Loyd Wright, Le Corbusier,<br />

Philippe Starck). Ekspozycję uzupełniają<br />

narzuty i poduchy wyprodukowane<br />

przez firmę D.O.M.<br />

Zapraszamy również do profesjonalnego<br />

biura architektonicznego, zajmującego<br />

się zarówno aranżacją wnętrz, jak<br />

i architekturą budowlaną.<br />

www.domconceptstore.pl<br />

8 świat architektury<br />

Polski architekt<br />

nagrodzony<br />

W czasie tegorocznych targów IMM<br />

Cologne już po raz piętnasty została przyznana<br />

prestiżowa nagroda Audi Mentor<br />

Prize by A&W dla największego i unikatowego<br />

talentu w designie. Tym razem<br />

otrzymał ją polski architekt i projektant<br />

Oskar Zięta, który zajmuje się trójwymiarową<br />

obróbką blach metalowych i tworzyw.<br />

Laureat udowodnił, że lekka konstrukcja<br />

może być nie tylko atrakcyjna, ale także<br />

pozwala na redukcję wydatków materiałowych<br />

i energetycznych oraz wykorzystanie<br />

istniejących technik deformacji.<br />

Tokujiu Yoshioka tak uzasadnia nominację:<br />

„Eksperymentalne podejście i wartość<br />

innowacyjna w jego podejściu to pochodne<br />

poszukiwania prostych form. Oskar Zięta<br />

zasłużył na tę nagrodę za kreatywność,<br />

która celuje w przyszłość”.<br />

W 2010 r. studio Zieta Prozessdesign<br />

otworzyło biuro we Wrocławiu. Zespoły<br />

projektowe w Polsce i Szwajcarii zajmują<br />

się badaniem technologii FiDU oraz wprowadzaniem<br />

nowych aplikacji.<br />

www.zieta.pl<br />

Trimo Research<br />

Awards<br />

27 stycznia 2011 r. rozpoczęła się<br />

X edycja corocznego konkursu Trimo Research<br />

Awards na najlepszą pracę licencjacką,<br />

inżynierską, magisterską i doktorską<br />

z dziedziny architektury, budownictwa<br />

i inżynierii mechanicznej. Teksty można<br />

składać do 15 marca 2011 r., a komitet<br />

Trimo ds. prac badawczych, we współpracy<br />

ze specjalistami z poszczególnych<br />

dziedzin, dokona wyboru najlepszych.<br />

Pod uwagę brane będą przede wszystkim<br />

prace przedstawiające nowoczesne rozwiązania<br />

i osiągnięcia naukowe, których<br />

zastosowanie mogłoby wiązać się z korzyścią<br />

dla firmy Trimo i mieć istotny<br />

wpływ na jej dalszy rozwój.<br />

Zwycięzcy otrzymają nagrody pieniężne,<br />

a streszczenie pracy zostanie opublikowane<br />

w specjalnym wydaniu kolekcji<br />

prac naukowych konkursu Trimo Research<br />

Awards.<br />

www.trimo-researchawards.com

Wydarzenia<br />

Zostań małym<br />

designerem<br />

Rozwijanie wyobraźni i kreatywnego<br />

myślenia u dzieci oraz kształtowanie<br />

wrażliwości najmłodszych na estetyczne<br />

i praktyczne walory przedmiotów<br />

codziennego użytku to cele konkursu<br />

„Zostań małym designerem”, organizowanego<br />

przez firmę KLUDI oraz portal<br />

domplusdom.pl. Konkurs adresowany<br />

jest do dzieci w wieku do 12 lat i polega<br />

na stworzeniu dowolną techniką pracy<br />

plastycznej przedstawiającej źródło wody<br />

w domu: kran, prysznic. Gotowy obraz,<br />

w formie elektronicznej (zdjęcie, skan lub<br />

plik), należy przesłać za pomocą formularza<br />

konkursowego zamieszczonego na<br />

portalu domplusdom.pl. Konkurs potrwa<br />

od 1 marca do 30 kwietnia 2011 r.<br />

Wyniki zostaną oficjalnie ogłoszone<br />

1 czerwca 2011 r. na stronie portalu. Na<br />

zwycięzców czekają atrakcyjne nagrody.<br />

www.domplusdom.pl<br />

Architektura<br />

o dwóch twarzach<br />

Wystawa pt. „Współczesna architektura<br />

Słowenii”, prezentowana we wrocławskim<br />

Muzeum <strong>Architektury</strong>, przedstawia<br />

aktualną sytuację architektoniczną tytułowego<br />

kraju. Autorzy – Andrej Hrausky<br />

i Maya Ivanič – prezentują 36 obiektów<br />

zrealizowanych w ciągu ostatnich 10 lat,<br />

nie jako osobne zjawisko, ale wynik wielowiekowego<br />

rozwoju Słowenii. W każdym<br />

projekcie można odnaleźć wyraźne<br />

nawiązania do kontekstu, w którym<br />

usytuowany jest dany obiekt, dbałość<br />

o zachowanie charakteru, zręczność<br />

w posługiwaniu się materiałami oraz precyzję<br />

opracowania detali. Wartości te,<br />

uznawane za najważniejsze w architekturze,<br />

nie są współczesnym wynalazkiem,<br />

ale dziedzictwem kultury środkowoeuropejskiej<br />

i tradycji słoweńskiej szkoły architektonicznej.<br />

Wystawa w Muzeum <strong>Architektury</strong><br />

we Wrocławiu będzie czynna do<br />

10 kwietnia 2011 r.<br />

www.ma.wroc.pl<br />

10 świat architektury<br />

Konkurs „Membrana<br />

w kreowaniu<br />

przestrzeni”<br />

Celem ogólnopolskiego konkursu adresowanego<br />

do studentów, projektantów<br />

i architektów jest analiza możliwości dotyczących<br />

zastosowania membrany w miejskiej<br />

przestrzeni publicznej i ukazanie potencjału<br />

tego materiału. Należy opracować koncepcję<br />

wskazującą nowe zastosowania dla<br />

membrany. Organizatorem konkursu jest<br />

biuro projektowe Modern Construction<br />

Systems, główny projektant Stadionu Miejskiego<br />

na Euro 2012 w Poznaniu.<br />

Nagrody: pierwsza – 3 000 zł, druga –<br />

2 000 zł, trzy wyróżnienia – 1000 zł każde.<br />

Zwycięzcy oraz wyróżnieni zostaną zaproszeni<br />

na jednodniowe warsztaty, gdzie<br />

wykonają modele fizyczne swoich projektów.<br />

Dodatkowo, istnieje możliwość<br />

odbycia stażu w pracowni architektonicznej<br />

Modern Construction Systems.<br />

Data rozpoczęcia: 18.02.2011 r.<br />

Termin składania prac konkursowych:<br />

11.04.2011 r.<br />

www.membrana-konkurs.pl<br />

Język architektury<br />

Na wystawie zatytułowanej „Architektura<br />

jako język. Daniel Libeskind”, zorganizowanej<br />

we wrocławskim Muzeum<br />

<strong>Architektury</strong>, są prezentowane fotografie,<br />

projekty i rysunki Daniela Libeskinda – nie<br />

tylko światowej sławy architekta i urbanisty,<br />

ale także twórcy scenografii teatralnych.<br />

Wśród jego licznych realizacji znajdują się<br />

m.in. Imperial Worth Museum North<br />

w Manchesterze w Anglii (1997–2001),<br />

centrum handlowo-rekreacyjne Westside<br />

w Bernie w Szwajcarii (2000–2008),<br />

pomnik Memoria e Luce w Padwie we<br />

Włoszech, poświęcony ofiarom ataku na<br />

Nowy Jork 11 września (2004–2005),<br />

MGM Mirage City Center w Las Vegas<br />

w USA (2009).<br />

Dla zwiedzających wystawę (czynną do<br />

22 maja 2011 r.) opracowano trójjęzyczny<br />

katalog (po czesku, polsku i angielsku) zawierający<br />

liczne fotografie i opisy przedstawionych<br />

projektów.<br />

www.ma.wroc.pl<br />

<br />

<br />

<br />

® <br />

Kontakt: Guardian Cz

Wydarzenia<br />

Nowatorskie<br />

rozwiązania<br />

w Renomie<br />

Dom Handlowy Renoma we Wrocławiu<br />

został uznany przez Stowarzyszenie<br />

Architektów Polskich (SARP) za najlepszy<br />

budynek 2009 r. W obiekcie zastosowano<br />

wysokoefektywne szkło przeciwsłoneczne<br />

marki Pilkington, o dużej przepuszczalności<br />

światła, małej przepuszczalności energii<br />

słonecznej i dobrej izolacyjności cieplnej.<br />

Inwestycja obejmowała renowację<br />

dawnego domu towarowego, wzniesionego<br />

w 1930 r. na skrzyżowaniu ulic Świdnickiej<br />

i Podwale, według projektu Hermanna<br />

Dernburga, a także jego rozbudowę<br />

o nową część zlokalizowaną przy placu<br />

Czystym i ulicy Czystej. Łącznikiem między<br />

nową bryłą a zabytkowym obiektem<br />

stało się przeszklone atrium. Wykorzystano<br />

w nim szkło przeciwsłoneczne Pilkington<br />

Suncool 70/40 OW, które chroni<br />

przed słońcem i jest niemal bezbarwne.<br />

www.pilkington.pl<br />

12 świat architektury<br />

IFD Fakro<br />

Ski World Cup<br />

Słowacy, Polacy i Francuzi okazali się<br />

najlepszymi zawodnikami II Narciarskich<br />

Mistrzostw <strong>Świat</strong>a Dekarzy IFD FAKRO<br />

Ski World Cup, które odbyły się w dniach<br />

10–13 lutego 2011 r. Organizatorem zawodów<br />

po raz kolejny była firma Fakro<br />

– wicelider światowego rynku okien dachowych.<br />

Na stokach malowniczo położonej<br />

Jaworzyny Krynickiej, w Beskidach, zmierzyło<br />

się blisko 40. amatorów z siedmiu<br />

krajów Europy.<br />

Organizator mistrzostw znany jest<br />

z propagowania sportów zimowych.<br />

W kalendarzu cyklicznych, branżowych<br />

wydarzeń kojarzących się z polską firmą<br />

stałe miejsce mają Narciarskie Mistrzostwa<br />

Branży Budowlanej. Swój pobyt na<br />

Sądecczyźnie zagraniczni goście uznali za<br />

bardzo udany. Bez względu na to, czy wystąpili<br />

w roli zawodników czy kibiców, ulegli<br />

urokowi okolicy, gościnności gospodarzy<br />

imprezy i imponującego zaplecza rekreacyjnego<br />

hotelu Activa w Muszynie.<br />

www.fakro.pl

Nowości produktowe<br />

SPOSÓB NA ROZPALENIE<br />

WYOBRAŹNI<br />

Panoramiczne kominki elektryczne<br />

marki Optiflame to ukłon w stronę nowoczesności.<br />

Cechują je proste, geometryczne<br />

kształty oraz monochromatyczna<br />

kolorystyka.<br />

Kominki elektryczne SP 6, SP 9 oraz<br />

Vega to wygoda i funkcjonalność. Nie wymagają<br />

podłączenia do komina, odprowadzania<br />

spalin ani specjalnego systemu<br />

wentylacyjnego, można zamontować je<br />

nawet w mieszkaniu w bloku. Brak otwartego<br />

ognia i ryzyka poparzeń sprawia, że<br />

ich użytkowanie nie stanowi zagrożenia<br />

dla małych dzieci. Są tanie w eksploatacji –<br />

sztuczny płomień pobiera jedynie 300 W.<br />

www.optiflame.pl<br />

DRZWI ZAWSZE SZCZELNE<br />

Drzwi wejściowe muszą być niezawodne,<br />

wygodne w obsłudze, szczelne<br />

i bezpieczne. Zamki wielopunktowe Roto<br />

DoorSafe zapewnią spełnienie tych warunków.<br />

Można je stosować w drzwiach<br />

ewakuacyjnych (zgodnie z normą DIN<br />

EN 179) oraz antypanicznych (zgodnie<br />

z normą DIN EN 1125). W typie „C” ryglowanie<br />

zamka głównego i dodatkowych<br />

zasuw odbywa się przez przekręcenie<br />

klucza we wkładce, natomiast w modelu<br />

„H” – poprzez uniesienie klamki.<br />

www.roto.pl<br />

14 świat architektury<br />

Szkło ma ogromny potencjał estetyczny.<br />

W połączeniu z subtelną grą<br />

promieni słonecznych nadaje wnętrzu<br />

charakter, modeluje i optycznie powiększa<br />

pomieszczenia – nawet niewielkie<br />

powierzchnie wyglądają przestronnie<br />

i luksusowo. Kolekcja drzwi Amber firmy<br />

Invado łączy delikatną estetykę gładkiej<br />

tafli szkła i wyrafinowane zdobnictwo.<br />

Czternaście eleganckich modeli stylistyką<br />

nawiązuje zarówno do najnowszych,<br />

zgeometryzowanych trendów,<br />

jak i urzekających, secesyjnych fal. Duża<br />

powierzchnia przeszklenia maksymalizuje<br />

przenikanie światła dziennego.<br />

Sufit akustyczny nie musi być nudną<br />

płaszczyzną. Nowe wyspy Ecophon Solo<br />

są dostępne w 10 kształtach. Koła, wielokąty<br />

i elipsy mogą przybierać różne kolory<br />

i formaty. Stalowe wieszaki linkowe zapewniają<br />

estetyczny, bezkolizyjny i szybki montaż.<br />

Panele można instalować pod różnymi<br />

kątami, warstwowo i z podświetleniem,<br />

plastycznie aranżując przestrzeń sufitu.<br />

WZORY NA SZKLE<br />

www.invado.pl<br />

WYSPY AKUSTYCZNE OD ECOPHON<br />

www.ecophon.pl<br />

EKSKLUZYWNE KATALOGI I CENNIKI<br />

Firma Valvex, lider w produkcji armatury<br />

instalacyjnej i sanitarnej w Polsce, zaprezentowała<br />

ekskluzywny katalog baterii<br />

oraz cennik armatury sanitarnej. Oprócz<br />

znanych wszystkim produktów, zamieszczono<br />

tam zdjęcia nowych sprzętów<br />

o unikalnym, designerskim wzornictwie.<br />

Oryginalność rozwiązań podkreślono<br />

dzięki specjalnej sesji zdjęciowej wykonanej<br />

w najlepszych włoskich i polskich salonach<br />

łazienkowych.<br />

Katalog wizerunkowy wraz z technicznym<br />

informatorem armatury sanitarnej<br />

dostępny jest w wersji elektronicznej na<br />

stronie internetowej przedsiębiorstwa.<br />

www.valvex.com<br />

www<br />

SERIA ND ZAMKÓW MARKI SCHLAGE<br />

Połączenie klamki z zamkiem w funkcjonalną całość stanowi<br />

idealne rozwiązanie w przypadku obiektów komercyjnych,<br />

handlowych, instytucjonalnych oraz przemysłowych. Bezkompromisowe<br />

bezpieczeństwo i ochrona, wyjątkowa trwałość<br />

i odporność (aż do 800 tys. cykli gwarantowanych) to zalety<br />

produktów marki Schlage. Klamka z zamkiem przeznaczona<br />

jest do zewnętrznych i wewnętrznych drzwi obiektów komercyjnych<br />

o wysokim stopniu natężenia ruchu. Seria ND znajduje<br />

zastosowanie w szkołach, szpitalach, placówkach ochrony<br />

zdrowia, biurach, fabrykach, budynkach użyteczności publicznej,<br />

obiektach sakralnych, a także w gmachach rządowych.<br />

Serię ND charakteryzuje szereg różnorodnych funkcji<br />

i innowacji potwierdzonych certyfikatami i atestami, zarówno<br />

polskimi (ITB), jak również amerykańskimi (ANSI/BHMA) takich<br />

jak: system push-button, bezpieczne zamki do szkół, zamki<br />

przyjazne osobom niepełnosprawnym (także z opcją oznaczeń<br />

dla osób niewidomych), powłoka antybakteryjna (opcjonalnie),<br />

system Vandlgard i wiele innych. W Polsce generalnym dystrybutorem<br />

marki jest firma Good Lock Poland.<br />

www.schlage.pl<br />

CZTERY SPOSOBY NA WYKRYCIE OGNIA<br />

Multisensorową czujkę M12 firmy D+H, zasilaną<br />

napięciem 12 V, charakteryzują 4 tryby działania (detektory:<br />

optyczny, optyczno-termiczny, nadmiarowo-różniczkowy,<br />

nadmiarowy temperatury) oraz 2 sposoby nadania<br />

sygnału (impulsowy lub zatrzaskowy). Dodatkowo, można<br />

ją podłączyć do systemu sygnalizacji włamania i napadu,<br />

a widoczny wskaźnik LED poinformuje o stanie pracy. Łatwy<br />

montaż oraz zachowanie dystansu pomiędzy czujką a podłożem<br />

zapewnia przepust kablowy, który może być umieszczony<br />

z boku lub z tyłu urządzenia.<br />

www.dhpolska.pl

Projekt z okładki<br />

Istniejący budynek filharmonii został zaprojektowany przez zespół warszawskich<br />

architektów (Wierzbicki, Mokrzyński, Kryszewski) i pochodzi z końca lat 60. XX w.<br />

Dzięki zastosowaniu współczesnych technologii zmodernizowano pierwotne rozwiązania,<br />

a jednocześnie zachowano klimat funkcjonalistycznego modernizmu.<br />

FILHARMONIA<br />

PODKARPACKA<br />

Przebudowa, rozbudowa i remont obiektu w Rzeszowie<br />

Projekt obejmował przebudowę i remont<br />

budynku Filharmonii Podkarpackiej,<br />

a także budowę nowego obiektu technicznego<br />

oraz parkingu podziemnego. Wszelkie<br />

działania podporządkowane zostały<br />

istniejącemu, wyraźnemu układowi urbanistycznemu.<br />

Definiują go dwa obiekty:<br />

filharmonia i szkoła muzyczna, które stanowią<br />

ściany wewnętrznego placu.<br />

Nie tylko elewacje, ale też wnętrza<br />

stanowią cenną (w dużym stopniu zachowaną)<br />

przestrzeń, charakterystyczną dla<br />

zabudowy z początku lat 70. ubiegłego<br />

wieku. Decydują o tym walory architektoniczne<br />

oraz plastyczne, tym cenniejsze,<br />

że na naszych oczach ulegają zniszczeniu<br />

wspaniałe rozwiązania realizowane przez<br />

poprzednie pokolenia. Dlatego należy<br />

uczynić wszystko, aby dochować wierności<br />

założeniom przyjętym przez ich twórców<br />

(słynny zespół „Tygrysów”) i jedynie<br />

poprzez działania konserwatorskie oraz<br />

niezauważalne wprowadzenie elementów<br />

współczesnej techniki wyposażeniowej<br />

wpłynąć na komfort użytkowania tego<br />

wspaniałego obiektu.<br />

Zespół<br />

Budynek techniczny zlokalizowano na<br />

skwerze sąsiadującym z placem. Elewacja<br />

frontowa stanowi przedłużenie linii zabudowy<br />

szkoły i przebiega wzdłuż obiektu<br />

filharmonii, wpisując się w modernistyczny<br />

charakter otoczenia. Zastosowano minimalistyczną<br />

kompozycję – zestawiono<br />

betonową ścianę z cofniętym w głąb podcieniem<br />

osłaniającym drzwi techniczne<br />

i fragment fasady obłożony panelami aluminiowymi.<br />

Jest to budynek jednokondygna-<br />

Sala kameralna<br />

cyjny o pulpitowym dachu, który przechodzi<br />

w zielony taras nachylony w kierunku<br />

skweru porośniętego zielenią wysoką. Roślinność<br />

sprawia, że od strony budynków<br />

mieszkalnych, usytuowanych przy ul. PCK,<br />

widoczny jest jedynie falujący, fioletowozielony<br />

mur. Parking podziemny zlokalizowano<br />

pod placem znajdującym się przed<br />

filharmonią. Staranność rozwiązania wjazdu<br />

i wyjazdu podkreśla jego charakter miejskiej<br />

przestrzeni publicznej.<br />

Filharmonia jest budynkiem dwukondygnacyjnym,<br />

częściowo podpiwniczonym,<br />

z dachami płaskimi. W obiekcie znajdują się:<br />

sala koncertowa mieszcząca 777 słuchaczy,<br />

sala kameralna na 206 osób, a także strefa<br />

obsługi widza obejmująca hall, foyer, szatnie<br />

i toalety, zaplecze dla muzyków z garderobami<br />

oraz pomieszczenia administracyjne<br />

i techniczne. Budynek był kilkakrotnie remontowany.<br />

Wymieniono ślusarkę stalową<br />

ściany osłonowej elewacji południowej<br />

i wschodniej na aluminiową, stolarkę okienną<br />

elewacji północnej i zachodniej na PCV.<br />

Część prac remontowych wykonano w hallu,<br />

foyer oraz toaletach na parterze. Wbrew<br />

powszechnej opinii o zadowalającym stanie<br />

technicznym obiektu, konieczna była duża<br />

ingerencja w strukturę budynku. Należało<br />

wyeliminować istniejące zagrożenia, w tym<br />

życia (zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia<br />

MSWiA z dnia 21 kwietnia 2006 r.<br />

w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków,<br />

innych obiektów budowlanych<br />

i terenów Dz.U. nr 80, poz. 563 ) – dotyczyło<br />

to w szczególności sal: koncertowej<br />

i kameralnej.<br />

Stan obecny<br />

Analiza wyposażenia instalacyjnego dowiodła<br />

jego złego stanu technicznego i konieczności<br />

wymiany. Niestety, okazało się,<br />

że zastąpienie przestarzałej i niesprawnej instalacji<br />

wentylacji mechanicznej nie uwolniło<br />

dodatkowej przestrzeni, wręcz przeciwnie<br />

– wymagało zwiększenia powierzchni. Gabaryty<br />

nowych central wiązały się z zaprojektowaniem<br />

wyższych pomieszczeń, celem<br />

obsługi urządzeń, i zagwarantowaniem właściwej<br />

izolacyjności akustycznej.<br />

Aby zapewnić komfort użytkowania<br />

obiektu konieczne było uzyskanie dodatkowej<br />

powierzchni, zwłaszcza w strefie<br />

zaplecza (pomieszczenia dla artystów oraz<br />

magazyny strefy scenicznej). Również jedyny<br />

istniejący zespół sanitarny dla widzów,<br />

zlokalizowany 155 cm poniżej poziomu wejściowego,<br />

nie spełniał oczekiwań – nie był<br />

przystosowany dla osób niepełnosprawnych,<br />

z ograniczonymi możliwościami ruchu. Na-<br />

16 świat świat architektury świat architektury 17

Bufet<br />

Wyjście z garażu podziemnego<br />

Sala koncertowa<br />

Widok na scenę sali koncertowej<br />

leżało także zwiększyć powierzchnię magazynową<br />

służącą do przygotowywania<br />

i odstawiania dużych instrumentów muzycznych,<br />

elementów dodatkowego wyposażenia<br />

estrady, takich jak podesty, pulpity,<br />

rekwizytów scenograficznych, urządzeń<br />

gospodarczych.<br />

Z powodu ograniczonych możliwości<br />

przestrzennych oraz wartości kompozycyjnych<br />

obiektu, uniemożliwiających wprowadzenie<br />

znaczących dla układu przekształceń,<br />

dodatkową powierzchnię zrealizowano<br />

poprzez przesunięcia w ramach istniejącego<br />

programu użytkowego. Odzyskano też<br />

przestrzenie zajęte przez centrale instalacyjne,<br />

które zlokalizowano w nowym budynku<br />

technicznym. Działania te nie spowodowały<br />

zmian w sposobie użytkowania obiektu i nie<br />

zmieniły jego formy architektonicznej.<br />

Remont i przebudowa<br />

Na zewnątrz obiektu prace objęły:<br />

docieplenie północnej i zachodniej ele-<br />

wacji (8 cm wełny mineralnej i tynk dekoracyjny<br />

w kolorze jasnoszarym) oraz<br />

ścian zewnętrznych sali koncertowej,<br />

docieplenie stropodachów i wymianę<br />

pokrycia dachowego,<br />

wymianę części stolarki PCV (elewacja<br />

frontowa – południowa) na ślusarkę<br />

aluminiową koloru srebrnego,<br />

korektę schodów wejściowych do części<br />

administracyjnej (dostosowanie do<br />

obowiązujących przepisów prawa budowlanego),<br />

wymianę balustrad na szklane,<br />

wymianę krat okiennych,<br />

wymianę zadaszenia przed wejściem na<br />

nowe, o konstrukcji stalowo-szklanej,<br />

budowę wyjścia ewakuacyjnego na<br />

elewacji wschodniej (dostosowanie do<br />

obowiązujących przepisów prawa budowlanego),<br />

renowację lub wymianę stolarki<br />

drzwiowej,<br />

montaż i demontaż urządzeń technicznych<br />

na dachu budynku.<br />

Nasza najnowsza realizacja: Filharmonia Podkarpacka w Rzeszowie<br />

Inspiruje e nas nas<br />

miejsce<br />

PRODUKCJA MONTAŻ SERWIS<br />

DICHT F.B.H., ul. Polonijna 1, 30-668 Kraków, T: 12 659 38 17 F: 12 657 13 72<br />

biuro@dicht.pl www.dicht.pl<br />

Informacje techniczne i wyceny<br />

696 093 434 606 222 988<br />

18 świat świat architektury<br />

świat architektury 19

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Mikołajem Jaroszem<br />

– konsultantem projektowym<br />

ds. akustyki firmy Ecophon<br />

Bardzo ciekawie zostały ukształtowane<br />

korytarze Filharmonii Podkarpackiej. Czy<br />

wymagały szczególnej uwagi i nietypowych<br />

rozwiązań?<br />

Na korytarzach zastosowano akustyczne<br />

panele ścienne, które eliminują efekt trzepoczącego<br />

echa, sufity dźwiękochłonne podwieszane,<br />

pochłaniające 90% energii dźwiękowej,<br />

i wykładzinę dywanową tłumiącą<br />

odgłos kroków – wszystko po to, aby chronić<br />

wnętrza sal przed niepożądanymi dźwiękami<br />

dobiegającymi z zewnątrz. Kolory i ogólna atmosfera<br />

korytarza pozwala także wyciszyć się<br />

przed koncertem.<br />

W tych pomieszczeniach (we wszelkich<br />

obiektach użyteczności publicznej) jest zwykle<br />

najgłośniej. Źródłem hałasu są odgłosy kroków,<br />

trzaskanie drzwiami, a także rozmowy,<br />

które prowadzi się swobodniej i głośniej. Jeśli<br />

do wykończenia korytarza zastosuje się wyłącznie<br />

twarde, gładkie materiały, wielokrotne<br />

odbicia dźwięku spowodują wzmocnienie<br />

ogólnego poziomu hałasu, co z kolei zmusi<br />

rozmawiających użytkowników do podniesienia<br />

głosu. Twardo wykończone korytarze<br />

sprzyjają także przenoszeniu hałasu po całej<br />

kondygnacji budynku.<br />

W przywołanych wnętrzach uwagę<br />

zwracają niestandardowe kolory ścian i sufitów.<br />

Proszę opowiedzieć o palecie barw<br />

zaoferowanej architektom.<br />

Panele ścienne Ecophon Wall Panel<br />

Texona dostępne są w 13 kolorach standardowych<br />

(m.in. zastosowany tutaj fiolet,<br />

beż, trzy odcienie szarości), a płyty sufitowe<br />

– w 9. W korytarzach zastosowano Ecophon<br />

Sombra Ds, sufit w kolorze czarnym zwykle<br />

instalowany w salach kinowych i kinach domowych.<br />

Mimo koloru system nie ma technicznego<br />

wyglądu, ponieważ konstrukcja pozostaje<br />

niewidoczna.<br />

W reżyserce zastosowano Ecophon<br />

Focus Ds w kolorze białym 500.<br />

Mikołaj Jarosz – absolwent Wydziału<br />

<strong>Architektury</strong> Politechniki Gdańskiej; od<br />

2000 r. związany jest z firmą Ecophon, od<br />

3 lat pracuje jako konsultant projektowy;<br />

zaangażowany w polskie i zagraniczne projekty<br />

badawcze dotyczące akustyki wnętrz<br />

w obiektach użyteczności publicznej.<br />

Więcej informacji na stronie<br />

www.ecophon.pl<br />

20 świat świat architektury<br />

Reżyserka dźwięku<br />

Wewnątrz obiektu prace objęły:<br />

wprowadzenie pochylni w hallu głównym,<br />

przeznaczonej dla osób niepełnosprawnych,<br />

łączącej dwa poziomy:<br />

wejściowy i szatni,<br />

renowację kamiennych posadzek i okładzin<br />

ściennych,<br />

konserwację malarstwa ściennego,<br />

zmiany ukształtowania posadzki w strefie<br />

widowni w sali koncertowej, spowodowane<br />

koniecznością dostosowania<br />

głębokości rzędów do wymaganych<br />

wartości minimalnych (przyjęto rozwiązanie<br />

zakładające brak ingerencji<br />

w istniejący układ konstrukcji, a odpowiednią<br />

głębokość rzędów oraz ewentualną<br />

korektę poziomów uzyskano<br />

poprzez nadbudowanie – nad istniejącą<br />

płytą – konstrukcji widowni),<br />

wymianę ustrojów akustycznych na<br />

ścianach i sufitach na takie, które<br />

odpowiadają obowiązującym przepisom<br />

przeciwpożarowym (ich dobór podlegał<br />

ścisłej kontroli projektanta akustyki),<br />

wymianę osprzętu i instalacji elektrycznych<br />

oraz urządzeń wentylacji i klimatyzacji.<br />

Dodatkowo, w obrębie sali koncertowej<br />

zaprojektowano nowy układ podestów<br />

(kraty pomostowe) dla obsługi eksploatacyjnej,<br />

w strefie nad widownią. Ukształto-<br />

Przestrzenie ogólnodostępne<br />

fot. Przemysław Andruk<br />

wano go zgodnie z kierunkiem rozmieszczenia<br />

ramp oświetlenia ogólnego i kanałów<br />

wentylacji nawiewnej. Zapewniło to bezpośredni<br />

dostęp do wszystkich elementów<br />

instalacji elektrycznych, teletechnicznych<br />

oraz technologicznych, tj. do rzutników<br />

cyfrowych czy opraw oświetlenia scenicznego.<br />

Zgodnie z założeniami inwestora estradę<br />

przystosowano do realizacji różnych<br />

przedsięwzięć: koncertów, widowisk muzycznych,<br />

konferencji oraz okolicznościowych<br />

projekcji filmowych. Jej powierzchnia<br />

zapewnia swobodne rozmieszczenie orkiestry<br />

symfonicznej (w pełnym składzie, czyli<br />

ok. 110 osób) oraz chórów (ok. 100 osób).<br />

Z tego względu podłogę sceny wyposażono<br />

w system zapadni korygujących, co<br />

gwarantuje swobodne modyfikacje jej zarysu<br />

pionowego. W przedniej części istnieje<br />

możliwość obniżenia poziomu estrady do<br />

poziomu widowni – powoduje to skrócenie<br />

sceny (znakomite rozwiązanie w przypadku<br />

występów kameralnych) i pozwala na powiększenie<br />

widowni poprzez dostawienie<br />

dodatkowych rzędów. Poziomy estrady<br />

można również dostosować do potrzeb<br />

konferencyjnych, a w układzie jednopoziomowym<br />

zapewniono możliwość realizacji<br />

przedstawień o charakterze taneczno-baletowym,<br />

operowym itp. Ponadto, scenę<br />

wyposażono w fosę orkiestry – zaprojektowano<br />

zapadnię dwudzielną umożliwiającą<br />

zmianę jej konfiguracji, w tym obniżanie od<br />

poziomu estrady do poziomu pierwszego<br />

rzędu widowni, pozwalając tym samym na<br />

transport ruchomego wyposażenia.<br />

Nad powierzchnią estrady zainstalowano<br />

system spełniający współczesne wymogi<br />

dotyczące elementów mechaniki widowiskowej<br />

(wyciągi liniowe i punktowe), a także<br />

rampy świetlne i zawiesia, na których zamontowano<br />

urządzenia służące do nagłośnienia<br />

sali. System umożliwia organizację imprez<br />

z elementami parascenograficznymi oraz<br />

wieszanie elementów identyfikacji wizualnej<br />

sponsorów i partnerów realizowanych projektów.<br />

Scena została wyposażona w rozsuwaną<br />

kurtynę oraz ekran projekcyjny.<br />

W sali kameralnej zaproponowano całkowitą<br />

zmianę układu i wystroju wnętrza.<br />

Widownię rozwiązano na wycinku koła,<br />

a nad nią poprowadzono wachlarz elementów<br />

akustycznych rozwijający się znad estrady.<br />

W ten sposób zdecydowanie poprawiono<br />

warunki akustyczne wnętrza. Dodatkowo,<br />

działania te podkreśliły kameralny charakter<br />

tej przestrzeni. W pomieszczeniach administracyjnych<br />

dokonano korekty układu funkcjonalnego<br />

i zmieniono wystrój.<br />

dr inż. arch. Magdalena Kozień-Woźniak<br />

Chcecie bezpieczeństwa?<br />

Fermacell!<br />

Płyta gipsowo-włóknowa<br />

Fermacell – bezpieczeństwo,<br />

jakość i serwis<br />

Budownictwo w Polsce i w innych krajach europejskich<br />

zmienia się. Rośnie tendencja do<br />

korzystania z materiałów gwarantujących dokładność,<br />

komfort oraz niezbędne certyfikaty,<br />

materiałów spełniających rosnące zapotrzebowanie<br />

na suchą zabudowę ścian, sufitów<br />

i podłóg charakteryzującą się np. większą<br />

wytrzymałością, większymi obciążeniami statycznymi,<br />

lepszą ochroną p-poż., oraz lepszą<br />

izolacyjnością akustyczną.<br />

Wiele tradycyjnych materiałów już dziś nie<br />

może spełnić tych wymagań lub po prostu<br />

wprowadzić odpowiednich zmian,<br />

... i tutaj właśnie pojawia się możliwość<br />

wykorzystania płyt FERMACELL.<br />

Płyty FERMACELL to nie tylko produkty o szerokim<br />

spektrum zastosowania, to także doskonała<br />

obsługa producenta, konkurencyjna<br />

cena, unikalne funkcje materiału, jak również<br />

krajowe i europejskie certyfikaty, ułatwienia do<br />

stosowania tych płyt przy realizacji budownictwa<br />

mieszkaniowego i przemysłowego. Więcej<br />

informacji na temat właściwości i zastosowania<br />

płyt gipsowo-włóknowych Fermacell<br />

można znaleźć na stronie www.fermacell.pl<br />

FERMACELL systemy suchej zabudowy<br />

ul. Migdałowa 4, 02-796 Warszawa<br />

Tel. +48 22 645 13 38 (39)<br />

www.fermacell.pl, www.budowaniedoskonale.pl

Lokalizacja/adres Rzeszów, ul. Szopena 30<br />

Pracownia projektowa KKM Kozień Architekci<br />

Autorzy projektu<br />

Architekci prowadzący<br />

Data opracowania 2008/2009 r.<br />

Data realizacji 2010 r.<br />

Inwestor<br />

Powierzchnia całkowita 7 573 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 2 806 m 2<br />

Kubatura brutto 35 442 m 3<br />

dr inż. arch. Marek Kozień,<br />

dr inż. arch. Magdalena Kozień-Woźniak,<br />

mgr inż. arch. Katarzyna Kozień-Kornecka<br />

mgr inż. arch. Małgorzata Szewczyk,<br />

mgr inż. arch. Marcin Gierbienis<br />

Filharmonia im. Artura Malawskiego<br />

w Rzeszowie<br />

Generalny wykonawca Budimex Dromex SA<br />

Producent płyt sufi towych<br />

i paneli ściennych<br />

Producent mebli<br />

Sucha zabudowa wnętrz:<br />

sufi ty oraz ściany poszyte<br />

specjalną zabudową akustyczną<br />

wykonaną na bazie płyt<br />

gipsowo-włóknowych Fermacell<br />

Zabudowa systemowa<br />

sanitariatów<br />

Saint-Gobain Construction Products<br />

Polska sp. z o.o.<br />

BN Offi ce Solution<br />

(marka Nowy Styl Group)<br />

Fermacell<br />

systemy suchej zabudowy<br />

Dicht<br />

Oświetlenie LUG Light Factory sp. z o.o.<br />

Płytki w ciągach komunikacyjnych,<br />

sanitariatach oraz<br />

na elewacji<br />

Kanały wentylacyjne z wełny<br />

mineralnej Climaver<br />

DAV-IMPORT E.Kopeć sp.k.<br />

"BH-Res" sp.j.<br />

Strefa umywalkowa<br />

Producent siedzisk do sal Forum Seating (marka Nowy Styl Group)<br />

Strefa wejściowa filharmonii<br />

Korytarz<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

dr. inż. Tadeuszem Kamisińskim – prowadzącym Laboratorium Akustyki<br />

Technicznej w Katedrze Mechaniki i Wibroakustyki Akademii Górniczo-Hutniczej<br />

w Krakowie, konsultantem akustyki przy modernizacji Filharmonii Podkarpackiej.<br />

Jak ocenił Pan akustykę istniejącej<br />

struktury sal głównej i kameralnej filharmonii<br />

w Rzeszowie? Czy wymagała<br />

wielu korekt?<br />

<strong>Obiekt</strong> filharmonii w Rzeszowie został<br />

wybudowany w 1974 r. według projektu architekta<br />

Tadeusza Majewskiego, prof. Witolda<br />

Straszewicza, autora akustyki wielu<br />

sal koncertowych w Polsce. Geometrię<br />

sali głównej oparto na planie wachlarza,<br />

a kubatura wnętrza przekracza 7000 m3 Łazienka<br />

przy pojemności widowni 750 miejsc. Imponująca<br />

struktura sufitowa bardzo skutecznie<br />

rozprasza dźwięk. Dzięki temu,<br />

również przed modernizacją, akustyka<br />

sali była oceniana bardzo wysoko. <strong>Obiekt</strong>ywne<br />

badania sali głównej wykazały, że<br />

w nadmiarze występują dźwięki z zakresu<br />

częstotliwości średnich, co dodatkowo<br />

potwierdziła charakterystyka czasu pogłosu.<br />

W związku z tym zaprojektowa-<br />

Ustroje akustyczne<br />

22 świat świat architektury<br />

świat architektury 23

no adaptację akustyczną, która umożliwiła<br />

jej zrównoważenie. Zastosowano,<br />

między innymi, na wszystkich ścianach<br />

twardsze materiały okładzinowe o większej<br />

masie na jednostkę powierzchni oraz<br />

fotele z właściwie dobraną charakterystyką<br />

pochłaniania dźwięku.<br />

W sali kameralnej natomiast akustyka<br />

wnętrza przed remontem nie była zadowalająca.<br />

W trakcie remontu zmieniono<br />

tam całkowicie wystrój, co pozwoliło na<br />

korektę występujących wad. Po modernizacji<br />

obie sale uzyskały parametry akustyczne<br />

zgodne z założeniami projektowymi<br />

oraz przewidzianym zakresem funkcji.<br />

W filharmonii w Rzeszowie zastosowano<br />

rzadko spotykane rozwiązanie<br />

– jedną ścianę boczną ukształtowano<br />

w sposób płaski, a drugą<br />

rozrzeźbiono trójkątnymi balkonami.<br />

Jak ocenia Pan ten zabieg? Czy chodziło<br />

o uniknięcie efektu tzw. trzepoczącego<br />

echa?<br />

W sali głównej nie występują powierzchnie<br />

równoległe, co skutecznie<br />

eliminuje powstawanie fal stojących (echa<br />

trzepoczącego). Brak symetrii układu,<br />

uzyskany za pomocą balkonów oraz innych<br />

elementów umieszczonych z jednej<br />

strony wnętrza, zapewnia „przestrzenność”<br />

dźwięku polegającą na zmniejszeniu<br />

korelacji międzyusznej. Dotyczy to<br />

również niesymetrycznego oddziaływania<br />

układu orkiestry.<br />

Jak długo pracowano nad projektem<br />

akustyki? Czy opierał Pan się<br />

głównie na symulacjach komputerowych,<br />

czy powstał również model?<br />

Wytyczne akustyczne opracowywano<br />

równolegle z projektem architektonicznym,<br />

natomiast badania sal oraz foteli<br />

prowadzono wcześniej. W celu sprawdzenia<br />

geometrii wnętrza nie budowano<br />

modelu w skali. W tym przypadku mieliśmy<br />

do dyspozycji istniejącą salę, gdzie<br />

wykonywano liczne testy, a korekty jej<br />

kształtu wprowadzano na modelu komputerowym<br />

z wykorzystaniem programu<br />

CATT acoustic v.8h.<br />

Czy inne obiekty tego typu były<br />

dla Pana inspiracją?<br />

Sądzę, że każdy proces projektowy<br />

opiera się na wcześniejszych doświadczeniach<br />

zawodowych oraz na aktualnym<br />

stanie wiedzy. W tym przypadku konieczne<br />

były również informacje zebrane<br />

w archiwach obiektu oraz dane o materiałach<br />

i elementach przewidywanych<br />

w projekcie. Cenne okazało się też doświadczenie<br />

zdobyte podczas współpracy<br />

z firmą Atos BH przy realizacji<br />

(w podobnej technologii) sali Auditorium<br />

Maximum UJ (na 1200 osób). Pracowaliśmy<br />

również, między innymi w przypadku<br />

Sufit sali głównej<br />

Sufit sali kameralnej<br />

sali koncertowej przy modernizacji Opery<br />

Lwowskiej, Teatru im. Zankowieckiej we<br />

Lwowie, Teatru Bagatela w Krakowie.<br />

W przypadku sali kameralnej najważniejsze<br />

są optymalne parametry<br />

akustyczne, szczególnie w zakresie<br />

obiektywnych wartości (tj. czasu pogłosu,<br />

głośności). Oprócz tego istotna<br />

jest realizacja założeń subiektywnych:<br />

może to być np. uzyskanie<br />

miękkiego lub – wręcz przeciwnie –<br />

twardego dźwięku. Jakie parametry<br />

osiągnięto w tym przypadku?<br />

Czas pogłosu w funkcji częstotliwości<br />

jest podstawową wykładnią oceny<br />

właściwości akustycznych wnętrza. Po<br />

wykonaniu modernizacji sali głównej<br />

stwierdzono wyrównanie charakterystyki<br />

czasu pogłosu i w związku z tym<br />

– poprawę innych parametrów akustycznych.<br />

Oto wybrane jednoliczbowe<br />

wskaźniki zmierzone po modernizacji:<br />

wartość średnia czasu pogłosu T30=1,53<br />

s, wczesny czas zaniku EDT=1,56 s,<br />

przejrzystość dźwięku C80=1,2 dB.<br />

Równie ważnym parametrem, zależnym<br />

od geometrii sali, jest opóźnienie<br />

pierwszego odbicia dźwięku w stosunku<br />

do fali bezpośredniej. Wartość ta<br />

zasadniczo nie zmieniła się (ok. 29 ms),<br />

gdyż oryginalna geometria sali uległa<br />

niewielkim przekształceniom, podobnie<br />

jak wartość maksymalna funkcji korelacji<br />

międzyusznej IACC reprezentująca „poczucie<br />

przestrzenności”.<br />

Jednym z problemów występujących<br />

w sali głównej był brak balansu<br />

pola akustycznego, co powodowało<br />

złą słyszalność sekcji smyczkowej po<br />

jednej stronie pomieszczenia. Czy<br />

udało się rozwiązać tę kwestię?<br />

Nierównomierność charakterystyki<br />

czasu pogłosu powodowała zaburzenie<br />

przejrzystości dźwięku. W miejscach<br />

widowni o dobrym odsłuchu dominował<br />

dźwięk bezpośredni. Po modernizacji sali<br />

charakterystyka czasu pogłosu została<br />

wyrównana, powodując poprawę parametru<br />

przejrzystości. Zostało to potwierdzone<br />

pozytywnymi ocenami słuchowymi<br />

muzyków i melomanów.<br />

Jakie ustroje akustyczne posłużyły<br />

do uzyskania pożądanego efektu?<br />

Jak już wspominałem, głównym ustrojem<br />

akustycznym były materiały okładzinowe<br />

wykonane z płyty włóknowo-gipsowej<br />

pokrytej fornirem. Na większości<br />

powierzchni zastosowano elementy pełne,<br />

natomiast perforowane – na fragmencie<br />

tylnej ściany oraz we wnękach drzwiowych.<br />

Sufit tworzą trójkątne powierzchnie<br />

o długości boku 3 m. Zostały skonstruowane<br />

na wzór tych sprzed remontu,<br />

lecz wykonane z niepalnych płyt włóknowo-gipsowych<br />

o podwójnej grubości, celem<br />

zwiększenia masy powierzchniowej<br />

ustroju. Znaczny wymiar poszczególnych<br />

elementów sufitowych zapewnia rozproszenie<br />

i transmisję dźwięku w szerokim<br />

zakresie częstotliwości. Zastosowano<br />

również fotele o odpowiedniej charakterystyce<br />

pochłaniania dźwięku, wyznaczonej<br />

w laboratorium AGH w Krakowie.<br />

Porozmawiajmy jeszcze o sali<br />

kameralnej. Nad sceną pojawił się<br />

wachlarz – intrygujący element akustyczny.<br />

Czemu służy?<br />

Obecny wystrój wnętrza sali kameralnej<br />

jest głównie realizacją wizji architektonicznej<br />

koordynowanej wymogami<br />

akustyki. Elementy, takie jak wypukłości<br />

sufitu nad listwowaniem czy perforacja<br />

ścian, przystosowano do potrzeb dotyczących<br />

pochłaniania i rozpraszania<br />

Ściana z balkonami<br />

dźwięku. Promieniowe listwowanie sufitu<br />

służy po części jako ustrój refleksyjny<br />

oraz dźwiękochłonny.<br />

Czy w trakcie prac nad dokumentacją<br />

konsultowano się z orkiestrą?<br />

Jak wspomina Pan tę współpracę?<br />

Projekt akustyczny poprzedzono licznymi<br />

dyskusjami z muzykami, dyrygentami<br />

oraz melomanami. Nagrane wywiady były<br />

analizowane pod kątem możliwości wykorzystania<br />

cennych uwag podczas moder-<br />

nizacji. Zarejestrowane subiektywne odczucia<br />

muzyków przełożono na zmierzone<br />

parametry obiektywne, takie jak wsparcie<br />

sceniczne ST dotyczące jakości wzajemnego<br />

słyszenia się muzyków i odpowiedzi z sali.<br />

Zastosowanie twardych powierzchni okładzin<br />

ściennych oraz sufitu scenicznego o odpowiednim<br />

kształcie poprawiło ten parametr.<br />

Gratulujemy udanej realizacji.<br />

Rozmawiała Joanna Jabłońska<br />

24 świat świat architektury<br />

świat architektury 25

Konstrukcja to jeden z najważniejszych<br />

elementów składowych dobrej<br />

akustyki sali koncertowej – zapobiega<br />

przenoszeniu drgań, izoluje od środowiska<br />

zewnętrznego. Jakie parametry<br />

w tym zakresie zostały przewidziane?<br />

Akustyka sali koncertowej w Rzeszowie<br />

jest jedną z najlepszych w Polsce.<br />

<strong>Obiekt</strong> był projektowany w Warszawie<br />

przez znany zespół architektów,<br />

a konstrukcję opracował inż. Tadeusz<br />

Chełmecki – w drugiej połowie lat 60.<br />

ubiegłego wieku. Aby uzyskać lepszą<br />

akustykę wnętrza, nad salą koncertową<br />

rozważano ukształtowanie dachu fałdowego.<br />

Decyzję podjęto jednak inną<br />

i zamiast dużych, poprzecznych fałd wykonano<br />

płaskie przekrycie o dwu stropach<br />

żelbetowych leżących na górnym i dolnym<br />

pasie pięciu stalowych kratownic, rozmieszczonych<br />

co 6,05 m.<br />

Zastosowanie ciężkich płyt żelbetowych<br />

i podwieszonego do nich odpowiednio strojonego<br />

stropu akustycznego sprawdziło się,<br />

jednak wymagania w zakresie nowej funkcji,<br />

technologii, a przede wszystkim przepisy<br />

przeciwpożarowe wymusiły częściową<br />

modernizację tych rozwiązań. Ze względu<br />

na wzrost normowych wartości obciążeń<br />

śniegiem i nowych obciążeń technologicznych<br />

należało wzmocnić stalowe dźwigary<br />

i dołożyć nowe w przestrzeni nad sceną.<br />

W większości zachowano jednak tłumiącą<br />

drgania ciężką konstrukcję stropu.<br />

Jakie wymogi w zakresie przepisów<br />

przeciwpożarowych dotyczyły konstrukcji<br />

stalowych? Czy dostosowanie<br />

się do nich sprawiło trudności?<br />

<strong>Obiekt</strong>y, w których gromadzą się ludzie,<br />

muszą spełniać wiele warunków bezpieczeństwa,<br />

w tym przeciwpożarowego. W sali<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Zdzisławem Pisarkiem – konstruktorem Filharmonii w Rzeszowie<br />

Wejście na górny poziom foyer<br />

koncertowej zastosowano ochronę bierną<br />

w postaci przegród ogniochronnych. Konstrukcja<br />

nośna, tj. dźwigary dachowe, została<br />

od spodu zamknięta płytami oddzielenia<br />

przeciwpożarowego. Tym samym przestrzeń<br />

pomiędzy wiązarami dachowymi traktowano<br />

jako zamkniętą bez żadnych materiałów palnych<br />

czy rozprzestrzeniających ogień. Uniknięto<br />

w ten sposób stosowania kosztownych,<br />

indywidualnych zabezpieczeń poszczególnych<br />

elementów konstrukcyjnych. Trudność<br />

sprawiło jedynie podwieszenie pomostów<br />

technologicznych i stropów akustycznych do<br />

konstrukcji nośnej, która w tym czasie była<br />

niewidoczna. Jednak przyjęta przez wykonawcę<br />

technologia pracy etapowej ułatwiła<br />

rozwiązanie tego zagadnienia.<br />

Czy nowa konstrukcja wymagała<br />

znacznej ingerencji w zastaną tkankę<br />

budowlaną?<br />

Przyjęte założenia konstrukcyjne, a także<br />

jesienno-zimowy okres wykonania modernizacji<br />

wpłynęły na zastosowanie rozwiązań,<br />

które w jak najmniejszym stopniu naruszają<br />

strukturę obiektu. W części nad widownią<br />

udało się tak zaprojektować wzmocnienia<br />

konstrukcji, że nie trzeba jej było demontować.<br />

Nowe obciążenia technologiczne nad<br />

sceną, niestety, były zbyt duże, aby można<br />

było tylko wzmocnić istniejące elementy<br />

konstrukcyjne. Zaistniała konieczność wykonania<br />

dwóch nowych wiązarów kratowych.<br />

W celu ich montażu musieliśmy wyburzyć<br />

dwa pasma dolnych płyt żelbetowych, a i tak<br />

zadanie to nie należało do łatwych.<br />

Na budowie często okazuje się, że<br />

wiele elementów konstrukcyjnych wymaga<br />

zmian. Jak było w tym przypadku?<br />

Modernizacja to specyficzne zadanie, ponieważ<br />

każdy nowo projektowany element<br />

musi być dopasowany na placu budowy. Nie<br />

inaczej było i tym razem. Pomimo inwentaryzacji<br />

i dodatkowych tolerancji zdarzało<br />

się, że wykonawca był zmuszony przesuwać<br />

otwory czy docinać blachy. Jest to normalne<br />

w tego typu pracach. Jako ciekawostkę powiem,<br />

że po odkuciu zaprawy gipsowej, na<br />

fragmencie jednego z dźwigarów zobaczyliśmy<br />

przyspawaną blachę wzmacniającą. Było<br />

to dla nas zaskoczeniem!<br />

O czym, w odniesieniu do wymagań<br />

wytrzymałości i nośności, przede<br />

wszystkim powinien pomyśleć architekt,<br />

rozpoczynając pracę nad projektem?<br />

W każdym przedsięwzięciu dotyczącym<br />

obiektów budowlanych nieodzowna jest<br />

współpraca pomiędzy architektem a kon-<br />

Foyer górne<br />

struktorem i innymi specjalistami. Opracowując<br />

nowy obiekt, architekt określa formę,<br />

a konstruktor nadaje jej realny kształt. Brak<br />

zachowania tych zasad najczęściej prowadzi<br />

do ułomności budynku pod względem<br />

konstrukcyjnym czy architektonicznym.<br />

W przypadku modernizacji najczęściej jesteśmy<br />

ograniczeni istniejącą bryłą. Rozpoczynając<br />

pracę nad projektem, architekt powinien<br />

przewidzieć miejsce na konstrukcję.<br />

Pominięcie tego aspektu na początku prac<br />

wiąże się z koniecznością wykonania później<br />

skomplikowanych zabiegów konstrukcyjnych,<br />

które są bardzo kosztowne i nie<br />

zawsze dają oczekiwany efekt.<br />

Przy obiektach o znacznej kubaturze<br />

pracuje duży zespół osób. Proszę<br />

opowiedzieć o koordynacji prac.<br />

W obecnych czasach, gdy większość projektów<br />

obejmuje opracowania wielobranżowe,<br />

a procedury przetargowe wymagają<br />

wielu uzgodnień, sprawna realizacja zależy<br />

od dobrej organizacji prac. Osoba koordynująca<br />

większość czasu spędza na negocjacjach<br />

i rozmowach z inwestorem, czy przedstawicielami<br />

poszczególnych branż, dlatego ważną<br />

funkcję pełni manager projektu. W pracach<br />

nad filharmonią koordynatorem prac było<br />

KMM Kozień Architekci, a ich działania zakończyły<br />

się sukcesem.<br />

Rozmawiała Karolina Cawricz<br />

Nowe pomieszczenie techniczne<br />

Postawione zadanie wydawało się proste<br />

– zaprojektować sprawną i cichą wentylację<br />

oraz klimatyzację z jak najmniejszą<br />

ingerencją w strukturę budynku. Uzyskać<br />

dodatkowe pomieszczenia dla muzyków,<br />

nie zakłócając wspaniałej akustyki sali<br />

koncertowej Filharmonii.<br />

Pierwotnie w salach koncertowych nie<br />

włączano wentylacji, gdy trwały koncerty.<br />

Mimo że wybudowano potężne tłumiki<br />

dźwięku, system mógł działać jedynie<br />

w czasie przerw i poza koncertami. Nowe<br />

projekty wentylacji i klimatyzacji oraz pozostałych<br />

instalacji sanitarnych wykonał<br />

zespół firm BH-Res i KAZ. Cel działań<br />

został wyznaczony przez inwestora i pracownię<br />

KKM Kozień Architekci.<br />

Założenia zostały spełnione dzięki zastosowaniu<br />

technologii Climaver. Kanały<br />

klimatyzacyjne wykonane z płyt Climaver<br />

A2 Black – oprócz doskonałych własności<br />

tłumienia dźwięku – odznaczają się<br />

jeszcze innymi zaletami, które są istotne<br />

w projektowaniu i wykonawstwie instalacji<br />

klimatyzacyjnych. Wysoka gęstość włó-<br />

WYPOWIEDŹ EKSPERTA<br />

Januszem Świętoniowskim – „BH-Res”<br />

kien szklanych tworzących ich rdzeń pozwala<br />

na pracę systemów przy wysokich<br />

ciśnieniach, co umożliwia projektowanie<br />

rozbudowanych instalacji wentylacyjnych.<br />

Mocna powłoka zewnętrzna, wykonana<br />

ze zbrojonego włóknem szklanym laminatu<br />

aluminiowego, zabezpiecza odporność<br />

mechaniczną materiału. Wytrzymała<br />

warstwa wewnętrzna z tkaniny szklanej<br />

zapewnia doskonałe tłumienie dźwięku<br />

oraz całkowitą odporność na przyszłe<br />

czyszczenie kanałów. Dzięki gładkości<br />

tej powłoki opory przepływu powietrza<br />

są niskie, co wpływa na mniejsze zużycie<br />

energii elektrycznej, niezbędnej do zasilania<br />

wentylatorów. Dzięki możliwości<br />

łatwego kształtowania przebiegu instalacji<br />

(tzw. szycia na miarę) można było sprawnie<br />

poprowadzić instalacje z odległej wentylatorni,<br />

ulokowanej w nowym budynku<br />

technicznym, nawet przez niedostępne<br />

i ciasne pomieszczenia piwnic remontowanego<br />

budynku.<br />

W ścisłej współpracy naszych projektantów<br />

z nadzorującym akustykiem<br />

dr inż. Tadeuszem Kamisińskim powstała<br />

rzadko dziś stosowana regulacja przepływu<br />

powietrza za pomocą zmian przekroju<br />

i kształtu przewodów. Dzięki niej wyeliminowano<br />

przepustnice z kanałów doprowadzających<br />

do sali koncertowej, które<br />

działałyby jak przysłowiowe „gwizdki”.<br />

W dbałości o jakość wykonania kanałów<br />

Climaver, prace montażowe powierzono<br />

specjalistycznym ekipom firmy BH-Res.<br />

Dzięki fachowości osób zaangażowanych<br />

w prace projektowe i wykonawcze oraz<br />

użyciu odpowiednich materiałów możemy<br />

się dzisiaj cieszyć bezpieczną, klimatyzowaną<br />

salą koncertową o wspaniałych<br />

własnościach akustycznych, gdzie w niezakłóconej<br />

ciszy melomani mogą się delektować<br />

doznaniami dla ucha i ducha.<br />

Zalety systemu Climaver docenili<br />

również wykonawcy innych obiektów<br />

o podobnych funkcjach. Aktualnie jest on<br />

instalowany w Operze Podlaskiej, Filharmonii<br />

Warmińsko-Mazurskiej oraz Filharmonii<br />

Świętokrzyskiej.<br />

26 świat świat architektury<br />

świat architektury 27

Realizacje w Polsce<br />

POSZUKIWANIE<br />

STRUKTUR<br />

Centrum Chopinowskie i Żelazowa Wola<br />

„Przez strukturę my, Europejczycy,<br />

rozumiemy pojęcie<br />

filozoficzne. Struktura jest całością,<br />

od góry do dołu, do<br />

ostatniego szczegółu – z tymi<br />

samymi ideami. To właśnie<br />

nazywamy strukturą.” – przytacza<br />

słowa Miesa van der<br />

Rohe’a Bolesław Stelmach<br />

w swojej opowieści o Centrum<br />

Chopinowskim.<br />

Te proste założenia Miesa van der Rohe’a<br />

pojawiają się, explicite lub implicite, przy każdej<br />

racjonalnej próbie przekształcania przestrzeni<br />

– jak mówi prof. Marek Budzyński:<br />

„przekształcania przestrzeni dla życia”. Muszą<br />

istnieć w pierwotnej idei układu urbanistycznego<br />

lub domu, sposobie zagospodarowania<br />

jego otoczenia i wkomponowania w zastane<br />

środowsko. Oczywiście, wynikają z algorytmów<br />

komunikacyjnych, potrzeb funkcjonalnych,<br />

konstrukcyjnych i instalacyjnych, a te są<br />

logiczną konsekwencją poszukiwań struktury<br />

„do ostatniego szczegółu”.<br />

Mies van der Rohe twierdzi: „Nie potrzebujemy<br />

mniej, ale więcej technologii.<br />

Widzimy w technologii możliwość uwolnienia<br />

siebie (…). Nie potrzebujemy mniej nauki,<br />

ale nauki, która jest bardziej duchowa<br />

(…). Wszystkie te życzenia stają się możliwe,<br />

kiedy człowiek podkreśla swój autorytet<br />

w obiektywnej naturze i odnosi to do siebie”.<br />

Te słowa dowodzą, jak istotne miejsce<br />

w poszukiwaniach musi zająć duchowy wymiar<br />

przestrzeni. Andriej Tarkowski w jednym<br />

Poszukiwanie struktur<br />

to sposób najprostszego<br />

odczytywania<br />

lokalnych i ekologicznych<br />

warunków powstania<br />

tych struktur.<br />

Architektura i otoczenie<br />

z wywiadów powiedział, że „(...) każdy rodzaj<br />

twórczości artystycznej dąży do prostoty, do<br />

maksymalnej prostoty środków wyrazu. Jest to<br />

pragnienie odtworzenia głębi życia. W twórczości<br />

najbardziej męczące jest poszukiwanie<br />

najprostszego sposobu wyrażenia własnej idei,<br />

najkrótszej drogi pozwalającej osiągnąć zamierzony<br />

efekt. Dążenie do prostoty to uciążliwe<br />

poszukiwanie sposobu wyrażenia prawdy<br />

(…)”. Budowanie domów, przestrzeni miast<br />

czy parków rozumiemy jako poszukiwanie<br />

związków pomiędzy procesem redukcji a siłą<br />

wyrazu przestrzeni; pomiędzy uproszczeniem<br />

formy a jej realizmem i wieloznacznością; pomiędzy<br />

odejmowaniem form na rzecz przekazu<br />

znaczeń i idei a życiem jako najważniejszym<br />

celem działania.<br />

Prezentowana architektura Centrum Chopinowskiego<br />

i obiektów w Żelazowej Woli<br />

jest rodzajem artystycznego realizmu – próbą<br />

wyeliminowania wszystkiego poza przekazem<br />

prawdy wynikającej z potrzeby budowania.<br />

Tworzenie najprostszych, realistycznych przestrzeni<br />

stanowi dążenie do duchowego rozumienia<br />

potrzeb życia – to zastąpienie literackiego,<br />

metaforycznego opowiadania prawdą<br />

struktury miasta lub domu, tak aby przekazać<br />

idee etyczne: prawdy konstrukcji i instalacji<br />

oraz materiałów, energooszczędnej kreatywności;<br />

formy jako konsekwencji budowania.<br />

Mistrz van der Rohe powiedział, że „(...) nie<br />

znamy formy, tylko problemy budowlane; forma<br />

nie jest celem, lecz rezultatem naszej pracy”.<br />

Dlatego prostota musi być „samooczywista”<br />

– tzn. taka, jaką widział ją Mies z Romano<br />

Guardinim.<br />

W dobie zmieniającego się paradygmatu<br />

rozwoju cywilizacji także energooszczędność<br />

budynków – najszerzej pojęte operowanie<br />

ekologicznymi, lokalnymi materiałami, co wiąże<br />

się z niskimi kosztami realizacji oczekiwanej kubatury<br />

i funkcji, przy użyciu odnawialnych materiałów<br />

– jest „przeciwstawieniem kryzysowi<br />

(energetyczno-ekologicznemu) kreatywności”.<br />

Stanowi odpowiedź na słowa Miesa: „potrzeba<br />

nam więcej, a nie mniej technologii”, jest wyrazem<br />

postawy etycznej. Podczas projektowania<br />

domu staramy się więc uwzględnić gospodarkę<br />

energetyczną obiektu – energooszczędność,<br />

użycie odnawialnych i łatwych do utylizacji<br />

materiałów, a także gospodarkę wodną i zieleń<br />

czy, szerzej, ekosystemy przyjazne ludziom<br />

i środowisku. Jest to wymóg najbardziej realistyczny,<br />

bo narzucony przez życie.<br />

Najważniejsza jest jednak prostota stosowanych<br />

rozwiązań, poprzestanie na elementarnych<br />

reakcjach na otoczenie, funkcję, morfologię<br />

czy materiały. Budynek (przestrzeń)<br />

powinien mieć tylko to, co niezbędne, żeby<br />

Dbałość o detale<br />

28 świat świat architektury świat architektury 29

nie można było odjąć niczego bez utraty<br />

jego wartości. Budowanie musi być racjonalne.<br />

Oczekiwanie prostoty jest najważniejsze<br />

w poszukiwaniach zarówno przestrzeni miasta,<br />

domu, jak i detalu. Nawet najtrudniejsze<br />

warunki lokalizacji i prawne muszą być przyjęte<br />

z pokorą – stąd akceptacja wymogów<br />

konserwatorskich względem Centrum Chopinowskiego,<br />

narzucających odtworzenie<br />

elewacji kamienicy Anasińskiego; stąd zgoda<br />

na przebudowę i budowę nowych obiektów<br />

kubaturowych w obrębie jednego z najcenniejszych<br />

zabytków, czyli parku w Żelazowej<br />

Woli. Warunki te, podobnie jak otoczenie,<br />

światło, lokalne materiały, były interpretowane<br />

w możliwie najprostszy sposób, podczas<br />

poszukiwania struktur.<br />

Pojęcia, które wprowadził Mies: „szkieletu”<br />

domu i oblekającej go „skóry”, stały się<br />

powszechnie używane. Ich rozwinięciem<br />

w ramach współczesnych dociekań architektonicznych<br />

są koncepcje głębszych interpretacji,<br />

np. „antystruktury” Kengo Kumy, struktury<br />

zanegowania „poszycia” i „granic budynku”<br />

Toyo Ito czy „struktury niewidzialne” – przeciwieństwa<br />

„struktury dla samej struktury”<br />

Shigeru Bana. Wynikają one z ideowego postrzegania<br />

problemu, a nie tylko konsekwencji<br />

uwolnienia rzutu od podpór i elewacji od<br />

konstrukcji.<br />

O ile Shigeru Ban i Toyo Ito interpretują<br />

czy rozwijają pojęcia „struktury” i „skóry”,<br />

to Kengo Kuma całkowicie je odrzuca. Pisze:<br />

„Ważne jest nabranie przez nas dystansu do<br />

dualnego podziału pomiędzy strukturę (beton)<br />

i materiał (wykończenie). Uznałem za<br />

niezbędne przyjęcie horyzontu poznawcze-<br />

Harmonijne wpisanie w kontekst<br />

Mimo że dom jest prosty<br />

w projekcie, to budowanie<br />

daje kolejną<br />

szansę znalezienia jego<br />

prawdziwych jakości,<br />

poprzez koniunkcję<br />

redukcji.<br />

go, oddalonego od uznawanych ram myślenia,<br />

by rozważyć kwestię materiału na nowo.<br />

Z tej nowej perspektywy substancja nie jest<br />

już uwięziona w domenie zwanej wykończenie.<br />

Ten nowy punkt widzenia dokonuje<br />

demontażu podziału pomiędzy strukturę<br />

i wykończenie, stworzonego przez erę modernizmu<br />

i dokonuje jego przekreślenia”.<br />

Dotyczy to w równym stopniu okładzin<br />

(materiału) wewnętrznych i zewnętrznych.<br />

Winę za światową „monokulturę betonu<br />

komputerowego”, zdaniem Kenga Kumy,<br />

ponosi właściwa modernizmowi dominacja<br />

abstrakcyjnej struktury nad konkretnym światem:<br />

„Przestrzeń kontrolowana jest przez<br />

strukturę. Aby być bardziej dosadnym, konceptualny<br />

twór zwany »strukturą« dzierży<br />

władzę nad przestrzenią”. Kuma nie myśli<br />

w ogóle o geometrii całości, a jedynie o rozwiązywaniu<br />

problemów funkcji i przestrzeni<br />

powiązanych ze sobą pomieszczeń, w związku<br />

z ich „warunkami” powstania. Rozbija je<br />

na wiele elementów, tłumacząc: „(…) chcę<br />

stworzyć wieloznaczną, niepewną sytuację,<br />

w której substancja jest rozproszona po całej<br />

przestrzeni. Nie chcę stworzyć architektury<br />

»rozdrobnionej«, chcę tworzyć »rozdrobnione«<br />

warunki”.<br />

Beton, jako najtańszy materiał budowlany,<br />

jest takim samym „warunkiem” struktury<br />

Centrum Chopinowskiego jak wymogi konserwatorskie<br />

czy bliskość Zamku Ostrogskich.<br />

Jednocześnie stanowi materiał wykończeniowy,<br />

którego twardość, masę i „uniwersalny<br />

ciężar” narusza się poprzez ręczną obróbkę.<br />

Dom jest strukturą – struktura powstaje<br />

z idei domu. W przypadku Centrum Chopi-<br />

nowskiego wynika z rytmów trzykondygnacyjnego<br />

budynku, którego elewację należało<br />

odtworzyć. Kamienica Anasińskiego nie miała<br />

wartości architektonicznej czy zabytkowej.<br />

Odtworzona elewacja nawiązuje do zabudowy<br />

przedwojennej Warszawy, zniszczonej<br />

następnie w trakcie socjalistycznego, a teraz<br />

kapitalistycznego, rozwoju. Takie dwu-, trzykondygnacyjne,<br />

skromne domy obudowywały<br />

kiedyś ulicę Tamka.<br />

Kategorie estetyczne<br />

są tożsame z kategoriami<br />

etycznymi. Tylko<br />

realistyczna architektura<br />

może być moralna.<br />

Kładka<br />

Struktura konstrukcyjna i instalacyjna nowego<br />

domu „wyrasta” ze starej bryły. Rytmy<br />

budynku powtarzają moduły dziewięcioosiowej<br />

elewacji. To, co w historycznej tkance było<br />

nośnymi filarami międzyokiennymi o szerokości<br />

0,9 m, w nowej strukturze istnieje jako żelbetowe<br />

lub – wyżej – stalowe słupy i szachty<br />

instalacyjne. Pionowe „lizeny” są przestrzenią<br />

„obsługującą” wolny rzut budynku. W ten<br />

sposób wszystkie instalacje zasilające poprowadzono<br />

do pomieszczeń na kondygnacjach.<br />

Instalacje odbierające (odprowadzające) przechodzące<br />

przez korytarz również umieszczono<br />

w strefie „obsługującej”. Było to niezwykle<br />

trudne, gdyż koncepcja zakładała małą wysokość<br />

kondygnacji brutto: 3,14 m, a więc brak<br />

sufitów podwieszonych w pomieszczeniach<br />

biurowych. Ze względu na niewielkie gabaryty<br />

przestrzeni „obsługujących” przyjęto rozwiązania<br />

instalacyjne o najmniejszych przekrojach Perspektywa wieczorem<br />

kanałów (belki chłodnicze i pompy ciepła). Podobnie<br />

w budynkach w Żelazowej Woli struktura<br />

nośna – słupy i belki z nieheblowanego,<br />

surowego drewna, ściany osłonowe – wynika<br />

tylko ze zracjonalizowanych potrzeb budowlanych.<br />

Drugi element tej przestrzeni stanowi<br />

trzon z komunikacją pionową (klatka schodowa,<br />

winda) i szachtami instalacyjnymi (oddzielne<br />

dla instalacji mechanicznych i elektrycznych).<br />

30 świat świat architektury świat architektury 31<br />

Dziedziniec

Elewacja<br />

W tej strefie znajdują się też toalety, wnętrza<br />

socjalne, pomieszczenia sprzątaczek itp.<br />

Louis I. Kahn mawiał, że „dom wie najlepiej,<br />

czego chce, gdy pnie się do góry”, i wprowadzał<br />

zmiany do projektu nawet w ostatnim<br />

dniu budowy. Dopiero w trakcie realizacji<br />

można się dowiedzieć, jak należy zmieniać<br />

przestrzeń, faktury, materiały zaproponowane<br />

w koncepcji. Mimo że dom jest zaprojektowany<br />

w sposób prosty, to budowanie daje<br />

kolejną szansę znalezienia jego prawdziwych<br />

jakości, poprzez koniunkcję redukcji.<br />

W trakcie realizacji budynku Centrum<br />

Chopinowskiego okazało się, że wykonawca<br />

nie jest w stanie wykonać elewacji z płyt<br />

alabastrowych. Półtransparentne elewacje<br />

z kamienia, podobnie jak inne elementy<br />

z tego surowca, stanowiły jeden z głównych<br />

walorów projektu (prof. Adam Myjak, przewodniczący<br />

jury, nadał projektantowi przydomek:<br />

„syn kamieniarza”). Decyzją inwestora,<br />

zamiast zatrzymania budowy i zmiany wykonawcy,<br />

zmieniono elewację, według nowego<br />

projektu, na tafle z transparentnego szkła. Za<br />

nimi widać było stalowe elementy struktury<br />

nośnej i ocieplenie instalacji tektalanem (tekstura<br />

płyty paździerzowej), a także wszystkie<br />

podkonstrukcje i mocowania. Nowe elewacje<br />

zostały zamontowane, jednak dyrektor<br />

i decydenci z Ministerstwa Kultury stwierdzili,<br />

że obiekt jest „zbyt agresywny”, „zbyt trudny”<br />

w odbiorze. Nie zawierzyli architektowi, po-<br />

stanowili, wbrew jego opinii, złagodzić efekt,<br />

zasłaniając strukturę taflami ze szkła piaskowanego,<br />

zamiast transparentnego.<br />

Zgodnie z koncepcją przewidywano pozostawienie<br />

żelbetowej konstrukcji w fakturze<br />

betonu architektonicznego. Niestety,<br />

stanowiło to problem dla wykonawcy. Wylane<br />

ściany, słupy żelbetowe były nierówne,<br />

szalunki pozostawiły niezamierzone ślady<br />

i nadlewki, a mieszanka betonowa miała różne<br />

Lokalizacja/adres Żelazowa Wola 15<br />

odcienie szarości. Trzeba było podjąć decyzję<br />

o wprowadzeniu fakturowania żelbetu poprzez<br />

ręczną obróbkę – powierzchnię nacinano,<br />

groszkowano lub skuwano, w zależności<br />

od stopnia nierówności.<br />

Istotną, nową wartością stała się praca<br />

rzemieślnicza. Ręcznie obrabiany beton<br />

– sztuczny kamień i stal – daje efekt artystycznie<br />

wykonanego, pojedynczego dzieła,<br />

nie tracąc jednocześnie niepowtarzalności<br />

skalnego bloku w kamieniołomie. Niespodziewanie<br />

pojawił się motyw oswajania przestrzeni<br />

– nadawania imion abstrakcyjnym<br />

elementom budowlanym przez robotników,<br />

np.: „mezopotamia”, „korniki”, „skała”. Tekstury<br />

ukazują technikę wykonania elementu<br />

i detalu. Odciski szalunków, w których wylano<br />

beton, spawy elementów stalowych, węzły<br />

i śrubunki połączeń podkonstrukcji elewacji są<br />

informacją o strukturze i procesie budowania<br />

domu. Nawet znaki i zapiski robotników<br />

ołówkiem na betonowych ścianach dają poczucie<br />

upływu czasu. Właśnie one „zanurzają<br />

go w życiu” i nadają szlachetnej patyny rzeczy<br />

używanych. Wszystkie te szczegóły podkreślają<br />

realizm dzieła.<br />

Rewaloryzacja parku w Żelazowej Woli,<br />

miejscu urodzenia Fryderyka Chopina, polegała<br />

na realizacji koncepcji prof. Franciszka<br />

Krzywdy-Polkowskiego, oczyszczeniu terenu<br />

z samosiejek i elementów wprowadzonych<br />

niezgodnie z autorską kompozycją. Należało<br />

także dokończyć budowę tych elementów,<br />

których opracowywanie przerwała wojna:<br />

scenę letnią nad stawem, strefę mauzoleum,<br />

Pracownia projektowa Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne sp. z o.o.<br />

Architekt prowadzący Bolesław Stelmach<br />

Architekci<br />

Data opracowania 2006 /2007 r.<br />

Data realizacji 2008–2010 r.<br />

Marek Zarzeczny, Barbara Tatar, Zbigniew Wypych,<br />

Rafał Szmigielski, Sławomir Kłos<br />

Inwestor Narodowy Instytut Fryderyka Chopina<br />

Powierzchnia całkowita 3 313 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 2 797 m 2<br />

Kubatura brutto 15 963 m 3<br />

Generalny wykonawca „Winnicki”<br />

Drewno klejone MPM PROJECT sp. z o.o. sp. k.<br />

Osprzęt elektroinstalacyjny<br />

z serii FUTURE<br />

ABB sp. z o.o.<br />

wyspę po drugiej stronie rzeki Utraty. Ponadto,<br />

zrealizowano obiekty kubaturowe mieszczące<br />

przestrzenie obsługi turystów, sale wielofunkcyjne<br />

i powierzchnie gastronomiczne – restaurację<br />

i kawiarnię internetową. Typologia projektowanych<br />

budynków została narzucona przez twórcę<br />

parku. <strong>Obiekt</strong>y obsługujące teren Franciszek<br />

Krzywda-Polkowski zrealizował wzdłuż ogrodzenia.<br />

Ściana zewnętrzna, pełna, pokrywa się z murowanym<br />

ogrodzeniem, a ta od strony parku jest<br />

perforowana przez okna i drzwi.<br />

Dla Kenga Kumy materiał to substancja,<br />

z której i dla której powstaje przestrzeń. Jego<br />

„rozdrobniona” struktura zależy od lokalnych<br />

„warunków”. Materiał w oczywisty sposób ma<br />

związek z miejscem budowy. Realizm przestrzeni,<br />

drobiazgowa zgodność funkcji, materiału,<br />

przestrzeni, światła, prawda struktury w rozumieniu<br />

Miesa, czyli etyczna prawda przestrzeni,<br />

to jego duchowy wymiar. Kategorie estetyczne<br />

są tożsame z kategoriami etycznymi. Tylko realistyczna<br />

architektura może być moralna.<br />

Strefa recepcyjna<br />

WYWIAD Z PROJEKTANTEM<br />

Bolesławem Stelmachem<br />

z pracowni Stelmach i Partnerzy<br />

Biuro Architektoniczne sp. z o.o.<br />

W budynku zastosował Pan duże ilości drewna. Materiał ten stał<br />

się osnową projektu i atrakcyjnym elementem wizualnym wyróżniającym<br />

inwestycję na tle innych obiektów użyteczności publicznej. Jak<br />

pracownia poradziła sobie z dość restrykcyjnymi przepisami ochrony<br />

przeciwpożarowej obowiązującymi w Polsce? Czy takie rozwiązanie<br />

budziło kontrowersje rzeczoznawców uzgadniających projekt?<br />

Już koncepcja projektu była konsultowana z rzeczoznawcą do spraw<br />

przeciwpożarowych. Zastosowano elementy konstrukcyjne – słupy i belki<br />

z drewna klejonego – o przekrojach wymaganych dla klas odporności pożarowej<br />

C oraz D, czyli główną konstrukcję nośną R 60 oraz R 30.<br />

Jakie rodzaje przestrzeni ekspozycyjnych zastosowano w projekcie?<br />

W domach w Żelazowej Woli przestrzenie ekspozycyjne nie zajmują<br />

dużo miejsca. Obejmują hol i salę multimedialną, gdzie umożliwiono ekspozycję<br />

plansz i aranżację gablot. Dodatkowo, w sali przewidziano prezentacje<br />

multimedialne.<br />

Czy obsługa funkcji podstawowej wymagała dużych kubatur? Proszę<br />

opisać strukturę rzutów.<br />

Kubatura nowych budynków parku to ok. 16 000 m 3 . Ich typolologia –<br />

długie, parterowe domy wbudowane w ogrodzenie - została narzucona<br />

przez twórcę, prof. Franciszka Krzywda-Polkowskiego. Domy są zlokalizowane<br />

na granicy założenia – jedna ściana stanowi ogrodzenie, jest pełna,<br />

a drugą, równoległą do niej, zaplanowano jako transparentną. Pomiędzy<br />

nimi, w podłużnym układzie, wyspowo ulokowano funkcje pozwalające na<br />

obsługę turystów. Dominuje otwarta przestrzeń komunikacyjna obejmująca<br />

obszar wzdłuż szklanych elewacji od strony parku.<br />

Czy projekt mostu, o nietypowej formie dla tego typu budowli,<br />

jest również Pana dziełem?<br />

Tak, most jest częścią mojego projektu. Zrealizowany jak całość, przy<br />

użyciu minimalnych środków z lokalnych materiałów. Proszę zauważyć, że<br />

wszystkie elementy indywidualnie zaprojektowano i wykonano – odlewane<br />

z żeliwa, rdzewione lampy ogrodowe, ławki, kosze na śmieci, a nawet<br />

klamki do nowych domów.<br />

Twierdzi Pan, że najłatwiej jest dokonywać korekt projektu w trakcie<br />

budowy, ponieważ wtedy są czytelne „potrzeby budynku”. Czy w<br />

trakcie prac nad muzeum również zmieniano niektóre elementy?<br />

Może nie najłatwiej, lecz najlepiej dla domu. Zmodyfikowano szereg<br />

pomysłów dotyczących detali – wiązań konstrukcyjnych, fasad drewnianoszklanych<br />

czy nieheblowanych i nieimpregnowanych słupów oraz belek<br />

we wnętrzu. Niestety, postawa inwestora i wykonawcy uniemożliwiła<br />

np. zamianę projektowanych i wybranych na małej próbce (20x20 cm)<br />

obłogowanych okładzin sufitów, które okazały się fatalne – „plastikowe”.<br />

Propozycja ich wymiany na czyste drewno, a także pomysł wprowadzenia<br />

listew niwelujących sztuczny wygląd nie zostały zaakceptowane.<br />

Rozmawiała Karolina Cawricz<br />

32 świat świat architektury świat architektury 33

potencjał to nie jest architektura. Najpierw<br />

istnieje pragnienie stworzenia miejsca,<br />

specyficznych warunków, które będą mogły<br />

być doświadczane przez ludzkie ciało.<br />

Istnieje ono zamiast pragnienia stworzenia<br />

konkretnego stylu w architekturze, wywodząc<br />

ją z ludzkiej zmysłowości, pragnę<br />

tworzyć architekturę używającą wszystkiego<br />

– od technik tradycyjnych po najnowszą<br />

technologię (…). Chcę stworzyć warunki,<br />

w których cały świat, włączywszy w to nie<br />

tylko substancje, lecz też technologię, informację<br />

i istoty ludzkie, jest rozproszony<br />

i »rozdrobniony«. Poszukiwanie struktur to<br />

sposób najprostszego odczytywania lokalnych<br />

i ekologicznych warunków powstania<br />

tych struktur”.<br />

fot. archiwum Stelmach i Partnerzy Kengo Kuma wierzy, że „(…) przyszły<br />

Hol<br />

34 świat świat architektury<br />

Nawet znaki i zapiski<br />

robotników ołówkiem<br />

na betonowych ścianach<br />

dają poczucie<br />

upływu czasu.<br />

W dyskursie dotyczącym najnowszej architektury,<br />

realizowanej w obszarach chronionych,<br />

mimo bogatej literatury i codziennej<br />

praktyki (a może właśnie z tego powodu),<br />

pojawiają się wątpliwości metodologiczne.<br />

Definiowanie tkanki architektonicznej musi<br />

uwzględniać inne aspekty, poza typologią<br />

domu. Zagadnienie „harmonijnego wpisania”<br />

projektowanego obiektu w istniejącą zabudowę,<br />

które należy uwzględnić w wypadku<br />

obszarów wartościowych kulturowo lub przyrodniczo,<br />

nie może ograniczać się do kwestii<br />

morfologii bryły budynku i relacji jego „składowych”<br />

kompozycyjnych. Także pojmowanie<br />

domu jedynie w kategoriach kompozycji<br />

urbanistycznej (Janusz Bogdanowski) czy architektonicznej<br />

(Juliusz Żurawski, Kazimierz<br />

Wejhert) uniemożliwia spełnienie zapisu karty<br />

weneckiej: tworzenia w „przestrzeni, która<br />

pozostaje wciąż tworzywem w kreatywnej<br />

działalności człowieka” (Mieczysław Porębski,<br />

Ikonosfera, Warszawa 1974). Jeżeli dom musi<br />

odzwierciedlać współczesne tendencje kształtowania<br />

architektury jako autonomicznej dziedziny<br />

sztuki, to poprzestawanie, w ocenie, na<br />

analizie „wertykalnych” lub „horyzontalnych”<br />

podziałów elewacji, powtarzania poziomych<br />

podziałów kondygnacji lub typologii budynku<br />

w relacji do obiektów otaczających, jako<br />

pochodnej kulturowej, jest postawieniem go<br />

wyłącznie w świetle metodologii historyków<br />

sztuki widzących „martwy kamień”.<br />

Problem polega na tym, że w ten sposób<br />

będzie można zajmować się architekturą<br />

współczesną za 50–100 lat, gdy zostanie<br />

ukształtowana myśl teoretyczna i właściwe kategorie<br />

opisu oraz oceny – kiedy życie zamieni<br />

się w kamień. Wobec dzisiejszej architektury<br />

aparat badawczy (opisu czy systematyzacji), nie<br />

mówiąc o ocenie przez pryzmat architektury<br />

historycznej, jest bezużyteczny. Należy więc<br />

uwzględnić aspekt pozamorfologiczny, dostrzec,<br />

między innymi, poszukiwania „substancji”<br />

czy struktury, tzn. poszukiwania ideowe, duchowe.<br />

Przykładowo, pomijanie w dyskusjach<br />

o kompozycji i proporcjach filozoficznych pojęć<br />

„granicy spoistości formy” (R. Ingarden, Studia<br />

z estetyki, Warszawa 1970), które wywodzą<br />

się z wyrafinowanych dyskursów filozoficznych,<br />

może całkowicie zniekształcić ocenę obiektu.<br />

Dużo ważniejsze, celem zachowania wartości<br />

historycznego środowiska materialnego i jego<br />

tożsamości, jest poszukiwanie jakości współczesnej<br />

architektury, która zawsze czerpie<br />

z historii, „substancji”, genetycznych przesłanek,<br />

które posłużyły jego ukształtowaniu. Mówiąc<br />

językiem biologii: współczesna architektura sięga<br />

do genotypu, a nie fenotypu miejsca. Formy<br />

historyczne nie mogą mieć dzisiaj żadnego<br />

znaczenia jako fenotypy ukształtowane przez<br />

odmienne „warunki”, o których mówi Kengo<br />

Kuma. Nie można jej zrozumieć, używając „fenotypicznego”<br />

aparatu pojęciowego zgodności<br />

z historycznymi typologiami.<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Iwoną Koczur<br />

Prezes Zarządu MPM Project<br />

Muzeum Chopinowskie – na tle innych obiektów<br />

o podobnej funkcji – wyróżnia się zastosowaniem<br />

drewna nie tylko jako elementu wykończeniowego,<br />

ale przede wszystkim – konstrukcyjnego. Jaki rodzaj<br />

materiału umożliwił to rozwiązanie?<br />

Drewno klejone jest surowcem konstrukcyjnym, coraz<br />

częściej stosowanym w różnego typu obiektach kubaturowych,<br />

nie tylko sportowych (hale, pływalnie, korty<br />

tenisowe, ujeżdżalnie koni), ale również budynkach tzw.<br />

użyteczności publicznej – sale wystawowe, audytoryjne<br />

itp. Znajduje coraz większe uznanie nie tylko wśród projektantów,<br />

ponieważ zawsze istnieli zwolennicy stosowania<br />

drewna jako materiału konstrukcyjnego, ale również<br />

wśród inwestorów. Często powtarzam, iż drewno klejone<br />

jako konstrukcja kształtuje naturalny wystrój wnętrza oraz<br />

definiuje charakter budynku przyjaznego człowiekowi.<br />

Podstawowym i standardowym surowcem stosowanym<br />

w konstrukcjach jest świerk, ale można je również<br />

wykonać z innych gatunków. W Żelazowej Woli – ze<br />

względów architektonicznych i z powodu stałej ekspozycji<br />

drewna na czynniki atmosferyczne, zastosowano sosnę<br />

Douglas. W drzewie daglezji, w rdzeniu, występuje<br />

bardzo twardy surowiec bez tzw. bieli. Jest wytrzymały,<br />

a ponadto ma charakterystyczny, czerwonawy kolor, który<br />

z czasem przebarwia się, uzyskując delikatny, srebrnoszary<br />

odcień. Oczekiwania głównego projektanta muzeum co<br />

do kolorystyki drewna – czyli wyglądu obiektu – zostały<br />

zaspokojone. Nie było potrzeby dodatkowej impregnacji<br />

środkiem barwiącym.<br />

Czy w przypadku budynków użyteczności publicznej<br />

wymagane są inne parametry drewna klejonego?<br />

Surowiec ten jako materiał konstrukcyjny musi charakteryzować<br />

się określonymi parametrami. Nie ma znaczenia,<br />

czy wznoszony jest obiekt sakralny, sportowy, mieszkalny<br />

czy użyteczności publicznej. Ważne jest natomiast<br />

zastosowanie konstrukcji – wewnątrz czy na zewnątrz. Ta<br />

druga, narażona na działanie czynników atmosferycznych,<br />

powinna być wykonana z drewna twardszego, np. modrzewia,<br />

daglezji, iroko, aby zachować właściwości konstrukcyjne,<br />

uwzględniając jednocześnie walory wizualne. Drewno<br />

z tzw. miękkich surowców, wystawione na działanie deszczu,<br />

śniegu czy słońca, traci estetyczny wygląd. W przypadku<br />

Muzeum Chopinowskiego zależało nam, aby drewno<br />

starzało się „szlachetnie” i naturalnie, bez uszczerbku na<br />

wyglądzie i parametrach jakościowych. Aby uzyskać pożądany<br />

efekt, konstrukcję dodatkowo szczotkowano.<br />

Czy łączenie drewna ze szkłem o dużych wymiarach<br />

tafli jest zadaniem trudnym?<br />

Drewno to materiał naturalny, zatem „pracuje”. W cyklu<br />

rocznym zmieniają się jego parametry, gdyż jest narażone<br />

na wilgoć, która nie stanowi czynnika stałego. Zwyczajowo<br />

nie mocuje się szkła bezpośrednio do elementów nośnych.<br />

Zastosowanie tafli o tak dużych wymiarach wymaga<br />

zamontowania dodatkowej podkonstrukcji. W Żelazowej<br />

Woli nie stanowiło to jednak przedmiotu naszej pracy.<br />

Rozmawiał Szymon Ciach

Trybuny<br />

Realizacje w Polsce<br />

STADION<br />

PIŁKARSKI<br />

W GDYNI<br />

Nowy obiekt sportowy<br />

„Dzięki zastosowaniu konstrukcji błonowych i nowoczesnych materiałów uzyskaliśmy<br />

efekt delikatnie połyskującej w blasku słońca kompozycji, po zmroku spotęgowany<br />

nowoczesnym, wielobarwnym systemem dynamicznej iluminacji ledowej”<br />

– wyjaśniają architekci ze Spak Studia Projektowego w rozmowie z Joanną Jabłońską.<br />

Co zainspirowało Państwa do stworzenia<br />

takiej formy obiektu?<br />

Przede wszystkim naturalne, nadmorskie<br />

warunki lokalizacji. Lekka konstrukcja<br />

zadaszenia widowni z rozpiętą na niej<br />

membraną PTFE nawiązuje formą do fal<br />

morskich, a otulająca stadion elewacja, wykonana<br />

z siatki plecionej ze stali nierdzewnej,<br />

jest niczym rozciągnięta sieć rybacka.<br />

Dzięki zastosowaniu konstrukcji błonowych<br />

i nowoczesnych materiałów uzyskaliśmy<br />

efekt delikatnie połyskującej w blasku słońca<br />

kompozycji, po zmroku spotęgowany nowoczesnym,<br />

wielobarwnym systemem dynamicznej<br />

iluminacji ledowej. Podświetlenie<br />

obejmuje również membranę i posadzkę<br />

wokół stadionu, wskazuje przestrzeń i zasięg<br />

oddziaływania obiektu, nie ograniczając<br />

się jedynie do elewacji.<br />

Forma stadionu jest dostosowana do<br />

ogólnie przyjętych wzorców zabudowy sportowej<br />

i podporządkowana geometrii oraz<br />

funkcji obiektu. Jednocześnie harmonijnie<br />

wpisuje się w otoczenie, stanowiąc (razem<br />

z kompleksem sportowym GOSIR-u) naturalną<br />

elewację miasta na tle zalesionych wzgórz.<br />

Stonowana betonowa elewacja o prostych,<br />

poziomych elementach stopniowania<br />

trybun, rytmicznie przeciętych pionowymi<br />

filarami konstrukcji widowni, dodatkowo<br />

podkreślona stalowymi dźwigarami, ma stanowić<br />

przeciwwagę dla dynamicznej atmosfery<br />

imprez sportowych. Szklana elewacja w<br />

części frontowej obiektu, wykonana z różnobarwnego<br />

szkła refleksyjnego, podkreśla<br />

reprezentacyjny, miejski charakter budynku.<br />

Odbijają się w niej rosnące na wzgórzu drzewa,<br />

tworząc ciepłą, „jesienną” pierzeję.<br />

Jakie czynniki wpłynęły na rozwiązania<br />

elewacji i dachu?<br />

Bezpośredni wpływ na ukształtowanie<br />

bryły, a tym samym na elewację i zadaszenie,<br />

miała konieczność lokalizacji nowego<br />

obiektu o znacznej kubaturze na działce,<br />

gdzie do tej pory mieścił się jedynie niewielki<br />

stadion. Ograniczenia wynikające<br />

z zagospodarowania terenów przyległych<br />

(od północy znajdują się bieżnia lekkoatletyczna<br />

z boiskiem treningowym i hotel; od<br />

wschodu – obiekty PKP i tory kolejowe; od<br />

południa i zachodu – ulice Stryjska i Olimpijska)<br />

przyczyniły się do powstania zwartej<br />

36 świat świat architektury<br />

świat architektury 37

<strong>Obiekt</strong> z lotu ptaka Fasada trakcie prac budowlanych<br />

bryły o możliwie najmniejszej powierzchni zabudowy. Choć funkcje<br />

użytkowe zrealizowano na parterze pod trybunami, należało zmienić<br />

bieg ul. Olimpijskiej. Przebudowę umożliwiło „wcięcie” ulicy w jedno<br />

ze wzgórz Witomino, które stanowiło dodatkowe, naturalne ograniczenie<br />

terenu.<br />

Wymagania funkcjonalno-użytkowe postawione projektantom<br />

przez inwestora, specyfika lokalizacji oraz założenie optymalizacji<br />

kosztów wymusiły wprowadzenie rozwiązań, często kontrowersyjnych<br />

(np. wielkość powierzchni dachu czy konstrukcja stalowa zadaszenia),<br />

które ostatecznie stanowią elementy wyróżniające obiekt<br />

spośród obecnie powstających stadionów. Stworzono nowoczesną<br />

budowlę, charakteryzującą się klubową atmosferą oraz kameralnością<br />

uzyskaną dzięki maksymalnemu zbliżeniu trybun do płyty boiska,<br />

zapewniającą jednocześnie komfort użytkowania.<br />

meet the power of cooperation<br />

Produkcja, dostawa i montaż konstrukcji stalowych,<br />

hal przemysłowych, elementów wież wiatrowych.<br />

NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA I KOMPLEKSOWA OBSŁUGA<br />

Fabryka Konstrukcji Stalowych i Maszyn Spomasz SA<br />

ul. Okrzei 104, 68-200 Żary, PL<br />

Tel.: +48 68 4707 700<br />

Fax.: +48 68 4707 795<br />

spomasz@spomasz-zary.pl<br />

www.spomasz-zary.pl<br />

<strong>Obiekt</strong> w <strong>liczbach</strong><br />

Powierzchnia opracowania: 27 866 m²<br />

Powierzchnia netto: 8 891 m²<br />

Powierzchnia widowni: 8 286 m²<br />

Pojemność: 15 131 miejsc dla widzów,<br />

w tym:<br />

1084 miejsca honorowe<br />

216 miejsc dla VIP-ów<br />

108 miejsc dla prasy i mediów<br />

40 miejsc w lożach<br />

25 stanowisk komentatorskich<br />

16 miejsc dla osób niepełnosprawnych<br />

Sala konferencyjna: 100 miejsc<br />

Restauracja: 50 miejsc konsumpcyjnych<br />

Usługi dodatkowe:<br />

26 punktów gastronomicznych<br />

2 punkty handlowe<br />

2 powierzchnie sklepowe (218 m²)<br />

W jaki sposób skonstruowano trybuny?<br />

Widownię cechuje układ płytowo-żebrowy, częściowo prefabrykowany,<br />

oparty na żelbetowych ramach. Elementy pionowe<br />

nośne stanowią masywne słupy żelbetowe o zróżnicowanych<br />

przekrojach, uzależnione od przenoszonych obciążeń, oraz ściany<br />

monolityczne wykonane w tej samej technologii.<br />

Jakie wymogi spełniają widownia i boisko stadionu?<br />

Podstawowym warunkiem postawionym przez inwestora<br />

było zaprojektowanie obiektu bezpiecznego i funkcjonalnego,<br />

uwzględniającego wysokie wymagania europejskiej i krajowej<br />

federacji piłkarskiej względem trzeciej kategorii stadionowej.<br />

Zaprojektowano boisko o wymiarach 120x80 m, z wydzielonym<br />

polem gry (105x68 m), pokryte murawą naturalną (109x71<br />

m), którą otacza opaska z trawy sztucznej. Pole gry wyposażono<br />

w automatyczne urządzenia nawadniające z drenażem i system<br />

podgrzewania.<br />

Widownię 21-stopniową podporządkowano geometrii płyty<br />

boiska, tworząc zamkniętą formę. Trybuny charakteryzuje pro-<br />

sty układ 11 sektorów z 23 womitoriami,<br />

wykonany zgodnie z zasadami ewakuacji<br />

i bezpieczeństwa. Możliwość komunikacji<br />

widzów w trakcie trwania imprezy została<br />

ograniczona przez wykonane podziały międzysektorowe<br />

oraz przezroczyste przegrody.<br />

Na widowni może przebywać 15 131<br />

widzów jednocześnie.<br />

<strong>Obiekt</strong> dostosowano także do potrzeb<br />

osób niepełnosprawnych. Na trybunach<br />

znajduje się 16 miejsc dla ludzi poruszających<br />

się na wózkach inwalidzkich i ich opiekunów,<br />

o ułatwionym dostępie zarówno z poziomu<br />

terenu, jak i z budynku. W centralnej części<br />

trybuny południowej, stanowiącej moduł honorowy<br />

dla 1084 gości, zapewniono miejsca<br />

dla mediów i prasy – 25 stanowisk komentatorskich<br />

i 108 z pulpitami. Przewidziano także<br />

216 komfortowych siedzisk dla gości specjalnych<br />

oraz 40 miejsc w lożach, tzw. skyboxach.<br />

Czy konsultowali Państwo dokumentację<br />

ze specjalistami i sportowcami?<br />

Tak, podczas projektowania dokumentacja<br />

była na bieżąco konsultowana<br />

i opiniowana, a w razie konieczności – uzu-<br />

pełniana zgodnie z sugestiami i wytycznymi.<br />

Dotyczy to w szczególności ustaleń<br />

z Ekstraklasą, PZPN-em, ale także z policją,<br />

strażą pożarną i, przede wszystkim,<br />

z użytkownikami. Uwzględniliśmy wszystkie<br />

wymogi Prawa Budowlanego, co potwierdziło<br />

uzyskanie pozwolenia na użytkowanie<br />

(26 styczeń 2011 r.).<br />

Jakiego rodzaju pomieszczenia<br />

i funkcje uzupełniające przewidzieli<br />

Państwo w obiekcie?<br />

Zlokalizowano dwa pomieszczenia handlowe<br />

o powierzchni 218 m 2 i restaurację,<br />

w której znajduje się 50 miejsc konsumpcyjnych,<br />

dostępnych bezpośrednio z ulicy.<br />

Powstała również część administracyjna,<br />

do której można dostać się z wydzielonego<br />

fragmentu parteru, od strony istniejących<br />

obiektów GOSiR-u. Ponadto, budynek trybuny<br />

VIP został zaprojektowany jako obiekt<br />

wielofunkcyjny, który można użytkować<br />

niezależnie, np. organizować szkolenia.<br />

Jak rozwiązano system sprzedaży<br />

biletów i kontroli dostępu?<br />

W obiekcie zainstalowano nowoczesny<br />

system kontroli wejść, sprzedaży biletów<br />

oraz monitoringu, zarządzany centralnie,<br />

działający na jednolitej platformie teleinformatycznej,<br />

zintegrowany z innymi systemami.<br />

Spełnia warunki ustawy o bezpieczeństwie<br />

imprez masowych z dnia<br />

20 marca 2009 r., wymagania Ekstraklasy<br />

określające infrastrukturę pomieszczeń<br />

obiektu sportowego na potrzeby implementacji<br />

i eksploatacji oraz zapisy uchwał<br />

PZPN-u.<br />

System sprzedaży i kontroli biletów<br />

umożliwia zakup wejściówek na imprezy<br />

w kasach stadionu, punktach obsługi klienta<br />

lub za pośrednictwem Internetu z dowolnego<br />

miejsca w Polsce. Bilet wstępu umożliwia<br />

przekroczenie określonej bramki wejściowej<br />

na teren obiektu i zajęcie miejsca we<br />

wskazanym sektorze i rzędzie. Można również<br />

kupić karnety, bilety jednorazowe oraz<br />

kartę kibica, w dowolnym czasie, na wybrane<br />

wydarzenie zdefiniowane w kalendarzu<br />

imprez. Dostępny jest także przegląd bazy<br />

danych kibiców. Dodatkowo, przewidziano<br />

kontrolę osób wchodzących na stadion,<br />

z uwzględnieniem sądowych i klubowych<br />

zakazów wejść na imprezy sportowe, we-<br />

38 świat świat architektury<br />

świat architektury 39<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

Fragment zadaszenia nad stadionem<br />

<strong>Obiekt</strong> z lotu ptaka<br />

Fasada w trakcie prac budowlanych<br />

Boisko<br />

Strefa wejściowa w porze nocnej

Boisko Systemy klimatyzacyjne<br />

fot. Paulina Filipowicz, Mariusz Sorn, archiwum SPAK<br />

ryfikuje się pracę pracowników ochrony<br />

i zapewnia prezentację stopnia zapełnienia<br />

trybun, wraz z raportami. Celem usprawnienia<br />

sprzedaży biletów zaprojektowano<br />

18 stanowisk kasjerskich, a kontroli wejść<br />

– 21 podwójnych kołowrotków.<br />

Zastosowane rozwiązania sprzyjają<br />

bezpieczeństwu w obiekcie oraz optymalizują<br />

nakłady rzeczowe i ludzkie, dzięki<br />

czemu możliwe jest osiągnięcie właściwego<br />

poziomu ochrony.<br />

Czy zaplanowano rozwiązania dedykowane<br />

widzom?<br />

Lokalizacja/adres Gdynia, ul. Olimpijska 5/9<br />

Pracownia projektowa Spak Studio Projektowe Anny Kasprzyk<br />

Architekt prowadzący mgr inż. Anna Siwek<br />

Autorzy<br />

Data opracowania 2009 r.<br />

Data realizacji 2010 r.<br />

Inwestor Gmina Miasta Gdynia<br />

Powierzchnia całkowita 21 123 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 8 900 m 2<br />

Kubatura brutto 140 138 m 3<br />

Anna Kasprzyk, Anna Siwek, Konrad Styka,<br />

Maksymilian Skotnicki, Krzysztof Szałkowski,<br />

Tomasz Wiśniewski<br />

Generalny wykonawca Konsorcjum fi rm Budimex SA i Wakoz sp. z o.o.<br />

Centrale klimatyzacyjne BD i BS VBW Engineering sp. z o.o.<br />

Konstrukcje stalowe Spomasz S.A.<br />

Płyty budowlane Bluclad<br />

Dostawca kompletnych rozwiązań<br />

w technologii membranowej<br />

Etex Building Materials Polska sp. z o.o.<br />

(poprzednio Euronit)<br />

Taiyo Europe GmbH<br />

Konstrukcje stalowe Spomasz S.A.<br />

Są to przede wszystkim telebimy ledowe<br />

o powierzchni ok. 13 m 2 każdy,<br />

umieszczone w dwóch przeciwległych<br />

narożnikach. Dodatkowo, zrealizowano<br />

nowoczesne nagłośnienie składające się<br />

z 242 zestawów głośnikowych, pełniące<br />

również funkcję pomocniczą w przypadku<br />

ewakuacji kibiców z trybun.<br />

Do podstawowych rozwiązań dedykowanych<br />

widzom należy zaliczyć<br />

również 26 bufetów gastronomicznych<br />

oraz 2 punkty handlowe, o zapleczach<br />

sanitarnych nie wspominając. Dla gości<br />

honorowych zaprojektowano obszerne,<br />

wielofunkcyjne, dwukondygnacyjne foyer,<br />

z którego dostępny jest bufet oraz sala<br />

konferencyjna na 100 osób.<br />

Proszę opowiedzieć o rozwiązaniu<br />

murawy?<br />

Murawę naturalną stanowi wysokogatunkowa,<br />

wyselekcjonowana mieszanka<br />

traw, w skład której wchodzą Lolium<br />

perenne (45%) oraz Poa pratensis<br />

(55%), przygotowane na specjalistycznym<br />

podłożu wegetacyjnym, według normy<br />

DIN 18035.<br />

Celem minimalizacji zacieniania powierzchni<br />

boiska przez zadaszenie wykonano<br />

szereg analiz nasłonecznienia.<br />

Na podstawie ich wyników zdecydowano<br />

o docelowym kształcie i długości dachu<br />

nad widownią. Murawę nawadniają<br />

automatyczne zraszacze, których zasięg<br />

obejmuje pole gry oraz strefę bezpieczeństwa.<br />

Powierzchnię tę wyposażono<br />

także w system drenażu, odprowadzający<br />

nadmiar wody deszczowej. Obszar<br />

pola gry, strefy bezpieczeństwa i opaski<br />

z trawy sztucznej objęty jest systemem<br />

ogrzewania, którego powierzchnia wynosi<br />

9 580 m 2 .<br />

Ważnym materiałem budowlanym<br />

stał się beton. Dlaczego?<br />

Beton łączy podstawowe walory<br />

elementów konstrukcyjnych, ale<br />

ma również zalety architektoniczne,<br />

do których – poza trwałością, dającą<br />

gwarancję długoletniego użytkowania<br />

– należy estetyka wizualna. Surowość<br />

faktury stanowiącej neutralne tło, co<br />

w przypadku stadionu jest efektem pożądanym,<br />

podkreśla tętniącą życiem,<br />

„kolorową” imprezę sportową. W projekcie<br />

wykorzystano głównie beton architektoniczny<br />

gładki, o konkretnym<br />

rysunku, fakturowy, barwiony w masie.<br />

Znalazł zastosowanie na zewnątrz<br />

i wewnątrz, obejmując powierzchnie<br />

ścian, schodów i murków oporowych.<br />

Współpraca niemieckiej pracowni Pysall.Ruge Architekten i polskiego projektanta<br />

Bartłomieja Kisielewskiego zaowocowała powstaniem budynku-symbolu<br />

– jednocześnie prostego i rozłożystego, jednoznacznie identyfikowanego<br />

z funkcją, jakiej został dedykowany. <strong>Obiekt</strong> zrealizowano na podstawie zwycięskiej<br />

koncepcji konkursowej z 2005 r.<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego<br />

w Krakowie – budynek główny<br />

ROZŁOŻONE<br />

SKRZYDŁA<br />

Realizacje w Polsce<br />

40 świat świat architektury<br />

świat ś śśw świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ św świ śwwi w wi w i at t tarchitektury architektury arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc ar arc archi rc rchi<br />

hit hi hit hi hit hi hit hi hit hi hit hhit hi hit h it t tek ekt ek ekt ek ekt ek ekt e kt kttury<br />

ury ur ury ur ury ur ury ur ury ur ury ur ury u ury u ry rry<br />

y 41<br />

fot. Piotr Piątek, © copyright B. Kisielewski

<strong>Obiekt</strong> został zlokalizowany przy al. Jana Pawła II 39, na terenie Muzeum<br />

Lotnictwa w Krakowie, i stanowi reprezentacyjne wejście do kompleksu,<br />

który zastąpił nieczynne lotnisko Rakowice-Czyżyny. Najbliższe sąsiedztwo<br />

stanowią hangary i budynki służbowe o prostych formach, posadowione na<br />

betonowych płytach. Rozwiązanie to spodobało się architektom i wykorzystali<br />

je. Forma obiektu została stworzona poprzez rozcięcie i pozaginanie<br />

kwadratowej kartki papieru. Powstał kształt nawiązujący zarówno do samolotu,<br />

jak i śmigła. Aerodynamiczne formy „uspokojono”, odlewając je<br />

z betonu – materiału charakterystycznego dla najbliższego otoczenia. Nie<br />

zrezygnowano całkowicie z wrażenia wizualnej lekkości, „puste” przestrzenie<br />

bryły wypełniono dużymi taflami szkła. Do lotnictwa nawiązują również<br />

eksponaty wewnątrz obiektu, a także zastosowane rozwiązania, np. wchodząc<br />

do kina, znajdujemy się w dużym baku samolotu. Warto podkreślić, że<br />

mimo znacznej kubatury nowy obiekt nie dominuje nad sąsiedztwem, dzięki<br />

zastosowanym ograniczeniom wysokościowym i rozczłonowaniu kubatury.<br />

Stylistyczna spójność<br />

Jednym z najważniejszych celów architektów było poszanowanie historycznego<br />

kontekstu urbanistycznego, obiektów, które znajdują się<br />

w rejestrze zabytków. Podstawę projektu zagospodarowania terenu stanowił<br />

układ istniejącej zieleni wysokiej, uzupełniany przez ścieżki rozdzielające<br />

kolorowe pola łąk kwietnych i trawniki, do których starannie dobrano gatunki<br />

roślin. Dzięki temu kompozycja kolorystyczna jest zachowana przez<br />

cały rok. Kwadrat, w obrębie którego usytuowano rzut, powiela układ historycznego<br />

hangaru z 1929 r. o wymiarach 62,5 x 62,5 m. W obrębie „rozcięć”<br />

bryły zlokalizowano patia przeznaczone na wystawy czasowe.<br />

Projektanci zadbali o czytelną komunikację w budynku i transparentność<br />

przestrzeni, co ułatwia zwiedzanie. Koncepcja usytuowania pomieszczeń<br />

dostępnych dla gości i oddzielenia ich od przestrzeni dla pracowników została<br />

odzwierciedlona w rozwiązaniu rzutu, ale ukryta w elewacjach.<br />

Na parterze – w strefie centralnej rzutu (u zbiegu trzech skrzydeł) –<br />

zlokalizowano hall i foyer sali wielofunkcyjnej (kinowej). Stamtąd dostępne<br />

są również: sklep muzealny, warsztaty modelarskie i strefa ekspozycyjna<br />

z salami, w których można umieścić duże eksponaty (wysokość pomieszczeń<br />

wynosi 10 m). Część zachodnią zrealizowano jako trzykondygnacyjną<br />

(po 3,5 m wysokości), mieści się tam strefa naukowo-konferencyjna<br />

i biurowa. Na pierwszym piętrze zlokalizowano restaurację z barem oraz<br />

ogólnodostępną bibliotekę. Wygospodarowano również miejsce na salę wykładową<br />

na 150 osób. Drugie piętro zajmują pomieszczenia administracyjne.<br />

Poszanowanie miejsca<br />

Rozplanowanie poszczególnych funkcji oraz umiejscowienie skrzydeł<br />

budynku zaprojektowano uwzględniając kierunki stron świata oraz przebieg<br />

linijki słońca. Odpowiednio zlokalizowane części pełne i transparentne zapewniają<br />

komfort cieplny i optymalne doświetlenie.<br />

W pomieszczeniach zastosowano stonowane barwy materiałów wykończeniowych,<br />

by nie „kłóciły się” z eksponowanymi elementami, a jedynie<br />

stanowiły ich tło. Podstawowym surowcem jest szkło, które otwiera obiekt<br />

w kierunku parku, pozostałych obiektów i eksponatów muzeum. Dodatkowo,<br />

posłużyło jako tworzywo do wykonania niektórych ścian wewnętrznych<br />

i balustrad. Wykorzystano również beton architektoniczny – ten materiał<br />

dobrze komponuje się z zielenią i otoczeniem. Stanowi też wykończenie<br />

ścian wewnętrznych, detali klatek schodowych, a jego surowy wygląd przełamują<br />

detale z aluminium anodowanego (meble ekspozycyjne). Posadzki<br />

na 1. i 2. piętrze, w ciągach komunikacyjnych, pokojach biurowych, sali<br />

wielofunkcyjnej i bibliotece, wykończono parkietem przemysłowym. Część<br />

biurową i ekspozycyjną charakteryzuje odmienna konstrukcja, co zostało<br />

podyktowane znaczną rozpiętością skrzydeł wystawienniczych (12–45 m).<br />

<strong>Obiekt</strong> zrealizowano jako energooszczędny, wykorzystujący lokalne zasoby<br />

energetyczne (np. pompy ciepła). Podzielono go na dwie strefy klimatyczne,<br />

odpowiadające poszczególnym funkcjom. Różnice są niwelowane<br />

jedynie w okresie letnim otwarciem właściwych przegród. Warto zauważyć,<br />

że zredukowano konieczność korzystania ze światła sztucznego.<br />

42 świat świat architektury<br />

Relacje między kondygnacjami<br />

Schody czy samolotowy rękaw?<br />

Intrygujące perspektywy<br />

Przejrzystość funkcji<br />

KONSTRUKCJE ALUMINIOWE<br />

DLA BUDOWNICTWA<br />

ALSAL Spółka z Ograniczoną<br />

Odpowiedzialnością Sp. K.<br />

32-064 Rudawa k/Zabierzowa<br />

Niegoszowice 144<br />

tel: 12 283 87 87<br />

fax: 12 283 87 86<br />

biuro@alsal.com.pl<br />

www.alsal.com.pl<br />

WYKONUJEMY:<br />

– wielkoprzestrzeniowe przeszklenia<br />

– aluminiowo szklane ściany osłonowe<br />

– elewacje z płyt kompozytowych<br />

– wewnętrzne i zewnetrzne przegrody EI<br />

– dachy szklane w wielu technologiach

WYWIAD Z BARTŁOMIEJEM KISIELEWSKIM<br />

współautorem nowego budynku głównego<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, współwłaścicielem<br />

krakowskiego biura architektonicznego Horizone Studio.<br />

Jak wyglądała praca nad projektem<br />

konkursowym Muzeum Lotnictwa Polskiego<br />

i w dalszych fazach realizacji?<br />

Przede wszystkim należy zaznaczyć,<br />

że projektowanie budynków jest grą zespołową.<br />

Autorem projektu architektury<br />

Muzeum Lotnictwa jest zespół Pysall.Ruge<br />

Architekten oraz Bartłomiej Kisielewski,<br />

ale w powstanie budynku (od samego początku)<br />

byli zaangażowani także projektanci<br />

różnych dyscyplin z firm Arup oraz<br />

ST raum a – w sumie 34 specjalistów.<br />

Decyzję o przystąpieniu do pracy nad<br />

projektem podjęliśmy po przeczytaniu regulaminu<br />

konkursu. Inwestor definiował<br />

w nim raczej swoje oczekiwania dotyczące<br />

sposobu funkcjonowania nowoczesnego<br />

obiektu kultury, jakim miał być budynek<br />

muzeum, nie narzucając konkretnych rozwiązań<br />

funkcjonalnych. To nam się spodobało<br />

– dawało swobodę interpretacji oraz<br />

świadczyło o zaufaniu inwestora do zespołów<br />

konkursowych. Efektem pracy był<br />

oryginalny pomysł zorganizowania funkcji,<br />

niemalże „uszyty na miarę”, oraz nietypowa<br />

forma.<br />

Czy wypracowanie formy architektury<br />

muzeum wymagało wielu szkiców,<br />

makiet, modeli? A może od pierwszej<br />

kreski wiadomo było, jaki będzie ostateczny<br />

kształt?<br />

W każdym projekcie niezwykle ważna<br />

jest pierwsza faza, czyli koncepcja. Wtedy<br />

definiuje się zadania i problemy. Projekt<br />

jest odpowiedzią na właściwie postawione<br />

pytania na początku. W przypadku tej inwestycji<br />

na stworzenie koncepcji poświęciliśmy<br />

około 2 miesiące. Zbudowaliśmy<br />

blisko 40 modeli roboczych, zanim przyjęte<br />

rozwiązanie mogliśmy nazwać tym<br />

ostatecznym.<br />

Czy zakładali Państwo, że układ<br />

budynku stanie się swego rodzaju logotypem?<br />

Każde muzeum, ze względu na specyficzną<br />

funkcję, to obiekt nietypowy. Myśląc<br />

o nowym budynku głównym MLP, chcieliśmy,<br />

aby przede wszystkim wpisywał się<br />

w kontekst miejsca, prawidłowo funkcjo-<br />

nował. Oczywiste było również, że powinien<br />

stać się nowym symbolem muzeum<br />

na kulturowej mapie Krakowa.<br />

Schemat ideowy projektu można<br />

pokazać na przykładzie formowania<br />

kartki papieru. Czy taka jest Pana<br />

metoda pracy? A może w ten sposób<br />

opracowano jedynie muzeum?<br />

Praca nad koncepcją jest zwykle związana<br />

z pracą nad modelem roboczym. Tam<br />

są zapisywane i sprawdzane różne pomysły.<br />

Przedstawianie ich w postaci schematów<br />

jest swego rodzaju syntezą. Jeśli<br />

można zapisać ideę w formie nieskomplikowanego<br />

schematu, to znaczy, że będzie<br />

jasna także dla inwestora. Trójwymiarowa<br />

grafika komputerowa jest w tym wypadku<br />

jedynie dopełnieniem i dodatkowym<br />

sprawdzeniem relacji przestrzennych.<br />

Czy w związku z tym, że teren dawnego<br />

lotniska Rakowice-Czyżyny znajdował<br />

się w rejestrze zabytków, istniały<br />

konserwatorskie obostrzenia dotyczące<br />

architektury? Czy prowadzone były<br />

rozmowy z konserwatorem?<br />

Wytyczne konserwatorskie ograniczyły<br />

wysokość muzeum z uwagi na charakter<br />

miejsca – nowy obiekt nie powinien przekraczać<br />

wysokości historycznego hangaru<br />

znajdującego się nieopodal. Poza tym warunki<br />

zabudowy nakazywały stworzenie<br />

budynku, którego architektura uwzględnia<br />

znaczenie i wartość miejsca.<br />

Zaprojektowaliśmy typowy, nowoczesny,<br />

wielofunkcyjny obiekt kultury: oprócz<br />

funkcji ekspozycji wielkogabarytowej i edukacyjnej<br />

znajdują się w nim: strefa informacyjna,<br />

sklep, bar muzealny, sala kinowa,<br />

biblioteka, sala konferencyjna oraz, oczywiście,<br />

biura. Wzięliśmy pod uwagę zarówno<br />

„lotniczy kontekst”, jak i nowe funkcje, które<br />

mają być zwornikiem i dopełnieniem tych,<br />

które znajdują się w pozostałych obiektach<br />

kompleksu krakowskiego muzeum.<br />

Elementy będące częścią ekspozycji<br />

(silniki, skrzydła samolotów itp.),<br />

są zwykle duże i ciężkie. W jaki sposób<br />

rozwiązano problem przenoszenia<br />

punktowych obciążeń?<br />

Ze względu na nieregularny kształt rzutu<br />

i duże rozpiętości, dochodzące do 45 m,<br />

znalezienie odpowiedniej relacji między<br />

konstrukcją a architekturą stanowiło duże<br />

wyzwanie. Wspólnie z inwestorem oraz<br />

konstruktorami z firmy Arup przyjęliśmy<br />

punkty węzłowe konstrukcji dachu, w których<br />

można podwieszać samoloty – w ten<br />

sposób „życie” ekspozycji toczy się na kilku<br />

poziomach.<br />

Elewacje i wnętrza sprawiają wrażenie<br />

monolitycznych elementów betonowych.<br />

Jednocześnie budynek zaprojektowano<br />

jako energooszczędny. Jak<br />

zostały rozwiązane zagadnienia termoizolacji<br />

ścian, oraz hydroizolacji dachu?<br />

Jednym z podstawowych założeń, logicznych<br />

ze względu na eksploatację budynku,<br />

był podział na strefy temperaturowe. Było<br />

to, według nas, jedyne rozsądne rozwiązanie,<br />

ponieważ obok siebie występują pomieszczenia<br />

o zupełnie innych wymogach,<br />

np. pokoje biurowe o wysokości 3 m versus<br />

pomieszczenie ekspozycji o wysokości 10 m<br />

i powierzchni ok. 1000 m 2 , które – realizując<br />

ogrzewanie czy wentylację – traktowaliśmy<br />

jak hangar. Z powodu wielofunkcyjności budynku<br />

musieliśmy zastosować indywidualne<br />

rozwiązania dla poszczególnych przestrzeni,<br />

przy zachowaniu jednorodności charakterystycznej<br />

formy, zdefiniowanej przez betonową<br />

„skorupę”.<br />

Jakie przewidziano rozwiązania<br />

energooszczędne w zakresie ogrzewania,<br />

wentylacji i oświetlenia?<br />

nowatorski system kreowania<br />

barwnych posadzek i ścian<br />

Mało czasu, czas na ARDEX<br />

ARDEX gwarantuje najwyższą jakość wyrobów,<br />

kontrolowaną na każdym etapie produkcji, począwszy<br />

od doboru surowców, aż po końcowy produkt.<br />

Jedna z elewacji i otwarte patio<br />

Budynek zaprojektowano zgodnie z zasadami<br />

budownictwa zrównoważonego<br />

i tzw. „potrójnej odpowiedzialności”. Mieliśmy<br />

w pamięci również czynniki związane<br />

z dobrym samopoczuciem osób przebywających<br />

w obiekcie (ilość światła naturalnego,<br />

jakość powietrza, jakość akustyczna) oraz<br />

ekonomiczność eksploatacji.<br />

Oprócz wspomnianego podziału na<br />

strefy temperaturowe, co pozwala zracjonalizować<br />

wydatki na ogrzewanie w zimie,<br />

dążyliśmy do maksymalizacji naturalnej<br />

wentylacji. Budynek został usytuowany<br />

względem stron świata w taki sposób,<br />

że największe przeszklenia znajdują się<br />

od strony północnej i północno-zachodniej<br />

(bezpośrednie nasłonecznienie pojawia<br />

się tam dopiero po godzinie 17.00).<br />

Dzięki temu zabiegowi pomieszczenia nie<br />

przegrzewają się i nie trzeba ich chłodzić.<br />

W posadzkach sal ekspozycyjnych zatopiono<br />

orurowanie służące do niskotemperaturowego<br />

ogrzewania w zimie i chłodzenia<br />

w lecie, zasilane z pompy ciepła. Maksymalizując<br />

ilość światła naturalnego we<br />

wnętrzach, do minimum ograniczyliśmy<br />

konieczność używania oświetlenia sztucznego.<br />

Całość dopełnia zastosowanie naturalnych<br />

materiałów.<br />

Rozwiązania dotyczące budownictwa<br />

zrównoważonego, zastosowane w obiekcie,<br />

zostały ostatnio wyróżnione nagrodą<br />

główną PLGBC Green Building Awards<br />

2010 dla najlepszego budynku zielonego<br />

w Polsce bez certyfikacji.<br />

44 świat świat architektury<br />

ARDEX Polska Sp. z o.o.<br />

ul. Jarzębinowa 6<br />

Stanowice, 55-200 Oława<br />

Tel: (71) 716 45 60<br />

Fax: (71) 716 45 61<br />

biuro@ardex.pl, www.ardex.pl<br />

świat architektury 45<br />

ARDEX – producent chemii budowlanej od ponad 50 lat

Czy nietypowy kształt Muzeum Lotnictwa<br />

Polskiego wymagał niestandardowych<br />

rozwiązań konstrukcyjnych?<br />

Oryginalna forma budynku narzuciła stosowanie<br />

przestrzennych układów konstrukcyjnych,<br />

co wymagało całościowej analizy<br />

obiektu. Pracując nad projektem koncepcyjnym,<br />

stworzyliśmy kilka różnych modeli.<br />

Zależało nam zarówno na uzyskaniu optymalnego<br />

schematu statycznego, jak i właściwym<br />

wykorzystaniu materiałów konstrukcyjnych,<br />

przy zachowaniu założonej bryły.<br />

Po wstępnych analizach i dyskusji z architektem<br />

zdecydowaliśmy, że najkorzystniej<br />

będzie zastosować ściany warstwowe żelbetowe,<br />

kratownice przestrzenne w układzie<br />

diagonalnym w dachach nad przestrzeniami<br />

ekspozycyjnymi, a w części biurowej<br />

– układ płytowo-słupowy.<br />

Które elementy były najtrudniejsze<br />

do rozwiązania? Jak poradziliście sobie<br />

Państwo z problemami?<br />

Na początku kłopotliwe było znalezienie<br />

balansu pomiędzy żelbetem i stalą.<br />

W zamyśle architektonicznym zewnętrzna<br />

„skorupa” definiująca kształt budynku<br />

miała robić wrażenie odlanej w całości<br />

z betonu. Biorąc pod uwagę ciężar własny<br />

Klatka schodowa<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Sebastianem Szafarczykiem – konstruktorem z firmy Arup<br />

fot. Wojciech Kryński, © copyright: B.Kisielewski<br />

tego materiału i jego właściwości mechaniczne,<br />

nie byłoby to rozwiązanie optymalne,<br />

stąd nasze poszukiwania. Ale kiedy już<br />

znaleźliśmy układ konstrukcyjny spełniający<br />

wszystkie założone wymagania, byliśmy<br />

przekonani, że najtrudniejsze za nami.<br />

Później okazało się, że równie problematyczne,<br />

ale i ciekawe, były detale łukowego<br />

przejścia pomiędzy dachem i ścianami,<br />

a także elementy naroży ścian.<br />

Czy w trakcie opracowywania dokumentacji<br />

zaistniały sytuacje, w których<br />

to architektura została podporządkowana<br />

konstrukcji?<br />

Architekt zaprosił nas do współpracy<br />

już na etapie przygotowywania pracy konkursowej,<br />

stąd – w przypadku istotnych<br />

elementów budynku – nie było takiej sytuacji.<br />

Niektóre detale zostały dostosowane<br />

do wymogów konstrukcyjnych i możliwości<br />

technicznych ich wykonania. Zawsze jednak,<br />

przy tego typu zmianach, nadrzędne<br />

były te rozwiązania architektoniczne, dzięki<br />

którym projekt wygrał konkurs.<br />

Czy dla wielkogabarytowych i ciężkich<br />

elementów ekspozycji zostały zaprojektowane<br />

specjalne, wzmocnione<br />

strefy?<br />

Tutaj chciałbym podkreślić wagę informacji<br />

o sposobie zorganizowania przestrzeni<br />

ekspozycyjnej, przekazanych przez<br />

przyszłych użytkowników obiektu. Przedstawiciele<br />

muzeum mieli bardzo precyzyjny<br />

plan – doskonale wiedzieli, co i jak chcą<br />

pokazać w budynku. Dzięki temu mogliśmy<br />

odpowiednio zaprojektować płyty na<br />

gruncie, uwzględniając obciążenia od eksponatów,<br />

oraz przewidzieć w konstrukcji<br />

dachu miejsca, w których mogą zostać<br />

podwieszone makiety samolotów.<br />

Czy skrzydło biurowe, ze względu<br />

na odmienny charakter, było opracowane<br />

w inny sposób?<br />

Tak, konstrukcja tego skrzydła jest inna,<br />

a zastosowane układy i materiały zostały<br />

podporządkowane funkcji biurowej. Wyjątek<br />

stanowią ściany zewnętrzne, które<br />

rozwiązano tak samo jak skrzydła ekspozycyjne,<br />

aby zachować spójność bryły budynku.<br />

Przede wszystkim, w tej części nie<br />

było wymogu zapewnienia w pełni otwartej<br />

przestrzeni wewnętrznej. Umożliwiło<br />

to wprowadzenie żelbetowego trzonu<br />

komunikacyjnego i słupów, na których<br />

oparto żelbetowe stropy pośrednie i płytę<br />

dachu.<br />

W projekcie uwagę zwracają duże<br />

przeszklenia. W jaki sposób zostały<br />

rozwiązane?<br />

Szklane fasady stanowią istotną przeciwwagę<br />

dla ciężkiej, betonowej „skorupy”.<br />

Dlatego podstawowym materiałem<br />

konstrukcyjnym tych elementów jest stal.<br />

Zastosowanie jak najmniejszych przekrojów<br />

dla słupków i rygli pozwala zminimalizować<br />

ich wpływ na relacje widokowe,<br />

zarówno pomiędzy poszczególnymi skrzydłami<br />

budynku, jak i wnętrzem oraz otoczeniem.<br />

Wiele elementów wymaga pewnych<br />

dostosowań na budowie. Czy tak było<br />

również w przypadku muzeum?<br />

Myślę, że dzięki dobrej współpracy<br />

między wszystkimi uczestnikami procesu<br />

inwestycyjnego i dlatego, że wyniki naszych<br />

wcześniejszych analiz z wykorzystaniem<br />

przestrzennych modeli obliczeniowych<br />

budynku znalazły potwierdzenie<br />

w rzeczywistej konstrukcji, udało nam się<br />

uniknąć istotnych zmian na budowie.<br />

Jeden z najważniejszych wymogów<br />

konstrukcyjnych dotyczy bezpieczeństwa<br />

pożarowego. Jakie rozwiązania<br />

przyjęto w tym zakresie?<br />

Bezpieczeństwo pożarowe jest faktycznie<br />

istotnym czynnikiem, wpływa<br />

bowiem na wybór materiałów konstrukcyjnych<br />

zastosowanych w budynkach.<br />

Muzeum zostało zaklasyfikowane do<br />

klasy odporności pożarowej B. Stąd wymagana<br />

była 120-minutowa odporność<br />

ogniowa dla głównej konstrukcji nośnej<br />

i 30-minutowa – dla konstrukcji dachu.<br />

Zastosowanie żelbetu jako głównej<br />

struktury nośnej i stali na dachu ułatwiło<br />

rozwiązanie wszystkich potencjalnych<br />

problemów wynikających z wymagań pożarowych.<br />

Czy ma Pan swój ulubiony detal<br />

projektu?<br />

Jest w tym budynku wiele ciekawych<br />

elementów, których rozwiązania są dalekie<br />

od typowych. Szczególnie dotyczy<br />

to miejsc, gdzie z uwagi na geometrię<br />

„skorupy” nagle zmienia się dostępna dla<br />

konstrukcji przestrzeń. Niestety, te najciekawsze<br />

detale nośne są niewidoczne<br />

dla zwiedzających muzeum.<br />

Dziękuję za rozmowę.<br />

Rozmawiał Adam Osiński<br />

Widok z lotu ptaka<br />

Przestrzeń bez ograniczeń<br />

www.bnos.com<br />

46 świat świat architektury<br />

świat architektury 47<br />

fot. Piotr Lipowiecki i Dariusz Rutkowski<br />

– Muzeum Lotnictwa Polskiego

WYPOWIEDŹ EKSPERTA<br />

Oliver Beier Costa<br />

Guardian Częstochowa sp. z o.o.<br />

Applications Engineering<br />

& Technical Marketing<br />

W szybach zespolonych zainstalowanych<br />

na fasadach Muzeum<br />

Lotnictwa Polskiego w Krakowie<br />

zastosowano wysokoselektywne,<br />

przeciwsłoneczne szkło Guardian<br />

SunGuard HS SuperNeutral 70/41.<br />

To pierwszy z grupy produktów HS,<br />

które oferuje huta Guardian w Częstochowie.<br />

Charakteryzuje się największą<br />

przepuszczalnością światła<br />

przy stosunkowo dobrym (niskim)<br />

współczynniku słonecznym „g” i izolacyjności<br />

termicznej, gwarantującej<br />

parametr u g=1,1 W/m 2 K. Ponadto,<br />

rozwiązanie to zapewnia minimalny<br />

refleks (odbicie światła na zewnątrz)<br />

na poziomie 11%, istotnie ograniczając<br />

„lustrzany” efekt fasad szklanych<br />

obiektu. Ma również neutralne zabarwienie<br />

o lekko zielonkawym odcieniu.<br />

Produkt znajduje zastosowanie w<br />

przypadku szklenia fasad obiektów,<br />

w których istotne jest zachowanie<br />

dobrych parametrów oświetlenia<br />

głębiej położonych stref wewnętrznych.<br />

Nominalne parametry szkła funkcyjnego<br />

(dla zestawu szybowego<br />

6-16-4) to:<br />

transmisja światła L t=70%,<br />

całkowita transmisja energii<br />

słonecznej g=41%,<br />

odbicie światła na zewnątrz<br />

L r=11%,<br />

współczynnik przenikania ciepła<br />

u g=1,1 W/m 2 K.<br />

Szyby zespolone wyprodukowano<br />

w firmie Vitroterm Murów.<br />

48 świat świat architektury<br />

Lokalizacja/adres al. Jana Pawła II 39, Kraków<br />

Autorzy projektu<br />

Zespół projektowy<br />

Pysall.Ruge Architekten oraz Bartłomiej Kisielewski<br />

– Berlin/Kraków<br />

Justus Pysall, Peter Ruge, Bartłomiej Kisielewski,<br />

Katarzyna Ratajczak, Mateusz Rataj,<br />

Alicja Kępka-Guerrero<br />

Projektanci branżowi Arup Polska, ST raum a (Berlin)<br />

Data opracowania 2005–2007 r.<br />

Data realizacji 2008–2010 r.<br />

Inwestor<br />

Powierzchnia całkowita 4 504 m 2<br />

Powierzchnia użytkowa 3 378 m 2<br />

Kubatura brutto 23 250 m 3<br />

Generalny wykonawca Budostal-2<br />

Szyby zespolone na fasadach<br />

(przeciwsłoneczne szkło Guardian<br />

SunGuard HS SuperNeutral 70/41)<br />

Dostawca systemów klimatyzacyjnych<br />

i wentylacyjnych<br />

Sika Floor, folia<br />

SIKAPLAN SGMA<br />

Pandomo W1 – dekoracyjna masa<br />

szpachlowa, olej impregnujący<br />

Ślusarka wewnętrzna i zewnętrzna<br />

w tym świetlik dachowy, osłony<br />

przeciwsłoneczne (żaluzje<br />

wewnętrzne)<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie,<br />

Instytucja Kultury Województwa Małopolskiego<br />

Guardian Częstochowa sp. z o.o<br />

Swegon sp. zo.o.<br />

Sika Polska sp. z o.o.<br />

Ardex sp. z o.o.<br />

Alsal sp. z o.o. sp. komandytowa<br />

Producent mebli BN Offi ce Solution<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Mariuszem Wołosem<br />

– Product Managerem Swegon Sp. z o.o.<br />

Jakiego rodzaju urządzenia zapewnią optymalne<br />

parametry powietrza w muzeum?<br />

W przypadku tego typu obiektów proponujemy system<br />

GOLD, ze względu na zmienność warunków panujących<br />

w pomieszczeniach. Ilość osób przebywających wewnątrz<br />

wpływa na obciążenia cieplne, a proces ten ma charakter<br />

bardzo dynamiczny. Rozwiązanie wykorzystujące centralę<br />

klimatyzacyjną z wysokosprawnym, rotacyjnym wymiennikiem<br />

do odzysku ciepła oraz ze zintegrowanym układem<br />

chłodniczym doskonale sprawdza się w takim środowisku.<br />

System szybko reaguje na zmienne warunki. Dzięki zaawansowanemu<br />

układowi sterowania, a także doskonałej<br />

koordynacji układu chłodniczego CoolDX z centralą typu<br />

GOLD, zapewnia pożądane parametry pracy, jednocześnie<br />

minimalizując zużycie energii.<br />

Czy urządzenia firmy Swegon zapewniają komfort<br />

akustyczny?<br />

Cechą charakterystyczną naszych produktów jest niski<br />

poziom mocy akustycznej. Dysponujemy dużym zapleczem<br />

laboratoryjnym, dzięki czemu możemy prezentować dane<br />

zweryfikowane na drodze wielu specjalistycznych testów.<br />

W centralach klimatyzacyjnych głównym źródłem hałasu<br />

jest wentylator. Nasza firma opracowała konstrukcję,<br />

która charakteryzuje się bardzo niskim poziomem hałasu,<br />

a jednocześnie – dużą wydajnością. Produkując wentylatory,<br />

uwzględniamy standardy zachowania jakości ISO9001.<br />

Nie korzystamy z usług zewnętrznych dostawców.<br />

Drgania o niskiej częstotliwości są również niekorzystne,<br />

ponieważ wywołują dźwięki, które trudno wytłumić.<br />

Zapobieganie temu zjawisku ma związek z precyzją wykonania<br />

wentylatorów, ich mocowania i jakością zastosowanych<br />

wibroizolatorów. W fabryce Swegon każde wyprodukowane<br />

urządzenie zostaje poddane testom. Sprawdza<br />

się dokładność montażu oraz wyważenie wentylatora<br />

w zakresie prędkości obrotowej. W efekcie, każdemu produktowi<br />

przydziela się swoisty „dokument tożsamości”,<br />

w którym zapisane są wyniki testów.<br />

Elementy instalacji grzewczych (np. grzejniki,<br />

przewody) nie są dobrymi rozwiązaniami w przypadku<br />

przestrzeni wystawienniczej. Czy produkty<br />

firmy Swegon, oprócz pełnienia funkcji typowo klimatyzacyjnej,<br />

mogą zapewnić ogrzewanie budynku?<br />

Ogrzewanie przestrzeni wystawienniczej można zrealizować<br />

na wiele sposobów. Jednym z nich jest zastosowanie<br />

ciepłego powietrza. Wymaga to odpowiedniego<br />

doboru central klimatyzacyjnych zapewniających odpowiednio<br />

wysoką temperaturę powietrza nawiewanego.<br />

Produkty firmy Swegon są do tego przystosowane. Wystarczy<br />

zamontować wymienniki ciepła o odpowiednio<br />

dużej wydajności. Proponujemy również funkcje oszczędzające<br />

zużycie energii poprzez dołączenie sekcji recyrkulacji<br />

powietrza wywiewanego w nocy. Wszystkie te<br />

elementy należy przewidzieć już na etapie projektowania.<br />

W przypadku zamontowanych urządzeń można wykorzystać<br />

rezerwę mocy produktu i dodatkowo wspomagać<br />

istniejący system ogrzewania.

Realizacje w Polsce<br />

1<br />

CENTRUM<br />

AGORA<br />

Galeria i wielopoziomowy parking<br />

Budynek centrum rozrywkowo-usługowo-handlowego<br />

Agora w Bytomiu wzniesiono na miejscu<br />

dawnego kwartału zabudowy śródmiejskiej,<br />

zlikwidowanego w latach 70. XX w. Inwestycja<br />

objęła zarówno budynek galerii handlowej, jak<br />

i wielopoziomowy parking, zlokalizowany w sąsiednim<br />

kwartale zabudowy miejsckiej .<br />

50 świat świat architektury<br />

<strong>Obiekt</strong> Agory zaprojektowano według<br />

najwyższych europejskich standardów. Kształt<br />

nowej tkanki odwzorowuje linię dawnych pierzei,<br />

ciągnących się wzdłuż ulic: Piekarskiej,<br />

Jainty, Dzieci Lwowskich, a od strony południowej<br />

– pl. Kościuszki, zwanego niegdyś Bulwarem.<br />

Jego głównym celem była rewitalizacja<br />

niezainwestowanej, a wręcz zaniedbanej części<br />

centrum i wzbogacenie miasta o nową funkcję.<br />

Zagospodarowanie<br />

Zadbano o to, aby nawet tak intensywnie<br />

zagospodarowany teren, jakim jest centrum<br />

miasta, został wzbogacony zielenią w postaci<br />

niskich drzewek liściastych (wokół budynku)<br />

i roślin płożących (od strony pl. Kościuszki).<br />

Uwagę zwracają również: zharmonizowany<br />

z otoczeniem układ oświetlenia ulicznego<br />

oraz iluminacja elewacji budynku. Podkreślono<br />

w ten sposób rytm i ukształtowanie bryły.<br />

W posadzkę wkomponowano istniejące torowisko<br />

tramwajowe, które przy okazji wymiany<br />

nawierzchni zostało wyremontowane. Przed<br />

głównym wejściem zlokalizowano fontannę<br />

wykończoną czarnym granitem. Posadzkę zewnętrzną<br />

również wykonano z tego materiału,<br />

ale o zróżnicowanej fakturze i formacie elementów<br />

– od drobnej, przypominającej kostkę<br />

brukową, po większe płyty. Została ułożona<br />

tak, aby zróżnicować powierzchnię ciągów<br />

pieszych i przestrzeni rekreacyjnej. Tego typu<br />

nawierzchnię zrealizowano też po stronie północnej,<br />

gdzie dodatkowo uwzględniono zieleń.<br />

Architektura<br />

Wysokość elewacji waha się od 19–24,6 m.<br />

Zastosowanie dużych, przeszklonych ścian zewnętrznych<br />

miało na celu wprowadzenie do<br />

wnętrza możliwie jak najwięcej światła dziennego,<br />

również do niektórych lokali usytuowanych<br />

na poziomie -1. Komfort termiczny we-<br />

Kontrakt “Agora Bytom” w <strong>liczbach</strong>:<br />

2<br />

Hydroizolacja polietylenowo-bentonitowa Dualseal: 14.287 m .<br />

Taśmy uszczelniające: 3.191 mb.<br />

Węże iniekcyjne: 3.044 mb.<br />

Specyfika posadowienia obiektu: szkody górnicze, wysoki poziom wód gruntowych.<br />

Efekt prac: absolutna szczelność.<br />

Dziękujemy firmom współpracującym za wysiłek, który przyniósł nam wspólny sukces.<br />

2<br />

3<br />

TrueTrade<br />

& TECHNOLOGY SP. Z O.O.<br />

www.tricosal.com.pl

wnątrz atriów zapewnia automatyczny system<br />

zacieniania świetlików, który – sprzężony ze<br />

stacją pogodową – samoczynnie przekrywa<br />

przeszklenia roletami zewnętrznymi, zabezpieczając<br />

wnętrze przed nadmiernym nagrzewaniem<br />

się.<br />

Założono, że obiekt ma także stanowić<br />

miejsce ekspozycji szeroko rozumianej sztuki,<br />

czego przykładem są rzeźby na poziomie<br />

WYPOWIEDŹ EKSPERTA<br />

Oliver Beier Costa<br />

Guardian Częstochowa sp. z o.o.<br />

Applications Engineering & Technical Marketing<br />

Na fasadach Centrum Agora w Bytomiu zamontowano<br />

szyby zespolone z wysokoselektywnym,<br />

przeciwsłonecznym szkłem Guardian SunGuard<br />

HS SuperNeutral 51/28. Produkt ten należy do<br />

grupy szkieł HS i oferowany jest przez hutę Guardian<br />

w Częstochowie. Stanowi kompromis między<br />

optymalną – dla dużych przeszkleń – transmisją<br />

światła na poziomie 50% a współczynnikiem słonecznym<br />

o wartości poniżej 30%. Wskaźnik przenikania<br />

ciepła osiąga (w przypadku szyby zespolonej<br />

z zastosowaniem szkła SuperNeutral 51/28)<br />

wzorcową wartość u g=1,0 W/m 2 K. Rozwiązanie<br />

charakteryzuje się ponadto ograniczonym refleksem<br />

(odbiciem światła na zewnątrz) na poziomie<br />

12% i neutralnym zabarwieniem o lekko niebieskawym<br />

odcieniu.<br />

Produkt najczęściej wykorzystuje się w przypadku<br />

szklenia fasad i świetlików dachowych obiektów,<br />

w których najistotniejsza jest optymalna ochrona<br />

wnętrz przed przegrzaniem latem, przy jednoczesnym,<br />

właściwym doświetleniu pomieszczeń.<br />

Nominalne parametry szkła funkcyjnego (dla<br />

zestawu szybowego 6-16-4) to:<br />

transmisja światła L t=51%,<br />

całkowita transmisja energii słonecznej g=28%,<br />

odbicie światła na zewnątrz L r=12%,<br />

współczynnik przenikania ciepła u g=1,0 W/m 2 K.<br />

Szyby zespolone wyprodukowano w firmie<br />

Vitroterm Murów.<br />

-1 i +2, zaprojektowane i wykonane przez<br />

artystę rzeźbiarza Tomasza Koclęgę. Na kondygnacji<br />

+3 powstała galeria wystawiennicza<br />

otwarta oraz duża sala pełniąca funkcje zarówno<br />

sali konferencyjnej, jak i widowiskowej.<br />

Mogą odbywać się tam spektakle Teatru Tańca<br />

i występy muzyków z Opery Śląskiej.<br />

Strefę gastronomiczną zlokalizowano na<br />

poziomie +2 i wydzielono niskimi ściankami<br />

w różnych kolorach. Umieszczono tam słowa<br />

w języku śląskim wraz z ich polskim tłumaczeniem.<br />

Zabieg ten jest ukłonem projektantów<br />

w stronę tradycji bliskiej mieszkańcom.<br />

Ciekawym pomieszczeniem, które nawiązuje<br />

do historii miasta, jest sala zlokalizowana<br />

w części podziemnej budynku,<br />

blisko zarysu średniowiecznych murów,<br />

w której znajduje się ekspozycja archeologicz-<br />

4<br />

na. Podczas budowy natrafiono na interesujące<br />

znaleziska: na dnie drewnianych studni z XIV<br />

i XV w. odkryto zabytkowe dzbany i inne<br />

przedmioty codziennego użytku. Niewykluczone,<br />

że niektóre z nich znajdą swoje miejsce<br />

w specjalnej gablocie ekspozycyjnej, obok<br />

opracowań historycznych i rycin przedstawiających<br />

przebieg murów miejskich w tym rejonie.<br />

Technologie<br />

Elewacje zewnętrzne wykonano w systemie<br />

fasady wentylowanej z płytek gresowych,<br />

z wiernie odtworzoną fakturą piaskowca.<br />

Poszczególne elementy zostały zawieszone<br />

na systemowej podkonstrukcji aluminiowej.<br />

W częściach transparentnych użyto zesta-<br />

wów szklanych, przeziernych, charakteryzujących<br />

się wysokim współczynnikiem przepuszczalności<br />

światła przy wysokiej absorpcji<br />

energii termicznej.<br />

W budynku zastosowano wysokiej jakości<br />

materiały wykończeniowe, wpływające na<br />

atrakcyjność wizualną obiektu. W pasażach na<br />

posadzkach ułożono płytki przypominające<br />

kamień naturalny. Ich układ urozmaicono użyciem<br />

kilku odcieni. Podczas realizacji licznych<br />

detali architektonicznych, zewnętrznych i wewnętrznych,<br />

wykorzystano wysokogatunkową<br />

stal nierdzewną, szkło hartowane i kamień naturalny,<br />

w myśl zasady „szczerość materiału”.<br />

Na potrzeby inwestycji zaprojektowano<br />

kilka głównych typów opraw oświetleniowych,<br />

które zainstalowano w pasażach. Indywidualnie<br />

wykonano również sufity, uwzględniając<br />

charakter przestrzeni i wizję architekta. Ścianki<br />

działowe i sufity stanowią lekką zabudowę<br />

gipsowo-kartonową. Opracowano także elementy<br />

frontowe z naturalnego drewna dębo-<br />

wego, w których ukryto skrzynki hydrantowe.<br />

Części te wydzielają poszczególne lokale najemców.<br />

Windy panoramiczne w atrium i lokalach<br />

dwupoziomowych wykonano z wysokiej jakości<br />

szkła hartowanego, stali nierdzewnej<br />

i konstrukcyjnej malowanej proszkowo.<br />

Szklane balustrady w pasażach zrealizowano<br />

z laminowanego, wzmocnionego szkła<br />

bezbarwnego, hartowanego, które zostało<br />

zamocowane na specjalnych łącznikach do<br />

stalowych słupków. Na nich wsparto szerokie<br />

pochwyty z drewna dębowego. Zaprojektowano<br />

specjalny system informacji wizualnej<br />

metal<br />

DOMUS<br />

innowacje budowlane<br />

– czytelny i przejrzysty, ułatwiający klientom<br />

poruszanie się po centrum.<br />

Konstrukcja<br />

Zastosowano konstrukcję żelbetową monolityczną.<br />

Jedynie przeszklone fragmenty<br />

atriów i świetliki oraz dach nad blokiem kina<br />

wielosalowego charakteryzuje konstrukcja stalowa.<br />

Tę technologię wykorzystano również<br />

w przypadku szybów wind panoramicznych<br />

i reprezentacyjnych schodów.<br />

Jednym z najważniejszych elementów –<br />

dla nas i konstruktorów – były stalowe scho-<br />

sufity metalowe<br />

projektowanie<br />

produkcja i montaż<br />

52 świat świat świat architektury<br />

metalDOMUS sp. z o.o.<br />

ul. Grażyńskiego 7a/4, 40-126 Katowice, tel. +48 32 258 17 30, fax +48 32 258 42 15<br />

studio@metaldomus.pl www.sufitymetalowe.eu<br />

świat świat architektury architektury 53<br />

5

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Pawłem Tomkiewiczem<br />

Etex Building Materials Polska Sp. z o.o.<br />

Project Manager<br />

Duże powierzchnie elewacji obiektów w Bytomiu zostały<br />

pokryte płytami fasadowymi Euronit. Jakie cechy produktu<br />

decydują o popularności jego stosowania na zewnętrz<br />

budynków?<br />

Płyt fasadowych Euronit użyto przy realizacji Parkingu, gdzie<br />

oprócz płytek ceramicznych TONALITY występują również płyty<br />

włóknocementowe Natura.<br />

Główną zaletą stosowania naszych okładzin jest ich bezobsługowość<br />

i zapewnienie wentylacji fasady. Zarówno płyty włókno cementowe,<br />

jak i ceramiczne są odporne na warunki atmosferyczne<br />

oraz zanieczyszczenia. Elewacje mają właściwości samoczyszczące,<br />

a w razie konieczności wystarczy je przemyć wodą. Jednocześnie są<br />

naturalne (cement, celuloza i glina), estetyczne i trwałe.<br />

Jaki sposób montażu poleca się dla tego rozwiązania?<br />

Czy wykonywany jest on przez autoryzowanych przedstawicieli<br />

firmy?<br />

Okładziny wymagają wentylacji, a więc stosowania podkonstrukcji<br />

i zapewnienia pustki powietrznej. Istnieje kilka rozwiązań<br />

montażowych.<br />

Płyty włóknocementowe Euronit można mocować mechanicznie<br />

do podkonstrukcji – w zależności od jej rodzaju – za pomocą<br />

specjalnych nitów lub wkrętów w kolorze materiału, a także<br />

w sposób niewidoczny przy użyciu specjalnych kotew tylno nacinających<br />

lub kleju.<br />

W przypadku płytek ceramicznych TONALITY oferujemy bezpieczny<br />

i łatwy w montażu sposób zawieszania płyt ceramicznych<br />

na podkonstrukcji sytemowej. Przy tego typu realizacjach należy<br />

skorzystać z wyspecjalizowanych i autoryzowanych przez nas firm<br />

montażowych. Wykonawcy mają możliwość skorzystania ze szkoleń,<br />

które są organizowane cyklicznie w naszym centrum szkoleniowym<br />

w Olkuszu.<br />

Jednym z kluczowych elementów projektu architektonicznego<br />

jest zapewnienie bezpieczeństwa przyszłym użytkownikom.<br />

Jakie parametry przeciwpożarowe mają płyty<br />

elewacyjne?<br />

Płyty włóknocementowe Euronit produkowane są zgodnie z normą<br />

PN EN 12467 w klasie A2,s1,d0 – czyli są niepalne. Można je stosować<br />

z powodzeniem również w przypadku wysokich budynków<br />

powyżej 20 m. W takich przypadkach należy zastosować podkonstrukcję<br />

wykonaną z materiałów sklasyfikowanych co najmniej jako<br />

trudnozapalne. Również płytki ceramiczne TONALITY klasyfikowane<br />

są jako niepalne (klasa A1).<br />

Płyty fasadowe Euronit najczęściej kojarzą się z głęboką<br />

barwą grafitu. Z jakiej palety barw mogą wybierać projektanci?<br />

Jakie efekty mogą uzyskiwać?<br />

W naszej ofercie znajduje się bogata gama kolorów, jak i wykończeń<br />

powierzchni. Płyty Natura z widoczną strukturą materiału<br />

i barwione w masie występują w 37 odmianach. Pictura i Textura –<br />

to barwione w masie płyty z dodatkową zewnętrzną powłoką akrylową<br />

gładką, utwardzaną UV lub z lekkim połyskiem – w palecie<br />

15 kolorów. Natura PRO, powstała na bazie Natury, to produkt<br />

dodatkowo wzmocniony filmem UV w 13 kolorach. Natomiast<br />

bardzo naturalne, barwione na wskroś, płyty Eter-Color z czesaną<br />

powierzchnię, dostępne są w 8 kolorach. Istnieje także możliwość<br />

wykonania produktów w dowolnych barwach oraz stosowania różnych<br />

formatów elementów czy też układów fug. W przypadku każdego<br />

pomysłu służymy pomocą i doradztwem.<br />

54 świat świat świat świat architektury<br />

dy reprezentacyjne w atrium głównym, prowadzące z poziomu<br />

+2 na +3. Ich lekka konstrukcja, rozpięta na stalowych cięgnach<br />

pomiędzy poszczególnymi piętrami pasażu, została wzbogacona<br />

drewnianymi stopniami i podestem. Schody charakteryzuje szklana<br />

balustrada, zaplanowana tak, aby pomiędzy biegiem a drewnianym<br />

pochwytem nie było słupków – zabieg ten dodaje lekkości w odbiorze<br />

wizualnym.<br />

Konstrukcję stalową świetlików, a szczególnie tego w atrium<br />

głównym, zaprojektowano z wyjątkową dbałością. Aby uzyskać<br />

efekt lekkiego przekrycia wykorzystano przestrzenne dźwigary<br />

z rur stalowych, które przypominają strukturę kryształu. Ich sztywność<br />

i własności geometryczne pozwoliły na oszczędne zastosowanie<br />

materiału, a w efekcie umożliwiły ukształtowanie konstrukcji<br />

dalece odbiegającej od typowych rozwiązań przemysłowych.<br />

Obsługa<br />

Analizując budynek Agory, trzeba wspomnieć o parkingu wielopoziomowym,<br />

bez którego obiekt nie mógłby prawidłowo funkcjonować<br />

w centrum tak dużego miasta, jakim jest Bytom. Parking,<br />

zlokalizowany pomiędzy ulicami: Kwietniewskiego, Webera,<br />

Browarnianej i Jainty, podobnie jak budynek centrum handlowego<br />

wypełnia dawną historyczną tkankę miejską, która w tej części,<br />

w przeszłości, funkcjonowała.<br />

Mimo że pojęcie „parking” kojarzy się z architekturą surową,<br />

wręcz przemysłową, charakteryzującą się brakiem detali architektonicznych,<br />

to nasza realizacja przeczy temu stereotypowi. Celem<br />

pracowni było zachowanie jak największych fragmentów istniejącej<br />

tkanki historycznej. Neogotycka elewacja kamienicy od strony<br />

ul. Browarnianej pozostała w niezmienionym stanie, co zawdzięcza-<br />

7

Metryka Centrum Handlowego<br />

Lokalizacja/adres Bytom, pl. Tadeusza Kościuszki 1<br />

Pracownia projektowa Biuro Projektowo-Doradcze „Arkus”<br />

Architekt prowadzący dr inż. arch. Marek Gachowski<br />

Zespół projektowy<br />

Data opracowania 2005–2008 r.<br />

Data realizacji 2008–2010 r.<br />

arch. Grzegorz Bodzek, inż. Krzysztof Skowronek, arch. Grzegorz Kubaczka,<br />

arch. Marcin Steuer, arch. Wojciech Krzystała, arch. Krzysztof Kożusznik,<br />

arch. Tomasz Biel, arch. Łukasz Malinowski, Marcin Franke, inż. Piotr Kasprzyk,<br />

arch. Piotr Bełtowski, arch. Rafał Bełoniak, arch. Maciej Matros<br />

Inwestor Braaten+Pedersen plus Partners sp z o.o.<br />

Powierzchnia całkowita 54 312 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 10 826 m 2<br />

Kubatura brutto 329 166 m 3<br />

Generalny wykonawca Erbud SA<br />

Szyby zespolone zainstalowane (przeciwsłoneczne<br />

szkło Guardian SunGuard HS SuperNeutral 51/28)<br />

Guardian Częstochowa sp. z o.o<br />

Bramy przeciwpożarowe (7 bram przesuwnych Marc-P,<br />

w tym 6 w wersji teleskopowej Marc-P(T2))<br />

MAŁKOWSKI-MARTECH S.A.<br />

Kompleksowe uszczelnienie przeciwwodne skrzyni<br />

fundamentowej obiektu (hydroizolacje)<br />

True Trade & Technology<br />

Wdrożenie do produkcji, dostawa i montaż<br />

metalowych sufi tów podwieszanych 6 000 m2 metal Domus<br />

Membrana Sicaplan 15G Sika Polska sp. z o.o.<br />

Płyty włóknocementowe Natura,<br />

płytki ceramiczne i ceramiczna osłona<br />

przeciwsłoneczna TONALITY<br />

Etex Building Materials Polska sp. z o.o. (poprzednio Euronit)<br />

Systemodawca profi li WICONA Hydro Building Systems sp. z o.o.<br />

56 świat architektury<br />

7<br />

my również wykonawcom. Po odrestaurowaniu<br />

i przeprowadzeniu niezbędnych uzupełnień<br />

odzyskała dawny blask i cieszy oczy przechodniów.<br />

Podobnie niewielka kamieniczka przy<br />

ul. Webera, nazywana przez zespół „Perełką”,<br />

której nie udało się niestety uratować przed zawaleniem,<br />

została odtworzona w części parteru.<br />

Jej pozostałe elementy, łącznie z piękną bryłą<br />

dachu, wykuszami i naświetlami, zostały wiernie<br />

odwzorowane w formie świadka na nowoczesnej<br />

fasadzie szklanej budynku parkingu.<br />

W elewacjach zastosowano materiały nawiązujące<br />

do otaczającej architektury. Choć<br />

forma, kształt oraz poszczególne detale architektoniczne<br />

są nowoczesne, całość harmonijnie<br />

wpisuje się w historyczny kontekst.<br />

Użyto płytek ceramicznych oraz elementów<br />

ceramicznej osłony przeciwsłonecznej na systemowym<br />

ruszcie wsporczym, wykonanych<br />

z tego samego materiału. Na potrzeby inwestycji<br />

zaprojektowano system ażurowej fasady<br />

szklanej, mocowanej punktowo do konstrukcji<br />

budynku. Na ostatniej kondygnacji zlokalizowano<br />

ażurową elewację wykonaną z siatek<br />

zgrzewanych. Jej elementy lekko pochylono,<br />

nawiązując do układu dachów dawnej i istniejącej<br />

zabudowy. Zabieg spowodował, że wysokość<br />

obiektu (16,67 m) została nieco złamana.<br />

Również wewnątrz parking charakteryzuje<br />

się wysoką jakością zastosowanych materiałów<br />

wykończeniowych. Zdecydowano się na posadzki<br />

żywiczne firmy Flowcrete, szeroko stosowane<br />

w przemyśle, o wysokiej odporności na<br />

działanie związków ropopochodnych i ścieranie<br />

– to dodatkowy atut w związku ze wzmożonym<br />

ruchem kołowym. Piony komunikacyjne klatek<br />

schodowych wyróżniono łamanymi bloczkami<br />

betonowymi w kolorze grafitowym. W klatkach<br />

schodowych zaprojektowano estetyczne<br />

balustrady ze stali nierdzewnej. Aby ułatwić<br />

przemieszczanie się pomiędzy poszczególnymi<br />

poziomami, przewidziano windy osobowe.<br />

Podobnie jak w budynku handlowym,<br />

opracowano specjalny system informacji wizualnej,<br />

który – obok oznakowania poziomego<br />

i pionowego, zgodnego z przepisami drogowymi<br />

– umożliwia pieszym i kierowcom swobodne<br />

poruszanie się po parkingu.<br />

SIKA Poland<br />

Dział Membran Dachowych<br />

membrany PCV membrany TPO membrany płynne<br />

Sika Poland Sp. z o.o., ul. Karczunkowska 89, www.sika.pl<br />

Dział Roofing, dachy.dekoracyjne@pl.sika.com

58 świat świat architektury<br />

10<br />

fot. archiwum Arkus<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

Metryka parkingu<br />

Lokalizacja/adres Bytom, ul. Webera 6a<br />

Pracownia projektowa Biuro Projektowo-Doradcze „Arkus”<br />

Architekt prowadzący dr inż. arch. Marek Gachowski<br />

Zespół projektowy<br />

Data opracowania 2005–2008 r.<br />

Data realizacji 2008–2010 r.<br />

arch. Marcin Steuer, inż. Krzysztof Skowronek,<br />

arch. Grzegorz Bodzek, arch. Wojciech Szmyd,<br />

arch. Grzegorz Kubaczka, Marcin Franke,<br />

inż. Piotr Kasprzyk, arch. Wojciech Krzystała,<br />

Inwestor Braaten+Pedersen plus Partners sp z o.o.<br />

Powierzchnia całkowita 29 901 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 5 198 m 2<br />

Kubatura brutto 72 194 m 3<br />

Generalny wykonawca Erbud SA<br />

9<br />

Wejście do galerii<br />

W sąsiedztwie z kamienicą<br />

Fasada parkingu<br />

Detal słupa<br />

Detal konstrukcji<br />

Założenie funkcjonuje jako zespół.<br />

Z tego powodu przeprojektowano<br />

układ drogowy oraz zmieniono<br />

organizację ruchu na ulicach<br />

okalających kompleks. Otoczenie<br />

dostosowano do nowych funkcji, co<br />

jednocześnie pozytywnie wpłynęło<br />

na bezpieczeństwo. Regulacja oraz<br />

przebudowa układu dróg objęła<br />

również wymianę nawierzchni ulic.<br />

Główne ciągi piesze wokół Agory<br />

oraz pl. Kościuszki zostały wyłożone<br />

płytami granitowymi oraz niewielkimi<br />

elementami kamiennymi.<br />

Harmonizują z nowym oświetleniem<br />

ulicznym i zielenią, nadając<br />

miejscu europejski charakter.<br />

dr inż. arch. Marek Gachowski<br />

mgr inż. arch. Grzegorz Bodzek<br />

inż. Krzysztof Skowronek<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

Świetlik<br />

Komunikacja pionowa<br />

Koncepcja<br />

Hol nocą<br />

Elewacje kompleksu Agora wykonano<br />

w technologii aluminiowo-szklanych ścian<br />

osłonowych z drzwiami. Podobnie zrealizowane<br />

zostały przeszklone świetliki.<br />

Przy wejściach głównych zastosowano<br />

fasady strukturalne w systemie WICTEC 50,<br />

w dwóch wariantach: płaskim i poligonalnym.<br />

Od zewnątrz szyby rozdzielono fugą<br />

silikonową o szerokości 19 mm. Pozostałe<br />

fasady oraz świetliki zostały wykonane przy<br />

użyciu rozwiązań WICTEC 50 HI o podwyższonej<br />

izolacyjności cieplnej, a drzwi<br />

w oparciu o system WICSTYLE 65.<br />

Systemy aluminiowe marki WICONA<br />

dostarczyła fi rma Hydro Building Systems<br />

Sp. z o.o.. Wykonawcą konstrukcji aluminiowych<br />

była fi rma BEM Sp. z o.o. Konstrukcje<br />

zostały zaprojektowanie przez Studio Profi l.<br />

Przekrój poziomy płaskiej<br />

fasady wejścia głównego<br />

Hydro Building Systems sp. z o.o.<br />

ul. Mińska 63A, 03-828 Warszawa<br />

tel. 22 330 81 70, fax: 22 330 81 71<br />

www.wicona.com<br />

Przekrój poziomy fasady<br />

WICTEC 50 HI<br />

Przekrój pionowy fasady<br />

wejścia głównego<br />

Przekrój pionowy fasady WICTEC 50 HI<br />

z pasem rozdzielającym kondygnacje<br />

o odporności ogniowej EI 60.

Realizacje w Polsce<br />

UNIVERSITY<br />

BUSINESS<br />

PARK<br />

Łódzki kompleks biurowy<br />

Współpraca z firmą GTC była dla nas nobilitacją<br />

i wyzwaniem. Początek wspólnych<br />

działań stanowiło poszukiwanie i analizowanie<br />

wielu lokalizacji, aby znaleźć tę, na<br />

której powstałaby tytułowa inwestycja.<br />

Strefa recepcji Detale fasad Budynek nocą<br />

Panorama kompleksu<br />

Naszym zadaniem była ocena dostępności,<br />

uwarunkowań planistycznych, komunikacyjnych,<br />

możliwej chłonności i kształtowanie<br />

planowanej zabudowy. Ten czas – wielu wizji<br />

lokalnych, wstępnych koncepcji, wspólnych<br />

analiz i dyskusji – umożliwił obu stronom bliższe<br />

poznanie się i zbudowanie zaufania.<br />

Współczesna przestrzeń<br />

biurowa<br />

Jeszcze w latach 60. obraz rodzimych biur,<br />

definiowany przez labirynt ciemnych korytarzy,<br />

zderzał się w mojej wyobraźni z otwartą<br />

przestrzenią, zaaranżowaną meblami, rozdzieloną<br />

jedynie szklanymi ściankami, jaką często<br />

ogladałem w amerykańskich filmach. Na początku<br />

lat 90. wydawało się, że jednoprzestrzenny<br />

open space będzie dominującą formą<br />

współczesnego biura także w Polsce. Obecnie<br />

tendencja ta ewoluuje, przede wszystkim dlatego,<br />

że większość tego typu obiektów nie jest<br />

projektowana dla konkretnego użytkownika –<br />

stąd duże zróżnicowanie możliwych struktur<br />

i wymagań przestrzennych.<br />

Obserwuje się coraz większe zapotrzebowanie<br />

na małe, jedno- lub dwuosobowe<br />

pomieszczenia dla średniej kadry, pokoje konferencyjne<br />

i przestrzenie otwarte o różnej wielkości,<br />

zapewniające od kilku do kilkudziesięciu<br />

miejsc pracy. Pojawiają się też czasowo tworzone<br />

zespoły (na potrzeby różnych projektów)<br />

czy uniwersalne biurka-porty nieprzypisane<br />

do konkretnego pracownika – w każdym momencie<br />

można skorzystać z dowolnego miejsca<br />

i podpiąć się do sieci firmy. Te zróżnicowane<br />

układy muszą być możliwe do zaaranżowania<br />

w otwartej, budowlano-instalacyjnej formule<br />

współczesnego obiektu biurowego.<br />

Standardy i struktura<br />

Mając świadomość, że struktura budowlano-instalacyjna<br />

musi być podatna na zmiany<br />

funkcjonalne, staraliśmy się spełnić aktualne<br />

wymogi oraz sprostać potrzebom inwestora.<br />

Zdefiniowane zostały części „twarde”, stanowiące<br />

główną ramę, i „miękkie”, które mogą<br />

podlegać redefiniowaniu, dzieleniu, łączeniu<br />

i innym zmianom. Do części „twardych” należą,<br />

między innymi: podstawowy moduł<br />

szkieletowej konstrukcji, układy traktów, wind,<br />

klatek schodowych i ciągów komunikacyjnych<br />

wyznaczających drogi ewakuacyjne.<br />

Określając wymiary podstawowych<br />

modułów, przyjęto wartość 2,7 m szerokości<br />

dla najmniejszego pokoju, a 8,1 m<br />

przypisano podstawowemu modułowi<br />

konstrukcyjnemu. W efekcie szerokość bu-<br />

60 świat świat architektury<br />

świat architektury 61

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Jackiem Gniedziejko<br />

Alucoil Poland<br />

Elewacje University Business Park mają niecodzienny wygląd,<br />

m.in. dzięki pokryciu ich płytami fasadowymi z oferty firmy Alucoil.<br />

Jaki produkt umożliwił to rozwiązanie?<br />

Zastosowaliśmy aluminiowe płyty elewacyjne LARSON ® FR<br />

o grubości 4 mm, w kolorze z palety RAL, jako kasety będące częścią<br />

elewacji wentylowanej. Na żądanie architektów kolor RAL 7012<br />

ma połysk 80%. To jest rozwiązanie nietypowe, z którym mogą poradzić<br />

sobie tylko najlepsze firmy wykonawcze<br />

Czy produkt zapewnia również izolację termiczną budynku?<br />

Ponieważ płyty LARSON ® FR stanowią zewnętrzną warstwę<br />

elewacji wentylowanej, w związku z tym nie traktuje się ich jako<br />

części przegrody mającej wpływ na izolacyjność termiczną budynku.<br />

Wentylowana pustka powietrzna pomiędzy warstwą izolacji termicznej<br />

a kasetami wykonanymi z płyty LARSON ® FR nie pozwala<br />

na ujęcie ich w bilansie termicznym budynku.<br />

Jakie parametry przeciwpożarowe mają fasady wykonane<br />

z produktów z Państwa oferty?<br />

Zastosowany produkt należy do klasy NRO (nierozprzestrzeniający<br />

ogień). Dodatkowo, od niedawna mamy w ofercie wyrób o nazwie<br />

LARCORE A2, należący do klasy A2, ze względu na reakcje na<br />

ogień definiowaną według euronormy i jej polskiego odpowiednika.<br />

Czy poszczególne elementy systemu umożliwiają tworzenie<br />

różnych układów lub wzorów elewacyjnych, czy też architekt wybiera<br />

moduł o określonych wymiarach?<br />

Elementy systemu LARSON ® FR pozwalają na praktycznie<br />

dowolne tworzenie różnych układów lub wzorów elewacyjnych.<br />

Jedyne ograniczenie stanowią wymiary elementów, z których są<br />

tworzone części systemu. W standardowej ofercie największe płyty<br />

mają wymiary 1500x8000 mm. W przypadku szerokości powyżej<br />

1500 mm (maksymalnie 1650 mm) zawsze należy sprawdzić dostępność<br />

takiego rozwiązania. Dodatkowo, płyta LARSON ® FR<br />

może być perforowana lub przetłaczana według indywidualnego<br />

wzoru, co umożliwia uzyskanie unikalnego efektu optycznego na<br />

elewacji wentylowanej.<br />

Czy ciekawe, ażurowe elementy, które są integralną częścią<br />

fasad budynku, również zostały wykonane w oparciu o produkty<br />

Alucoil?<br />

Ażurowe elementy wykonano z litej blachy aluminiowej, lakierowanej<br />

identycznie jak płyty LARSON ® FR. Blacha ta została dostarczona<br />

przez firmę Alucoil. Takie rozwiązanie zastosowano ze<br />

względów estetycznych<br />

dynku wynosi 24,3 m w układzie trzytraktowym, co stanowi optymalną<br />

wartość w przypadku projektowania parkingów podziemnych.<br />

Zaprojektowano dwa trakty zewnętrzne biur o głębokości<br />

6,5 m, najlepszej pod względem wykorzystania światła dziennego, rozdzielone<br />

komunikacją ogólną. Trakty wewnętrzne skupiają komunikację<br />

pionową, windy, szachty instalacyjne, zaplecza sanitarno-socjalne<br />

i techniczno-gospodarcze oraz sale konferencyjne.<br />

W budynkach zaplanowaliśmy siedem kondygnacji zapewniających<br />

komfortową wysokość pomieszczeń, z właściwą poziomą przestrzenią<br />

instalacyjną i ograniczeniem wysokości obiektu do 25 m. Strefa instalacyjno-techniczna<br />

została zlokalizowana na dachu i częściowo na dwóch<br />

kondygnacjach parkingu podziemnego. Media docierają na poszczególne<br />

piętra pionowymi szachtami, w formie głównych rozprowadzeń<br />

przebiegają na styku traktów. W ten sposób, wraz z modularnym układem<br />

okien, konstrukcja i główne ciągi instalacyjne zapewniają możliwie<br />

najpełniej otwartą strukturę, odpowiadającą różnym jednostkom funkcjonalnym<br />

przyszłych najemców.<br />

„Flexibility” w czystej formie<br />

Forma otwarta, „flexibility” jako możliwość różnorodnych interpretacji<br />

i zmienności, jest jedną z istotnych cech współczesnej architektury.<br />

W budynkach przeznaczonych na wynajem stanowi warunek podstawowy<br />

i uzasadnienie przyjętych rozwiązań projektowych. Zagadnienie<br />

to występuje w różnej skali i wymaga rozwiązania na każdym<br />

etapie. Potencjalna swoboda w wydzielaniu powierzchni dla przyszłych<br />

użytkowników zaczyna się od kształtowania ogólnego układu rzutu<br />

i lokalizacji głównych ciągów komunikacyjnych. W zaproponowanym<br />

przez nas rozwiązaniu jest to maksymalnie sześć jednostek o autonomicznej<br />

powierzchni, z własną recepcją, zespołem sanitarno-socjalnym<br />

i wewnętrzną komunikacją. Natomiast przy założeniu wspólnej komunikacji<br />

i wspólnych pomieszczeń sanitarno-socjalnych tych jednostek<br />

może być kilkadziesiąt. Tego typu obiekty wymagają rozwiązania wielu<br />

problemów formalno-prawnych, dotyczących np. uzyskania decyzji<br />

o zezwoleniu na użytkowanie w stanie deweloperskim. Dodatkowo,<br />

po zakończeniu budowy rozpoczyna się proces opracowania projektów<br />

wykonawczych i realizowania wnętrz dla poszczególnych najemców.<br />

Jest to znaczny i często nieuświadomiony zakres zadania projektowego,<br />

w którym praktycznie „testuje się” rzeczywistą „otwartość”<br />

struktury budowlanej i instalacyjnej.<br />

Hol<br />

Inspiracje i komplikacje<br />

– kontekst<br />

Na lokalizację University Business Park wybrano działkę położoną<br />

między ul. Kościuszki i ul. Wólczańską, w rejonie przecinającym<br />

ul. Radwańską. Działka położona jest w zachodnio-południowej części<br />

Śródmieścia i przylega od północnego wschodu do obszarów Politechniki<br />

Łódzkiej – stąd nazwa zespołu. Jednym z podstawowych problemów<br />

koncepcji urbanistycznej było zaproponowanie takiej skali obiektu,<br />

aby nawiązać do wielkomiejskiej zabudowy przy ul. Kościuszki ale nie<br />

przekroczyć gabarytów mającej nieco mniejszą skalę ul. Wólczańskiej.<br />

Ze względu na charakter tych dwóch ulic staraliśmy się uzyskać efekt<br />

zabudowy pierzejowej (charakterystycznej dla ul. Wólczańskiej), ale<br />

o bardziej swobodnym układzie kształtowanym przez oddzielne bryły<br />

(ul. Kościuszki). Wykonaliśmy wiele analiz i wizualizacji, badając skalę<br />

obiektów i jej wpływ na otaczającą zabudowę oraz przyszłą wielkość<br />

przestrzeni publicznych w tym rejonie.<br />

Zaproponowane dwa budynki, zlokalizowane na planie litery H,<br />

umożliwiły:<br />

swobodną, ale jednorodną obudowę kwartału, z dodatkowym<br />

przejściem między ulicami i wewnętrznym dziedzińcem integrującym<br />

minikampus dwóch budynków biurowych;<br />

zlokalizowanie zjazdów do garaży, co praktycznie eliminuje ruch<br />

samochodowy wewnątrz kompleksu – dzięki temu University Business<br />

Park stał się nową przestrzenią miejską, a jednocześnie rodzajem<br />

„holu” dla otaczających go budynków;<br />

zaprojektowanie dodatkowych wjazdów i dziedzińców zapleczowo-dostawczych,<br />

eliminujących tego typu ruch na dziedzińcu głównym.<br />

Efekty świetlne<br />

62 świat świat świat świ at att arc archit architektury<br />

hit hitekt ektury kt ury<br />

świat architektury 63

Partner z doświadczeniem<br />

Firma GTC jest liderem w planowaniu,<br />

realizacji i wynajmie powierzchni<br />

biurowych w Polsce. Jej twórcy<br />

rozpoczęli działalność w latach 90.,<br />

oferując zespół budynków Mokotów<br />

Business Park. Częściowo zrewitalizowali<br />

poprzemysłowy teren,<br />

budując projektowaną przez „Jemsów”<br />

słynną kosmiczną serię (Neptun,<br />

Sirius, Orion i Saturn). Obecnie<br />

inwestują również w Europie, realizując<br />

dziesiątki obiektów biurowych<br />

i centrów handlowych, projektowanych<br />

przez renomowane firmy<br />

architektoniczne.<br />

Srebrzysta fasada<br />

Nowe obiekty powstały na terenie pofabrycznym,<br />

gdzie jednym z bardziej wartościowych<br />

i charakterystycznych elementów<br />

był szczyt hali przylegającej do sąsiadującej<br />

kamienicy na południowym krańcu działki,<br />

od ul. Wólczańskiej. Został on zachowany,<br />

a odtworzona brama stanowi wjazd na południowy<br />

dziedziniec dostawczy. Ten historyczny<br />

element w pewien sposób łączy istniejącą<br />

i nową zabudowę.<br />

Zespołowy udział<br />

w budowaniu<br />

Projekt University Business Park stanowił<br />

także wyzwanie technologiczne. Poza grupą<br />

menadżera projektu, wielobranżowym zespołem<br />

projektantów i kadrą generalnego wykonawcy,<br />

współpracowało z nami wiele firm<br />

i projektowych jednostek specjalistycznych.<br />

Ze względu na racjonalne wykorzystanie<br />

terenu i śródmiejską lokalizację duża część<br />

obiektu przylega do granicy działki. Wymagało<br />

to zastosowania technologii ścian szczelinowych,<br />

także z powodu najmniej inwazyjnych<br />

technologii wykopów i posadowienia<br />

w sąsiedztwie istniejącej zabudowy. Dodatkowo,<br />

po likwidacji wielu lokalnych ujęć dla<br />

nieistniejących już zakładów przemysłowych<br />

oraz ze względu na polodowcową strukturę<br />

powierzchni geologicznej, znacznie podniósł<br />

się poziom wód gruntowych, co wymagało,<br />

w trakcie realizacji dwóch podziemnych kondygnacji<br />

parkingu, specjalistycznego blokowania<br />

wód, zarówno z boku, jak i z dołu. Realizacja<br />

rozległych, skomplikowanych struktur<br />

w układzie szkieletu bezpodciągowego narzucała<br />

konieczność perfekcyjnej kontroli geometrii,<br />

a w fazie realizacji instalacji – szczególnej<br />

koordynacji, by zmieścić skomplikowany układ<br />

przewodów w minimalnych przestrzeniach<br />

międzystropowych. Skrajnie ograniczona powierzchnia<br />

zaplecza wymagała wprowadzenia<br />

złożonych działań logistycznych i zastosowania<br />

techniki obudowywanych dźwigów.<br />

Ciągłe dążenie do uzyskania optymalnego<br />

efektu funkcjonalnego i architektonicznego<br />

przyczyniło się do efektywnej, choć niepozbawionej<br />

konfliktów, pracy inwestora,<br />

projektanta i wykonawcy. Dla architekta to<br />

niezwykłe doświadczenie – realizacja wizji<br />

i uświadomienie sobie różnic między wyobrażeniem<br />

a fizycznym zmaterializowaniem<br />

się obiektu.<br />

Oznaczenie przestrzeni<br />

Architektura – poza częścią materialną<br />

wiążącą się ze strukturami budowlanymi,<br />

komfortem użytkowania i technologią – jest<br />

też rodzajem komunikatu, symbolu czy znaku<br />

funkcjonującego w przestrzeni zarówno<br />

miast, jak i wnętrz. Nowy zespół budynków<br />

University Business Park był dla nas szansą<br />

uporządkowania dość różnorodnego i nieco<br />

chaotycznego krajobrazu w tym rejonie miasta.<br />

Zrytmizowane i jednorodne sekwencje<br />

zabudowy korespondują bryłowo i zastosowanymi<br />

środkami architektonicznymi z typowymi<br />

dla lat 60. modernistycznymi obiektami<br />

sąsiadującymi, a także na zasadzie przyjaznego<br />

kontrastu z zabudową XIX-wieczną.<br />

Wewnętrzny dziedziniec z nowym pasażem<br />

– przesmykiem łączącym dwie ulice – stanowi<br />

nową przestrzeń publiczną, powiązaną<br />

bezpośrednio z dwoma holami wejściowymi.<br />

Wskutek zunifikowanej wysokości wszystkich<br />

kondygnacji budynku hole poprowadzono<br />

przez dwie kondygnacje, co podkreśla ich<br />

rangę. Dzięki dużym przeszkleniom można<br />

stamtąd podziwiać dziedziniec i odwrotnie –<br />

z dziedzińca widać wnętrze holi. Z części wejściowo-recepcyjnej<br />

odchodzą ciągi do dwóch<br />

zespołów windowych, stanowiących główne<br />

trzony komunikacji pionowej. Wyjścia z dźwigów<br />

prowadzą do przestrzeni wspólnych, skąd<br />

można przejść do stref autonomicznych jednostek.<br />

System przestrzeni publicznych budynku<br />

charakteryzuje się wykorzystaniem czarnego,<br />

polerowanego granitu i paneli z ciepłego, naturalnego,<br />

jasnego koloru brzozowego forniru,<br />

tworzących kontrast. Oba materiały zastosowano<br />

w formie dużych, jednorodnych elementów.<br />

Występują na ścianach, podłogach<br />

i sufitach, zapewniając wyjątkową atmosferę.<br />

Narożnik obiektu<br />

Przede wszystkim forma<br />

Kształtując zespół dużych, prostych brył budynku<br />

University Business Park, zastosowaliśmy<br />

technikę rozbicia głównych kubatur na płaszczyzny<br />

elewacji, poprzez użycie przestrzennych<br />

ram o różnej szerokości części poziomych. Elementy<br />

wykończono matową, aksamitną czernią<br />

tynku mineralnego. Płaszczyzny wewnątrz ram<br />

są tworzone przez duże panele ciemnoszarej,<br />

polerowanej powierzchni kompozytowych kasetonów.<br />

Wymiary okien odpowiadają wysokości<br />

kondygnacji. Zastosowano ukryte ramiaki,<br />

obudowę części otwieranej wykonaną z perforowanej<br />

blachy w płaszczyźnie elewacji oraz<br />

białe „żyletki”, również z otworami. Właśnie te<br />

wstęgi blachy stanowią główny środek wyrazu,<br />

nadają charakter i określają architekturę budynków.<br />

Rzucając cień i odbijając się w polerowanych<br />

panelach lub szkle, zmieniają i „odrealniają”<br />

widok, w zależności od oświetlenia i miejsca,<br />

z którego się patrzy. Tworzą dynamiczne obrazy<br />

cienia lub mgławicowej, koronkowej przestrzeni<br />

wypełniającej bielą czarne obramowanie.<br />

Efekt, jaki uzyskaliśmy, zaskoczył nas siłą<br />

wyrazu i różnorodnością oddziaływania. Potwierdziło<br />

się, jak wielki potencjał kryją powłoki<br />

perforowane, siatkowe czy transparentne.<br />

Lokalizacja/adres Łódź, ul. Wólczańska<br />

Pracownia projektowa NOW Biuro Architektoniczne sp. z o.o.<br />

Architekt prowadzący Andrzej Owczarek<br />

Architekci Piotr Podsadny, Adam Niedośpiał<br />

64 świat świat architektury<br />

świat architektury 65<br />

Współpraca<br />

Data opracowania 2007–2009 r.<br />

Data realizacji 2008–2010 r.<br />

Inwestor GTC Com 3 sp. z o.o.<br />

Powierzchnia<br />

całkowita<br />

Powierzchnia<br />

zabudowy<br />

Remigiusz Strzelecki, Łukasz Kochanek,<br />

Agnieszka Podsadna, Marta Błaszczykiewicz<br />

60 480 m 2<br />

6 666 m 2<br />

Kubatura brutto 240 288 m 3<br />

Generalny<br />

wykonawca<br />

Wykonawca elewacji<br />

kamiennych<br />

Panele kompozytowe<br />

Larson<br />

arch. Andrzej Owczarek<br />

STRABAG sp. z o.o.<br />

Budownictwo Ogólne i Inżynieryjne<br />

Montmar Stanisław Sikora<br />

Alucoil SA<br />

Wnętrze zespołu<br />

fot. archiwum NOW

Realizacje w Polsce<br />

OXYGEN<br />

Biurowiec w Szczecinie<br />

Budynek i jego najbliższe sąsiedztwo<br />

Uwieńczeniem prac projektowych<br />

nad tym obiektem<br />

było nadanie mu nazwy.<br />

Uznaliśmy, że OXYGEN będzie<br />

dobrze wyglądał w sąsiedztwie<br />

GALAXY. Szkoda tylko, że na<br />

otwarciu nie pojawił się<br />

Jean-Michel Jarre…” – mówią<br />

członkowie pracowni Arch-Deco.<br />

Hol – strefa oczekiwania<br />

Budynek został zlokalizowany przy skrzyżowaniu<br />

ulic Wyzwolenia i Malczewskiego. Sąsiadują<br />

z nim: Centrum Handlowe Galaxy i obiekty<br />

Spółdzielni Mieszkaniowej „Śródmieście”.<br />

Urbanistyka i funkcja<br />

Bryła obiektu stanowi zamknięcie widokowe<br />

ulic Wyzwolenia i Rajskiego, a jej kształt<br />

wpisuje się w układ pierzei tej pierwszej. Charakterystyczne<br />

wycofanie dwóch ostatnich<br />

kondygnacji to wynik dbałości projektantów<br />

o optymalne doświetlenie mieszkań znajdujących<br />

się w sąsiednich budynkach. Podkreślono<br />

horyzontalny układ założenia urbanistycznego.<br />

Pasowe formy przełamano jedynie czernią<br />

pionowych elementów elewacji wschodniej<br />

i zachodniej. Dzięki temu budynek stał się integralną<br />

częścią dzielnicy Śródmieście.<br />

Usytuowanie obiektu w centralnej części<br />

działki pozwoliło na zagospodarowanie pozostałej<br />

części terenu miejscami postojowymi<br />

(tak istotnymi w centrum miasta) oraz niską<br />

zielenią. Układ przestrzenny dzieli biurowiec<br />

na 3 trakty. Dwa zewnętrzne, doświetlone<br />

światłem dziennym, zapewniające optymalną<br />

lokalizację pomieszczeń pracy, oraz środkowy<br />

– ciemny, w którym znajdują się pomieszczenia<br />

techniczne, sale konferencyjne,<br />

aneks socjalny, niewymagające doświetlenia<br />

bezpośredniego. Uzyskanie optymalnej powierzchni<br />

użytkowej było głównym celem<br />

procesu projektowego. Uwzględniono jedynie<br />

komunikację ogólną w obrębie trzonów<br />

schodowo-windowych i zespoły sanitariatów<br />

ogólnodostępnych. Klientom umożliwiono<br />

aranżację wnętrz zgodnie z potrzebami<br />

i systematyką pracy. Z góry założono jedynie,<br />

że biura należy realizować w systemie open<br />

space, ponieważ jest najbardziej optymalny<br />

i pozwala na najlepsze wykorzystanie przestrzeni<br />

biurowej. W efekcie powstały wnętrza<br />

nowoczesne, przestrzenne i doskonale<br />

doświetlone.<br />

Na ostatnich kondygnacjach zaprojektowano<br />

taras oraz balkon wykończone deckiem.<br />

Wycięcie bryły budynku, choć zostało podyktowane<br />

warunkami miejscowymi (sąsiedztwo<br />

bloku mieszkalnego), stanowi ciekawe urozmaicenie.<br />

Dzięki temu użytkownicy ostatnich<br />

pięter zyskali miejsce odpoczynku z widokiem<br />

na port i rzekę, zlokalizowane w północnowschodniej<br />

części Szczecina.<br />

Architektura i wykończenia<br />

Elewacje budynku rozwiązano w systemie<br />

fasady wentylowanej z dwoma rodzajami<br />

okładzin z kamienia naturalnego – czarnego<br />

granitu oraz płyty w kolorze srebrnym. Na<br />

krótkich elewacjach również zastosowano<br />

kamień i przestrzenne elementy plastyczne.<br />

Okna wycofano w stosunku do płaszczyzny<br />

okładziny, a narożniki elewacji sięgają poza<br />

lico ściany. Srebrne fragmenty ujednolicono<br />

z powierzchniami okien i pozostałych części.<br />

Elewacje te podzielono poziomymi parapetami<br />

z profili aluminiowych, które wyraźnie<br />

zaznaczyły powtarzalny rytm horyzontalny.<br />

W obrębie pasów okiennych zastosowano<br />

nieregularnie rozrzucone pionowe „żyletki”,<br />

które nadają konstrukcji lekkości i wprowadzają<br />

elementy asymetryczne.<br />

W częściach wspólnych ujednolicono<br />

wykończenia. Utrzymano je w tonacji jasnych<br />

szarości oraz czerni. Na podłogach<br />

oraz ścianach holi windowych zastosowano<br />

czarny kamień. Hol główny i recepcja są<br />

wykonane podobnie, ale dodatkowo wprowadzono<br />

drewniane elementy wykończeniowe<br />

(recepcja) oraz czerwone meble.<br />

W strefie wejściowej zastosowano aluminiowy<br />

sufit listwowy. Zabieg ten uatrakcyjnia<br />

przestrzeń wejścia i wyraźnie nawiązuje<br />

do linearnych układów kompozycyjnych budynku.<br />

66 świat świat architektury świat architektury 67<br />

Recepcja<br />

Powierzchnie biurowe do wynajęcia<br />

Arch-Deco<br />

Strefa kuchenna<br />

WYWIAD Z EKSPERTEM<br />

Agnieszką Hoffmann<br />

firma LIRA<br />

Nocna iluminacja biurowca Oxygen oparta<br />

została na interesującej koncepcji pasów świetlnych<br />

zlokalizowanych zarówno w posadzce, jak<br />

i w obrębie detali architektonicznych. Jaki produkt<br />

został zastosowany do osiągnięcia tego efektu?<br />

Fenomen iluminacji polega na tym, że operując<br />

sztucznym światłem, możemy zwiększyć<br />

atrakcyjność obiektu, wyeksponować detale architektoniczne,<br />

ukazać wygląd różny od dziennego.<br />

W przypadku biurowca Oxygen zastosowaliśmy<br />

oprawy iluminacyjne LIRA DISCOVERY, przeznaczone<br />

do montażu na suficie oraz elewacji.<br />

Jakiego rodzaju barwa światła jest polecana<br />

do tego typu rozwiązań?<br />

Dobór kolorystki iluminacji to pierwszy element,<br />

na który należy zwrócić uwagę. Ogólną<br />

zasadą jest zastosowanie widma światła zgodnego<br />

z kolorami elewacji – ciepłymi i zimnymi. Dla<br />

biurowca Oxygen wybraliśmy barwę zimną.<br />

Zajmowali się Państwo również oświetleniem<br />

wnętrz, w tym holu głównego, w którym zastosowano<br />

nietypowe oprawy oświetleniowe. Co<br />

podyktowało takie rozwiązanie?<br />

Projekt oświetlenia holu opierał się na koncepcji<br />

zmiany nastroju wnętrz. Zastosowaliśmy<br />

oprawy TIAN XIA firmy Artemide (seria Metamorfosi),<br />

które pozwalają na kreację licznych<br />

efektów kolorystycznych i aranżacji świetlnych<br />

wnętrza. Bazę stanowią trzy kolory (czerwony,<br />

zielony, niebieski) z których można uzyskać wiele<br />

różnorodnych barw i tym samym stworzyć niepowtarzalną<br />

atmosferę pomieszczenia. Pilotem<br />

można zaprogramować ustawienia lub sterować<br />

nim indywidualnie wg własnych potrzeb. Takie<br />

nietypowe oprawy dobrze komponują się z nowoczesnym<br />

wnętrzem holu biurowca.<br />

Kiedy momencie architekt winien skontaktować<br />

się z dostawcą oświetlenia, aby uzyskać spójny<br />

i elegancki efekt, jaki osiągnięto w realizacji<br />

Oxygen?<br />

Najlepiej w czasie tworzenia koncepcji, ale<br />

możemy rozpocząć współpracę na każdym etapie<br />

realizacji projektu i osiągnąć zamierzony efekt<br />

końcowy.

Strefa wejściowa nocą<br />

... i w dzień<br />

Detale<br />

Czy wizja obiektu powstała od razu<br />

po przyjeździe na działkę? A może wymagała<br />

wielu zmian i transformacji?<br />

Oxygen nie został zrealizowany według<br />

pierwszej koncepcji. Pracowaliśmy nad<br />

tym obiektem od wielu lat. Pierwsze szkice<br />

z 2001 r. zakładały czterokondygnacyjny budynek.<br />

Projekt rozwijał się zależnie od planów<br />

inwestora, nabierając powoli ostatecznych<br />

kształtów. Prace nad osiągnięciem satysfakcjonującego<br />

wyglądu bryły architektonicznej<br />

wymagały wielu uzgodnień, konsultacji. Wykonaliśmy<br />

kilka wariantów, które modyfikowaliśmy<br />

lub całkiem zmienialiśmy. Założenia<br />

klienta były bardzo konkretne. Sądzę, że uzyskaliśmy<br />

optymalny efekt, a budynek wpisuje<br />

się w krajobraz tej części Szczecina.<br />

Uwieńczeniem prac projektowych nad<br />

tym obiektem było nadanie mu nazwy. Uznaliśmy,<br />

że OXYGEN będzie dobrze wyglądał<br />

w sąsiedztwie GALAXY. Szkoda tylko, że na<br />

otwarciu nie pojawił się Jean-Michel Jarre…<br />

Piszą Państwo, że głównym celem<br />

procesu projektowego było uzyskanie<br />

jak największej powierzchni użytkowej.<br />

Jakie decyzje zapewniły korzystne<br />

parametry?<br />

W przypadku każdego budynku, którego<br />

powierzchnia jest przeznaczona na wynajem,<br />

inwestorowi najbardziej zależy na uzyskaniu<br />

właściwej proporcji pomiędzy przestrzenią<br />

ogólnodostępną a powierzchnią najmu.<br />

Oxygen nie był wyjątkiem od tej reguły.<br />

Ograniczały nas jednak parametry zewnętrzne,<br />

np. linia zabudowy wzdłuż ul. Malczewskiego,<br />

utrzymanie odpowiedniej odległości<br />

od sąsiedniego budynku itp. Zoptymalizowaliśmy<br />

rzut przestrzennie. Dotyczyło to przede<br />

wszystkim powtarzalnych trzonów komunikacyjnych,<br />

ponieważ ich układ ma duży<br />

wpływ na funkcjonalność budynku. Lokalizacja<br />

w ciemnym trakcie holi windowych i toalet<br />

dla najemców również miała duże znaczenie.<br />

Przykładowo, ogólnodostępny węzeł sanitarny<br />

na każdym piętrze budynku pozwala<br />

klientom na aranżację swojej przestrzeni, bez<br />

konieczności uwzględnienia toalet. Dodatkowo,<br />

powierzchnie biurowe podzielono na<br />

na 2 części: jasną i ciemną (trakt środkowy),<br />

w której najemcy mogą lokalizować serwerownie,<br />

sale konferencyjne itp., bez straty doświetlonej<br />

powierzchni pracy. Budynek został<br />

zaprojektowany tak, żeby spełnić wymagania<br />

wszystkich potencjalnych klientów.<br />

WYWIAD Z PRACOWNIĄ<br />

Twierdzą Państwo, że open space<br />

jest układem najkorzystniejszym w przypadku<br />

organizacji biur, ale są firmy (np.<br />

pracownie architektoniczne), w których<br />

się nie sprawdza.<br />

System open space jest najlepszy w przypadku<br />

pracy typowo biurowej. Projektujemy<br />

wiele obiektów, w tym urzędy, gdzie również<br />

propagujemy ten sposób rozwiązania<br />

przestrzennego. Zapewnia on optymalne<br />

zagospodarowanie przestrzeni, likwidując<br />

problem klaustrofobicznych warunków pracy,<br />

czyli małych, zamkniętych pokoi. Oczywiście,<br />

w każdej przestrzeni otwartej muszą znajdować<br />

się niskie ścianki w celu zapewnienia<br />

komfortu pracy oraz oddzielne pokoje rozmów<br />

i sale konferencyjne. Takie rozwiązania<br />

znajdują się w biurowcu Oxygen.<br />

Warto zauważyć, że w obiekcie przewidziano<br />

również przestrzenie z pokojami – jest<br />

to np. przychodnia lekarska na jednym z pięter.<br />

Specyfika pracy placówki zdrowia wymaga<br />

podziału na gabinety. Niemniej staramy się<br />

projektować zwłaszcza przestrzenie otwarte<br />

– także siedziba naszego biura, w którym<br />

pracuje ok. 40 osób, jest dowodem na to,<br />

że układ open space umożliwia lepszy kontakt<br />

między pracownikami, co pozytywnie<br />

wpływa na kreatywność, wymianę informacji<br />

i pomysłów.<br />

Jakie inne rozwiązania zapewniają<br />

pracownikom komfort?<br />

Na to składa się wiele czynników. Możemy<br />

zacząć od komunikacji – obiekt znajduje<br />

się w centralnej części miasta. Znakomity dojazd<br />

zapewniają zarówno środki komunikacji<br />

miejskiej (autobusy, tramwaje), jak i samochody.<br />

Ponadto, budynek charakteryzuje duża<br />

i sprawna przepustowość ruchu pracowników.<br />

Został wyposażony w 6 wind osobowych<br />

(nie licząc dźwigów dla ekip ratowniczych),<br />

dostępnych z holu wejściowego, co<br />

umożliwia szybkie przemieszczanie się dużej<br />

liczby użytkowników.<br />

Oxygen jest wyposażony w wentylację<br />

mechaniczną opartą na systemie pomp ciepła,<br />

zapewniającą nawiew świeżego powietrza,<br />

ciepłego lub chłodnego, w zależności od<br />

preferencji. To rozwiązanie pozwala także na<br />

ograniczenie kosztów eksploatacji budynku<br />

w stosunku do tradycyjnych systemów klimatyzacyjnych.<br />

Zastosowane materiały, dbałość<br />

o parametry akustyczne pomieszczeń, doskonałe<br />

doświetlenie wnętrz, prosta i czy-<br />

telna komunikacja wewnątrz budynku – to<br />

wszystko podwyższa komfort pracy.<br />

Czy we wnętrzach znalazły się klasyczne<br />

rozwiązania dla biurowców,<br />

tj. podłogi techniczne, sufity podwieszone,<br />

ukryte ogrzewanie?<br />

Zaprojektowane rozwiązania zapewniają<br />

dosyć dużą elastyczność w prowadzeniu instalacji.<br />

Podłoga podniesiona, pod którą znajdują<br />

się elementy instalacji elektrycznych, umożliwia<br />

swobodne aranżowanie i wprowadzanie<br />

zmian we wnętrzach biurowych. Wentylacja<br />

pomieszczeń została ukryta nad sufitem podwieszonym.<br />

Dzięki zastosowaniu systemu<br />

wentylacyjnego uniknięto tradycyjnych grzejników<br />

w pomieszczeniach, co umożliwia swobodne<br />

ustawienie zabudowy meblowej.<br />

W fasadach uwagę przykuwają<br />

pasy przeszkleń. Jakiego rodzaju konstrukcja<br />

pozwoliła na realizację tego<br />

założenia?<br />

Pasy okienne pierwotnie zaprojektowaliśmy<br />

jako system fasadowy, który później został<br />

zastąpiony standardowym rozwiązaniem<br />

aluminiowej ślusarki okiennej. Przeszklenia<br />

podzielono na moduły o osiowej szerokości<br />

2,55 m (odpowiadające założeniom minimalnego<br />

rozstawu pomieszczenia pracy), zawierające<br />

skrzydło uchylne oraz stałe. Ponieważ<br />

obiekt znajduje się w ruchliwej części miasta<br />

i jest narażony na hałas ulicy, łączenia okienne<br />

dodatkowo doszczelniono elementami izolującymi<br />

akustycznie.<br />

Czy zastosowano iluminację nocną?<br />

Nasza firma zwraca szczególną uwagę<br />

na to zagadnienie. Wcześniejsze realizacje,<br />

np. budynek Wydziału Oceanografii UG czy<br />

siedziba Grupy Lotos SA, są dowodem na<br />

to, z jakim pietyzmem podchodzimy do nocnej<br />

prezencji obiektów. Tym razem naszym<br />

zamierzeniem było uzyskanie stonowanego,<br />

kameralnego efektu. Po zapadnięciu zmroku<br />

obiekt jest oświetlony rozrzuconymi na elewacjach<br />

pasami świetlnymi. Nieregularność<br />

w lokalizowaniu opraw pozwoliła (podobnie<br />

jak pionowe „żyletki” pomiędzy oknami) na<br />

przełamanie harmonijnej powtarzalności podziałów<br />

elewacji.<br />

<strong>Świat</strong>łem podkreśliliśmy również strefę<br />

wejścia – naprzeciwległe oprawy w daszku<br />

oraz w posadzce zaznaczają tę najważniejszą<br />

część obiektu. Podświetlono także płaszczyznę<br />

totemu informującego o najemcach oraz<br />

znaki indentyfikacyjne – nazwę Oxygen nad<br />

ARCH-DECO<br />

wejściem głównym i logo obiektu na szczycie<br />

zachodniej ściany. W najbliższym czasie, nad<br />

attyką od strony południowej, pojawią się neony<br />

najważniejszych klientów, uatrakcyjniając<br />

nocny wygląd budynku.<br />

Proszę opowiedzieć o rozwiązaniach<br />

dotyczących zagospodarowania terenu.<br />

Budynek jest zlokalizowany na rogu ulic<br />

Malczewskiego i Wyzwolenia. Zachodnia<br />

i południowa strona graniczą bezpośrednio<br />

z przestrzenią miejską. Wejście główne zaaranżowano<br />

jako przedpole, niewielki trawnik<br />

i niska zieleń optycznie oddzielają je od<br />

chodnika ulicy. Parking wokół budynku został<br />

odgrodzony jedynie szlabanami. Nie zaprojektowaliśmy<br />

żadnych barier ograniczających ruch<br />

pieszy wokół biurowca. Pamiętając, że jest to<br />

centrum miasta, ze zlokalizowanymi wokół budynkami<br />

mieszkalnymi, a także przedszkolem<br />

i szkołą, nie chcieliśmy utrudniać okolicznym<br />

mieszkańcom poruszania się po tym terenie.<br />

Największą część działki zajmują miejsca postojowe,<br />

co jest oczywiste z uwagi na funkcję<br />

obiektu i liczbę pracujących tam osób.<br />

Przed budynkiem zlokalizowaliśmy niewielką<br />

przestrzeń zagospodarowaną niską<br />

zielenią. Wyróżniliśmy w ten sposób strefę<br />

wejścia, rozdzielając powierzchnie ruchu pieszego.<br />

Wykorzystaliśmy też naturalne nachylenie<br />

ul. Malczewskiego – dzięki temu mogliśmy<br />

usytuować schody, które doskonale<br />

podkreślają i eksponują wejście. Budynek jest<br />

również dostępny „bezprogowo” od strony<br />

ul. Wyzwolenia. Udało się zachować dużą<br />

część zieleni istniejącej – przede wszystkim<br />

szpaler drzew przy ul. Malczewskiego.<br />

Jak przebiegały prace nad projektem<br />

wnętrz? Rozważanych było kilka<br />

różnych koncepcji czy inwestor od razu<br />

zaakceptował czarne płaszczyzny kamienia?<br />

Finalna koncepcja wykończenia wnętrz budynku<br />

pojawiła się dopiero po ustaleniu jego<br />

ostatecznej formy zewnętrznej. To pozwoliło<br />

na spójne zgranie wizualnej strony wnętrza<br />

z zewnętrzną prezencją. Przedstawiliśmy<br />

inwestorowi naszą wizję wykończenia holu<br />

głównego, która została później zrealizowana<br />

w niezmienionej formie.<br />

Dziękujemy za rozmowę i gratulujemy<br />

udanej realizacji.<br />

Rozmawiał Adam Osiński<br />

Oświetlenie w holu<br />

Lokalizacja/adres Szczecin, ul. Malczewskiego<br />

68 świat świat architektury świat architektury 69<br />

Pracownia<br />

projektowa<br />

fot. Piotr Krajewski, Joanna Dybowska<br />

Arch-Deco sp. z o.o.;<br />

Gdynia ul. Starowiejska 41-43<br />

Zbigniew Reszka,<br />

Michał Baryżewski<br />

Architekt prowadzący Michał Dolistowski<br />

Architekci<br />

Paweł Kwiecień<br />

(architektura wnętrz)<br />

Data<br />

opracowania<br />

2007–2009 r.<br />

Data realizacji 2009/2010 r.<br />

Inwestor Echo Investment SA<br />

Powierzchnia całkowita 21 184 m2 Powierzchnia<br />

zabudowy<br />

1 872 m2 Kubatura brutto 80 941 m3 Oświetlenie wewnętrzne<br />

i iluminacja<br />

Lira sp. z o.o.<br />

Elewacje frontowa i boczna

Realizacje w Polsce<br />

W sąsiedztwie tytułowej inwestycji<br />

przeważa niska zabudowa o funkcjach usługowych<br />

i mieszkaniowych, której gabaryty<br />

wzięto pod uwagę w trakcie pracy nad koncepcją<br />

architektoniczną. Stąd ten trójkondygnacyjny<br />

(w tym jeden poziom podziemny)<br />

obiekt ma wysokość niewiele ponad 11 m.<br />

Podstawę opracowania stanowiła natomiast<br />

stosowna decyzja o warunkach zabudowy.<br />

Gabaryty obiektu wpisano w rzut<br />

o planie zbliżonym do prostokąta, prowadzonym<br />

zgodnie z kształtem działki, obowiązującymi<br />

przepisami oraz z uwzględnieniem<br />

maksymalnego wykorzystania<br />

powierzchni. Przeanalizowano kierunki<br />

świata oraz możliwość zaprojektowania<br />

optymalnej ilości miejsc parkingowych i postojowych<br />

dla autobusów.<br />

Zagospodarowanie<br />

terenu<br />

Obszar inwestycji sąsiaduje z ulicami<br />

Wyścigową i Radomskiego. Znajduje się pod<br />

zarządem Publicznej Szkoły Podstawowej<br />

nr 4, a należy do Gminy Miasta Radomia.<br />

Obok placówki dydaktycznej istniały już<br />

bieżnia o długości 100 m, boisko oraz zieleń.<br />

Oprócz pływalni, zlokalizowanej wzdłuż<br />

osi północ-południe, architekci zaprojektowali<br />

parking, boisko o wymiarach 44x24 m<br />

(1056 m 2 ), a także szereg instalacji mediów<br />

oraz drenaży. Ponadto, uporządkowano istniejące<br />

trawniki i posadzono klony kuliste,<br />

jarzęby szwedzkie oraz krzewy jałowca pośredniego.<br />

Wejście główne zaakcentowano za pomocą<br />

podcienia i usytuowano od strony<br />

południowej. W sąsiedztwie zaplanowano<br />

59 miejsc postojowych, w tym 7 dla osób<br />

niepełnosprawnych. W zachodnio-południowej<br />

części parkingu zlokalizowano<br />

stację trafo, obsługującą inwestycję. Autokary<br />

mogą parkować w zatoczce przy<br />

ul. Radomskiego, gdzie w kolejnym etapie<br />

inwestycji powstanie dodatkowych<br />

14 miejsc dla samochodów osobowych.<br />

Drogę przeciwpożarową poprowadzono<br />

wzdłuż wspomnianej ulicy, a na tere-<br />

Budowanie architektonicznego wyrazu<br />

obiektu rozpoczęto od podzielenia kubatury<br />

na dwie bryły. W części wyższej zlokalizowano<br />

nieckę basenową, a w niższej<br />

– zespół pomieszczeń pomocniczych.<br />

Budynek spełnia wymagania <strong>Świat</strong>owej<br />

Federacji Pływackiej (FINA) oraz Polskiego<br />

Związku Pływackiego.<br />

KRYTA PŁYWALNIA W RADOMIU<br />

Panorama kompleksu<br />

nie inwestycji usytuowano dwa hydranty<br />

przeciwpożarowe. Wejście techniczne<br />

zlokalizowano od strony wschodniej, gdzie<br />

przewidziano, wzdłuż ściany budynku, dojazd<br />

technologiczny. Zespół oświetlono<br />

z zewnątrz, ze szczególnym uwzględnieniem<br />

boiska.<br />

Dojścia piesze prowadzące od ul. Wyścigowej<br />

wykonano z kostki betonowej.<br />

Zadbano o osoby niepełnosprawne, dla<br />

których zaprojektowano platformę pionową,<br />

dzięki której mogą dostać się bezpośrednio<br />

do wejścia głównego. Układ ruchu<br />

pieszych uwzględnia także ewentualną<br />

ewakuację. Wokół budynków wykonano<br />

opaskę żwirową.<br />

<strong>Obiekt</strong> przy ul. Wyścigowej<br />

Strefa wejściowa<br />

70 świat świat architektury<br />

świat architektury 71<br />

Basen<br />

Funkcja<br />

Zespół o charakterze rekreacyjnosportowym<br />

przeznaczony jest dla mieszkańców<br />

miasta i turystów. Przewidziano<br />

również możliwość rozgrywania zawodów<br />

o zasięgu krajowym. W strefie wejściowej<br />

– holu głównym – zlokalizowano szatnię<br />

odzieży wierzchniej, portiernię, sklepik<br />

oraz sanitariaty. W hali znajdują się baseny:<br />

sportowy (o wymiarach 25x16 m), rekreacyjno-szkoleniowy<br />

(10x12,60 m), rekreacyjny,<br />

jacuzzi, dwie zjeżdżalnie rurowe<br />

(długość zjazdu – 67,10 m i 74,65 m, spadek<br />

– ok. 9,3% i 11,3%) oraz brodzik dla<br />

dzieci. Do transportu osób niepełnosprawnych<br />

przeznaczono dwa wózki pływające,<br />

na które użytkownik przesiada się już<br />

w szatni. Dzięki zastosowaniu odpowiednich<br />

rolet część rekreacyjną można oddzielić<br />

od sportowej. Widownia na 300 osób,<br />

ze składanymi siedziskami z PCV, dostępna<br />

jest z piętra pierwszego. Tam wyodrębnione<br />

zostały sanitariaty, część biurowa,<br />

bufet suchy z zapleczem (catering), zespół<br />

rekreacyjny z łaźnią parową i sauną fińską,<br />

wyposażony w indywidualną część szatniową.<br />

Piętro obsługują dwie klatki schodowe<br />

oraz winda osobowa. Dla pracowników<br />

przewidziano dodatkowy pion, który<br />

w razie zagrożenia może stanowić przejście<br />

ewakuacyjne.

Zaplecze obejmuje szatnie, pomieszczenia<br />

dla ratowników, sędziów, punkt higieniczno-sanitarny,<br />

ogólnodostępne toalety<br />

i magazyn sprzętu basenowego. W przyziemiu<br />

zaprojektowano pomieszczenia techniczne,<br />

szatnie i zespoły sanitarno-natryskowe<br />

dla personelu.<br />

Architektura<br />

Głównym założeniem była minimalizacja<br />

kubatur w stosunku do funkcji, a co<br />

się z tym wiąże – optymalizacja kosztów<br />

eksploatacji budynku. Wyrażono to prowadząc<br />

spadek dachu według kształtu widowni,<br />

dzięki czemu uzyskano kameralny<br />

charakter przestrzeni relaksacyjnych.<br />

Architekci podkreślają zastosowanie<br />

materiałów tradycyjnych. Wykorzystano<br />

drewno, które posłużyło do wykonania<br />

części konstrukcji, szkło, a także – współgrające<br />

z całością – okładziny elewacyjne<br />

imitujące drewno (białe, akrylowe, szare)<br />

oraz żywiczne tynki. Aby podkreślić<br />

charakter fasad zastosowano aluminiowe<br />

stolarki okienne, drzwiowe oraz parapety<br />

z tego samego materiału. Fasady szklane<br />

o konstrukcji aluminiowej wsparto słupami<br />

drewnianymi.<br />

Niecki basenowe wykonano ze stali<br />

nierdzewnej. Sportowy ma głębokość od<br />

135 cm do 180 cm i temperaturę wody<br />

28°C. Wyposażenie i oznaczenia opracowano<br />

zgodnie z zaleceniami FINA. Zastosowano<br />

również drabinki ze stali nierdzewnej<br />

oraz elementy ruchome, np. bramki<br />

do gry w piłkę wodną. 12 reflektorów ze<br />

stali nierdzewnej umożliwia podświetlenie<br />

wody.<br />

Basen rekreacyjno-sportowy jest płytszy<br />

– ma głębokość od 0,9 m do 1,2 m<br />

i zastosowano w nim dno o powierzchni<br />

antypoślizgowej. Podobnie zrealizowano<br />

nieckę rekreacyjną, w której woda ma<br />

wyższą temperaturę – 30°C. Dodatkowo,<br />

pojawiły się tu schodki ruchome, urządzenia<br />

do masażu karku, ścienne, grota<br />

o konstrukcji ścianki działowej ze stali<br />

szlachetnej, gdzie wywoływana jest niewielka<br />

fala, parasol wodny, gejzer powietrzny,<br />

leżanka podwodna z masażem<br />

oraz oświetlenie podwodne – 7 opraw.<br />

Brodzik dla dzieci ma głębokość 30 cm i<br />

antypoślizgowe dno. Warto podkreślić, że<br />

zlokalizowano tu stanowisko dla ratownika.<br />

Zjeżdżalnie rurowe typu anakonda<br />

są zabezpieczone systemem sygnalizacji<br />

świetlnej oraz barierkami. <strong>Obiekt</strong> zasilają<br />

również kolektory energii słonecznej,<br />

które służą podgrzewaniu wody<br />

w nieckach. Posadzki wokół basenów,<br />

Prace budowlane<br />

Zjeżdżalnie rurowe<br />

Jacuzzi<br />

fot. Marian Strudziński – UM Radom oraz archiwum ARCAD<br />

Lokalizacja/adres Radom, ul. Wyścigowa 49, Aquapark Neptun<br />

Pracownia projektowa ARCAD sp. z o.o. spółka komandytowo-akcyjna<br />

Architekt prowadzący mgr inż. arch. Andrzej Jurkiewicz<br />

Współpraca mgr inż. Piotr Gawior<br />

Data opracowania 2009 r.<br />

Data realizacji 2010 r.<br />

Inwestor Gmina Miasta Radom<br />

Powierzchnia całkowita 6 324 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 2 158 m 2<br />

Kubatura brutto 22 480 m 3<br />

Generalny wykonawca<br />

Konstrukcje z drewna<br />

klejonego<br />

Skanska SA Oddział Budownictwa<br />

Ogólnego w Warszawie<br />

Lilleheden sp. z o.o.<br />

Basen sportowy<br />

Strefa rekreacyjna<br />

w szatniach i natryskach wykonano z gresów<br />

i płytek ceramicznych antypoślizgowych,<br />

a w miejscach szczególnie niebezpiecznych zastosowano<br />

powierzchnie ryflowane.<br />

Materiały<br />

i rozwiązania<br />

<strong>Obiekt</strong> ma konstrukcję szkieletową słupowo-ryglową,<br />

monolityczną. Zastosowano<br />

stropy wylewane w postaci pasm płytowych<br />

i płyt krzyżowo-zbrojonych, opartych na ścianach<br />

murowanych. Przekrycie hali basenowej<br />

składa się z dźwigarów drewnianych w rozstawie<br />

osi 6,30 m. Fundamenty i ściany kondygnacji<br />

podziemnych zrealizowano jako żelbetowe,<br />

monolityczne i szczelne, również pod nieckami.<br />

Ściany nośne kondygnacji nadziemnych wymurowano<br />

i zastosowano układ słupów oraz<br />

podciągów żelbetowych.<br />

Stropodach hali basenowej wykonano<br />

z dźwigarów z drewna klejonego oraz blachy<br />

trapezowej powlekanej, mocowanej do płatwi.<br />

Te ostatnie opracowano jako wolno podparte<br />

na konstrukcji głównej. Elementy drewniane<br />

zostały zabezpieczone przed ogniem i korozją<br />

biologiczną – impregnatem. Nad częścią<br />

niższą zaprojektowano stropodach żelbetowy<br />

niewentylowany z attyką. Dachy wykończono<br />

systemowymi papami termozgrzewalnymi,<br />

NRO o posypce w kolorze szarym.<br />

W pomieszczeniach „suchych” zastosowano<br />

sufity systemowe, mineralne, w kolorze białym.<br />

W „mokrych” zaproponowano rozwiązania<br />

odporne na wilgoć, o powierzchni zmywalnej,<br />

wsparte na konstrukcji nośnej ze stali ocynkowanej,<br />

malowanej proszkowo i lakierowanej.<br />

Boisko wykonano z przepuszczającej wodę<br />

warstwy poliuretanowej o grubości 13 mm, na<br />

podkładzie mineralno-syntetycznym z obudową<br />

z kamienia łupanego. Całość oparto na podbudowie<br />

z warstwy piasku, wykonano drenaż<br />

i odwodnienie liniowe. Wśród elementów małej<br />

architektury znalazły się ławeczki, stojaki na rowery<br />

(ok. 50 szt.), kosze na śmieci, ogrodzenie<br />

terenu.<br />

72 świat świat architektury<br />

świat architektury architektury 73

Im Ausland<br />

ARCHITEKTURA TO WIEDZA<br />

ARCHITECTURE<br />

IS KNOWLEDGE<br />

An interview with Carson Chan<br />

“Traditionally, the architecture exhibition has been<br />

a place for the display of representations — like<br />

models and drawings. I think displays can themselves<br />

show architecture without recourse to representation.”<br />

– Carson Chan describes his curator<br />

work in conversation with Marcin Szczelina.<br />

First of all I would like to ask about your definition of architecture.<br />

It is the spatial practice of a body of knowledge dealing with<br />

socio-historical contexts, structures and subjective experience.<br />

You often repeat that ‘not all buildings are architecture’.<br />

In order to understand this sentence we should probably come<br />

back to your definition, but I was wondering in what way you define<br />

the building and evaluate architecture? What method do you<br />

use to execute this rating?<br />

Buildings are physical structure we live in. They protect us<br />

from the environment. Architecture, in the form of a building,<br />

happens when we wish to communicate ideas or concepts<br />

through its structures. Traditionally, the ideas conveyed<br />

through buildings told us about living our well being and socio-<br />

Wywiad z Carsonem Chanem<br />

„Tradycyjnie wystawy architektoniczne<br />

służyły demonstracji modeli budynków<br />

i rysunków. Myślę, że ekspozycje same<br />

w sobie mogą prezentować architekturę,<br />

bez uciekania się do przedstawień”<br />

– opisuje pracę kuratora Carson Chan<br />

w rozmowie z Marcinem Szczeliną.<br />

Przede wszystkim chciałbym Cię zapytać o definicję<br />

architektury.<br />

Jest to praktyka przestrzenna bazująca na wiedzy dotyczącej kontekstu<br />

społeczno-historycznego, strukturze i doświadczeniu subiektywnym.<br />

Często powtarzasz, że „nie wszystkie budynki są architekturą”.<br />

Aby zrozumieć to zdanie, winniśmy sięgnąć<br />

do definicji, ale zastanawiałem się, w jaki sposób oceniasz<br />

obiekty? Jaką metodę klasyfikacji stosujesz?<br />

Budynki to struktura fizyczna, w której mieszkamy. Chronią nas<br />

przed środowiskiem. Architektura w formie obiektu jest konsekwencją<br />

chęci zakomunikowania pomysłów i idei za pomocą struktury. Tradycyjnie,<br />

koncepcje przekazywane za pomocą budynków informują<br />

o życiu czy dobrobycie, a także są wyrazem myśli społeczno-politycznych.<br />

Podejmowano również próby poetyckiego wyrażenia idei,<br />

przykładowo dekonstruktywizmu, i w różnym stopniu się to udawało.<br />

Architektura nie musi stanowić budynku, ale może manifestować się<br />

fragmentarycznie w innych dyscyplinach, poza klasycznym projektowaniem.<br />

Oczywistymi przykładami są utwory muzyczne Johna Cage’a<br />

czy dzieła Olafura Eliassona.<br />

Czujesz się bardziej krytykiem, pisarzem, architektem<br />

czy kuratorem? Która działalność jest najważniejsza?<br />

Powiedziałbym, że pisarza i kuratora, ale<br />

w kontekście bycia praktykującym architektem.<br />

Przyjechałeś do Wrocławia jako gość<br />

projektu Ex-Architects. Czy takie działania,<br />

jak wykłady, dyskusje dotyczące<br />

problemu tożsamości architektury, są<br />

ważne? Czy zadawanie pytań pomaga definiować<br />

tę dziedzinę?<br />

Tak, takie spotkania są bardzo potrzebne –<br />

szczególnie gdy wśród publiczności obecne są<br />

osoby niezajmujące się architekturą. Przeciętny<br />

człowiek interesuje się filmem, literaturą i muzyką,<br />

ale nie poświęca uwagi budynkom. Mam nadzieję,<br />

że uda się zaangażować ludzi w myślenie<br />

o świecie budownictwa i wadze doświadczeń<br />

związanych z jego procesami i produktami.<br />

Porozmawiajmy o pracy kuratora. Interesuje<br />

mnie postawa, która umożliwia<br />

połączenie wielu Twoich zainteresowań.<br />

Rozwiń i scharakteryzuj te aspekty,<br />

które dotyczyły Neue Nationalgalerie<br />

w Berlinie. Zorganizowałeś tam panel dyskusyjny, w którym<br />

wzięli udział wiodący artyści, architekci i kuratorzy, celem<br />

upamiętnienia 40. rocznicy powstania budynku Miesa van<br />

der Rohe'a. Byłeś również zaangażowany w organizację szeregu<br />

wystaw, m.in. Markus Miessen & Ralf Pflugfelder zaaranżowanej<br />

we współpracy z Johnem McCuskerem; 1 000,<br />

Le Chamois de Messidor, Eemil Karila; Surface Values i wiele<br />

innych. Jak je postrzegałeś jako kurator? Które elementy<br />

były najważniejsze?<br />

Jako kurator próbuję wyrazić architekturę nie przez jej reprezentację,<br />

ale doświadczenie wystawy. W „Programie” [galeria prowadzona<br />

przez rozmówcę – przyp. red.] nigdy nie pokazujemy zdjęć czy rysunków<br />

(rzutów, przekrojów i elewacji). Plan obiektu, poza wymiarami<br />

i ogólnym układem pomieszczeń, zawiera niewiele informacji. Zdjęcie<br />

przedstawia wygląd budynku, ale redukuje podstawowy język architektury,<br />

czyli doświadczenie fizyczne. Wystawy Markusa Miessena,<br />

Ralfa Pflugfeldera i Johna McCuskera, zorganizowane w „Programie”,<br />

to kontynuacja pokazów przygotowanych przez dwóch pierwszych<br />

architektów w Kunstverein w Düsseldorfie. Twórcy chcieli stworzyć<br />

wrażenie wejścia w przestrzeń typową dla katedr – zaciemnili salę<br />

i zastosowali mikrofony kontaktowe pod chodnikiem. Ich funkcją było<br />

wprowadzanie dźwięków do miksera, który wzmacniał echem odgłos<br />

kroków gości. To doświadczenie miało pokazać, w jaki sposób<br />

political ideologies. Architects have also tried to express literary<br />

concepts like deconstruction to varying degrees of success.<br />

Architecture does not have to occur in building, but we may<br />

find moments of it in many other disciplines, outside of classic<br />

design. The music of John Cage, the artwork of Olafur Eliasson<br />

are obvious examples.<br />

Do you feel more a critic, a writer, an architect or a curator?<br />

Which activity is most important to you?<br />

I guess I would say a writer and a curator, but to the point of being<br />

an architecture practitioner.<br />

We had an honor to have you in Wroclaw as a guest of<br />

Ex-Architects project. Are such activities as lectures, discussions<br />

that address the problem of the identity of architecture important?<br />

Do asking questions help define architecture?<br />

Yes, I would say that such activities are absolutely necessary —<br />

particularly when there are non-architects in the audience. Average<br />

person engages regularly within films, literature and music and has<br />

opinions, but doesn’t give much thought towards buildings, not to<br />

mention architecture. I hope to engage people in thinking about<br />

the built world and the meaning of experiences it both provides<br />

and produces.<br />

Let’s talk about the curatorial aspect of your work. I would<br />

like to ask you about your attitude and approach that combines<br />

variety of your interest. Could<br />

you try to elaborate more and characterize<br />

these aspects that were visible<br />

in Neue Nationalgalerie in Berlin? You<br />

have organized there an evening of<br />

panel discussions with leading artists,<br />

architects and curators to commemorate<br />

the 40th anniversary of the Mies<br />

van der Rohe building. You were also<br />

engaged at ‘Program’ in the exhibitions<br />

like: Markus Miessen & Ralf Pflugfelder<br />

in collaboration with John McCusker:<br />

1’000, Le Chamois de Messidor, Eemil<br />

Karila: Surface Values and many others.<br />

How did you perceive them as a curator<br />

and which of their elements were most<br />

significant?<br />

74 świat świat architektury świat architektury 75

Carson Chan jest architektem, pisarzem i kuratorem.<br />

Koordynuje „Program” – niekomercyjną inicjatywę<br />

współpracy sztuki i architektury w Berlinie. Otrzymał stopień<br />

naukowy BArch na Uniwersytecie Cornell i tytuł magistra na<br />

Uniwersytecie Harvarda, gdzie ukończył studia na kierunku<br />

Projektowanie w Sztuce i Teoria <strong>Architektury</strong>. W 2005 r.<br />

przeprowadził się do Berlina. Został zatrudniony w pracowni<br />

projektowej Barkow Leibinger Architects, a następnie<br />

w departamencie architektury Neue Nationalgalerie. Carson<br />

Chan regularnie pisze do prasy związanej z kulturą, jest również<br />

współredaktorem magazynu 032c. Pracował jako krytyk,<br />

angażując się w letnie programy projektowe organizowane<br />

m.in. na Harvardzie, w Cornell i Instytucie Technologicznym<br />

w Nowym Jorku. Jest aktywnym doradcą kilku instytucji kulturalnych,<br />

w tym DLD ’08 (Monachium), Europan Denmark'10‚<br />

i Premio Furla VIII (Mediolan). W 2008 r. zorganizował wieczorny<br />

panel dyskusyjny w Neue Nationalgalerie (Berlin),<br />

w którym wzięli udział czołowi artyści, architekci i kuratorzy,<br />

celem uczczenia 40. rocznicy budynku Miesa van der Rohe'a.<br />

Aktualnie Chan pracuje nad serią esejów o prezentowaniu pomysłów<br />

architektonicznych.<br />

Carson Chan is an architecture writer and curator.<br />

He is also the co-director of ‘Program’, a Berlin based,<br />

non-commercial initiative for art and architecture collaborations.<br />

He holds a BArch from Cornell University and a Masters<br />

in Design Studies in the History and Theory of Architecture<br />

from Harvard University. In 2005, he moved to Berlin and<br />

began work at Barkow Leibinger Architects and later at the<br />

Neue Nationalgalerie’s architecture department. Carson is<br />

a regular writer for cultural publications including 032c<br />

(Berlin), where he is also a contributing editor. Carson has<br />

served as a guest design critic at various institutions including<br />

the summer design programs at Harvard and Cornell Universities,<br />

and at the New York Institute of Technology. Carson is<br />

an active advisor to several cultural institutions including DLD<br />

’08 (Munich), Europan Denmark ‘10, and the Premio Furla<br />

VIII (Milan). In 2008, he organized an evening of panel discussions<br />

at the Neue Nationalgalerie (Berlin) with leading artists,<br />

architects and curators to commemorate the 40th anniversary<br />

of the Mies van der Rohe building. He is current ly working towards<br />

a series of essays about the display of architectural ideas.<br />

instytucje religijne wykorzystywały skalę do sprowokowania uczucia<br />

nabożności wśród społeczeństwa. Wejście do pomieszczenia o dużej<br />

przestrzeni powoduje, że czujemy się mali. Dzięki manipulacji odbioru<br />

wnętrz galerii, zwiedzający doznawali pseudoduchowych wrażeń.<br />

„Intencja” architektury została w ten sposób bardziej pokazana niż zaprezentowana.<br />

Czy praca kuratora w odniesieniu do architektury jest<br />

inna niż w stosunku do sztuki? Myślę, że to pytanie nurtuje<br />

większość nieprofesjonalistów, którzy odwiedzają wystawy<br />

architektoniczne typu Biennale w Wenecji.<br />

Mówiąc ogólnie, praca kuratora to mediacja pomiędzy obiektami<br />

a publicznością. Zarówno dzieła sztuki, jak i architektura muszą być<br />

wpisane w kontekst. Dzieło źle zainstalowane zostaje zniekształcone.<br />

Proszę sobie wyobrazić pisuar Duchampa w miejscu, które nie odda-<br />

je intencji artystycznych...(!) Sztuka i architektura to różne dyscypliny,<br />

dlatego pośredniczenie między nimi wymaga odpowiednich technik.<br />

Jaką rolę odgrywają wystawy architektoniczne? Zwykle<br />

jest to związane z koncepcją przestrzeni pełnej modeli<br />

i rysunków, które odzwierciedlają etapy rozwoju pomysłów.<br />

Tradycyjnie, wystawy architektoniczne służyły demonstracji modeli<br />

budynków, rysunków – jak wspomniałeś. Myślę, że wystawy same<br />

w sobie mogą prezentować architekturę, bez uciekania się do przedstawień.<br />

Pokazy są urządzane w przestrzeni, a jej doznanie, moim zdaniem,<br />

to sposób, w który doświadczamy architektury po raz pierwszy.<br />

Jesteś dyrektorem galerii „Program”, gdzie głównie organizuje<br />

się wystawy na granicy sztuki i architektury, ale punktem<br />

odniesienia pozostaje architektura. W jaki sposób prezentujesz<br />

ją w pomieszczeniach dedykowanych sztuce? Mam<br />

wrażenie, że współcześnie wciąż istnieje problem z takimi<br />

ekspozycjami. Przykładowo, Aaron Betsky powiedział: „Nie<br />

wierzę w pokazywanie zdjęć, modeli i rysunków budynków<br />

stworzonych gdzieś indziej. W przypadku projektowania nie<br />

wierzę w pokazy procesu obróbki materiału. Jestem przekonany,<br />

że jeśli przychodzi się do muzeum lub galerii, robi się<br />

to z powodu obecności przedmiotów, ilustracji i przestrzeni<br />

godnej zobaczenia, a nie w celu czytania czy oglądania filmów.<br />

Są lepsze miejsca, by się tym zajmować”. Jak pokazać<br />

architekturę w galerii lub muzeum?<br />

Jak wspomniałem, architektura może istnieć w innych „mediach”,<br />

tj. w sztuce czy instalacji. Pokazana w galerii przyjmuje formę eksperymentalną.<br />

Jednym z celów „Programu” jest przekraczanie obowiązujących<br />

granic między nią i innymi dyscyplinami. Dzięki takim działaniom<br />

dowiadujemy się, jak bardzo można poszerzać to pojęcie, a architektura<br />

wciąż pozostaje sobą, choć nie stanowi jedynie budynku.<br />

Jeśli architekturę tradycyjnie wyraża się poprzez obiekty, których<br />

wzniesienie jest kosztowne i długotrwałe, to stworzona w galerii może<br />

być jedynie eksperymentem. Wystawa staje się miejscem, gdzie pomysły<br />

są weryfikowane, a pomyłki popełniane.<br />

In all of my curatorial activities, I try to express architecture<br />

through the experience of the exhibition, not through representations<br />

of it. At ‘Program’, we never show images or drawings (like<br />

plans, sections and elevations) of buildings. Blueprint of a building<br />

tells you very little, apart from dimensions and layout. A photograph<br />

shows you what buildings look like, but that is a reduction of how<br />

architecture communicates through physical experience.<br />

The exhibition we made at ‘Program’ with Markus Miessen, Ralf<br />

Pflugfelder and John McCusker is a continuation of an exhibition<br />

that first two made at the Düsseldorf Kunstverein. They wanted to<br />

create the impression of walking into a cathedral-like space. They<br />

blackened the room and put contact-microphones under a walkway,<br />

they fed a mixer that amplified the visitor’s footsteps with an<br />

echo. This experience was devised to comment on how religions<br />

have used relative scale to create a sense of devotion in their public.<br />

Walking into a large space makes us feel small. By manipulating<br />

our sense of space in the gallery a quasi-spiritual effect is produced.<br />

Architectural intention is shown rather than represented.<br />

Does the curating of the architecture mean something else<br />

than the curating fine arts? I guess this is the question that<br />

intrigues most of the non-professional audience when they visit<br />

architecture exhibitions or the events like Venice Biennale.<br />

Curating, in general, is the process of mediating between the work<br />

and the audience. Both artwork and architecture need to be contextualized<br />

in order to become expressible. Work installed incorrectly is<br />

distorted. Imagine Duchamp’s urinal installed in a place that doesn’t<br />

signify its artistic intentions...! Art and architecture are different disciplines,<br />

so naturally, their mediation requires different techniques.<br />

What is the role of the architectural exhibition? Usually it<br />

is connected with an idea of the space with tons of models and<br />

plans that show stages of development of ideas.<br />

Traditionally, the architecture exhibition has been a place for the<br />

display of representations of architecture—like models and drawings<br />

as you mentioned. I think exhibitions can themselves show<br />

architecture without recourse to representation. Displays are produced<br />

in spaces, and the experience of space, for me, is the primary<br />

way we perceive architecture.<br />

You are the director of the Program Gallery, which mainly deals<br />

with presenting exhibitions on the border between art and architecture,<br />

but your point of reference is still architecture. Could you<br />

tell us whether you have a ‘middle ground’ on how to best present<br />

the architecture of the gallery space, which is mainly dedicated to<br />

host art? I feel that the modern world still has a problem with the<br />

presentation of the architecture. For example Aaron Betsky said:<br />

‘I do not believe in showing pictures or models or drawings of<br />

buildings created elsewhere. In design, I do not believe in showing<br />

process material. In both cases, my feeling is that if you come<br />

to a museum or exhibition space, you should go there because of<br />

the presence of an objects, image or space worth seeing, not to<br />

read things or to watch movies. There are much better venues to<br />

do that’. How to show the architecture in the gallery or museum?<br />

Architecture, as I mentioned earlier, can exist in media other than<br />

building design, such as art or music or installation, which are much<br />

easier to exhibit in gallery spaces. One of the aims of ‘Program’ is to<br />

test the disciplinary boundaries between architecture and other disciplines.<br />

By doing so we can know to what extent architecture is still<br />

architecture, even though it doesn’t behave like a building anymore.<br />

If architecture is traditionally embodied in buildings, which take<br />

a long time to build and cost millions to realize, then manifesting<br />

it in a gallery space allows for its most experimental form. Gallery<br />

becomes a place where ideas are vetted, and mistakes are made.<br />

76 świat świat architektury<br />

świat architektury 77

I have a growing feeling that we have strong needs to name<br />

and categorize everything and it’s probably domain of 90s. I wonder<br />

whether it is important to create demarcation in the architecture<br />

and art when it comes to an exhibition space. Do you have an<br />

impression that in galleries and museums, these blurred boundaries<br />

are very flexible?<br />

I’ve always thought that it is necessary to define boundaries.<br />

Without limitations, we wouldn’t know that we’re crossing, anyway.<br />

Can you tell us about exhibitions that you currently prepare?<br />

At ‘Program’, we’ve become somewhat interested in dark<br />

spaces. There visitor has to use his entire sensual faculty to navigate<br />

around. We just presented the display by an experimental architecture<br />

installation group called Raurouw. They created four different<br />

spaces with lasers arranged in the four stages of loss and mourning.<br />

I have also recently curated a solo exhibition in Milan with Luca<br />

Pozzi. Luca works with ideas in theoretical physics in his artwork<br />

and it was a challenge to convey them spatially in the exhibition. We<br />

ended up using different types of light with different tones, temperatures,<br />

and luminosity to show the variety and variability of ideas in<br />

these theories.<br />

Before the Venice biennale you were a bit weary about this<br />

year’s theme, it’s vagueness. After visiting the event what do you<br />

have to say about architect’s ability to communicate their ideas<br />

and meaning behind their architecture?<br />

I would still say that the title "People Meet in Architecture" is<br />

pretty loose, to the point where it’s almost meaningless. Sejima,<br />

the director, had a strong statement in her catalog text, and I think<br />

her ideas to use space as a primary material to express architectural<br />

ideas really comes through. The arsenale, which was the only<br />

part completely curated by her, holds together as an exhibition<br />

quite well — it was like a succession of different experiences that<br />

activated different senses and positions towards architecture. I also<br />

enjoyed how Sejima included artists in the exhibition. The success<br />

here was that she showed artwork made by artists, unlike Aaron<br />

Betsky who asked architects to make installations themselves.<br />

Also we could recently read your article in Domus about different<br />

ways of exhibiting architecture and new curatorial strategies<br />

presenting or perhaps lacking in architectural discourse. Do you<br />

think that biennales really present innovative ideas and theories<br />

and at the same time are meaningful not only for architects but<br />

also for non-architectural audience?<br />

Biennials are more celebrations than anything. Most of the<br />

exhibitors are invited with less than a year to make something. It’s<br />

a length of time that artists are comfortable working in, but most<br />

professional architects aren’t used to completing projects within the<br />

span of several months — left alone in a medium, exhibition, they<br />

are not accustomed to working in. There are always interesting<br />

ideas when people do work for the sake of exposing it to a community<br />

of people thinking similarly, but I wouldn’t go so far as to say<br />

that biennials by definition are able to innovate ideas and theories.<br />

Have you seen some inspiring exhibitions in recent times,<br />

especially something you have experienced?<br />

I recently toured through the Hansa Viertel with some of my<br />

students. The Berlin neighborhood, done in the late 1950s, was<br />

intended to be an exhibition of actual buildings. Moving around<br />

buildings by Alvar Aalto, Egon Eiermann, Walter Gropius and Oscar<br />

Niemeyer, observing how people actually live in and among them<br />

was a pretty satisfying experience. The organics – modern utopian<br />

ideals of the exhibition – is still communicated quite clearly. It still<br />

retains the ideology active in its inception.<br />

Wydaje mi się, że silna potrzeba nazywania i kategoryzacji<br />

wszystkiego była domeną lat 90. Zastanawiam się,<br />

czy powinniśmy oddzielać sztukę od architektury, szczególnie<br />

w dziedzinie wystawienniczej. Czy masz wrażenie,<br />

że w galeriach i muzeach te niewyraźne granice są bardzo<br />

elastyczne?<br />

Zawsze uważałem, że ważne jest definiowanie ograniczeń. Bez<br />

określonych zasad nie wiedzielibyśmy, co łamiemy.<br />

Czy aktualnie przygotowujesz nowe wystawy?<br />

W „Programie” zainteresowaliśmy się zaciemnionymi przestrzeniami.<br />

Goście muszą zaangażować wszystkie zmysły, by się<br />

po nich poruszać. Niedawno prezentowaliśmy wystawę grupy<br />

Raurouw zajmującej się eksperymentalnymi instalacjami architektonicznymi.<br />

Artyści stworzyli cztery różne przestrzenie za pomocą<br />

aranżacji laserowych, przedstawiające stadia straty i żałoby.<br />

Ostatnio pracowałem również nad organizacją wystawy Luci Pozziego<br />

w Mediolanie. Artysta zajmuje się fizyką teoretyczną i dużym<br />

wyzwaniem było przeniesienie projektu w przestrzeń galerii.<br />

Ostatecznie zastosowaliśmy różne rodzaje świateł, z odmiennymi<br />

widmami, temperaturą i stopniem jasności, aby pokazać różnorodność<br />

pomysłów i teorii.<br />

Przed wystawą Biennale w Wenecji byłeś zaniepokojony<br />

niesprecyzowanym tematem przewodnim. W jaki sposób<br />

architekci zakomunikowali pomysły, których znaczenie<br />

kryje się poza architekturą?<br />

Nadal twierdzę, że tytuł: „Ludzie spotykają się w Architekturze”<br />

jest tak mało sprecyzowany, że wręcz nie ma znaczenia. Kazuyo Sejima<br />

– dyrektor – jasno wyraziła swoje zdanie i wydaje mi się, że jej<br />

pomysł, by wykorzystywać przestrzeń do realizacji koncepcji architektonicznych<br />

rzeczywiście się spełnia. Asenał, który jako jedyny w całości<br />

znajdował się pod jej kuratelą, był udaną wystawą – zaprezentowano<br />

następujące po sobie różne doświadczenia, oddziałujące na zmysły<br />

i zmieniające nastawienie wobec architektury. Podobało mi się, jak<br />

Kazuyo włączyła w wystawę artystów – pokazała wykonane przez<br />

nich prace, w przeciwieństwie do Aarona Betsky’ego, który kazał<br />

architektom przygotowywać instalacje.<br />

Nie tak dawno w Domusie ukazał się Twój artykuł<br />

o różnych sposobach przedstawiania architektury i nowych<br />

strategiach kuratorskich, a może ich braku, w dyskursie<br />

architektonicznym. Czy sądzisz, że na Biennale rzeczywiście<br />

prezentowane są innowacyjne teorie i pomysły, które<br />

mają znaczenie nie tylko dla architektów, ale również szerszej<br />

publiczności?<br />

Biennale to bardziej święto. Większość wystawców musi przygotować<br />

się w okresie krótszym niż rok. Artystom to odpowiada,<br />

ale profesjonalni architekci nie są przyzwyczajeni do przygotowywania<br />

projektów konkursowych w okresie kilku miesięcy, tym<br />

bardziej że wystawa odbywa się w obcej im przestrzeni. Ciekawe<br />

pomysły powstają zawsze, gdy pracuje się na rzecz środowiska<br />

i ludzi myślących podobnie, ale nie zaryzykowałbym twierdzenia, że<br />

Biennale mogą zapoczątkować nowe teorie czy koncepcje.<br />

Czy ostatnio widziałeś jakieś inspirujące wystawy?<br />

Niedawno zwiedziłem Hansa Viertel, razem z kilkoma studentami.<br />

Ta dzielnica Berlina powstała w późnych latach 50. i w zamierzeniu<br />

była wystawą ówczesnego budownictwa. Poruszając się po<br />

obiektach Alvara Aalto, Egona Eiermanna, Waltera Gropiusa i Oscara<br />

Niemeyera i obserwując ludzi w nich mieszkających, doznaliśmy<br />

uczucia satysfakcji. Pojęcia organiczne – współczesne utopijne ideały<br />

wystawy – wciąż komunikują się w sposób czytelny. Pozostają ideologią<br />

aktywną w swoim założeniu.<br />

<strong>Świat</strong>ło to dla architektury i sztuki wartość nieoceniona. Kreuje przestrzeń, podkreśla<br />

najpiękniejsze elementy, pozwala zwrócić uwagę na detale. Kilkaset lat temu artyści, by<br />

uzyskać zamierzone efekty, musieli rozświetlać pomieszczenia tysiącami odpowiednio<br />

rozmieszczonych pochodni i świec, dzisiaj – w tych samych budynkach – niesamowite<br />

efekty pozwala osiągnąć nowoczesna technologia. Muzea, galerie, kościoły, stare zamki<br />

i pałace coraz częściej bazują na takich rozwiązaniach.<br />

HISTORIA DOŚWIETLONA<br />

AUTOMATYKĄ<br />

Systemy automatyki budynku, dzięki funkcjonalności<br />

i stosunkowo niewielkiej ingerencji<br />

w konstrukcję, coraz chętniej są instalowane<br />

w budynkach historycznych, sakralnych<br />

i eksponujących sztukę. W Polsce przykładów<br />

takich zastosowań mamy wciąż niewiele.<br />

Według Krzysztofa Palucha z Muzeum Zamkowego<br />

w Malborku „dzisiaj nie wszyscy są<br />

jeszcze przygotowani do tego, żeby korzystać<br />

z możliwości, jakie dają inteligentne systemy,<br />

nie wszyscy wiedzą, jak można je wykorzystać<br />

i kierują się stereotypami”.<br />

<strong>Świat</strong> wie, co dobre<br />

Przykładów zastosowania systemów KNX<br />

w muzeach, galeriach i zabytkach jest dużo.<br />

Jednym z bardziej efektownych – nie tylko<br />

ze względu na zainstalowany system – jest<br />

Muzeum w Tianjin, w Chinach. Fantastyczna,<br />

wręcz bajkowa architektura, imitująca rozpostarte<br />

skrzydła łabędzia, szczególne wrażenie<br />

robi nocą, gdy odpowiednia iluminacja podkreśla<br />

jej walory estetyczne. Wewnątrz znajdują<br />

się trzy piętra, na których mieści się ponad<br />

50 pomieszczeń, gdzie można zobaczyć<br />

ok. 200 tysięcy dzieł sztuki ludowej oraz wiele<br />

cennych eksponatów historycznych. Zainstalowany<br />

w muzeum system ABB i-bus KNX<br />

pozwala na niemal nieograniczone sterowanie<br />

oświetleniem. Projektanci podkreślają jego<br />

funkcjonalność, opartą na modułowej szynie<br />

DIN i otwartym protokole KNX, umożliwiającą<br />

integrację z rozwiązaniami innych firm<br />

zastosowanymi w budynku, jak klimatyzacja,<br />

wentylacja czy alarmy.<br />

Opera w Wuppertalu<br />

Nie trzeba jednak szukać tak daleko,<br />

żeby znaleźć kolejne doskonałe przykłady<br />

połączenia historii, sztuki i nowoczesnej<br />

techniki. Europę nie bez przyczyny nazywa<br />

się Starym Kontynentem. Liczba zabytków<br />

i muzeów jest tu przecież imponująca,<br />

a świadomych zarządców tych budynków<br />

– jeszcze większa. Jako przykłady niech posłużą<br />

hiszpańskie muzeum Adra w Almerii<br />

(Andaluzja) czy gmach parlamentu w Pampelunie<br />

(Nawarra), a także barokowy luterański<br />

kościół Marii Panny w Dreźnie, jeden<br />

z najbardziej znanych i rozpoznawalnych<br />

w Europie zabytków protestanckiej architektury<br />

sakralnej. Największy na świecie<br />

– obok katedry w Strasburgu – budynek<br />

wzniesiony z piaskowca, wybudowano w latach<br />

1726–1743. Zainstalowano tam system<br />

KNX, obsługujący zegar kościoła, dzwony,<br />

agregat wysokoprężny oraz przyłącze<br />

wodne. Na to nowoczesne rozwiązanie<br />

zdecydowano się także w gotyckim klasztorze<br />

w Klosterneuburgu w Dolnej Austrii,<br />

78 świat świat architektury<br />

świat architektury 79<br />

fot. Busch-Jaeger Elektro GmbH/Grupa ABB<br />

Historia i współczesność

wykończonym wewnątrz w stylu barokowym,<br />

jak również w Mozarteum w austriackim<br />

Salzburgu czy muzeum antycznym<br />

w greckiej Olimpii. Z nowinek technicznych<br />

korzysta się także w operze w Wuppertalu<br />

oraz cesarskiej rezydencji w Würzburgu.<br />

Krzyżackie piwnice<br />

W Polsce, jeśli chodzi o zabytki, nie<br />

mamy się czego wstydzić, chociaż nowoczesne<br />

systemy zarządzania wciąż są wykorzystywane<br />

stosunkowo rzadko. Do chlubnych<br />

przykładów należy jeden z najbardziej znanych<br />

zamków – datowana na XIV w. malborska<br />

siedziba Zakonu Szpitala Najświętszej<br />

Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie.<br />

Krzyżacka warownia jest dzisiaj<br />

wyposażona w nowoczesne systemy KNX.<br />

Muzeum Miasta Gdyni jest jednym<br />

z najmłodszych w Polsce, ale bez<br />

wątpienia najlepiej wyposażonym<br />

Krzysztof Paluch mówi: „Piwnice pod Pałacem<br />

Wielkich Mistrzów oraz pod skrzydłem<br />

zachodnim zamku średniego wyposażyliśmy<br />

w nowoczesny system sterowania oświetleniem.<br />

Organizujemy tam wystawy czasowe<br />

i ekspozycje, więc możliwość niemal dowolnego<br />

aranżowania oświetlenia jest dla nas<br />

bardzo cenna.”<br />

W takich miejscach największym wyzwaniem<br />

dla instalatorów jest ułożenie<br />

infrastruktury bez szkody dla zabytku.<br />

W malborskich salach zadanie było ułatwione,<br />

ponieważ urządzenia automatyczne<br />

instalowano tam, gdzie nie było podłogi,<br />

a ceramiczna posadzka miała być dopiero<br />

układana. Dlatego zdecydowano o rozprowadzeniu<br />

infrastruktury w kanałach kablowych<br />

pod podłogą. Krzysztof Paluch tłumaczy:<br />

„Teraz mamy możliwość dowolnej<br />

organizacji wystawy, bez względu na to, czy<br />

stanowi ją kolekcja znaczków pocztowych,<br />

czy malarstwa. Zależnie od sytuacji ustawiamy<br />

takie oświetlenie, które najlepiej zaprezentuje<br />

eksponaty, a przy okazji odpowiednio<br />

podkreśli architekturę pomieszczenia.”<br />

Do systemu podłączono oświetlenie i zasilanie<br />

w tych wnętrzach. Zysk dla muzeum<br />

jest nie tylko estetyczny, ale również ekonomiczny,<br />

dzisiaj bowiem jeden centralny wyłącznik<br />

światła pozwala wyeliminować każdą<br />

„zapomnianą” żarówkę, która przez całą noc<br />

niepotrzebnie pobiera energię.<br />

Tunel pod autostradą<br />

Znacznie bardziej zaawansowany system<br />

zainstalowany został w Kwidzynie,<br />

gdzie mieści się Oddział Muzeum Zamkowego<br />

w Malborku. Do budowy tego prze-<br />

pięknego obiektu przystąpiono na przełomie<br />

XIII i XIV w. Dzisiaj – poza zamkiem<br />

– można podziwiać wiele dzieł sztuki,<br />

a także zwiedzać wystawy: archeologiczną,<br />

etnograficzną i przyrodniczą. Krzysztof<br />

Paluch tłumaczy: „W Kwidzynie udało nam<br />

się zintegrować systemy oświetlenia i nagłośnienia<br />

wystawy przyrodniczej. Dzięki<br />

temu grupy wycieczkowe są oprowadzane<br />

niemal automatycznie przez system. Lektor<br />

opowiada o eksponatach (w wybranym<br />

języku), w tle pojawiają się odpowiednie<br />

dźwięki, a system oświetlenia jednoznacznie<br />

wskazuje, o czym w danej chwili jest<br />

mowa.” Oprócz tego, innowacyjne rozwiązanie<br />

jest wykorzystywane do doskonałej<br />

imitacji rzeczywistości. Grupa gości, przechodząc<br />

przez ekodukt pod autostradą, słyszy<br />

„przejeżdżające” ciężarówki.<br />

Najmłodsze polskie muzeum<br />

W pełni zautomatyzowany został budynek<br />

Muzeum Miasta Gdyni, ale trudno go<br />

porównywać z krzyżackimi warowniami, jest<br />

to bowiem pierwsze muzeum wybudowane<br />

od podstaw w ciągu minionego półwiecza. Ryszard<br />

Dobrowolski mówi: „Budynek jest obję-<br />

Dzięki możliwości sterowania<br />

oświetleniem można tworzyć dowolne<br />

ekspozycje – od wystawy malarstwa,<br />

po kolekcje znaczków pocztowych,<br />

podkreślając jednocześnie<br />

architekturę sal wystawowych.<br />

ty systemem sterowania, począwszy od biur,<br />

a skończywszy na salach wystawowych.<br />

W biurach, jeśli przez 15 minut nie ma ruchu,<br />

to światło samo się wyłącza. Sterowanie<br />

ogrzewaniem sprzężone jest z czujką pogodową,<br />

a w nocy temperatura spada do 19°C.<br />

Podobnie pracuje klimatyzacja, w zależności<br />

od potrzeb i pory dnia. W budynku są elektroniczne<br />

zabezpieczenia przeciwwłamaniowe,<br />

Liczba zabytków i muzeów<br />

jest w Europie imponująca,<br />

a świadomych zarządców tych<br />

budynków – jeszcze większa.<br />

przeciwnapadowe oraz przeciwpożarowe,<br />

a także system dostępu uruchamiany kartą magnetyczną.”<br />

Najcenniejsza jest jednak możliwość pełnego<br />

sterowania oświetleniem. Na zewnątrz czujniki<br />

zmierzchowe odpowiadają za włączenie<br />

oświetlenia elewacji, co związane jest z koncepcją<br />

architektoniczną. Wszystkie punkty oświe-<br />

Muzeum Miasta Gdyni jest jednym z<br />

najmłodszych w Polsce, ale bez wątpienia<br />

najlepiej wyposażonym,<br />

tleniowe na danej kondygnacji sterowane są<br />

z jednego pulpitu – to pozwala dowolnie zarządzać<br />

iluminacją danego piętra i poszczególnych<br />

sal. Ryszard Dobrowolski tłumaczy: „Wszystkie<br />

punkty oświetleniowe oraz urządzenia znajdujące<br />

się na naszych wystawach są podłączane<br />

do systemu, więc każdy punkt oświetleniowy<br />

można regulować indywidualnie. Dowolnie<br />

decydujemy o ich ilości, rozmieszczeniu, mocy<br />

światła, jego kierunku i kącie padania. Dzięki<br />

temu możemy realizować wiele koncepcji wystaw<br />

przygotowywanych przez artystów.”<br />

Kiedy będziemy gotowi?<br />

Wykorzystanie systemów automatyki<br />

w zabytkach, galeriach i muzeach staje się<br />

coraz popularniejsze. W naszym kraju takich<br />

przykładów jest wciąż niewiele. Trudno dyskutować<br />

z opinią Krzysztofa Palucha, że wy-<br />

nika to z braku zrozumienia możliwości, jakie<br />

dają te systemy. Wiemy przecież, że polska<br />

kultura i sztuka boryka się z wieloma problemami.<br />

Z drugiej jednak strony coraz bardziej<br />

restrykcyjne przepisy przeciwpożarowe, rosnące<br />

wymagania właścicieli wystawianych<br />

kolekcji czy firm ubezpieczeniowych powodują,<br />

że tego typu rozwiązania znacznie obniżyłyby<br />

koszty działalności i zdecydowanie<br />

uatrakcyjniłyby eksponaty i zabytki. Być może,<br />

wzorem opery w Wuppertalu czy rezydencji<br />

w Würzburgu, wkrótce i nas będą zachwycać<br />

wspaniałą grą świateł polskie zamki i pałace.<br />

Cesarski rozmach, czyli<br />

rezydencja w Würzburgu<br />

Już samo wejście do klatki schodowej nie<br />

pozostawia wątpliwości, że niegdyś przecha-<br />

Cesarska rezydencja<br />

w Würzburgu<br />

fot. Marcin Szerle/Muzeum Miasta Gdyni fot. Adam Stephan/Arch. ABB<br />

fot. Marcin Szerle/Muzeum Miasta Gdyni fot. Ronaldino/Wikimedia Commons<br />

Włącznik Triton, fot. arch. ABB<br />

Malbork, kościół na Zamku Wysokim<br />

z Wieżą Kleszą<br />

dzali się tędy królowie i cesarze. Imponującą<br />

wysokość pomieszczenia zdobi fresk dekoracyjny<br />

weneckiego malarza Giovanniego Battisty<br />

Tiepolego. Dzieło odrestaurowano dużym<br />

nakładem środków finansowych w latach<br />

2003–2006.<br />

Ten wyjątkowy element dodatkowo podkreślono<br />

dzięki zaawansowanej technologii<br />

firmy Busch-Jaeger Elektro GmbH (członek<br />

Grupy ABB), wykonanej w standardzie KNX.<br />

Specjalnie opracowane oprawy oświetleniowe<br />

i żarówki uatrakcyjniają zarówno klatkę<br />

schodową, jak również arcydzieło, odpo-<br />

Jeden z najbardziej znanych zamków<br />

– datowana na XIV wiek malborska<br />

siedziba Zakonu Szpitala Najświętszej<br />

Marii Panny Domu Niemieckiego<br />

w Jerozolimie – jest dzisiaj wyposażony<br />

w nowoczesne systemy KNX.<br />

wiednim światłem regulowanym automatycznie<br />

za pomocą sygnałów ze stacji pogodowej.<br />

W rezydencji w Würzburgu połączono historię<br />

i nowoczesną technikę, tworząc kompozycję,<br />

która pozostawia niezatarte wspomnienia<br />

u setek tysięcy zwiedzających.<br />

Opera w Wuppertalu<br />

Budynek, który powstał według projektu<br />

architekta z Kolonii, Carla Moritza, oddano<br />

do użytku ponad sto lat temu (1907 r.). Zgodnie<br />

z wymaganiami epoki jego architektura<br />

stanowi połączenie neobaroku i secesji. Niestety,<br />

pod koniec II wojny światowej gmach<br />

poważnie uszkodzono, a jego odbudowa<br />

trwała do 1956 r. Świadomie zrezygnowano<br />

wówczas z przywrócenia „ciężkostrawnego<br />

secesyjnego stylu” i pomimo starej konstruk-<br />

System KNX<br />

KNX to opracowany przez producentów europejskich<br />

standard elektroinstalacyjny, łączący<br />

funkcje zarządzania budynkiem – służy do załączania,<br />

sterowania, sygnalizowania, regulacji i nadzoru<br />

zainstalowanych urządzeń elektrycznych. W systemie<br />

KNX tradycyjne wyłączniki, czujniki i inne<br />

elementy sterownicze zastąpiono wykonanymi<br />

w technice cyfrowej urządzeniami wymieniającymi<br />

informacje za pośrednictwem jednego przewodu<br />

magistralnego. Umożliwia to dowolne aranżacje<br />

wnętrza i instalacji, a połączone wspólną magistralą<br />

różne układy pozwalają na tworzenie wielu<br />

kombinacji, zależnie od inwencji użytkownika.<br />

Można dowolnie zmieniać funkcje poszczególnych<br />

elementów, np. danym wyłącznikiem opuszczać<br />

rolety zamiast włączać lampę. Nie wymaga to<br />

żadnych zmian w instalacji. (źródło: www.knx.pl).<br />

cji powstała budowla odpowiadająca gustom<br />

estetycznym lat 50., stanowiąc wspaniały<br />

przykład ówczesnego trendu w architekturze<br />

wnętrz. Dzisiaj budynek opery znajduje się<br />

na liście zabytków chronionych.<br />

W 2003 r. okazało się jednak, że – zgodnie<br />

z wynikami ekspertyzy dotyczącej ochrony<br />

przeciwpożarowej – jeden z piękniejszych<br />

zabytków Wuppertalu należy poddać gruntownej<br />

renowacji, podczas której architekci<br />

zadecydowali o zainstalowaniu systemu<br />

KNX. W styczniu 2009 r., podczas uroczystej<br />

ceremonii, odrestaurowany gmach opery<br />

został ponownie oddany do użytku.<br />

80 świat świat architektury<br />

świat architektury 81<br />

Sławomir Dolecki<br />

Materiał pochodzi z „Dzisiaj” (1/11),<br />

magazynu dla klientów ABB w Polsce.

Ustawy i rozporządzenia<br />

BEZPIECZEŃSTWO<br />

EWAKUACJI<br />

W budynkach służby zdrowia<br />

Budynki służby zdrowia są objęte najbardziej restrykcyjnymi przepisami<br />

dotyczącymi zarówno budowania i funkcjonowania, jak i bezpieczeństwa<br />

pożarowego, w tym ewakuacji na wypadek sytuacji krytycznych.<br />

<strong>Obiekt</strong>y tego typu łączą pomieszczenia<br />

przeznaczone dla znacznej ilości osób<br />

(o ograniczonym dostępie w związku z obostrzeniami<br />

sanitarnymi i zagrożeniami biologicznymi)<br />

oraz dedykowane użytkownikom<br />

niesprawnym ruchowo. Oczywiście, poszczególne<br />

wymogi różnią się w zależności<br />

od tego, czy dotyczą niewielkiej przychodni,<br />

zespołu zabiegowego lub żłobka, czy dużego<br />

szpitala, zlokalizowanego przykładowo w budynku<br />

wysokim lub wysokościowym. Pamiętać<br />

należy, że przebywa tam wielu pacjentów<br />

poruszających się na wózkach inwalidzkich,<br />

starszych i takich, których w razie niebezpieczeństwa<br />

należy ewakuować na łóżkach.<br />

Zagadnienia te w znacznym stopniu wpływają<br />

na projektowanie m.in. szerokości korytarzy,<br />

holi windowych, ilości dźwigów szpitalnych<br />

czystych i brudnych itp.<br />

Szpitale na świecie<br />

W Polsce przez wiele lat nie powstawały<br />

duże ośrodki służby zdrowia. Większość prowadzonych<br />

inwestycji polega na modernizacji<br />

istniejących placówek, które zlokalizowane są<br />

w budynkach projektowanych i wznoszonych<br />

kilkadziesiąt lat temu. Od tego czasu trendy<br />

dotyczące zarówno funkcjonowania, jak i budowy<br />

szpitali czy przychodni uległy na świecie<br />

znacznym zmianom. Struktura obiektów<br />

w Wielkiej Brytanii czy w USA nie przypomina<br />

już znanych nam budynków, nawet tych poddanych<br />

w ostatnich latach gruntownym remontom<br />

i modernizacjom. Brak doświadczeń<br />

w budowie nowoczesnych placówek służby<br />

zdrowia jest także przyczyną zaniku precyzyjnych<br />

wytycznych budowlanych. Obecnie<br />

funkcjonujące przepisy i rozporządzenia są<br />

bardzo ogólne, wystarczające, jeśli projekt<br />

dotyczy mniej skomplikowanych obiektów,<br />

przychodni czy mniejszych NZOZ-ów.<br />

W przypadku dużych szpitali niezbędne stają<br />

się doświadczenia projektantów oraz stała<br />

współpraca zespołu osób odpowiedzialnych<br />

za dobór właściwych technologii, kontrolę<br />

wymogów sanitarnych i BHP. To samo dotyczy<br />

aspektów bezpieczeństwa ewakuacji i ogólnego<br />

zabezpieczenia pożarowego względem<br />

wszystkich budynków służby zdrowia.<br />

Przepisy, wytyczne<br />

Projektując drogi ewakuacyjne należy stosować<br />

się do warunków technicznych, jakie<br />

powinny spełniać budynki i ich usytuowanie,<br />

zwłaszcza dotyczących bezpieczeństwa pożarowego.<br />

W obiektach służby zdrowia, zakwalifikowanych<br />

do kategorii zagrożenia ludzi<br />

ZLII, należy umożliwić bezpieczną ewakuację<br />

z każdego pomieszczenia przeznaczonego na<br />

pobyt do sąsiedniej strefy pożarowej lub na<br />

zewnętrz budynku. Wielkość dopuszczalnej<br />

strefy pożarowej jest w tym przypadku najmniejsza<br />

i wynosi od 8 000 m 2 (dla budynków<br />

niskich) do 2 000 m 2 (dla budynków wysokich<br />

i wysokościowych). Ponadto, w obiektach wielokondygnacyjnych,<br />

z każdej strefy pożarowej<br />

przekraczającej 750 m 2 winno się zapewnić<br />

ewakuację do innej strefy na tej samej kondygnacji.<br />

Ma to związek z ograniczeniem poruszania<br />

się pacjentów – komunikacja pionowa<br />

jest bardziej uciążliwa niż pozioma.<br />

Kolejne wymogi są związane z przejściem<br />

i dojściem ewakuacyjnym oraz z pionowymi<br />

drogami ewakuacyjnymi. Przejście, czyli droga<br />

z najdalszego miejsca w danym pomieszczeniu<br />

do wyjścia na drogę ewakuacyjną, musi wynosić<br />

nie więcej niż 40 m (tak jak w innych budynkach<br />

ZL). Należy pamiętać, że przy braku<br />

jednoznacznej aranżacji pomieszczenia maksymalna<br />

długość przejścia nie może być większa<br />

niż 32 m. W przypadku dróg ewakuacyjnych<br />

sytuacja komplikuje się. Jeżeli budynek ma tylko<br />

jedną klatkę schodową, długość dojścia ewakuacyjnego<br />

nie może przekroczyć 10 m. Stąd<br />

w większych obiektach jest wręcz nieuniknione<br />

projektowanie co najmniej dwóch klatek<br />

i dwóch kierunków ewakuacji. Wówczas długość<br />

najkrótszej drogi nie może wynosić więcej<br />

niż 40 m, a dłuższej (w drugim kierunku) –<br />

80 m. Jeśli droga ewakuacyjna wiedzie długim<br />

korytarzem, należy podzielić go na odcinki nie<br />

dłuższe niż 50 m, za pomocą drzwi zapobiegających<br />

rozprzestrzenianiu się dymu. Ściany powinny<br />

odpowiadać klasie odporności ogniowej<br />

co najmniej EI 15, a materiały, tj. okładziny ścian,<br />

&Przywołane akty prawne:<br />

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury<br />

z dnia 12 kwietnia 2002 r.<br />

w sprawie warunków technicznych<br />

jakim powinny odpowiadać budynki<br />

i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75<br />

poz. 690), z poźn. zm.<br />

Rozporządzenie Ministra Zdrowia<br />

z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie<br />

wymagań jakim powinny odpowiadać<br />

pod względem fachowym i sanitarnym<br />

pomieszczenia i urządzenia zakładu<br />

opieki zdrowotnej (Dz.U. 2006<br />

nr 213 poz. 1568), z poźn. zm.<br />

Rozporządzenie Ministra Spraw<br />

Wewnętrznych i Administracji z dnia<br />

8 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie<br />

w sprawie zakładów opieki<br />

zdrowotnej utworzonych przez ministra<br />

właściwego do spraw wewnętrznych<br />

(Dz.U. 2010 nr 137 poz. 921).<br />

posadzki, podłogi, sufity podwieszane – być<br />

niepalne lub niezapalne. Sufity należy wykonać<br />

z materiałów niekapiących i nieodpadających<br />

pod wpływem ognia. Na drogach ewakuacyjnych<br />

budynków szpitalnych, przychodni itp.<br />

powinno być zainstalowane oświetlenie bez-<br />

82 świat architektury świat architektury 83

pieczeństwa działające co najmniej 2 godziny<br />

od momentu utraty prądu. Ponadto, zamknięty<br />

zakład opieki zdrowotnej trzeba wyposażyć<br />

w zapasowe źródło energii elektrycznej w postaci<br />

agregatu prądotwórczego z funkcją autostartu,<br />

zapewniającego co najmniej 30% mocy<br />

szczytowej wykorzystywanej w budynku.<br />

Ilość osób<br />

Szerokości dróg ewakuacyjnych uzależnione<br />

są, tak jak w przypadku innych budynków<br />

należących do kategorii ZL, od liczby<br />

ludzi mogących jednocześnie przebywać<br />

w pomieszczeniach – każde 100 osób to<br />

60 cm szerokości korytarza, lecz nie mniej niż<br />

140 cm (z pewnymi odstępstwami). Podobna<br />

zasada obowiązuje przy ustalaniu szerokości<br />

drzwi ewakuacyjnych z poszczególnych<br />

wnętrz. Minimalny wymiar otworu drzwiowego,<br />

zgodnie z warunkami technicznymi,<br />

wynosi 90 cm w świetle, jednak zgodnie<br />

z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie<br />

wymagań jakim powinny odpowiadać pod<br />

względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia<br />

i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej,<br />

minimalna szerokość drzwi, przez które możliwy<br />

jest transport pacjenta na łóżku, powinien<br />

wynosić 110 cm. Zatem wszystkie drzwi do<br />

sal, w których przebywają pacjenci, gabinetów<br />

zabiegowych, drzwi znajdujących się w ciągu<br />

komunikacyjnym, powinny mieć co najmniej<br />

jedno skrzydło o szerokości 110 cm. Dotyczy<br />

to oczywiście szpitali i przychodni, w których<br />

zakłada się transport pacjentów na łóżkach.<br />

Ponadto, w każdym pomieszczeniu przeznaczonym<br />

dla więcej niż 30 osób (wymóg dla<br />

budynków służby zdrowia) powinny być co<br />

najmniej dwa otwory drzwiowe oddalone od<br />

siebie o nie mniej niż 5 m. Jeżeli w pomieszczeniu<br />

znajduje się więcej niż 50 osób lub<br />

6 osób o ograniczonej zdolności poruszania<br />

się, to drzwi powinny otwierać się na zewnątrz.<br />

W przypadku wnętrz służby zdrowia<br />

należy zwrócić na to szczególną uwagę i pamiętać,<br />

że ograniczona zdolność poruszania<br />

nie dotyczy tylko osób na wózkach inwalidzkich,<br />

ale także pacjentów o kulach, osób starszych,<br />

po zabiegach itp.<br />

Wymogi dotyczące komunikacji pionowej<br />

w budynkach ZLII również są zdecydowanie<br />

bardziej restrykcyjne niż w przypadku<br />

pozostałych kategorii. Nawet niski obiekt<br />

służby zdrowia musi mieć klatkę schodową,<br />

obudowaną i wyposażoną w urządzenia oddymiające<br />

(klapy uruchamiane za pomocą<br />

czujek dymu lub ręcznie) albo zapobiegające<br />

zadymianiu (np. wywołujące nadciśnienie za<br />

pomocą wentylacji mechanicznej). Szerokość<br />

biegu schodowego powinna wynosić<br />

min. 140 cm, przy maksymalnie 14 stopniach<br />

w biegu i wysokości stopnia wynoszącej<br />

15 cm. Na klatce schodowej służącej ewakuacji<br />

nie wolno lokalizować schodów wachlarzowych<br />

i zabiegowych.<br />

W budynku wysokim lub wysokościowym,<br />

w którym znajdują się pomieszczenia służby<br />

zdrowia, obowiązkowe są co najmniej dwie<br />

klatki schodowe. Ograniczenie ich ilości do<br />

jednej jest niemożliwe również wtedy, gdy powierzchnia<br />

kondygnacji ma mniej niż 750 m 2 .<br />

Podobnie jest w przypadku wyboru systemu<br />

„oddymiania”. O ile w projekcie innych budynków<br />

można rozważać zastosowanie systemów<br />

polegających na usuwaniu dymu z klatki schodowej<br />

i dróg komunikacyjnych, to w strefach<br />

ZLII, w budynkach wysokich i wysokościowych,<br />

trzeba stosować systemy zapobiegające<br />

zadymianiu poprzez np. wytwarzanie nadciśnienia.<br />

To wymóg zrozumiały i uzasadniony,<br />

zważywszy na problemy z ewakuacją osób<br />

mniej sprawnych czy obłożnie chorych.<br />

ZOZ-y<br />

Obecnie, często projektuje się popularne<br />

ZOZ-y, które na ogół są niewielkimi<br />

przychodniami (lub zespołami gabinetów<br />

specjalistycznych) zlokalizowanymi w istniejących<br />

budynkach użyteczności publicznej<br />

albo mieszkalnych. Warunki ich budowy<br />

zostały opisane w przywołanym rozporządzeniu<br />

w sprawie wymagań jakim powinny<br />

odpowiadać pod względem fachowym<br />

i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia<br />

zakładu opieki zdrowotnej. Wnętrza służby<br />

zdrowia, klasyfikowane jako ZOZ, mogą<br />

być lokalizowane w różnych budynkach,<br />

pod warunkiem całkowitej izolacji od innych<br />

użytkowników obiektu (również lokatorów<br />

w budynku mieszkalnym), z wyłączeniem<br />

wspólnych węzłów komunikacji pionowej<br />

i poziomej, które nie stanowią komunikacji<br />

wewnętrznej zakładu opieki zdrowotnej.<br />

Oczywiście, każda wydzielona na potrzeby<br />

ZOZ-u część staje się automatycznie<br />

strefą ZLII i podlega wszystkim przepisom<br />

dotyczącym ewakuacji z pomieszczeń służby<br />

zdrowia. Ponadto, zgodnie z przywołanym<br />

rozporządzeniem, żadne z pomieszczeń<br />

przeznaczonych na czasowy lub stały<br />

pobyt ludzi w zakładach opieki zdrowotnej<br />

nie powinno się znajdować poniżej poziomu<br />

terenu przy budynku. Oznacza to, że lokalizowanie<br />

gabinetów, pomieszczeń socjalnych<br />

i innych, w których długość przebywania<br />

ludzi wynosi ponad 2 h, w suterenach czy<br />

piwnicach jest zabronione.<br />

arch. Marcin Twardowski<br />

poradniaarchitektoniczna.com<br />

Aspekty bezpieczeństwa ewakuacji w przypadku projektowania pomieszczeń i budynków<br />

służby zdrowia mają bardzo duże znaczenie i wpływają na kształt przyszłego obiektu. Pod<br />

uwagę należy wziąć nie tylko ogólne warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki,<br />

ale także przepisy szczegółowe, dotyczące zakładów opieki zdrowotnej – rozporządzenia,<br />

zapisy dotyczące ogólnych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy sanitarne.<br />

Brak precyzyjnych wymogów prawnych, przygotowanych dla projektów większych obiektów<br />

służby zdrowia, sprawia, że niezbędne staje się bazowanie na odrębnych ekspertyzach<br />

prawnych i technologicznych, odstępstwach uzyskiwanych u odpowiednich ministrów<br />

oraz uzgodnieniach z organami służby sanitarnej, przeciwpożarowej i ochrony pracy.<br />

Planowanie tego typu obiektów wymaga od projektanta dużej wrażliwości i świadomości<br />

problemów związanych z komunikacją i ewakuacją pacjentów, osób niepełnosprawnych,<br />

mniej sprawnych, starszych i chorych. Drogi komunikacyjne powinny być odpowiednio szerokie,<br />

oświetlone, precyzyjnie i jasno oznakowane, zważając na potrzeby wszystkich grup pacjentów.<br />

Poprawne zaprojektowanie budynku służby zdrowia nie jest możliwe bez uwzględnienia warunków<br />

technologicznych (wynikających ze specyfiki danego ZOZ-u), sanitarnych, higienicznych,<br />

pożarowych, ewakuacyjnych, socjologicznych. Dopiero dostosowanie się do tych wymogów<br />

umożliwia stworzenie obiektu zarówno funkcjonalnego, jak i bezpiecznego.<br />

Oprócz instalacji systemów bezpośrednio<br />

związanych z ochroną życia i zdrowia<br />

– głównie ochrony przeciwpożarowej i pochodnych<br />

– warto zastanowić się nad niebezpieczeństwami<br />

innego rodzaju i możliwościami<br />

minimalizacji związanego z nimi ryzyka.<br />

Przykładem zupełnie realnych zagrożeń we<br />

współczesnym świecie mogą być np. nieuczciwe<br />

działania konkurencji rynkowej. Mają one<br />

na celu wykradanie informacji, które mogą<br />

mieć wartość znacznie przekraczającą wszelkie<br />

aktywa materialne. Coraz częściej również<br />

słyszy się o grupach terrorystycznych, realizujących<br />

swoje cele atakując „przypadkowe”<br />

społeczności (pośrednio lub bezpośrednio)<br />

i budząc przerażenie każdego, kto ma świadomość<br />

bezwzględności takich działań.<br />

<strong>Obiekt</strong> pod ochroną<br />

Z wymienionych powodów konieczne staje<br />

się montowanie systemów, których celem<br />

jest nadzorowanie dostępu do określonych<br />

obszarów w ramach budynku, a także komplementarne<br />

wykrywanie prób wtargnięcia. Tę<br />

rolę pełnić mogą zarówno elektroniczne systemy<br />

kontroli, jak również instalacje sygnalizacji<br />

włamania i napadu. Świadomość konieczności<br />

przeciwdziałania wspomnianym zagrożeniom<br />

mają ustawodawcy i instytucje odpowiedzialne<br />

za szczególnie „wrażliwe” obszary – MON<br />

(obronność), MSWiA (określone obiekty<br />

użyteczności publicznej, w tym związane<br />

z przechowywaniem wartości pieniężnych)<br />

czy MKiDN (muzealnictwo i obiekty dziedzictwa<br />

kulturowego). Dlatego wymaga się stosowania<br />

elektronicznych systemów związanych<br />

Centrale alarmowe INTEGRA umożliwiające<br />

realizację SSWiN, kontrolę dostępu i automatykę.<br />

Manipulatory LCD dedykowane do central INTEGRA.<br />

z bezpieczeństwem, w szczególności sygnalizacji<br />

włamania i napadu (SSWiN).<br />

Nadrzędną funkcją systemu SSWiN jest<br />

wykrywanie próby nieupoważnionego dostępu<br />

do określonych, wydzielonych obszarów<br />

zwanych „strefami”. Cel ten realizowany jest<br />

dzięki wykorzystaniu szeregu urządzeń wchodzących<br />

w skład takiej instalacji, wśród których<br />

najważniejszymi są: centrala alarmowa, czujki,<br />

moduły komunikacyjne oraz manipulatory. Od<br />

doboru tych elementów zależy funkcjonalność<br />

całego układu, dlatego projekt instalacji należy<br />

rozpocząć od analizy zagrożeń, określenia<br />

zakresu wymaganego zabezpieczenia oraz zapoznania<br />

się ze szczegółowymi uwarunkowaniami<br />

mającymi wpływ na jego przewidywany<br />

kształt. Praktycznie można założyć, że nie<br />

ma dwóch identycznych systemów SSWiN.<br />

Ponadto, dostępne na rynku urządzenia mają<br />

bardzo zróżnicowane możliwości, dobrze<br />

więc zorientować się, co wyróżnia je w kwestii<br />

zapewnienia bezpieczeństwa.<br />

Dobór urządzeń<br />

Specjalizacje<br />

Zakres zagrożeń, na które system będzie<br />

reagować, zależy w dużej mierze od odpowiedniego<br />

doboru czujek. Zazwyczaj stosowane<br />

są różnego rodzaju czujki ruchu, najczęściej<br />

PIR lub „dualne”, łączące tę technologię<br />

z detekcją mikrofalową. Urządzenia wykrywają<br />

intruza poruszającego się w obszarze chronionym.<br />

Powszechnie stosowane są również<br />

czujki otwarcia drzwi i okien prowadzących do<br />

BEZPIECZEŃSTWO<br />

W BUDYNKACH<br />

W dzisiejszych czasach instalacje związane z zapewnieniem<br />

bezpieczeństwa to podstawa każdego<br />

projektu – niezależnie od tego, czy obiekt<br />

powstaje „od zera”, czy prace polegają na gruntownej<br />

przebudowie istniejącej budowli.<br />

84 świat architektury świat architektury 85

Ze względu na złożoność zagadnień<br />

planowanie systemów zabezpieczeń<br />

elektronicznych należy<br />

konsultować z branżowymi doradcami,<br />

doskonale znającymi wymagania<br />

użytkowe i prawne, a także<br />

rozwiązania techniczne. Prawidłowo<br />

wykonane projekty systemów<br />

bezpieczeństwa zapewniają bezproblemową<br />

eksploatację, dlatego<br />

tak ważne jest ich staranne opracowanie<br />

na odpowiednim etapie<br />

powstawania projektu architektoniczno-technicznego.<br />

chronionej strefy. Tam, gdzie architekci przewidują<br />

duże przeszklenia, z powodzeniem<br />

zastosować można czujki zbicia szyby.<br />

Zdarza się, że analiza zagrożeń wskazuje<br />

na konieczność wykorzystania dodatkowych<br />

środków wykrywania przestępczej działalności.<br />

Wówczas niezbędne może okazać się<br />

Manipulator sensoryczny INT-KSG<br />

użycie czujek wibracyjnych, reagujących na<br />

próbę siłowego przełamania zabezpieczeń<br />

mechanicznych, czy aktywnych barier podczerwieni<br />

wykrywających intruza przekraczającego<br />

obwód strefy ochrony.<br />

Wiedząc, jakie czujki znajdą zastosowanie<br />

w systemie, można zaplanować rodzaj centrali.<br />

Wybór ten w dużym stopniu decyduje<br />

o funkcjonalności systemu. Centrale SSWiN<br />

podzielić można na dwie główne grupy: proste<br />

urządzenia przeznaczone „na sztywno”<br />

do realizacji określonego zadania oraz zaawansowane,<br />

programowalne, o budowie<br />

modułowej, umożliwiające dopasowanie systemu<br />

do bieżących i przyszłych potrzeb. Często,<br />

w przypadku bardziej rozbudowanych<br />

modeli, można zainstalować (oprócz SSWiN)<br />

także system elektronicznej kontroli dostępu<br />

czy podstawową automatykę.<br />

Dobór centrali wpływa też na późniejszą<br />

obsługę systemu. Najczęściej stosuje się<br />

86 świat architektury<br />

obsługę za pomocą „manipulatorów” – elementów<br />

systemu łączących zespół wskaźników<br />

obrazujących jego stan z klawiaturą<br />

pozwalającą na wydawanie poleceń. Autoryzację<br />

użytkowników systemu zapewniają hasła<br />

(unikalne identyfikatory) lub transpondery<br />

bezkontaktowe w postaci kart czy breloków.<br />

Rozwiązanie tej kwestii zależy od decyzji<br />

użytkownika budynku.<br />

Kontrola<br />

Kolejnym istotnym elementem SSWiN<br />

jest moduł komunikacyjny, odpowiadający za<br />

sprawne przekazywanie informacji o wykrytych<br />

zagrożeniach, umożliwiając tym samym<br />

szybką reakcję na napływające sygnały. Stosowane<br />

dawniej transmisje wykorzystujące linię<br />

telefoniczną nie są dziś wystarczająco efektywne.<br />

Dlatego klasyczne rozwiązania zastępowane<br />

są nowymi technologiami cyfrowej<br />

łączności, takimi jak bezprzewodowy GPRS<br />

czy TCP/IP (Internet). Dzięki temu łatwo zorganizować<br />

centrum dozoru, niezależnie od<br />

tego, czy planowane jest w ramach powstającego<br />

obiektu czy jako jednostka zewnętrzna.<br />

Takie rozwiązanie ułatwia też przyszłą administrację<br />

systemu – zarządzanie uprawnieniami<br />

użytkowników może się odbywać centralnie,<br />

co obniża koszty eksploatacji SSWiN.<br />

Podobny do SSWiN jest elektroniczny<br />

system kontroli dostępu. W przypadku<br />

mniejszych budynków odpowiednio dobrana<br />

centrala alarmowa z powodzeniem może<br />

pełnić taką funkcję. Bardziej rozbudowane<br />

obiekty, skupiające dużą liczbę osób, wymagają<br />

jednak zastosowania niezależnego systemu<br />

nadzorującego uprawnienia użytkowników,<br />

które dotyczą fizycznego dostępu<br />

do wybranych obszarów. Funkcja ta może<br />

być realizowana za pomocą środków mechanicznych<br />

(np. zamków systemowych) lub<br />

w formie elektronicznej. Systemy kontroli<br />

Pełna informacja<br />

o stanie systemu<br />

gdziekolwiek jesteś<br />

Czujki – IVORY, SILVER, GRAPHITE,<br />

S-4, AMBER<br />

dostępu zwykle składają się z elektrycznie<br />

sterowanych zamków (elektrozwory,<br />

elektrorygle), elektronicznych kontrolerów<br />

przejścia oraz urządzeń autoryzacji. Kontrolery<br />

przejścia stanowią rozproszony „system<br />

decyzyjny”, przyznając bądź odmawiając prawa<br />

dostępu użytkownikowi, który dokonał<br />

próby autoryzacji. Oprócz oczywistych informacji<br />

typu „użytkownik ma prawo dostępu”<br />

lub „użytkownik nie ma prawa dostępu”<br />

możliwe jest ustawienie zależności warunkowych<br />

czy harmonogramów czasowych –<br />

funkcje te zależą od rodzaju wybranego systemu.<br />

Dostępne są liczne rozwiązania – od<br />

czytników kart lub breloków zbliżeniowych,<br />

po rozbudowane terminale wykorzystujące<br />

unikalne, biometryczne cechy użytkowników<br />

systemu, np. odcisk palca.<br />

Podobnie jak SSWiN, także instalacje<br />

kontroli dostępu umożliwiają centralne zarządzanie.<br />

Wówczas „wspólnym mianownikiem”<br />

staje się centrum dozoru, skupiające<br />

– oprócz terminali zarządzania SSWiN<br />

i kontroli dostępu – także konsole zarządzania<br />

pozostałych instalacji bezpieczeństwa:<br />

systemu sygnalizacji pożarowej czy systemu<br />

oświetlenia awaryjnego.<br />

fot. archiwum Satel

Specjalizacje<br />

Praktyczne porady projektowe<br />

Właściwe doświetlenie i temperatura pomieszczeń pracy i wypoczynku są<br />

równie ważne jak jakość powietrza, którym oddychamy. Przed projektantem<br />

i architektem stoi poważne zadanie. Muszą stworzyć taki system, aby przepływ<br />

powietrza nie powodował dyskomfortu, a jednocześnie zapewniał odpowiednią<br />

cyrkulację w poszczególnych pomieszczeniach.<br />

W zależności od funkcji danego wnętrza<br />

parametry wymiany powietrza wynoszą:<br />

w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej<br />

w kuchenkę gazową lub węglową<br />

– 70 m 3 /h,<br />

w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej<br />

w kuchenkę elektryczną – 30 m 3 /h<br />

(w mieszkaniu dla 3 osób) lub 50 m 3 /h<br />

(w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób),<br />

w kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej<br />

w kuchenkę elektryczną – 50 m 3 /h,<br />

w kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej<br />

w kuchenkę gazową, obowiązkowo<br />

z mechaniczną wentylacją wywiewną<br />

– 70 m 3 /h,<br />

w łazience z wc lub bez – 50 m 3 /h,<br />

w oddzielnym wc – 30 m 3 /h,<br />

w pomieszczeniu bezokiennym<br />

(np. w garderobie) – 15 m 3 /h,<br />

w pokoju mieszkalnym, oddzielonym od<br />

kuchni, łazienki i wc więcej niż dwojgiem<br />

drzwi, lub w pokoju znajdującym się na<br />

piętrze w wielopoziomowym domu<br />

jednorodzinnym albo w wielopoziomowym<br />

mieszkaniu domu wielorodzinnego<br />

– 30 m 3 /h.<br />

WENTYLACJA<br />

A ZDROWIE<br />

UŻYTKOWNIKÓW<br />

Wykresy pracy mechanicznej wentylatora hybrydowego<br />

Wywietrzniki grawitacyjne DUO<br />

na sferycznym dachu w Bielsku-Białej<br />

fot. Jacek Koczwara<br />

Wymiana powietrza w ciągu godziny powinna<br />

być równa co najmniej kubaturze pokoju.<br />

Naturalna i mechaniczna<br />

Należy zdawać sobie sprawę ze zmiennej<br />

skuteczności działania wentylacji naturalnej<br />

(grawitacyjnej). Wielu użytkowników obserwuje<br />

w mieszkaniach bezruch powietrza w kanałach<br />

wentylacyjnych, a w skrajnych przypadkach<br />

– ciągi wsteczne. Odpowiada za to wiele<br />

czynników: usytuowanie budynku względem<br />

najczęściej występujących kierunków wiatru,<br />

jego wysokość, umiejscowienie wywietrznika<br />

na dachu, temperatura powietrza zewnętrznego,<br />

temperatura wewnątrz, sposób doprowadzania<br />

powietrza do budynku czy pomieszczenia.<br />

Ponadto, wywietrznik często zabudowuje<br />

się w strefie występujących zawirowań powietrznych,<br />

co niekorzystnie wpływa na ciąg<br />

wentylacji grawitacyjnej.<br />

Dodatkowym problemem jest zakorzeniona<br />

w świadomości intencja oszczędności energii.<br />

Dlatego zwykle montuje się ciepłą, hermetyczną<br />

stolarkę okienną i wiele osób trudno jest<br />

przekonać do korzystania z nawiewnej kratki<br />

wentylacyjnej. Niestety, nawet najlepiej zaprojektowany<br />

wywietrznik nie wytworzy podciśnienia<br />

wystarczającego do wyprowadzenia<br />

powietrza ze szczelnego pomieszczenia na zewnątrz,<br />

a świeże powietrze nie przedostanie<br />

się przez hermetyczną stolarkę okienną (mikroszczeliny<br />

są niewystarczające). Wywietrzniki<br />

Zefir, Bora, Bryza, Sir – odpowiednio<br />

Wywietrznik Scheidel/Bryza<br />

z pustakiem wentylacyjnym typu SV<br />

zamontowane – zapewniają normatywy wentylacyjne<br />

w pomieszczeniu, ale nie samodzielnie.<br />

Konieczny jest właściwie skonstruowany<br />

i zaizolowany kanał wentylacyjny o dużym<br />

przekroju oraz niskooporowa kratka wentylacyjna<br />

zamontowana w pomieszczeniu wentylowanym.<br />

Decydując się na takie rozwiązanie,<br />

należy wziąć pod uwagę, że ilości wywiewanego<br />

powietrza będą zmieniały się zależnie od<br />

pory roku. Mimo starań projektantów ten typ<br />

wentylacji ma wady.<br />

Działanie odpowiednio zaprojektowanych<br />

wentylatorów zapewnia właściwy przepływ<br />

powietrza, spełniając wymogi higieniczne. Problemem<br />

jednak stają się hałas i zasilanie elektryczne.<br />

Czynniki te zmuszają projektantów<br />

do stosowania urządzeń nowoczesnych, wyposażonych<br />

w energooszczędne silniki i tłumiki<br />

akustyczne, zarówno od strony wlotowej jak<br />

i wylotowej. Takie rozwiązanie jest kosztowne,<br />

a bywa również awaryjne.<br />

Wentylacja hybrydowa<br />

Postęp techniczny umożliwił wynalezienie<br />

rozwiązań alternatywnych, łączących zalety<br />

wentylacji mechanicznej i naturalnej. Opracowano<br />

system wentylacji hybrydowej – mieszanej<br />

– gdzie nasada wentylacyjna pełni funkcję<br />

wywietrznika grawitacyjnego (jeśli sprzyjają<br />

temu warunki pogodowe) lub niskoszumowego<br />

wentylatora mechanicznego, który w razie potrzeby<br />

(system automatyki sterującej) przejmuje<br />

kontrolę nad ciągiem wentylacyjnym. Dzięki<br />

temu użytkownik może w pełni wykorzystywać<br />

zalety tych dwóch systemów, jednocześnie<br />

minimalizując koszty i uciążliwości wynikające<br />

z mechanicznej pracy wentylatora.<br />

Dostępne są różne systemy automatycznej<br />

kontroli, np. EOL, z automatycznym pomiarem<br />

prędkości strumienia, bazuje na kierunku<br />

ruchu powietrza w kanale wentylacyjnym,<br />

natomiast czujnik Higster i wywiewna kratka<br />

Elan regulują poziom wilgotności względnej<br />

w pomieszczeniach.<br />

Wentylatory hybrydowe są urządzeniami<br />

energooszczędnymi. Dwubiegowy silnik wentylatora<br />

FENKO zużywa odpowiednio 9.5 [W]<br />

lub 6.2 [W], w zależności od wybranego trybu<br />

pracy silnika, a wydajność oscyluje na poziomie<br />

180 [m 3 /h] (dla jednego pomieszczenia) lub –<br />

na niższym biegu – 120 [m 3 /h]. Dużą zaletą<br />

jest również cichy tryb pracy – poziom hałasu<br />

wynosi zaledwie 33–41 dBA. Wentylatory hybrydowe<br />

można montować na różnych przewodach<br />

wentylacyjnych, również w kanałach<br />

tradycyjnych z cegły, pustakach wentylacyjnych<br />

typu P, kanałach okrągłych o średnicy 160 mm,<br />

na dachówkach typu Brass oraz bloczkach<br />

wentylacyjnych typu Schiedel.<br />

mgr inż. Krzysztof Nowak<br />

Wizualizacja pracy w tunelu<br />

aerodynamicznym<br />

88 świat architektury świat architektury 89

Specjalizacje<br />

Systemy oddymiania to<br />

jedne z ważniejszych elementów<br />

ochrony przeciwpożarowej<br />

budynków,<br />

które w sytuacji zagrożenia<br />

odgrywają kluczową<br />

rolę w ratowaniu życia<br />

ludzkiego. Planując i projektując<br />

takie rozwiązanie<br />

dobiera się poszczególne<br />

elementy w zależności<br />

od miejsca zastosowania.<br />

W szczególności szyb windy,<br />

gdzie panują specyficzne<br />

warunki, wymaga specjalnych<br />

ustaleń.<br />

Standardowy system oddymiania wyzwalany<br />

jest automatycznie, najczęściej poprzez<br />

czujki dymu. O ile takie rozwiązanie doskonale<br />

sprawdza się na klatkach schodowych,<br />

w atriach czy holach, parametry techniczne<br />

i wymagania montażowe czujek dymu nie pozwalają<br />

na ich wykorzystanie w szybach windowych.<br />

Jedne z ważniejszych argumentów<br />

przemawiających przeciwko zastosowaniu<br />

standardowego wyzwalania alarmu to wysokość<br />

szybu oraz istotny wpływ przeszkody,<br />

jaką jest kabina dźwigu, na szybkość wykrycia<br />

dymu poprzez ograniczenia swobodnego<br />

przepływu powietrza. Długi czas wykrycia<br />

dymu powoduje opóźnienie reakcji systemu<br />

oddymiania, co podaje w wątpliwość skuteczność<br />

rozwiązania.<br />

Na etapie projektowania należy także<br />

wziąć pod uwagę specjalne warunki panujące<br />

w szybie windowym (kurz, pył, owady).<br />

Standardowe czujki dymu są wrażliwe na<br />

zabrudzenia, co może wywoływać fałszywe<br />

alarmy, utrudniając użytkowanie urządzenia.<br />

Stąd zalecanym i coraz częściej wybieranym<br />

rozwiązaniem jest system oddymiania z czujką<br />

zasysającą, np. LIFT SMOKE CONTROL<br />

firmy D+H. Łączy on najnowocześniejsze<br />

osiągnięcia techniczne, zapewniając szybkie,<br />

niezawodne wykrycie i odprowadzenie dymu<br />

w przypadku pożaru.<br />

SYSTEM<br />

ODDYMIANIA<br />

DOSTOSOWANY<br />

DO SZYBÓW<br />

WINDOWYCH<br />

Zastosowanie LSC<br />

Systemy oddymiania z czujką zasysającą<br />

znajdują zastosowanie tam, gdzie wymagana<br />

jest instalacja systemów oddymiania szybów<br />

windowych. Pod względem technicznym<br />

standardowy produkt LSC można zamontować<br />

w szybach do wysokości 40 m – powyżej<br />

projektuje się rozwiązania indywidualne.<br />

Wyjątek stanowią dźwigi pożarowe przeznaczone<br />

dla straży pożarnej, gdzie konieczne<br />

jest oddymianie mechaniczne. LIFT SMOKE<br />

CONTROL najczęściej instaluje się w budynkach<br />

mieszkalnych niskich i średniowysokich,<br />

biurowcach, hotelach, urzędach itp.<br />

Projektowanie<br />

System oddymiania szybów powinien być<br />

przewidziany na etapie koncepcji. Zgodnie<br />

z normą PN-B-02877-4:2001, dotyczącą<br />

zasad projektowania instalacji ochrony przeciwpożarowej<br />

budynków, „wymagana powierzchnia<br />

czynna klap dymowych w szybach<br />

dźwigów powinna wynosić co najmniej 2,5%<br />

powierzchni rzutu poziomego podłogi szybu<br />

dźwigowego. Powierzchnia jednego otworu<br />

pod klapę dymową nie może być mniejsza<br />

niż 0,5 m²”. Dlatego architekt już na etapie<br />

projektu budowlanego powinien uwzględnić<br />

okno lub klapę oddymiającą w szybie dźwigu.<br />

W zależności od rodzaju obiektu należy także<br />

rozważyć miejsce zamontowania centrali<br />

sterującej systemem. W budynkach ogólnodostępnych<br />

użyteczności publicznej centralę<br />

najczęściej projektuje się np. na górnej kondygnacji<br />

przylegającej do klatki schodowej,<br />

a w mieszkalnych – z uwagi na duże ryzyko<br />

dewastacji systemu – w miejscu zamkniętym.<br />

Energooszczędność<br />

Obecnie, pracując nad projektem, architekt<br />

stara się wybierać rozwiązania, które wpływają<br />

korzystnie na środowisko i świadectwo energetyczne<br />

budynku. Straty cieplne w obiektach<br />

mieszkalnych, biurowych i użyteczności publicznej<br />

są najczęściej spowodowane nieodpowiednim<br />

zaprojektowaniem i wykonaniem izolacji<br />

termicznej. Ważnym aspektem jest zmniejszenie<br />

luk lub otworów w elewacji, aby ograniczyć<br />

niekontrolowane straty ciepła. Większość<br />

projektowanych i wykonanych szybów windowych<br />

ma nieprzysłonięte otwory umieszczone<br />

w górnej części nadszybia. Przyczynia się to do<br />

tworzenia tzw. efektu komina, czyli przepływu<br />

ciepłego powietrza z pomieszczeń użytkowych<br />

(przez nieszczelności w drzwiach szybowych)<br />

do wnętrza szybu i stamtąd (przez otwory<br />

w nadszybiu) na zewnątrz budynku.<br />

Aby zapewnić wymaganą w szybie temperaturę,<br />

w granicach od +5°C do +40°C,<br />

nie ma konieczności uwzględniania nieprzysłoniętego<br />

otworu. Warto zastosować system<br />

LSC, który może dodatkowo pełnić funkcję<br />

kontroli powietrza. Dzięki elektronicznemu<br />

układowi czujników i sterowania LSC „dba”<br />

o energię cieplną budynku oraz nie dopuszcza<br />

do jej nadmiernych strat. Klapy dymowe lub<br />

okna oddymiające mogą być automatycznie<br />

zamykane lub otwierane w razie potrzeby.<br />

Energooszczędność LSC została szczególnie<br />

doceniona w szpitalach i hotelach, gdzie panuje<br />

wyższa średnia temperatura w porównaniu<br />

z budynkami biurowymi.<br />

LSC – innowacyjny<br />

i dopasowany<br />

Od czasu, kiedy system LSC pojawił<br />

się w Polsce, wiele funkcji produktu zostało<br />

zmienionych. Pierwsza wersja urządzenia<br />

– LSC-Premium – była bardzo rozbudowana.<br />

Charakteryzowały ją m.in. alternatywne<br />

przystanki ewakuacyjne dla kabiny dźwigu czy<br />

równoczesne oddymianie klatki schodowej.<br />

Przy współpracy z inwestorami, architektami<br />

i rzeczoznawcami ds. ochrony przeciwpożarowej<br />

system został zmodyfikowany tak, żeby<br />

spełniał najważniejsze funkcje oddymiania oraz<br />

zapewniał szybką i pewną detekcję, uwzględniając<br />

czynnik ekonomiczny. Produkt został<br />

dostrzeżony przez branże budowlaną oraz<br />

dźwigową, które wyróżniły go statuetkami<br />

i medalami.<br />

Wsparcie dla architektów<br />

Również architekci i projektanci coraz<br />

częściej pytają o innowacyjny system LSC lub<br />

zwracają się bezpośrednio do firmy D+H<br />

z prośbą o techniczne wsparcie w rozmowach<br />

z inwestorami i wykonawcami. Mogą oczywiście<br />

liczyć na pomoc firmy, począwszy od<br />

doboru klap i okien oddymiających, poprzez<br />

doradztwo w kwestii przepisów, aż po dopasowanie<br />

elementów systemu. Zaprojektowane<br />

rozwiązanie powinno spełniać wymagania<br />

norm, inwestora i być optymalne pod względem<br />

technicznym i ekonomicznym.<br />

90 świat architektury świat architektury 91

Specjalizacje<br />

ARCHITEKT<br />

A OCHRONA ZDROWIA<br />

PRACOWNIKÓW BIUROWYCH<br />

„Schorzenia nieujęte w wykazie chorób zawodowych<br />

mogą być wyrokiem sądu uznane za związane z pracą<br />

i traktowane tak jak choroby zawodowe (…)” – twierdzi<br />

dr n. med. Ryszard Szozda.<br />

Wyodrębnia się następujące schorzenia<br />

związane z pracą biurową:<br />

zatrucia ostre i przewlekłe oraz ich następstwa<br />

wywołane przez substancje<br />

chemiczne,<br />

astmę oskrzelową,<br />

ostre uogólnione reakcje alergiczne,<br />

alergiczny nieżyt nosa,<br />

zapalenie obrzękowe krtani o podłożu<br />

alergicznym,<br />

choroby skóry, np. alergiczne kontaktowe<br />

zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie<br />

skóry z podrażnieniem, przewlekłe zapalenie<br />

okołostawowe barku, przewlekłe<br />

zapalenie nadkłykcia kości ramiennej,<br />

przewlekłe choroby obwodowego układu<br />

nerwowego wywołane sposobem<br />

wykonywania pracy, np. zespół cieśni<br />

w obrębie nadgarstka, zespół rowka nerwu<br />

łokciowego, zespół kanału de Guyona,<br />

choroby układu wzrokowego wywołane<br />

czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub<br />

biologicznymi, np. alergiczne zapalenie<br />

spojówek.<br />

Pełny wykaz chorób zawodowych znajduje<br />

się w Dz.U. nr 105, pozycja 869, Rozporządzenie<br />

Rady Ministrów z dnia 30 czerwca<br />

2009 r. w sprawie chorób zawodowych.<br />

Architekt<br />

Z perspektywy architekta ochrona zdrowia<br />

pracowników biurowych przed chorobami<br />

zawodowymi polega na zapobieganiu<br />

ich przyczynom. Projektant jako kreator otoczenia<br />

uczestniczy w powstawaniu budynku.<br />

Nadzoruje nie tylko część ergonomiczną (wybór<br />

odpowiedniej powierzchni pomieszczeń,<br />

rodzaj oświetlenia), ale wszystkie opracowania<br />

branżowe. Planuje sposób przewietrzania<br />

pomieszczeń i odpowiada za wentylację, która<br />

w późniejszym czasie może być przyczyną<br />

alergii. Kreuje wnętrze użytkowane przez<br />

pracowników biurowych, dba o wykończenie<br />

ścian, podłóg, sufitów, porządek miejsc pracy.<br />

Aranżując wnętrza, architekt może ograniczyć<br />

występowanie roztoczy osadzających<br />

się na dokumentach, artykułach papierniczych,<br />

książkach. Dobór odpowiednich urządzeń klimatyzacji,<br />

zapewniających optymalną temperaturę<br />

i wilgotność powietrza, a więc swoisty mikroklimat,<br />

obniża ryzyko chorób zawodowych.<br />

Projektowanie ergonomicznego miejsca pracy<br />

jest podstawą, żeby ograniczyć występowanie<br />

takich chorób jak zespół cieśni w obrębie nadgarstka<br />

czy zespół kanału de Guyona. Ergonomia<br />

oraz sposób wykonywania obowiązków<br />

mają decydujące znaczenie. Nieodpowiednio<br />

dobrane krzesło, nieprawidłowa wysokość<br />

biurka oraz złe ustawienie monitora mają bardzo<br />

poważne konsekwencje zdrowotne.<br />

Choroby<br />

Zatrucia ostre i przewlekłe oraz ich następstwa<br />

wywołane przez substancje chemiczne<br />

to jedne z rzadziej występujących<br />

dolegliwości. Obecnie jako truciznę definiuje<br />

się substancję, która po wniknięciu do organizmu<br />

lub wytworzeniu się w nim powoduje<br />

zaburzenia funkcjonowania, a nawet może<br />

doprowadzić do zgonu. Trucizna może dostać<br />

się do ustroju na wiele sposobów: drogą<br />

pokarmową, dermalną (przez skórę), wziewną.<br />

Większość zatruć zawodowych powstaje<br />

wskutek wdychania niepożądanych substancji<br />

– i te należą do najniebezpieczniejszych.<br />

Astma oskrzelowa oraz alergiczny nieżyt<br />

nosa są trudne do jednoznacznego zdiagnozowania<br />

jako choroby zawodowe. Podczas<br />

badania należy potwierdzić, że przyczyną dolegliwości<br />

jest swoista nadwrażliwość na alergen<br />

charakterystyczny dla danego środowiska<br />

pracy, np. duża wilgotność powietrza zwiększa<br />

potencjał alergizujący roztoczy kurzu domowego<br />

w bibliotekach, biurach. Przykładem<br />

może być pomieszczenie z nadmierną ilością<br />

roślin liściastych lub nieprawidłowo ustawiona<br />

i nieczyszczona klimatyzacja.<br />

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry<br />

oraz kontaktowe zapalenie skóry z podrażnieniem<br />

mogą być spowodowane uczuleniem<br />

użytkownika na niektóre materiały,<br />

np. lateks czy gumę.<br />

Równie często występują choroby układu<br />

nerwowego wywołane sposobem wykonywania<br />

obowiązków. Zespół cieśni w obrębie<br />

nadgarstka wynika z użytkowania nieodpowiednio<br />

przygotowanego stanowiska. Najczęściej<br />

dotyka osoby pracujące przy komputerze,<br />

często powtarzające daną czynność. Zespół<br />

de Guyona również pojawia się przy stale powtarzanym<br />

ruchu. Przewlekłe zapalenie okołostawowe<br />

barku występuje pomimo uznawania<br />

pracownika biurowego za jedynie umysłowego.<br />

Chorobie sprzyja nieprawidłowe wykonywanie<br />

różnych czynności, takich jak przenoszenie<br />

ciężkich przedmiotów, odsuwanie,<br />

przesuwanie szafek, kartonów z dokumentami,<br />

jedną ręką. Architekt może temu zapobiec,<br />

projektując np. meble z odpowiednimi systemami<br />

przechowywania dokumentacji.<br />

Charakteryzując choroby zawodowe nie<br />

można pominąć tych, które dotyczą wzroku.<br />

Pracownicy biurowi najczęściej cierpią na<br />

alergiczne zapalenie spojówek. Doświetlenie<br />

naturalne, zaplanowane zgodnie z przepisami,<br />

jest często niewystarczające. Natomiast<br />

oświetlenie sztuczne, o nienaturalnej dla oka<br />

barwie, oraz promieniowanie monitora komputerowego<br />

stwarzają idealne warunki do rozwoju<br />

choroby. Czynnikiem potęgującym mogą<br />

stać się roztocza oraz nieszczelna klimatyzacja.<br />

Choroba zawodowa rozpoznana u obecnego lub byłego pracownika<br />

to taka, o której można powiedzieć bezspornie lub z wysokim<br />

prawdopodobieństwem, że spowodowało ją działanie czynników<br />

szkodliwych, występujących w środowisku pracy lub związanych<br />

z wykonywaniem powierzonych obowiązków. Diagnoza może nastąpić<br />

tylko w odniesieniu do wykazu chorób zawodowych.<br />

Projektując przestrzeń, warto pamiętać, że:<br />

stosowanie wykładzin o długim włosiu<br />

wiąże się z potrzebą częstego, dokładnego<br />

sprzątania, ponieważ materiał ten<br />

jest miejscem gromadzenia się drobnoustrojów;<br />

nadmierna ilość roślin zwiększa wilgotność<br />

powietrza, co w połączeniu z nieczyszczoną<br />

wentylacją stwarza nieprzyjazne dla<br />

człowieka środowisko pracy;<br />

projektowanie miejsc o ograniczonym dostępie<br />

uniemożliwia utrzymanie porządku;<br />

ustawienie stanowisk w niewłaściwy sposób<br />

naraża użytkownika na krzyżowe promieniowanie<br />

monitorów;<br />

miejsca pracy trzeba dostosować do osób<br />

wysokich i niskich – należy umożliwić regulację<br />

wysokości biurek, foteli, monitorów.<br />

stosowanie do wykończeń wnętrz materiałów<br />

zawierających dużą ilość szczelin<br />

i wnęk (np. kamień łupkowy) sprzyja gromadzeniu<br />

się kurzu i zanieczyszczeń.<br />

Więcej informacji dotyczących wymienionych<br />

schorzeń znajduje się w publikacji<br />

pt. „Choroby Zawodowe” pod redakcją<br />

prof. Kazimierza Marka.<br />

mgr inż. arch. Krzysztof Szozda<br />

Architekt, teoretycznie<br />

niezwiązany z medycyną,<br />

w pewnym stopniu decyduje<br />

o zdrowotnym przebiegu<br />

kariery zawodowej osób,<br />

które użytkują zaprojektowane<br />

budynki. Efekty jego<br />

pracy możemy oceniać poprzez<br />

wygląd elewacji, rozmieszczenie<br />

wind i schodów,<br />

a także... klimat (w dosłownym<br />

znaczeniu słowa), zaprojektowany<br />

dla pracownika<br />

umysłowego.<br />

92 świat świat architektury<br />

świat architektury 93

BEZPIECZEŃSTWO<br />

POŻAROWE<br />

Dla obiektów przemysłowych<br />

„Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie przemysłowym”<br />

oraz „Elementy zbrojone YTONG” to dwie<br />

nowe pozycje czytelnicze przeznaczone dla profesjonalistów,<br />

prezentujące rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo<br />

i dużą swobodę planowania konstrukcji<br />

z elementów zbrojonych YTONG.<br />

Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca<br />

1994 r. dopuszcza stosowanie w budownictwie<br />

przemysłowym rozwiązań konstrukcyjnych,<br />

wykonanych w technologii szkieletowej<br />

z lekkim przekryciem z płyt warstwowych.<br />

Pomimo stosunkowo niewielkiej odporności<br />

ogniowej tego rodzaju struktur, rozwiązanie<br />

to jest dozwolone głównie ze względu na<br />

zmniejszone, w stosunku do obiektów mieszkalnych,<br />

ryzyko zagrożenia życia. Nie jest<br />

ono jednak wystarczającym zabezpieczeniem<br />

mienia. Dotyczy to w szczególności wielkopowierzchniowych<br />

obiektów magazynowych,<br />

w których składowane są dobra o dużej wartości,<br />

czy budynków produkcyjnych stanowiących<br />

podstawę działalności gospodarczej.<br />

Budynek odporny na ogień<br />

Hale magazynowe czy produkcyjne często<br />

stanowią podstawę działalności gospodarczej<br />

danego przedsiębiorstwa. Ich zniszczenie<br />

wskutek pożaru, nawet przy ewentualnej wy-<br />

94 świat architektury<br />

płacie odszkodowania, prawie zawsze prowadzi<br />

do znacznej utraty pozycji na rynku czy<br />

wręcz upadłości.<br />

Piotr Harassek, junior product manager<br />

Xella Polska (producent materiałów ściennych<br />

SILKA i YTONG) mówi: „Zagrożenie ogniem<br />

to jeden z głównych problemów, z którym<br />

spotykają się użytkownicy i właściciele budynków<br />

przemysłowych. Wydaje się, że ściany<br />

czy dach w tego typu obiektach nie muszą<br />

charakteryzować się jakimiś wyjątkowymi parametrami<br />

– wysoką izolacyjnością termiczną,<br />

pojemnością cieplną czy odpornością ogniową.<br />

Z drugiej strony, każdy rozsądny przedsiębiorca<br />

wie, ile warte są praca jego ludzi, towary<br />

składowane w hali czy linia montażowa<br />

w zakładzie produkcyjnym. I nie chodzi tu tylko<br />

o wymiar finansowy, ale także o poniesione<br />

straty czy utracone korzyści w przypadku<br />

pożaru. Z tego powodu zdecydowaliśmy się<br />

na wydanie osobnego zeszytu technicznego,<br />

poświęconego ochronie przeciwpożarowej<br />

budynków przemysłowych.”<br />

Wartość składowanych materiałów wymu- wym<br />

sza stosowanie nie tylko aktywnych system systemów<br />

ochrony przeciwpożarowej, jak tryskacze<br />

lub<br />

klapy kl dymowe, d ale l również ó i ż rozwiązań i ń biernie bi<br />

chroniących przed rozprzestrzenianiem ognia.<br />

Już na samym początku procesu projektowania<br />

architekci powinni mieć na uwadze te zagadnienia.<br />

Ochrona przeciwpożarowa<br />

w budownictwie<br />

przemysłowym<br />

W przygotowanym przez Xella Polska<br />

zeszycie technicznym pt. „Ochrona przeciwpożarowa<br />

obiektów przemysłowych” omówiono<br />

najważniejsze wymagania dotyczące<br />

ochrony przed pożarem zawarte w polskim<br />

prawie.<br />

Podstawę przy projektowaniu budynków<br />

stanowi Rozporządzenie Ministra Infrastruktury<br />

w sprawie warunków technicznych jakim<br />

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie<br />

(Dz.U. 2002 r., Nr 75, poz. 690).<br />

Dodatkowo, w opracowaniu uwzględniono<br />

wytyczne, które pojawiają się w normie<br />

PN-EN 12602 Prefabrykowane elementy<br />

zbrojone z autoklawizowanego betonu komórkowego.<br />

W części opracowania poświęconej zagadnieniom<br />

fizyki budowli zwraca się uwagę<br />

inwestorów i projektantów na ochronę termiczną,<br />

akustyczną oraz pożarową obiektów<br />

przemysłowych. Przedstawione wytyczne<br />

wynikają zarówno z wymagań technicznych,<br />

określonych w Rozporządzeniu Ministra<br />

Infrastruktury, jak i z Rozporządzeń Ministra<br />

Pracy i Polityki Społecznej, odnoszących się<br />

do dopuszczalnych czynników szkodliwych<br />

dla zdrowia oraz przepisów bezpieczeństwa<br />

i higieny pracy.<br />

Omówione detale konstrukcyjne dotyczą<br />

najczęstszych sytuacji podczas wznoszenia<br />

ścian z elementów zbrojonych z betonu komórkowego.<br />

Duża ilość rysunków, wraz ze<br />

szczegółowymi opisami, pozwala na rozwiązanie<br />

problemów związanych ze sposobem<br />

oparcia i łączeniem płyt YTONG z konstrukcją<br />

nośną.<br />

Zeszyty techniczne można bezpłatnie pobrać<br />

ze strony internetowej: www.xella.pl.<br />

OKNA DACHOWE SECURE<br />

Chcąc uniknąć nieprzyjemnych zdarzeńzwiązanych<br />

z ewentualnym włamaniem, właściciele<br />

budynków inwestują w alarmy czy<br />

antywłamaniowe wzmocnienia zabezpieczające<br />

stolarkę pionową, ale często zapominają<br />

o oknach dachowych, przez które złodziej<br />

również może dostać się do wnętrza. Statystyki<br />

pokazują, że nie są to odosobnione przypadki,<br />

a zagrożenie niestety ciągle wzrasta.<br />

Szczególnie narażone na niebezpieczeństwo<br />

włamania przez okna dachowe są budynki<br />

z dachami o małym kącie nachylenia oraz<br />

budynki wielorodzinne. Budynki w zabudowie<br />

szeregowej często posiadają wspólną klatkę<br />

schodową, na której znajduje się wyjście na<br />

dach. Stwarza to możliwość łatwego dostania<br />

się na dach przypadkowym osobom, co grozi<br />

ewentualnym włamaniem do mieszkań. Chcąc<br />

ograniczyć ilość włamań przez okna dachowe<br />

firma FAKRO do standardowych okien dachowych<br />

wprowadziła nowatorski system wzmacniania<br />

konstrukcji - topSafe, który zabezpiecza<br />

przed łatwym wejściem do budynku.<br />

W skład systemu topSafe wchodzą:<br />

innowacyjny system mocowania specjalnie<br />

wyprofilowanych zawiasów, który zapobiega<br />

pęknięciom drewna, wyrwaniu zawiasów<br />

i wepchnięciu skrzydła do środka.<br />

Rozwiązanie to jest kilkakrotnie wytrzymalsze<br />

od dotychczas znanych i stosowanych,<br />

specjalnie wzmocniona konstrukcja drewna<br />

i elementów ryglujących,<br />

metalowa listwa utrudniająca włamanie<br />

przy pomocy narzędzi.<br />

Okna wykonane w systemie topSafe posiadają<br />

podwyższoną odporność na włamanie.<br />

Okna dachowego FAKRO nie da się w łatwy<br />

sposób otworzyć, np. poprzez dynamiczne<br />

naciśnięcie nogą na górną, zewnętrzną część<br />

okna. Nie spowoduje to otwarcia skrzydła czy<br />

wyrwania zawiasów.<br />

SPOSÓB NA ZŁODZIEJA<br />

Duży, piękny i nowoczesny to pierwsze skojarzenia<br />

jakie nasuwają się gdy pomyślimy<br />

o naszym wymarzonym domu, ale tak naprawdę,<br />

dom powinien być przede wszystkim<br />

bezpieczny, bo to zapewnia nam spokój i komfort<br />

mieszkania.<br />

Robiąc kolejny krok w ochronie antywłamaniowej<br />

okien dachowych firma FAKRO<br />

przygotowała i wprowadziła do standardowej<br />

oferty specjalne okno FTP-V P2 Secure. Okno<br />

posiada system wzmocnienia konstrukcji topSafe,<br />

laminowaną i antywłamaniową szybę klasy<br />

P2A, nowy system zabezpieczający przed wymontowaniem<br />

pakietu szybowego oraz klamkę<br />

z blokadą. Okno Secure zabezpieczone jest<br />

przed różnymi sposobami włamania, takimi jak:<br />

kopnięcie, a nawet skakanie po oknie, ponieważ<br />

posiada okucia w systemie topSafe.<br />

Zawiasy zamontowane są w sposób<br />

zapobiegający ich wyrwaniu i wepchnięciu<br />

skrzydła do środka,<br />

podważenie, ponieważ posiada metalową<br />

listwę utrudniającą włamanie przy użyciu<br />

narzędzi oraz klamkę z blokadą zabezpieczającą<br />

przed otwarciem skrzydła,<br />

łatwe wymontowanie szyby, ponieważ posiada<br />

system zabezpieczający przed wykręceniem<br />

i wyrwaniem szyby,<br />

łatwe rozbicie szyby, ponieważ posiada<br />

szybę laminowaną i antywłamaniową klasy<br />

P2A.<br />

Takie okno nie wymaga już kolejnych zabezpieczeń<br />

jak np. dodatkowe zamki, które<br />

utrudniają użytkowanie okna. Okno FTP-V P2<br />

obsługiwane jest w łatwy i wygodny sposób za<br />

pomocą klamki, jak każde standardowe okno<br />

dachowe FAKRO. Posiada holenderski, policyjny<br />

znak jakości - ”Mieszkaj bezpiecznie”.<br />

Wybierając okna dachowe musimy wziąć pod<br />

uwagę antywłamaniowe bezpieczeństwo. Ten<br />

aspekt chociaż nieuświadamiany jest kluczowy<br />

dla komfortowego życia mieszkańców.<br />

Nowoczesne okna dachowe o podwyższonej<br />

odporności na włamanie FTP-V P2<br />

Secure zapewniają ten spokój, a na dodatek<br />

mają jeszcze jedną ważną zaletę - bardzo<br />

atrakcyjną cenę. Montując takie okna mamy<br />

pewność, żenasze poddasze jest odpowiednio<br />

chronione.<br />

fot. archiwum firmy Fakro

Z jakimi pytaniami dotyczącymi<br />

doboru bram projektanci zgłaszają się<br />

do Państwa najczęściej?<br />

Mamy dobry kontakt z architektami<br />

i zawsze ich wspieramy. Można się z nami<br />

skontaktować telefonicznie oraz za pomocą<br />

poczty elektronicznej, jeździmy też<br />

na budowy. Najwięcej pytań dotyczy warunków<br />

zabudowy. Te wątpliwości można<br />

podzielić na dwa rodzaje: pierwszy ma<br />

związek z wielkością potrzebnego miejsca<br />

wokół bramy, a drugi – z warunkami montażu,<br />

jakie musi spełnić ściana (konstrukcja<br />

nośna), aby utrzymała produkt, który często<br />

ma kilkanaście lub kilkadziesiąt metrów<br />

kwadratowych. W obu przypadkach zawsze<br />

proponujemy wrysowanie przez nas<br />

bramy do projektu, podając miejsce montażu<br />

i siły, które mury będą przenosić.<br />

Jednym z trudniejszych zagadnień<br />

do rozwiązania przez architekta jest<br />

zabezpieczenie przeciwpożarowe scen<br />

teatralnych, filharmonii, oper – otworów<br />

o niestandardowo dużych rozmiarach.<br />

Czy Państwo wspomagają<br />

projektantów w tej kwestii?<br />

Specjalizujemy się w zabezpieczeniach<br />

tego typu obiektów. Konstrukcja bram,<br />

zgodna z patentem europejskim, umożliwia<br />

zabudowywanie bardzo dużych powierzchni.<br />

Stąd nasze rozwiązania wykorzystano<br />

m.in. w Operze Krakowskiej,<br />

Teatrze Polskim w Poznaniu, Operze<br />

Bałtyckiej w Gdańsku, Operze Podlaskiej<br />

w Białymstoku czy Filharmonii Narodowej<br />

w Warszawie. Podczas realizacji tego typu<br />

inwestycji wspomagamy projektantów naszym<br />

doświadczeniem.<br />

96 świat świat architektury<br />

KLUCZOWE<br />

BRAMY<br />

Czy Państwa bramy można włączyć<br />

do systemu inteligentnego zarządzania<br />

budynkiem?<br />

Oferujemy bramy zamykane grawitacyjnie<br />

oraz elektrycznie, jednak każdą<br />

wyposażono w elektryczne wyzwalanie<br />

działania. Dlatego nawet najprostszą konstrukcję<br />

można podłączyć do centralnego<br />

systemu sterowania. Każdą bramę możemy<br />

także doposażyć w napęd elektryczny,<br />

uzyskując pełną kontrolę nad jej sterowaniem.<br />

Dodatkowo, zestaw czujników położenia<br />

precyzyjnie określa jej stan: otwarta,<br />

zamknięta, otwarte drzwi ewakuacyjne<br />

itd. Taki układ można włączyć do systemu<br />

inteligentnego zarządzania budynkiem.<br />

W jaki sposób należy przygotować<br />

otwór do montażu bramy? Czy<br />

w projekcie powinien on być większy<br />

od światła docelowego?<br />

Otwór do montażu musi być przede<br />

wszystkim zgodny ze specyfikacją rysunkową.<br />

Bramę montuje się bezpośrednio<br />

do surowego muru, dlatego wszystkie wykończenia,<br />

izolacje muszą być wykonane<br />

dopiero po jej usadowieniu. Różnica między<br />

otworem w murze a światłem przejścia<br />

zależy od typu bramy. Niezbędne<br />

informacje na temat zabudowy udostępniamy<br />

w Internecie, katalogach, tablicach<br />

doboru bram, jednak zawsze prosimy,<br />

przed realizacją, aby przesłać do nas rysunek<br />

z wymiarami otworu do montażu<br />

– w celu sprawdzenia. Ułatwia to pracę<br />

architektom i daje pewność, że nie będzie<br />

„niespodzianki” na budowie.<br />

Z jakimi błędami w projektach najczęściej<br />

się Państwo spotykają?<br />

„Podstawowa informacja o bramie<br />

dotyczy odporności ogniowej.<br />

Od niej wszystko zależy (…)”<br />

– o doborze bram do obiektów<br />

użyteczności publicznej i przemysłowych,<br />

zagadnieniach technicznych<br />

i bezpieczeństwie, ze<br />

Sławomirem Boguckim z firmy<br />

Małkowski-Martech SA rozmawiał<br />

Adam Osiński.<br />

Podstawowa informacja o bramie dotyczy<br />

odporności ogniowej. Od niej wszystko<br />

zależy, dlatego podczas rozmów zawsze<br />

upewniamy się, czy jest prawidłowa. Często<br />

mylone są odporności ogniowe: E, EW<br />

i EI. Różnica jednej literki powoduje radykalną<br />

zmianę warunków zabudowy i ceny.<br />

Jednym z oferowanych produktów<br />

są kurtyny okienne. Jakie mają zastosowanie?<br />

Kurtyny okienne wykorzystywane są<br />

wszędzie, gdzie istnieje konieczność zabezpieczenia<br />

przeciwpożarowego okien,<br />

np. ze względu na bliskość innego budynku<br />

lub drogi ewakuacyjnej. Nie zawsze trzeba<br />

stosować kurtyny EI, które zajmują dużo<br />

miejsca wokół otworu. Alternatywą są tańsze<br />

odpowiedniki należące do klasy EW (klasa<br />

pośrednia między E i EI). Kurtyna z klasy<br />

EW-60/E-120 zapewnia do 2 godzin szczelności<br />

ogniowej oraz godzinną odporność na<br />

promieniowanie. W większości przypadków<br />

można ją umieścić w izolacji termicznej budynku,<br />

uzyskując ciekawy efekt estetyczny.<br />

Czy produkują Państwo również<br />

zewnętrzne bramy przeciwpożarowe?<br />

Praktycznie każda brama może być zamontowana<br />

na zewnątrz. W tym celu jest<br />

dodatkowo wyposażona w zestaw uszczelek,<br />

osłon itp. Oprócz tego oferujemy wiele<br />

bram przemysłowych niezapewniających<br />

odporności ogniowej. W przypadku<br />

zamknięć zewnętrznych często stosuje się<br />

kombinację dwóch bram: przeciwpożarowej<br />

i przemysłowej – jedna zabezpiecza<br />

obiekt przed pożarem, druga służy do codziennego<br />

użytkowania.<br />

Dziękujemy za rozmowę.

Specjalizacje<br />

Tendencja do wiązania poszczególnych<br />

funkcji obejmuje również projekty okien,<br />

czyli jedne z najważniejszych elementów<br />

budowlanych – tworzą elewacje, dachy,<br />

a nawet konstrukcje budynków. Mogą<br />

również automatycznie odprowadzać dym<br />

podczas pożaru oraz zaciemniać pomieszczenia,<br />

eliminując rolety czy żaluzje.<br />

Ochrona<br />

przeciwpożarowa<br />

Restrykcyjne przepisy oraz konieczność<br />

zapewnienia bezpieczeństwa powodują,<br />

że producenci szukają coraz<br />

nowocześniejszych rozwiązań okien przeciwpożarowych.<br />

Innowacyjne technologie<br />

zapewniają nawet 60 minut na ewakuację<br />

z pomieszczeń, które są zagrożone dymem<br />

czy wysoką temperaturą, chronią również<br />

przed pożarem rozprzestrzeniającym się<br />

z sąsiednich budynków.<br />

Dzięki rozwojowi technologicznemu<br />

możliwe jest przenikanie się i łączenie<br />

określonych funkcji. Dotyczy<br />

to nie tylko elektroniki, ale również<br />

wyposażenia wnętrz czy elementów<br />

architektonicznych. U podstaw tego<br />

trendu leży miniaturyzacja.<br />

OKNA<br />

DO ZADAŃ SPECJALNYCH<br />

Już samo szkło może mieć podwyższone<br />

parametry ogniochronne. W niektórych<br />

przypadkach izolacja termiczna tworzy<br />

swego rodzaju tarczę ochronną – ta strona<br />

szyby, która odwrócona jest od pomieszczenia<br />

ogarniętego pożarem, nie nagrzewa<br />

się, nawet przy temperaturze zewnętrznej<br />

wynoszącej ok. 1000°C. Umożliwiają to<br />

warstwy termo-transformacyjne (TTS),<br />

które absorbują energię cieplną znacznie<br />

lepiej niż tradycyjne systemy wielowarstwowe.<br />

Pochłaniając promieniowanie,<br />

rozszerzają się i tworzą zwartą, dwuwarstwową,<br />

wysoce efektywną strukturę –<br />

ciągliwą płytę z piany, do której przylegają<br />

odłamki szyby znajdującej się po stronie<br />

ognia. Ten rodzaj szkła zastosowano np.<br />

w Centrum Rozrywkowo-Handlowym<br />

Westside w Bernie, zaprojektowanym<br />

przez Daniela Libeskinda.<br />

Innowacje dotyczą również profili aluminiowych.<br />

W tradycyjnych rozwiązaniach<br />

stosuje się gipsowo-kartonowe wkłady<br />

chłodzące, które trzeba dodatkowo zabezpieczać<br />

przed wilgocią, co zwiększa czas<br />

i koszty produkcji. Nowoczesne systemy są<br />

wyposażone w samoprzylepne i pęczniejące<br />

pod wpływem wody uszczelki, tzw. wsady<br />

chłodzące, mające właściwości higroskopijne,<br />

oraz chłodzący materiał wewnątrz<br />

komór profilu. Co więcej, ulepszenia technologiczne<br />

nie wpływają na wygląd profili<br />

ani na ich grubość.<br />

Drogi ewakuacyjne w budynkach wielokondygnacyjnych<br />

powinny być wyposażone<br />

w urządzenia oddymiające – najistotniejsze<br />

w pierwszej fazie pożaru. Okna z powodzeniem<br />

mogą pełnić tę funkcję, jeśli zostały zaprojektowane<br />

zgodnie z normą PN 12101-2.<br />

Według statystyk przyczyną śmierci 80%<br />

ofiar pożarów jest zaczadzenie, dlatego<br />

wielu producentów proponuje okna, które<br />

otwierają się automatycznie dzięki czujnikom<br />

dymu – w czasie pożaru odprowadzają<br />

dym na zewnątrz, a w normalnych warunkach<br />

służą do wentylacji. Oprócz okien<br />

uchylnych, w przypadku skośnych dachów<br />

(15–60°) można zastosować okna obrotowe,<br />

których kąt otwarcia wynosi nawet 90°<br />

w stosunku do ościeżnicy. Napęd może być<br />

ukryty w konstrukcji ramy, co czyni go niewidocznym.<br />

Przeciwpowodziowe<br />

Ciekawym rozwiązaniem są okna przeciwpowodziowe,<br />

które pojawiły się w odpowiedzi<br />

na tegoroczny kataklizm. Pomoc<br />

dla mieszkańców Bogatyni w formie 150<br />

okien przeciwpowodziowych rozwierno-uchynych<br />

zaoferowali dostawcy okuć,<br />

profili, szyb, nawiewników, maszyn do<br />

produkcji okien z PCV oraz firma, która<br />

produkuje i przekazuje okna zainteresowanym.<br />

Aby mogły nosić nazwę „przeciwpowodziowe”<br />

muszą stawić opór poziomowi<br />

wody w wysokości 0,5 m, przy<br />

przeciekaniu wynoszącym maksymalnie<br />

240 l w ciągu 24 h. Taką szczelność zapewnia<br />

specjalne okucie, które wyróżnia mały<br />

odstęp pomiędzy punktami ryglowania,<br />

uzyskany dzięki specjalnym zamknięciom<br />

środkowym.<br />

Z myślą o akustyce<br />

Wybór odpowiedniego rodzaju okien<br />

może znacznie wpłynąć na komfort akustyczny<br />

wewnątrz budynku. Według obowiązującej<br />

w budownictwie i projektowaniu<br />

normy PN-B-02151-3 poziom hałasu<br />

w pomieszczeniach mieszkalnych w cią-<br />

gu dnia nie powinien przekraczać 40 dB,<br />

a w porze nocnej – 30 dB (bliskość ruchliwej<br />

ulicy to hałas osiągający nawet<br />

70 dB). Oprócz zastosowania szyb laminowanych,<br />

które charakteryzują się wysokimi<br />

właściwościami dźwiękochłonnymi,<br />

efektywne jest zwiększenie masy<br />

szkła – tafla o grubości 12 mm ma wartość<br />

RW=34 dB. Ten sam parametr w przypadku<br />

szyby o grubości 4 mm wynosi jedynie<br />

29 dB. RW to ważony współczynnik izolacyjności<br />

akustycznej.<br />

Kolejną metodą jest asymetryczna budowa<br />

szyby zespolonej, która powoduje<br />

zmniejszenie częstotliwości zjawiska<br />

koincydencji, a tym samym tłumi głośne<br />

dźwięki. Pożądana różnica grubości tafli<br />

powinna wynosić 30%. Innym sposobem<br />

ograniczenia transmisji hałasu jest zmiana<br />

odległości między szybami. Poprawa parametrów<br />

akustycznych jest odczuwalna,<br />

gdy przestrzeń między szybami przekracza<br />

60 mm – zapewnia to podwójne oszklenie,<br />

np. w oknach skrzynkowych. Wypełnienie<br />

komory szyby zespolonej gazem nie przynosi<br />

wymiernych efektów. Argon nie wpływa<br />

na tłumienie dźwięku, a krypton obniża<br />

ten poziom o 1 dB.<br />

Odpowiednia szyba to jednak nie<br />

wszystko. W przypadku okien z profili PVC<br />

rama może zająć 40% powierzchni okna.<br />

Zastosowanie dodatkowej, drugiej uszczelki<br />

oraz zwiększonej ilości okuć spowoduje,<br />

że ramy będą do siebie ściślej przylegać,<br />

a tym samym podwyższy się współczynnik<br />

izolacyjności akustycznej. Warto pamiętać,<br />

że nieprawidłowy montaż okna może zmienić<br />

RW nawet o kilka decybeli.<br />

98 świat świat architektury<br />

świat architektury 99

Energooszczędne<br />

Okno energooszczędne wyróżnia nie<br />

tylko niski współczynnik przenikania ciepła,<br />

ale również odpowiednie parametry przepuszczalności<br />

powietrza i promieniowania<br />

słonecznego. Coraz popularniejsze stają się<br />

również okna pasywne, odznaczone certyfikatami<br />

przyznawanymi przez Passivhaus<br />

Institut w Darmstad.<br />

Energooszczędne okna z PVC powinny<br />

charakteryzować się współczynnikiem<br />

przenikania ciepła Uw=1,1 W/(m²·K) oraz<br />

większą liczbą komór (przynajmniej 5). Ważne<br />

jest, aby każda z nich miała co najmniej<br />

3 mm szerokości, ponieważ mniejsze przestają<br />

spełniać swoją funkcję. Zwiększenie<br />

liczby komór powoduje, że rama staje się<br />

szeroka (nawet do 120 mm), ale producenci<br />

proponują specjalne, obniżone profile zmniejszające<br />

tę wartość. Te o niskim współczynniku<br />

przenikania ciepła są droższe, również<br />

z powodu wykorzystania większej ilości materiału.<br />

Aby obniżyć koszty, zaczęto produkować<br />

coraz cieńsze ścianki, które – oprócz<br />

gorszej izolacyjności – są po prostu słabsze<br />

i mogą ulegać odkształceniom. Grubość ścianek<br />

zewnętrznych profili najwyższej klasy<br />

powinna być większa lub równa 2,5 mm,<br />

a zewnętrznych niewidocznych – 2,3 mm.<br />

Duży wpływ na wartość współczynnika Uw<br />

ma kształt i materiał profili wzmacniających.<br />

Bezużyteczne stają się zimne profile stalowe<br />

czy aluminiowe – najnowocześniejsze<br />

w ogóle nie mają takich wzmocnień. Szyby<br />

wkleja się bezpośrednio w skrzydła okienne<br />

(technologia „bonding inside”). Innowacyjne<br />

rozwiązanie zapewnia odpowiednią sztywność<br />

konstrukcjom okiennym, podobnie jak<br />

przednim szybom w samochodzie, wykluczając<br />

elementy, które znacząco zmieniają<br />

jej właściwości termoizolacyjne. Tak konstruowane<br />

profile mają bardzo niski współczynnik<br />

Uw.<br />

Okna spełniające wymogi Passivhaus<br />

Institut w Darmstad muszą charakteryzować<br />

się współczynnikiem Uw=0,8 W/(m²·K) lub<br />

niższym. Powinny być skonstruowane tak,<br />

by współczynnik przenikania ciepła stanowił<br />

jedną z najniższych wartości Uw. Można<br />

zastosować potrójne szklenie, w którym<br />

przestrzeń między szybami wypełniona jest<br />

gazem szlachetnym, a tafle pokryto powłoką<br />

niskoemisyjną, która ogranicza straty<br />

ciepła powodowane promieniowaniem<br />

szyby od otoczenia. Taka powłoka może<br />

pokrywać od zewnątrz powierzchnię szyby<br />

wewnętrznej oraz od wewnątrz szybę zewnętrzną,<br />

co pozwala wykorzystać energię<br />

słoneczną i ograniczyć utratę ciepła. Można<br />

również zastosować powłokę refleksyjną,<br />

która wpływa na ograniczenie emisji ciepła<br />

z pomieszczenia do otoczenia. Nowością<br />

jest technologia „foam inside”, która polega<br />

na jednorazowym wprowadzeniu pianki<br />

PUR do wnętrza profili po zgrzaniu ram,<br />

co umożliwia dostosowanie przenikalności<br />

cieplnej do potrzeb użytkowników. Newralgicznym<br />

punktem każdego okna jest mostek<br />

termiczny pod parapetem, stąd innowacyjne<br />

rozwiązanie styropianowego bloku podparapetowego,<br />

który służy do osadzenia okna<br />

oraz pełni funkcje uszczelek (wewnętrznej<br />

i zewnętrznej) i izolacji cieplnej. Mocuje się<br />

go za pomocą kleju konstrukcyjnego lub zaprawy<br />

izolacyjnej na murze podokiennym.<br />

Stosując taką kształtkę, nie jest konieczne<br />

uszczelnienie dolnego złącza folią lub taśmą.<br />

Okna drewniane charakteryzują się bardzo<br />

dobrą izolacyjnością termiczną, odpornością<br />

na wilgoć oraz niską rozszerzalnością<br />

termiczną. Grubość profilu wpływa bezpośrednio<br />

na współczynnik przenikania ciepła,<br />

który w przypadku okien jednoramowych<br />

z drewna klejonego o grubości 10 cm wynosi<br />

Uw

102 świat świat architektury<br />

względem idealne: bliskość centrum handlowego<br />

oraz autostrady A4 powodują, że łatwo<br />

się tu dostać, nie tylko z centrum Wrocławia,<br />

ale i z innych okolicznych miejscowości”.<br />

Na pomysł sprowadzenia do Polski<br />

nowych, ekskluzywnych marek państwo<br />

Orłowscy wpadli kilka lat temu, przy okazji<br />

urządzania własnego domu. Rozmowy<br />

z architektami utwierdziły ich w słuszności<br />

tego zamierzenia. Pasja, która towarzyszy<br />

małżeństwu od lat, pchnęła ich w końcu<br />

do Mediolanu, na targi Salone Internazionale<br />

del Mobile, gdzie znaleźli wyjątkowe<br />

produkty i nawiązali wiele kontaktów. Tam<br />

również narodziła się idea wykorzystania<br />

pomieszczeń magazynowo-przemysłowych<br />

jako miejsc ekspozycji. Zaczęły się żmudne<br />

poszukiwania…<br />

Salon z koncepcją<br />

Lokal w Bielanach Wrocławskich spełniał<br />

wszystkie oczekiwania. Na ponad<br />

200 m 2 powierzchni możliwe było umieszczenie<br />

mebli najważniejszych producentów,<br />

z którymi podjęto współpracę. Co istotne,<br />

pomieszczenie nie wymagało poważnych<br />

przekształceń na potrzeby salonu, choć zagospodarowanie<br />

nieograniczonej ściankami<br />

działowymi przestrzeni okazało się nie<br />

lada wyzwaniem dla architektów. Malwina<br />

Jeżewska, współautorka projektu wyposażenia<br />

wnętrza, mówi: „O wiele łatwiej jest<br />

Strefa relaksu z sofą Jana,<br />

zaprojektowaną przez<br />

Paolę Navone (Linteloo)<br />

zaaranżować kilka oddzielnych pokoi, bo<br />

wtedy przedmioty nie konkurują ze sobą.<br />

W salonie dodatkowo należało zaprezentować<br />

wiele interesujących marek, dlatego<br />

wybór odpowiednich produktów zajął dużo<br />

czasu”. Sylwia Zakrawacz, projektantka,<br />

dodaje: „Początkowo planowałyśmy wydzielić<br />

sekcje za pomocą mobilnych przeszkleń,<br />

jednak ostatecznie zachowały naturalny<br />

podział pomieszczenia, wyznaczony<br />

przez oryginalne, granitowe kolumny oraz<br />

ceglane sklepienia. Wykorzystałyśmy też<br />

symetrię rzutu, umieszczając najważniejsze<br />

elementy ekspozycji wzdłuż głównych osi”.<br />

Jednym z założeń projektowych była realizacja<br />

idei concept store’u. Osiągnięto to<br />

przez utworzenie kilku stref, w których zlokalizowano<br />

meble różnych producentów.<br />

Na uwagę zasługuje np. połączenie „drucianego”<br />

fotela Alieno (Casamania) z lampą<br />

podłogową La cage (Dark) oraz zestawienie<br />

sofy Lobby (Linteloo) z filigranowymi stolikami<br />

kawowymi Philippe (Casamania) i potężną,<br />

industrialną lampą Joe (Bymorritz).<br />

Równie ciekawą kompozycję stanowią: dywan<br />

Belur (Warli) położony w sypialni Alivara<br />

(łóżko Join, szafka nocna Kube3) oraz<br />

meble marki PSM (fotel Vega, stolik Tubo).<br />

Całość uzupełniają portrety sławnych postaci,<br />

w stylu pop art, pędzla absolwentki<br />

mediolańskiej Akademii di Brera, Patrycji<br />

Mokrzyckiej oraz rzeźby wrocławskiego<br />

artysty Karola Przestrzelskiego.<br />

Obsypana nagrodami<br />

lampa Margot (Bymorritz)<br />

Lokalizacja/adres<br />

Living Concept Store, Wrocław-Bielany Wrocławskie,<br />

ul. Wrocławska 7<br />

Pracownia projektowa<br />

Architekt Michał Wyczałkowski,<br />

Pracownia projektowo-wykonawcza<br />

Architekt prowadzący mgr inż. arch. Michał Wyczałkowski<br />

Projekt wyposażenia Pracownia <strong>Architektury</strong> Wnętrz Jeżewska&Zakrawacz<br />

Data opracowania 2008 r. (przebudowa), 2010 r. (wyposażenie)<br />

Data realizacji 2010 r.<br />

Generalny<br />

wykonawca<br />

Modra, Tadeusz Wojtyński<br />

Oświetlenie<br />

ekspozycji<br />

Wever&Ducre<br />

Meble (ekspozycja)<br />

Alivar, BBB, B-line, Casamania, Foscarini, Linteloo,<br />

Porro, PSM Italy, Rossin, Sintesi, Trabaldo<br />

Lampy (ekspozycja) Bymorritz, Dark, Foscarini<br />

Dywany (ekspozycja) Porro, Warli<br />

Strona internetowa www.livingconcept.pl<br />

fot. Tomasz Augustyn<br />

Regał Surface (Alivar)<br />

Niezwykła lampa T&T (Dark)<br />

świat architektury 103<br />

Pokój dzienny (Alivar)

WYPOWIEDŹ EKSPERTA<br />

mgr inż. arch.<br />

Michał Wyczałkowski<br />

Salon meblowy znajduje się na parterze<br />

XIX-wiecznego budynku, który<br />

jest częścią dawnego zespołu dworskiego<br />

Bielany Wrocławskie. Sam dwór jest<br />

jednak o wiele starszy – powstał bezpośrednio<br />

po wojnie 30-letniej, ok. 1649 r.<br />

W związku z tym teren inwestycji objęto<br />

ochroną konserwatora zabytków, co<br />

znacznie zawężało możliwości projektowe:<br />

ingerencja w bryłę i charakter budynku<br />

musiały być minimalne. Wprowadzono<br />

tylko konieczne zmiany, a historyczne formy<br />

elewacji zachowano.<br />

<strong>Obiekt</strong> przebudowano w latach<br />

2008–2010, zmieniając jedocześnie jego<br />

funkcję na usługowo-biurową. W projekcie<br />

nawiązano do tradycyjnych rozwiązań,<br />

wykorzystując współczesne<br />

materiały i technologie. Zaprojektowano<br />

nowe okna dachowe, uwzględniając istniejącą<br />

konstrukcję poddasza z wysoką<br />

ścianką kolankową. Budynek usztywniono<br />

ściągami stalowymi, podobnie postąpiono<br />

z węzłami konstrukcyjnymi dachu.<br />

Zmniejszono w ten sposób siły rozporowe<br />

i umożliwiono rozcięcia ścianki kolankowej<br />

w miejscu zaplanowanych okien.<br />

Warto wspomnieć, że budynek dworu<br />

wzniesiono w technologii szachulca<br />

z dębowych belek drewnianych. Było to<br />

inspiracją do dobudowania zewnętrznych,<br />

przeszklonych klatek schodowych<br />

prowadzących na poddasze (pierwotnie<br />

wchodziło się tam po drabinie). Takie<br />

rozwiązanie było również podyktowane<br />

chęcią pozostawienia oryginalnych,<br />

ceglanych sklepień na poziomie parteru,<br />

gdzie zachowały się także fragmenty murów<br />

i granitowe kolumny.<br />

Na parterze budynku usunięto zniszczone<br />

tynki z ceglanych sklepień. Okazało<br />

się wtedy, że budulec układano<br />

w sposób bardzo uporządkowany, co<br />

umożliwiło jego odsłonięcie i wyeksponowanie.<br />

Oczyszczono też powierzchnie<br />

słupów granitowych oraz wykonano<br />

nowe posadzki. Zachowane tynki pomalowano<br />

na kolor biały, uzyskany z naturalnych<br />

składników.<br />

104 świat architektury<br />

<strong>Świat</strong>ło<br />

Zaletami lokalu Living Concept są<br />

rozkładowy charakter oraz przestronne<br />

okna. Dzięki temu poszczególnym<br />

aranżacjom zapewniono rzadko spotykane<br />

w salonach meblowych naturalne<br />

światło słoneczne. Ze względu na to, że<br />

sklep jest czynny do późna oraz celem<br />

podkreślenia walorów niektórych sprzętów,<br />

zdecydowano się również na zastosowanie<br />

sztucznego oświetlenia. Biorąc<br />

pod uwagę okresowe zmiany ekspozycji,<br />

zastosowano system szynowy z obrotowymi<br />

reflektorami. Marcin Sobieraj,<br />

przedstawiciel firmy Wever&Ducre, tak<br />

wspomina projekt: „Zlokalizowaliśmy tutaj<br />

wykonane w technologii ceramicznej<br />

lampy metalohalogenkowe o mocy 35 W,<br />

zapewniające wierne odwzorowanie<br />

barw oraz długość użytkowania. Tego rodzaju<br />

oświetlenie doskonale sprawdza się<br />

w różnego rodzaju iluminacjach architektonicznych,<br />

a także w galeriach, muzeach<br />

i lokalach handlowych”. Co ważne, z perspektywy<br />

architekta wnętrz elementy te<br />

nie ingerują optycznie w ceglane sklepienia.<br />

Salon w Bielanach Wrocławskich jest<br />

bez wątpienia wyjątkowym miejscem na<br />

wnętrzarskiej mapie Dolnego Śląska. Wyróżnia<br />

się także w skali kraju. Właściciele<br />

stawiają na profesjonalizm i otwartość.<br />

Zapewniają, że każdy uzyska tu fachową<br />

pomoc, a pracownicy sklepu – architekci<br />

wnętrz – chętnie pomogą w doborze<br />

przedmiotów, materiałów czy kolorów:<br />

„Chcemy, by spotykały się tutaj osoby<br />

zainteresowane designem. Nawiązaliśmy<br />

współpracę z Akademią Sztuk Pięknych<br />

oraz lokalnymi projektantami” – mówią.<br />

Duże zainteresowanie zaobserwowano<br />

już podczas listopadowego otwarcia sklepu.<br />

Odbyła się wówczas wystawa prac<br />

dyplomowych studentów wrocławskiej<br />

uczelni, a Bram vam Stockum z Bymorritz<br />

poprowadził zajęcia warsztatowe.<br />

Państwo Orłowscy podkreślają: „Jesteśmy<br />

otwarci na różne pomysły. W salonie<br />

można urządzać wernisaże, organizować<br />

spotkania z ciekawymi ludźmi, sesje fotograficzne<br />

i inne imprezy”.<br />

Wzajemne uzupełnienie<br />

Wydaje się, że projekt stanowi pewien<br />

kompromis: w salonie umieszczono znaczną<br />

liczbę (blisko 100) mebli, lamp i akcesoriów<br />

wyposażenia wnętrz, zachowując<br />

przy tym historyczny charakter pomieszczenia.<br />

Przeszłość łączy się tu z nowoczesnością,<br />

a domowe przedmioty harmonizują<br />

z urokiem starej cegły i kamienia.<br />

W którą stronę nie spojrzeć, widać rzeczy<br />

piękne. I kto by pomyślał, że tu, gdzie kiedyś<br />

hodowano trzodę, staną takie ekskluzywne<br />

meble!<br />

Produkt roku 2011<br />

W IX edycji konkursu „Produkt Roku 2011”<br />

branżowego miesięcznika „Meble Plus” główną<br />

nagrodą w kategorii „Mebel mieszkaniowy”<br />

wyróżniony został stolik kawowy PIANO<br />

firmy Profap. O zwycięstwie zadecydowały<br />

jego wyjątkowe walory wzornicze i użytkowe.<br />

Niską i prostą formę, naturalne materiały,<br />

zaokrągloną linię narożników wzbogacono<br />

o charakterystyczne cztery szuflady takiej<br />

samej wielkości, otwierające się w czterech<br />

przeciwnych kierunkach. Produkt dostępny<br />

jest w pięciu wersjach kolorystycznych z czterema<br />

lub dwoma szufladami, a także bez nich.<br />

www.profap.pl<br />

Ponadczasowa biel<br />

Biel doskonale sprawdza się w przypadku mebli<br />

lub dekoracji. Na tę barwę zdecydowała się również<br />

firma Jadik, tworząc swój najnowszy produkt – ręcznie<br />

robione krzesło Carol. Siedzisko wykonano z materiału<br />

tapicerskiego wypełnionego kilkoma rodzajami<br />

pianki poliuretanowej. Jest nie tylko efektowne, ale<br />

również wygodne. Precyzyjne wykonanie gwarantuje<br />

trwałość i solidność, a prosta forma i jednolita kolorystyka<br />

pozwalają na wiele ciekawych połączeń, zarówno<br />

w aranżacji klasycznej, jak i w kolorowym wnętrzu<br />

o nowoczesnym designie.<br />

www.jadik.pl<br />

Intelligenza plastica<br />

Firma Tontarelli, światowy producent wyrobów AGD<br />

z tworzyw sztucznych, oferuje ponad 500 produktów<br />

podzielonych na 5 kategorii – kuchnia, pranie, utrzymanie<br />

czystości, magazynowanie i ogród. Koszyki z kolekcji Brio<br />

to idealne miejsce na wszelkie drobiazgi, pojemniki Puzzle<br />

Box z kolorowymi pokrywami stanowią doskonały dodatek<br />

do pokoju dziecięcego, a wirówka do sałaty, wyposażona<br />

w pojemnik na lód, zapobiega więdnięciu warzyw.<br />

Piętrowe ustawienie pojemników z kolekcji Nuvola Plus<br />

pozwoli zaoszczędzić miejsce w lodówce, a tortownica<br />

Tiramisu Montato zapobiegnie wysychaniu wypieków.<br />

www.altom.pl<br />

Seria LIVE by Jaco Designe<br />

Firma Briotop Lighting oferuje<br />

oprawy LIVE by Jaco Designe, które<br />

doskonale sprawdzają się jako świetlne<br />

systemy orientacyjne w miejscach<br />

użyteczności publicznej. Dostępne są<br />

modele w trzech kolorach: niklu, aluminium<br />

i starego złota. Zastosowane dio-<br />

dy ledowe działają pod napięciem 12 V,<br />

nie wytwarzają promieniowania nadfioletowego<br />

UV i podczerwonego IR,<br />

nie nagrzewają się, dzięki czemu są bezpieczne<br />

w użytkowaniu. Mogą świecić<br />

nawet do 40–50 tysięcy godzin.<br />

www.britop.pl<br />

Sportowy i tylnonapędowy<br />

<strong>Świat</strong>ło Mirandy<br />

Kolekcję opraw oświetleniowych Miranda firmy<br />

Technolux zaprojektowano z myślą o doskonałym<br />

oświetleniu pomieszczeń i podkreśleniu ich indywidualnego<br />

charakteru. Każda lampa wyróżnia się ciekawym<br />

zestawieniem kolorystycznym oraz niebanalnym fasonem.<br />

Trójkątne klosze zostały wykonane z białego, matowego<br />

szkła, które zestawiono z drewnianymi listwami<br />

w modnym kolorze wenge. Zwisy umieszczono na długich<br />

linkach ze stali nierdzewnej, natomiast lampkę biurową<br />

osadzono na stalowym stelażu przypominającym<br />

małą, awangardową latarnię.<br />

www.technolux.pl<br />

Lifestyle<br />

Hyundai Motor Poland ogłosił ceny i specyfikacje<br />

sportowego, tylnonapędowego modelu Genesis<br />

Coupe. Oferowany jest w dwóch wersjach silnikowych:<br />

3.8 Lambda V6, osiągającym moc 303 KM,<br />

oraz 4-cylindrowym, turbodoładowanym 2.0 Theta,<br />

generującym moc 210 KM. Jednocześnie kokpit<br />

kierowcy został zaprojektowany z myślą o maksymalnej<br />

wygodzie. Model jest objęty programem<br />

gwarancyjnym 5 Year Triple Care, którego podstawowymi<br />

elementami są: 5-letnia gwarancja bez limitu<br />

kilometrów, opieka techniczna i assistance.<br />

www.hyundai.pl<br />

świat architektury 105

ISSN: 2081-6413<br />

„świat architektury”<br />

– miesięcznik dla architektów.<br />

OTWARTA PRZESTRZEŃ DLA TWOICH POMYSŁÓW!<br />

Jesteś autorem ciekawego projektu, którego realizacja<br />

została już ukończona, i chcesz go opublikować bezpłatnie<br />

na naszych łamach? Chciałbyś otrzymywać nieodpłatnie<br />

miesięcznik „świat architektury”?<br />

Skontaktuj się z nami!<br />

biuro@swiatarchitektury.com<br />

tel. 71 369 93 45<br />

„świat architektury” to miesięcznik<br />

dla architektów, w którym prezentujemy<br />

najnowsze realizacje polskich biur projektowych.<br />

Magazyn dystrybuowany jest do biur<br />

architektonicznych, jak również inwestorów,<br />

właścicieli firm budowlanych i deweloperskich,<br />

wydziałów architektury urzędów miast oraz banków.<br />

106 świat architektury<br />

3 (10) / 2011<br />

FILHARMONIA PODKARPACKA<br />

Przebudowa, rozbudowa i remont<br />

ROZŁOŻONE SKRZYDŁA<br />

Muzeum Lotnictwa Polskiego<br />

BEZPIECZEŃSTWO W BUDYNKACH<br />

Wydawca:<br />

W.A. sp. z o.o.<br />

Adres Wydawcy i Redakcji:<br />

ul. Szewska 3a, 50-053 Wrocław<br />

tel. 71 369 93 49<br />

fax 71 369 93 31<br />

Redaktor naczelna:<br />

dr inż. arch. Joanna Jabłońska<br />

j.jablonska@swiatarchitektury.com<br />

Sekretarz redakcji:<br />

Szymon Ciach<br />

tel. 71 369 93 49<br />

sz.ciach@swiatarchitektury.com<br />

Korekta:<br />

Maja Kadłubek<br />

Autorzy:<br />

Błażej Ciarkowski, Marta Głowacka,<br />

Ewa Gwóźdź, Paweł Kraus,<br />

Magdalena Maszczyk, Grzegorz Mazur,<br />

Adam Osiński, Katarzyna Sobuś, Marcin Szczelina,<br />

Krzysztof Szozda, Marcin Twardowski,<br />

Katarzyna Walaszek, Radosław Żubrycki<br />

Kierownik projektu:<br />

Magdalena Buczek<br />

tel. 71 369 93 45<br />

m.buczek@swiatarchitektury.com<br />

Dział marketingu i reklamy:<br />

Karolina Cawricz<br />

tel. 71 369 93 48<br />

k.cawricz@swiatarchitektury.com<br />

Szymon Ciach<br />

tel. 71 369 93 49<br />

sz.ciach@swiatarchitektury.com<br />

Redaktor techniczny:<br />

Tomasz Głowicki<br />

Fot. okładka:<br />

Przemysław Andruk<br />

Druk:<br />

MeCo Media Communications GmbH<br />

Wiedeń, Austria<br />

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania<br />

i adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz<br />

niepublikowania ich bez podania przyczyny.<br />

Wszystkie materiały publikowane na łamach<br />

„świata architektury” objęte są prawem autorskim.<br />

Przedruk i udostępnianie wyłącznie<br />

po uzyskaniu zgody redakcji.<br />

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności<br />

za treść zamieszczanych ogłoszeń i reklam.<br />

©Wszelkie prawa zastrzeżone W.A. sp. z o.o.<br />

Wrocław 2011<br />

www.swiatarchitektury.com<br />

of stone. estetyka betonu i kamienia do nowoczesnych wnętrz<br />

of stone. mineralna warstwa 1.5 mm na różnych substratach<br />

(MDF, topan, aluminium, inne)<br />

of stone. produkt ekologicznie przyjazny<br />

of stone. unikalna powierzchnia mebli i elementów<br />

architektury wnętrz<br />

of stone. bogaty program odcieni i struktur powierzchni<br />

LAMINart sp. z o.o.<br />

ul. Laskowa 24, 62-060 Stęszew<br />

tel. (61) 813 47 33, tel./fax (61) 813 50 70<br />

e-mail: office@laminart.pl, www.laminart.pl<br />

Filie handlowe:<br />

ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/7<br />

34-130 Kalwaria Zebrzydowska 05-840 Brwinów 80-126 Gdańsk 15-691 Białystok 91-038 Łódź<br />

tel./fax (33) 876 53 05 tel./fax (22) 729 79 33 tel. (58) 300 05 16 tel./fax (85) 662 37 19 tel. (42) 230 99 07<br />

GSM 509 735 005 GSM 509 735 006 fax (58) 300 05 17 GSM 509 735 007 tel./fax (42) 652 10 78<br />

kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl

Busch-priOn to nowoczesny naścienny element sterujący oświetleniem, żaluzjami, ogrzewaniem<br />

i klimatyzacją. Dzięki Busch-priOn mamy dostęp do wszystkich tych funkcji indywidualnie oraz<br />

możemy tworzyć dowolne kompleksowe sekwencje zdarzeń i wywoływać je jednym ruchem ręki.<br />

Proste menu oraz system naprowadzania kolorami pozwala na intuicyjne i swobodne użytkowanie.<br />

Dzięki zastosowaniu unikatowego wzornictwa (Red Dot Design Award 2008) oraz szlachetnych<br />

materiałów takich jak szkło, stal, aluminium oraz korian, sterownik Busch-priOn wspaniale<br />

komponuje się z nowoczesną architekturą, nieustannie dostosowując się do indywidualnych<br />

potrzeb domowników. www.busch-jaeger.com/pl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!