Análisis y propuestas de la CNT frente al desempleo
Análisis y propuestas de la CNT frente al desempleo
Análisis y propuestas de la CNT frente al desempleo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Análisis</strong> y <strong>propuestas</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>CNT</strong><br />
<strong>frente</strong> <strong>al</strong> <strong>de</strong>sempleo<br />
¡QUE EL PARO, NO TE PARE!<br />
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Edita y coordina: Secretaría <strong>de</strong> Acción Soci<strong>al</strong><br />
soci<strong>al</strong>@cnt.es<br />
Secretariado Permanente <strong>de</strong>l Comité Confe<strong>de</strong>r<strong>al</strong> <strong>CNT</strong>-AIT. Febrero 2013.<br />
Historiador Domínguez Ortiz 7, loc<strong>al</strong> 2. 14002 Córdoba. Apartado 2138-14080 Córdoba.<br />
sp_cn@cnt.es / www.cnt.es / @cnt1910
índice<br />
Presentación. ¡Que el paro, no te pare!<br />
4<br />
Sa<strong>la</strong>rios, costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y medidas<br />
contra el <strong>de</strong>sempleo: breves pince<strong>la</strong>das<br />
sobre <strong>la</strong> cuestión<br />
8<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parados y paradas<br />
11<br />
Atacar <strong>al</strong> paro sistémico <strong>de</strong>s<strong>de</strong> sus raíces<br />
14<br />
Los condicionantes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
masivo en el Estado español y <strong>la</strong>s<br />
<strong>al</strong>ternativas<br />
16<br />
Reducción <strong>de</strong> jornada a 30 horas<br />
seman<strong>al</strong>es sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>:<br />
án<strong>al</strong>isis y perspectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> propuesta<br />
23<br />
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
La <strong>CNT</strong> siempre ha abordado el problema <strong>de</strong>l paro como una <strong>de</strong><br />
sus priorida<strong>de</strong>s, somos una organización sindic<strong>al</strong> que basamos<br />
nuestra estrategia para el cambio soci<strong>al</strong>, por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> lucha<br />
<strong>de</strong> c<strong>la</strong>ses, en <strong>la</strong> lucha económica y en el engranaje que lo hace<br />
posible, el trabajo. Empleo-<strong>de</strong>sempleo, activo-parado son y serán<br />
<strong>la</strong> eterna dicotomía <strong>de</strong>l régimen capit<strong>al</strong>ista.<br />
Jose Luis Corr<strong>al</strong>es<br />
Secretaría <strong>de</strong> Acción Soci<strong>al</strong> / Secretariado<br />
Permanente <strong>de</strong>l Comité Confe<strong>de</strong>r<strong>al</strong><br />
Des<strong>de</strong> que se inició <strong>la</strong> crisis económico-financiera<br />
en 2007, el mo<strong>de</strong>lo capit<strong>al</strong>ista español<br />
en su último “año triunf<strong>al</strong>” <strong>de</strong>l período<br />
<strong>de</strong> “crecimiento económico”, el número<br />
<strong>de</strong> trabajadores/as <strong>de</strong>sempleados/as era <strong>de</strong><br />
2.129.547, lo que equiv<strong>al</strong>ía a un 9% sobre el<br />
tot<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción activa. En tan sólo cinco<br />
años, esta “crisis” saqueó y expolió sin<br />
prece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l régimen capit<strong>al</strong>ista contra<br />
<strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora, ha arrojado <strong>al</strong> paro a<br />
cerca <strong>de</strong> cuatro millones <strong>de</strong> trabajadores/<br />
as. Un tot<strong>al</strong> <strong>de</strong> 5.965.400, lo que equiv<strong>al</strong>e a<br />
más <strong>de</strong> un 26% <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleados/as, según<br />
<strong>la</strong> última Estadística <strong>de</strong> Pob<strong>la</strong>ción Activa<br />
(EPA) correspondiente <strong>al</strong> último trimestre<br />
<strong>de</strong> 2012.<br />
La <strong>CNT</strong>, sindicato anarcosindic<strong>al</strong>ista, no tenemos<br />
<strong>la</strong> menor duda <strong>de</strong> quiénes, cómo y<br />
por qué hemos <strong>al</strong>canzado cifras <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo,<br />
exclusión y pobreza tan graves para el<br />
conjunto <strong>de</strong> los/as trabajadores/as.<br />
La <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong>l empleo respon<strong>de</strong> a <strong>la</strong><br />
consecución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas neoliber<strong>al</strong>es,<br />
cuyo único objetivo es <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />
capit<strong>al</strong>, el “crecimiento” y el beneficio.<br />
Basta con an<strong>al</strong>izar cuáles han sido <strong>la</strong>s políticas<br />
4<br />
ejecutadas en estos últimos cinco años<br />
(PSOE-PP), para reafirmar que <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se política<br />
y económica <strong>de</strong> este país, ha legis<strong>la</strong>do<br />
para consolidar los objetivos <strong>de</strong> una hoja <strong>de</strong><br />
ruta no sólo marcada por Bruse<strong>la</strong>s, el F.M.I y<br />
el Banco Centr<strong>al</strong> Europeo, sino fervientemente<br />
apoyada e impulsada en diferentes<br />
foros <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r por nuestra c<strong>la</strong>se dominante,<br />
más <strong>al</strong>lá <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fronteras geográficas <strong>de</strong><br />
este país “en venta”.<br />
800.000 puestos <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong>struídos en<br />
2012. Reformas Labor<strong>al</strong>es, rescates, recortes<br />
y sus consecuencias.<br />
Dos reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es (PSOE-2010 y PP-<br />
2012) que han ampliado <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> jubi<strong>la</strong>ción,<br />
que aumentan los años <strong>de</strong> cotización<br />
para acce<strong>de</strong>r a una pensión, que han generado<br />
nuevas fórmu<strong>la</strong>s <strong>de</strong> contratación (fomento<br />
<strong>de</strong>l empleo, prácticas etc.) para <strong>la</strong><br />
explotación <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción joven sin ningún<br />
paraguas <strong>de</strong> protección, <strong>de</strong>rechos y garantías<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es, que han disminuido <strong>la</strong>s<br />
in<strong>de</strong>mnizaciones por <strong>de</strong>spidos etc. P<strong>la</strong>n <strong>de</strong><br />
liquidación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Negociación Colectiva para<br />
favorecer el <strong>de</strong>scuelgue voluntario <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
empresas <strong>de</strong> los convenios sectori<strong>al</strong>es. La<br />
supresión y casi <strong>la</strong> concesión <strong>de</strong> un “estado<br />
<strong>de</strong> gracia” para que <strong>la</strong>s empresas puedan<br />
re<strong>al</strong>izar ERE´s y ERTE’s sin ningún tipo <strong>de</strong><br />
autorización administrativa y mediación <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> autorida<strong>de</strong>s <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y su extensión a <strong>la</strong><br />
administración pública, don<strong>de</strong> más <strong>de</strong> 200.000
empleados/as han sido <strong>de</strong>spedidos/as <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
esta última Reforma Labor<strong>al</strong> aprobada<br />
en febrero <strong>de</strong> 2011.<br />
La Reforma <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo, reduciendo el<br />
porcentaje <strong>de</strong> prestaciones, endureciendo<br />
y llevando <strong>al</strong> límite los requisitos para acce<strong>de</strong>r<br />
a un subsidio (P<strong>la</strong>n Prepara), <strong>de</strong>strucción<br />
<strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> orientación para el<br />
empleo (3.000 orientadores/as <strong>de</strong>spedidos<br />
en 2012) y recortes astronó-<br />
micos en <strong>la</strong> partida para <strong>la</strong><br />
formación. La entrada <strong>de</strong> capit<strong>al</strong><br />
privado (Empresas <strong>de</strong><br />
Trabajo Tempor<strong>al</strong>) en los servicios<br />
públicos <strong>de</strong> empleo y<br />
un P<strong>la</strong>n Especi<strong>al</strong> para que<br />
los/as <strong>de</strong>sempleados/as re<strong>al</strong>icen<br />
trabajos forzosos, <strong>de</strong>nominado<br />
eufemisticamente<br />
“Servicios <strong>de</strong> interés gener<strong>al</strong>”<br />
y que crimin<strong>al</strong>iza <strong>al</strong> colectivo.<br />
La Reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong> Constitución<br />
para fijar los límites <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> <strong>de</strong>uda (déficit) y garantizar<br />
su pago, por encima <strong>de</strong> los intereses y necesida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> los/as trabajadores/as y ciudadanos/as;<br />
re<strong>al</strong>izando recortes multimillonarios<br />
en Sanidad, Educación, Ciencia,<br />
Prestaciones, Cultura, Servicios Soci<strong>al</strong>es,<br />
que han traído como consecuencia, el golpe<br />
fin<strong>al</strong> para todos/as los/as trabajadores/<br />
as. La reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley <strong>de</strong> Depen<strong>de</strong>ncia,<br />
que a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> abandonar a su suerte a<br />
cientos <strong>de</strong> miles <strong>de</strong> familias, ha <strong>de</strong>senca<strong>de</strong>nado<br />
<strong>la</strong> pérdida <strong>de</strong> miles <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong><br />
trabajo en el tercer sector, son <strong>al</strong>gunas,<br />
-no todas- <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> estos cinco<br />
últimos años; sin lugar a dudas los/as trabajadores/as<br />
estamos ante <strong>la</strong> consecución<br />
<strong>de</strong> un p<strong>la</strong>n sistemático que garantiza y<br />
blinda como <strong>de</strong> costumbre, los intereses <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses dominantes: Patron<strong>al</strong>, Banca y<br />
Gobierno.<br />
Patron<strong>al</strong>, Banca, Gobierno (C<strong>la</strong>se política)<br />
y sindicatos institucion<strong>al</strong>es; a ellos <strong>de</strong>bemos<br />
nuestra miseria <strong>de</strong> hoy.<br />
<strong>la</strong> <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong>l<br />
empleo respon<strong>de</strong><br />
a <strong>la</strong> consecución<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas<br />
neoliber<strong>al</strong>es, cuyo<br />
único objetivo es<br />
<strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción<br />
<strong>de</strong> capit<strong>al</strong><br />
5<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
Nuestra fuerza <strong>de</strong> trabajo <strong>al</strong> servicio <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>uda; <strong>de</strong>uda ilegítima consecuencia <strong>de</strong><br />
años <strong>de</strong> espejismos, burbujas, <strong>la</strong>drillos y<br />
créditos, <strong>de</strong>uda crimin<strong>al</strong> generada por el saqueo<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s arcas públicas, por amnistías fisc<strong>al</strong>es<br />
para los evasores <strong>de</strong> capit<strong>al</strong>, <strong>de</strong> pequeñas<br />
“sanciones” para <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se política<br />
más corrupta e impune <strong>de</strong>l escenario europeo,<br />
<strong>de</strong> banqueros sin escrúpulos, <strong>de</strong> rescates<br />
<strong>de</strong> millones <strong>de</strong> euros para “sanear” <strong>al</strong><br />
sistema financiero y <strong>de</strong> toda<br />
una c<strong>la</strong>se, <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se capit<strong>al</strong>ista<br />
que en pleno S. XXI sigue siendo<br />
consciente <strong>de</strong> su posición y<br />
nos ha <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado un guerra sin<br />
tregua a <strong>la</strong> C<strong>la</strong>se Trabajadora.<br />
Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>l Trabajo <strong>de</strong>nunciamos<br />
sin ninguna duda, que<br />
no hay políticas <strong>de</strong> empleo,<br />
que sus programas elector<strong>al</strong>es<br />
y promesas son burdas<br />
mentiras y que cada vez que<br />
anuncian una nueva medida,<br />
cada vez que ejecutan un<br />
nuevo Decreto o aprueban<br />
una Ley automáticamente se traduce en<br />
agravar más aún <strong>la</strong>s ya <strong>de</strong> por sí precarias y<br />
débiles condiciones <strong>de</strong> los/as trabajadores/as<br />
y en <strong>la</strong> potenciación <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo.<br />
La Patron<strong>al</strong>, <strong>la</strong> Banca y el Gobierno actúan<br />
para un mismo objetivo: <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r sus intereses<br />
económicos por encima <strong>de</strong> todo. En<br />
esta encrucijada juegan un papel fundament<strong>al</strong><br />
<strong>la</strong>s centr<strong>al</strong>es sindic<strong>al</strong>es institucion<strong>al</strong>es<br />
(CCOO y UGT a <strong>la</strong> cabeza) que se<br />
sientan a negociar y firmar ERE´s, que no<br />
han querido hacer <strong>frente</strong> a todas estas<br />
agresiones y han amortiguado, cuando no<br />
par<strong>al</strong>izado, <strong>la</strong>s luchas sectori<strong>al</strong>es y <strong>de</strong> empresa,<br />
que contribuyen a <strong>la</strong> privatización y<br />
han firmado durante más <strong>de</strong> tres décadas<br />
reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es (gobiernos <strong>de</strong>l PSOE y<br />
PP) que han ido dinamitando los <strong>de</strong>rechos<br />
<strong>de</strong> los/as trabajadores/as y que son cómplices<br />
directos por su participación en el<br />
Pacto Soci<strong>al</strong>.
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Trabajadores/as y <strong>de</strong>sempleados/as: un<br />
único colectivo, una misma lucha!<br />
La <strong>CNT</strong> siempre ha abordado el problema<br />
<strong>de</strong>l paro como una <strong>de</strong> sus priorida<strong>de</strong>s, somos<br />
una organización sindic<strong>al</strong> que basamos<br />
nuestra estrategia para el cambio soci<strong>al</strong>,<br />
por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> lucha <strong>de</strong> c<strong>la</strong>ses, en <strong>la</strong> lucha<br />
económica y en el engranaje que lo hace<br />
posible, el trabajo. Empleo-<strong>de</strong>sempleo,<br />
activo-parado son y serán <strong>la</strong> eterna dicotomía<br />
<strong>de</strong>l régimen capit<strong>al</strong>ista y <strong>de</strong> su estructura<br />
<strong>de</strong> explotación por medio <strong>de</strong>l trabajo<br />
asa<strong>la</strong>riado.<br />
El medio más efectivo <strong>de</strong> luchar contra el<br />
paro es evitar los <strong>de</strong>spidos y <strong>la</strong> <strong>de</strong>strucción<br />
<strong>de</strong> empleo, sean estos colectivos o individu<strong>al</strong>es<br />
y esto pasa por <strong>la</strong><br />
lucha y organización directa<br />
en <strong>la</strong>s empresas y<br />
centros <strong>de</strong> trabajo. Si en<br />
el ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa<br />
no se reacciona y se articu<strong>la</strong><br />
una estrategia sindic<strong>al</strong>,<br />
<strong>la</strong> Patron<strong>al</strong> y el empresario<br />
no se encuentra<br />
con ninguna dificultad para ejecutar sus<br />
medidas. La organización por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
secciones sindic<strong>al</strong>es <strong>de</strong> <strong>CNT</strong>, son un medio<br />
directo <strong>de</strong> combatir el paro, porque <strong>al</strong>lá<br />
don<strong>de</strong> haya trabajadores/as organizados/<br />
as en una empresa, se <strong>de</strong>fien<strong>de</strong>n <strong>la</strong>s condiciones<br />
<strong>de</strong> trabajo, se lucha por mejorar<strong>la</strong>s<br />
y por tanto, se protegen los puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />
Tenemos que romper con <strong>la</strong> segmentación<br />
existente entre trabajadores/as en activo<br />
y parados/as; somos el mismo colectivo,<br />
con los mismos problemas e intereses glob<strong>al</strong>es,<br />
aunque estos cambien o se orienten<br />
específicamente en función <strong>de</strong> cuando tienes<br />
trabajo o cuando te encuentras<br />
<strong>de</strong>sempleado/a. Los problemas y dificulta<strong>de</strong>s<br />
no son igu<strong>al</strong>es, es cierto, pero el origen<br />
es el mismo.<br />
En <strong>la</strong> <strong>CNT</strong> parados/as y trabajadores/as en<br />
activo nos organizamos en el mismo espacio<br />
El medio más efectivo <strong>de</strong><br />
luchar contra el paro es<br />
evitar los <strong>de</strong>spidos y <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>strucción <strong>de</strong> empleo.<br />
6<br />
y tratamos los problemas y situaciones por<br />
igu<strong>al</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el nexo <strong>de</strong> unión que es <strong>la</strong> organización<br />
obrera y todos nuestros medios<br />
para empren<strong>de</strong>r luchas, conflictos y exten<strong>de</strong>r<br />
<strong>la</strong> solidaridad entre afiliados/as. Si te<br />
has quedado en el paro, no olvi<strong>de</strong>s que el<br />
hecho <strong>de</strong> no tener trabajo no es <strong>de</strong>jar <strong>de</strong><br />
ser trabajador/a; simplemente el sistema<br />
económico te ha excluído <strong>de</strong>l “mercado <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>”,<br />
arrebatándote tu fuente <strong>de</strong> ingresos,<br />
pero no tu i<strong>de</strong>ntidad como c<strong>la</strong>se. Si<br />
eres joven y aún no has conseguido acce<strong>de</strong>r<br />
a un puesto <strong>de</strong> trabajo, como si eres mayor,<br />
migrante, etc. somos un sólo y único<br />
colectivo, somos <strong>la</strong> C<strong>la</strong>se Trabajadora.<br />
Parado/a si no luchas... nadie te escucha!<br />
Asambleas <strong>de</strong> parados/as.<br />
La organización a través<br />
<strong>de</strong>l Sindicato y <strong>la</strong> vincu<strong>la</strong>ción<br />
entre <strong>la</strong>s secciones<br />
sindic<strong>al</strong>es, <strong>la</strong>s asambleas<br />
<strong>de</strong> parados/as y<br />
<strong>la</strong>s bolsas <strong>de</strong> trabajo,<br />
conforman en sí un espacio<br />
amplio <strong>de</strong> lucha<br />
para <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r luchas que abor<strong>de</strong>n los<br />
problemas y necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> todos/as los/<br />
as afiliados/as.<br />
La interre<strong>la</strong>ción entre trabajadores/<br />
as en activo y <strong>de</strong>sempleados/as, así como<br />
el trabajo transvers<strong>al</strong> entre <strong>la</strong>s secciones<br />
sindic<strong>al</strong>es y <strong>la</strong>s asambleas <strong>de</strong> parados/as,<br />
a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> dotarnos <strong>de</strong> múltiples posibilida<strong>de</strong>s,<br />
se adapta a <strong>la</strong> re<strong>al</strong>idad <strong>de</strong>l mundo<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>, en el que <strong>la</strong> precariedad y <strong>la</strong> eventu<strong>al</strong>idad<br />
potencian <strong>la</strong> inestabilidad y el<br />
cambio constante entre el tener empleo y<br />
encontrarte <strong>de</strong>sempleado y viceversa.<br />
El control <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s secciones sindic<strong>al</strong>es pue<strong>de</strong> incidir también<br />
sobre <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> empleo, e incluso activar<br />
bolsas <strong>de</strong> trabajo y po<strong>de</strong>r respon<strong>de</strong>r ante cierres<br />
patron<strong>al</strong>es por vía <strong>de</strong> <strong>la</strong> recuperación y<br />
toma <strong>de</strong> empresas, poniendo en práctica <strong>la</strong><br />
autogestión económica. Las asambleas <strong>de</strong> parados/as<br />
pue<strong>de</strong>n ejercer una presión en los<br />
sectores económicos y productivos <strong>de</strong> su
entorno; por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> lucha, forzando a <strong>la</strong>s<br />
empresas a <strong>la</strong> contratación. Del mismo modo<br />
que establecer una red <strong>de</strong> apoyo mutuo para<br />
hacer <strong>frente</strong> a muchas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s que<br />
el colectivo necesita y sin olvidar, <strong>la</strong>s posibilida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> constituir proyectos <strong>de</strong> trabajo asociado<br />
autogestionados.<br />
¡Por el reparto <strong>de</strong>l trabajo y <strong>la</strong> riqueza! Las<br />
<strong>propuestas</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>CNT</strong>.<br />
Cuando en <strong>CNT</strong> reivindicamos <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> jornada para repartir el trabajo, lo hacemos<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> plena convicción <strong>de</strong> que el<br />
problema resi<strong>de</strong> en que <strong>la</strong> riqueza que producimos<br />
los/as trabajadores/as es injustamente<br />
arrebatada por El Po<strong>de</strong>r; mientras<br />
los medios <strong>de</strong> producción estén en manos<br />
privadas o estat<strong>al</strong>es servirán para generar<br />
gran<strong>de</strong>s fortunas para unos pocos con el esfuerzo<br />
y el trabajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría, <strong>al</strong>go<br />
bien simple sobre lo que se cimienta el capit<strong>al</strong>ismo<br />
y todo lo que hoy estamos pa<strong>de</strong>ciendo<br />
los/as trabajadores/as y <strong>de</strong>sempleados/as.<br />
Nuestras <strong>propuestas</strong> van en <strong>la</strong><br />
dirección contraria a <strong>la</strong>s medidas y políticas<br />
socio-económicas actu<strong>al</strong>es, colisionan<br />
front<strong>al</strong>mente porque no legitimizamos <strong>la</strong>s<br />
7<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
<strong>de</strong>sigu<strong>al</strong>da<strong>de</strong>s soci<strong>al</strong>es y económicas, pero<br />
son tangibles, re<strong>al</strong>es y ahora más que nunca<br />
necesarias. Estás son <strong>al</strong>gunas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reivindicaciones<br />
y <strong>propuestas</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Confe<strong>de</strong>ración<br />
Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l trabajo:<br />
. Por <strong>la</strong>s 30 horas seman<strong>al</strong>es sin reducción<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>. Trabajar menos horas para trabajar<br />
todos/as.<br />
. Por <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> jubi<strong>la</strong>ción<br />
a los 55 años.<br />
. Por una cobertura digna para todos/as<br />
los/as <strong>de</strong>sempleados/as.<br />
. Por <strong>la</strong> supresión <strong>de</strong> los contratos para <strong>la</strong><br />
formación, prácticas y fomento <strong>de</strong>l empleo.<br />
. Aumento <strong>de</strong>l período <strong>de</strong> vacaciones a 31<br />
días <strong>la</strong>borables anu<strong>al</strong>es y <strong>de</strong>l permiso <strong>de</strong><br />
maternidad-paternidad a los 3 primeros<br />
años.<br />
. Cese <strong>de</strong> <strong>la</strong>s prácticas gratuitas y simi<strong>la</strong>res<br />
en <strong>la</strong>s empresas: todo trabajo <strong>de</strong>be ser remunerado<br />
dignamente.
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Sa<strong>la</strong>rios, costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y medidas<br />
contra el <strong>de</strong>sempleo: breves pince<strong>la</strong>das<br />
sobre <strong>la</strong> cuestión<br />
El hecho <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntear <strong>la</strong> jornada seman<strong>al</strong> gener<strong>al</strong>izada <strong>de</strong> 30 horas,<br />
como motor <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones y c<strong>al</strong>idad <strong>de</strong> vida, a<strong>de</strong>más<br />
<strong>de</strong> suponer una herramienta en contra <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo, implica<br />
que <strong>de</strong>bemos hacer un análisis sobre este tipo <strong>de</strong> medidas y<br />
cómo aplicar<strong>la</strong>s. Ocurre lo mismo con otras herramientas <strong>de</strong> lucha<br />
contra el <strong>de</strong>sempleo como son <strong>la</strong>s bolsas <strong>de</strong> trabajo y asambleas<br />
<strong>de</strong> parados. La lucha contra el paro y <strong>la</strong> exclusión soci<strong>al</strong><br />
mediante <strong>la</strong> adopción <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> medidas va a suponer una<br />
dura lucha contra el capit<strong>al</strong>.<br />
Endika A<strong>la</strong>bort<br />
<strong>CNT</strong> Bilbao<br />
Con <strong>la</strong> escand<strong>al</strong>osa cifra <strong>de</strong> casi seis millones<br />
<strong>de</strong> parados ofici<strong>al</strong>es, una <strong>de</strong>strucción<br />
<strong>de</strong>l tejido económico g<strong>al</strong>opante en el que<br />
comarcas enteras pier<strong>de</strong>n toda fuente <strong>de</strong><br />
empleo, parece que no hay <strong>al</strong>ternativa a<br />
esta situación, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> ment<strong>al</strong>idad <strong>de</strong>l <strong>de</strong>rrotado<br />
es <strong>la</strong> que quieren que impere. Si tomamos<br />
<strong>la</strong> media <strong>de</strong> <strong>la</strong>s horas trabajadas en<br />
el estado (<strong>la</strong>s leg<strong>al</strong>mente computadas), en<br />
2003 fueron 1.719 horas por persona trabajadora,<br />
mientras en 2011, se había reducido<br />
a 1.690. Lo más curioso es que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2007<br />
esa cifra no ha parado <strong>de</strong> aumentar: 1.658<br />
en 2007, 1.663 en 2008, 1.669 en 2009,<br />
1.674 en 2010 y 1.690 en 2011. Cuando el<br />
paro ha aumentado, <strong>la</strong>s horas trabajadas<br />
también. Si aten<strong>de</strong>mos a los sa<strong>la</strong>rios, hemos<br />
<strong>de</strong> fijarnos en los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es, no nomin<strong>al</strong>es.<br />
Los nomin<strong>al</strong>es están medidos en euros<br />
y no incluyen el incremento <strong>de</strong>l coste <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> vida, por lo que hacer comparaciones<br />
tempor<strong>al</strong>es no tienen sentido. Para eso<br />
utilizamos los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es, que tiene en<br />
8<br />
cuenta el coste <strong>de</strong> vida: si los sa<strong>la</strong>rios nomin<strong>al</strong>es<br />
subieran más que el coste <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida,<br />
mejoraría el sa<strong>la</strong>rio re<strong>al</strong>; pero si ese aumento<br />
fuese menor, el sa<strong>la</strong>rio re<strong>al</strong> estaría disminuyendo,<br />
esto es, se daría un empobrecimiento.<br />
A <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> c<strong>al</strong>cu<strong>la</strong>rlo, hemos <strong>de</strong><br />
tener en cuenta cómo cuantificamos <strong>la</strong> variación<br />
<strong>de</strong>l coste <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida, y gener<strong>al</strong>mente<br />
se utiliza el índice <strong>de</strong> precios <strong>al</strong> consumo<br />
(IPC).<br />
El siguiente problema que po<strong>de</strong>mos tener es<br />
cómo se ha c<strong>al</strong>cu<strong>la</strong>do dicho índice, que<br />
mi<strong>de</strong> el crecimiento <strong>de</strong> los precios <strong>de</strong> una<br />
<strong>de</strong>terminada cesta <strong>de</strong> bienes <strong>de</strong> consumo.<br />
El Instituto Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong> Estadística es el encargado<br />
<strong>de</strong> e<strong>la</strong>borarlo, <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminar ya<br />
que <strong>de</strong>pendiendo qué bienes y servicios se<br />
incluyen en esa cesta, y el peso específico<br />
(pon<strong>de</strong>ración) que van a tener. Esto implica<br />
un sesgo a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> v<strong>al</strong>orar el aumento <strong>de</strong>l<br />
coste <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida, ya que <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> que bienes<br />
y servicios se incluyan y cómo se pon<strong>de</strong>ren,<br />
el IPC tendrá un signo u otro. Lo que nos<br />
arrojan los datos es que los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es<br />
entre el año 2000 y el 2010 se han mantenido<br />
estancados. Po<strong>de</strong>mos utilizar otro camino
a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> c<strong>al</strong>cu<strong>la</strong>r los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es, empleando<br />
el <strong>de</strong>f<strong>la</strong>ctor <strong>de</strong>l PIB en vez <strong>de</strong>l IPC.<br />
Este <strong>de</strong>f<strong>la</strong>ctor mi<strong>de</strong> el incremento <strong>de</strong> precios<br />
<strong>de</strong> todos los bienes y servicios <strong>de</strong> una<br />
economía y por lo tanto es más a<strong>de</strong>cuado<br />
para medir <strong>la</strong> capacidad adquisitiva. Midiendo<br />
<strong>la</strong> evolución en el periodo 1994-<br />
2007, el resultado que obtenemos no es un<br />
estancamiento <strong>de</strong> los sa<strong>la</strong>rios, sino su disminución.<br />
En el periodo 2007-2008 estadísticamente<br />
los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es aumentan, <strong>de</strong>bido<br />
a que los primeros <strong>de</strong>spedidos son los<br />
precarios, tempor<strong>al</strong>es, etc, que son <strong>la</strong> capa<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera que menos cobra. Al haber<br />
menos trabajadores, y los que quedan<br />
ser los fijos y mejor remunerados, se da ese<br />
efecto <strong>de</strong> f<strong>al</strong>so aumento<br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rios.<br />
Cuestión que rápidamente<br />
vuelve a <strong>la</strong> tónica anterior<br />
una vez que estos últimos<br />
empiezan a ser<br />
<strong>de</strong>spedidos también, por<br />
lo que vuelven a caer los<br />
sa<strong>la</strong>rios. Esto es una ten<strong>de</strong>ncia<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s últimas dos<br />
décadas, haya crisis o no.<br />
Los costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es unitarios, que incluyen<br />
los costes <strong>de</strong>l sa<strong>la</strong>rio y los <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cotizaciones<br />
soci<strong>al</strong>es, tendieron a disminuir entre<br />
2009 y 2011, siendo <strong>de</strong> un aumento <strong>de</strong>l 1,5%<br />
en 2009, una disminución <strong>de</strong>l 2% en 2010 y<br />
otra disminución <strong>de</strong>l 1,4% en 2011. A<strong>de</strong>más,<br />
<strong>la</strong> remuneración <strong>de</strong> los asa<strong>la</strong>riados (que incluye<br />
los sa<strong>la</strong>rios nomin<strong>al</strong>es y cotizaciones)<br />
en el periodo 2010-2011 ha ido muy por <strong>de</strong>bajo<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía.<br />
Todos estos datos <strong>de</strong>muestran <strong>la</strong> fa<strong>la</strong>cia <strong>de</strong><br />
que el problema <strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas y <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
economía son los costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y que <strong>la</strong><br />
responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> baja competitividad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
economía es <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora. Con este<br />
bombar<strong>de</strong>o <strong>de</strong> cifras, <strong>la</strong> conclusión queda<br />
medianamente c<strong>la</strong>ra. Estamos en un contexto<br />
<strong>de</strong> aumento <strong>de</strong>l paro y <strong>de</strong> recesión,<br />
don<strong>de</strong> <strong>la</strong> economía tiene problemas. Des<strong>de</strong><br />
que comenzó <strong>la</strong> crisis en 2007, <strong>la</strong>s horas trabajadas<br />
han sido más, pese a los <strong>de</strong>spidos.<br />
el pleno empleo no<br />
interesa, ya que po<strong>de</strong>r<br />
tener disponible un<br />
ingente ejército <strong>de</strong><br />
reserva sirve <strong>de</strong> buen<br />
disciplinador <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
mano <strong>de</strong> obra<br />
9<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
Los sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es han caído durante <strong>la</strong> última<br />
década, a <strong>la</strong> vez que los costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
han disminuido y los sa<strong>la</strong>rios han estado por<br />
<strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía.<br />
Aun así, el capit<strong>al</strong> nos sigue exigiendo bajadas<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>es y trabajar aún más horas, utilizando<br />
para ello los medios <strong>de</strong> comunicación<br />
<strong>de</strong> masas, intelectu<strong>al</strong>es <strong>de</strong> pago...<br />
Des<strong>de</strong> <strong>CNT</strong> <strong>la</strong> apuesta es que <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
sea <strong>de</strong> 30 horas sin disminución <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio.<br />
Es <strong>la</strong> vía para disminuir el <strong>de</strong>sempleo,<br />
y sacar <strong>de</strong> <strong>la</strong> margin<strong>al</strong>idad y pobreza extrema<br />
a cada vez mayores capas <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad.<br />
Imaginémonos que, por un casu<strong>al</strong>, se<br />
volviera a reabrir el <strong>de</strong>bate <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 35 horas.<br />
Si con los datos en <strong>la</strong><br />
mano respecto a sa<strong>la</strong>rios<br />
re<strong>al</strong>es, horas trabajadas,<br />
costes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es, productividad...<br />
nos siguen mintiendo<br />
y manipu<strong>la</strong>ndo sin<br />
vergüenza <strong>al</strong>guna, ante<br />
este tipo <strong>de</strong> medida <strong>la</strong><br />
oposición sería brut<strong>al</strong>.<br />
Vamos a an<strong>al</strong>izar <strong>la</strong> propuesta<br />
muy brevemente,<br />
centrándonos en <strong>la</strong> <strong>de</strong> 35<br />
horas <strong>de</strong> trabajo por semana, por ser <strong>la</strong> propuesta<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> que existen datos. Durante <strong>la</strong><br />
década <strong>de</strong> los 90, en gran parte <strong>de</strong> Europa<br />
diferentes movimientos soci<strong>al</strong>es y sindic<strong>al</strong>es<br />
apostaron por reducir <strong>la</strong>s horas <strong>de</strong> trabajo,<br />
llevando a cabo diferentes movilizaciones y<br />
medidas <strong>de</strong> presión. El hito fue el establecimiento<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> medida en Francia por ley a<br />
partir <strong>de</strong>l año 2000, lo que animó <strong>al</strong> resto<br />
<strong>de</strong> colectivos en Europa a apostar por el reparto<br />
<strong>de</strong>l trabajo, con resultados <strong>de</strong>sigu<strong>al</strong>es,<br />
como <strong>la</strong> carta <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos soci<strong>al</strong>es en<br />
<strong>la</strong> Comunidad Autónoma <strong>de</strong>l País Vasco. Pero<br />
<strong>la</strong> experiencia francesa ha v<strong>al</strong>ido para tumbar<br />
mitos, ya que no es ninguna panacea ni<br />
<strong>la</strong> varita mágica contra el <strong>de</strong>sempleo y por<br />
el reparto <strong>de</strong>l trabajo. La oposición por parte<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> está c<strong>la</strong>ra: el pleno empleo<br />
no interesa, ya que po<strong>de</strong>r tener disponible<br />
un ingente ejército <strong>de</strong> reserva sirve<br />
<strong>de</strong> buen disciplinador <strong>de</strong> <strong>la</strong> mano <strong>de</strong> obra.
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Defien<strong>de</strong>n que una reducción <strong>de</strong>l horario<br />
<strong>de</strong> trabajo, si no viene acompañada por<br />
una reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma proporción,<br />
no es suficiente para aumentar el empleo.<br />
Algo f<strong>al</strong>so, ya que economistas han<br />
constatado que <strong>la</strong>s reducciones <strong>de</strong> jornada<br />
se compensan <strong>al</strong> menos <strong>al</strong> 50% con aumentos<br />
<strong>de</strong> productividad. La reducción <strong>de</strong> jornada<br />
<strong>de</strong> trabajo con reducción proporcion<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio redistribuye <strong>la</strong>s rentas a favor<br />
<strong>de</strong>l capit<strong>al</strong>, por eso es <strong>la</strong> versión que gusta<br />
a <strong>la</strong> patron<strong>al</strong>: <strong>de</strong> un contrato a jornada<br />
completa, a dos <strong>de</strong> parci<strong>al</strong>, dividiendo el<br />
sa<strong>la</strong>rio. Sólo es un reparto <strong>de</strong> <strong>la</strong> miseria, no<br />
<strong>de</strong>l trabajo. Y con aumento <strong>de</strong> productividad<br />
gratuito para el capit<strong>al</strong>. De hecho, <strong>la</strong><br />
aplicación <strong>de</strong> expedientes <strong>de</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />
empleo es una medida para trabajar y cobrar<br />
menos, sólo que favorable a <strong>la</strong> patron<strong>al</strong><br />
y negativa para <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera. La problemática<br />
que se p<strong>la</strong>nteó en Francia era<br />
que <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> siempre ha estado en contra<br />
y <strong>la</strong> Administración tampoco fue a por<br />
todas con <strong>la</strong> medida.<br />
Fue una medida <strong>de</strong> aplicación gener<strong>al</strong>izada,<br />
pero para lograr una efectividad en su<br />
funcionamiento exige un fuerte control a <strong>la</strong><br />
hora <strong>de</strong> crear los nuevos empleos sustitutorios<br />
y <strong>de</strong> eliminación <strong>de</strong> horas extraordinarias.<br />
Algo que <strong>la</strong> Administración nunca va a<br />
hacer.<br />
El hecho <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntear <strong>la</strong> jornada seman<strong>al</strong><br />
gener<strong>al</strong>izada <strong>de</strong> 30 horas, como motor <strong>de</strong><br />
mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones y c<strong>al</strong>idad <strong>de</strong><br />
vida, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> suponer una herramienta<br />
en contra <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo, implica que <strong>de</strong>bemos<br />
hacer un análisis sobre este tipo <strong>de</strong><br />
medidas y cómo aplicar<strong>la</strong>s, ya que ante el<br />
ataque <strong>de</strong> los intelectu<strong>al</strong>es <strong>de</strong> pago, los<br />
medios <strong>de</strong> comunicación, etc., <strong>de</strong>bemos<br />
tener <strong>la</strong>s cosas muy c<strong>la</strong>ras, y ser capaces<br />
<strong>de</strong> explicara<strong>la</strong>s y justificar<strong>la</strong>s con una luci<strong>de</strong>z<br />
importante. Lo que requiere formación y<br />
análisis. Ocurre lo mismo con otras herramientas<br />
<strong>de</strong> lucha contra el <strong>de</strong>sempleo<br />
como son <strong>la</strong>s bolsas <strong>de</strong> trabajo y asambleas<br />
<strong>de</strong> parados. Este tipo <strong>de</strong> medidas y herramientas<br />
son positivas para <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera y<br />
<strong>la</strong> ciudadanía en gener<strong>al</strong> siempre que se<br />
utilicen <strong>de</strong> una manera ética, pero van<br />
contra los intereses <strong>de</strong>l capit<strong>al</strong>. La lucha<br />
contra el paro y <strong>la</strong> exclusión soci<strong>al</strong> mediante<br />
<strong>la</strong> adopción <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> medidas va a<br />
suponer una dura lucha contra el capit<strong>al</strong>,<br />
ya que <strong>la</strong> actu<strong>al</strong> situación le favorece e interesa,<br />
por lo que <strong>la</strong> resistencia a su aplicación<br />
va venir condicionada por <strong>la</strong> corre<strong>la</strong>ción<br />
<strong>de</strong> fuerzas que haya en un momento dado.
Las Asambleas<br />
<strong>de</strong> Parados y<br />
Paradas<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva anarcosidindic<strong>al</strong>ista,<br />
elementos como<br />
<strong>la</strong> autoorganización <strong>de</strong> los trabajadores<br />
para <strong>la</strong> consecución<br />
<strong>de</strong> sus objetivos, <strong>la</strong> acción directa<br />
y el trato directo con <strong>la</strong><br />
patron<strong>al</strong> o <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong><br />
herramientas <strong>de</strong> empo<strong>de</strong>ramiento<br />
y autonomía <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se<br />
obrera, son junto <strong>al</strong> v<strong>al</strong>or<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> unidad <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se, elementos<br />
comunes y que impregnan<br />
<strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asambleas<br />
<strong>de</strong> parados, acercándo<strong>la</strong>s a <strong>la</strong><br />
práctica anarcosindic<strong>al</strong>ista.<br />
Pablo Martínez<br />
<strong>CNT</strong> Córdoba<br />
1. Un poco <strong>de</strong> historia<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parados han sido una <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s respuestas <strong>de</strong>l movimiento obrero <strong>al</strong><br />
paro masivo, fundament<strong>al</strong>mente en los momentos<br />
<strong>de</strong> crisis económica, reconversión<br />
industri<strong>al</strong> y <strong>de</strong>strucción masiva <strong>de</strong> empleo,<br />
cuando el paro se ha convertido en el princip<strong>al</strong><br />
problema <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora, y<br />
se ha convertido en un elemento <strong>de</strong> división<br />
<strong>de</strong> c<strong>la</strong>se y <strong>de</strong> <strong>de</strong>bilitamiento <strong>de</strong>l movimiento<br />
obrero.<br />
En el estado español, surgieron con fuerza<br />
en los años 80, ante los efectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis<br />
11<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
económica y <strong>la</strong> reconversión industri<strong>al</strong>, especi<strong>al</strong>mente<br />
en zonas como <strong>la</strong> Margen Izquierda<br />
en Bizkaia, y en otras zonas industri<strong>al</strong>es.<br />
Y también en zonas rur<strong>al</strong>es <strong>de</strong><br />
And<strong>al</strong>ucía , con un <strong>al</strong>to porcentaje <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
jorn<strong>al</strong>era, y un paro masivo. También<br />
en otros paises como Argentina, el<br />
movimiento <strong>de</strong> <strong>de</strong>socupados y piquetero<br />
surgió como respuesta <strong>al</strong> paro masivo entre<br />
otros efectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis <strong>de</strong> 2001, y guarda<br />
<strong>al</strong>gunas semejanzas con <strong>la</strong>s prácticas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
asambleas <strong>de</strong> parados.<br />
De nuevo aquí, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> fin<strong>al</strong>es <strong>de</strong> los 90, con<br />
el boom inmobiliario y <strong>la</strong> burbuja especu<strong>la</strong>tiva,<br />
se puso en marcha un ciclo económico<br />
marcado por una fuerte generación <strong>de</strong> empleo,<br />
especi<strong>al</strong>mente en sectores como <strong>la</strong><br />
construcción y otros sectores, intensivos en<br />
mano <strong>de</strong> obra. Creación <strong>de</strong> empleo marcada<br />
por <strong>la</strong> precariedad, los bajos sa<strong>la</strong>rios, y<br />
que recaía en muchos casos en <strong>la</strong> economía<br />
sumergida, pero que hizo disminuir <strong>la</strong>s tasas<br />
<strong>de</strong> paro. Tras el pinchazo <strong>de</strong> <strong>la</strong> burbuja<br />
inmobiliaria y financiera, entran en crisis<br />
los sectores que habían impulsado <strong>la</strong> creación<br />
<strong>de</strong> empleo en el ciclo anterior , lo que<br />
unido a <strong>la</strong> f<strong>al</strong>ta <strong>de</strong> <strong>al</strong>ternativas y a <strong>la</strong>s políticas<br />
<strong>de</strong> austeridad y recortes han conducido<br />
<strong>al</strong> mayor incremento <strong>de</strong>l paro, que <strong>al</strong>canza<br />
tasas <strong>de</strong>l más <strong>de</strong>l 25%.<br />
Ante esta situación, con 6 millones <strong>de</strong> trabajadores<br />
en paro, con una tasa <strong>de</strong> paro<br />
que en <strong>de</strong>terminados territorios, sectores y<br />
eda<strong>de</strong>s supera el 50%, con cerca 2 millones<br />
<strong>de</strong> hogares con todos sus miembros en paro<br />
y el mismo número <strong>de</strong> trabajadores en paro<br />
que no reciben ninguna prestación, <strong>la</strong>s<br />
asambleas <strong>de</strong> parados vuelven a surgir<br />
como herramienta y <strong>al</strong>ternativa <strong>de</strong> lucha<br />
ante una situación sin perspectivas <strong>de</strong> cambio,<br />
si no viene <strong>de</strong> <strong>la</strong> autoorganización <strong>de</strong><br />
los propios parad@s.<br />
2. Las asambleas <strong>de</strong> parad@s ante <strong>la</strong> crisis<br />
económica y paro masivo.<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parad@s se caracterizan<br />
por tratar <strong>de</strong> recuperar el control soci<strong>al</strong> sobre
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
los procesos <strong>de</strong> busqueda y selección <strong>de</strong><br />
trabajadores, tratando <strong>de</strong> arrancarlos <strong>de</strong>l<br />
control <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas privadas,<br />
intentando enfrentar los mecanismo<br />
<strong>de</strong> división <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se <strong>de</strong> coacción que el <strong>de</strong>sempleo<br />
ejerce sobre el conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se<br />
trabajadora.<br />
Las Bolsas <strong>de</strong> Trabajo.<br />
Un elemento fundament<strong>al</strong> en este sentido<br />
son <strong>la</strong>s bolsas <strong>de</strong> trabajo vincu<strong>la</strong>das o contro<strong>la</strong>das<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong>s Asambleas <strong>de</strong> parad@s.<br />
Estas bolsas <strong>de</strong> trabajo han sido en muchos<br />
casos el núcleo <strong>de</strong>l funcionamiento <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
asambleas y en torno a <strong>la</strong>s cu<strong>al</strong>es se ha dinamizado<br />
<strong>la</strong> organización <strong>de</strong> los trabajadores<br />
y trabajadoras en paro.<br />
Las bolsas <strong>de</strong> trabajo tratan, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> esta<br />
perspectiva, <strong>de</strong> romper con <strong>la</strong> gestión estat<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> busqueda y <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> empleo,<br />
cada vez más privatizada, a través <strong>de</strong><br />
empresas <strong>de</strong> intermediación y ETT, y <strong>de</strong><br />
imponer a <strong>la</strong>s empresas que <strong>la</strong> contratación<br />
se haga a través <strong>de</strong> una bolsa <strong>de</strong> trabajo<br />
que se rija por criterios <strong>de</strong> solidaridad, rotación<br />
y reparto <strong>de</strong>l empleo.<br />
P<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> empleo públicos: Solidaridad,<br />
transparencia y control soci<strong>al</strong>.<br />
La acción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asambleas <strong>de</strong> parad@s,<br />
tratan también <strong>de</strong> presionar a <strong>la</strong>s empresas<br />
y a <strong>la</strong>s instituciones para aumentar <strong>la</strong> oferta<br />
<strong>de</strong> empleo , tratando <strong>de</strong> imp<strong>la</strong>ntar medidas<br />
<strong>de</strong> reparto <strong>de</strong>l trabajo existente que<br />
aumenten <strong>la</strong> oferta como <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l<br />
tiempo <strong>de</strong> trabajo, <strong>la</strong> supresión <strong>de</strong> horas<br />
extras y <strong>de</strong>stajos , entre otras. De igu<strong>al</strong><br />
forma se actúa promoviendo <strong>la</strong> creación <strong>de</strong><br />
empleo por parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración pública<br />
y incidiendo en los criterios <strong>de</strong> selección<br />
para estas contrataciones imponiendo<br />
criterios <strong>de</strong> solidaridad , reparto, rotación,<br />
trasnparencia y control soci<strong>al</strong>.<br />
Prestaciones dignas y gratuidad <strong>de</strong> servicios.<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parados actúan <strong>de</strong> igu<strong>al</strong><br />
forma como mecanismos para <strong>la</strong> presión<br />
soci<strong>al</strong> en favor <strong>de</strong> una mayor cobertura pública<br />
mediante prestaciones económicas y<br />
12<br />
servicios públicos, y <strong>de</strong> <strong>la</strong> gratuidad <strong>de</strong>l<br />
transporte y <strong>la</strong> energía, <strong>de</strong> <strong>la</strong> promoción<br />
<strong>de</strong>l <strong>al</strong>quiler soci<strong>al</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> los<br />
bienes básicos.<br />
Autogestión para <strong>la</strong> satisfacción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
necesida<strong>de</strong>s<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parados y paradas no son<br />
solo una vía <strong>de</strong> reivindicación, sino que<br />
pue<strong>de</strong>n ser también <strong>la</strong> base <strong>de</strong> iniciativas<br />
autogestionarias <strong>de</strong>stinadas a <strong>la</strong> satisfacción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s más básicas <strong>de</strong> los<br />
trabajadores, tanto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> puesta en<br />
marcha <strong>de</strong> cooperativas <strong>de</strong> consumo, como<br />
en <strong>la</strong> recuperación <strong>de</strong> empresas para su autogestión.<br />
3. Las asambleas <strong>de</strong> parad@s <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />
anarcosindic<strong>al</strong>ismo.<br />
Para el anarcosindic<strong>al</strong>ismo, <strong>la</strong> ruptura <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
división entre empleados y parados, que es<br />
en muchos casos una cuña en el <strong>de</strong>bilitamiento<br />
<strong>de</strong>l sindicato y <strong>de</strong>l movimiento<br />
obrero en gener<strong>al</strong>, es una necesidad fundament<strong>al</strong>.<br />
No po<strong>de</strong>mos olvidar que ese , precisamente,<br />
es una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s princip<strong>al</strong>es efectos<br />
que se buscan con <strong>la</strong> promoción y el<br />
fomento <strong>de</strong>l paro masivo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> patron<strong>al</strong><br />
y el gobierno.<br />
Sindicatos , secciones sindic<strong>al</strong>es y asambleas<br />
<strong>de</strong> parados<br />
Des<strong>de</strong> esta perspectiva, <strong>la</strong> vincu<strong>la</strong>ción entre<br />
el sindicato , <strong>la</strong>s secciones sindic<strong>al</strong>es, y<br />
<strong>la</strong>s asambleas <strong>de</strong> parados y bolsas <strong>de</strong> trabajo<br />
es una vía <strong>de</strong> trabajo imprescindible a<br />
<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong>s distintas fórmu<strong>la</strong>s organizativas<br />
que los sindicatos están ya empezando<br />
a poner en marcha.<br />
Dentro <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asambleas <strong>de</strong><br />
parad@s, el sindicato es fundament<strong>al</strong> a <strong>la</strong><br />
hora <strong>de</strong> imponer condiciones <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es que<br />
maximicen <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> empleo (reparto<br />
<strong>de</strong>l trabajo, eliminación <strong>de</strong> <strong>de</strong>stajos y horas<br />
extras, etc), <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma forma que lo<br />
es a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> tratar <strong>de</strong> imponer el control<br />
sobre <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> empleo o facilitar <strong>la</strong> actividad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> bolsa <strong>de</strong> trabajo.
También el sindicato es fundament<strong>al</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> perspectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> recuperación <strong>de</strong> empresas<br />
y <strong>la</strong> autogestión.<br />
Esta vincu<strong>la</strong>ción es áun más necesaria, en<br />
un entorno <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> tan precario , dón<strong>de</strong> el<br />
paso <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> empleado a <strong>de</strong>sempleado,<br />
y viceversa, es continuo , a fin <strong>de</strong><br />
revertir el handicap que supone para <strong>la</strong> acción<br />
sindic<strong>al</strong>.<br />
Las asambleas <strong>de</strong> parados potencian a<strong>de</strong>más<br />
<strong>la</strong> vocación unitaria , y proporcionan<br />
una fuerte vincu<strong>la</strong>ción con el territorio y<br />
su problemática soci<strong>al</strong>, siempre más difícil<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> acción sindic<strong>al</strong> en <strong>la</strong> empresa, y<br />
que pue<strong>de</strong> ser muy importante para el apoyo<br />
a huelgas y conflictos sindic<strong>al</strong>es , especiamente<br />
aquellos que se dirijan a imp<strong>la</strong>ntar<br />
el control sindic<strong>al</strong> y soci<strong>al</strong> <strong>de</strong>l empleo.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva anarcosidindic<strong>al</strong>ista,<br />
elementos como <strong>la</strong> autoorganización <strong>de</strong><br />
los trabajadores para <strong>la</strong> consecución <strong>de</strong> sus<br />
objetivos, <strong>la</strong> acción directa y el trato directo<br />
13<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
con <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> o <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> herramientas<br />
<strong>de</strong> empo<strong>de</strong>ramiento y autonomía<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera, son junto <strong>al</strong> v<strong>al</strong>or <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
unidad <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se, elementos comunes y que<br />
impregnan <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asambleas <strong>de</strong><br />
parados, acercándo<strong>la</strong>s a <strong>la</strong> práctica anarcosindic<strong>al</strong>ista.<br />
No en vano <strong>la</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asambleas<br />
<strong>de</strong> parad@s y bolsas <strong>de</strong> trabajo y su vincu<strong>la</strong>ción<br />
<strong>de</strong> los sindicatos, ha sido un elemento<br />
recurrente <strong>de</strong> los acuerdos <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>CNT</strong>, y<br />
en <strong>de</strong>terminados momentos históricos <strong>de</strong><br />
su práctica.<br />
La actu<strong>al</strong> coyuntura, <strong>la</strong> especi<strong>al</strong> inci<strong>de</strong>ncia<br />
<strong>de</strong> los efectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis sobre los sectores<br />
más precarios <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera, a los que<br />
<strong>la</strong> <strong>CNT</strong> se dirige y que forma buena parte<br />
<strong>de</strong> su afiliación, a hecho que se esté recuperando<br />
y actu<strong>al</strong>izando esta línea <strong>de</strong> trabajo,<br />
con experiencias en distintos sindicatos,<br />
que ya se están poniendo en común<br />
y discutiendo.
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Atacar <strong>al</strong> paro sistémico en sus raíces<br />
El objetivo prioritario <strong>de</strong>l movimiento obrero actu<strong>al</strong> es atacar <strong>al</strong><br />
paro sistémico en sus raíces. Hay que <strong>de</strong>tener <strong>de</strong> inmediato <strong>la</strong><br />
sangría <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo estables y soci<strong>al</strong>mente necesarios,<br />
hacer <strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r <strong>la</strong> cifra <strong>de</strong> los parados por <strong>la</strong> vía más directa,<br />
más inmediata y más eficaz: el reparto <strong>de</strong>l trabajo.<br />
César Alberto Rosón<br />
<strong>CNT</strong> F.C. Sur Vil<strong>la</strong>ver<strong>de</strong><br />
Cuando una persona, acuciada por <strong>la</strong>s <strong>de</strong>udas<br />
y acosada por los bancos, tiene <strong>la</strong> oportunidad<br />
<strong>de</strong> aceptar un empleo, <strong>la</strong> presión<br />
<strong>de</strong> los acreedores, <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s insatisfechas<br />
<strong>de</strong> su familia y <strong>la</strong> f<strong>al</strong>ta <strong>de</strong> futuro <strong>de</strong><br />
sus hijos, son circunstancias que pesan <strong>de</strong><br />
forma <strong>de</strong>terminante para que acepte unas<br />
condiciones <strong>de</strong> trabajo miserables e indignas.<br />
¿Quién pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirle que no acepte estas<br />
condiciones mezquinas impuestas por el<br />
empleador aun a sabiendas <strong>de</strong> que ni siquiera<br />
aceptándo<strong>la</strong>s va a satisfacer sus necesida<strong>de</strong>s?<br />
Cuando <strong>la</strong> estabilidad <strong>de</strong>l trabajo está en<br />
peligro y con <strong>la</strong> disculpa fácil <strong>de</strong> <strong>la</strong> “crisis”<br />
se presiona a los trabajadores para que cedan<br />
en sus <strong>de</strong>rechos <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y económicos,<br />
¿quién pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirle a quién tiene su<br />
vivienda y toda su vida hipotecada por <strong>la</strong><br />
banca que resista y <strong>de</strong>fienda sus <strong>de</strong>rechos<br />
poniendo con esto en peligro su empleo?<br />
Ante <strong>la</strong> pasividad y f<strong>al</strong>ta <strong>de</strong> respuesta contun<strong>de</strong>nte<br />
<strong>de</strong> los sindicatos institucion<strong>al</strong>es se<br />
<strong>de</strong>struye el empleo estable que es inmediatamente<br />
sustituido por el empleo tempor<strong>al</strong><br />
y subcontratado. Más <strong>de</strong>l 90% <strong>de</strong> los nuevos<br />
contratos son tempor<strong>al</strong>es y <strong>de</strong> los in<strong>de</strong>finidos<br />
una parte muy importante son contratos<br />
a tiempo parci<strong>al</strong>.<br />
Por todas partes asistimos <strong>al</strong> retroceso, a <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>rrota, a <strong>la</strong> c<strong>la</strong>udicación.Cada día se dibuja<br />
14<br />
con más c<strong>la</strong>ridad el carácter <strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es que nos imponen: <strong>la</strong> precariedad.<br />
Antaño sumamente combativos en <strong>la</strong> conquista<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos económicos y soci<strong>al</strong>es,<br />
están hoy los trabajadores en manos <strong>de</strong> los<br />
patronos, atados <strong>de</strong> pies y manos.¿Cómo es<br />
posible que hayan permitido que <strong>la</strong>s cosas<br />
lleguen hasta este punto? El camino por el<br />
que hemos llegado a una situación tan <strong>la</strong>mentable<br />
no ha sido cosa <strong>de</strong> un día: treinta<br />
años <strong>de</strong> sindic<strong>al</strong>ismo estat<strong>al</strong> presto a <strong>la</strong> negociación,<br />
es <strong>de</strong>cir, a <strong>la</strong>s concesiones, ha<br />
permitido el <strong>de</strong>smante<strong>la</strong>miento <strong>de</strong>l movimiento<br />
obrero, <strong>la</strong> instauración <strong>de</strong> <strong>la</strong> pasividad,<br />
<strong>la</strong> rotura <strong>de</strong> los viejos <strong>la</strong>zos solidarios y<br />
en <strong>de</strong>finitiva, <strong>la</strong> instauración <strong>de</strong> <strong>la</strong> precariedad<br />
como fórmu<strong>la</strong> gener<strong>al</strong>izable en todas<br />
<strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es.<br />
Aún con todo hubiera sido esperable una<br />
respuesta espontánea, una radic<strong>al</strong> reacción<br />
<strong>de</strong>l pueblo trabajador contra <strong>la</strong> injusticia<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s sucesivas reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es que han<br />
supuesto verda<strong>de</strong>ra manga ancha para el<br />
capit<strong>al</strong>, <strong>la</strong>s empresas y <strong>la</strong>s corporaciones, <strong>la</strong><br />
ley <strong>de</strong>l embudo.<br />
Al individu<strong>al</strong>ismo propio <strong>de</strong> <strong>la</strong> cultura capit<strong>al</strong>ista,<br />
a <strong>la</strong> insolidaridad y <strong>la</strong> apatía insta<strong>la</strong>da en el<br />
seno <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción trabajadora se ha unido el<br />
miedo. Porque el miedo es el arma fundament<strong>al</strong><br />
con que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que hay memoria histórica, se ha<br />
sojuzgado a los pueblos. Y hoy los trabajadores<br />
tienen miedo; miedo a engrosar el enorme ejército<br />
<strong>de</strong> parados, <strong>de</strong> excluidos y miserables, miedo<br />
a verse formando parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fi<strong>la</strong>s, cada día<br />
más <strong>la</strong>rgas, don<strong>de</strong> impera <strong>la</strong> pobreza.
Por cada oferta <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> miserable, hay una<br />
multitud <strong>de</strong> aspirantes. Así, nuestro trabajo<br />
se ve minusv<strong>al</strong>orado y mientras <strong>la</strong>s condiciones<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es se <strong>de</strong>gradan, el nivel <strong>de</strong><br />
vida y <strong>la</strong> propia dignidad <strong>de</strong> los trabajadores<br />
caen en picado.<br />
En esta situación, <strong>la</strong> natur<strong>al</strong> aspiración a<br />
disfrutar <strong>de</strong> una vida digna para nosotros y<br />
para <strong>la</strong>s generaciones veni<strong>de</strong>ras, adquiere<br />
tintes <strong>de</strong> un <strong>de</strong>seo utópico e irre<strong>al</strong>izable.<br />
Los más <strong>de</strong> seis millones <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleados,<br />
los casi dos millones <strong>de</strong> hogares con todos<br />
sus miembros en el paro, son una terrible<br />
losa que pesa sobre el movimiento obrero e<br />
impi<strong>de</strong> una respuesta enérgica y <strong>de</strong>finitiva<br />
contra <strong>la</strong> explotación <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>.<br />
En tanto no <strong>de</strong>scienda <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> paro y se<br />
restablezca <strong>al</strong> menos un cierto equilibrio,<br />
seguirán perdiéndose <strong>de</strong>rechos, seguirá <strong>la</strong><br />
patron<strong>al</strong> abusando prepotente mientras los<br />
sindicatos timoratos que no confían en <strong>la</strong><br />
potencia <strong>de</strong> <strong>la</strong> lucha solidaria, seguirán<br />
consintiendo recortes sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>es y <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es;<br />
dirán que muy a su pesar y como “m<strong>al</strong><br />
menor” han <strong>de</strong> ser aceptadas nuevas agresiones.<br />
¿Cómo no darse cuenta <strong>de</strong> que<br />
CEOE-CEPYME y CCOO-UGT son dos caras<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> misma moneda, piezas <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma<br />
maquinaria?<br />
El objetivo prioritario <strong>de</strong>l movimiento<br />
obrero actu<strong>al</strong> es atacar <strong>al</strong> paro sistémico<br />
en sus raíces. Hay que <strong>de</strong>tener <strong>de</strong> inmediato<br />
<strong>la</strong> sangría <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo estables<br />
y soci<strong>al</strong>mente necesarios, hacer <strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r<br />
<strong>la</strong> cifra <strong>de</strong> los parados por <strong>la</strong> vía más directa,<br />
más inmediata y más eficaz: el reparto<br />
<strong>de</strong>l trabajo.<br />
Es ya el momento <strong>de</strong> reaccionar con energía<br />
y atacar a los problemas <strong>de</strong> <strong>frente</strong>. Por<br />
esto, hacer horas extras, pagadas o no, es<br />
inmor<strong>al</strong> y <strong>de</strong>be <strong>de</strong> con<strong>de</strong>narse, hay que exten<strong>de</strong>r<br />
<strong>la</strong> consigna: ni una hora extra. Y por lo<br />
mismo hay que <strong>de</strong>nunciar y atacar también a<br />
aquel<strong>la</strong>s empresas que obliguen a sus trabajadores<br />
a hacer<strong>la</strong>s, cu<strong>al</strong>quier herramienta<br />
15<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s tradicion<strong>al</strong>es pue<strong>de</strong> ser útil: <strong>la</strong> <strong>de</strong>nuncia,<br />
<strong>la</strong> protesta, el p<strong>la</strong>nte, el boicot, el<br />
sabotaje o <strong>la</strong> huelga.<br />
En <strong>la</strong> misma línea <strong>de</strong>be <strong>de</strong> lucharse sin vaci<strong>la</strong>ciones<br />
por <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada a<br />
30 horas seman<strong>al</strong>es. Esto generaría potenci<strong>al</strong>mente<br />
varios millones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong><br />
trabajo con lo que <strong>de</strong> positivo tendría en<br />
<strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong>l pueblo, permitiéndole<br />
satisfacer sus necesida<strong>de</strong>s básicas<br />
a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> reactivar <strong>la</strong> m<strong>al</strong>trecha economía.<br />
También en coherencia y con <strong>la</strong> misma<br />
intención <strong>de</strong>be <strong>de</strong> reducirse <strong>la</strong> vida <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>,<br />
reivindicando <strong>la</strong> jubi<strong>la</strong>ción voluntaria a<br />
los 55 años.<br />
¿Y mientras tanto se consiguen estos objetivos?<br />
¿Po<strong>de</strong>mos abandonar <strong>al</strong> enorme ejército <strong>de</strong><br />
parados a su suerte?<br />
En primer lugar con<strong>de</strong>nar sin tapujos cuantos<br />
intentos <strong>de</strong> crimin<strong>al</strong>ización se hacen<br />
contra este colectivo: los <strong>de</strong>sempleados no<br />
son vagos ni inútiles o personas m<strong>al</strong> formadas,<br />
hoy parado pue<strong>de</strong> ser cu<strong>al</strong>quiera <strong>de</strong><br />
nosotros.<br />
Hay que reivindicar <strong>la</strong> protección soci<strong>al</strong> a<br />
los <strong>de</strong>sempleados y a sus familias: el <strong>de</strong>recho<br />
a una vivienda digna, el transporte,<br />
educación y sanidad públicas y gratuitas,<br />
subvenciones dignas a todos es <strong>de</strong>cir, cobertura<br />
<strong>al</strong> cien por cien para los <strong>de</strong>sempleados,<br />
moratoria <strong>de</strong> impuestos...<br />
Favorecer <strong>la</strong> autoorganización <strong>de</strong> los parados,<br />
su toma <strong>de</strong> conciencia. También apoyar<br />
<strong>la</strong>s iniciativas <strong>de</strong> trabajo mancomunado<br />
y cooperativo…<br />
En resumen: <strong>la</strong> lucha contra el paro ha <strong>de</strong><br />
ser prioritaria para el pueblo trabajador.<br />
Tenemos mucho que ganar en ésta bat<strong>al</strong><strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>cisiva y muy poco que per<strong>de</strong>r; ganar con<br />
nuestra lucha solidaria el <strong>de</strong>recho a disfrutar<br />
<strong>de</strong> una vida digna y per<strong>de</strong>r el miedo que<br />
nos atenaza y nos hace esc<strong>la</strong>vos.
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Los condicionantes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
masivo en el Estado español y <strong>la</strong>s<br />
<strong>al</strong>ternativas<br />
Los discursos que articu<strong>la</strong> el po<strong>de</strong>r -económico y político- van<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> bondad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas para “generar confianza” y “facilitar<br />
<strong>la</strong> contratación”, hasta <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> “reducir <strong>la</strong> du<strong>al</strong>idad”<br />
entre fijos y precarios, garantizar <strong>la</strong> “flexibilidad” para los empresarios<br />
y <strong>la</strong> “seguridad” para los trabajadores. Se hab<strong>la</strong> también<br />
<strong>de</strong> reformas “equilibradas”. Todos estos discursos son trampas<br />
di<strong>al</strong>écticas utilizadas para legitimar <strong>la</strong> imposición <strong>de</strong> dichas<br />
medidas.<br />
Lluís Rodríguez Algans. Economista<br />
Gabinete Técnico Confe<strong>de</strong>r<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>CNT</strong>.<br />
1.- Introducción<br />
¡El <strong>de</strong>sempleo es una característica esenci<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> dinámica <strong>de</strong> funcionamiento <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s economías capit<strong>al</strong>istas. Mucho más en<br />
contextos <strong>de</strong> crisis económica, también en<br />
el contexto actu<strong>al</strong>, el <strong>de</strong>sempleo es una herramienta<br />
<strong>de</strong> disciplina contra <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora.<br />
En este artículo vamos a esbozar<br />
los orígenes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo masivo en España,<br />
asi como <strong>la</strong>s políticas economicas y <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
que se han ido implementado en los<br />
ultimos años para incrementarlo. Veremos<br />
pues a quien está perjudicando seriamente<br />
<strong>la</strong> política <strong>de</strong> los gobiernos <strong>de</strong>l Estado, y<br />
quien se está beneficiando <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s. Para fin<strong>al</strong>izar<br />
haremos un repaso con <strong>la</strong>s conclusiones<br />
y <strong>al</strong>gunas vías <strong>al</strong>ternativas <strong>de</strong> intervención<br />
anarcosindic<strong>al</strong>ista respecto <strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>sempleo.<br />
2.- Crisis económica, <strong>de</strong>sempleo y mercados<br />
<strong>de</strong> trabajo.<br />
¡Para enten<strong>de</strong>r <strong>la</strong> situación en <strong>la</strong> que nos<br />
encontramos, es conveniente remontarse<br />
16<br />
brevemente a los orígenes <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis en el<br />
Estado español. De entrada cabría <strong>de</strong>cir<br />
que, si bien <strong>la</strong> crisis financiera tuvo un orígen<br />
internacion<strong>al</strong> -aunque también el sistema<br />
financiero español estaba <strong>la</strong>strado por el<br />
en<strong>de</strong>udamiento masivo-, <strong>la</strong> crisis estrictamente<br />
económica tenía y tiene unas características<br />
particu<strong>la</strong>res propias. Así pues, no<br />
es en exclusiva <strong>la</strong> crisis financiera <strong>la</strong> responsable<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> caída <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad económica<br />
y el incremento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo en el Estado<br />
español. Muy resumidamente <strong>de</strong>bemos<br />
apuntar que el sistema capit<strong>al</strong>ista y sus responsables,<br />
<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n por su propia dinámica<br />
crisis frecuentes, materi<strong>al</strong>izadas éstas<br />
en base a un exceso <strong>de</strong> producción que no<br />
es posible colocar en los mercados <strong>de</strong> productos<br />
y servicios, o en una caída <strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa<br />
<strong>de</strong> beneficios que supone <strong>de</strong>sviar <strong>la</strong> inversión<br />
a otros sectores -por ejemplo financiero-<br />
o países, con <strong>la</strong> consecuente caída <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
actividad económica y <strong>de</strong>l empleo. En el<br />
caso español <strong>de</strong>bemos enten<strong>de</strong>r <strong>la</strong> crisis<br />
económica por un efecto multicaus<strong>al</strong>, con<br />
factores tanto <strong>de</strong> oferta como <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda.<br />
Por el <strong>la</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta, es evi<strong>de</strong>nte que el<br />
patrón <strong>de</strong> especi<strong>al</strong>ización productiva <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
economía españo<strong>la</strong>, basado en el peso cruci<strong>al</strong>
<strong>de</strong> <strong>la</strong> construcción y el turismo, era y es<br />
insostenible. En este punto cabe apuntar<br />
que los responsables <strong>de</strong> <strong>la</strong> política económica<br />
e industri<strong>al</strong>, gobiernos tanto <strong>de</strong>l PP<br />
como <strong>de</strong>l PSOE, son cómplices <strong>de</strong> sostener<br />
esta situación. Es obvio que mantener una<br />
evolución <strong>de</strong> crecimiento económico sostenido,<br />
aunque fuera con bases en<strong>de</strong>bles y<br />
con ten<strong>de</strong>ncia a <strong>la</strong> inestabilidad, interesaba<br />
política y economicamente 1 . La inacción<br />
por parte <strong>de</strong> los gobiernos en cuanto a <strong>la</strong><br />
política agraria e industri<strong>al</strong>, y <strong>la</strong> losa <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Unión Europea que limita el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong><br />
ciertos sectores productivos, supuso reforzar<br />
un crecimiento en<br />
sectores inestables, <strong>de</strong><br />
baja productividad y con<br />
<strong>la</strong> característica <strong>de</strong> generar<br />
empleos precarios y<br />
con bajos sa<strong>la</strong>rios. Por el<br />
<strong>la</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda, <strong>la</strong><br />
crisis estaba <strong>la</strong>rvada por<br />
<strong>la</strong> dinámica continuada<br />
<strong>de</strong> pérdida <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r adquisitivo<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses trabajadoras<br />
-<strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción-. El efecto<br />
<strong>de</strong>l incremento <strong>de</strong> precios en el sector <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
construcción <strong>de</strong> vivienda provocó que <strong>la</strong>s familias<br />
se tuvieran que en<strong>de</strong>udar y contener<br />
el consumo en otros aspectos, o mantenerlo<br />
también en base a crédito limitando el<br />
ahorro. Este patrón <strong>de</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
renta, auspiciado por el po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong> patron<strong>al</strong><br />
y el apoyo <strong>de</strong> los gobiernos y el Estado,<br />
fue legitimado por los sindicatos ofici<strong>al</strong>es<br />
<strong>al</strong> ir pactando sucesivamente contención<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> y reducción <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
en época <strong>de</strong> bonanza. En <strong>de</strong>finitiva, el tipo<br />
<strong>de</strong> crisis en el Estado español y sus consecuencias<br />
tangibles so<strong>la</strong>mente se pue<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>r<br />
por factores estructur<strong>al</strong>es característicos<br />
<strong>de</strong>l capit<strong>al</strong>ismo loc<strong>al</strong>, entre otros<br />
por <strong>la</strong> fuerza <strong>de</strong> los capit<strong>al</strong>istas, para maximizar<br />
sus beneficios y el frau<strong>de</strong> fisc<strong>al</strong> con<br />
el apoyo <strong>de</strong>l Estado, imponiéndose a los trabajadores<br />
y trabajadoras.<br />
Así pues, hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
es hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> capit<strong>al</strong>ismo, <strong>de</strong> su estructura<br />
En contextos <strong>de</strong> crisis<br />
económica como el<br />
actu<strong>al</strong>, muchas empresas<br />
aprovechan el<br />
impacto psicológico<br />
para imponer ajustes<br />
<strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong><br />
17<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
<strong>de</strong> funcionamiento y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas que lo<br />
regu<strong>la</strong>n. Sin embargo no todas <strong>la</strong>s corrientes<br />
<strong>de</strong> análisis y política económica coinci<strong>de</strong>n<br />
en i<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
masivo t<strong>al</strong> y como se exponen en los párrafos<br />
anteriores. Norm<strong>al</strong>mente el discurso<br />
ofici<strong>al</strong> <strong>de</strong> los gobiernos y <strong>la</strong>s patron<strong>al</strong>es<br />
-masivo en los medios <strong>de</strong> comunicación- se<br />
centran en i<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
masivo por un m<strong>al</strong> funcionamiento<br />
<strong>de</strong> los mercados <strong>de</strong> trabajo. Obviamente,<br />
i<strong>de</strong>ntificar culpables facilita legitimar políticas<br />
y reformas contra esos supuestos culpables.<br />
En ese mismo sentido se articu<strong>la</strong>n<br />
<strong>la</strong>s políticas soci<strong>al</strong>es en <strong>la</strong><br />
era neoliber<strong>al</strong>, puesto<br />
que se pone el énfasis en<br />
el individuo como responsable<br />
<strong>de</strong> su situación. Es<br />
el trabajador/a el responsable<br />
<strong>de</strong> encontrar<br />
empleo. Es el<br />
trabajador/a que <strong>de</strong>be<br />
recic<strong>la</strong>rse, formarse y<br />
adaptarse a <strong>la</strong>s condiciones<br />
<strong>de</strong> los mercados <strong>de</strong><br />
trabajo. Esto se materi<strong>al</strong>iza<br />
en el impulso <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>nominadas políticas<br />
activas <strong>de</strong> empleo. Por lo tanto, este<br />
discurso <strong>de</strong> <strong>la</strong> activación so<strong>la</strong>mente favorece<br />
<strong>la</strong> estigmatización, el seña<strong>la</strong>r como culpable<br />
quienes no somos más que victimas<br />
<strong>de</strong>l sistema socioeconómico y <strong>de</strong> sus gestores.<br />
Cabe <strong>de</strong>cir también que para <strong>al</strong>gunos empresarios<br />
son útiles <strong>la</strong>s recesiones y crisis,<br />
ya que les permite disminuir costes y restablecer<br />
<strong>la</strong>s condiciones necesarias para llevar<br />
a cabo una inversión rentable. Aunque<br />
es posible que <strong>de</strong> vez en cuando los capit<strong>al</strong>istas<br />
necesiten <strong>de</strong> una recesión, eso no garantiza<br />
que vaya a producirse: como hemos<br />
visto ya, <strong>la</strong>s recesiones no se <strong>de</strong>ben a ninguna<br />
conspiración, sino que es el propio<br />
capit<strong>al</strong>ismo como sistema y su dinámica,<br />
los que generan recesiones y crisis <strong>de</strong> forma<br />
periódica. Des<strong>de</strong> perspectiva estrictamente<br />
empresari<strong>al</strong>, es necesario apuntar que<br />
<strong>la</strong>s crisis económicas refuerzan a <strong>al</strong>gunas
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
empresas, <strong>la</strong>s que tienen mayor liqui<strong>de</strong>z,<br />
absorbiendo a <strong>la</strong> vez, parte <strong>de</strong>l mercado <strong>de</strong><br />
ventas <strong>de</strong> otras empresas e incluso a esas<br />
otras compañías. En contextos <strong>de</strong> crisis<br />
económica como el actu<strong>al</strong>, muchas empresas<br />
aprovechan el impacto psicológico para<br />
imponer ajustes <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> que les ayu<strong>de</strong>n<br />
a mejorar sus beneficios en un futuro<br />
inmediato.<br />
3.- El impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es.<br />
¿Quien se beneficia <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s?<br />
Las l<strong>la</strong>madas reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es se están<br />
sucediendo en los últimos años en el Estado<br />
español como fórmu<strong>la</strong> para, supuestamente,<br />
atajar el incremento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo y<br />
facilitar <strong>la</strong> recuperación <strong>de</strong> <strong>la</strong> contratación.<br />
Los discursos que articu<strong>la</strong> el po<strong>de</strong>r<br />
-económico y político- van <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> bondad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas para “generar confianza” y<br />
“facilitar <strong>la</strong> contratación”, hasta <strong>la</strong> necesidad<br />
<strong>de</strong> “reducir <strong>la</strong> du<strong>al</strong>idad” entre fijos y<br />
precarios, garantizar <strong>la</strong> “flexibilidad” para<br />
18<br />
los empresarios y <strong>la</strong> “seguridad” para los<br />
trabajadores. Se hab<strong>la</strong> también <strong>de</strong> reformas<br />
“equilibradas”. Todos estos discursos son<br />
trampas di<strong>al</strong>écticas utilizadas para legitimar<br />
<strong>la</strong> imposición <strong>de</strong> dichas medidas. Sin<br />
embargo, estos discursos nada tienen que<br />
ver con <strong>la</strong> re<strong>al</strong>idad ni con un análisis riguroso<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> situación. Por lo tanto nada tienen<br />
que ver con buscar una solución re<strong>al</strong> <strong>al</strong> drama<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo y <strong>la</strong> pobreza crecientes.<br />
Es asímismo evi<strong>de</strong>nte que <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong><br />
estas reformas suponen reforzar el po<strong>de</strong>r y<br />
<strong>la</strong> autoridad empresari<strong>al</strong>es en los centros<br />
<strong>de</strong> trabajo.<br />
Un repaso <strong>de</strong> los preámbulos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es nos sirve como indicador<br />
para constatar lo anteriormente apuntado.<br />
Es necesario concebir <strong>la</strong> reforma <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>l PSOE <strong>de</strong> 2010 2 , como <strong>la</strong> primera <strong>de</strong> toda<br />
una serie <strong>de</strong> modificaciones que ahondan<br />
en <strong>la</strong> precarización <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> y el resquebrajamiento<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong>l trabajo. A dicha<br />
reforma se <strong>de</strong>ben incorporar <strong>la</strong>s reformas
<strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación colectiva <strong>de</strong> 2011 3 y <strong>la</strong><br />
reforma <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> <strong>de</strong>l PP en 2012 4 La ten<strong>de</strong>ncia<br />
apuntada por todas el<strong>la</strong>s se pue<strong>de</strong> resumir<br />
en los siguientes aspectos:<br />
. Pau<strong>la</strong>tina reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> in<strong>de</strong>mnización<br />
por <strong>de</strong>spido <strong>de</strong> los 45 dias por año con<br />
máximo <strong>de</strong> 42 mensu<strong>al</strong>ida<strong>de</strong>s a 33 dias con<br />
máximo <strong>de</strong> 24 mensu<strong>al</strong>ida<strong>de</strong>s.<br />
. Facilidad para aplicar masiva y sistemáticamente<br />
una in<strong>de</strong>mnización por <strong>de</strong>spido<br />
menor que <strong>la</strong> referida a causas objetivas,<br />
fundament<strong>al</strong>mente económicas y productivas,<br />
<strong>de</strong> 20 días por año trabajado con máximo<br />
<strong>de</strong> 12 mensu<strong>al</strong>ida<strong>de</strong>s. Ampliación <strong>de</strong><br />
este tipo <strong>de</strong> <strong>de</strong>spido -individu<strong>al</strong> y colectivo-<br />
también <strong>al</strong> sector público.<br />
. In<strong>de</strong>mnización por <strong>de</strong>spido vincu<strong>la</strong>da a<br />
contratos tempor<strong>al</strong>es en 8 días por año trabajado.<br />
. Facilidad para incrementar <strong>la</strong> contratación<br />
tempor<strong>al</strong> con <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> un contrato<br />
con periodo <strong>de</strong> prueba <strong>de</strong> un año.<br />
. Fomento <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Empresas <strong>de</strong> Trabajo<br />
Tempor<strong>al</strong> para su intervención en cu<strong>al</strong>quier<br />
sector, incluida <strong>la</strong> gestión <strong>de</strong> <strong>la</strong> contratación<br />
tempor<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Sector Público.<br />
A este respecto, po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir que a menor<br />
in<strong>de</strong>mnización y facilidad para el <strong>de</strong>spido,<br />
más facilmente <strong>la</strong>s empresas <strong>de</strong>struirán<br />
empleo en vez <strong>de</strong> buscar formu<strong>la</strong>s<br />
<strong>al</strong>ternativas. Esta cuestión, por ejemplo,<br />
se apuntaba en un informe e<strong>la</strong>borado por<br />
el Banco Mundi<strong>al</strong> en septiembre <strong>de</strong> 2010 5<br />
don<strong>de</strong> se evi<strong>de</strong>ncia que en aquellos países<br />
con mayor empleo tempor<strong>al</strong> y consecuentemente<br />
con más contratos con bajas in<strong>de</strong>mnizaciones<br />
por <strong>de</strong>spido, <strong>la</strong> <strong>de</strong>strucción<br />
<strong>de</strong> empleo en un contexto <strong>de</strong> crisis es mayor.<br />
Por lo tanto una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s conclusiones<br />
contrastadas es que precisamente a mayor<br />
contratación tempor<strong>al</strong> (con in<strong>de</strong>mnización<br />
por <strong>de</strong>spido muy baja) y a menor in<strong>de</strong>mnización<br />
por <strong>de</strong>spido en los contratos fijos, <strong>la</strong><br />
consecuencia será un incremento <strong>de</strong> los<br />
19<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
<strong>de</strong>spidos y por lo tanto <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo en<br />
momentos <strong>de</strong> crisis. A esto se le <strong>de</strong>be sumar<br />
<strong>la</strong> obvia precarización <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>al</strong>idad <strong>de</strong>l<br />
empleo.<br />
. Por otra parte se pone énfasis en <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> jornada y suspensión <strong>de</strong> contratos<br />
con el pago <strong>de</strong>l subsidio <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo<br />
como <strong>al</strong>ternativa a <strong>la</strong> extinción <strong>de</strong> contratos,<br />
lo que supone cargar a los trabajadores<br />
y <strong>la</strong> seguridad soci<strong>al</strong>, no a los beneficios<br />
empresari<strong>al</strong>es, el peso <strong>de</strong>l ajuste.<br />
. Por último, se articu<strong>la</strong>n los mecanismos<br />
para facilitar prácticamente sin causa <strong>la</strong><br />
modificación <strong>de</strong> condiciones <strong>de</strong> trabajo y el<br />
<strong>de</strong>scuelgue o inaplicación <strong>de</strong> los convenios<br />
colectivos. Todo ello afectando a <strong>la</strong> tot<strong>al</strong>idad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s materias que los regu<strong>la</strong>n, como<br />
són sa<strong>la</strong>rios, horario, <strong>de</strong>scansos, etc. Se limita<br />
<strong>la</strong> ultraactividad <strong>de</strong> los convenios a un<br />
año por lo que una vez <strong>de</strong>caídos <strong>la</strong> unica<br />
norma <strong>de</strong> referencia será el Estatuto <strong>de</strong> los<br />
Trabajadores y el sa<strong>la</strong>rio mínimo interprofesion<strong>al</strong>.<br />
¿Quién se beneficia <strong>de</strong> estas reformas<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es?<br />
La pregunta lógica que <strong>de</strong>bemos hacernos, si<br />
re<strong>al</strong>mente <strong>la</strong>s reformas no sirven a los intereses<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción trabajadora —<strong>la</strong> mayoría—,<br />
es ¿cuál es el objetivo re<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas?<br />
o mejor aún ¿quién se beneficia <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
aplicación <strong>de</strong> estas reformas y a quienes perjudica?<br />
Para respon<strong>de</strong>r a estas preguntas es<br />
útil hacer un breve repaso <strong>de</strong> <strong>al</strong>gunos datos<br />
significativos.<br />
Por un <strong>la</strong>do, los indicadores <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
no han <strong>de</strong>jado <strong>de</strong> empeorar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el inicio<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis y <strong>la</strong>s consiguientes reformas y<br />
ajustes <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es, fisc<strong>al</strong>es y presupuestarios.<br />
El empleo, medido en términos <strong>de</strong><br />
puestos <strong>de</strong> trabajo equiv<strong>al</strong>entes a tiempo<br />
completo, acentúa su <strong>de</strong>crecimiento interanu<strong>al</strong><br />
lo que supone <strong>la</strong> reducción en los<br />
últimos 12 meses <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> asa<strong>la</strong>riados<br />
en 903.700 empleos netos (<strong>de</strong>l IV trimestre<br />
<strong>de</strong> 2011 <strong>al</strong> mismo <strong>de</strong> 2012). La tasa
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
<strong>de</strong> paro se establece según <strong>la</strong> encuesta <strong>de</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción activa en el 26’02%, esto es<br />
5.965.400 parados y paradas. Tanto el empleo<br />
público como el privado presentan variaciones<br />
anu<strong>al</strong>es negativas. El empleo público<br />
registra una tasa <strong>de</strong>l –6,98%, mientras<br />
que <strong>la</strong> ocupación baja a un ritmo <strong>de</strong>l 4,30%<br />
en el sector privado. El número <strong>de</strong> hogares<br />
que tienen a todos sus miembros activos en<br />
paro se incrementa en 95.800 y se sitúa en<br />
1.833.700. Estos datos superan todas <strong>la</strong>s<br />
previsiones negativas e<strong>la</strong>boradas hasta el<br />
momento. Los resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong> política<br />
económica y <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> implementada se encuentran<br />
<strong>de</strong>sagregados por comunida<strong>de</strong>s y<br />
provincias, siendo <strong>al</strong>gunas comunida<strong>de</strong>s<br />
mucho más afectadas por el <strong>de</strong>sempleo,<br />
t<strong>al</strong>es como And<strong>al</strong>ucía (36%), Extremadura<br />
(35%), Canarias (33%), Castil<strong>la</strong> La Mancha<br />
(30%), Murcia (30%), Comunitat V<strong>al</strong>enciana<br />
(29%), mientras el resto osci<strong>la</strong> entre el 19-<br />
23% con <strong>la</strong> excepción <strong>de</strong> País Vasco (16%),<br />
Navarra (17%) y La Rioja (18%) 6 . Las vías<br />
para <strong>la</strong> <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el inicio<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis han sido <strong>la</strong> fin<strong>al</strong>ización <strong>de</strong><br />
contratos tempor<strong>al</strong>es, el <strong>de</strong>spido improce<strong>de</strong>nte<br />
y objetivo por causas económicas,<br />
asi como los <strong>de</strong>spidos colectivos que suman<br />
<strong>de</strong> media <strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 6000 <strong>de</strong>spidos mensu<strong>al</strong>es<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2009 hasta fin<strong>al</strong>es <strong>de</strong> 2012.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva económica, los datos<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> renta -entre sa<strong>la</strong>rios<br />
y beneficios empresari<strong>al</strong>es- son c<strong>la</strong>rificadores<br />
para enten<strong>de</strong>r el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
crisis y <strong>la</strong>s reformas asociadas. Los sa<strong>la</strong>rios<br />
y cotizaciones soci<strong>al</strong>es, según el Instituto<br />
Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong> Estadística (INE), han pasado<br />
<strong>de</strong> representar el 53% <strong>de</strong>l PIB a principios<br />
<strong>de</strong> los 80, <strong>frente</strong> <strong>al</strong> 41% <strong>de</strong> los beneficios<br />
empresari<strong>al</strong>es, a so<strong>la</strong>mente el 46% <strong>de</strong>l PIB<br />
en 2011 <strong>frente</strong> <strong>al</strong> 46’2% <strong>de</strong> los beneficios<br />
empresari<strong>al</strong>es, superando ya los beneficios<br />
a los sa<strong>la</strong>rios. Dicho <strong>de</strong> otra forma, <strong>la</strong> renta<br />
generada en el Estado español por los asa<strong>la</strong>riados<br />
-<strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción- ni tan<br />
sólo supone una parte mayoritaria <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
renta <strong>de</strong>l país. Los datos más recientes publicados<br />
por el INE a mediados <strong>de</strong> noviembre<br />
<strong>de</strong> 2012 apuntan a que <strong>la</strong> ten<strong>de</strong>ncia se<br />
20<br />
va a agudizar, puesto que <strong>la</strong> remuneración<br />
<strong>de</strong> asa<strong>la</strong>riados ha caído un -5’5% en el tercer<br />
trimestre <strong>de</strong> 2012 respecto <strong>al</strong> mismo<br />
trimestre <strong>de</strong>l año anterior, mientras que<br />
los beneficios empresari<strong>al</strong>es han incrementado<br />
un 2’7% en el mismo período. Esta<br />
ten<strong>de</strong>ncia a <strong>la</strong> caída <strong>de</strong> los sa<strong>la</strong>rios se ha<br />
agudizado en 2012 (caída interanu<strong>al</strong> <strong>de</strong> los<br />
sa<strong>la</strong>rios <strong>de</strong>l -2’8% en el primer trimestre,<br />
-5’0% en el segundo y <strong>de</strong>l -5’5% en el tercero)<br />
mientras los beneficios han tenido una<br />
ten<strong>de</strong>ncia creciente en los últimos trimestres<br />
6’3% <strong>de</strong> incremento el II trimestre <strong>de</strong><br />
2011 respecto a 2010- aunque <strong>de</strong>sacelerándose<br />
en 2012. Esto se explica tanto por <strong>la</strong><br />
caída en el numero <strong>de</strong> empleados como en<br />
<strong>la</strong> reducción media <strong>de</strong>l sa<strong>la</strong>rio percibido.<br />
Por lo tanto <strong>la</strong>s empresas se están viendo<br />
beneficiadas tanto <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis como <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
políticas a el<strong>la</strong> asociadas que promueven<br />
<strong>de</strong>sempleo y reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>.<br />
Incluso el Banco Centr<strong>al</strong> Europeo reconocía<br />
a principios <strong>de</strong> agosto que <strong>la</strong>s reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
provocarían una caída “acusada”<br />
<strong>de</strong> los sa<strong>la</strong>rios en España. De hecho <strong>la</strong>s propias<br />
estadísticas europeas 7 seña<strong>la</strong>n que <strong>la</strong><br />
caída acumu<strong>la</strong>da <strong>de</strong>l sa<strong>la</strong>rio re<strong>al</strong> per cápita<br />
en España entre 2010 y 2013 rondará el<br />
-7’2%. Esto se explica por <strong>la</strong>s caídas en los<br />
sa<strong>la</strong>rios re<strong>al</strong>es per cápita <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> ajuste con un -2’3%<br />
en 2010, -2’3% en 2011 y <strong>la</strong>s estimaciones<br />
<strong>de</strong> -1’6% en 2012 y -1% en 2013.<br />
Tenemos pues <strong>la</strong> evi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> uno <strong>de</strong> los<br />
objetivos c<strong>la</strong>ve <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas: bajar<br />
sa<strong>la</strong>rios para que los empresarios ganen<br />
más y se recupere <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> beneficios. Los<br />
mecanismos <strong>de</strong> este proceso son precisamente<br />
rebajar <strong>la</strong>s in<strong>de</strong>mnizaciones por<br />
<strong>de</strong>spido y eliminar los sa<strong>la</strong>rios <strong>de</strong> tramitación,<br />
facilitar el mismo para ahorrar sa<strong>la</strong>rios<br />
que a menudo <strong>la</strong>s empresas podrían<br />
pagar si mantuvieran el empleo, promover<br />
una <strong>de</strong>v<strong>al</strong>uación <strong>de</strong> los convenios, inutilizando<br />
<strong>de</strong> facto <strong>la</strong> negociación sectori<strong>al</strong><br />
para promover <strong>la</strong> <strong>de</strong> empresa, facilitando<br />
su <strong>de</strong>scuelgue -tanto los regu<strong>la</strong>dos en <strong>la</strong><br />
empresa privada como <strong>la</strong> administración
pública-, dificultando su renovación -ultraactividad-<br />
y dificultando también los<br />
mecanismos automáticos <strong>de</strong> subida sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>.<br />
Precisamente <strong>la</strong> profundidad <strong>de</strong> dichas<br />
reformas -sobretodo <strong>la</strong> <strong>de</strong> 2012- y el hecho<br />
<strong>de</strong> que tendrán un mayor impacto en los<br />
próximos trimestres, supone que los resultados<br />
estimados puedan ser peores para los<br />
intereseses <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora.<br />
Por otra parte y <strong>de</strong> forma indirecta, <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los<br />
sa<strong>la</strong>rios está provocando<br />
una reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cotizaciones<br />
a <strong>la</strong> seguridad<br />
soci<strong>al</strong> para <strong>de</strong>sempleo o<br />
pensiones, y <strong>de</strong> los impuestos<br />
que financian servicios<br />
públicos como sanidad,<br />
servicios soci<strong>al</strong>es o<br />
educación, entre otros 8 . A<br />
su vez <strong>la</strong>s rentas empresari<strong>al</strong>es<br />
y <strong>de</strong>l capit<strong>al</strong> financiero<br />
no sólo contribuyen poco en <strong>la</strong>s cuestiones<br />
citadas, sino que a<strong>de</strong>mas se están<br />
viendo beneficiadas <strong>de</strong> políticas fisc<strong>al</strong>es<br />
que refuerzan su po<strong>de</strong>r y sus beneficios, t<strong>al</strong>es<br />
como <strong>la</strong>s amnistías fisc<strong>al</strong>es o los procesos<br />
<strong>de</strong> privatización en marcha.<br />
Otro <strong>de</strong> los objetivos, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una perspectiva<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r en el mundo<br />
<strong>de</strong>l trabajo, es que <strong>la</strong>s sucesivas reformas<br />
buscan <strong>de</strong>bilitar el po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>l trabajador y<br />
trabajadora en el mercado <strong>de</strong> trabajo. Ya<br />
sea <strong>al</strong> incrementar <strong>la</strong> precariedad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
contratación, rebajar <strong>la</strong> in<strong>de</strong>mnización por<br />
<strong>de</strong>spido como <strong>al</strong> facilitar el mismo y sostener<br />
-incrementar- el <strong>de</strong>sempleo estructur<strong>al</strong>,<br />
reduciendo los subsidios <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo,<br />
endureciendo <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> acceso a<br />
los mismos, como presión añadida.<br />
Por el contrario, se refuerza el po<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
dirección empresari<strong>al</strong> para ejecutar todo<br />
tipo <strong>de</strong> medidas con <strong>la</strong> excusa <strong>de</strong> <strong>la</strong>s causas<br />
económicas y productivas. También se busca<br />
<strong>de</strong>bilitar el po<strong>de</strong>r asociativo -sindic<strong>al</strong>- <strong>al</strong><br />
dificultar en este contexto <strong>la</strong> presión sindic<strong>al</strong><br />
para conseguir mejoras, a <strong>la</strong> vez que<br />
El número <strong>de</strong> hogares<br />
que tienen a todos sus<br />
miembros activos en<br />
paro se incrementa<br />
en 95.800 y se sitúa<br />
en 1.833.700<br />
21<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
quitan po<strong>de</strong>r institucion<strong>al</strong> a los sindicatos<br />
ofici<strong>al</strong>es con <strong>la</strong>s reformas <strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación<br />
colectiva.<br />
4.- Conclusiones y vías <strong>al</strong>ternativas<br />
Los objetivos <strong>de</strong> <strong>la</strong> política económica y <strong>la</strong>s<br />
reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es, más concretamente <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong> 2012, es acelerar los procesos <strong>de</strong> redistribución<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> renta hacia el capit<strong>al</strong> -para<br />
que incremente sus beneficios- forzando <strong>la</strong><br />
reducción <strong>de</strong> los sa<strong>la</strong>rios<br />
con el consiguiente incremento<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> pobreza <strong>de</strong><br />
una mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción.<br />
Asimismo, se está<br />
forzando <strong>de</strong>liberadamente<br />
el incremento <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
tasas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo hasta<br />
limites insostenibles. Des<strong>de</strong><br />
una perspectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
re<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r en el<br />
trabajo, <strong>la</strong>s reformas preten<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>bilitar tanto el po<strong>de</strong>r individu<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>l trabajador o trabajodora (promoviendo<br />
<strong>la</strong> contratación tempor<strong>al</strong> precaria, reduciendo<br />
<strong>la</strong> in<strong>de</strong>mnización por <strong>de</strong>spido y promoviendo<br />
el sostenimiento <strong>de</strong> <strong>al</strong>tas tasas<br />
<strong>de</strong> paro) como el po<strong>de</strong>r colectivo <strong>de</strong> los sindicatos<br />
dificultando <strong>la</strong> acción sindic<strong>al</strong> en<br />
este contexto.<br />
La aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s recientes reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
se pue<strong>de</strong> y <strong>de</strong>be contrarrestar por<br />
medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> acción sindic<strong>al</strong> con negociación<br />
colectiva <strong>de</strong> empresa y loc<strong>al</strong>idad a <strong>la</strong> que<br />
<strong>la</strong> <strong>CNT</strong> tiene acceso con <strong>la</strong> presión sindic<strong>al</strong><br />
asociada. Las situaciones <strong>de</strong> conflictividad<br />
elevada y <strong>de</strong> natur<strong>al</strong>eza colectiva no son<br />
regu<strong>la</strong>das por <strong>la</strong> ley sino por el po<strong>de</strong>r y <strong>la</strong><br />
fuerza sindic<strong>al</strong>. Las recientes reformas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es<br />
obligan a <strong>la</strong>s Seccciones Sindic<strong>al</strong>es<br />
en <strong>la</strong>s empresas y administraciones a tener<br />
un control más exhaustivo <strong>de</strong>l funcionamiento<br />
económico, productivo y <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s mismas para po<strong>de</strong>r combatir <strong>la</strong>s políticas<br />
empresari<strong>al</strong>es <strong>de</strong> empeoramiento <strong>de</strong><br />
condiciones y <strong>de</strong>spidos masivos. Estas cuestiones<br />
para <strong>la</strong> <strong>CNT</strong> son una reafirmación <strong>de</strong> los<br />
pasos previos necesarios para <strong>la</strong> consecución
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
<strong>de</strong> un control tot<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas, <strong>la</strong>s administraciones,<br />
y <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía, promoviendo<br />
<strong>la</strong> recuperación y cooperativización<br />
autogestionada <strong>de</strong> empresas, una gestión<br />
soci<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s administraciones, asi como un<br />
cambio en el sistema económico y soci<strong>al</strong>.<br />
Por otra parte, el <strong>al</strong>to nivel <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo<br />
exige <strong>la</strong> formu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>propuestas</strong> <strong>al</strong>ternativas.<br />
Obviamente estas <strong>propuestas</strong> se<br />
implementarán en función <strong>de</strong> <strong>la</strong> corre<strong>la</strong>ción<br />
<strong>de</strong> fuerzas y <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> presión<br />
para su aplicación, tanto en <strong>la</strong>s empresas<br />
y loc<strong>al</strong>ida<strong>de</strong>s vía negociación<br />
colectiva, como ante <strong>la</strong>s diferentes estructuras<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> administración <strong>de</strong>l Estado. Es<br />
necesario repartir el empleo y <strong>la</strong> riqueza,<br />
por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong> a 30 horas seman<strong>al</strong>es sin reducción<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>, eliminando pluriempleo, horas extra<br />
y subcontratas. Respecto <strong>al</strong> reparto <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> riqueza són necesarios los incrementos<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>es line<strong>al</strong>es que cubran también <strong>la</strong><br />
pérdida <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r adquisitivo por <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción<br />
creciente, así como aumento <strong>de</strong> <strong>la</strong> cobertura<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> prestación por <strong>de</strong>sempleo,<br />
tanto en período <strong>de</strong> cobertura como en <strong>la</strong><br />
cuantía <strong>de</strong> <strong>la</strong> prestación. A su vez es necesaria<br />
una cobertura univers<strong>al</strong> <strong>de</strong> los trabajadores<br />
y trabajadoras en paro, que agoten<br />
su prestación o no tengan <strong>de</strong>recho a el<strong>la</strong>,<br />
mediante un ingreso que le permita satisfacer<br />
sus necesida<strong>de</strong>s básicas. Ello <strong>de</strong>be<br />
ser financiado recuperando el expolio <strong>al</strong><br />
que se está sometiendo a <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora<br />
con el sistema <strong>de</strong> impuestos indirectos<br />
que convierten a <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora<br />
en el contribuyente fundament<strong>al</strong> beneficiando<br />
a los más po<strong>de</strong>rosos económicamente,<br />
proponiendo <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> medidas<br />
<strong>de</strong>stinadas a <strong>la</strong> consecución <strong>de</strong> un reparto<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> riqueza que pen<strong>al</strong>ice <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sproporcionadas<br />
rentas y beneficios <strong>de</strong>l Capit<strong>al</strong>.<br />
La elevada tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo también<br />
aconseja el impulso <strong>de</strong> políticas específicas<br />
por parte <strong>de</strong>l anarcosindic<strong>al</strong>ismo para tener<br />
un control <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> trabajo y una<br />
articu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> asambleas <strong>de</strong> parados y paradas.<br />
Que se organicen los no organizados<br />
22<br />
es un reto para po<strong>de</strong>r ejercer <strong>la</strong> presión soci<strong>al</strong><br />
suficiente con el ánimo <strong>de</strong> conseguir<br />
los objetivos marcados. Junto a ello se<br />
<strong>de</strong>be intervenir ante el <strong>de</strong>sempleo y <strong>la</strong> pobreza<br />
mediante el impulso <strong>de</strong> cooperativas<br />
<strong>de</strong> trabajo y consumo que puedan re<strong>al</strong>izar<br />
inversiones necesarias soci<strong>al</strong>mente. Por último,<br />
<strong>la</strong> coordinación entre sindicatos, parados<br />
y cooperativas pue<strong>de</strong> promover estrategias<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo economico loc<strong>al</strong><br />
que se opongan <strong>al</strong> neoliber<strong>al</strong>ismo y el capit<strong>al</strong>ismo<br />
estat<strong>al</strong>es.<br />
Notas:<br />
1. El crecimiento económico genera estabilidad soci<strong>al</strong>,<br />
a <strong>la</strong> vez que ingresos fisc<strong>al</strong>es y posibilidad <strong>de</strong><br />
enriquecimiento <strong>de</strong> los aparatos políticos y los propios<br />
políticos por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> corrupción inmobiliaria,<br />
entre otras.<br />
2. Re<strong>al</strong> Decreto-Ley 10/2010, <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> junio, <strong>de</strong><br />
medidas urgentes para <strong>la</strong> reforma <strong>de</strong>l mercado <strong>de</strong><br />
trabajo y posterior ley homónima 35/2010, <strong>de</strong> 17<br />
<strong>de</strong> septiembre.<br />
3. Re<strong>al</strong> Decreto Ley 7/2011 <strong>de</strong> 6 <strong>de</strong> junio, <strong>de</strong> medidas<br />
urgentes para <strong>la</strong> reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación colectiva<br />
4. Re<strong>al</strong> Decreto Ley 3/2012 <strong>de</strong> 10 <strong>de</strong> febrero, <strong>de</strong><br />
medidas urgentes para <strong>la</strong> reforma <strong>de</strong>l mercado <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
y Ley homónima 3/2012, <strong>de</strong> 6 <strong>de</strong> julio.<br />
5. Gamberoni, Elisa et <strong>al</strong>. The Roles of Openness<br />
and Labor Market Institutions for Employment Dynamics<br />
during Economic Crises. Number 29. september<br />
2010. World Bank Economic Premise.<br />
6. Encuesta <strong>de</strong> Pob<strong>la</strong>ción Activa (IV Trimestre <strong>de</strong><br />
2012). Publicada el 24 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 2013. Consultable<br />
en: http://www.ine.es/daco/daco42/<br />
daco4211/epa0412.pdf<br />
7. European Commission’s Statistic<strong>al</strong> Annex of the<br />
European Economy, Spring 2012<br />
8. Nótese que no so<strong>la</strong>mente el incremento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
perjudica <strong>la</strong>s cotizaciones e impuestos, sino<br />
también <strong>la</strong> reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> puesto que los beneficios<br />
empresari<strong>al</strong>es quedan minimamente afectados<br />
por <strong>la</strong> estructura impositiva españo<strong>la</strong>.
23<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
Reducción <strong>de</strong> jornada a 30 horas<br />
seman<strong>al</strong>es sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>:<br />
án<strong>al</strong>isis y perspectivas <strong>de</strong> <strong>la</strong> propuesta<br />
La propuesta <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> y reparto <strong>de</strong>l empleo<br />
(sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> o con el<strong>la</strong>) supone una medida para<br />
frenar el incremento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo e incluso para crear empleo,<br />
a <strong>la</strong> vez que es un mecanismo para un reparto <strong>de</strong> riqueza aplicado<br />
<strong>al</strong> sistema productivo. La reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>, ya sea<br />
<strong>de</strong>fensiva (con reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>) u ofensiva en aquel<strong>la</strong>s empresas<br />
don<strong>de</strong> sea posible (sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>), no resuelve por si<br />
so<strong>la</strong> a corto y medio p<strong>la</strong>zo el problema estructur<strong>al</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo<br />
y <strong>la</strong> pobreza, aunque permite caminar en su implementación en<br />
un mayor control anarcosindic<strong>al</strong>ista en <strong>la</strong>s empresas.<br />
Gaspar Fuster y Lluís Rodríguez<br />
<strong>CNT</strong> Barcelona<br />
1.- Introducción<br />
Con este artículo preten<strong>de</strong>mos establecer<br />
un marco <strong>de</strong> discusión <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>propuestas</strong> <strong>de</strong><br />
política económica y <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> que se <strong>la</strong>nzan<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>CNT</strong> a <strong>la</strong> sociedad para reducir el<br />
<strong>de</strong>sempleo. Tomamos como ejemplo <strong>la</strong> propuesta<br />
<strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> a 30<br />
horas seman<strong>al</strong>es sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>, así<br />
como <strong>la</strong>s medidas re<strong>la</strong>cionadas a <strong>la</strong> luz <strong>de</strong><br />
los análisis y <strong>la</strong> contrastación empírica re<strong>al</strong>izada<br />
hasta el momento respecto a estas<br />
cuestiones.<br />
Así pues preten<strong>de</strong>mos situar estas reivindicaciones<br />
en su contexto económico, soci<strong>al</strong> e<br />
institucion<strong>al</strong> actu<strong>al</strong> para que puedan ser <strong>de</strong>fendidas<br />
y aplicadas. El objetivo es pues doble:<br />
por un <strong>la</strong>do situar los princip<strong>al</strong>es factores<br />
que objetivamente entran en liza cuando<br />
<strong>de</strong>fen<strong>de</strong>mos una política económico-<strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> este tipo, visu<strong>al</strong>izando <strong>la</strong> complejidad <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> misma para avanzar en su concreción. Por<br />
otro <strong>la</strong>do, apuntar <strong>la</strong>s objeciones que habitu<strong>al</strong>mente<br />
articu<strong>la</strong>n tanto <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> como<br />
los gobiernos a <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong><br />
<strong>propuestas</strong> <strong>de</strong> forma que se puedan contrarrestar<br />
en los argumentos -discurso- como<br />
en su aplicación práctica.<br />
La reducción <strong>de</strong> jornada sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong><br />
-y medidas re<strong>la</strong>cionadas- se p<strong>la</strong>ntea<br />
como reivindicación para <strong>la</strong> concreción <strong>de</strong><br />
diferentes objetivos. El primero es reducir<br />
el <strong>de</strong>sempleo que, en un contexto <strong>de</strong> crisis<br />
como éste, es un objetivo <strong>de</strong> primer or<strong>de</strong>n<br />
para <strong>la</strong> resistencia <strong>al</strong> impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma<br />
contra <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora. Es preciso tener<br />
en cuenta que estructur<strong>al</strong>mente el capit<strong>al</strong>ismo<br />
<strong>de</strong>struye más empleo en <strong>la</strong>s crisis<br />
que el empleo que crea en <strong>la</strong>s recuperaciones.<br />
Asimismo esta medida permite reforzar<br />
<strong>la</strong> cohesión y conciencia <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se <strong>al</strong> caminar<br />
hacia recomponer <strong>la</strong> fractura que impone el<br />
sistema entre empleados y <strong>de</strong>sempleados<br />
-expulsados <strong>de</strong>l empleo- 1 . Un segundo objetivo,<br />
también <strong>de</strong> primer or<strong>de</strong>n y vincu<strong>la</strong>do <strong>al</strong><br />
nivel <strong>de</strong> empleo, es el reparto <strong>de</strong> <strong>la</strong> riqueza
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
por <strong>la</strong> vía <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión sobre el capit<strong>al</strong> productivo-servicios<br />
y rentista-financiero: negarse<br />
a reducir los sa<strong>la</strong>rios implica que <strong>la</strong><br />
financiación <strong>de</strong> <strong>la</strong> medida irá a cargo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
patron<strong>al</strong> con los beneficios pasados y/o<br />
presentes. De <strong>la</strong> presión anterior se <strong>de</strong>riva<br />
un tercer objetivo que es el forzar escenarios<br />
para sustituir <strong>la</strong> empresa capit<strong>al</strong>ista<br />
por una gestión cooperativa y autogestionada<br />
don<strong>de</strong> el control <strong>de</strong>l tiempo <strong>de</strong> trabajo,<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> renta y <strong>de</strong> <strong>la</strong> inversión -entre otros<br />
aspectos- esté en manos <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora.<br />
Pue<strong>de</strong>n existir otros objetivos que<br />
no estén solo vincu<strong>la</strong>dos con <strong>la</strong> propiedad,<br />
<strong>la</strong> renta y el empleo,<br />
como pue<strong>de</strong>n ser una<br />
mejor gestión <strong>de</strong>l<br />
tiempo para <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones<br />
soci<strong>al</strong>es, para<br />
el contacto y cuidados<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> familia (con<br />
una redistribución<br />
equitativa por género<br />
entre trabajo productivo<br />
y reproductivo)<br />
o también más<br />
tiempo para el trabajo<br />
comunitario. Asimismo,<br />
una reducción<br />
y reorganización<br />
<strong>de</strong> los tiempos <strong>de</strong> trabajo<br />
pue<strong>de</strong> tener efectos positivos en aspectos<br />
ecológicos si se ajusta el gasto energético<br />
o el nivel <strong>de</strong> producción y consumo.<br />
Dicho esto, esta ponencia va a acotar el<br />
<strong>de</strong>bate <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>de</strong> <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
para el reparto <strong>de</strong>l empleo, sin olvidar<br />
que existe una estrecha re<strong>la</strong>ción entre el<br />
trabajo productivo, reproductivo y el comunitario.<br />
Es pues en este equilibrio, don<strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> y el<br />
reparto <strong>de</strong>l empleo, condiciona <strong>de</strong> forma<br />
más gener<strong>al</strong> el reparto <strong>de</strong>l trabajo entendido<br />
en su forma completa (tanto productivo<br />
-mercantil-, reproductivo -doméstico y <strong>de</strong><br />
cuidados- y comunitario -militante-).<br />
2.- Formas <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
y reparto <strong>de</strong>l empleo.<br />
<strong>de</strong> entrada es importante<br />
notar que una reducción <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> que no<br />
sea drástica (por ej. pasar <strong>de</strong><br />
40h a 30h seman<strong>al</strong>es), va a<br />
suponer que <strong>la</strong>s empresas <strong>la</strong><br />
vayan absorbiendo con <strong>la</strong><br />
productividad <strong>de</strong>l trabajo y<br />
por lo tanto no haya un incremento<br />
<strong>de</strong>l empleo<br />
24<br />
Dentro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>propuestas</strong> <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> para repartir el empleo<br />
existen tres variantes: con reducción proporcion<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio, con reducción parci<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio o sin reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio. An<strong>al</strong>icemos<br />
<strong>la</strong>s implicaciones y significados <strong>de</strong><br />
dichas opciones.<br />
Una primera opción es reducción <strong>de</strong> jornada<br />
y correspondiente reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio 2 .<br />
Esta propuesta <strong>la</strong> <strong>de</strong>sarrolló <strong>la</strong> <strong>CNT</strong> durante<br />
<strong>la</strong> crisis económica <strong>de</strong> los años 30, lo que<br />
en su momento se <strong>de</strong>fendía como reparto<br />
<strong>de</strong>l trabajo 3 , como una respuesta tempor<strong>al</strong><br />
a <strong>la</strong> situación parti-<br />
cu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas<br />
en crisis con gran<br />
caída <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda.<br />
Esto hoy tendría su<br />
tras<strong>la</strong>do en <strong>la</strong> aplicación<br />
<strong>de</strong> una modificación<br />
sustanci<strong>al</strong> <strong>de</strong><br />
condiciones <strong>de</strong> trabajo<br />
4 o un expediente<br />
<strong>de</strong> suspensión <strong>de</strong><br />
contratos o reducción<br />
<strong>de</strong> jornada 5 ,<br />
para toda una p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong><br />
sin recurrir a <strong>la</strong><br />
compensación <strong>de</strong> los<br />
subsidios <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo.<br />
Esta medida por otra parte no permitiría<br />
que fuera <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> quien cargara<br />
con el ajuste, en este caso tomando los beneficios<br />
empresari<strong>al</strong>es pasados y presentes<br />
como variable 6 .<br />
Esta medida afectaría negativamente a <strong>la</strong><br />
renta sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> y por lo tanto a <strong>la</strong>s condiciones<br />
<strong>de</strong> vida si no fuera posible reducir también<br />
los precios -o mejorar <strong>la</strong> provisión- <strong>de</strong><br />
vivienda (hipotecas y <strong>al</strong>quileres), <strong>al</strong>imentación,<br />
luz, agua y el mantenimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
provisión <strong>de</strong> sanidad para asegurar un estándar<br />
mínimo. Asimismo una reducción <strong>de</strong><br />
jornada y su correspondiente reducción <strong>de</strong><br />
sa<strong>la</strong>rio afectaría negativamente a <strong>la</strong> prestación<br />
por <strong>de</strong>sempleo y a <strong>la</strong>s cotizaciones<br />
por jubi<strong>la</strong>ción en los actu<strong>al</strong>es sistemas <strong>de</strong><br />
protección soci<strong>al</strong>.
La otra opción que se ha barajado en <strong>la</strong> literatura<br />
especi<strong>al</strong>izada es <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada y reducción parci<strong>al</strong> <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio. Esta<br />
reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio pue<strong>de</strong> ser mayor para<br />
los sa<strong>la</strong>rios más <strong>al</strong>tos y menor o nu<strong>la</strong> para<br />
los sa<strong>la</strong>rios más bajos. Asimismo esta reducción<br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio se ha propuesto que pudiera<br />
ser complementada por transferencias<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> seguridad soci<strong>al</strong> o <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
impuestos como fórmu<strong>la</strong> <strong>de</strong> “segunda nómina”<br />
7 que se podría financiar por <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong>l gasto en subsidios <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo y<br />
el incremento <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cotizaciones. Esto es<br />
lo que en rigor supone un expediente <strong>de</strong><br />
suspensión o reducción <strong>de</strong> jornada con <strong>la</strong><br />
particu<strong>la</strong>ridad <strong>de</strong> que en ese caso <strong>la</strong> financiación<br />
va a cargo <strong>de</strong>l “sa<strong>la</strong>rio diferido”<br />
-prestación por <strong>de</strong>sempleo aportada previamente-<br />
<strong>de</strong>positado en <strong>la</strong> seguridad soci<strong>al</strong>.<br />
El resto <strong>de</strong> objeciones a esta propuesta<br />
coinci<strong>de</strong>n con <strong>la</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> propuesta<br />
anterior.<br />
Por ultimo <strong>la</strong> tercera fórmu<strong>la</strong> sería una reducción<br />
<strong>de</strong> jornada sin reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio.<br />
Esta medida supondría una presión sobre<br />
<strong>la</strong>s cuentas <strong>de</strong> resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
empresas para lo que <strong>de</strong>berían revertir los<br />
beneficios distribuidos en épocas anteriores<br />
para sostener el empleo, si no es suficiente<br />
con ajustar otros costes o <strong>la</strong> estructura<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> dirección. En un contexto<br />
<strong>de</strong> crisis es obvio que no todas <strong>la</strong>s empresas<br />
podrían sostener una reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada<br />
sin reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio aun cuando<br />
se tratara <strong>de</strong> recuperar <strong>la</strong> renta distribuida<br />
en época <strong>de</strong> bonanza, sin embargo es obviamente<br />
una postura <strong>de</strong> máximos para<br />
combatir el <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> acción sindic<strong>al</strong><br />
en <strong>la</strong> empresa. En cu<strong>al</strong>quier caso <strong>la</strong><br />
cuestión <strong>de</strong> <strong>la</strong> financiación <strong>de</strong>l sa<strong>la</strong>rio asociado<br />
a <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada estará<br />
siempre presente en el <strong>de</strong>bate.<br />
Vías para <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
y reparto <strong>de</strong>l empleo<br />
La forma para implementar una política <strong>de</strong><br />
reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> para el reparto<br />
<strong>de</strong>l empleo no es única y por eso mismo<br />
25<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
tendrá diferentes implicaciones. Por un<br />
<strong>la</strong>do tenemos una intervención sindic<strong>al</strong> en<br />
<strong>la</strong> política económica <strong>de</strong> forma que se aplique<br />
por ley. Esto pue<strong>de</strong> significar que exista<br />
un periodo para su entrada en vigor, con<br />
una <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> su aplicación según el tamaño<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa 8 , con obligatoriedad<br />
<strong>de</strong> negociación sindic<strong>al</strong> en su aplicación,<br />
con implementación o no <strong>de</strong> ayudas <strong>de</strong>l Estado<br />
sujetas a <strong>la</strong> creación neta <strong>de</strong> puestos<br />
<strong>de</strong> trabajo, con reducción o no <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rios,<br />
etc. Asimismo podría contemp<strong>la</strong>r <strong>la</strong> modificación<br />
en par<strong>al</strong>elo <strong>de</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l trabajo<br />
a tiempo parci<strong>al</strong> para limitarlo, <strong>la</strong>s<br />
horas extras para eliminar<strong>la</strong>s, <strong>la</strong> distribución<br />
irregu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> jornada y trabajo a turnos,<br />
etc. Una <strong>al</strong>ternativa a <strong>la</strong> aplicación<br />
por ley es que se <strong>de</strong> una consecución <strong>de</strong> un<br />
acuerdo marco o que se introduzca en <strong>la</strong><br />
negociación <strong>de</strong> convenios colectivos sectori<strong>al</strong>es.<br />
Por último se pue<strong>de</strong> promover -o<br />
consolidar- <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación colectiva<br />
<strong>de</strong> empresa.<br />
3.- Variables para an<strong>al</strong>izar <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong><br />
De entrada es importante notar que una reducción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> que no sea<br />
drástica (por ej. pasar <strong>de</strong> 40h a 30h seman<strong>al</strong>es),<br />
va a suponer que <strong>la</strong>s empresas <strong>la</strong><br />
vayan absorbiendo con <strong>la</strong> productividad <strong>de</strong>l<br />
trabajo y por lo tanto no haya un incremento<br />
<strong>de</strong>l empleo. Esto suce<strong>de</strong> por ejemplo en<br />
aquellos convenios colectivos con una reducción<br />
pau<strong>la</strong>tina pero pequeña <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong> anu<strong>al</strong>.<br />
Un factor importante sería el tiempo, por<br />
el retraso entre <strong>la</strong> aplicación y <strong>la</strong> generación<br />
<strong>de</strong> empleo tanto a nivel <strong>de</strong> empresa<br />
como a nivel más gener<strong>al</strong>. Sin embargo el<br />
impacto a corto y medio p<strong>la</strong>zo sobre <strong>la</strong><br />
economía y el empleo se pue<strong>de</strong> resumir en<br />
<strong>la</strong> afectación <strong>de</strong> variables tanto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
perspectiva macroeconómica como microeconómica<br />
y <strong>de</strong> empresa.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva macroeconómica<br />
una reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> gener<strong>al</strong>
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
que implique un incremento <strong>de</strong>l empleo va<br />
a afectar tanto a <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> trabajo 9 (personas<br />
dispuestas a trabajar -tasa <strong>de</strong> actividad-,<br />
que incrementará) que pue<strong>de</strong> afectar<br />
<strong>al</strong> menos estadísticamente a <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong><br />
paro, como a <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> trabajo (vincu<strong>la</strong>da<br />
con <strong>la</strong> generación efectiva <strong>de</strong> empleo<br />
en <strong>la</strong>s empresas). Respecto a <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda<br />
efectiva <strong>de</strong> trabajo, ésta vendrá <strong>de</strong>terminada<br />
también en función <strong>de</strong> que <strong>la</strong><br />
aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada se<br />
vea compensada o no por un incremento <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> productividad <strong>de</strong> los empleados (producción<br />
por trabajador). Algunos estudios<br />
apuntan en esa dirección 10 , por lo que el<br />
impacto en incremento <strong>de</strong>l empleo en ese<br />
caso sería menor. También <strong>la</strong> estrategia<br />
empresari<strong>al</strong> pue<strong>de</strong> afectar <strong>al</strong> incrementar<br />
los ritmos o <strong>la</strong> intensidad <strong>de</strong>l trabajo, a<strong>de</strong>más<br />
en cómo se reorganice <strong>la</strong> producción 11 .<br />
Esto a<strong>de</strong>más irá en función <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa<br />
12 , <strong>de</strong> <strong>la</strong> rama <strong>de</strong> actividad y <strong>de</strong>l sector<br />
don<strong>de</strong> se aplique esta reducción <strong>de</strong> jornada<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong> 13 . Respecto a <strong>la</strong> Seguridad Soci<strong>al</strong>,<br />
una reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
que provoque incremento <strong>de</strong>l empleo va a<br />
suponer una reducción <strong>de</strong>l gasto por subsidios<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo, a <strong>la</strong> vez que un incremento<br />
<strong>de</strong> los ingresos por cotizaciones por<br />
lo que se pue<strong>de</strong> dar también un reforzamiento<br />
<strong>de</strong> los subsidios <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo y <strong>de</strong><br />
los sistemas <strong>de</strong> pensiones en un contexto<br />
<strong>de</strong> crisis. En función <strong>de</strong> como se aplique<br />
esta reducción <strong>de</strong> jornada (con reducción<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> o no) y <strong>de</strong> cómo se pague esa diferencia<br />
pue<strong>de</strong> afectar también a <strong>la</strong> gestión<br />
<strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> pensiones.<br />
Por otra parte, si <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada se financia vía beneficios empresari<strong>al</strong>es<br />
pue<strong>de</strong> suponer que <strong>la</strong>s empresas traten<br />
<strong>de</strong> incrementar precios <strong>de</strong> bienes y servicios<br />
para compensar <strong>la</strong> caída <strong>de</strong><br />
beneficios, con un consiguiente impacto en<br />
<strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción. A este respecto, afectar a los<br />
beneficios empresari<strong>al</strong>es a corto p<strong>la</strong>zo tiene<br />
implicaciones también a medio p<strong>la</strong>zo <strong>de</strong><br />
dificil concreción: por un <strong>la</strong>do <strong>al</strong> afectar a los<br />
costes re<strong>la</strong>tivos <strong>de</strong> diversos sectores y empresas,<br />
lo que en una economía mercantil<br />
26<br />
pue<strong>de</strong> generar resultados inciertos. Asimismo<br />
el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada<br />
<strong>la</strong>bor<strong>al</strong> sin reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> pero que impacte<br />
so<strong>la</strong>mente sobre los beneficios pue<strong>de</strong><br />
suponer que con su caída, caigan también<br />
<strong>la</strong>s perspectivas <strong>de</strong> inversión <strong>de</strong> los<br />
empresarios y por lo tanto se genere menos<br />
actividad económica y empleo. Sin embargo,<br />
entre otros factores, hay que tener en<br />
cuenta <strong>la</strong> posibilidad que un aumento <strong>de</strong>l<br />
empleo genere una recuperación <strong>de</strong>l consumo<br />
suficientemente fuerte para compensar<br />
el impacto negativo sobre el tipo <strong>de</strong><br />
beneficio 14 , mediante una mayor utilización<br />
<strong>de</strong>l capit<strong>al</strong> insta<strong>la</strong>do. En ese caso esta<br />
forma <strong>de</strong> financiación <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada no afectaría a <strong>la</strong> inversión y no<br />
pondría en marcha mecanismos que actuaran<br />
a <strong>la</strong> baja sobre el nuevo nivel <strong>de</strong> empleo,<br />
siendo también factible el reparto <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> riqueza por esta vía. A<strong>de</strong>más en otra linea<br />
<strong>de</strong> análisis, los beneficios no solo se<br />
dirigen a <strong>la</strong> inversión, sino también se gastan<br />
en consumo <strong>de</strong> lujo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s élites dominantes,<br />
se di<strong>la</strong>pida en inversiones innecesarias<br />
o simplemente se invierte en<br />
activida<strong>de</strong>s especu<strong>la</strong>tivas que generan enriquecimiento<br />
person<strong>al</strong> a costa <strong>de</strong>l conjunto<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad.<br />
Pue<strong>de</strong>n darse también impactos vincu<strong>la</strong>dos<br />
con <strong>la</strong>s exportaciones y <strong>la</strong> importaciones.<br />
Una caída <strong>de</strong> los beneficios y un incremento<br />
<strong>de</strong> precios pue<strong>de</strong> disminuir <strong>la</strong> competitividad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas exportadoras y hacer<br />
menos atractivas <strong>la</strong>s inversiones a medio<br />
p<strong>la</strong>zo. Sin embargo en un contexto <strong>de</strong> crisis<br />
es más complicado que <strong>la</strong>s empresas puedan<br />
incrementar sus precios, <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma<br />
manera que <strong>la</strong>s exportaciones en <strong>la</strong> economía<br />
españo<strong>la</strong> suponen una parte pequeña<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> renta por lo que el impacto sería limitado.<br />
Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> perspectiva microeconómica y <strong>de</strong><br />
empresa, aparte <strong>de</strong> lo apuntado ya en conexión<br />
con <strong>la</strong> empresa, <strong>la</strong> aplicación efectiva<br />
<strong>de</strong> una reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
pue<strong>de</strong> implicar un efecto negativo en <strong>la</strong>s<br />
subcontrataciones 15 , en <strong>la</strong> tensión para
¡Que el paro, no te pare!
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
<strong>de</strong>scuelgues sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>es y <strong>de</strong> modificaciones<br />
sustanci<strong>al</strong>es <strong>de</strong> condiciones <strong>de</strong> trabajo -que<br />
<strong>la</strong> reforma <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> permite a <strong>la</strong> empresa <strong>de</strong><br />
forma uni<strong>la</strong>ter<strong>al</strong>-, incluso tensiones para <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>sloc<strong>al</strong>ización empresari<strong>al</strong> o una estrategia<br />
<strong>de</strong> inversión en capit<strong>al</strong> para sustituir a medio<br />
p<strong>la</strong>zo <strong>al</strong> trabajo. Cuestiones todas el<strong>la</strong>s a tener<br />
en cuenta para hacerles <strong>frente</strong>.<br />
4.- Medidas complementarias.<br />
A continuación vamos a <strong>de</strong>t<strong>al</strong><strong>la</strong>r <strong>al</strong>gunas <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s medidas complementarias para por un<br />
<strong>la</strong>do reforzar <strong>la</strong> medida <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada (re<strong>la</strong>cionadas con los mercados <strong>de</strong><br />
trabajo), y por otro medidas re<strong>la</strong>cionadas<br />
con el refuerzo <strong>de</strong> esta política <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
para generar mayor empleo.<br />
Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> primera perspectiva es obvio el<br />
<strong>de</strong>bate intrínseco sobre <strong>la</strong> financiación <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> medida, <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> contratación<br />
(a tiempo parci<strong>al</strong>, tempor<strong>al</strong>, pluriempleos,<br />
etc) o <strong>la</strong> gestión <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> tiempo<br />
<strong>de</strong> trabajo (horas extra, distribución irregu<strong>la</strong>r<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada, etc). Asimismo són relevantes<br />
<strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> retraso <strong>de</strong> <strong>la</strong> incorporación<br />
<strong>al</strong> mercado <strong>de</strong> trabajo o<br />
a<strong>de</strong><strong>la</strong>nto <strong>de</strong> <strong>la</strong> jubi<strong>la</strong>ción. Ambas medidas<br />
tienen también efectos tanto en <strong>la</strong>s familias,<br />
como en los sistemas educativos, productivos<br />
y <strong>de</strong> seguridad soci<strong>al</strong>. Des<strong>de</strong> una<br />
perspectiva <strong>de</strong> los mercados <strong>de</strong> trabajo loc<strong>al</strong>es<br />
y en <strong>la</strong>s empresas, juegan un papel<br />
importante los factores <strong>de</strong> hegemonía en <strong>la</strong><br />
afiliación y control <strong>de</strong>l empleo como <strong>de</strong>terminantes<br />
para asegurar un peso específico<br />
en <strong>la</strong> <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es a<br />
nivel micro.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva más gener<strong>al</strong>, se<br />
pue<strong>de</strong> implementar para generar sinergias<br />
una propuesta <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
con el impulso en el <strong>de</strong>sarrollo económico<br />
loc<strong>al</strong> 16 . Este impulso pue<strong>de</strong> venir<br />
tanto <strong>de</strong>l gasto e inversión soci<strong>al</strong> <strong>de</strong> cooperativas<br />
autogestionadas con nuestros propios<br />
proyectos económicos para generar y<br />
repartir el empleo, o <strong>de</strong> gasto e inversión<br />
pública con generación <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda glob<strong>al</strong><br />
28<br />
o como mínimo <strong>de</strong> no reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma-<br />
17 . Asimismo sería necesaria <strong>la</strong> intervención<br />
en los aspectos financieros, tanto<br />
para limitar el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>uda cómo<br />
para recuperar <strong>de</strong>l capit<strong>al</strong> financiero <strong>la</strong>s<br />
rentas que se <strong>de</strong>berían <strong>de</strong>stinar a <strong>la</strong> economía<br />
productiva y soci<strong>al</strong>mente necesaria<br />
con ten<strong>de</strong>ncia a <strong>la</strong> <strong>de</strong>sconexión <strong>de</strong> los sistemas<br />
<strong>de</strong> mercado capit<strong>al</strong>ista. Los ámbitos<br />
<strong>de</strong> actuación para ello pue<strong>de</strong>n pasar por <strong>la</strong><br />
mejora <strong>de</strong> infraestructuras, tanto económicas18<br />
cómo soci<strong>al</strong>es 19 . En este sentido se<br />
trata también <strong>de</strong> explorar <strong>la</strong>s posibilida<strong>de</strong>s<br />
en el ámbito agríco<strong>la</strong> para el abastecimiento<br />
<strong>de</strong> mercados loc<strong>al</strong>es, industri<strong>al</strong> enfocado<br />
a <strong>la</strong> exportación o <strong>de</strong> servicios 20 , an<strong>al</strong>izando<br />
sectores emergentes y nuevos<br />
yacimientos <strong>de</strong> empleo. Por último sería<br />
necesario <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> economía<br />
<strong>al</strong>ternativa para una p<strong>la</strong>nificación soci<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> este <strong>de</strong>sarrollo territori<strong>al</strong>.<br />
5.- Estudios <strong>de</strong> impacto sobre <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> en <strong>la</strong> generación <strong>de</strong><br />
empleo y otras variables.<br />
En este apartado vamos a resumir brevemente<br />
los diferentes estudios <strong>de</strong> impacto<br />
re<strong>al</strong>izados sobre medidas <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> con el objetivo <strong>de</strong> generación<br />
<strong>de</strong> empleo. A este respecto, en cada<br />
caso habría que contextu<strong>al</strong>izar bien el fondo<br />
<strong>de</strong> los estudios y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>propuestas</strong> re<strong>al</strong>izadas<br />
en su marco institucion<strong>al</strong>, económico<br />
y soci<strong>al</strong> para enten<strong>de</strong>r bien los resultados<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> medida.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión Europea,<br />
un informe <strong>de</strong>l eurodiputado Michel<br />
Rocard en 1996 ev<strong>al</strong>uó que una reducción<br />
media <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada seman<strong>al</strong> a 34 horas supondría<br />
un ahorro <strong>de</strong>l 28% <strong>de</strong> los gastos soci<strong>al</strong>es,<br />
generando suficiente ahorro para<br />
cubrir <strong>la</strong> contratación <strong>de</strong> un nuevo 10% <strong>de</strong><br />
empleados/as, lo que podía suponer <strong>la</strong><br />
creación en ese momento <strong>de</strong> 3 millones <strong>de</strong><br />
puestos <strong>de</strong> trabajo en europa.<br />
Un estudio en Francia en 1979 estableció<br />
que por cada 1% <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada
se incrementaría un 0’61% el empleo para<br />
el conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía, con un reparto<br />
<strong>de</strong>sigu<strong>al</strong> entre categorías profesion<strong>al</strong>es.<br />
Una misma reducción <strong>de</strong>l tiempo <strong>de</strong> trabajo<br />
supondría una necesidad <strong>de</strong>l doble <strong>de</strong><br />
obreros que <strong>de</strong> cuadros superiores.<br />
Otro estudio publicado en 1992 por Michel<br />
Albert establecía para Francia que con una<br />
reducción <strong>de</strong> jornada <strong>de</strong>l 50%, cobrando<br />
esa mitad <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa y complementando<br />
un 30% por el Estado, se podía financiar<br />
exclusivamente con los fondos <strong>de</strong>stinados<br />
<strong>al</strong> <strong>de</strong>sempleo. Con un 30% <strong>de</strong> empleo a<br />
tiempo parci<strong>al</strong> se llegaría a niveles <strong>de</strong> pleno<br />
empleo según el autor.<br />
Respecto a Francia, en 1997 se p<strong>la</strong>nteó <strong>la</strong><br />
reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> por ley <strong>de</strong> 39<br />
horas a 35 horas seman<strong>al</strong>es, a partir <strong>de</strong>l<br />
año 2000 para empresas <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 20 trabajadores<br />
y <strong>de</strong> 2002 para todas <strong>la</strong>s empresas<br />
(leyes Aubry 1 -1998- y 2 -2000-). Las<br />
previsiones previas eran <strong>de</strong> creación <strong>de</strong> entre<br />
200.000 y 700.000 empleos netos. La<br />
estimación <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> medida es<br />
una reducción media <strong>de</strong>l tiempo <strong>de</strong> trabajo<br />
<strong>de</strong> entre un 5-9% (siendo <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada <strong>de</strong> un 10’5% aprox.). Fin<strong>al</strong>mente <strong>la</strong><br />
creación <strong>de</strong> empleos netos se cifró en<br />
aproximadamente 350.000, un impacto<br />
mo<strong>de</strong>sto teniendo en cuenta que se redujeron<br />
<strong>la</strong>s cotizaciones patron<strong>al</strong>es a <strong>la</strong> seguridad<br />
soci<strong>al</strong>, se compensaba íntegramente<br />
el sa<strong>la</strong>rio mínimo y se fijaba a <strong>la</strong> negociación<br />
colectiva <strong>de</strong> empresa y sector el resto,<br />
se ayudó financieramente a <strong>la</strong>s empresas<br />
que crearan puestos <strong>de</strong> trabajo, se<br />
restringieron <strong>la</strong>s horas extraordinarias, etc.<br />
En Bélgica se legisló en 1982 (“<strong>de</strong>creto 5-3-<br />
3”) para conseguir una reducción <strong>de</strong>l tiempo<br />
<strong>de</strong> trabajo en un 5%, una reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>l 3% y un aumento <strong>de</strong>l 3% en <strong>la</strong><br />
contratación mediante convenios colectivos.<br />
Entre 1983 y 1987 se acogieron 49 empresas<br />
con incrementos <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong>l 5%.<br />
En el estado español, tenemos un estudio<br />
<strong>de</strong> Albarracín y Montes en 1993 con una estimación<br />
<strong>de</strong>l potenci<strong>al</strong> <strong>de</strong> generación <strong>de</strong><br />
29<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
empleo <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada (en fase<br />
<strong>de</strong> recesión económica). La visión gener<strong>al</strong><br />
concluye que una reducción <strong>de</strong>l 20% <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> (<strong>de</strong> 40 a 32 horas seman<strong>al</strong>es)<br />
tendría un efecto débil sobre <strong>la</strong> generación<br />
<strong>de</strong> empleo, entre un 3% y un 4%. Por sectores,<br />
los servicios podrían ver inducido un incremento<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad (Administración<br />
Pública, banca o seguros). En sectores<br />
como comercio, hostelería o transportes,<br />
reparaciones, educación, sanidad, trabajo<br />
doméstico, etc- vincu<strong>la</strong>dos a <strong>la</strong> prestación<br />
person<strong>al</strong>, se podría dar un incremento <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
productividad o <strong>de</strong>l empleo <strong>de</strong>pendiendo <strong>de</strong><br />
como se gestionara (concentración o no <strong>de</strong><br />
servicios, mantener el mismo nivel y c<strong>al</strong>idad<br />
<strong>de</strong> servicio o reducirlo, etc). En el caso <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
industria, el impacto iría en función <strong>de</strong> si <strong>la</strong><br />
empresa-sector trabajase a plena capacidad<br />
o tuviese exce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> (acumu<strong>la</strong>ndo<br />
producción sin ven<strong>de</strong>r o teniendo p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong><br />
subocupada). En el primer caso se daría<br />
incremento <strong>de</strong>l empleo, en el segundo también<br />
en función <strong>de</strong> si en par<strong>al</strong>elo hubiera disminución<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>. En cu<strong>al</strong>quier caso el crecimiento<br />
<strong>de</strong>l empleo se estimaría en un 5% (un<br />
1% <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> industria para el conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
economía). Este estudio sin embargo contemp<strong>la</strong><br />
<strong>la</strong> acción sindic<strong>al</strong> como poco intensa,<br />
así como no incluye el impacto <strong>de</strong> otras medidas<br />
complementarias a <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong><br />
jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> para incrementar el empleo.<br />
Por otra parte tenemos una estimación <strong>de</strong><br />
Muñoz <strong>de</strong> Bustillo en 1997 que con una reducción<br />
<strong>de</strong> jornada <strong>de</strong> <strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l 20%<br />
(hasta <strong>la</strong>s 30 horas) daría <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong><br />
crear un millón <strong>de</strong> nuevos empleos a tiempo<br />
completo. En todo caso tiene en cuenta que<br />
<strong>de</strong>bido <strong>al</strong> incremento <strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad <strong>la</strong><br />
reducción efectiva se situaría <strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l<br />
13%. C<strong>al</strong>cu<strong>la</strong> también que <strong>la</strong> medida tendría<br />
unas necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> financiación <strong>de</strong> 4 billones<br />
<strong>de</strong> pesetas. Apunta <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> que<br />
se genere un ahorro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s prestaciones por<br />
<strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong>l 50% y por lo tanto <strong>la</strong> posibilidad<br />
<strong>de</strong> aplicar <strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> un billón <strong>de</strong> pesetas<br />
<strong>de</strong> los presupuestos <strong>de</strong> esta partida a<br />
<strong>la</strong> financiación <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma. Consi<strong>de</strong>ra también<br />
que <strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong> quinta parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
cantidad anterior correspon<strong>de</strong>ría a cotizaciones<br />
soci<strong>al</strong>es y con el incremento <strong>de</strong> ingresos<br />
fisc<strong>al</strong>es implicaría un impacto fin<strong>al</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>al</strong>re<strong>de</strong>dor 1’9 billones (7’6% <strong>de</strong> <strong>la</strong> masa sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong><br />
neta <strong>de</strong> cotizaciones y retenciones).<br />
6.- Conclusiones<br />
La propuesta <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong><br />
y reparto <strong>de</strong>l empleo (sin reducción<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong> o con el<strong>la</strong>) supone una medida para<br />
frenar el incremento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo e incluso<br />
para crear empleo, a <strong>la</strong> vez que es un<br />
mecanismo para un reparto <strong>de</strong> riqueza<br />
aplicado <strong>al</strong> sistema productivo. La reducción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>, ya sea <strong>de</strong>fensiva<br />
(con reducción sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>) u ofensiva en aquel<strong>la</strong>s<br />
empresas don<strong>de</strong> sea posible (sin reducción<br />
sa<strong>la</strong>ri<strong>al</strong>), no resuelve por si so<strong>la</strong> a corto<br />
y medio p<strong>la</strong>zo el problema estructur<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempleo y <strong>la</strong> pobreza, aunque permite<br />
caminar en su implementación en un<br />
mayor control anarcosindic<strong>al</strong>ista en <strong>la</strong>s<br />
empresas. Asimismo <strong>la</strong> propuesta <strong>de</strong>ja<br />
abierta <strong>la</strong> cuestión <strong>de</strong> su complementariedad<br />
o no con otras medidas <strong>de</strong> generación<br />
<strong>de</strong> actividad económica y <strong>de</strong> control <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
rentas <strong>de</strong>l capit<strong>al</strong> financiero para reforzar<br />
dicha actividad.<br />
Es necesario un análisis <strong>de</strong>t<strong>al</strong><strong>la</strong>do <strong>de</strong> todos<br />
los factores que intervienen para promover<br />
<strong>propuestas</strong> concretas, rebatir los ataques<br />
argument<strong>al</strong>es <strong>de</strong> <strong>la</strong> patron<strong>al</strong> y el gobierno,<br />
e implementar dichas medidas en <strong>la</strong>s empresas<br />
y administraciones <strong>de</strong> forma que el<br />
impacto sea máximo para los intereses <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses trabajadoras (en renta y empleo).<br />
Los impactos concretos <strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación<br />
<strong>de</strong> dicha medida van a <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
muchos factores y en cu<strong>al</strong>quier caso los<br />
propios límites <strong>de</strong>l capit<strong>al</strong>ismo (productivos,<br />
financieros, ecológicos) suponen que<br />
<strong>la</strong>s crisis se van a suce<strong>de</strong>r <strong>de</strong> forma que se<br />
hará necesario aplicar y justificar sucesivamente<br />
medidas para p<strong>al</strong>iar los impactos<br />
negativos sobre <strong>la</strong>s pob<strong>la</strong>ciones a <strong>la</strong> par<br />
que caminar hacia una transformación soci<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> cariz comunista libertaria.<br />
30<br />
Notas:<br />
1. Sostener <strong>al</strong>tas tasas <strong>de</strong> paro no solo es cuestión<br />
<strong>de</strong>l funcionamiento capit<strong>al</strong>ista norm<strong>al</strong>, sino sobretodo<br />
es cuestión <strong>de</strong> los intereses <strong>de</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses dominantes<br />
<strong>de</strong> imponer políticas económicas -neoliber<strong>al</strong>es-<br />
estrictamente diseñadas para mantener elevado<br />
el nivel <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo como instrumento <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r y<br />
disciplina contra <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora. Con pleno<br />
empleo -poco paro- el <strong>de</strong>spido <strong>de</strong>jaría <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempeñar<br />
su papel como medida disciplinaria.<br />
2. O vincu<strong>la</strong>r <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rio a <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> producción, no a <strong>la</strong> jornada efectivamente reducida.<br />
3. Ver por ejemplo Espuny, María Jesús. Ocupación,<br />
paro y género en <strong>la</strong>s bases <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Segunda<br />
República Españo<strong>la</strong>, en Crisis y ocupación, coord.<br />
por Olga Paz Torres; María Jesús Espuny i Tomás,<br />
2010, Bosch., págs. 109-113. Ver también en el mismo<br />
libro <strong>la</strong> ponencia <strong>de</strong> Bengoechea, Soledad y Bor<strong>de</strong>rías,<br />
Cristina. “Paro, políticas <strong>la</strong>bor<strong>al</strong>es y género<br />
en <strong>la</strong> cat<strong>al</strong>uña republicana (1931-1936)” págs. 130-<br />
135. Esta medida también se suele conceptu<strong>al</strong>izar<br />
como “reducción <strong>de</strong> jornada <strong>de</strong>fensiva”, “reparto<br />
<strong>de</strong>l empleo a tiempo parci<strong>al</strong>”, “reparto <strong>de</strong>l paro” o<br />
“solidaridad <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> una so<strong>la</strong> c<strong>la</strong>se soci<strong>al</strong>”.<br />
4. Artículo 41 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores.<br />
5. Artículo 47 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores y RD<br />
1483/2012 <strong>de</strong> 29 <strong>de</strong> octubre por el que se aprueba<br />
el Reg<strong>la</strong>mento <strong>de</strong> los procedimientos <strong>de</strong> <strong>de</strong>spido colectivo<br />
y <strong>de</strong> suspensión <strong>de</strong> contratos y reducción <strong>de</strong><br />
jornada. En este caso suponiendo que no se recurriera<br />
a <strong>la</strong>s prestaciones por <strong>de</strong>sempleo.<br />
6. En cu<strong>al</strong>quier caso, <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong><br />
medidas requeriría especi<strong>al</strong>mente un control sindic<strong>al</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> situación económica <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa, así<br />
como mecanismos <strong>de</strong> seguimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> medida a <strong>la</strong><br />
vez que un control <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong> trabajo en <strong>la</strong><br />
empresa para que se generara efectivamente el<br />
empleo previsto y no se <strong>de</strong>struyera ninguno. Ver sobre<br />
<strong>la</strong> cuestión distributiva los acuerdos <strong>de</strong> acción<br />
sindic<strong>al</strong> <strong>de</strong>l X Congreso. Sobre los <strong>de</strong>spidos y expedientes<br />
<strong>de</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> empleo: http://www.cnt.<br />
es/xcongreso/accion-sindic<strong>al</strong>-sobre-los-<strong>de</strong>spidos-yexpedientes-<strong>de</strong>-regu<strong>la</strong>cion-<strong>de</strong>-empleo<br />
7. En este sentido, <strong>la</strong> campaña “permanente” <strong>de</strong><br />
<strong>CNT</strong> <strong>al</strong> respecto apunta: “En cuanto a <strong>la</strong>s empresas<br />
pequeñas, es el estado el que <strong>de</strong>be dar <strong>la</strong>s ayudas<br />
pertinentes para que puedan aplicar <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> jornada. ¿Y <strong>de</strong> dón<strong>de</strong> saca el Estado todo ese<br />
dinero? De los gastos militares, polici<strong>al</strong>es, subvenciones<br />
a organizaciones políticas, sindic<strong>al</strong>es y religiosas, etc.”<br />
http://archivo.cnt.es/Documentos/Cam30h.htm
8. En todas <strong>la</strong>s empresas por igu<strong>al</strong>, aplicable a partir<br />
<strong>de</strong> un numero <strong>de</strong> trabajadores/as, etc.<br />
9. La oferta <strong>de</strong> trabajo viene también condicionada<br />
por <strong>la</strong> distribución familiar entre trabajo productivo<br />
y reproductivo, los flujos migratorios o <strong>la</strong>s políticas<br />
específicas <strong>de</strong> jubi<strong>la</strong>ción para mayores y obligatoriedad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> educación para jóvenes, entre otroEn<br />
todas <strong>la</strong>s empresas por igu<strong>al</strong>, aplicable a partir <strong>de</strong><br />
un numero <strong>de</strong> trabajadores/as, etc.s.<br />
10. Menor tiempo diario o seman<strong>al</strong>, mejor capacidad<br />
<strong>de</strong> trabajo; menor absentismo; etc.<br />
11. La estructura económica y el margen técnico <strong>de</strong><br />
reorganización <strong>de</strong> <strong>la</strong> producción pue<strong>de</strong>n afectar<br />
también en <strong>la</strong> generación o no <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />
También hay que tomar en cuenta el numero <strong>de</strong><br />
horas efectivas <strong>de</strong> trabajo y <strong>la</strong>s resistencias a <strong>de</strong>jar<br />
<strong>de</strong> re<strong>al</strong>izar horas extra.<br />
12. Pue<strong>de</strong> existir un efecto tamaño <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa<br />
pues reducir 10 horas seman<strong>al</strong>es en un t<strong>al</strong>ler con un<br />
solo puesto <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> esas características no<br />
permitiría contratar a tiempo completo a otro<br />
trabajador/a, cuando en una empresa <strong>de</strong> 4 trabajadores/as<br />
si sería factible contratar a uno más a<br />
tiempo completo. Por lo tanto el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción<br />
sobre <strong>la</strong> pequeña empresa también será<br />
menor que sobre <strong>la</strong>s empresas <strong>de</strong> más trabajadores<br />
13. El impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> jornada sobre el<br />
incremento <strong>de</strong>l empleo será mayor, si <strong>la</strong> empresa y<br />
<strong>la</strong> rama <strong>de</strong> actividad es intensiva en trabajo (por ej.<br />
construcción o servicios), que si es intensiva en capit<strong>al</strong><br />
(por ej. industria).<br />
14. Una reducción <strong>de</strong> jornada <strong>la</strong>bor<strong>al</strong> a cargo <strong>de</strong> los<br />
beneficios significa que incrementa el sa<strong>la</strong>rio por<br />
31<br />
¡Que el paro, no te pare!<br />
hora y con nuevos contratos incrementa el volumen<br />
<strong>de</strong> sa<strong>la</strong>rios <strong>de</strong> una economía, por lo que se recupera<br />
capacidad adquisitiva.<br />
15. Que se aplique reducción <strong>de</strong> jornada en <strong>la</strong> contratista<br />
pero se utilice <strong>la</strong> subcontratación para compensar<br />
y empeorar sus condiciones.<br />
16. Con crecimiento o redistribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> renta<br />
glob<strong>al</strong>, así como también <strong>de</strong> los bienes y servicios.<br />
Enten<strong>de</strong>mos como loc<strong>al</strong> no solo municipio sino comarca<br />
o área metropolitana.<br />
17. Gran parte <strong>de</strong>l <strong>de</strong>bate sobre los <strong>de</strong>terminantes<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> inversión -pública, en este caso- se pue<strong>de</strong> centrar<br />
en el origen <strong>de</strong> los recursos -impuestos a trabajadores<br />
y trabajadoras princip<strong>al</strong>mente- y el <strong>de</strong>stino<br />
-incrementando los gastos inútiles o <strong>de</strong>l pago <strong>de</strong><br />
intereses <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>uda pública-. Al no contro<strong>la</strong>r los<br />
trabajadores y trabajadoras estos recursos, tenemos<br />
obviamente nu<strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> control sobre <strong>la</strong><br />
inversión soci<strong>al</strong>mente útil y necesaria que podríamos<br />
implementar por medio <strong>de</strong> nuestros propios<br />
proyectos económicos.<br />
18. Transporte y comunicaciones, suelo agrario e industri<strong>al</strong>,<br />
parques tecnológicos, etc<br />
19. Sanidad, educación, cultura, <strong>de</strong>porte, patrimonio<br />
artístico y cultur<strong>al</strong>, así como entorno natur<strong>al</strong>,<br />
etc.<br />
20. De <strong>la</strong> vida diaria -por ej. servicios a domicilio-,<br />
<strong>de</strong> mejora <strong>de</strong>l marco <strong>de</strong> vida -rehabilitación <strong>de</strong> vivienda,<br />
transporte colectivo loc<strong>al</strong>-, cultur<strong>al</strong>es y <strong>de</strong><br />
ocio -turismo, <strong>de</strong>porte-, servicios <strong>de</strong> medio ambiente<br />
-gestión <strong>de</strong> residuos, zonas natur<strong>al</strong>es, energías<br />
renovables-, etc.
<strong>CNT</strong><br />
Confe<strong>de</strong>ración Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l Trabajo<br />
Secretariado Permanente <strong>de</strong>l Comité Confe<strong>de</strong>r<strong>al</strong><br />
Secretaría <strong>de</strong> Acción Soci<strong>al</strong>