07.05.2013 Views

El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...

El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...

El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>El</strong> Derecho a <strong>la</strong><br />

No<br />

Discriminación<br />

por <strong>VIH</strong> <strong>en</strong><br />

V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />

Observatorio <strong>de</strong> Derechos<br />

Huma<strong>no</strong>s y <strong>VIH</strong>/Sida<br />

Proyecto: Fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> ONG´s <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Promoción y Exigibilidad <strong>de</strong>l Derecho a <strong>la</strong> No<br />

Discriminación <strong>en</strong> Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> o SIDA<br />

V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong>, Septiembre <strong>de</strong> 2011


Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />

Mauricio Gutiérrez


Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />

Objetivo <strong>de</strong>l estudio<br />

Expandir <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil para lograr avances <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

protección <strong>de</strong>l <strong><strong>de</strong>recho</strong> a <strong>la</strong> <strong>no</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> o Sida <strong>en</strong><br />

V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />

Evaluar los alcances <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> y cómo afecta <strong>la</strong> vida<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s PV<br />

I<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong>s principales fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> obligaciones<br />

<strong>con</strong>traídas por el Estado <strong>en</strong> marcos legis<strong>la</strong>tivos nacionales e internacionales.<br />

Proponer los aspectos más relevantes para disminuir y erradicar <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />

DDHH y <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> 5 esferas<br />

Derecho a <strong>la</strong> protección jurídica y a <strong>la</strong> <strong>no</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />

Derecho a respuestas <strong>de</strong> política, protección financiera y a <strong>no</strong> sufrir daños evitables.<br />

Derecho a disfrutar el más completo estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social.<br />

Derecho a <strong>de</strong>cidir sobre el propio cuerpo y al libre <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> personalidad.<br />

Derecho <strong>de</strong> libre asociación y participación <strong>en</strong> asuntos públicos.


Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />

Metodología<br />

Estándares e indicadores <strong>de</strong> tratados y pactos <strong>de</strong> DDHH <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

– OBLIGACIONES DE CONDUCTA: Lo que <strong>de</strong>be hacer el Estado o <strong>de</strong> lo que<br />

<strong>de</strong>be abst<strong>en</strong>erse por <strong>no</strong>rma.<br />

– OBLIGACIONES DE RESULTADOS: lo que se <strong>de</strong>be obt<strong>en</strong>er o alcanzar por<br />

<strong>no</strong>rma a partir <strong>de</strong> lo que <strong>de</strong>be hacer o <strong>no</strong> el Estado.<br />

Sistematización docum<strong>en</strong>tal y hemerográfica (359 columnas <strong>de</strong> pr<strong>en</strong>sa),<br />

seguimi<strong>en</strong>to a medios y 837 docum<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> base <strong>de</strong> datos disponibles por<br />

web (refer<strong>en</strong>cias publicadas <strong>en</strong> Informe).<br />

Encuestas levantadas por 22 monitores a 1.332 usuarios <strong>en</strong> 30 servicios <strong>de</strong><br />

<strong>VIH</strong> (49,2% <strong>de</strong> los disponibles <strong>en</strong> todo el país) <strong>en</strong> 8 estados.<br />

Derecho a información<br />

11 solicitu<strong>de</strong>s y 3 ratificaciones sin respuestas a: MPPS, INPSASEL,<br />

Def<strong>en</strong>soría y Fiscalía.


Estigmas y Discriminación por <strong>VIH</strong><br />

Yoli D´<strong>El</strong>ia


Estigmas y Discriminación por <strong>VIH</strong><br />

La <strong>discriminación</strong> es un ejercicio <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r <strong>en</strong> <strong>con</strong>tra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong><br />

Discrimina el que pue<strong>de</strong>, <strong>no</strong> el que quiere.<br />

Es acción o práctica <strong>con</strong> <strong>la</strong> int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> vulnerar <strong>la</strong> dignidad humana e impedir el<br />

ejercicio <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />

Se da a través y como <strong>la</strong> <strong>con</strong>sumación <strong>de</strong> un proceso <strong>de</strong> estigmatización<br />

Las <strong>personas</strong> son objeto <strong>de</strong> l<strong>en</strong>guajes y actitu<strong>de</strong>s negativas “hacia el<strong>la</strong>s” y<br />

experim<strong>en</strong>tan el temor <strong>de</strong> que llegu<strong>en</strong> a materializarse “<strong>con</strong>tra el<strong>la</strong>s”.<br />

<strong>El</strong> <strong>VIH</strong> es paradigma <strong>de</strong> <strong>la</strong> estigmatización por su alta <strong>con</strong>c<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> estigmas y<br />

efectos <strong>de</strong>vastadores. Pero, todavía se hab<strong>la</strong> más <strong>de</strong> los estigmas que <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>discriminación</strong> y más <strong>de</strong> <strong>la</strong> culpa que <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />

La No Discriminación es <strong>la</strong> base <strong>de</strong> los DDHH<br />

La <strong>discriminación</strong> sólo existe <strong>en</strong> <strong>con</strong>textos y <strong>con</strong>diciones restrictivas <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s. La<br />

fuerza c<strong>la</strong>sificatoria <strong>de</strong> los estigmas y <strong>la</strong> disuasiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>de</strong>ci<strong>de</strong><br />

quiénes son “salvables”.<br />

Repres<strong>en</strong>ta una falta grave <strong>de</strong> obligaciones <strong>de</strong> los Estados y <strong>en</strong> más <strong>de</strong> 40 pactos y<br />

tratados internacionales sobre <strong>VIH</strong> exige ser eliminada <strong>de</strong> manera inmediata.<br />

Es u<strong>no</strong> <strong>de</strong> los ámbitos don<strong>de</strong> ha sido más <strong>no</strong>toria <strong>la</strong> lucha por los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />

huma<strong>no</strong>s y <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil.


Ciclo <strong>de</strong> estigmatización


Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />

Felicia<strong>no</strong> Reyna


Estigmas<br />

por<br />

Miedo a <strong>la</strong><br />

Enfermedad<br />

y a <strong>la</strong><br />

Muerte<br />

Prejuicios<br />

sobre <strong>la</strong><br />

sexualidad<br />

Conceptos<br />

Médicos<br />

Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />

Antes Después<br />

1982. “Enfermedad <strong>de</strong>sco<strong>no</strong>cida,<br />

<strong>con</strong>tagiosa, incurable y mortal”.<br />

70% fallecía y 30% sufría efectos <strong>de</strong><br />

tratami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> prueba.<br />

Transmisión 80% Vía Sexual +<br />

“Enfermedad” = “Grupos<br />

Sexualm<strong>en</strong>te Insa<strong>no</strong>s o Depravados”.<br />

“Homosexualidad” <strong>de</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia.<br />

Prev<strong>en</strong>tivas: evitar propagación <strong>de</strong><br />

“infectados”<br />

Coercitivas: alejar a “sa<strong>no</strong>s” <strong>de</strong><br />

“infectados”<br />

I<strong>de</strong>ológicas: abstin<strong>en</strong>cia y fi<strong>de</strong>lidad<br />

Negacionsitas: tradiciones foráneas<br />

impuestas<br />

Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />

1996. Condición fácilm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>tectable,<br />

crónica, tratable y <strong>con</strong> <strong>la</strong>rga expectativa <strong>de</strong><br />

vida, a partir <strong>de</strong> ARV. Pero, 20 millones<br />

siguieron falleci<strong>en</strong>do<br />

.<br />

Epi<strong>de</strong>mia heterosexual = Conductas sexuales<br />

inseguras. Pero, sigu<strong>en</strong> prejuicios: Sexualidad<br />

juv<strong>en</strong>il, Promiscuidad, Prostitución, Re<strong>la</strong>ciones<br />

No-hetero<strong>no</strong>rmativas y Homosexualidad No<br />

Visible (HSH).<br />

1988. Principios <strong>de</strong> D<strong>en</strong>ver: No “infectados”<br />

si<strong>no</strong> Personas y Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Londres<br />

(J.Mann): 148 países por DDHH.<br />

1992. Carta <strong>de</strong> DDHH <strong>en</strong> Sida: por <strong>la</strong> Dignidad.<br />

1996. Confer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>: por Acceso<br />

Universal.<br />

2001. Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Compromisos UNGASS:<br />

DDHH como Respuesta Mundial.<br />

Pero, 2003 Sur África 600 /1.000 <strong>personas</strong><br />

fallecidas/día por negación <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to.


Estigmas<br />

por<br />

Marcos <strong>de</strong><br />

Restricción<br />

Estigmas<br />

preexist<strong>en</strong>tes<br />

Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />

Sil<strong>en</strong>cio y distancia <strong>de</strong> los Estados;<br />

criminalización <strong>de</strong> <strong>con</strong>ductas; déficits<br />

e inequida<strong>de</strong>s sanitarias y financieras.<br />

<strong>VIH</strong>/Sida como causa y <strong>con</strong>secu<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> edad, el género, <strong>la</strong> ori<strong>en</strong>tación<br />

sexual y <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición étnica o<br />

e<strong>con</strong>ómica.<br />

Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />

Antes Después<br />

Movimi<strong>en</strong>tos internacionales <strong>de</strong> sociedad<br />

civil <strong>en</strong> DDHH por respuestas ci<strong>en</strong>tíficas,<br />

políticas y financieras. Pero, aún débil<br />

reco<strong>no</strong>cimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> SC nacional <strong>en</strong> c/país.<br />

.<br />

Epi<strong>de</strong>mia <strong>con</strong>c<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> sectores por factores<br />

<strong>de</strong> vulnerabilidad, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como aus<strong>en</strong>cia o<br />

vulneración <strong>de</strong> DDHH y <strong>de</strong>sposeimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

dignidad, auto<strong>no</strong>mía y capacidad para<br />

afrontar<strong>la</strong><br />

Pero, <strong>en</strong> <strong>con</strong>textos restrictivos y vio<strong>la</strong>torios <strong>de</strong> DDHH <strong>la</strong>s<br />

estigmatizaciones pre-exist<strong>en</strong>tes sigu<strong>en</strong> si<strong>en</strong>do reforzadas, ampliadas,<br />

“merecidas” y unidas a <strong>la</strong> <strong>en</strong>fermedad, muerte, <strong>con</strong>trol sexual y sanitario,<br />

sil<strong>en</strong>cio, castigo y negación por <strong>con</strong>traer el <strong>VIH</strong> o el Sida.


Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />

Sabrina Ve<strong>la</strong>ndia


Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />

Alcances <strong>de</strong>l marco jurídico<br />

Situación jurídica actual <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />

Protección jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s P.V. <strong>en</strong> <strong>no</strong>rmas:<br />

- Constitucionales - Que proteg<strong>en</strong> grupos vulnerables<br />

- Sanitarias - P<strong>en</strong>ales<br />

- Civiles - P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarias<br />

- Resoluciones y Dictám<strong>en</strong>es<br />

Disponibilidad <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> protección:<br />

- Acción <strong>de</strong> amparo, habeas corpus y habeas data<br />

- Acción por <strong><strong>de</strong>recho</strong>s colectivos o difusos<br />

- Recursos <strong>con</strong>t<strong>en</strong>cioso-administrativos<br />

- Recursos <strong>no</strong> <strong>con</strong>t<strong>en</strong>ciosos y extrajudiciales<br />

- <strong>El</strong> Ministerio Público<br />

- Acceso a <strong>la</strong> justicia <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al, <strong>de</strong> niños y adolesc<strong>en</strong>tes, y<br />

viol<strong>en</strong>cia <strong>con</strong>tra <strong>la</strong>s mujeres<br />

- Instancias internacionales


Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />

Desempeño y efectividad <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> protección nacional<br />

Dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmas <strong>de</strong> protección<br />

Normas que limitan o restring<strong>en</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s P.V.:<br />

- Resolución SG-439 - Código P<strong>en</strong>al<br />

- Normas FAN - Colectivo LGBTI<br />

Falta <strong>de</strong> creación y adaptación <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmas según <strong>la</strong> Constitución<br />

Inexist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ley especial y <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong> como motivo <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong><br />

Dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> el acceso a <strong>la</strong> justicia y restricciones <strong>de</strong>l <strong>de</strong>bido<br />

proceso<br />

Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias favorables son sólo parcialm<strong>en</strong>te cumplidas y han<br />

involucrado <strong>la</strong> responsabilidad <strong>de</strong> individuos y <strong>no</strong> <strong>de</strong>l Estado<br />

Entre 1998 y 2008: aproximadam<strong>en</strong>te 20 s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias favorables


Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />

De <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>trevistadas<br />

81,7% afirmó <strong>no</strong> recibir igualdad <strong>de</strong> trato.<br />

22,4% experim<strong>en</strong>tó actos <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong> y viol<strong>en</strong>cia y 21,5% <strong>de</strong>nunció.<br />

47,7% manifestó haber sido discriminado por motivos adicionales al <strong>VIH</strong>.<br />

Las <strong>personas</strong> discriminadas usaron escasam<strong>en</strong>te los órga<strong>no</strong>s <strong>de</strong> justicia.<br />

60,5% que hizo <strong>de</strong>nuncias <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud quedó insatisfecho.<br />

Pocas acudieron a <strong>la</strong> Def<strong>en</strong>soría <strong>de</strong>l Pueblo, Ministerio Público y otras<br />

instancias.<br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

Mecanismos e instituciones más efici<strong>en</strong>tes e in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes.<br />

<strong>El</strong>aboración <strong>de</strong> estrategias variadas (judiciales y extrajudiciales).<br />

Creación <strong>de</strong> Ley Especial e inclusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> salud.<br />

Creación o adaptación <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmas, <strong>de</strong> acuerdo <strong>con</strong> <strong>la</strong> Constitución.<br />

Reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmas discriminatorias o que usan térmi<strong>no</strong>s<br />

incorrectos.<br />

Tipificación <strong>de</strong> los crím<strong>en</strong>es <strong>de</strong> odio.


Respuestas <strong>de</strong> Política <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

Yoli D´<strong>El</strong>ia


Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

Alcances <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

La respuesta institucional hace refer<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong> obligación <strong>de</strong>l Estado<br />

<strong>de</strong> <strong>con</strong>ducirse y cumplir responsablem<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s garantías <strong>de</strong> los<br />

DDHH <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

<strong>El</strong> <strong>VIH</strong> llegó al país <strong>en</strong> 1982, pero fue <strong>en</strong> el 2000 –a raíz <strong>de</strong><br />

s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias judiciales <strong>en</strong>tre 1997 y 1999- cuando el Ministerio <strong>de</strong><br />

Salud adoptó un esquema <strong>de</strong> medidas <strong>de</strong> corto alcance,<br />

básicam<strong>en</strong>te c<strong>en</strong>tradas <strong>en</strong>:<br />

– Suministro <strong>de</strong> terapia ARV a todas <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> prescrita <strong>en</strong><br />

c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud públicos.<br />

– Pesquisa <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> mujeres embarazadas <strong>en</strong> los servicios<br />

pr<strong>en</strong>atales públicos.<br />

– Prev<strong>en</strong>ción mínima a través <strong>de</strong> Proyectos <strong>con</strong> ONG y Programa <strong>de</strong><br />

Educación <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> básica y secundaria.<br />

– Abrir un servicio <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> cada estado, pasando <strong>de</strong> 18 a 61<br />

(aún <strong>no</strong> logrado) y <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorios <strong>de</strong> pruebas diagnósticas.


Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

Efectividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

No existe todavía una política estructural <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> para producir<br />

disminuciones sost<strong>en</strong>idas <strong>de</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia y proteger los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

<strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>. Ninguna medida ha logrado adoptar cabalm<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s<br />

obligaciones <strong>de</strong>l Estado dictadas <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias o seña<strong>la</strong>das <strong>en</strong> propuestas <strong>en</strong><br />

acuerdos y p<strong>la</strong>nes. En su aus<strong>en</strong>cia, <strong>la</strong>s medidas se ejecutan <strong>de</strong> manera<br />

irregu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>bido a:<br />

– Insufici<strong>en</strong>cias presupuestarias que afectan prev<strong>en</strong>ción y necesida<strong>de</strong>s<br />

institucionales.<br />

– Aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> campañas <strong>de</strong> educación y prev<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

– Escasos servicios <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorios para pruebas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to<br />

(sólo exist<strong>en</strong> <strong>en</strong> 4 estados).<br />

– Debilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l programa que dirige acciones nacionales <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

– Falta <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> información y vigi<strong>la</strong>ncia.<br />

– Ningún mecanismo <strong>de</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> SC y escasa alianza <strong>con</strong> actores<br />

nacionales y regionales.<br />

– Institucionalidad sanitaria débil, ais<strong>la</strong>da y fragm<strong>en</strong>tada.


Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

Consecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> <strong>VIH</strong><br />

Fal<strong>la</strong>s e interrupciones <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y suministro <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos.<br />

Retardo <strong>en</strong> <strong>la</strong> actualización <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmativas y <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> salud que produce errores<br />

<strong>de</strong> prescripción <strong>en</strong> 26%. Ninguna <strong>no</strong>rma hab<strong>la</strong> <strong>en</strong> l<strong>en</strong>guaje <strong>de</strong> DDHH.<br />

Baja cobertura <strong>de</strong> pruebas diagnósticas (200.000-400.000 al año) que repres<strong>en</strong>ta 1.2-<br />

2.5% <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción; y <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to (1,6 por persona al año – estándar: 2-4 pruebas).<br />

Pob<strong>la</strong>ción diag<strong>no</strong>sticada <strong>no</strong> respon<strong>de</strong> al perfil <strong>de</strong> <strong>la</strong> más afectada. Inexist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

información <strong>no</strong> permite p<strong>la</strong>nificar los tratami<strong>en</strong>tos y <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción que necesitan<br />

adolesc<strong>en</strong>tes y jóv<strong>en</strong>es, gays y otros HSH, mujeres, <strong>personas</strong> trans, trabajadoras<br />

sexuales, <strong>personas</strong> privadas <strong>de</strong> libertad, habitantes <strong>de</strong> zonas rurales y muy pob<strong>la</strong>das.<br />

Alta <strong>de</strong>sprotección financiera por <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l presupuesto público (90% <strong>de</strong>stinado<br />

a medicam<strong>en</strong>tos). 79% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>cuestadas <strong>no</strong> <strong>con</strong>taba <strong>con</strong> seguro <strong>de</strong> salud y<br />

58,2% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s que lo ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>no</strong> lo usan por temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>. 52,3% ti<strong>en</strong>e ingresos<br />

inferiores a 2.500Bs/mes y 16,3% <strong>la</strong> mitad.<br />

Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> 5.000 los últimos años y <strong>de</strong> fallecimi<strong>en</strong>tos por Sida <strong>en</strong> un<br />

promedio <strong>de</strong> 1.600 muertes anuales, <strong>de</strong>sco<strong>no</strong>ci<strong>en</strong>do el nivel <strong>de</strong> sub registro.<br />

Ext<strong>en</strong>sa <strong>discriminación</strong> sobre <strong>la</strong> que <strong>no</strong> se ejerce ninguna vigi<strong>la</strong>ncia y afecta<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> acuerdo <strong>con</strong> <strong>en</strong>trevistas, a: mujeres, embarazadas, jóv<strong>en</strong>es y<br />

hombres homosexuales y bisexuales.


Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

A<strong>de</strong>cuar urg<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s medidas <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Salud a estándares <strong>de</strong> respuesta y<br />

garantías <strong>de</strong>l Derecho a <strong>la</strong> No Discriminación.<br />

Definir a través <strong>de</strong> una amplia <strong>con</strong>sulta nacional una política estructural <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>/Sida<br />

compuesta por:<br />

– Marco universal <strong>de</strong> acción <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> información, tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />

<strong>en</strong> salud adoptando <strong>la</strong>s obligaciones <strong>de</strong>l Estado <strong>con</strong>t<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias, leyes y<br />

Constitución.<br />

– Sistema <strong>de</strong> protección financiera.<br />

– Sistema <strong>de</strong> vigi<strong>la</strong>ncia y evaluación <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>de</strong> alcance nacional.<br />

Cambiar el <strong>con</strong>cepto <strong>de</strong> “cobertura universal” <strong>en</strong> política <strong>de</strong> acceso a tratami<strong>en</strong>to que<br />

actualm<strong>en</strong>te es el “número <strong>de</strong> <strong>personas</strong> que logran ser at<strong>en</strong>didas <strong>con</strong> base <strong>en</strong> <strong>la</strong> oferta<br />

disponible <strong>de</strong> servicios”, al <strong>de</strong> “acceso universal”, porque <strong>la</strong> universalidad sólo se<br />

alcanza cuando todas <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> que lo necesitan recib<strong>en</strong> tratami<strong>en</strong>to, y<br />

re<strong>de</strong>finir esta política para regu<strong>la</strong>rizar, agilizar y estabilizar los mecanismos <strong>de</strong> compra,<br />

distribución y <strong>en</strong>trega <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos a <strong>la</strong>s <strong>personas</strong>.<br />

Fortalecer al Programa Nacional <strong>de</strong> <strong>VIH</strong>/Sida e ITS <strong>en</strong> p<strong>la</strong>nificación, financiami<strong>en</strong>to y<br />

coordinación regional <strong>en</strong> alianza <strong>con</strong> gobernaciones y alcaldías, y sociedad civil.


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Mauricio Gutiérrez


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Derecho a información, diagnóstico, <strong>con</strong>fi<strong>de</strong>ncialidad y asesoría<br />

64% recibió información <strong>en</strong> el último año, me<strong>no</strong>s <strong>de</strong>l 50 % <strong>en</strong> Nueva Esparta,<br />

Portuguesa y Zulia. Los me<strong>no</strong>s informados son mujeres, me<strong>no</strong>res <strong>de</strong> 25 años,<br />

estudiantes <strong>de</strong> educación superior y <strong>personas</strong> que <strong>no</strong> terminaron educación básica.<br />

90,2% <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 11 años <strong>de</strong> diagnóstico y 68,5% <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6 años.<br />

66,9% <strong>de</strong> <strong>personas</strong> diag<strong>no</strong>sticadas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 2004 supo <strong>de</strong> su <strong>con</strong>dición <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros<br />

públicos.<br />

43,4% se practicó <strong>la</strong> prueba diagnóstica por <strong>de</strong>cisión propia, 34,4% por refer<strong>en</strong>cia<br />

médica y 2,8% por or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> terceros.<br />

89,9% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pruebas fueron <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tidas y 93,3% <strong>con</strong>fi<strong>de</strong>nciales.<br />

Pruebas <strong>no</strong> <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tidas se practicaron más <strong>en</strong> hombres (10,6%) y hombres<br />

homosexuales (10,7%); 41,2% realizadas durante hospitalización y 100% por solicitud<br />

<strong>de</strong> terceros. 74,7% <strong>de</strong> estas pruebas fue or<strong>de</strong>nado por médicos, 13,3% por personal<br />

<strong>de</strong> salud, 8,4% por empresas.<br />

Solicitada como requisito para recibir at<strong>en</strong>ción médica: 8,9% <strong>en</strong> Privados y 8,5% <strong>en</strong><br />

Públicos<br />

42,4% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6 años <strong>de</strong> diagnóstico <strong>no</strong> sabía lo que era <strong>la</strong><br />

prueba, 70,8% sin asesoría previa y 28,2% sin asesoría posterior.


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Derecho a tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />

84,8% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong>trevistadas recibía tratami<strong>en</strong>to<br />

antirretroviral y 15,2% <strong>no</strong> lo recibía. De este último, 90% t<strong>en</strong>ía me<strong>no</strong>s <strong>de</strong><br />

11 años <strong>con</strong> diagnóstico y 64% me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6.<br />

Los 5 problemas principales <strong>en</strong> suministro y retiro <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos<br />

fueron:<br />

– Distancia (21,1%)<br />

– Dificultad <strong>de</strong> transporte (14,4%)<br />

– Costo (10,7%)<br />

– Ir varias veces para recibirlos (10,3%)<br />

– Falta <strong>de</strong> privacidad (9,1%)<br />

– Entrega incompleta (8,0%)<br />

– Otros: <strong>no</strong> <strong>en</strong><strong>con</strong>trar al personal que los <strong>de</strong>spacha, trámites complicados, farmacia<br />

cerrada, negación <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, maltrato, cobros in<strong>de</strong>bidos y ais<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to para<br />

recibir el tratami<strong>en</strong>to.


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Derecho a tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />

45,2% espera <strong>en</strong>tre 2 y 5 meses para prueba <strong>de</strong> CD4 y 21,9%<br />

más <strong>de</strong> seis meses sin volver a realizarse esta prueba<br />

44,1% espera <strong>de</strong> 2 a 5 meses para Carga Viral y 18,1% <strong>no</strong> ha<br />

podido realizarse esta prueba por seis meses o más <strong>de</strong> un año.<br />

37,4% cambió <strong>de</strong> esquema <strong>de</strong> ARV por <strong>no</strong> tolerarlo, 38,4% por<br />

iniciativa propia<br />

81,7% fue at<strong>en</strong>dido <strong>con</strong> un mismo médico, 18,3% tuvo<br />

sucesivos cambios.<br />

65,4% espera más <strong>de</strong> 2 horas para ser at<strong>en</strong>dido.<br />

64,1% reportó un tiempo <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta me<strong>no</strong>r <strong>de</strong> 30 minutos y<br />

19,7% sin exam<strong>en</strong> físico.


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Derecho a igualdad <strong>de</strong> oportunida<strong>de</strong>s<br />

69,4% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> se <strong>en</strong><strong>con</strong>traba trabajando al mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

realizar <strong>la</strong> <strong>en</strong>trevista y solo 28,3% <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s <strong>con</strong>taba <strong>con</strong> empleo fijo.<br />

30,6 % <strong>no</strong> t<strong>en</strong>ía trabajo.<br />

20,6% estaba estudiando y <strong>la</strong>s tres primeras razones para <strong>no</strong> po<strong>de</strong>r<br />

estudiar fueron: falta <strong>de</strong> tiempo (58%), haber sobrepasado <strong>la</strong> edad<br />

reg<strong>la</strong>m<strong>en</strong>taria (14,6%) y temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por el <strong>VIH</strong> (9%)<br />

88,7% <strong>no</strong> realizaba actividad física o <strong>de</strong>portiva. Las razones para <strong>no</strong><br />

hacerlo fueron: <strong>no</strong> ser aceptado por t<strong>en</strong>er <strong>VIH</strong> in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> salud (56,2%) y el temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por el <strong>VIH</strong><br />

(6,7%).


Derecho a disfrutar el más completo<br />

estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

A<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmativas técnicas utilizadas <strong>en</strong> materia <strong>de</strong>l<br />

<strong>VIH</strong> al l<strong>en</strong>guaje y a <strong>la</strong>s disposiciones <strong>con</strong>stitucionales e<br />

internacionales <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s huma<strong>no</strong>s;<br />

Expandir y articu<strong>la</strong>r servicios <strong>de</strong> salud <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>con</strong> personal<br />

especializado <strong>en</strong> todos los estados <strong>de</strong>l país y los equipos para <strong>la</strong><br />

realización <strong>de</strong> pruebas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to, cumpli<strong>en</strong>do los<br />

estándares a<strong>de</strong>cuados para garantizar <strong>la</strong> salud <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong>;<br />

Información a <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> respecto <strong>de</strong> sus <strong><strong>de</strong>recho</strong>s y<br />

los mecanismos para exigirlos ante <strong>la</strong>s instancias públicas<br />

compet<strong>en</strong>tes, principalm<strong>en</strong>te a embarazadas, urg<strong>en</strong>cias y<br />

seguimi<strong>en</strong>to al estado <strong>de</strong> salud;<br />

Promoción y acceso perman<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> prueba <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tida y<br />

<strong>con</strong>fi<strong>de</strong>ncial.<br />

Cobertura <strong>de</strong> seguridad social para <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.


Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te<br />

sobre el propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />

Víctor Quiñones


Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te sobre el<br />

propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />

Libertad para expresar <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> persona <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />

Más <strong>de</strong>l 72,8% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>trevistadas <strong>no</strong> había dicho a ninguna persona –<br />

<strong>con</strong> excepción <strong>de</strong>l médico- su <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er el <strong>VIH</strong>.<br />

<strong>El</strong> 52,6% <strong>no</strong> <strong>con</strong>tó a nadie su <strong>con</strong>dición por miedo a <strong>con</strong>frontar situaciones <strong>de</strong><br />

<strong>discriminación</strong>.<br />

<strong>El</strong> 81,6% <strong>con</strong>si<strong>de</strong>ró que <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> <strong>no</strong> se dispone <strong>de</strong> garantías para ejercer<br />

librem<strong>en</strong>te el <strong><strong>de</strong>recho</strong> <strong>de</strong> expresar su <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> salud sin que esta traiga alguna<br />

<strong>con</strong>secu<strong>en</strong>cia.<br />

Libertad para elegir pareja y ejercer <strong>la</strong> sexualidad<br />

Más <strong>de</strong> <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>no</strong> t<strong>en</strong>ia pareja y el 31% manifestó afrontar<br />

restricciones <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>con</strong> ambas liberta<strong>de</strong>s.<br />

Al 19,3% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> el personal medico le recom<strong>en</strong>dó abstin<strong>en</strong>cia sexual y<br />

limitar su vida <strong>en</strong> pareja, <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

Libertad para t<strong>en</strong>er hijos y casarse<br />

Al 23,3% le fue recom<strong>en</strong>dado <strong>no</strong> t<strong>en</strong>er hijos si<strong>en</strong>do los hombres los que más<br />

recibieron esta información (61,7%) <strong>con</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s mujeres (38,3%).


Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te sobre el<br />

propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

Realizar, <strong>de</strong> manera inap<strong>la</strong>zable campañas <strong>de</strong> información <strong>de</strong> alcance nacional<br />

por todos los medios <strong>de</strong> comunicación disponibles y re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil,<br />

que permitan tratar temas vincu<strong>la</strong>dos al <strong>VIH</strong>, <strong>con</strong> un <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> DDHH y No<br />

Discriminación, <strong>en</strong> los campos <strong>de</strong>:<br />

– Sexualidad<br />

– Reproducción<br />

– Género<br />

– I<strong>de</strong>ntidad y ori<strong>en</strong>tación sexual<br />

– Reducción <strong>de</strong> daños <strong>en</strong> <strong>con</strong>sumo <strong>de</strong> drogas<br />

Capacitación <strong>con</strong>tinua <strong>de</strong>l personal que ati<strong>en</strong><strong>de</strong> a <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>con</strong>t<strong>en</strong>idos que vincul<strong>en</strong> los DDHH <strong>con</strong> <strong>la</strong>s prácticas sanitarias, <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>sestigmatización <strong>de</strong> grupos y <strong>con</strong>ductas y <strong>la</strong> protección <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />

sexuales y reproductivos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

• Avanzar <strong>en</strong> <strong>no</strong>rmas que protejan los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> LGBTTI,<br />

prohibi<strong>en</strong>do <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por motivos re<strong>la</strong>cionados <strong>con</strong> <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong><br />

género y <strong>la</strong> ori<strong>en</strong>tación sexual.


Derecho <strong>de</strong> libre asociación<br />

y participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />

Felicia<strong>no</strong> Reyna


Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />

participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />

En 30 años <strong>de</strong> epi<strong>de</strong>mia y <strong>con</strong>textos débiles y restrictivos <strong>en</strong><br />

V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />

La acción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones <strong>de</strong> sociedad<br />

civil <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> fue lo que permitió <strong>con</strong>struir una respuesta nacional a <strong>la</strong><br />

epi<strong>de</strong>mia.<br />

Des<strong>de</strong> los inicios hasta hoy, unas 89 organizaciones <strong>de</strong> 19 estados <strong>de</strong>l<br />

país lograron:<br />

• Acceso público a <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción médica, a tratami<strong>en</strong>tos ARV y exám<strong>en</strong>es sin<br />

costo.<br />

• Desarrollo <strong>de</strong> in<strong>no</strong>vadores servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, asesoría y apoyo a <strong>la</strong>s<br />

<strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> y sus familiares.<br />

• Creación <strong>de</strong> programas educativos y prev<strong>en</strong>tivos para toda <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

v<strong>en</strong>ezo<strong>la</strong>na.<br />

• Introducción <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 20 recursos judiciales, que actualm<strong>en</strong>te<br />

<strong>con</strong>stituy<strong>en</strong> el principal marco <strong>no</strong>rmativo <strong>de</strong> alcance nacional <strong>en</strong> los que<br />

se reco<strong>no</strong>c<strong>en</strong> y proteg<strong>en</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> el país.


Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />

participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />

Del legado <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil v<strong>en</strong>ezo<strong>la</strong>na a <strong>la</strong> respuesta al <strong>VIH</strong>, <strong>la</strong>s<br />

<strong>en</strong>trevistas arrojaron:<br />

44,3% <strong>de</strong> <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> afiliado a organizaciones <strong>con</strong> servicios <strong>en</strong><br />

<strong>VIH</strong> y Sida (cuando <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> los índices <strong>de</strong> afiliación <strong>no</strong> superan el<br />

10%).<br />

Una mayor participación <strong>en</strong> asuntos públicos sobre <strong>VIH</strong> a través <strong>de</strong><br />

estas organizaciones, dado que sólo 1,8% había sido l<strong>la</strong>mado a<br />

participar <strong>en</strong> algún tipo <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta pública por parte <strong>de</strong>l Estado y sólo<br />

1,4% participó <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud <strong>en</strong> <strong>la</strong>s que se recogió<br />

su opinión.<br />

Alta <strong>con</strong>fianza <strong>en</strong> <strong>la</strong>s organizaciones como instancias <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia <strong>en</strong> 4<br />

<strong>de</strong> los 8 estados, <strong>con</strong>si<strong>de</strong>rando satisfactoriam<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s gestiones y sus<br />

resultados; y como segundo canal <strong>de</strong> información <strong>de</strong> mayor alcance <strong>en</strong><br />

prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong>, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> Internet.


Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />

participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

La libre asociación es un <strong><strong>de</strong>recho</strong> huma<strong>no</strong>, que <strong>en</strong>vuelve sociabilidad, vida <strong>en</strong><br />

común, repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> intereses, capacidad <strong>de</strong> incidir y <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa organizada<br />

<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s. <strong>El</strong> Estado ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> obligación <strong>de</strong> garantizar los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> libre<br />

asociación y participación pública <strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s PV y <strong>la</strong>s organizaciones<br />

Las adversida<strong>de</strong>s que <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tan <strong>la</strong>s PV <strong>en</strong> el mundo y V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong>, han<br />

<strong>en</strong><strong>con</strong>trado solución <strong>en</strong> <strong>la</strong>s asociaciones: apoyo, solidaridad, información,<br />

protección y mecanismos para <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar <strong>con</strong>textos don<strong>de</strong> <strong>no</strong> es posible<br />

expresar librem<strong>en</strong>te <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

Las asociaciones <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>/Sida repres<strong>en</strong>tan el ejercicio y <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />

sin necesidad <strong>de</strong> que <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> revel<strong>en</strong> su <strong>con</strong>dición. Las garantías al<br />

reco<strong>no</strong>cimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones y su participación <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones<br />

públicas es vital para <strong>la</strong> protección <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

Una forma <strong>de</strong> cumplir <strong>con</strong> estas garantías es <strong>con</strong>stituir <strong>en</strong> breve p<strong>la</strong>zo un<br />

mecanismo <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisión abierto y plural para el acuerdo y <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificación <strong>de</strong><br />

una respuesta ampliada y multisectorial a <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia y a <strong>la</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> los<br />

DDHH <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>, <strong>en</strong> el que particip<strong>en</strong> sin exclusión alguna <strong>la</strong>s<br />

organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil exist<strong>en</strong>tes.


Conclusiones<br />

Los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s huma<strong>no</strong>s salvan vidas(1). Ninguna respuesta será efectiva si <strong>no</strong> se<br />

combat<strong>en</strong> <strong>la</strong> estigmatización y <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />

La <strong>discriminación</strong> se <strong>de</strong>rrota si se fortalec<strong>en</strong> los marcos <strong>de</strong> protección y los<br />

mecanismos para ejercer los DDHH, garantizando el Derecho a <strong>la</strong> No<br />

Discriminación y eliminando toda práctica discriminatoria que perjudique <strong>la</strong><br />

salud, <strong>la</strong> auto<strong>no</strong>mía y <strong>la</strong> asociatividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

Los p<strong>la</strong><strong>no</strong>s <strong>en</strong> los que se recomi<strong>en</strong>dan cambios son:<br />

Los estereotipos negativos que se manejan acerca <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong>, sus formas <strong>de</strong> transmisión<br />

y <strong>la</strong>s características <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> que lo han <strong>con</strong>traído.<br />

Los prejuicios y falsas cre<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>con</strong> <strong>la</strong> sexualidad humana.<br />

Los marcos institucionales restrictivos <strong>en</strong> los que están aus<strong>en</strong>tes políticas, se<br />

prohíb<strong>en</strong> o niegan <strong><strong>de</strong>recho</strong>s y se criminaliza a qui<strong>en</strong>es los ejerc<strong>en</strong>, y se manti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

estructuras institucionales precarias e insufici<strong>en</strong>tes para <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong><br />

<strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />

Los <strong>en</strong>foques, <strong>con</strong>ceptos y prácticas utilizados para respon<strong>de</strong>r a <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia que<br />

prescin<strong>de</strong>n <strong>de</strong>l respeto a <strong>la</strong> dignidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> y <strong>de</strong> los <strong>con</strong>textos <strong>de</strong><br />

vulnerabilidad g<strong>en</strong>erados por <strong>la</strong> misma afectación <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />

(1) GAI (2011). Solidaridad por el Acceso Universal: <strong>El</strong> <strong>con</strong>s<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l Grupo Asesor Internacional.


¡Gracias!<br />

www.accionsolidaria.info<br />

@accionsolidaria

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!