El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...
El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...
El derecho a la no discriminación de las personas con VIH en ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>El</strong> Derecho a <strong>la</strong><br />
No<br />
Discriminación<br />
por <strong>VIH</strong> <strong>en</strong><br />
V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />
Observatorio <strong>de</strong> Derechos<br />
Huma<strong>no</strong>s y <strong>VIH</strong>/Sida<br />
Proyecto: Fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> ONG´s <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
Promoción y Exigibilidad <strong>de</strong>l Derecho a <strong>la</strong> No<br />
Discriminación <strong>en</strong> Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> o SIDA<br />
V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong>, Septiembre <strong>de</strong> 2011
Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />
Mauricio Gutiérrez
Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />
Objetivo <strong>de</strong>l estudio<br />
Expandir <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil para lograr avances <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
protección <strong>de</strong>l <strong><strong>de</strong>recho</strong> a <strong>la</strong> <strong>no</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> o Sida <strong>en</strong><br />
V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />
Evaluar los alcances <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> y cómo afecta <strong>la</strong> vida<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s PV<br />
I<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong>s principales fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> obligaciones<br />
<strong>con</strong>traídas por el Estado <strong>en</strong> marcos legis<strong>la</strong>tivos nacionales e internacionales.<br />
Proponer los aspectos más relevantes para disminuir y erradicar <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />
DDHH y <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> 5 esferas<br />
Derecho a <strong>la</strong> protección jurídica y a <strong>la</strong> <strong>no</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />
Derecho a respuestas <strong>de</strong> política, protección financiera y a <strong>no</strong> sufrir daños evitables.<br />
Derecho a disfrutar el más completo estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social.<br />
Derecho a <strong>de</strong>cidir sobre el propio cuerpo y al libre <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> personalidad.<br />
Derecho <strong>de</strong> libre asociación y participación <strong>en</strong> asuntos públicos.
Estudio sobre Discriminación por <strong>VIH</strong><br />
Metodología<br />
Estándares e indicadores <strong>de</strong> tratados y pactos <strong>de</strong> DDHH <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
– OBLIGACIONES DE CONDUCTA: Lo que <strong>de</strong>be hacer el Estado o <strong>de</strong> lo que<br />
<strong>de</strong>be abst<strong>en</strong>erse por <strong>no</strong>rma.<br />
– OBLIGACIONES DE RESULTADOS: lo que se <strong>de</strong>be obt<strong>en</strong>er o alcanzar por<br />
<strong>no</strong>rma a partir <strong>de</strong> lo que <strong>de</strong>be hacer o <strong>no</strong> el Estado.<br />
Sistematización docum<strong>en</strong>tal y hemerográfica (359 columnas <strong>de</strong> pr<strong>en</strong>sa),<br />
seguimi<strong>en</strong>to a medios y 837 docum<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> base <strong>de</strong> datos disponibles por<br />
web (refer<strong>en</strong>cias publicadas <strong>en</strong> Informe).<br />
Encuestas levantadas por 22 monitores a 1.332 usuarios <strong>en</strong> 30 servicios <strong>de</strong><br />
<strong>VIH</strong> (49,2% <strong>de</strong> los disponibles <strong>en</strong> todo el país) <strong>en</strong> 8 estados.<br />
Derecho a información<br />
11 solicitu<strong>de</strong>s y 3 ratificaciones sin respuestas a: MPPS, INPSASEL,<br />
Def<strong>en</strong>soría y Fiscalía.
Estigmas y Discriminación por <strong>VIH</strong><br />
Yoli D´<strong>El</strong>ia
Estigmas y Discriminación por <strong>VIH</strong><br />
La <strong>discriminación</strong> es un ejercicio <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r <strong>en</strong> <strong>con</strong>tra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong><br />
Discrimina el que pue<strong>de</strong>, <strong>no</strong> el que quiere.<br />
Es acción o práctica <strong>con</strong> <strong>la</strong> int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> vulnerar <strong>la</strong> dignidad humana e impedir el<br />
ejercicio <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />
Se da a través y como <strong>la</strong> <strong>con</strong>sumación <strong>de</strong> un proceso <strong>de</strong> estigmatización<br />
Las <strong>personas</strong> son objeto <strong>de</strong> l<strong>en</strong>guajes y actitu<strong>de</strong>s negativas “hacia el<strong>la</strong>s” y<br />
experim<strong>en</strong>tan el temor <strong>de</strong> que llegu<strong>en</strong> a materializarse “<strong>con</strong>tra el<strong>la</strong>s”.<br />
<strong>El</strong> <strong>VIH</strong> es paradigma <strong>de</strong> <strong>la</strong> estigmatización por su alta <strong>con</strong>c<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> estigmas y<br />
efectos <strong>de</strong>vastadores. Pero, todavía se hab<strong>la</strong> más <strong>de</strong> los estigmas que <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>discriminación</strong> y más <strong>de</strong> <strong>la</strong> culpa que <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />
La No Discriminación es <strong>la</strong> base <strong>de</strong> los DDHH<br />
La <strong>discriminación</strong> sólo existe <strong>en</strong> <strong>con</strong>textos y <strong>con</strong>diciones restrictivas <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s. La<br />
fuerza c<strong>la</strong>sificatoria <strong>de</strong> los estigmas y <strong>la</strong> disuasiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> <strong>de</strong>ci<strong>de</strong><br />
quiénes son “salvables”.<br />
Repres<strong>en</strong>ta una falta grave <strong>de</strong> obligaciones <strong>de</strong> los Estados y <strong>en</strong> más <strong>de</strong> 40 pactos y<br />
tratados internacionales sobre <strong>VIH</strong> exige ser eliminada <strong>de</strong> manera inmediata.<br />
Es u<strong>no</strong> <strong>de</strong> los ámbitos don<strong>de</strong> ha sido más <strong>no</strong>toria <strong>la</strong> lucha por los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />
huma<strong>no</strong>s y <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil.
Ciclo <strong>de</strong> estigmatización
Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />
Felicia<strong>no</strong> Reyna
Estigmas<br />
por<br />
Miedo a <strong>la</strong><br />
Enfermedad<br />
y a <strong>la</strong><br />
Muerte<br />
Prejuicios<br />
sobre <strong>la</strong><br />
sexualidad<br />
Conceptos<br />
Médicos<br />
Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />
Antes Después<br />
1982. “Enfermedad <strong>de</strong>sco<strong>no</strong>cida,<br />
<strong>con</strong>tagiosa, incurable y mortal”.<br />
70% fallecía y 30% sufría efectos <strong>de</strong><br />
tratami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> prueba.<br />
Transmisión 80% Vía Sexual +<br />
“Enfermedad” = “Grupos<br />
Sexualm<strong>en</strong>te Insa<strong>no</strong>s o Depravados”.<br />
“Homosexualidad” <strong>de</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia.<br />
Prev<strong>en</strong>tivas: evitar propagación <strong>de</strong><br />
“infectados”<br />
Coercitivas: alejar a “sa<strong>no</strong>s” <strong>de</strong><br />
“infectados”<br />
I<strong>de</strong>ológicas: abstin<strong>en</strong>cia y fi<strong>de</strong>lidad<br />
Negacionsitas: tradiciones foráneas<br />
impuestas<br />
Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />
1996. Condición fácilm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>tectable,<br />
crónica, tratable y <strong>con</strong> <strong>la</strong>rga expectativa <strong>de</strong><br />
vida, a partir <strong>de</strong> ARV. Pero, 20 millones<br />
siguieron falleci<strong>en</strong>do<br />
.<br />
Epi<strong>de</strong>mia heterosexual = Conductas sexuales<br />
inseguras. Pero, sigu<strong>en</strong> prejuicios: Sexualidad<br />
juv<strong>en</strong>il, Promiscuidad, Prostitución, Re<strong>la</strong>ciones<br />
No-hetero<strong>no</strong>rmativas y Homosexualidad No<br />
Visible (HSH).<br />
1988. Principios <strong>de</strong> D<strong>en</strong>ver: No “infectados”<br />
si<strong>no</strong> Personas y Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Londres<br />
(J.Mann): 148 países por DDHH.<br />
1992. Carta <strong>de</strong> DDHH <strong>en</strong> Sida: por <strong>la</strong> Dignidad.<br />
1996. Confer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>: por Acceso<br />
Universal.<br />
2001. Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Compromisos UNGASS:<br />
DDHH como Respuesta Mundial.<br />
Pero, 2003 Sur África 600 /1.000 <strong>personas</strong><br />
fallecidas/día por negación <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to.
Estigmas<br />
por<br />
Marcos <strong>de</strong><br />
Restricción<br />
Estigmas<br />
preexist<strong>en</strong>tes<br />
Estigmas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />
Sil<strong>en</strong>cio y distancia <strong>de</strong> los Estados;<br />
criminalización <strong>de</strong> <strong>con</strong>ductas; déficits<br />
e inequida<strong>de</strong>s sanitarias y financieras.<br />
<strong>VIH</strong>/Sida como causa y <strong>con</strong>secu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> edad, el género, <strong>la</strong> ori<strong>en</strong>tación<br />
sexual y <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición étnica o<br />
e<strong>con</strong>ómica.<br />
Historia <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong><br />
Antes Después<br />
Movimi<strong>en</strong>tos internacionales <strong>de</strong> sociedad<br />
civil <strong>en</strong> DDHH por respuestas ci<strong>en</strong>tíficas,<br />
políticas y financieras. Pero, aún débil<br />
reco<strong>no</strong>cimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> SC nacional <strong>en</strong> c/país.<br />
.<br />
Epi<strong>de</strong>mia <strong>con</strong>c<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> sectores por factores<br />
<strong>de</strong> vulnerabilidad, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como aus<strong>en</strong>cia o<br />
vulneración <strong>de</strong> DDHH y <strong>de</strong>sposeimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
dignidad, auto<strong>no</strong>mía y capacidad para<br />
afrontar<strong>la</strong><br />
Pero, <strong>en</strong> <strong>con</strong>textos restrictivos y vio<strong>la</strong>torios <strong>de</strong> DDHH <strong>la</strong>s<br />
estigmatizaciones pre-exist<strong>en</strong>tes sigu<strong>en</strong> si<strong>en</strong>do reforzadas, ampliadas,<br />
“merecidas” y unidas a <strong>la</strong> <strong>en</strong>fermedad, muerte, <strong>con</strong>trol sexual y sanitario,<br />
sil<strong>en</strong>cio, castigo y negación por <strong>con</strong>traer el <strong>VIH</strong> o el Sida.
Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />
Sabrina Ve<strong>la</strong>ndia
Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />
Alcances <strong>de</strong>l marco jurídico<br />
Situación jurídica actual <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />
Protección jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s P.V. <strong>en</strong> <strong>no</strong>rmas:<br />
- Constitucionales - Que proteg<strong>en</strong> grupos vulnerables<br />
- Sanitarias - P<strong>en</strong>ales<br />
- Civiles - P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciarias<br />
- Resoluciones y Dictám<strong>en</strong>es<br />
Disponibilidad <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> protección:<br />
- Acción <strong>de</strong> amparo, habeas corpus y habeas data<br />
- Acción por <strong><strong>de</strong>recho</strong>s colectivos o difusos<br />
- Recursos <strong>con</strong>t<strong>en</strong>cioso-administrativos<br />
- Recursos <strong>no</strong> <strong>con</strong>t<strong>en</strong>ciosos y extrajudiciales<br />
- <strong>El</strong> Ministerio Público<br />
- Acceso a <strong>la</strong> justicia <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al, <strong>de</strong> niños y adolesc<strong>en</strong>tes, y<br />
viol<strong>en</strong>cia <strong>con</strong>tra <strong>la</strong>s mujeres<br />
- Instancias internacionales
Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />
Desempeño y efectividad <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> protección nacional<br />
Dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmas <strong>de</strong> protección<br />
Normas que limitan o restring<strong>en</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s P.V.:<br />
- Resolución SG-439 - Código P<strong>en</strong>al<br />
- Normas FAN - Colectivo LGBTI<br />
Falta <strong>de</strong> creación y adaptación <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmas según <strong>la</strong> Constitución<br />
Inexist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ley especial y <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong> como motivo <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong><br />
Dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> el acceso a <strong>la</strong> justicia y restricciones <strong>de</strong>l <strong>de</strong>bido<br />
proceso<br />
Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias favorables son sólo parcialm<strong>en</strong>te cumplidas y han<br />
involucrado <strong>la</strong> responsabilidad <strong>de</strong> individuos y <strong>no</strong> <strong>de</strong>l Estado<br />
Entre 1998 y 2008: aproximadam<strong>en</strong>te 20 s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias favorables
Protección Jurídica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Personas <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />
De <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>trevistadas<br />
81,7% afirmó <strong>no</strong> recibir igualdad <strong>de</strong> trato.<br />
22,4% experim<strong>en</strong>tó actos <strong>de</strong> <strong>discriminación</strong> y viol<strong>en</strong>cia y 21,5% <strong>de</strong>nunció.<br />
47,7% manifestó haber sido discriminado por motivos adicionales al <strong>VIH</strong>.<br />
Las <strong>personas</strong> discriminadas usaron escasam<strong>en</strong>te los órga<strong>no</strong>s <strong>de</strong> justicia.<br />
60,5% que hizo <strong>de</strong>nuncias <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud quedó insatisfecho.<br />
Pocas acudieron a <strong>la</strong> Def<strong>en</strong>soría <strong>de</strong>l Pueblo, Ministerio Público y otras<br />
instancias.<br />
Recom<strong>en</strong>daciones<br />
Mecanismos e instituciones más efici<strong>en</strong>tes e in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes.<br />
<strong>El</strong>aboración <strong>de</strong> estrategias variadas (judiciales y extrajudiciales).<br />
Creación <strong>de</strong> Ley Especial e inclusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> salud.<br />
Creación o adaptación <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmas, <strong>de</strong> acuerdo <strong>con</strong> <strong>la</strong> Constitución.<br />
Reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmas discriminatorias o que usan térmi<strong>no</strong>s<br />
incorrectos.<br />
Tipificación <strong>de</strong> los crím<strong>en</strong>es <strong>de</strong> odio.
Respuestas <strong>de</strong> Política <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
Yoli D´<strong>El</strong>ia
Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
Alcances <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
La respuesta institucional hace refer<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong> obligación <strong>de</strong>l Estado<br />
<strong>de</strong> <strong>con</strong>ducirse y cumplir responsablem<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s garantías <strong>de</strong> los<br />
DDHH <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
<strong>El</strong> <strong>VIH</strong> llegó al país <strong>en</strong> 1982, pero fue <strong>en</strong> el 2000 –a raíz <strong>de</strong><br />
s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias judiciales <strong>en</strong>tre 1997 y 1999- cuando el Ministerio <strong>de</strong><br />
Salud adoptó un esquema <strong>de</strong> medidas <strong>de</strong> corto alcance,<br />
básicam<strong>en</strong>te c<strong>en</strong>tradas <strong>en</strong>:<br />
– Suministro <strong>de</strong> terapia ARV a todas <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> prescrita <strong>en</strong><br />
c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud públicos.<br />
– Pesquisa <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> mujeres embarazadas <strong>en</strong> los servicios<br />
pr<strong>en</strong>atales públicos.<br />
– Prev<strong>en</strong>ción mínima a través <strong>de</strong> Proyectos <strong>con</strong> ONG y Programa <strong>de</strong><br />
Educación <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> básica y secundaria.<br />
– Abrir un servicio <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> cada estado, pasando <strong>de</strong> 18 a 61<br />
(aún <strong>no</strong> logrado) y <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorios <strong>de</strong> pruebas diagnósticas.
Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
Efectividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
No existe todavía una política estructural <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> para producir<br />
disminuciones sost<strong>en</strong>idas <strong>de</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia y proteger los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
<strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>. Ninguna medida ha logrado adoptar cabalm<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s<br />
obligaciones <strong>de</strong>l Estado dictadas <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias o seña<strong>la</strong>das <strong>en</strong> propuestas <strong>en</strong><br />
acuerdos y p<strong>la</strong>nes. En su aus<strong>en</strong>cia, <strong>la</strong>s medidas se ejecutan <strong>de</strong> manera<br />
irregu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>bido a:<br />
– Insufici<strong>en</strong>cias presupuestarias que afectan prev<strong>en</strong>ción y necesida<strong>de</strong>s<br />
institucionales.<br />
– Aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> campañas <strong>de</strong> educación y prev<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
– Escasos servicios <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorios para pruebas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to<br />
(sólo exist<strong>en</strong> <strong>en</strong> 4 estados).<br />
– Debilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l programa que dirige acciones nacionales <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
– Falta <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> información y vigi<strong>la</strong>ncia.<br />
– Ningún mecanismo <strong>de</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> SC y escasa alianza <strong>con</strong> actores<br />
nacionales y regionales.<br />
– Institucionalidad sanitaria débil, ais<strong>la</strong>da y fragm<strong>en</strong>tada.
Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
Consecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> <strong>VIH</strong><br />
Fal<strong>la</strong>s e interrupciones <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y suministro <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos.<br />
Retardo <strong>en</strong> <strong>la</strong> actualización <strong>de</strong> <strong>no</strong>rmativas y <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> salud que produce errores<br />
<strong>de</strong> prescripción <strong>en</strong> 26%. Ninguna <strong>no</strong>rma hab<strong>la</strong> <strong>en</strong> l<strong>en</strong>guaje <strong>de</strong> DDHH.<br />
Baja cobertura <strong>de</strong> pruebas diagnósticas (200.000-400.000 al año) que repres<strong>en</strong>ta 1.2-<br />
2.5% <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción; y <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to (1,6 por persona al año – estándar: 2-4 pruebas).<br />
Pob<strong>la</strong>ción diag<strong>no</strong>sticada <strong>no</strong> respon<strong>de</strong> al perfil <strong>de</strong> <strong>la</strong> más afectada. Inexist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
información <strong>no</strong> permite p<strong>la</strong>nificar los tratami<strong>en</strong>tos y <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción que necesitan<br />
adolesc<strong>en</strong>tes y jóv<strong>en</strong>es, gays y otros HSH, mujeres, <strong>personas</strong> trans, trabajadoras<br />
sexuales, <strong>personas</strong> privadas <strong>de</strong> libertad, habitantes <strong>de</strong> zonas rurales y muy pob<strong>la</strong>das.<br />
Alta <strong>de</strong>sprotección financiera por <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l presupuesto público (90% <strong>de</strong>stinado<br />
a medicam<strong>en</strong>tos). 79% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>cuestadas <strong>no</strong> <strong>con</strong>taba <strong>con</strong> seguro <strong>de</strong> salud y<br />
58,2% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s que lo ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>no</strong> lo usan por temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>. 52,3% ti<strong>en</strong>e ingresos<br />
inferiores a 2.500Bs/mes y 16,3% <strong>la</strong> mitad.<br />
Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> 5.000 los últimos años y <strong>de</strong> fallecimi<strong>en</strong>tos por Sida <strong>en</strong> un<br />
promedio <strong>de</strong> 1.600 muertes anuales, <strong>de</strong>sco<strong>no</strong>ci<strong>en</strong>do el nivel <strong>de</strong> sub registro.<br />
Ext<strong>en</strong>sa <strong>discriminación</strong> sobre <strong>la</strong> que <strong>no</strong> se ejerce ninguna vigi<strong>la</strong>ncia y afecta<br />
fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> acuerdo <strong>con</strong> <strong>en</strong>trevistas, a: mujeres, embarazadas, jóv<strong>en</strong>es y<br />
hombres homosexuales y bisexuales.
Respuestas <strong>de</strong> Políticas <strong>en</strong> <strong>VIH</strong><br />
Recom<strong>en</strong>daciones<br />
A<strong>de</strong>cuar urg<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s medidas <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Salud a estándares <strong>de</strong> respuesta y<br />
garantías <strong>de</strong>l Derecho a <strong>la</strong> No Discriminación.<br />
Definir a través <strong>de</strong> una amplia <strong>con</strong>sulta nacional una política estructural <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>/Sida<br />
compuesta por:<br />
– Marco universal <strong>de</strong> acción <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> información, tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />
<strong>en</strong> salud adoptando <strong>la</strong>s obligaciones <strong>de</strong>l Estado <strong>con</strong>t<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias, leyes y<br />
Constitución.<br />
– Sistema <strong>de</strong> protección financiera.<br />
– Sistema <strong>de</strong> vigi<strong>la</strong>ncia y evaluación <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>de</strong> alcance nacional.<br />
Cambiar el <strong>con</strong>cepto <strong>de</strong> “cobertura universal” <strong>en</strong> política <strong>de</strong> acceso a tratami<strong>en</strong>to que<br />
actualm<strong>en</strong>te es el “número <strong>de</strong> <strong>personas</strong> que logran ser at<strong>en</strong>didas <strong>con</strong> base <strong>en</strong> <strong>la</strong> oferta<br />
disponible <strong>de</strong> servicios”, al <strong>de</strong> “acceso universal”, porque <strong>la</strong> universalidad sólo se<br />
alcanza cuando todas <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> que lo necesitan recib<strong>en</strong> tratami<strong>en</strong>to, y<br />
re<strong>de</strong>finir esta política para regu<strong>la</strong>rizar, agilizar y estabilizar los mecanismos <strong>de</strong> compra,<br />
distribución y <strong>en</strong>trega <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos a <strong>la</strong>s <strong>personas</strong>.<br />
Fortalecer al Programa Nacional <strong>de</strong> <strong>VIH</strong>/Sida e ITS <strong>en</strong> p<strong>la</strong>nificación, financiami<strong>en</strong>to y<br />
coordinación regional <strong>en</strong> alianza <strong>con</strong> gobernaciones y alcaldías, y sociedad civil.
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Mauricio Gutiérrez
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Derecho a información, diagnóstico, <strong>con</strong>fi<strong>de</strong>ncialidad y asesoría<br />
64% recibió información <strong>en</strong> el último año, me<strong>no</strong>s <strong>de</strong>l 50 % <strong>en</strong> Nueva Esparta,<br />
Portuguesa y Zulia. Los me<strong>no</strong>s informados son mujeres, me<strong>no</strong>res <strong>de</strong> 25 años,<br />
estudiantes <strong>de</strong> educación superior y <strong>personas</strong> que <strong>no</strong> terminaron educación básica.<br />
90,2% <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 11 años <strong>de</strong> diagnóstico y 68,5% <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6 años.<br />
66,9% <strong>de</strong> <strong>personas</strong> diag<strong>no</strong>sticadas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 2004 supo <strong>de</strong> su <strong>con</strong>dición <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros<br />
públicos.<br />
43,4% se practicó <strong>la</strong> prueba diagnóstica por <strong>de</strong>cisión propia, 34,4% por refer<strong>en</strong>cia<br />
médica y 2,8% por or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> terceros.<br />
89,9% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pruebas fueron <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tidas y 93,3% <strong>con</strong>fi<strong>de</strong>nciales.<br />
Pruebas <strong>no</strong> <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tidas se practicaron más <strong>en</strong> hombres (10,6%) y hombres<br />
homosexuales (10,7%); 41,2% realizadas durante hospitalización y 100% por solicitud<br />
<strong>de</strong> terceros. 74,7% <strong>de</strong> estas pruebas fue or<strong>de</strong>nado por médicos, 13,3% por personal<br />
<strong>de</strong> salud, 8,4% por empresas.<br />
Solicitada como requisito para recibir at<strong>en</strong>ción médica: 8,9% <strong>en</strong> Privados y 8,5% <strong>en</strong><br />
Públicos<br />
42,4% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6 años <strong>de</strong> diagnóstico <strong>no</strong> sabía lo que era <strong>la</strong><br />
prueba, 70,8% sin asesoría previa y 28,2% sin asesoría posterior.
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Derecho a tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />
84,8% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong>trevistadas recibía tratami<strong>en</strong>to<br />
antirretroviral y 15,2% <strong>no</strong> lo recibía. De este último, 90% t<strong>en</strong>ía me<strong>no</strong>s <strong>de</strong><br />
11 años <strong>con</strong> diagnóstico y 64% me<strong>no</strong>s <strong>de</strong> 6.<br />
Los 5 problemas principales <strong>en</strong> suministro y retiro <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos<br />
fueron:<br />
– Distancia (21,1%)<br />
– Dificultad <strong>de</strong> transporte (14,4%)<br />
– Costo (10,7%)<br />
– Ir varias veces para recibirlos (10,3%)<br />
– Falta <strong>de</strong> privacidad (9,1%)<br />
– Entrega incompleta (8,0%)<br />
– Otros: <strong>no</strong> <strong>en</strong><strong>con</strong>trar al personal que los <strong>de</strong>spacha, trámites complicados, farmacia<br />
cerrada, negación <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, maltrato, cobros in<strong>de</strong>bidos y ais<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to para<br />
recibir el tratami<strong>en</strong>to.
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Derecho a tratami<strong>en</strong>to y at<strong>en</strong>ción integral<br />
45,2% espera <strong>en</strong>tre 2 y 5 meses para prueba <strong>de</strong> CD4 y 21,9%<br />
más <strong>de</strong> seis meses sin volver a realizarse esta prueba<br />
44,1% espera <strong>de</strong> 2 a 5 meses para Carga Viral y 18,1% <strong>no</strong> ha<br />
podido realizarse esta prueba por seis meses o más <strong>de</strong> un año.<br />
37,4% cambió <strong>de</strong> esquema <strong>de</strong> ARV por <strong>no</strong> tolerarlo, 38,4% por<br />
iniciativa propia<br />
81,7% fue at<strong>en</strong>dido <strong>con</strong> un mismo médico, 18,3% tuvo<br />
sucesivos cambios.<br />
65,4% espera más <strong>de</strong> 2 horas para ser at<strong>en</strong>dido.<br />
64,1% reportó un tiempo <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta me<strong>no</strong>r <strong>de</strong> 30 minutos y<br />
19,7% sin exam<strong>en</strong> físico.
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Derecho a igualdad <strong>de</strong> oportunida<strong>de</strong>s<br />
69,4% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> se <strong>en</strong><strong>con</strong>traba trabajando al mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
realizar <strong>la</strong> <strong>en</strong>trevista y solo 28,3% <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s <strong>con</strong>taba <strong>con</strong> empleo fijo.<br />
30,6 % <strong>no</strong> t<strong>en</strong>ía trabajo.<br />
20,6% estaba estudiando y <strong>la</strong>s tres primeras razones para <strong>no</strong> po<strong>de</strong>r<br />
estudiar fueron: falta <strong>de</strong> tiempo (58%), haber sobrepasado <strong>la</strong> edad<br />
reg<strong>la</strong>m<strong>en</strong>taria (14,6%) y temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por el <strong>VIH</strong> (9%)<br />
88,7% <strong>no</strong> realizaba actividad física o <strong>de</strong>portiva. Las razones para <strong>no</strong><br />
hacerlo fueron: <strong>no</strong> ser aceptado por t<strong>en</strong>er <strong>VIH</strong> in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> salud (56,2%) y el temor a <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por el <strong>VIH</strong><br />
(6,7%).
Derecho a disfrutar el más completo<br />
estado <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar físico, m<strong>en</strong>tal y social<br />
Recom<strong>en</strong>daciones<br />
A<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>no</strong>rmativas técnicas utilizadas <strong>en</strong> materia <strong>de</strong>l<br />
<strong>VIH</strong> al l<strong>en</strong>guaje y a <strong>la</strong>s disposiciones <strong>con</strong>stitucionales e<br />
internacionales <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s huma<strong>no</strong>s;<br />
Expandir y articu<strong>la</strong>r servicios <strong>de</strong> salud <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> <strong>con</strong> personal<br />
especializado <strong>en</strong> todos los estados <strong>de</strong>l país y los equipos para <strong>la</strong><br />
realización <strong>de</strong> pruebas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to, cumpli<strong>en</strong>do los<br />
estándares a<strong>de</strong>cuados para garantizar <strong>la</strong> salud <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong>;<br />
Información a <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> respecto <strong>de</strong> sus <strong><strong>de</strong>recho</strong>s y<br />
los mecanismos para exigirlos ante <strong>la</strong>s instancias públicas<br />
compet<strong>en</strong>tes, principalm<strong>en</strong>te a embarazadas, urg<strong>en</strong>cias y<br />
seguimi<strong>en</strong>to al estado <strong>de</strong> salud;<br />
Promoción y acceso perman<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> prueba <strong>con</strong>s<strong>en</strong>tida y<br />
<strong>con</strong>fi<strong>de</strong>ncial.<br />
Cobertura <strong>de</strong> seguridad social para <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.
Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te<br />
sobre el propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />
Víctor Quiñones
Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te sobre el<br />
propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />
Libertad para expresar <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> persona <strong>con</strong> <strong>VIH</strong><br />
Más <strong>de</strong>l 72,8% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>en</strong>trevistadas <strong>no</strong> había dicho a ninguna persona –<br />
<strong>con</strong> excepción <strong>de</strong>l médico- su <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er el <strong>VIH</strong>.<br />
<strong>El</strong> 52,6% <strong>no</strong> <strong>con</strong>tó a nadie su <strong>con</strong>dición por miedo a <strong>con</strong>frontar situaciones <strong>de</strong><br />
<strong>discriminación</strong>.<br />
<strong>El</strong> 81,6% <strong>con</strong>si<strong>de</strong>ró que <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> <strong>no</strong> se dispone <strong>de</strong> garantías para ejercer<br />
librem<strong>en</strong>te el <strong><strong>de</strong>recho</strong> <strong>de</strong> expresar su <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> salud sin que esta traiga alguna<br />
<strong>con</strong>secu<strong>en</strong>cia.<br />
Libertad para elegir pareja y ejercer <strong>la</strong> sexualidad<br />
Más <strong>de</strong> <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>no</strong> t<strong>en</strong>ia pareja y el 31% manifestó afrontar<br />
restricciones <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>con</strong> ambas liberta<strong>de</strong>s.<br />
Al 19,3% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> el personal medico le recom<strong>en</strong>dó abstin<strong>en</strong>cia sexual y<br />
limitar su vida <strong>en</strong> pareja, <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
Libertad para t<strong>en</strong>er hijos y casarse<br />
Al 23,3% le fue recom<strong>en</strong>dado <strong>no</strong> t<strong>en</strong>er hijos si<strong>en</strong>do los hombres los que más<br />
recibieron esta información (61,7%) <strong>con</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s mujeres (38,3%).
Derecho a <strong>de</strong>cidir librem<strong>en</strong>te sobre el<br />
propio cuerpo y <strong>la</strong> personalidad<br />
Recom<strong>en</strong>daciones<br />
Realizar, <strong>de</strong> manera inap<strong>la</strong>zable campañas <strong>de</strong> información <strong>de</strong> alcance nacional<br />
por todos los medios <strong>de</strong> comunicación disponibles y re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil,<br />
que permitan tratar temas vincu<strong>la</strong>dos al <strong>VIH</strong>, <strong>con</strong> un <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> DDHH y No<br />
Discriminación, <strong>en</strong> los campos <strong>de</strong>:<br />
– Sexualidad<br />
– Reproducción<br />
– Género<br />
– I<strong>de</strong>ntidad y ori<strong>en</strong>tación sexual<br />
– Reducción <strong>de</strong> daños <strong>en</strong> <strong>con</strong>sumo <strong>de</strong> drogas<br />
Capacitación <strong>con</strong>tinua <strong>de</strong>l personal que ati<strong>en</strong><strong>de</strong> a <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>con</strong>t<strong>en</strong>idos que vincul<strong>en</strong> los DDHH <strong>con</strong> <strong>la</strong>s prácticas sanitarias, <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>sestigmatización <strong>de</strong> grupos y <strong>con</strong>ductas y <strong>la</strong> protección <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />
sexuales y reproductivos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
• Avanzar <strong>en</strong> <strong>no</strong>rmas que protejan los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> LGBTTI,<br />
prohibi<strong>en</strong>do <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong> por motivos re<strong>la</strong>cionados <strong>con</strong> <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong><br />
género y <strong>la</strong> ori<strong>en</strong>tación sexual.
Derecho <strong>de</strong> libre asociación<br />
y participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />
Felicia<strong>no</strong> Reyna
Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />
participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />
En 30 años <strong>de</strong> epi<strong>de</strong>mia y <strong>con</strong>textos débiles y restrictivos <strong>en</strong><br />
V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />
La acción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones <strong>de</strong> sociedad<br />
civil <strong>en</strong> <strong>VIH</strong> fue lo que permitió <strong>con</strong>struir una respuesta nacional a <strong>la</strong><br />
epi<strong>de</strong>mia.<br />
Des<strong>de</strong> los inicios hasta hoy, unas 89 organizaciones <strong>de</strong> 19 estados <strong>de</strong>l<br />
país lograron:<br />
• Acceso público a <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción médica, a tratami<strong>en</strong>tos ARV y exám<strong>en</strong>es sin<br />
costo.<br />
• Desarrollo <strong>de</strong> in<strong>no</strong>vadores servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, asesoría y apoyo a <strong>la</strong>s<br />
<strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> y sus familiares.<br />
• Creación <strong>de</strong> programas educativos y prev<strong>en</strong>tivos para toda <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
v<strong>en</strong>ezo<strong>la</strong>na.<br />
• Introducción <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 20 recursos judiciales, que actualm<strong>en</strong>te<br />
<strong>con</strong>stituy<strong>en</strong> el principal marco <strong>no</strong>rmativo <strong>de</strong> alcance nacional <strong>en</strong> los que<br />
se reco<strong>no</strong>c<strong>en</strong> y proteg<strong>en</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> <strong>en</strong> el país.
Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />
participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />
Del legado <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil v<strong>en</strong>ezo<strong>la</strong>na a <strong>la</strong> respuesta al <strong>VIH</strong>, <strong>la</strong>s<br />
<strong>en</strong>trevistas arrojaron:<br />
44,3% <strong>de</strong> <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong> afiliado a organizaciones <strong>con</strong> servicios <strong>en</strong><br />
<strong>VIH</strong> y Sida (cuando <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong> los índices <strong>de</strong> afiliación <strong>no</strong> superan el<br />
10%).<br />
Una mayor participación <strong>en</strong> asuntos públicos sobre <strong>VIH</strong> a través <strong>de</strong><br />
estas organizaciones, dado que sólo 1,8% había sido l<strong>la</strong>mado a<br />
participar <strong>en</strong> algún tipo <strong>de</strong> <strong>con</strong>sulta pública por parte <strong>de</strong>l Estado y sólo<br />
1,4% participó <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud <strong>en</strong> <strong>la</strong>s que se recogió<br />
su opinión.<br />
Alta <strong>con</strong>fianza <strong>en</strong> <strong>la</strong>s organizaciones como instancias <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia <strong>en</strong> 4<br />
<strong>de</strong> los 8 estados, <strong>con</strong>si<strong>de</strong>rando satisfactoriam<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s gestiones y sus<br />
resultados; y como segundo canal <strong>de</strong> información <strong>de</strong> mayor alcance <strong>en</strong><br />
prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong>, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> Internet.
Derecho a <strong>la</strong> libre asociación y<br />
participación <strong>en</strong> asuntos públicos<br />
Recom<strong>en</strong>daciones<br />
La libre asociación es un <strong><strong>de</strong>recho</strong> huma<strong>no</strong>, que <strong>en</strong>vuelve sociabilidad, vida <strong>en</strong><br />
común, repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> intereses, capacidad <strong>de</strong> incidir y <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa organizada<br />
<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s. <strong>El</strong> Estado ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> obligación <strong>de</strong> garantizar los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s <strong>de</strong> libre<br />
asociación y participación pública <strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s PV y <strong>la</strong>s organizaciones<br />
Las adversida<strong>de</strong>s que <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tan <strong>la</strong>s PV <strong>en</strong> el mundo y V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong>, han<br />
<strong>en</strong><strong>con</strong>trado solución <strong>en</strong> <strong>la</strong>s asociaciones: apoyo, solidaridad, información,<br />
protección y mecanismos para <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar <strong>con</strong>textos don<strong>de</strong> <strong>no</strong> es posible<br />
expresar librem<strong>en</strong>te <strong>la</strong> <strong>con</strong>dición <strong>de</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
Las asociaciones <strong>en</strong> <strong>VIH</strong>/Sida repres<strong>en</strong>tan el ejercicio y <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>recho</strong>s<br />
sin necesidad <strong>de</strong> que <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> revel<strong>en</strong> su <strong>con</strong>dición. Las garantías al<br />
reco<strong>no</strong>cimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones y su participación <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones<br />
públicas es vital para <strong>la</strong> protección <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
Una forma <strong>de</strong> cumplir <strong>con</strong> estas garantías es <strong>con</strong>stituir <strong>en</strong> breve p<strong>la</strong>zo un<br />
mecanismo <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisión abierto y plural para el acuerdo y <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificación <strong>de</strong><br />
una respuesta ampliada y multisectorial a <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia y a <strong>la</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> los<br />
DDHH <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>, <strong>en</strong> el que particip<strong>en</strong> sin exclusión alguna <strong>la</strong>s<br />
organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil exist<strong>en</strong>tes.
Conclusiones<br />
Los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s huma<strong>no</strong>s salvan vidas(1). Ninguna respuesta será efectiva si <strong>no</strong> se<br />
combat<strong>en</strong> <strong>la</strong> estigmatización y <strong>la</strong> <strong>discriminación</strong>.<br />
La <strong>discriminación</strong> se <strong>de</strong>rrota si se fortalec<strong>en</strong> los marcos <strong>de</strong> protección y los<br />
mecanismos para ejercer los DDHH, garantizando el Derecho a <strong>la</strong> No<br />
Discriminación y eliminando toda práctica discriminatoria que perjudique <strong>la</strong><br />
salud, <strong>la</strong> auto<strong>no</strong>mía y <strong>la</strong> asociatividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> <strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
Los p<strong>la</strong><strong>no</strong>s <strong>en</strong> los que se recomi<strong>en</strong>dan cambios son:<br />
Los estereotipos negativos que se manejan acerca <strong>de</strong>l <strong>VIH</strong>, sus formas <strong>de</strong> transmisión<br />
y <strong>la</strong>s características <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> que lo han <strong>con</strong>traído.<br />
Los prejuicios y falsas cre<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>con</strong> <strong>la</strong> sexualidad humana.<br />
Los marcos institucionales restrictivos <strong>en</strong> los que están aus<strong>en</strong>tes políticas, se<br />
prohíb<strong>en</strong> o niegan <strong><strong>de</strong>recho</strong>s y se criminaliza a qui<strong>en</strong>es los ejerc<strong>en</strong>, y se manti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
estructuras institucionales precarias e insufici<strong>en</strong>tes para <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong><br />
<strong>con</strong> <strong>VIH</strong>.<br />
Los <strong>en</strong>foques, <strong>con</strong>ceptos y prácticas utilizados para respon<strong>de</strong>r a <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>mia que<br />
prescin<strong>de</strong>n <strong>de</strong>l respeto a <strong>la</strong> dignidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>personas</strong> y <strong>de</strong> los <strong>con</strong>textos <strong>de</strong><br />
vulnerabilidad g<strong>en</strong>erados por <strong>la</strong> misma afectación <strong>de</strong> los <strong><strong>de</strong>recho</strong>s.<br />
(1) GAI (2011). Solidaridad por el Acceso Universal: <strong>El</strong> <strong>con</strong>s<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l Grupo Asesor Internacional.
¡Gracias!<br />
www.accionsolidaria.info<br />
@accionsolidaria