Artzikirola

ARTZIKIROL
ARTZIKIROL
proposamen ludiko berri bat
jarduera anintzerako

ARTZIKIROL
ARTZIKIROL
ARTZIKIROL
proposamen ludiko berri bat
jarduera anintzerako

Koordinatzailea:
Francisco Javier Blanco Arbe
Egileak:
Francisco Javier Blanco Arbe
Martín Amarica Lago
Aholkularitza teknikoa: José Ramón Rey
Argazkiak: José Emilio Gómez
Marrazkiak: Carlos Varela. KAIA produkzioak
Esker onak:
José Emilio Gómez
Aitor Etxebarría
Rafa Blanco Arbe
Argitaratzailea: Arabako Foru Aldundia
Lege Gordailua: VI-565/12
ISBN: 978-84-7821-789-2

Aurkibidea
Sarrera ....................................................................... 5
1. Artzikirolaren sorrera .................................................. 7
2. Artzikirola: jokoa ala kirola? ...................................... 9
3. Artzikirolaren arautegia ........................................... 11
4. Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak ................... 19
5. Artzikirola gorputz hezkuntzako arloan .................... 23
6. Artzikirola eskola kirolaren arloan ............................ 29
7. Artzikirolean eskuhartze didaktikoa ......................... 33
8. Bibliografia ............................................................... 41

Sarrera
Artzikirol izeneko jokuaren agerpenak oso albiste ona ekarri du
azken urteotan.Duela lau urte Ramón Rey-k sorturiko joku hau hazten
joan da etengabe eta bere sorlekutik –Artzeniega (Araba)– atera zenetik
partehartzaile eta jokalari berriak irabazi besterik ez du egin.
Eskuetan duzun lan honek, liburua zein argitalpen digitala, joku honen
ezaugarriak eta arauak zabaltzea du helburu, honen ezagutza
eta partaidetza sustatuz. Argitalpen honek joku honi bultzada ederra
eman badioere, Bizkaiko zein Arabako hainbat eta hainbat ikastetxetan
oso ezaguna da iadanik; hainbat ikastetxetako eskolar kanpoko
ekintzetan zein Gorputz Hezkuntzako arloan ikasle eta lagun asko
dira, beraz, Artzikirolaz gozatzen hasiak direnak azken bolada honetan.
Hortaz, zure aurrean duzun argitalpen erraz hau, oinarri teorikopraktikoak
zabaltzeko eta plazaratzeko asmoz idatzi dugu.
5

Besterik gabe, irakurle hori, jaio berri den joku berri hau bazter
guztietatik etorkizunean hedatzen lagundu diguzulakoan geratzen
gara. Aldez aurretik mila esker eta goza ezazu taldean jokatzen den
joku honetaz.
Francisco Javier Blanco Arbe
6

1
Artzikirolaren sorrera
Artzikirol sortzailea, Joxe Ramón Rey (Artzeniega 1963) aiaratarra dugu, joko
hau beraz Aiarako lurraldeetan jaio zen 2007. urtean, Artzeniega –hortik dator
izena– herrian hain zuzen ere. Jose Ramón Rey, ogibidez harakina bada ere,
kirolarekin oso harreman estua izan du betidanik. Karatean, frontenisean, futbol
aretoan eta atletismoan ibilitakoa da, besteak beste; entrenatzaile lanetan jardun
du artzeniegatar honek, ahalik eta gazte gehienen parte hartzea sustatuz.
Eskolaz kanpoko kirol ekintzez arduratzen hasi zen eta egun, bere horretan
darrai. Baina Jose Ramónen asmoak neska-mutil guztien kirol parte hartzea
obsesio bilakatu zen eta ildo honetatik jarraituz joko berri bat asmatzeari
ekin zion, esku baloian, areto futbolean eta errugbian oinarrituta, hain justu.
Hiru kirol ezagun hauen alderdi nagusiak uztartuz jaio zen Artzikirola, nesken
eta mutilen partaidetza bultzatuz taldekideen artean; taldeak, beraz, mistoak
7

izan daitezke; kasu honetan ez da gizonezkoen eta emakumezkoen jokoa
bereizten. Baloia eskuekin eramatea eta jaurtitzea posiblea da, baita hankaz
ere. Aurkaritza joko honetan, taldekideen arteko elkar ulertzea, bizkortasuna
eta joko estrategiak nagusitzen dira, zalantzarik gabe.
Azken urteotan, joko honen oihartzuna nabaria izan da Bizkaia zein Arabako herri
eta hiri askotan, hainbat ikastetxetako eta udaletxetako kirol jardueretan sartuz.
Artzikirolaren egitasmoa oso egoki datorkio gorputz hezkuntzako irakasleari bere
helburuak lortzeko; eskolaz kanpoko monitoreei ere oso baliagarria izan dakieke.
8

2
Artzikirola: jokoa ala kirola?
Jakina denez, “kirol” hitza polisemikoa da (Parlebas 2001:132), esanahi askokoa,
era guztietako jarduera fisikoak definitzeko balio duena; Artzikirola “kirol” hitza
bere baitan badarama ere, araututako joko bat besterik ez da, beharbada,
etorkinzunean kirola izan nahi duen joko bat.
Parlebas-en esanetan (2001:132) “kirol” statusa lortzeko lau irizpide behar
ditu joko batek: izaera motorrekoa izan behar du, araututakoa, lehiaketak
sortzen dituena eta azkenik kirol erakundeen onarpena behar du (nazioko zen
nazioarteko federakuntzak). Lehenengo bi eskakizunak betetzen baditu ere,
azkeneko biak bete beharko ditu aurrerago.
Gauzak horrela, artzikirol araututako joko bat da, etorkizunean “joko instituzionala”
(kirola) bihurtu daitekeena, lehen adierazitako ezaugarri guztiak gaindituz gero.
9

Jokalekua
3
Artzikirolaren arautegia
Futbol areto edo eskubaloi aretoko zelai batean jolasten da. 40x20 edo 36x18
metroko zelai batean hain zuzen ere.
Beste osagai hauek ere baditu jokalekuak:
Erdiko marrak, zelaia erdibitzen duena
• Ate bi, 3x2 metrokoak
Penalti puntua: 7 metrora
•
6 metroko area
•
Futbol areto
edo eskubaloi
zelaian jolasten da
11

Baloia
Goma aparreko baloi berezi batekin edo infantil mailako boleibol baloi
batekin jolastu daiteke.
Jokalariaren partehartzea
6 jokalariz osatutako bi talderen arteko lehia da, hoietariko bat atezaina delarik.
Aldaketak etengabe eta jarraian egin daitezke, epailearen baimenik gabe.
Gehienez 15 jokalari. Taldeak mistoak, gizonezkoak zein emakumezkoak izan
daitezke.
12
“Kipsta” izeneko baloi biguna
da gehien erabiltzen den baloia
artzikirolaren jokoan

Baloiaren jabetza beti
dago lehian artzikirolean,
eskuz zein hankaz
Partiduaren iraupena
15 minutuko 4 zatik osatzen dute. Lehenengo, bigarren eta hirugarren, laugarren
zatien arteko atsedena 2 minutukoa da. Bigarren eta hirugarren zatien arteko
atsedena berriz, 5 minutukoa da.
Baloiaren aritzeko erak: baloiaren erabilpena
✔ Baloia esku zein oinarekin jolastu daiteke. Baloia eskuan daramazunean
arerioak harrapa zaitzake eta falta adieraziko du epaileak; horregatik arerioak
ukitu baino lehen baloia oinetara eraman behar da, jaurti golera edo
lagun bati pasatu. Jaurtiketak eskuarekin zein oinarekin egin daitezke.
13

✔ Baloia airean dagoenean, eskuekin zein oinarekin hartu daiteke, baina
eskuekin hartzen baldin bada, gero lurrera erortzen edo botatzen bada
norberak ezin izango du berriro eskuekin hartu.
✔ Kornerrak, alboko sakeak eta falta ateratzeko 6 segundu ditugu eta
eskuarekin zein oinarekin egin daitezke.
✔ Arerioa ateratzen duenaren aurre-aurrean egon daiteke, alboko marra
ikutu barik.
✔ Gola lortzeko baloia jaurti (eskuz edo hankaz) edo palmeatu daiteke.
✔ Atezainak ez du jokatzeko leku jakinik, beraz jolaslekuko edozein tokira
joan daiteke eta jokalari arrunta bihurtzen da. Atezainak baloia
14
Baloia ikutzea, hartu
gabe, atezaina ezustean
harrapatzeko oso ekintza
interesgarria da teknikoki

Baloia jaurtitzea aurkaria
ondoan izanda, oso ekintza
zaila izaten da
eskuetan daramalarik, aurkariak ukitu egiten badu falta adierazi beharrean,
penalti adieraziko du epaileak. Penaltia oinarekin zein eskuarekin
jaurti daiteke.
✔ Hala ere, area barruan atezainari erori dakioke baloia lurzorura, baloia
berriro berreskuratuz eskuekin, taldekideekin jokatu ahal izateko. Areatik
kanpo,ordea, gainerako jokalariak bezala, ezin izango du hori egin.
✔ Gola lortzen denean baloia atezainak ateratzen du, ateko marraren atzekaldetik,
porteria barne. Atezaina jokalekuan sartzen denean jokalari arrunta bihurtzen
da. Gola lortu ezean, ateratzeko modua berdina da, baina sakea ezin da
egin porteria barrutik. Kasu honetan sake ateratzeko 6 segundu ditu.
15

✔ Penaltia jaurtitzeko defendatzaileak ateko marran jarri behar dira,
jaurtitzaileak berriz, zazpi metroko marraren atzekaldean.
✔ Jokuaren hasiera lehenengo eta bigarren zatian talde berak egiten du zelai
erditik, hirugarren eta laugarren zatian berriz beste taldeak aterako du.
✔ Gola lortu daiteke alboko marratik bertatik –sake batean– edota falta zuzenetik.
Puntuazioa
Artzikirol partida baten puntuazioa oso erraza, gol batek puntu bat balio
du, eskuarekin, oinarekin, jaurtiketa baten bidez edo penaltiz.
16
Baloia eskuetan eramatea
oso ekintza arrunta da
artzikirolean

Aurkariari iskin
egitea hankekin,
ekintza ikusgarria da
artzikirolean
Arau-hausteak
Falta batekin adierazitako arau-hausteak:
✔ Indarra erabiltzea,aurkariari helduz eta bultza eginez, edota bera joz
eta zangotrabatuz. Era berean, ezin da indarra erabili baloiari eusteko.
✔ Jokalari berak baloia esku batetik bestera pasatzea.
✔ Jo izanak falta dakar.
17

4
Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak
Joko hau menderatu ahal izateko hainbat alderdi garatu behar dira, alegia, baloirik
gabeko jokalariarena zein baloidunarena, kirol honetan garatu daitezkeen bi rol
nagusiak aipatuko ditugu jarraian:
4.1 Baloidun jokalaria
✔ Jaurtitzailea:
helburua baloia
sartzea da, beraz,
jaurtiketak
egin behar ditu,
eskuekin zein
hankekin.
19

✔ Baloiarekin aurrera jotzea, eskuekin zein hankekin,
abiaduraz edo lasaitasunez.
✔ Pase emailea: elkarlanean aritzeko ezinbesteko jokabidea dugu
hau. Eskuekin egindako paseak zehatzagoak dira hankekin egin
daitezkeenak baino (esku batekin edo biekin).
✔ Eskuetatik oinetara baloia eraman:
oso ohiko jokaldia da hau joko honetan. Aurkaria baloidun jokalaria
ikutzera doanean, azken honek baloia jaisten du oinetara,
hankez jokatzeko.
✔ Iskin egin: jokalariak baloia eskuetan
duelarik, alde batera edo bestera doala,
aurkaria engainatzeko balio duen keinua
da hau, errugbian egiten den legez.
– Pasearen iskintxoa: jokalaria pasea
egitera doalarik keinua aldatu
eta jarraitu behar du korrika egiten
baloiarekin.
20

– Jaurtiketaren iskintxoa: Oinarekin zein eskuekin egin daitezkeen keinu
adierazgarriak, hasierako asmoak aldatuz.
4.2 Baloirik gabeko jokalaria: defendatzailea
21
✔ Ikutua: Baloirik gabeko
jokalariak, defentsa lanetan
diharduenean, aurkaria
ikutu beharko du nola edo
hala, baloiaren jabetza lortu
ahal izateko. “Ikutua” esku
batekin zein biekin egin dezake,
arerioaren progresioa
saihestuz.

✔ Aurkariak hankekin gidatzen
badu baloia,
defendatzailea baloia
erasotzaileari kentzen
ahaleginduko da.
4.3 Baloirik gabeko
erasotzailea
✔ Baloia eramaten duen
taldekideari lagundu beharko dio, hurbilean kokatuz –atzean edo aurrean,
ezkerrean edo eskuin aldean– baloia jasotzeko prest.
✔ Gertuan kokatzen ez diren taldekideek hutsune libreak bete beharko
dituzte, taldearen kokapena hobetzeko.
22

5
Artzikirola gorputz
hezkuntzako arloan
Gorputz hezkuntzako irakasgaiak Hezkuntza orokorreko oinarrizko gaitasunak
lortzen laguntzen du, laguntza zuzena eta argia ematen baitio ondoko bi
gaitasunak lortzeari: zientzia, teknologia eta osasun kulturaren gaitasuna eta
herritartasunerako gaitasuna, bereziki.
Artzikirolak, aurkaritza-joko edo kirol gisa, gorputz hezkuntzako helburuak betetzen
laguntzen du, zalantzarik gabe. Elkargintzako zein aurkaritza jokabideak
tartekatzea ezinbestekoak dira joko honetan, jokalarien abileziak eta ahalmenak
hobetuz eta proposatutako araudia betez.
Lehen hezkuntzan zein bigarren hezkuntzan aurkaritza jokoak eta kirolak,
artzikirola barne, bi eduki multzotan sartzen dira:
23

Artzikirola taldeko
kirola denon partehartzea
ezinbestekoa da
5.1 Jarduera fisikoa eta osasuna
Osasun fisikoarekin, jarduera fisikoarekin, ohiturekin eta kirola
egitearekin lotutako edukiak
Hau da, eduki horien bidez, pertsonaren lamen fisikoak garatu nahi dira (pertsona
horren bizi-kalitatea hobetzeko) eta era berean, denbora eraikigarrian
baliatu nahi da”.
5.2 Mugimen kultura
Aisialdia eta denbora librerako hezkuntza
Jolasak eta kirolak irakasteak zentzua du gorputz hezkuntzan, hezigarria
24

izateaz gaitera, irakasgai honetan Portu nahi diren ahalmenak hobetzeko
egokia delako, eta elkarlana, partehartzea eta zenbait jarrera (elkartasuna,
lankidetza eta bazterketarik eza helburu dutenak) sustatzen dituzten jarduerak
direlako.
Lehen hezkuntzan zein Bigarren hezkuntzan, edukiak eta helburuak bat datoz
artxikirolak eskaini ahal duenarekin, hau da, “kirol arautuak eskeintzea,jolasetan
parte hartzea, lankidetzako eta oposizioko egoerak lantzea, kiroletan araudi
oinarriak lantzea eta joko arauak ulertzea etabar...”. Alde honetatik, beraz, oso lagungarria
suerta daiteke Artzikirolean aritzea, gorputz hezkuntzak proposatzen
dituen edukiak eta helburuak betearaziz.
Esan beharrik ez dago, Gorputz Hezkuntzak helburu hezitzaileak bilatzen
dituela, beste era batera esanda, eragin pedagogikoak.Hezkuntzaren izaera,
eskuhartze praktikarena izanik, jarduera hezitzaileak lortzea bilatzen dela
esan daiteke, eragin pedagogikoak hain zuzen ere (2001:185). Horrela, ebaluazioak
“lortutako” eragin horien eta “ bilatutako” eraginen arteko aldeak
definituko ditu (Parlebas 2001:180).
Oso era orokorrean eta egile honen ustez eragin pedagogikoak, afektiboak,
25

iologikoak, kognitiboak, erabakizkoak eta erlaziozkoak izan daitezke, eta
“bilaturiko” eragin pedagogikoak hiru mailatan banatzen dira:
•
•
•
Lehenengo mailakoa
Kirol edo jarduera bereko teknika lantzeari dagokio atal hau, alegia,
artxikirolaren entrenamenduak eta praktikak, joko honen hobekuntzan
transferentzia zuzena daukate. Transferentziak jarduera edo kirol berean
bilatzen dira. Transferentzia mota honi intraespezifikoa deritzogu.
Bigarren mailakoa
Joko edo jarduera batean ikasitako ezagutzak beste jarduera batzuetara
hedatzea planteatzen da. Artzikirolean ikasitakoak eragina edo
lagungarria izan daiteke familia bereko jokoetan edo kiroletan (eskubaloia,
errugbia, areto futbola...) edo beste batzuetan (badminton, tenisa…).
Transferentzia honi interespezifikoa deitzen diogu, zeharkako
ikaskuntzak bilatzen dituelako.
Hirugarren mailakoa
Joko edo kirol batean ikasitako jokabideek eguneroko bizitzako hainbat
arlotara zabaltzeko bide ematen ote digute? Artzikirolaren edo beste joko
26

edo kirol baten praktikak, bortizkeria edo agresibitatea kontrolatzeko
aukera ematen digu? Gizarteko arauak errespetatzeko aukera gehiago
ematen digu artzikirolaren praktikak?
Hona hemen artzikirolaren balizko eragin pedagogikoak gorputz hezkuntzaren
arloan, lehen hezkuntzan zein bigarren hezkuntzan:
27
Eskuekin egindako
paseak korrika egin
bitartean, jokoari
berebiziko bizitasuna
ematen diote

Artzikirolaren espero izandako eragin pedagogikoak. (1. taula)
Espero
izandako eragin
pedagogikoak
Afektiboak
Kognitiboak
Biologikoak
1.maila
intraespezifikoa
Kontaktu fisikoaren
onartzea: ukitzea
Arerioen asmoen
aurreikustea
Gainontzeko
taldekako kiroletan
zein jokoetan
suertatzen den
ahalegin fisikoari
eustea
Erlaziozkoak Aurkaritza arautzea
Erabakizkoak
Esparru libreen
erabilpena
28
2.maila.
interespezifikoa
Markajea eta
desmarkajea.
Aurreikuspena
Iskintxoaren
erabilpena
3.maila
Edozein jardueraren
garapenarekiko
errespetua
Arauak onartzea.
Epailearen rolaren
baloratzea
Problemei aurre
egiteko gaitasuna,
ziurgabetasuneko
egoeretan

6
Artzikirola eskola kirolaren arloan
Eskola Kirolak gure gizartean joko eta kirol desberdinak praktikatzeko esparru
berezi bat osatzen du. Eusko Jaularitzak proposaturiko kirolaren Euskal Plana
jarduera fisiko aniztasunaren printzipioa azpimarratzen du; “...ahal dela, kirol anitz
praktikatuko da eta lehiaketa-kirola ez da izango helburu bakarra” (Kiroleko Euskal
Plana 2003:53).
Eskola Kirolak kirol aniztasun edo jarduera fisikoen aniztasunaren alde jo du
azken urteotan Eusko Jaularitzak ikuspegi hezigarria aldarrikatuz; hala dio Euskal
Autonomi Erkidegoko (EAE) Eskola Kirolaren azken dekretuak, kirolaren heziketa
ardatz nagusitzat hartuz: “Eskola Kirola nagusiki kirol anitzekoa izango da eta ez da
soilik lehiakortasunera bideratuta egongo. Horrenbestez, eskola ume orok hainbat
kirol modalitate ezagutu eta praktikatuko dituela bermatuko da, bakoitzaren gogo,
gaitasun fisiko, jarrera eta adinaren arabera” (125/2008:18672).
29

“Aniztasun” aipatutako kontzeptua, alde batetik kopuruarekin (jarduera fisikoaren
ugaritasuna ) lotzen da eta bestetik jardueraren izaerarekin edo nolakotasunarekin
(askotariko, pluralitatea).
Eskola kirolaren arloan Artzikirolak, kirol edo jarduera eskaintza aniztasunarekin
bat egiten du, joko eta jolasen eskaintza aberastuz.
Artzikirola, “inguru fisiko egonkorreko laguntasun eta aurkakotasunezko jar-
dueren artean” kokatzen da. Kooperazio eta oposiziozko jokoa edo kirola izanik
gainerako antzerako joko eta kirolekin ikusten dugu (aurkaritza joko edo
jolasak, areto futbola, saskibaloia, eskubaloia, errugbia eta gainerako laguntasun
eta aurkakotasunezko jokoak).
Eskola kiroleko hezitzaileek edo begiraleek Artxikiroletik “espero izandako” eragin
pedagogikoak ezagutu eta aztertu behar dituzte sakonki, euren xede hezigarriak
gauzatu ahal izateko: afektiboak, kognitiboak, biologikoak, erabakizkoak eta
erlaziozkoak (1.taula), hau da, gorputz hezkuntzako arlorako espero daitekeenak.
Zer lortu dugu Artzikirolaren praktikarekin, azkenekoz? Hasieran bilaturiko
helburuak edo espero ez genituen ustagabeko helburuak? Gorago aipatutako
30

hauek izan behar dira Eskola Kirol arloko hezitzaileek planteatutako galderak
helburu hezitzaileak lortu nahi izanez gero.
31
Artzikirolak, kirol edo jarduera
eskaintza aniztasunarekin bat
egiten du, joko eta jolasen
eskaintza aberastuz

7
Artzikirolean eskuhartze didaktikoa
Jokoan aritzeko orientabide praktikoak
Edozein jarduera fisikoa, jokoa edo kirola ikasteko, hezitzaileak planteatzen dituen
egoera motorrak, esanguratsuak eta eraginkorrak izan behar dira.
Honela, Artzikirola, aurkaritza jokoa izanik –aurkakotasunezko zein erlkarlaneko
ekintzak tartekatzen dituena–, ikaskuntza-irakaskuntza prozesutik proposatzen
diren egoera motorrak joko honengandik ahalik eta antzerakoenen izan
beharko lirateke.
Artzikirol ikaskuntza-irakaskuntza ibilbide didaktikoa bi ardatz nagusietan oinarrituko
dira: Joko didaktikoak alde batetik eta Artzikirolean oinarritutako joko-jarduerak
(erraztutako edo zaildutako jokoak, eraldutako jokoak, joko egokituak...).
33

Nolanahi ere, joko honetan oinarritutako egoera soziomotorrak (aurkaritza eta
lankidetzako egoerak) eskaini behar dira,motibagarriak, esanguratsuak eta lehen
aipatu den lez eraginkorrak ahal den heinean.
7.1 Joku didaktikoak
BALOI DORREA
• Joko eremua: zabala
eta haundia, eskubaloi
edo areto futboleko zelai
baten neurrikoa.
Antolaketa: 6-8 ikas- •
lez osatutako bi talde
aurrez aurre.
• Materiala: Bi aulki edo bi uztaila, eta artzikirolean erabiltzen den baloia.
• Deskribapena: talde bakoitzeko ikasleek baloia elkarren artean pasatu
eta aulkiaren gainean (uztaila barruan) dagoenari pasatzea izango da
helburua. Helburua lortzen den bakoitzean, puntu bat irabazten du
talde horrek.
Arautegia: baloia duen jokalariak pausu bat besterik eman ahal du.
•
34

Bai baloia duen jokalariari zein aulki gainean dagoen jokalariari ezin
zaio ikutu.
Aldaerak:
- Baloi duen jokalariak pausu bi edo hiru eman ahal ditu.
- Aulkiak erabili ordez, jokalari bat sar dadila uztailean.
HAMAR PASE.
• Joko eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai
baten neurrikoa.
• Antolaketa: 6-8 ikaslez
osatutako bi talde.
Materiala: Artzikiroleko
•
baloia.
Deskribapena: talde ba-
•
koitzeko jokalariak baloia
elkarren artean pasatu,
10 pase lortu arte.10
pase lortzen dituen taldeak puntu bat irabazten du.Beste taldekoak
baloia lapurtzen saiatu behar dira, hamar pase lortu ahal izateko.
Arautegia: baloia duen jokalariak pausu bat besteri eman ahal du.
•
35

Baloia duen jokalariari ezin zaio ikutu. Baloia ezin da 3 segundu baino
gehiago eskuetan eduki.
ATEZAIN MUGIKORRA
• Joko eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai
baten neurrikoa.
Antolaketa: 6-8 ikaslez osatutako bi talde.
• Materiala: Artzikiroleko baloi bat.
Deskribapena: talde bakoitzak zelaiaren erdi batean kokatzen da. Talde
•
bakoitzeko jokalari bat beste taldeko marraren atzekaldean jartzen da,
atezaina, eta alde batetik bestera mugitu ahal da. Bere taldekideek euren
artean paseak eginez atzainari baloia pasatzea izango dute helburu
nagusia.
Arautegia: Baloia duen
•
jokalariak pausu bat besterik
eman ahal du. Baloia
duen jokalariari ezin
zaio ikutu. Baloia ezin da
3 segundu baino gehiago
eskuetan eduki.
36

Aldaerak:
- Baloia duen duen jokalariak pausu bi edo hiru eman ahal ditu.
- Joku eremua txikitzea.
PATATA BEROA
• Joku eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai
baten neurrikoa.
• Antolaketa: 6-8 ikaslez osatutako bi talde.
Materiala: Artzikiroleko baloi bat.
• Deskribapena: talde
bakoitzeko jokalariak baloia
elkarren artean pasatu eta
baloia beste taldeko ateko
marran utzi behar du.
• Arautegia: baloia duen
jokalariak pausu bat besterik
eman ahal du. Baloia duen
jokalariari ezin zaio ikutu.
Baloia ezin da 3 segundu
baino gehiago eskuetan eduki.
37

7.2 Artzikirolean joko-jarduerak
A. Jokalarien arteko harremanen aldaketa
•
•
A.1. Berdintasuneko egoera murriztuak: 2x2, 3x3 eta 4x4ko egoerak
zelai osoan lantzea.
A.2. Nagusitasuneko egoerak: 2x1 (zelai osoan edo zelai erdian),
3x2, 4x3 eta 5x4 zelai osoan bereziki.
B. Espazioa murriztea
Honela, erasotazaileen jarduera zailduko dugu (zelai erdia edo laurdena,
konoak erabilita). Zelai handitzen badugu, ordea, erasotzaileen jarduera
erraztuko dugu (zelai osoa edo hiru laurdena esaterako).
C. Denbora murriztea edo handitzea
Planteatutako eginkizun motorretan denbora murrizteak baldintzatzen du
helburuaren lorpena erabat, horra hor saskibaloiaren adibidea. Denbora
murriztuz gero, ziztubiziko erabakiak hartzen derrigortzen ditugu jokalariak,
akzio motorra arinduz, onerako edo txarrerako.
10, 15, 20 segunduko denborak ematea eginkizun motorrak erabaki ahal
izateko, baldintzatuko du zalantzarik gabe jokalarien jokabide motorra.
38

D. Puntuazio sistemak aldatzea
10 minutuko 6x6ko partida batean, puntuazio sistema aldatzea beste
erronka suertatu daiteke, zangoetako zein eskuetako jaurtiketak sustatzeko:
✔ Bi eskuekin lortzen diren golak bi puntu balioko dute, zangoekin
lortzen direnak ordez, puntu bat.
✔ Zangoekin lortzen diren golak bi punturekin saritzea eta eskuekin
lorzen direnak puntu bat, ordez.
E. Jokalarien rolak eta azpirolak aldatzea
✔ Talde batekoek eskuekin soilik jokatzen duten bitartean, aurkariek
zangoekin jokatu ahal izango dute. Hurrengo partidan rolak aldatuko
dira.
✔ Talde batekoek euren zelai erdian eskuekin(edo zangoekin) soilik
jokatu ahal izatea, eta aurkarien zelaian zangoekin (edo eskuekin)
jokatu ahal izatea.
39

8 Bibliografia
Askoren ArteAn (1988): “Las cuatro esquinas de los juegos”
Agonos. Lleida.
Blázquez D. (1986): “Iniciación a los deportes de equipo”
Martínez Roca. Barcelona.
BAyer C. (1986): “La enseñanza de los juegos deportivos colectivos”
Hispano-Europea. Barcelona.
lAsierrA G. / lAveGA P.: “1015 juegos y formas jugadas de iniciación a los deportes
de equipo”. Vol.1 y 2.
Editorial Paidotribo. Barcelona.
MArtínez De sAntos GorostiAGA r. / BlAnCo ArBe F. J. (2003): “Praxeología motriz
y educación física: Una unidad didáctica de juegos tradicionales en
secundaria obligatoria”. Congreso de la FIEP.
Moreno J.H. (1984): “Análisis de las estructuras del juego deportivo”
Inde publicaciones. Barcelona.
41

PArleBAs P. (2001): “Juegos, deporte y sociedad: léxico de praxeología motriz”
Editorial Paidotribo.
sánCHez BAñuelos F. (1984): “Didáctica de la educación Física y el Deporte”
Gymnos. 1984.
serviCio eDitoriAl De lA uPv-eHu (2003): “Gorputz Hezkuntzaren oinarriak
lehen hezkuntzarako”
urDAnGArin lieBAert C. / etxeBeste oteGi J.(2005): “Euskal Jokoa eta jolasa:
transmitiendo una herencia vasca a partir del juego”
42

Jokalari erasotzailea
aterantz abiatzen da
Paseak egundoko garrantzia
dauka Artzikirolean

Oharrak
44