Estudios de Estufas Mejoradas en Guatemala: RESPIRE y CRECER
Estudios de Estufas Mejoradas en Guatemala: RESPIRE y CRECER
Estudios de Estufas Mejoradas en Guatemala: RESPIRE y CRECER
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Estudios</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Estufas</strong> <strong>Mejoradas</strong> <strong>en</strong> <strong>Guatemala</strong>:<br />
<strong>RESPIRE</strong> y <strong>CRECER</strong><br />
1
Hoy platicamos sobre…<br />
Los antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> <strong>RESPIRE</strong> Y<br />
<strong>CRECER</strong><br />
Los métodos <strong>de</strong> ambos estudios<br />
La contaminación <strong>de</strong>l aire<br />
Los resultados <strong>de</strong> salud<br />
El significado <strong>de</strong> los resultados y el<br />
futuro<br />
2
IRA/<br />
Neumonia<br />
Asma<br />
Bajo peso<br />
al nacer<br />
Mortalidad<br />
neonatal<br />
Enfermada<strong>de</strong>s por las cuales hay<br />
estudios epi<strong>de</strong>miologicos<br />
Enfermedad<br />
pulmonar<br />
cronica<br />
obstructiva<br />
Cancer <strong>de</strong>l<br />
pulmon<br />
Ceguera<br />
(cataratas, trachoma)<br />
Tuberculosis<br />
Enfermadad<br />
cardiovascular?
¿Cuales son los mayores factores relacionados<br />
con IRA?<br />
Cocinando con<br />
combustibles<br />
<strong>de</strong> biomasas?<br />
Contaminación<br />
atmosférica?<br />
Mal Gestión <strong>de</strong><br />
Casos<br />
50%?<br />
Vivi<strong>en</strong>da <strong>en</strong> malas<br />
condiciones<br />
40%?<br />
Bajo peso<br />
al nacer<br />
40%<br />
2-3 millones<br />
<strong>de</strong> muertes <strong>en</strong> niños<br />
con m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> 5 años<br />
Susceptibilidad<br />
g<strong>en</strong>ético?<br />
No vacunas<br />
25-50%<br />
Falta <strong>de</strong> lactancia<br />
10%<br />
Diarrea<br />
20%<br />
Sarampión<br />
10%<br />
Defici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
Zinc<br />
15%<br />
Sólo Estimaciónes Aproximadas
Problemas con Todos los<br />
<strong>Estudios</strong> <strong>de</strong> IRA Previos<br />
Todos eran observacional y el efecto podría ser<br />
<strong>de</strong>bido a asuntos relacionados con la pobreza y<br />
no con la contaminación <strong>de</strong>l aire<br />
Poca (o ninguna) evaluación <strong>de</strong> exposición a la<br />
contaminación <strong>de</strong>l aire<br />
Infecciones respiratorios superiores confundidos<br />
con los inferiores – las superiores son comunes<br />
y no son una am<strong>en</strong>aza a la vida
<strong>RESPIRE</strong>: (<strong>Estudios</strong> aleatorio <strong>de</strong> la exposición a<br />
contaminación intradomiciliar y sus efectos respiratorios)<br />
Fogón tradicional <strong>de</strong> 3<br />
piedras<br />
Plancha estufa para leña con<br />
chim<strong>en</strong>ea
<strong>CRECER</strong>: (<strong>Estudios</strong> <strong>de</strong> la exposición a contaminación<br />
intradomiciliar y sus efectos crónicos <strong>de</strong> asma, alergias, y<br />
crecimieinto)<br />
Fogón tradicional <strong>de</strong> 3<br />
piedras<br />
Plancha estufa para leña con<br />
chim<strong>en</strong>ea
Contaminación<br />
Del Aire<br />
9
¿Que hay <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la casa?<br />
Fogón<br />
Bebe
Otros ambi<strong>en</strong>tes<br />
11
Humo- pequeñas partículas que pue<strong>de</strong>n meterse <strong>en</strong> lo profundo <strong>de</strong> los pulmones<br />
Monoxido <strong>de</strong> Carbono- gas incoloro<br />
que p<strong>en</strong>etra <strong>en</strong> la sangre
Tamaño<br />
<strong>de</strong> un<br />
cabello<br />
Piedras<br />
<strong>de</strong><br />
Ar<strong>en</strong>a<br />
Las partículas son invisibles<br />
Bolitas<br />
De<br />
C<strong>en</strong>iza<br />
Posfai et al. JGR 109:D06213, 2004. 13
¿Cuanto humo pudimos quitar con la<br />
plancha?<br />
¡Lo medimos!<br />
15
Tiempo <strong>en</strong> la cocina :<br />
16
Medidas <strong>de</strong> partículas<br />
17
¿Qué fué lo que <strong>en</strong>contramos?<br />
18
Filtros Colocados <strong>en</strong> algunos hogares<br />
plancha bu<strong>en</strong>a<br />
=limpio<br />
plancha sin mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />
=un poco sucio<br />
con fogón o los dos<br />
=sucio<br />
19
Mean 48 hr CO mg/m3<br />
Medidas <strong>de</strong> monóxido <strong>de</strong> carbono<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
Op<strong>en</strong> FogónFire<br />
Plancha<br />
Kitch<strong>en</strong> Cocina CO Mother Madre CO Nino<br />
Child CO Baby CO
La salud <strong>de</strong> los participantes<br />
21
Como i<strong>de</strong>nificamos<br />
neumonía?<br />
22
Neumonía durante <strong>RESPIRE</strong><br />
270 casos<br />
Neumonia<br />
Planchas<br />
Fogóns Abierto<br />
Humo<br />
Las mejores 50 planchas
Neumonías <strong>en</strong> Niños y Humo<br />
En las casas con fogón los niños tuvieron<br />
neumonía UNA vez <strong>en</strong> 2 años, mi<strong>en</strong>tras<br />
que <strong>en</strong> las casas con plancha con bu<strong>en</strong><br />
mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to la tuvieron tan solo UNA<br />
vez <strong>en</strong> 4 años.
Fogón<br />
En una comunidad……<br />
Plancha bi<strong>en</strong> mant<strong>en</strong>ida<br />
25
Síntomas <strong>de</strong> problemas <strong>de</strong> los<br />
pulmones y <strong>de</strong> las alergias<br />
26
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
durante los últimos 3 meses?<br />
Numero <strong>de</strong> casos ¿Cuales son los síntomas <strong>en</strong> los niños<br />
Silvidos Tos seca por la<br />
noche*<br />
Moquera* Tos frecu<strong>en</strong>te* Tos frecu<strong>en</strong>te<br />
con flemas*<br />
Ronchas*<br />
27
Odds Ratio<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
Probabilidad <strong>de</strong> aparecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> síntomas<br />
respiratorios por usar el fogón<br />
(comparado con uso <strong>de</strong> plancha)<br />
Wheeze Dry cough Runny<br />
Nose<br />
Rash Frequ<strong>en</strong>t<br />
Symptom<br />
Cough<br />
Adjusted for age, season, and SES (maternal education, electricity, latrine, dirt floor).<br />
Phlegm Rhinitis<br />
Silvido Tos Seca Moquera Ronchas Tos Frecu<strong>en</strong>te Flema Rinitis<br />
Sintomas
Humo y Alergias<br />
¿Qué son las alergias?<br />
Es una reacción <strong>de</strong> su cuerpo a una<br />
sustancia <strong>en</strong> el ambi<strong>en</strong>te que su cuerpo<br />
quiere rechazar<br />
¿Será que los niños que crec<strong>en</strong> <strong>en</strong> casas<br />
con planchas son m<strong>en</strong>os alérgicos?<br />
29
Prueba <strong>de</strong> alergias<br />
30
Resultados <strong>de</strong> prueba <strong>de</strong> alergias<br />
31
Prueba <strong>de</strong> los pulmones<br />
32
Prueba <strong>de</strong> Pulmones <strong>en</strong> Mamás<br />
33
¿Porque medimos el crecimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los niños?<br />
34
average z scores<br />
-4 -3 -2 -1 0 1<br />
Trayectoria <strong>de</strong>l crecimi<strong>en</strong>to:<br />
524 <strong>RESPIRE</strong> niños, 0-34 meses<br />
(Usando la refer<strong>en</strong>cia estandard <strong>de</strong> la OMS, 2005)<br />
0 10 20 30 40<br />
age(months)<br />
Edad (meses)<br />
smoothed haz, using lowess smoothed waz, using lowess<br />
smoothed whz, using lowess<br />
<strong>RESPIRE</strong>-<strong>Guatemala</strong><br />
Peso por talla<br />
Peso por edad<br />
Talla por edad
<strong>RESPIRE</strong> Estudio <strong>de</strong>l Corazon<br />
• Las abuelas <strong>de</strong> los niños <strong>de</strong>l estudio que cocinan<br />
diariam<strong>en</strong>te – edad promedio ~48 anos<br />
• 1. Comparación <strong>de</strong> la presión <strong>de</strong> sangre <strong>en</strong>tre las<br />
mujeres que usaron fogón o que usaron plancha<br />
• 2. Comparación <strong>de</strong> la presión <strong>de</strong> sangre <strong>en</strong> la misma<br />
mujer antes y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> obt<strong>en</strong>er la plancha<br />
Medicion <strong>de</strong> presion<br />
<strong>de</strong> Sangre
Resultados <strong>de</strong> Estudio Presion <strong>de</strong><br />
Sangre<br />
1) La presión <strong>de</strong> sangre bajo 3.3 mm <strong>en</strong> las<br />
mujeres que usaron la plancha comparado con<br />
las que usaron el fogón<br />
2) La presión <strong>de</strong> sangre bajo 2 mm <strong>en</strong> las mismas<br />
mujeres cuando se comparó antes y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong><br />
construir la plancha<br />
Estos resultados nos dic<strong>en</strong> que cuando logramos<br />
reducir la exposición al humo po<strong>de</strong>mos reducir<br />
la presión arterial y mejorar la salud <strong>de</strong>l corazón
<strong>CRECER</strong>:<br />
Presión arterial <strong>de</strong> la sangre<br />
¿Será que las mamás jóv<strong>en</strong>es que usan el fogón<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la presión arterial <strong>de</strong> la sangre más alta<br />
que las mamás que usan la plancha?<br />
38
Capacitacion <strong>en</strong> mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />
y limpieza <strong>de</strong> la Plancha
Al final <strong>de</strong> todo …Use su plancha<br />
porque hay…<br />
M<strong>en</strong>os neumonía <strong>en</strong> los niños<br />
M<strong>en</strong>os ronchas el la piel <strong>de</strong> los niños<br />
Mejor crecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los niños<br />
M<strong>en</strong>os tos seca y moquera<br />
M<strong>en</strong>or increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la presión<br />
arterial <strong>en</strong> las señoras <strong>de</strong> edad<br />
40
Al final <strong>de</strong> todo<br />
En ambos grupos…<br />
Asma: muy pocos niños fueron<br />
diagnosticados.<br />
Alergia: la mitad <strong>de</strong> los niños salieron<br />
positivos a alguna <strong>de</strong> las sustancias que<br />
se probaron.<br />
41
Monóxido <strong>de</strong> Carbono y el Chuj<br />
42
¿Se acuerdan<br />
<strong>de</strong> las pláticas<br />
sobre el monóxido<br />
<strong>de</strong>l carbono?<br />
43
Insertar noticias <strong>de</strong>l diario<br />
Tuizacaja, Comitancillo<br />
Febrero, 2010<br />
47
Importancia <strong>de</strong> los <strong>Estudios</strong>...<br />
Revista New Yorker “Hearth Surgery" by Burchard<br />
Bilger, Dec 21, 2009<br />
BBC"Danger Fuels" programa <strong>de</strong> radio, Junio 2007<br />
World Service/One Planet.<br />
Publicaciones vea el website google “Kirk R. Smith<br />
<strong>CRECER</strong>” o http://ehs.sph.berkeley.edu/krsmith/page.asp?id=1<br />
Gobierno <strong>de</strong> India-165 millones estufas mejoradas<br />
Gobierno <strong>de</strong> EEUU-$50 millones <strong>de</strong> dólares<br />
propuestas a la investigaciones <strong>en</strong> estufas<br />
mejoradas…alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l mundo<br />
48
Próximos pasos para nosotros<br />
Estos resultados van a ser pres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> la<br />
Ciudad <strong>de</strong> <strong>Guatemala</strong> <strong>en</strong> la Universidad.<br />
También se harán pres<strong>en</strong>taciones <strong>en</strong><br />
confer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> los Estados Unidos y otros<br />
países <strong>de</strong>l mundo.<br />
Estamos trabajando <strong>en</strong> la búsqueda <strong>de</strong> dinero<br />
para hacer otros proyectos <strong>en</strong> estas comunida<strong>de</strong>s<br />
49
¿Qui<strong>en</strong>es trabajaron con nuestro equipo?<br />
50
¿Qui<strong>en</strong>es trabajaron con nuestro equipo?<br />
51
Gracias por todo!<br />
52
<strong>RESPIRE</strong>: 2002 - 2005<br />
<strong>CRECER</strong>: 2006 - 2010<br />
Universidad <strong>de</strong>l Valle <strong>de</strong> <strong>Guatemala</strong> (UVG)<br />
Universidad <strong>de</strong> California – Berkeley (UCB)<br />
Ministerio <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> <strong>Guatemala</strong><br />
Universidad <strong>de</strong> Liverpool, Inglaterra<br />
Universidad <strong>de</strong> Berg<strong>en</strong>, Noruega<br />
Universidad <strong>de</strong> Harvard<br />
Y otros…
Patrocinadores<br />
United States’ National Institutes of Health (NIH)<br />
Organización Mundial <strong>de</strong> Salud (OMS)<br />
54