23.04.2013 Views

Factores psicosociales que inciden en la reintegración social de tres ...

Factores psicosociales que inciden en la reintegración social de tres ...

Factores psicosociales que inciden en la reintegración social de tres ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

232 TATIANA A. ROMERO RODRÍGUEZ, NATALIA RESTREPO ACUÑA E IVONNE L. DÍAZ<br />

colectivo, y <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s <strong>que</strong> se realizan <strong>en</strong><br />

conjunto cotidianam<strong>en</strong>te. Asimismo, existe<br />

una valoración positiva hacia el patio, <strong>en</strong><br />

don<strong>de</strong> se consi<strong>de</strong>ra <strong>que</strong>, se manti<strong>en</strong>e una bu<strong>en</strong>a<br />

conviv<strong>en</strong>cia gracias a <strong>la</strong>s normas <strong>que</strong> el colectivo<br />

hace cumplir, <strong>la</strong>s cuales ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como objetivo el<br />

bi<strong>en</strong> común.<br />

Por otro <strong>la</strong>do, cabe resaltar <strong>que</strong> el patio<br />

9 es reconocido y d<strong>en</strong>ominado como el <strong>de</strong><br />

los “paracos”, aspecto <strong>que</strong> d<strong>en</strong>ota cómo los<br />

antiguos integrantes <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s AUC se<br />

id<strong>en</strong>tifican no con un grupo <strong>en</strong> particu<strong>la</strong>r, sino<br />

con todos los grupos paramilitares, los cuales al<br />

parecer cumplían <strong>la</strong> misma función. Igualm<strong>en</strong>te,<br />

<strong>la</strong> disciplina y el ord<strong>en</strong> son características <strong>que</strong><br />

tanto <strong>en</strong> el patio como <strong>en</strong> el grupo armado ilegal<br />

son valoradas como positivas.<br />

Como se observa anteriorm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> cada<br />

patio se conserva una id<strong>en</strong>tidad <strong>social</strong> <strong>que</strong><br />

correspon<strong>de</strong> a <strong>la</strong> <strong>de</strong>l grupo armado ilegal,<br />

<strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia estos subgrupos hac<strong>en</strong> una<br />

categorización <strong>social</strong> <strong>de</strong> los internos, don<strong>de</strong><br />

seña<strong>la</strong>n como difer<strong>en</strong>tes a a<strong>que</strong>llos <strong>que</strong> ingresan<br />

por <strong>de</strong>litos <strong>que</strong> no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con el conflicto<br />

armado, <strong>de</strong>finiéndolos como <strong>de</strong>lincu<strong>en</strong>tes<br />

comunes, ratas y vio<strong>la</strong>dores, sobre los cuales se<br />

pres<strong>en</strong>tan estereotipos, prejuicios y <strong>en</strong> algunos<br />

casos discriminación.<br />

Lo <strong>que</strong> Ruiz (2007a y 2007b) <strong>en</strong>contró <strong>en</strong><br />

sus investigaciones sobre <strong>la</strong> cultura carce<strong>la</strong>ria,<br />

<strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te estudio se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra re<strong>la</strong>cionada<br />

con <strong>la</strong> id<strong>en</strong>tidad <strong>de</strong> los grupos armados ilegales<br />

d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong> cárcel, ya <strong>que</strong> es una prolongación<br />

<strong>de</strong> los códigos, valores, normas, cre<strong>en</strong>cias y<br />

actitu<strong>de</strong>s propias <strong>de</strong> <strong>la</strong> organización.<br />

Las funciones <strong>que</strong> realiza <strong>la</strong> fuerza, el comité<br />

y el colectivo d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l patio correspon<strong>de</strong>ría<br />

realizar<strong>la</strong>s al Inpec, puesto <strong>que</strong> ellos facilitan<br />

el ord<strong>en</strong>, <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> viol<strong>en</strong>cia física<br />

y <strong>la</strong> coordinación <strong>de</strong> los internos para mejorar<br />

<strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong>l espacio físico <strong>de</strong>l patio y<br />

realizar activida<strong>de</strong>s conjuntas.<br />

De acuerdo con lo <strong>en</strong>contrado, respecto a<br />

<strong>la</strong> similitud <strong>de</strong> <strong>la</strong> dinámica <strong>de</strong>l grupo armado<br />

ilegal y <strong>la</strong> <strong>de</strong>l patio, se pue<strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntear <strong>que</strong> <strong>la</strong><br />

organización ilegal configura una estructura<br />

y dinámica sólida <strong>en</strong> el grupo <strong>que</strong> establece<br />

unos patrones <strong>de</strong> comportami<strong>en</strong>to, <strong>que</strong> al ser<br />

interiorizados por los individuos pued<strong>en</strong> llegar a<br />

reproducirlo sin necesidad <strong>de</strong> estar directam<strong>en</strong>te<br />

insertos <strong>en</strong> ellos.<br />

En conclusión, se cuestiona <strong>la</strong> prisión <strong>en</strong><br />

cuanto a su propósito, por un <strong>la</strong>do, <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción<br />

con el primer factor <strong>de</strong> percepción <strong>de</strong>l conflicto<br />

armado, <strong>en</strong> los <strong>tres</strong> sujetos se observa el uso<br />

<strong>de</strong> un discurso político y <strong>social</strong> <strong>que</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su<br />

percepción, legitima sus acciones <strong>en</strong> el conflicto<br />

armado, es <strong>de</strong>cir, por el <strong>la</strong>do <strong>de</strong> los sujetos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s guerril<strong>la</strong>s, se c<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> <strong>la</strong> situación <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sigualdad <strong>social</strong>, el monopolio político y <strong>la</strong><br />

corrupción <strong>de</strong>l Estado, y por parte <strong>de</strong>l sujeto <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s AUC, <strong>la</strong> lucha antiguerril<strong>la</strong> <strong>en</strong> alianza con<br />

algunos miembros <strong>de</strong>l Ejército, <strong>la</strong> apropiación<br />

<strong>de</strong> tierras y po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>l narcotráfico <strong>en</strong> el conflicto,<br />

son argum<strong>en</strong>tos <strong>que</strong> dan orig<strong>en</strong> y manti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>l<br />

mismo, lo cual es coher<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a acerca <strong>de</strong><br />

<strong>que</strong> <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> discurso <strong>social</strong> y/o político<br />

dificulta el proceso <strong>de</strong> <strong>reintegración</strong> <strong>social</strong>. Sin<br />

embargo, se consi<strong>de</strong>ra necesario ampliar <strong>la</strong><br />

perspectiva <strong>de</strong> esta i<strong>de</strong>a, ya <strong>que</strong> <strong>la</strong> percepción<br />

<strong>que</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> sobre el conflicto armado, contemp<strong>la</strong><br />

otros aspectos <strong>que</strong> <strong>de</strong> igual forma, afectan<br />

negativam<strong>en</strong>te el proceso <strong>de</strong> <strong>reintegración</strong>,<br />

como son <strong>la</strong>s lógicas <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ganza y aspectos<br />

económicos-lucrativos <strong>que</strong> promuev<strong>en</strong> el<br />

conflicto. En este s<strong>en</strong>tido el conjunto <strong>de</strong> i<strong>de</strong>as<br />

<strong>que</strong> <strong>en</strong>marcan <strong>la</strong> percepción sobre el conflicto<br />

armado por parte <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong>l pres<strong>en</strong>te<br />

estudio, reflejan situaciones como <strong>la</strong> <strong>de</strong>sigualdad<br />

<strong>social</strong>, <strong>la</strong> po<strong>la</strong>rización <strong>de</strong> <strong>la</strong> política y el carácter<br />

lucrativo <strong>de</strong>l conflicto <strong>que</strong> innegablem<strong>en</strong>te se<br />

manti<strong>en</strong><strong>en</strong> y <strong>que</strong> cada vez se agudizan más, lo<br />

cual refuerza e influye <strong>en</strong> <strong>la</strong> motivación <strong>de</strong> seguir<br />

t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do vínculos con los grupos armados. Y por<br />

otro <strong>la</strong>do, se confirma <strong>que</strong> <strong>la</strong> reproducción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

dinámica grupal <strong>de</strong>l grupo armado ilegal d<strong>en</strong>tro<br />

<strong>de</strong>l patio dificulta el proceso <strong>de</strong> Reintegración<br />

Social. Es <strong>de</strong>cir, el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> re<strong>la</strong>ciones<br />

verticales <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r-sumisión, <strong>la</strong>s normas<br />

rígidas, <strong>la</strong>s sanciones negativas y <strong>de</strong>siguales, <strong>la</strong><br />

continuación <strong>de</strong> <strong>la</strong> id<strong>en</strong>tidad colectiva <strong>que</strong> los<br />

id<strong>en</strong>tifica con el grupo armado ilegal, <strong>que</strong> a su vez<br />

g<strong>en</strong>era estereotipos, prejuicios y discriminación,<br />

impid<strong>en</strong> a los miembros <strong>de</strong> los grupos armados

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!