13.05.2013 Views

Conductas antisociales y delictivas en adolescentes infractores y no ...

Conductas antisociales y delictivas en adolescentes infractores y no ...

Conductas antisociales y delictivas en adolescentes infractores y no ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

204 ANA MARÍA SANABRIA Y ANA FERNANDA URIBE RODRÍGUEZ<br />

of biological and evolutionary differ<strong>en</strong>ces which could be affecting the expression of this type of<br />

behavior and therefore the preparation of prev<strong>en</strong>tion programs, bearing in mind its progressive nature<br />

and some groups which are persist<strong>en</strong>t over time.<br />

Key words: criminal conduct, antisocial conduct, adolesc<strong>en</strong>ce, off<strong>en</strong>der and <strong>no</strong>n-off<strong>en</strong>der.<br />

Resumo<br />

Se estudam as manifestações da conduta anti-social e delitiva em dois grupos de adolesc<strong>en</strong>tes hom<strong>en</strong>s<br />

e mulheres <strong>en</strong>tre os 12 e os 18 a<strong>no</strong>s de idade. A mostra esteve conformada por 179 adolesc<strong>en</strong>tes, 72<br />

infratores de lei e 107 não infratores. A idade média da amostra foi de 15.0 a<strong>no</strong>s, com um desvio<br />

standard de 1.828. Os resultados mostram que existem difer<strong>en</strong>ças na freqüência de comportam<strong>en</strong>tos<br />

anti-sociais e comportam<strong>en</strong>tos delitivos <strong>en</strong>tre os dois grupos de adolesc<strong>en</strong>tes. Os adolesc<strong>en</strong>tes não<br />

infratores informaram uma maior freqüência de condutas anti-sociais e delitivas em comparação com<br />

os infratores. Quanto à idade se observa que existem difer<strong>en</strong>ças significativas <strong>en</strong>tre os adolesc<strong>en</strong>tes<br />

de 12 a 13 a<strong>no</strong>s e os adolesc<strong>en</strong>tes de 16 a 17 a<strong>no</strong>s e 18 a<strong>no</strong>s, s<strong>en</strong>do os últimos que mais apres<strong>en</strong>taram<br />

estes comportam<strong>en</strong>tos; dados que mostram o início cedo e progressivo do comportam<strong>en</strong>to. Os varões<br />

adolesc<strong>en</strong>tes apres<strong>en</strong>tam uma meia maior na conduta anti-social e na conduta delitiva comparada<br />

com as mulheres, com difer<strong>en</strong>ças estatisticam<strong>en</strong>te significativas. Se sugere levar em conta em<br />

estudos similares difer<strong>en</strong>ças biológicas e evolutivas que possam estar influindo na manifestação<br />

destes tipos de comportam<strong>en</strong>tos e em conseqüência a geração de programas que possam prev<strong>en</strong>ir sua<br />

manifestação, levando em conta seu caráter progressivo e em alguns grupos persist<strong>en</strong>te <strong>no</strong> tempo.<br />

Palavras chave: conduta delitiva, conduta anti-social, adolescência, infrator e não infrator.<br />

Introducción<br />

Tradicionalm<strong>en</strong>te, la adolesc<strong>en</strong>cia ha<br />

repres<strong>en</strong>tado un periodo crítico <strong>en</strong> el inicio y/o<br />

increm<strong>en</strong>to de problemas del comportami<strong>en</strong>to,<br />

específicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el antisocial y delictivo,<br />

temas que atra<strong>en</strong> el interés de los ci<strong>en</strong>tíficos.<br />

Este interés se exti<strong>en</strong>de si se cu<strong>en</strong>tan los últimos<br />

datos de preval<strong>en</strong>cia de la población adolesc<strong>en</strong>te<br />

colombiana. En ésta se observa, por ejemplo, que<br />

<strong>en</strong> la última década se han duplicado los casos<br />

de conductas <strong>delictivas</strong> emitidas por jóv<strong>en</strong>es<br />

m<strong>en</strong>ores de 18 años (cada hora, cinco m<strong>en</strong>ores<br />

son det<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> el país, 2007, marzo 08).<br />

En Colombia, la Procuraduría G<strong>en</strong>eral de la<br />

Nación (2007) reportó, <strong>en</strong> el año 1998, 18.784<br />

actos delictivos emitidos por m<strong>en</strong>ores de 18 años.<br />

En el año 2008, según el Instituto Colombia<strong>no</strong> de<br />

Bi<strong>en</strong>estar Familiar [ICBF] se cometieron más de<br />

29.000 actos delictivos, <strong>en</strong>tre ellos homicidios y<br />

hurtos por parte de m<strong>en</strong>ores de edad (2009). En<br />

Santiago de Cali, <strong>en</strong> el año 2003, hubo 3.677<br />

jóv<strong>en</strong>es que pres<strong>en</strong>taron conductas <strong>delictivas</strong>,<br />

si<strong>en</strong>do el hurto el acto delictivo más preval<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> ambos sexos (Sanabria y Uribe, 2007).<br />

En el año 2005, <strong>en</strong> esta misma ciudad, 4.066<br />

jóv<strong>en</strong>es m<strong>en</strong>ores de edad fueron det<strong>en</strong>idos por<br />

emitir difer<strong>en</strong>tes actos delictivos (Procuraduría<br />

G<strong>en</strong>eral de la Nación, 2007)).<br />

La alta participación de jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong> actos<br />

<strong>antisociales</strong> y delictivos es una am<strong>en</strong>aza pot<strong>en</strong>cial<br />

para el desarrollo individual, social y económico<br />

de un país (Morales, 2008; Organización<br />

Mundial de la Salud [OMS], 2003). Un costo<br />

individual por el aislami<strong>en</strong>to y el rechazo<br />

social al que se v<strong>en</strong> expuestos los jóv<strong>en</strong>es<br />

delincu<strong>en</strong>tes. Adicionalm<strong>en</strong>te, los jóv<strong>en</strong>es con<br />

estas características atraviesan sin éxito por los<br />

procesos de educación formal, debido a ello se<br />

involucran <strong>en</strong> actividades marginales y de alto<br />

riesgo psicosocial (Moffitt y Caspi, 2001).<br />

El costo de la delincu<strong>en</strong>cia implica familias<br />

desintegradas y relaciones y valores, <strong>en</strong> el<br />

núcleo familiar, deteriorados; jóv<strong>en</strong>es muertos<br />

prematuram<strong>en</strong>te, y con ello, pérdida del capital<br />

huma<strong>no</strong> y de vidas humanas productivas, y un<br />

precio económico debido a la alta y costosa

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!