Lassi dieđut, muitalusat, vástádusat ja rávvagat ... - ČálliidLágádus
Lassi dieđut, muitalusat, vástádusat ja rávvagat ... - ČálliidLágádus
Lassi dieđut, muitalusat, vástádusat ja rávvagat ... - ČálliidLágádus
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OVTTAS - Sirkumpolára eamiálbmogat <strong>ja</strong> sin<br />
oskkoldagat<br />
Oahppogirji s 5 – 13 Sirkumpolára- dahje árktalaš guovlu <strong>ja</strong><br />
eamiálbmogat<br />
Árktalaš sátni lea vuolgán greikka sánis “arktos” mii mearkkaša guovža. Árktalaš guovlu lea<br />
davvipola birra. Árktalaš guovllu sáhttá defineret máŋgga láhkai, muhto lea dat eatnamat <strong>ja</strong><br />
ábit mat leat davvipola birra. Dán oktavuođas leat mii válljen defineret buot dan mii lea<br />
davábealde ordarájá, árktalaš guovlun.<br />
Eanaspáppas leat guokte pola, davvipola <strong>ja</strong> máttapola. Davvipola lea jikŋon áhpi man birra<br />
lea eana. Dáppe deaivvadit Eurohpá, Asia <strong>ja</strong> Amerihkká. Áiggiid čađa leat stuorra <strong>ja</strong> fámolaš<br />
riikkat nu mo Amerihkká, Ruošša <strong>ja</strong> Dánmárku/Norga “váldán” alcceseaset guovlluid <strong>ja</strong><br />
nammadan dan iežaset guovlun. Buot riggodagat šadde sin. Davvipola lea eanaš áhpi, <strong>ja</strong> eana<br />
mii doppe gávdno lea stuorra oassi gokčon assás jieŋain. Kalaallit Nunaat lea máilmmi<br />
stuorámus suolu <strong>ja</strong> jiekŋa gokčá 80 % eatnamis. Máttapola lea eana man birra orru áhpi.<br />
Máttapola lea beali stuorát go davvipola.<br />
Davábealde sirkumpolára rieggá lea permajiekŋa. Dat mearkkaša ahte sihke Kanadas,<br />
Alaskas, Sibirjjás, Kolas, Sámis <strong>ja</strong> Kalaallit Nunaatas lea permaeana mii ii goasse saŋa.<br />
Eanabajoš lea asehaš <strong>ja</strong> šattut mat dan oanehis geasis šaddet lea vuollegaččat <strong>ja</strong> eai nu ollu<br />
šlá<strong>ja</strong>t ge. Beaivváš čuvge guovllu olles geasi, <strong>ja</strong> danne lea buorre šaddu oanehis áiggis.<br />
Nu mo šattut, leat maiddái eallit heivehuvvon dán guvlui. Datte eai leat ollu šlá<strong>ja</strong>t. Rieban,<br />
gumpe, geatki, albbas, jiekŋaguovža, guovža, moskkus, bohccot, smávit ciebanat (gnagere)<br />
nu go sáhpán, buoidda, neahti, loktet bures buolaš guovlluin.<br />
28
Change language