You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Rekomendasaun Prioritária<br />
8. <strong>Relatóriu</strong> ida-ne’e apela <strong>ba</strong> forsa seguransa atu aselera investigasaun <strong>ba</strong>inhira simu tiha keixa<br />
no hala’o medida dixiplinár internu ho rigór konforme regra transparénsia no padraun no mós atu<br />
buka mekanizmu responsabilizasaun judisiál <strong>ba</strong>inhira forsa seguransa sira komete krime. Sujere<br />
mós implementasaun imediatu ho regra rigorozu ho relasaun <strong>ba</strong> kontrolu regulár <strong>ba</strong> kilat iha estasaun<br />
polísia iha nível nasionál no distritál no kumpre padraun direitus umanus internasionál.<br />
9. Enkoraja Ministériu Justisa atu kontinua implementa rekomendasaun hosi relatóriu ICNA,<br />
liuliu rekomendasaun sira ne’ebé halo <strong>ba</strong> igualdade iha asesu <strong>ba</strong> justisa. Fó rekursu natoon atu<br />
implementa mekanizmu protesaun <strong>ba</strong> testemuña ne’ebé tama ona iha lejizlasaun no lei violénsia<br />
doméstika, tenki sai hanesan prioridade aas ida. <strong>Relatóriu</strong> ne’e nota katak ministériu ida-ne’e tenki<br />
asegura rekursus natoon no vontade polítika atu apoia mekanizmu responsabilizasaun nian, ne’ebé<br />
inklui maibé la limitadu <strong>ba</strong> prosesu kazu 2006 sira no sira ne’ebé SCIT rekomenda.<br />
10. Parlamentu mós hetan rekomendasaun atu prioratiza konkluzaun <strong>ba</strong> enkuadramentu legál, liuliu<br />
adosaun <strong>ba</strong> lejizlasaun ne’ebé bele proteje feto, la<strong>ba</strong>rik no ema iha área rurál nia direitu. <strong>Relatóriu</strong><br />
mós defende kria programa reparasaun nasionál <strong>ba</strong> vítima sira hosi violasaun grave direitus umanus<br />
hosi 1974 to’o 1999.<br />
11. Sosiedade sivíl no komunidade doadór simu rekomendasaun atu hadi’a efetividade iha formasaun<br />
no fó apoiu <strong>ba</strong> forsa seguransa sira no buka dalan atu fó observasaun sivíl, <strong>ba</strong>inhira fasilita konsulta<br />
no apoia inisiativa lejizlativa sira, ne’ebé inklui projetu-lei <strong>kona</strong>-<strong>ba</strong> reparasaun.<br />
12. Ikusliu, relatóriu ne’e apela <strong>ba</strong> Prezidente no Governu atu esplora posibilidade ho Indonézia hodi<br />
hadi’a responsabilidade, hatutan tan <strong>ba</strong> pás no rekonsiliasaun, iha Timor-Leste iha futuru. <strong>Relatóriu</strong><br />
ne’e mós sujere implementasaun <strong>ba</strong> mekanizmu atu asegura katak prosesu indultu komplementa<br />
esforsu atu estabelese regra lei nian no halo tuir beibeik matadalan internasionál sira.<br />
<strong>Relatóriu</strong> <strong>kona</strong>-<strong>ba</strong> <strong>Direitus</strong> <strong>Umanus</strong> 5