Infocom - Τεύχος 204

POINT OF VIEW Φοβού

POINT OF VIEW Φοβού τις μηχανές και ευφυΐαν φέρουσες! γράφει ο Γιάννης Ριζόπουλος Τελικά, να φοβάται κανείς ή να μη φοβάται; Να ανησυχεί για τις εκπληκτικές προόδους που έχουν σημειωθεί στην τεχνητή ευφυΐα των τόσων υπολογιστών που μας περιβάλλουν ή όχι; Να τρέμει μήπως έρθει η μέρα (στην εποχή μας, άραγε; ή σ’ εκείνη των παιδιών μας, που θα μας κατηγορούν ότι δεν κάναμε τίποτα για να προλάβουμε το κακό, όταν έπρεπε;) που οι «μηχανές» θα καταδυναστεύσουν τον κόσμο, καταπώς έγραφαν (και γράφουν, ακόμα) κάμποσοι συγγραφείς διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας; Κανείς δεν ξέρει και δεν μπορεί να προβλέψει μετά λόγου γνώσεως, όμως, ο «καυγάς» καλά κρατεί! Πριν από λίγες ημέρες, στα τέλη του Γενάρη, ο πολύς Μπιλ Γκέιτς ήρθε να ρίξει το δικό του μεγάλο ειδικό βάρος στην πλάστιγγα των κρίσεων, δηλώνοντας ορθά-κοφτά ότι το ΑΙ (από τα αρχικά του Artificial Intelligence) αποτελεί όντως εν δυνάμει απειλή για την ανθρωπότητα. Το οξύμωρο είναι ότι μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα, ακριβώς αντίθετη (δηλ. ότι το ΑΙ δεν αποτελεί θεμελιωδώς απειλή) ήταν η γνώμη του Έρικ Χόρβιτζ, υπεύθυνου ερευνών της Microsoft, ο οποίος αποκάλυψε ότι το ένα τέταρτο των ερευνητών του τμήματός του (το οποίο δημιούργησε, μεταξύ άλλων, τη διάσημη και ομιλούσα «έξυπνη» ψηφιακή βοηθό, Cortana) εργάζονται σήμερα για να προετοιμάσουν τις εξελίξεις σ’ αυτόν τον τομέα, τα επόμενα χρόνια... Ο ιστορικός ιδρυτής της μεγάλης εταιρίας, πάντως, ανησυχεί για τη σούπερ-ευφυΐα των υπολογιστών, την οποία βλέπει να αναπτύσσεται σε κάμποσα χρόνια από τώρα και αφού θα έχουμε, προηγουμένως, περάσει από ένα στάδιο (άραγε, το σημερινό; ή άντε, το αυριανό;) που οι μηχανές θα κάνουν πολλά για λογαριασμό μας, χωρίς η τόση ευφυΐα να είναι απαραίτητη. Αυτό ο κ. Γκέιτς το βλέπει θετικά, αρκεί να το διαχειριστούμε σωστά. Όμως, αν αλλάξουν τα πράγματα, στις επόμενες δεκαετίες, και αυξηθεί η ευφυΐα των μηχανών, ο ίδιος «δεν μπορεί παρά να συνταχθεί με τον γνωστό εφευρέτη και επιχειρηματία Έλον Μασκ» (επίσης ανησυχούντα, όπως κι ο φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, παλιότερα, που έκανε λόγο περί του τέλους του ανθρώπινου γένους) - απορεί, μάλιστα, που δε συμμερίζονται κι άλλοι αυτή την άποψη... Ο βραβευμένος για την εργασία του στο χώρο του ΑΙ, πάντως, Έρικ Χόρβιτζ, δεν παύει να διακηρύττει πως, αν λάβουμε τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης τέτοιων συστημάτων, όχι μόνο δεν θα κινδυνέψει το ανθρώπινο γένος, αλλά «στο τέλος θα μπορέσουμε να δρέψουμε απίστευτα οφέλη από τους καρπούς της τεχνητής ευφυΐας σε κάθε έκφανση της ζωής μας, από την επιστήμη ως την εκπαίδευση κι από την οικονομία ως την καθημερινή ζωή». Άλλοι ερευνητές, πάντως, δεν συμμερίζονται την αισιοδοξία του, αν και οι δικοί τους φόβοι δεν έχουν τόσο σχέση με ρομπότ-φονιάδες, όσο με ρομπότ-εργάτες, που θα αφήσουν εκατομμύρια ανθρώπους... χωρίς δουλειά! Εκεί, στην τρομερή ανεργία, εντοπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα από τη μελλοντικά ευρύτατη χρήση του ΑΙ, ο Άντριου Νγκ, κορυφαίος επιστήμονας στο Baidu (το αντίστοιχο Google της 4 infocom•03•15

Κίνας, για όσους δεν το ξέρουν), που εξέφρασε κι αυτός, στη διάρκεια πρόσφατου συνεδρίου, την (πιο πεζή, σίγουρα...) ανησυχία του, κυρίως για τον οικονομικό (και κοινωνικό, αν μου επιτρέπετε εμένα να προσθέσω) αντίκτυπο της προόδου στη μετάδοση της γνώσης και την αυξημένη ευφυΐα των υπολογιστών. Για να «εικονογραφήσει» δε, καλύτερα την άποψή του έφερε σαν παράδειγμα την υπαρκτή και σήμερα δυνατότητα κανονικής κυκλοφορίας στους δρόμους αυτόνομων/ προγραμματιζόμενων αυτοκινήτων, λέγοντας πως «αν κάποτε καταφέρουμε να κατασκευάσουμε αυτόνομα φορτηγά, αυτό δεν σημαίνει πως κάποια εκατομμύρια φορτηγατζήδες θα πρέπει να ψάξουν άλλη δουλειά;» Βέβαια, αυτό που δεν λέει ο κ. Νγκ και που ξέρουμε ότι συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν, όταν επικρατεί μια μεγάλη τεχνολογική επανάσταση, είναι πως κάποια επαγγέλματα μοιραία χάνονται κάτω από τις «ρόδες» της προόδου, όμως ταυτόχρονα κάποια άλλα «αναδύονται»... Οι φορτηγατζήδες, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να γίνουν (ίσως όχι οι ίδιοι, αλλά κάποιοι άλλοι, μάλλον νεότεροι - γιατί όχι, τα παιδιά τους;) διαχειριστές στόλου οχημάτων, προγραμματιστές και μηχανικοί υπολογιστών με ειδικότητα στις γεοχωρικές εφαρμογές κ.ά. ειδικότητες, που σίγουρα θα χρειαστούν μελλοντικά, αν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα. Ίσως να υπάρξουν κάποιες «απώλειες», λόγω της ταχύτητας με την οποία θα αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού, αλλά στο τέλος θα επανέλθει η ισορροπία. Κάποιες άλλες «Κασσάνδρες» φοβούνται ακόμα χειρότερα, με αφορμή το γεγονός ότι μικρά και μεγάλα ρομπότ μπορούν πλέον και «μαθαίνουν», ενώ αρχίζουν να καταλαβαίνουν την ανθρώπινη γλώσσα, απαντούν αλλά και την μεταφράζουν σε «γλώσσα μηχανής», η οποία περιλαμβάνει τις αναγκαίες για τη λειτουργία τους εντολές. Μάλιστα, στη διάρκεια σχετικού συνεδρίου, ανακοινώθηκε από εκπροσώπους της εταιρίας Jibo ότι σύντομα θα βγάλουν στην αγορά ομώνυμο με την εταιρία ρομπότ, που θα είναι ένας «παιχνιδιάρης» οικιακός βοηθός, το πρώτο του είδους που απευθύνεται σε απλούς καταναλωτές, οι οποίοι θα μπορούν να του δίνουν εντολές, μιλώντας του όπως σε έναν «κανονικό» υπηρέτη. Να το δούμε κι αυτό, λοιπόν! Να δούμε την «επέλαση» στα σπίτια μας των ρομπότ-βοηθών ή συντρόφων ηλικιωμένων, που μάλλον θα είναι εντελώς διαφορετικά από τα μεγάλα βιομηχανικά ρομπότ των εργοστασίων αυτοκινήτων και οικιακών συσκευών που ξέρουμε ή κάποιων άλλων πιο σύγχρονων ρομποτικών συστημάτων, τα οποία ως τώρα έκαναν (και συνεχίζουν να κάνουν) για λογαριασμό των ανθρώπων τα τρία D: Dangerous - Dull - Dirty, δηλ. όλες τις επικίνδυνες, τις βαρετές και τις βρώμικες δουλειές. Κι είναι στο χέρι μας να τους μάθουμε μονάχα αυτά που πρέπει να ξέρουν για να κάνουν καλά τη δουλειά που θα τους αναθέσουμε -όποια κι αν είναι αυτή- και τίποτα περισσότερο. Ας ευχόμαστε, όμως, παράλληλα, κι ας προσέχουμε (γιατί οι ευχές μάλλον δεν φτάνουν) να μην πέσουν σε κακόβουλους «δασκάλους», που θα προσπαθήσουν να αξιοποιήσουν την τεχνητή ευφυΐα τους, για αλλότριους σκοπούς. infocom•03•15 5