Infocom - Τεύχος 207

POINT OF VIEW Ένας

POINT OF VIEW Ένας νέος, γενναίος, διάφανος κόσμος... γράφει ο Γιάννης Ριζόπουλος Ο Τζορτζ Όργουελ έγραψε το καλύτερο έργο του, το πασίγνωστο «1984» το 1949. Ο Άλντους Χάξλεϊ έγραψε τον «Νέο, γενναίο κόσμο» (Brave new world), λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1931. Και τα δυο έργα -εμβληματικά για μια ολόκληρη εποχή, που συνδέθηκαν άρρηκτα με τους συγγραφείς τους- μοιράζονται μια φοβική άποψη για το μέλλον. Στο ένα, ο Μεγάλος Αδελφός παρακολουθεί τους πάντες και τα πάντα σε ένα αστυνομικό κράτος, στο άλλο η άσκηση έντονης ψυχολογικής πίεσης, η κατά διαταγήν μάθηση στη διάρκεια του ύπνου και οι επεμβατικές τεχνολογίες ανθρώπινης και ζωικής αναπαραγωγής δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Φυσικά, τα δυο βιβλία περιέγραφαν πριν από επτά και οκτώ δεκαετίες μια αρκούντως φανταστική κατάσταση, με στόχο να περάσουν σημαντικά φιλοσοφικά μηνύματα - κάτι που αναμφισβήτητα το πέτυχαν. Όμως, έπειτα από τόσα χρόνια αυτές οι -όχι και τόσο ευχάριστες- «προφητείες» τους άρχισαν πια να γίνονται πραγματικότητα. Κι αυτό συμβαίνει πλέον σε μεγάλο βαθμό στις μέρες μας... Ποιός αμφιβάλλει πως ο Μεγάλος Αδελφός σήμερα λέγεται NSA συν κάμποσες άλλες μυστικές (ή κρατικές, τέλος πάντων) υπηρεσίες, που παρακολουθούν κατά βούληση και με χρήση υψηλής τεχνολογίας τις επικοινωνίες και τις κινήσεις μας, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις περί προστασίας του προσωπικού απορρήτου; Κι ακόμα, ποιός πείθεται πως το «δικαίωμα στη λήθη» που εξασφάλισε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Ένωση από τη Google για τους πολίτες των 28 χωρών-μελών της, σ’ ό,τι αφορά στην αναζήτηση «ατυχών» προσωπικών στοιχείων τους, θα ισχύσει σε απόλυτο βαθμό στην πράξη; Άλλωστε, η συγκεκριμένη μπορεί να είναι η μεγαλύτερη, αλλά δεν είναι η μόνη μηχανή αναζήτησης στο Διαδίκτυο... Τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά και στο χώρο εργασίας, όπως φρόντισε να μας θυμίσει πρόσφατα το αμερικανικό Dark reading, που κι αυτό κάνει τις προφητείες του - αλλά προφανώς με έναν πολύ πιο κοντινό ορίζοντα, αφού δεν αναφέρεται στο τι θα γίνει σε κάποιες δεκαετίες, αλλά στα επόμενα μόλις χρόνια, αν δεν γίνεται ήδη σήμερα... Έτσι, περιγράφει ως υπόθεση εργασίας μια εγγύς τεχνολογική πραγματικότητα, στην οποία οι πυτζάμες μας θα είναι στην πραγματικότητα φορετοί υπολογιστές: θα μας ξυπνάνε με μια γλυκιά δόνηση τη σωστή ώρα, θα μετράνε τους βιολογικούς μας δείκτες όταν κοιμόμαστε και θα μας δίνουν συμβουλές ευεξίας. Όπως θα είναι και τα σακάκια μας, που θα ελέγχουν ακόμα και την καφετιέρα, ώστε ο καφές να είναι έτοιμος και ζεστός στην ώρα του, θα «μιλάνε» με την τροχαία ενημερώνοντάς μας για την κίνηση και θα ειδοποιούν για τα καθημερινά ραντεβού. Βέβαια, σ’ εκείνη την όχι και τόσο μακρινή εποχή, το σημερινό μπλέξιμο του προσωπικού με τον επαγγελματικό χώρο μάλλον θα έχει επιδεινωθεί σε σχέση με σήμερα 4 infocom•06•15

(σαφής προπομπός του, η ολοένα επεκτεινόμενη πολιτική του Bring Your Own Device στο γραφείο) και ανάλογη θα είναι η κατάσταση σ’ ό,τι αφορά στο προσωπικό μας απόρρητο στο χώρο δουλειάς... Ήδη, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, η πρόσβαση στο Internet είχε γίνει εκ των ων ουκ άνευ για κάθε εργαζόμενο στο δυτικό κόσμο - μόνο, που μαζί με τα της δουλειάς του, δεν παρέλειπε να κοιτάζει κλεφτά τις ειδήσεις της ημέρας, να αγοράζει από ηλεκτρονικά καταστήματα, να πληρώνει τους λογαριασμούς του με e-banking και τόσα άλλα, που επιτάχυναν τη σύγκλιση της προσωπικής με την επαγγελματική ζωή, παρόλα τα αρνητικά, όπως η μείωση της παραγωγικότητας, τα θέματα νομικής ευθύνης, ακόμα και η αύξηση των κυβερνοαπειλών. Η 11η Σεπτεμβρίου ήρθε να ανατρέψει πολλά, καθώς το θέμα της ασφάλειας πήρε ξεχωριστή σημασία, πολύ περισσότερο όταν οι κίνδυνοι πολλαπλασιάστηκαν με τη διάδοση των κοινωνικών δικτύων, το δικτυακό νέφος (λέγε με cloud) και την πρόσβαση στα εταιρικά δίκτυα μέσω κινητών. Το αντίμετρο, αναμενόμενο: αυξανόμενη παρέμβαση της εργοδοσίας ακόμα και σε προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων, της τεχνολογίας επιτρεπούσης... Κι ίσως να μην είναι οι μόνοι: πριν από μερικές εβδομάδες, οι New York Times ανέφεραν ότι η NSA -που λέγαμε και παραπάνω- «θερίζει» με τον προηγμένο τεχνολογικά εξοπλισμό της τις επικοινωνίες μέσω Internet (οι οποίες στην πράξη αποδεικνύονται see-through), «κλέβοντας» εικόνες με το επιχείρημα ότι η ανάλυση προσώπων θα τη βοηθήσει στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Κι οι εργοδότες, όμως, έχουν κάποια δικαιώματα ελέγχου (στις ΗΠΑ, ειδικά, έχουν και με το νόμο!) της δικτυακής συμπεριφοράς των εργαζομέων τους - η περίπτωση Σνόουντεν απλώς ενεργοποίησε περισσότερο τα ανακλαστικά τους... Από την άλλη πλευρά, προκάλεσε την έγκαιρη επέμβαση των θεσμικών φορέων, ώστε να διαφυλαχτεί το προσωπικό απόρρητο με τις λιγότερες δυνατές απώλειες - η Ευρώπη, για παράδειγμα, βρίσκεται σ’ αυτόν τον τομέα σε πολύ καλύτερη μοίρα από άλλες περιοχές... Πού πάνε, λοιπόν, τα πράγματα; Πόσο θα συνεχιστεί αυτή η διελκυστίνδα των δυο πλευρών; Πώς θα ισορροπήσουν δικαιώματα και υποχρεώσεις; Η πρόβλεψη του Dark reading είναι ότι η τεχνολογία θα δώσει κι εδώ τη λύση, χωρίζοντας (θα είναι με μια κίνηση του χεριού; Ένα πλήκτρο; Κάποια στιγμή θα βρεθεί ο πιο πρόσφορος τρόπος!) τα εν οίκω από τα εν δήμω, την προσωπική πληροφορία από την επαγγελματική, έστω κι αν στο Διαδίκτυο ο τόπος και ο χρόνος είναι κοινοί για όλους και δεν ορίζονται όπως στον φυσικό κόσμο... Έως ότου γίνει αυτό, όμως, και επαληθευτεί η πρόβλεψη, καλό είναι να έχουμε το νου μας στο τι λέμε και τι κάνουμε, γενικώς, όταν βρισκόμαστε online, είτε από τον υπολογιστή είτε από το tablet ή το κινητό... infocom•06•15 5