Infocom - ΤΕΥΧΟΣ 233

SOCI-TECH

SOCI-TECH Κάνοντας το ρίσκο ευκαιρία Γράφει η Χριστίνα Πατσιούρα Όλες οι σχετικές έρευνες επιβεβαιώνουν πως η ασφάλεια είναι η σημαντικότερη αιτία ανησυχίας για τους χρήστες του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT - Internet of Things). Σε αυτό συμπεριλαμβάνουμε το κάθε Έξυπνο-κάτι, τα Έξυπνα Σπίτια, τα Εξυπνα Προϊόντα, τις Έξυπνες Πόλεις, γενικά τις λεγόμενες Αναδυόμενες Τεχνολογίες (Emerging Technologies), σημειώνοντας πως το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι αναφέρονται σε συστήματα που αξιοποιούν όγκους δεδομένων πολλών άλλων διαφορετικών συστημάτων. Για παράδειγμα, μία πλατφόρμα ΙοΤ για το Έξυπνο Σπίτι εμπλέκεται με τις υπόλοιπες Έξυπνες Συσκευές του σπιτιού, κουζίνα, ψυγείο, κτλ., το Έξυπνο Αυτοκίνητο, το δίκτυο του ρεύματος, το δίκτυο των καμερών ασφαλείας του σπιτιού, την Έξυπνη Τηλεόραση, κτλ. Έτσι κάθε ελάττωμα που θα επιτρέψει μία παραβίαση σε ένα από αυτά τα συστήματα, μπορεί να προσβάλλει και τα υπόλοιπα, κάτι που έχει καταγραφεί ουκ ολίγες φορές στο πρόσφατο παρελθόν των λεγόμενων κυβερνοεπιθέσεων. Παρεμπιπτόντως, αυτή τη στιγμή, οι διάφορες κυβερνοεπιθέσεις που γίνονται είναι τα συχνότερα περιστατικά εγκλήματος από όλες τις άλλες μορφές εγκλήματος μαζί. Αντίστοιχες ανησυχίες εκτείνονται και για όλες τις εφαρμο- γές των Έξυπνων Κινητών, στα οποία κοινοποιούμε οικειοθελώς πολλά -μα πάρα πολλά- στοιχεία για την καθημερινότητα και την προσωπική μας ζωή, μοιράζοντας δεδομένα σε εταιρείες που ούτε φανταζόμαστε πως αξιοποιούνται έπειτα, αλλά και στα συστήματα της λεγόμενης τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία μπορούν να δέχονται, να αποθηκεύουν και να επεξεργάζονται πολλά δεδομένα, με βάση τα οποία μαθαίνουν να ενεργούν σύμφωνα με τις ανάγκες μας σε συγκεκριμένες συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως τα αυτοοδηγούμενα οχήματα, π.χ. ΙΧ, φορτηγά σε αποθήκες, εργοτάξια, κ.λπ. Αν η ασφάλεια (security) αυτών των συστημάτων αναδεικνύεται σαν κορυφαίο ζήτημα για τις εταιρείες και τις κοινωνίες μας, το λεγόμενο privacy λοιπόν (δεν υπάρχει δόκιμος όρος για την «ιδιωτικότητα»), αποτελεί κορυφαίο ζήτημα για τους καταναλωτές. Σε ποιον δίνω τα δεδομένα μου, πότε και για ποιο σκοπό, ποιος τελικά έχει την ευθύνη και ποιος είναι υπόλογος καθ’ολη τη διαδικασία εκτέλεσης αυτών των εφαρμογών, καθώς και ποιος τελικά κατέχει τα δεδομένα που τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης «μαθαίνουν», είναι ζητήματα ανοιχτά, αφορώντας επίσης την πλευρά των καταναλωτών όπως και αυτή των εταιρειών. 30 infocom•11•17

Στην πλευρά των καταναλωτών παρακολουθούμε με ενδιαφέρον την εκδήλωση πρωτοβουλιών τύπου “the right to be forgotten”, ή την πρωτοβουλία “my data movement”, σαν προσπάθειες να υψωθούν προστασίες και αντιστάσεις στην επέλαση του κόσμου των δεδομένων. Στην πλευρά των εταιρειών, πέραν από προσπάθειες εμπορικής “αξιοποίησης” των δεδομένων που διαμοιράζουν οι καταναλωτές, έχει ενδιαφέρον να σταθούμε στη δυνατότητα των εταιρειών να μετατρέψουν όλες αυτές τις πηγές ασάφειας περί διαχείρισης των δεδομένων - και άρα πηγές ρίσκου - σε επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις ίδιες και προστιθέμενη αξία για τους πελάτες τους. Κρίνοντας λοιπόν πως η τεχνολογία, με αργούς ή πιο γρήγορους ρυθμούς, τελικά θα προχωρήσει και θα πετύχει την ευρύτερη υιοθέτηση της από τους καταναλωτές, θα προτείναμε στις διάφορες εταιρείες τα εξής: • Αφ’ενός να σκεφτούν πολύ σοβαρά πριν λάβουν αποφάσεις για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, τα οποία περιλαμβάνουν τις εν λόγω τεχνολογίες, και οι οποίες αποφάσεις εκτείνονται και πέραν του παραδοσιακού σχεδιασμού και στρατηγικής, τόσο χρονικά αλλά και στα διάφορα πεδία δράσης τους. • Αφ’ετέρου να εξερευνήσουν τις δυνατότητες που έχουν για να αντιμετωπίσουν αυτή την αβεβαιότητα, προσφέροντας λύσεις για τους πελάτες τους, δηλαδή να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία. Αρχικά, ας πάρουμε το παράδειγμα μίας εταιρείας που αποφασίζει να ενσωματώσει συστήματα παρακολούθησης των πλυντηρίων που πουλά, έτσι ώστε να γνωρίζει την κατάσταση των συσκευών, την ανάγκη συντήρησης τους, και την ακριβή χρήση που κάνουν οι πελάτες της, αφού έχουν αγοράσει το πλυντήριο. Μία σειρά στρατηγικών -το τονίζουμε- αποφάσεων που θα πρέπει να λάβει μεταξύ άλλων είναι: • Θα επιτρέπεται στον πελάτη να βλέπει τα δεδομένα που καταχωρώ εγώ ως εταιρεία γι’ αυτόν; • Θα είναι διαθέσιμα αυτά δημόσια ή όχι - έστω και ανώνυμα; • Ποια από τα χαρακτηριστικά του πελάτη θα πρέπει και επιτρέπεται να καταχωρούνται μαζί με τα δεδομένα περί της χρήσης που κάνει στο προϊόν; • Θα επιτρέπεται η δημόσια αξιολόγηση του προϊόντος; • Είναι η τιμή του προϊόντος προκαθορισμένη ή θα εξαρ- τάται το τελικό της ύψος από τη χρήση που κάνει ο κάθε πελάτης; • Θα εμείνουμε στα παραδοσιακά βιομηχανικά σχέδια για το προϊόν ή, εκμεταλλευόμενοι τον πλέον διαθέσιμο δίαυλο ανταλλαγής δεδομένων που έχουμε με τον κάθε πελάτη, θα προσφέρουμε και εξατομικευμένα χαρακτηριστικά στα προϊόντα μας; Πώς θα μπορέσουν τώρα οι εταιρείες να μετατρέψουν την αβεβαιότητα και τη δυσπιστία που θα αυξάνεται προς τις έξυπνες τεχνολογίες σε ευκαιρία να προσφέρουν περισσότερη αξία στους πελάτες τους; Ο προφανής τρόπος είναι η δραστηριοποίηση στους κλάδους εκείνους που κατασκευάζουν συστήματα ασφαλείας για την τεχνολογία, είτε σε επίπεδο δικτύων, είτε σε επίπεδο συσκευών, τόσο στην πρόληψη όσο και στη διαχείριση προβλημάτων και κρίσεων. Άλλος τρόπος θα ήταν μέσω της προσφοράς / πρόσθεσης έξυπνων χαρακτηριστικών στα υπάρχοντα έξυπνα προϊόντα ή και τα αντίστοιχα πακέτα δεδομένων. Στο παράδειγμα των έξυπνων σπιτιών που αναφέραμε πιο πάνω, μία τέτοια λύση θα ήταν για παράδειγμα η προσφορά μίας διεπαφής όπου ο χρήστης θα μπορεί να ελέγχει ποιες συσκευές είναι ή όχι συνδεδεμένες. Καταλήγοντας, υπάρχουν λοιπόν πολλά σημεία τριβών των εταιρειών με τους πελάτες, αλλά και τις διάφορες ρυθμιστικές αρχές, με αφορμή τις λεγόμενες «αναδυόμενες τεχνολογίες», οι οποίες έχουν στο επίκεντρο της λειτουργίας τους τη διαχείριση μεγάλου όγκου προσωπικών δεδομένων. Πολλοί, ορμώμενοι από το πολιτικό τους ένστικτο, σπεύδουν να λάβουν μεριά στην αντιπαράθεση ελεύθερης αγοράς και καινοτομίας εναντίον της ρυθμισμένης αγοράς για την προστασία των δικαιωμάτων. Είναι χρήσιμες, πράγματι, αυτές οι όψεις, ωστόσο δεν αρκούν. Ο κόσμος παραέχει γίνει σύνθετος και πολύπλοκος για αφορισμούς, και η κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά. Αν δούμε τις περιπτώσεις του Uber και του (Taxi)Beat από τη μεριά της όμοιας τεχνολογίας στην οποία βασίζονται, θα διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις ως προς τις συνέπειες που επιφέρουν στην αγορά, και άρα χρήζουν διαφορετικής αξιολόγησης. Το σίγουρο είναι ότι η αβεβαιότητα που συνοδεύει την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, αν ιδωθεί σωστά, μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις εταιρείες ώστε να κερδίσουν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, αρκεί να σκεφτούν έξυπνα και να προσφέρουν ευελιξία -ελευθερία επιλογώνστους πελάτες τους. infocom•11•17 31