Hoe perfect is ons taalsysteem? - Rijksuniversiteit Groningen

plaats van op basis van eigenschappen van de parser. Deze suggestie zal in paragraaf 5
worden uitgewerkt. Maar eerst zullen we een korte uitleg geven van Optimality Theory.
4. Optimality Theory
Volgens Optimality Theory (OT) (Prince en Smolensky 1993/2004, 1997) is een
grammatica een verzameling beperkingen (constraints) op mogelijke outputs. De output
van een grammatica kan een zin zijn. In dat geval wordt de grammatica gebruikt vanuit
het sprekersperspectief. De input is dan een gegeven betekenis, en de output is de
optimale vorm voor die betekenis. De output van een grammatica kan ook een betekenis
zijn. In dat geval wordt de grammatica gebruikt vanuit het luisteraarsperspectief. De input
is dan een gehoorde zin, en de output de optimale betekenis voor die zin. De optimale
output (hetzij een vorm, hetzij een betekenis) wordt gedefinieerd als de output die het
beste gehoorzaamt aan de gehele verzameling van constraints. Hoewel die constraints
strijdig met elkaar kunnen zijn, worden dergelijke conflicten opgelost doordat constraints
in OT kunnen verschillen in sterkte. Wanneer het onmogelijk is om aan alle constraints te
gehoorzamen, dan is het belangrijker om aan een sterkere constraint te gehoorzamen dan
aan een zwakkere. Het gevolg is dat constraints in OT schendbaar zijn. Een welgevormde
zin of een geprefereerde betekenis hoeft hierdoor niet perfect aan alle constraints te
gehoorzamen, maar slechts beter dan de concurrerende vormen of betekenissen.
4.1 Optimalisatie
Sprekers van een taal weten hoe woorden in hun taal in lettergrepen kunnen worden
ingedeeld. Wat zou een spreker doen met de klankenreeks /batak/? Volgens OT kan dit
gemodelleerd worden als een proces van optimalisatie. Het ongestructureerde woord
vormt de input voor dit proces van optimalisatie. Op basis van deze input genereert de
generator GEN alle mogelijke outputkandidaten, dat wil zeggen alle mogelijke manieren
waarop dit ongestructureerde woord in lettergrepen kan worden ingedeeld. In
onderstaande OT-tableau is een aantal van deze in principe oneindige verzameling van
kandidaten gegeven in de eerste kolom: ba.tak, ba.ta, bat en ba. (een punt geeft hier de
lettergreepgrens weer).
Input: /batak/ NOCODA PARSE
ba.tak *!
ba.ta *
bat *! **
ba **!*
Tableau 1: De optimale vorm in OT
De evaluator (EVAL), die bestaat uit de geordende verzameling van constraints, evalueert
de kandidaten aan de hand van deze constraints. Onze sterk vereenvoudigde grammatica
9