Evaluatie van de nota Duurzame gewasbescherming

28
4 Resultaten en analyse
In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek beschreven, uitgewerkt en geanalyseerd. De
voornaamste bronnen die hiervoor zijn gebruikt zijn: de beschikbare nalevingsrapportages van de AID
(paragraaf 4.2), jaarverslagen AID (paragraaf 4.3) en interviews in combinatie met eventueel beschikbare
rapportages van een aantal waterschappen (paragraaf 4.5). Daarnaast wordt in dit hoofdstuk de ontwikkeling
in de handhaving weergegeven (paragraaf 4.1) en wat er door de AID en waterschappen wordt
gedaan met betrekking tot voorlichting en communicatie (paragraaf 4.4). Ten slotte worden alle resultaten
van de verschillende bronnen geanalyseerd (paragraaf 4.6).
4.1 Algemeen
4.1.1 Handhaving tussen 1998 en 2010
In 1998 richtten de controles, zowel bedrijfs- als heterdaadcontroles, van de AID op het gebied van gewasbescherming
zich vooral op akkerbouw- en bloembollenbedrijven. Ook aan fruitteeltbedrijven is altijd
aandacht besteed en later ook de sierteelt. Bedrijven in de boomkwekerij en glastuinbouw werden in verhouding
nauwelijks gecontroleerd. Deze bedrijven werden alleen projectmatig gecontroleerd. Tijdens de
controles ging het vaak om de juiste toepassing van middelen, het correct reinigen van machines en fust
en het beschikken over een spuitlicentie. Het type controle in 1998 was vooral de toepassingscontrole
ofwel de heterdaadcontrole. Dit is een zeer arbeidsintensieve manier van controleren omdat er alleen gecontroleerd
kan worden als er daadwerkelijk gespoten wordt op het land.
In 2000-2001 is daar verandering in gekomen. De controles van de AID werden meer en meer gebaseerd
op een risicoanalyse. Er werd eerst een analyse gemaakt van de bedrijven en sectoren waarin de
kans op een overtreding het grootst is. Bij die bedrijven werd dan juist gecontroleerd. Zo werd de kans op
het constateren van een overtreding vergroot evenals de effectiviteit van de controles.
Met de invoering van de Nota Zicht op gezonde teelt en later de Nota Duurzame gewasbescherming,
en het Lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV) in 2001 werd de aandacht van de AID deels verlegd
van residuen van gewasbeschermingsmiddelen op voedingsproducten naar de emissie van gewasbeschermingsmiddelen
naar het oppervlaktewater. Doel van de nota en het LOTV was immers het beperken
van de milieubelasting als gevolg van gewasbeschermingsmiddelen.
In de jaren na 2001 is de AID steeds minder toepassingscontroles gaan uitvoeren en steeds meer controles
op basis van risicoanalyses. Ook deden de combicontroles hun intrede waarbij ook de naleving van
andere regelgeving wordt nagegaan (onder andere mestwetgeving). De AID ging samenwerken met andere
controle-instanties om zo de controles effectiever te maken. Tijdens een bedrijfscontrole wordt nu op
veel meer punten gecontroleerd, zodat er minder inspecteurs bij de bedrijven langs hoeven te gaan. Dit
zorgt voor een kostenbesparing bij de controle-instanties en de ondernemer krijgt minder vaak controleurs
op het bedrijf (verlaging lasten bij het bedrijfsleven).
De laatste jaren is naast de controles op basis van risicoanalyse de voorlichting en communicatie een
belangrijk punt geworden. Voorlichting is een steeds belangrijker onderdeel van en tijdens controles geworden.
De AID besteedt ook veel tijd en aandacht aan het houden van diverse voorlichtingsactiviteiten.
Ook de terugkoppeling van evaluatieresultaten naar de sectoren is in dit verband belangrijk. Dit heeft als
doel de ondernemer bewust te maken van zijn plichten op het gebied van gewasbescherming. De AID verwacht
dat hier een preventieve werking vanuit gaat, zodat het naleefgedrag onder de gebruikers steeds
beter wordt. In die zin is de AID naast handhaver ook steeds meer meedenker geworden.
Ook de waterschappen hebben een handhavende taak ten aanzien van het Wgb. Het aandachtsveld van
de waterschappen is met name de vergunningen en het LOTV terwijl de NVWA naast perceelcontroles ook
de naleving van andere wetgeving controleert. Wanneer het waterschap een overtreding constateert, bij-