PDF Tussentijds 2007/2 - Stichting De Werkende Mens

osse brandweerwagen rond 1970, Foto uit de collectie van de osse brandweer
Brandweer in Oss 250 jaar, hoe kom
je dat te weten?
De exacte datum van het begin van de georganiseerde
brandbestrijding in Oss, 6 juni 1757, is al door Jan Cunen
naar boven gehaald tijdens zijn werkzaamheden als
gemeentearchivaris.
In 1982 werd het 225-jarig bestaan hiervan herdacht met
een tentoonstelling in wat nu het Museum Jan Cunen
heet en de uitgave van een boekje door John van Zuijlen
en Ton Angenent. Ook dit jubileum werd toen luisterrijk
gevierd. Het 250-jarig kroonjaar mocht dan ook beslist
niet onopgemerkt voorbij gaan.
Het begin in Oss
Op 6 juni 1757 werd in Oss het Reglement ter voorkoming
van brand uitgevaardigd door het gemeentebestuur.
Directe aanleiding hiervoor vormde de grote
stadsbrand van 26 april 1751 die 2/3 van het centrum en
1/3 van de hele gemeente had verwoest. Ook het toenmalige
kerkgebouw, op de plek waar nu de Grote Kerk staat,
was flink beschadigd. De brandweer uit Den Bosch kon
pas op de tweede dag van deze ramp aanwezig zijn. (De
afstand Oss-Den Bosch kon toen nog niet zo snel overbrugd
worden, red.)
Dit alles vormde voor het gemeentebestuur de aanleiding
om een brandspuit aan te schaffen en 7 mensen te
benoemen die voor de brandbestrijding verantwoordelijk
waren. Dit waren veelal ambachtslieden, zoals een smid,
koperslager en timmerman. De brandweerorganisatie
werd daarna steeds uitgebreider, naarmate de gemeente
meer bebouwd werd.
Oss was relatief laat met de georganiseerde brandbestrijding.
In Nederland was in de loop van de 17e eeuw al op
steeds meer plaatsen de brandbestrijding georganiseerd.
Voor die periode werd brand gezien als een straf van God.
Mensen die dan toevallig in de buurt waren, hadden de
verplichting te helpen bij de bestrijding van de brand.
Veelal werd de brandhaard niet bestreden maar werd
vooral geprobeerd om te voorkomen dat de brand zich
zou uitbreiden.
De kans op uitbreiding van de brand was in de late
Middeleeuwen aanzienlijk. Door de opkomende handel
en nijverheid waren er steeds meer steden ontstaan met
over het algemeen houten huizen. Een schoorsteen was
er meestal niet; een gat in het dak diende voor de afvoer
van de rookt. Daarbij moet men bedenken dat er veel
beroepen waren, waar met open vuur werd gewerkt, zoals
tussentijds 2 jaargang 13
3