Snoek Hoveniers Magazine - Makkelijke Moestuin

noek.
het magazine van de snoek groep september 2012
Tuinarchitect Piet Oudolf:
Natuur als
inspiratiebron
Makkelijke Moestuin:
Kinderlijk
eenvoudig
tuinieren
Groen Loont! Douwe Snoek:
‘Wat eerst een
kostenpost leek,
bleek juist te lonen’

inhoud.
4. Kort nieuws
6. Getemde natuur
Interview met tuinarchitect Piet Oudolf
9. Samenwerking Caparis-Snoek Hoveniers
9. Column Gienus Reurink
10. De strakke structuur
van It Wiid en Parc Emslandermeer
12. Groene kunst ‘Het hart van de Andes’
14. Voel je goed in het groen!
Interview met biologe Kim van der Leest
16. Groen Loont!
Interview met Douwe Snoek
18. Kinderlijk eenvoudig tuinieren
in de Makkelijke Moestuin
20. Walbeschoeiing met de hele buurt
22. ‘Snoek Hoveniers heeft goede
mensen aan het werk!’
Klant aan het woord
‘Snoek’ is het relatiemagazine van Snoek Hoveniers.
Redactie en bladmanagement: Narvic inhoudgevers
Fotografie: Fazzi Fotografie e.a.
Vormgeving: Jan Robert Mink/Aldenkamp Communicatie
snoek. online bekijken
of delen?
snoek. september 2012

Droom
ik droom dat er wat groen zou zijn
waar ik mij neer kan leggen
waar ik luist’rend naar de zomerwind
iets van een diepe stilte vind
waar ‘k niets meer hoef te zeggen
Toon Hermans
Uit: Liggen in het Gras
4.

Grondlegger Germ Snoek:
‘We doen
dingen
die niet
iedereen
verwacht
van een
hovenier’
Hij is de grondlegger van Snoek
Hoveniers: Germ Snoek begon zijn
bedrijf in 1979. Na een kortstondige
carrière als vrachtwagenchauffeur
kwam hij in de gemeentelijke
plantsoenendienst terecht. “Het vak
kreeg me in de greep, ik wilde er
meer mee doen en heb toen, naast
mijn werk, een hoveniersopleiding
gevolgd. Daarna ben ik gestart met
Snoek Hoveniers.”
Het bedrijf groeide snel. Al gauw
liepen er dertig werknemers rond.
Zestien jaar geleden kwam, na een
overname, de vestiging in Nieuw-
Dordrecht erbij. Zijn twee zoons
maken inmiddels ook deel uit van
het bedrijf. Zoon Douwe is directeur
en opereert vanuit Grou terwijl Germ
vanuit Nieuw-Dordrecht actief is.
En zoon Berend is hoofduitvoerder.
Is het karakter van het bedrijf in de
loop van al die jaren veranderd? Germ
Snoek: “We zijn al lang niet ‘alleen
maar’ hovenier. We doen eigenlijk
álles, van recreatie tot asfaltering,
en van bestrating en beschoeiing
tot aan gladheidsbestrijding. We
pakken echt alles aan.” Dat werd uit
nood geboren: “ Wanneer je je zuiver
toelegt op het hoveniersvak dan
zitten de jongens in de winter stil.
Dan zoek je naar verbreding. We doen
dingen die niet iedereen verwacht
van een hovenier. Soms vraag je je
weleens af of de bedrijfsnaam nog
wel klopt. Maar onze opdrachtgevers
kennen ons, die weten dat wel. En
nieuwe opdrachtgevers zijn ook vaak
heel snel op de hoogte.”
Wereldprimeur:
Eerste
haagknipper
met GPSsysteem
Een jaar geleden gaf directeur Germ
Snoek opdracht tot het ontwikkelen
van de modernste haagknipper
van Nederland. Het is de eerste
haagknipper die uitgerust wordt met
een GPS-systeem. De hele winter
heeft een team van Snoek Hoveniers
gewerkt aan de uitwerking van het
project. Germ Snoek: “Met deze
met GPS uitgeruste haagknipper
zijn we in staat om precisiewerk te
leveren. Wanneer je nu een haag
van 400 meter moet knippen is het
onmogelijk om deze over de hele
lengte mooi vlak te krijgen. Met
deze moderne haagknipper heb
je over een lengte van 400 meter
een afwijking van slechts enkele
centimeters. We zijn als groenbedrijf
altijd met innovatie bezig, we zijn
gericht op de toekomst. Met deze
moderne haagknipper maken we
een flinke kwaliteitsslag en kunnen
we nog secuurder en beter ons werk
doen.”
Snoek Hoveniers ontving voor dit
project WBSO-subsidie van het
Ministerie van Economische Zaken,
Landbouw en Innovatie. Met de
subsidie ondersteunt het ministerie
ondernemers met de financiering van
innovatieve projecten.
Natuurlijke
speelplek
voor kinderopvang
in
Grou en
Leeuwarden
Sinds kort kunnen de kinderen van
het kinderdagverblijf in Grou en
Leeuwarden zich heerlijk uitleven op
hun nieuwe natuurlijke speelplek. Die
speelplekken zijn aangelegd door
Snoek Hoveniers. “De natuurlijke
speelplek sluit naadloos aan op
onze campagne Groen Loont”,
aldus Douwe Snoek, directeur van
Snoek Hoveniers. “Een groene,
natuurlijke speelomgeving is goed
voor kinderen: het prikkelt de
fantasie, het is goed voor motorische
ontwikkeling en het is een medicijn
tegen obesitas.” Het ontwerp is van
de hand van buroBlad, het ontwerp-
en adviesbureau voor de groene,
natuurlijke buitenspeelruimte.
Beide plekken worden aangelegd in
opdracht van Stichting Kinderopvang
Friesland. “Op de meeste
speelplekken zie je een verharde
pleinen, een zandbak en een paar
toestellen en daar worden kinderen
geacht om te spelen”, aldus Peter
Doornenbal, landschapsontwerper
en mede-eigenaar bij buroBlad.
“Wij draaien het om, we zorgen
voor een natuurlijke omgeving in de
vorm van groen en beplanting, een
avontuurlijke omgeving in de vorm
van heuvels waar kinderen van af
kunnen rollen. Hier krijgen kinderen
van nature al prikkels om te spelen.
Als we toestellen plaatsen zorgen we
voor een natuurlijke uitstraling, veelal
in houtkleuren.”
snoek. september 2012

6.
Getemde
natuur
InTErvIEW MET TUInarchITEcT PIET OUDOLf
Elke tuinliefhebber kent hem. Hij
behoort tot de meest invloedrijke tuinen
landschapsontwerpers ter wereld.
In de jaren zeventig verwisselde Piet
Oudolf de ‘aangeharkte’ wat al te
gecultiveerde tuin voor de natuurlijke
stijl waarin vaste planten, siergrassen
en bolgewassen het hele jaar door de
hoofdrol spelen. Tuinen met de natuur
als inspiratiebron.
De natuur is uw
inspiratiebron,
op welke manier?
“Het is niet zo dat ik dagelijks bezig
ben met ‘natuur’ maar onbewust zijn
mijn ideeën wel afkomstig van de
natuur. Van een herinnering of een
belevenis. De traditionele manier
van ontwerpen beviel me op een
gegeven moment niet langer. Ik
zocht naar meer ruimte voor emotie,
spontaniteit, levendigheid.”
Wat is het verschil
tussen traditioneel en
natuurlijk tuinieren?
“In een traditionele tuin werd iets dat
uitgebloeid is vervangen. Je zette
wat potten met bloemen neer en die
moesten dan gaan bloeien. Het hele
jaar door draag je dingen aan om te

zorgen dat de tuin er goed uit blijft
zien. Maar iets hoeft niet te bloeien
om mooi te zijn, uitgebloeid kan ook
mooi zijn. In de tradiotionele tuin is
alles strak gegroepeerd, alles staat
stijf in groepen. Ik streef meer naar
een ecologische esthetische beleving.
Een tuin moet dynamiek hebben,
de compositie, het geheel, moet
kloppen.”
Waarom spreekt het
concept van de niet
aangeharkte ‘wilde
tuin’ mensen zo aan?
“Het is geen wildernis, planten zijn
niet ‘wild’. Het is een gecontroleerde
omgeving. Het lijkt misschien op
natuur maar dat is het niet. Wanneer
je daadwerkelijk in de natuur bent
dan zie je het verschil onmiddellijk.
Piet Oudolf ontving vele
internationale Awards voor
zijn werken. Bij een breed
publiek werd hij bekend door
zijn ontwerp voor the Gardens
of Rememberance in New
York (2003-2005). Die tuinen
betonen eer aan de slachtoffers
van 9/11 en hun familieleden.
Ook verwierf hij faam met het
beplantingsconcept voor de
High Line in New York: hij liet
zich hiervoor inspireren door
de overwoekering van oude
treinsporen.
Maar het herinnert ons aan natuur,
het is als het ware getemde natuur,
dat is wat ons raakt. Om dat effect
te bereiken ben ik specifiek in mijn
plantenkeuze. Ik kies niet voor
overgecultiveerde planten en
bloemen maar zoek bewust naar
planten die zich door alle seizoenen
heen goed gedragen en die goed
combineren.”
Kan iedereen het
concept voor de
natuurlijke tuin
toepassen, ook voor
onze eigen privé-
en bedrijfstuinen?
“Natuurlijk kan dat. Maar je moet
wel weten wat je doet, een grondige
plantenkennis is onontbeerlijk. Je
moet alles van planten weten: hoe
het groeit, hoe en wanneer het bloeit,
hoe lang het wordt en of het al of
niet woekert. En: komen ze goed de
seizoenen door? Voor elk seizoen zijn
er bepaalde planten die een nadruk
kunnen leggen op het beeld van de
tuin. Een tuin moet in mei, juni , juli
en augustus interessant zijn. Dat lukt
je niet met drie planten, je hebt een
grote diversiteit nodig.”
Anderen vergelijken
uw werk met kunst.
“Ik noem het zelf geen kunst. Ik
probeer iets moois te maken in de
openbare ruimte, iets toe te voegen
aan die ruimte. Mensen hebben
behoefte aan openbare groene
ruimten waar ze zich zich prettig
voelen. Ik probeer iets te vatten in
emotie, ik probeer mensen te raken.
Een tuin kan een bepaald bewustzijn
creëren: je ziet iets wat je daarvoor
niet zag. Wanneer je een tuin
betreedt moet je het gevoel hebben
dat je verder wil, je wil weten hoe het
er verderop uitziet. Een tuin moet
nieuwsgierig maken.”
De privétuin (4.000 m²) van Piet
en zijn vrouw Anja Oudolf, aan
de Broekstraat in Hummelo,
is op bepaalde tijden open voor
publiek. Piet Oudolf werkt
hier sinds 1982, hier proeft hij
combinaties van planten voor.
Jarenlang runden de Oudolfs ook
een kwekerij waar ze planten en
grassen kweekten. De kwekerij is
sinds november 2010 gesloten.
Wilt u een bezoek brengen aan
de privétuin van Piet en Anja
Oudolf? Informatie over de
openingstijden kunt u vinden op
www.oudolf.com
snoek. september 2012

8.
DE bIjzOnDErE TUInEn van PIET OUDOLf
Spectaculair: The high Line in new York
Grote foto: de privétuin van Piet en anja Oudolf

actueel.
particuliere als zakelijke klanten. We
Spring-
plank
naar
regulier
werk
‘Mooi om voor een
echt hovenierbedrijf
te werken’
In 1998 kwam Michel van Halteren in de
WSW terecht. Altijd werkte hij al in de
groenvoorziening en ook bij Caparis ging
hij aan de slag in het groen. Sinds april
werkt Michel van Halteren voor Caparis-
Snoek Hoveniers. Het moet uiteindelijk
de springplank worden naar de reguliere
arbeidsmarkt.
Je hebt altijd al in het groen
gewerkt, wat trekt je daarin
aan?
“Ik heb nooit anders gewild. Op mijn
dertiende wilde ik al tuinman worden, nu
op mijn 42e ben ik dat nog steeds. Ik houd
van de vrijheid en werk graag buiten. Als
ik binnen moet blijven krijg ik het gevoel
dat de zuurstof op is.”
Hoe ziet je werkdag eruit?
“Om kwart over zes stap ik in de bus dan
haal ik mijn vier vaste ploegmaten op.
We doen onderhoudswerk voor zowel
Michel van Halteren
doen alles wat nodig is: knippen, snoeien,
schoffelen. We werken tot 17.00 uur door,
dan zet ik iedereen weer af met de bus.”
Wat is het verschil tussen je
huidige werk en het werken
voor Caparis?
“In beide gevallen is het gewoon werk
en dat moet gebeuren. Maar Snoek is
een commercieel bedrijf, efficiency is dus
belangrijk. Wanneer je materialen nodig
hebt is dat veel sneller geregeld dan bij
Caparis. Maar ook het werktempo ligt
een stuk hoger. Dat is wennen. Ander
verschil is dat je meer vrijheid hebt. Bij
Caparis kwamen ze wel drie of vier keer
op een dag kijken, hier krijgen we meer
verantwoordelijkheid.”
Hoe bevalt het?
“Het is mooi om voor een echt
hovenierbedrijf te mogen werken.”
Hoe kijk je naar de
toekomst?
“Positief. Ik hoop door te kunnen groeien
in het bedrijf, in welke richting weet
ik nog niet. Ik heb lage en middelbare
landbouwschool gedaan en diverse
opleidingen (meewerkend voorman)
bij Caparis. Maar je moet doorlopend
bijscholen om de werkzaamheden te
mogen blijven verrichten. En dat is wat ik
ook graag wil.”
De regelgeving rondom de
sociale werkvoorziening wordt
aangescherpt. Meer mensen
moeten direct aan het werk binnen
het bedrijfsleven. Reden voor
Caparis, werkgever voor mensen
met een afstand tot de reguliere
arbeidsmarkt, en Snoek Hoveniers
om de handen ineen te slaan.
Sinds april zijn 25 mensen van
Caparis aan de slag onder de vlag
van Caparis-Snoek Hoveniers. Ze
werken in ploegen van vijf met een
meewerkend voorman van Snoek.
Alle medewerkers krijgen een
individueel leerwerktraject.
gienus.
cOLUMn GIEnUS rEUrInK
Dat het leven van een
tuinontwerper niet alleen over
rozen gaat zal wel algemeen
bekend zijn. Ik heb natuurlijk een
prachtig beroep en absoluut geen
klagen, maar er zijn wel eens van
die dagen dat je denkt: ’Lag ik nu
maar met een koel glas bier op
een zonnig strand’.
Dit was zo ‘n dag, drukker dan druk stapte ik in
de auto voor een afspraak met een klant waar we
twee jaar geleden de tuin aan hadden aangelegd.
Het was zwaar bewolkt weer, terwijl als zo vaak de
zon was beloofd. Een beetje moedeloos van die
donkere wolken stapte ik in de auto en begon te
rijden. In de kofferbak had ik een kist met plantjes
die ik even zou aanplanten in die tuin, want het
was nog garantie.
De vorige keer dat ik deze klant een bezoek bracht
was kort na de vorstperiode. De tuin was toen
nog kaal en half in winterslaap. Ik was dus erg
benieuwd hoe de tuin zich had ontwikkeld, het
was nu immers juni! De lucht betrok nog meer en
ja hoor, daar was een spontane niet voorspelde
regenbui. Maar goed voor de plantjes, dat weer
wel.
In gedachten zag ik de tuin voor me, hoe ik het
had bedacht, het hele tuinontwerp doemde voor
me op. Strakke lijnen met bloeiende weelderig
groeiende borders, een bloemboeket die ik wel
gemaakt had maar waarvan ik het eindresultaat
nog niet had bewonderd. Als je naar de
bloemwinkel gaat voor een boeket kun je meteen
het eindresultaat zien, lekker makkelijk is dat! Een
tuinontwerper moet eerst minimaal twee jaar
wachten voor het eindresultaat. Best wel moeilijk
eigenlijk: iets bedenken en het dan aan de natuur
overlaten.
Na 25 minuten reed ik het prachtige dorpje Exloo
binnen, alwaar de tuin was gelegen. Ik voelde
een vage spanning in me opkomen. De oprit
oprijdend viel mijn mond half open van verbazing.
Wat ik zag ging zelfs mijn stoutste verwachting te
boven. De tuin had zich schitterend ontwikkeld.
Prachtige kleurcombinaties en weelderig groen.
Snel stapte ik de auto uit en begon foto’s te
maken. Dit moest ik vastleggen! Glimlachend
kwam de klant aanlopen, ze had zelf ook al veel
foto’s gemaakt en vond de tuin geweldig. Vol
verwondering bleef ik nog
zeker tien minuten met
half open mond naar de
tuin staan turen. Dit had
ik niet gedacht, ging het
toch weer over rozen. De
lucht brak open, de zon
brak door. Dit was een
cadeau voor mezelf.
snoek. september 2012

10.
De strakke
structuur van
It Wiid en Parc
Emslandermeer
SnOEK hOvEnIErS bEWaaKT DE bEELDKWaLITEIT
van bUnGaLOWParKEn
It Wiid

Het is één van de specialiteiten van Snoek
Hoveniers: het groenonderhoud op recreatie- en
bungalowparken. Het groen op bungalowpark
It Wiid bij Eernewoude in Fryslân en Parc Emslandermeer
bij Vlagtwedde in Groningen wordt
al sinds jaar en dag door het hoveniersbedrijf
tot in de puntjes verzorgd.
Strak en verzorgd
Parc Emslandermeer is met 330
bungalows op bijna 90 hectare grond
het grootste bungalowpark van
Groningen. De ongerepte schoonheid
van de natuur, het comfort van schitterende
bungalows aan water of bos,
de onbegrensde mogelijkheden om
te ontspannen en actief bezig te zijn,
maakt dat dit een perfecte stek is voor
fietsers, wandelaars, watersporters,
vissers, cultuursnuivers, rustzoekers.
Het park met golfbanen, zwembaden,
tennisbanen en horecavoorzieningen
ziet er strak en verzorgd uit. De
beukenhagen die de grote kavels met
bungalows van elkaar scheiden zijn
allemaal precies 1,80 meter hoog. De
kavels zijn allemaal keurig gemaaid en
het gras op golfbanen is nauwkeurig
gemillimeterd.
“Het park ziet eruit conform het
beeldkwaliteitplan dat we in 2009
vastgesteld hebben. We hebben toen
gekozen voor een strakke structuur
die past bij de omvang van het park
en bij de omgeving. Zo willen we
voorkomen dat het park verrommelt”,
legt directeur Hessel Hollema uit.
Het onderhoud van het park is in
handen van Snoek Hoveniers. Dit tot
volle tevredenheid van Hollema. “Het
onderhouden van een bungalowpark
is wat anders dan het grasmaaien in
een willekeurig plantsoen. De mensen
van Snoek voelen dat uitstekend aan.
Bovendien beschikt het bedrijf zelf
over al het materiaal dat nodig is om
dit werk uit te voeren en dat is heel
bijzonder. Zo hebben ze speciaal ontwikkelde
machine om de hagen op de
juiste hoogte te houden, maar als er
een grote kraan nodig is of baggerapparatuur,
dan hebben ze dat ook.”
Sparringpartner en
adviseur
Bungalowpark It Wiid is een unieke
buitenplaats in het Friese middenmerengebied
bij het watersportdorp
Eernewoude. Het park is gebouwd op
zes eilanden die zich als de vingers
van een hand uitstrekken in het
water. Het is een ideale plek om te
genieten van de rust, de ruimte en
het water in Fryslân.
Voor Piet Blok is Snoek meer dan alleen
maar een onderhoudbedrijf. Blok
is eigenaar van een aantal bungalows
op It Wiid en mede-eigenaar van de
verhuurorganisatie Recreamax, die
de verhuur van bungalows op It Wiid
verzorgt. “Snoek is een sparringpartner
en een adviseur als het gaat om
de beeldkwaliteit van het park”, legt
hij uit. “Die beeldkwaliteit is bepalend
voor de robuuste uitstraling die we
het park willen geven en de deskundigheid
van Snoek, bijvoorbeeld bij
tuinontwerpen, levert daar een hele
belangrijke bijdrage aan. We hebben
daar regelmatig een ‘brainstormsessie’
over en af en toe ook een
gezonde discussie.”
Zo hebben veel bungalows een
eigen insteekhaven met daarin een
luxe sloep en er zijn complete sport
& adventure bungalows met onder
andere een buiten-jacuzzi. Inmiddels
zijn er ook twaalfpersoonsbungalows.
“De door Snoek ontworpen en
aangelegde tuinen passen precies het
karakter van die bungalows. Gasten
stellen steeds hogere eisen. Niet alleen
wat betreft de voorzieningen in
de bungalow, maar ook buitenom. De
mensen van Snoek voelen feilloos aan
wat het concept is en dat zie terug
in hun ontwerpen. We zijn daar erg
tevreden over.”
Hessel Hollema
Directeur/bestuurder van
Parc Emslandermeer
Geboren: 1952
Hobby’s: Watersport, golfen en
af en toe een rally rijden met
klassieke auto’s.
Piet Blok
Belegger en mede-eigenaar
van de verhuurorganisatie
Recreamax
Geboren: 1943
Hobby: Zeilen
Als lezer van het Snoek
Hoveniers Magazine krijgt u
10 % korting bij een rechtstreekse
boeking van
een bungalow op It Wiid
bij Eernewoude of Parc
Emslandermeer bij Vlagtwedde.
Tevens ligt er bij aankomst een
attentie klaar als welkom in de
bungalow. Om in aanmerking
te komen voor de korting dient
bij de boeking de code ‘Snoek
Hoveniers’ te worden vermeld.
Meer informatie over boekingen
en reserveren is te vinden op
de sites van de parken: www.
bungalowparkitwiid.nl en www.
emslandermeer.nl. U kunt
ook contact opnemen met de
verhuurorganisatie Recreamax,
telefoon: 038-3856300.
snoek. september 2012

Het hart van
de Andes
DE naTUUr In DE KUnST:
frEDErIc EDWIn chUrch
Eeuwen lang is ‘het landschap’
een van de grootste
inspiratiebronnen geweest
voor kunstenaars. nu heb je
landschappen en landschappen.
Groot, klein, modern klassiek.
Wie van groot en overweldigend
houdt en ooit nog eens in
new York is, moet absoluut
een bezoekje brengen aan
het Metropolitan Museum.
vanaf ongeveer 1820 lieten
amerikaanse schilders zich
steeds meer inspireren door het
overweldigende landschap. zij
verbeeldden de panorama’s die
arme Europese immigranten
gezien moeten hebben, wanneer
ze na aankomst aan de kust met
hun huifkar het majestueuze
en ongerepte amerikaanse
continent binnentrokken.
De schilders gingen zelf ook
op avontuur. zo liet frederic
Edwin church (american, 1826
- 1900) zich inspireren door
twee avontuurlijke expedities
in zuid-amerika. Dat is nu
nog behoorlijk ongerept, maar
ongerepter kon je het in die tijd
niet hebben. De kunstenaar
probeert in een landschap
letterlijk een bijna totaal
overzicht te laten zien van
diverse klimaatzones en alle
vegetatie die daar bij hoort.

Image: © The Metropolitan Museum of art, new York | frederic Edwin church (1826-1900) The heart of the andes, 1859
Oil on canvas | bequest of Margaret E. Dows, 1909 (09.95)
13.
snoek. september 2012

Leven in een groene omgeving is niet alleen mooi. Het is ook ontzettend
belangrijk voor ons welzijn. In het groen voelen we ons goed! We hebben
minder stress en zijn gezonder. Biologe Kim van der Leest pleit daarom voor
meer groen in onze tuinen. Ze ontwikkelde in opdracht van branchevereniging
VHG het concept ‘De levende tuin’. Het is een praktische handreiking voor
hoveniers om te komen tot het ontwerpen en realiseren van tuinen met minder
steen en meer groen.
“We leven in het stenen tijdperk”,
vertelt Kim van der Leest, directeur
Hortus Arcadië Nijmegen. “Onze
tuinen bestaan uit steeds meer steen
en steeds minder groen. Het groen
dat er al staat, gaat vaak dood omdat
het niet op de juiste plek staat.” Het
concept ‘De levende tuin’ is dan ook
ontstaan als reactie op de versteende
tuin. “Uniek aan dit concept is dat je
het kunt toepassen op elk tuintype of
type tuin; klein of groot, modern of
romantisch. Hoveniers kunnen samen
met hun klant hier inspiratie uithalen.
Het concept is tijdloos en er staan
hele handige voorbeelden in.” Zo
bedacht Kim een label met vijf kenmerken
van een levende tuin: Water,
bodem, dieren, energie en voedsel.
Natuurlijke
omgeving
Als afgestudeerd biologe weet
Van der Leest alles over het belang
van groen. Ze is gespecialiseerd in
duurzaamheid, zintuiglijke beleving
en welzijn. “Wij leven in een overgestimuleerde
omgeving. We krijgen
honderd keer zoveel prikkels binnen
als veertig jaar geleden”, vertelt Kim.
“Maar zijn we in het groen dan zakt
ons stresslevel binnen vier minuten.
We voelen ons prettiger, het kost ons
geen energie om in het groen te zijn.
Alleen al door het kijken naar een
afbeelding van de natuur worden we
rustiger. Bij bewegen in het groen vebruiken
we juist minder energie dan
bij dezelfde activiteit binnenshuis.”
De biologe merkt op dat de mens nog
steeds is ingesteld op leven in een
natuurlijke omgeving. Zo heeft groen
ook hele positieve effecten op men-
sen met een burn-out en obesitas. Patiënten
in ziekenhuizen met uitzicht
op groen knappen eerder weer op en
gebruiken minder pijnstillers. “Rust
en stilte zijn heel belangrijk voor ons.
Mensen vergeten het vaak, maar het
is heerlijk om buiten te zijn!”
Passie voor natuur
Kim heeft er vertrouwen in dat we
weer uit dat stenen tijdperk komen
terug in een natuurlijke omgeving.
“Er komt verandering. Ik heb veel
vertrouwen in de jongeren. Ik merk
dat zij zich weer laten inspireren door
de natuur.” Maar er is nog veel te
winnen. “Het gaat bijvoorbeeld heel
slecht met de bijen in Nederland. Die
zijn belangrijk voor de bestuiving.
Door meer bijvriendelijke beplanting
in de stad, kunnen we daar verandering
in brengen.” Deze passie voor
natuur heeft Kim altijd al gehad. “Ik
ben opgegroeid in een natuurlijke
omgeving en speelde altijd buiten.
Het zit in mijn genen.”
Zelf aan de slag
Wilt u zelf zorgen voor meer leven
in uw tuin? Lees de handreiking ‘De
levende tuin’ op de website van de
VHG (www.vhg.org) of vraag uw hovenier
om advies. Een tip van Kim van
der Leest: “Zoek uit waar jij je prettig
bij voelt en laat je niet te veel leiden
door trends.”
Kim van der Leest
Sinds 1 mei 2012 is drs. Kim
van der Leest directeur van de
Hortus Arcadië in Nijmegen. De
biologe heeft tevens de boeken
‘Groen geboren’ en ‘I am Urban’
geschreven en geeft diverse
gastcolleges en lezingen over ‘De
levende tuin’.
Van der Leest werd geboren op 2
september 1962 in Enschede. Ze
woont samen met haar partner.
Gezamenlijk hebben ze zes
kinderen. Haar eigen favoriete,
groene plek? “Naast de Hortus
Arcadië mijn volkstuin. Daar kan
ik iedere week (he)eerlijk voedsel
oogsten en een prachtig boeket
veldbloemen plukken!”
voor meer tips en informatie bekijk de video
waarin Kim van der Leest het concept en belang
van de ‘levende tuin’ uitlegt.

Voel je goed
in het groen!
bIOLOGE KIM van DEr LEEST OvEr hET
bELanG van GrOEn In OnzE OMGEvInG
15.
snoek. september 2012

Groen Loont!
InTErvIEW MET DOUWE SnOEK
16.

“Groen is niet alleen een kostenpost of rem op je
rendement. Groen levert ons juist heel veel op.
Dat is altijd al ons uitgangspunt geweest”, aldus
Douwe Snoek, directeur van Snoek Hoveniers. In
het rapport ‘Groen Loont’, uitgegeven door een
aantal maatschappelijke organisaties, wordt het
ons direct voorgerekend: maatschappelijke waarde
en economisch gewin kunnen heel goed samengaan.
Douwe Snoek: “Met dit rapport wordt dat tastbaar,
het overtuigt mensen.”
“We zijn geen commercieel bedrijf
in die zin dat we zoveel mogelijk
groen aanleggen om maar te kunnen
verdienen. We doen niets zonder ook
te kijken waarvoor groen bedoeld is.”
En mede dankzij het rapport Groen
Loont worden de baten van het groen
steeds makkelijker aantoonbaar.
“Gevoelsmatig weten we het allemaal:
groen doet ons goed. Als we op
vakantie gaan zoeken we massaal
het groen op. Maar wat je daar in je
organisatie mee kan, dat is een hele
andere
vraag.” De
‘Wat eerst een
kostenpost
leek, bleek
juist te lonen’
baten van
het groen
strekken
zich uit over
een breed
terrein:
groen
zorgt voor
minder ziekteverzuim en een hogere
productiviteit van werknemers, voor
minder obesitas bij volwassenen en
kinderen, groen remt het gebruik van
antidepressiva, groene daken zorgen
voor een betere klimaathuishouding
en energiebesparing. De lijst is te lang
om op te noemen.
Op welke manier zet Snoek de
bevindingen van het rapport
praktisch in? Douwe Snoek: “Daar zijn
talloze manieren voor. Zo bouwen
we momenteel twee natuurlijke
speeltuinen in Grou en Leeuwarden
voor Stichting Kinderopvang
Friesland. Natuurlijke speeltuinen
prikkelen de fantasie, zijn goed voor
de motorische ontwikkeling van
kinderen en het helpt tegen obesitas.
Een ander voorbeeld. We hebben
een scootmobieltesttuin ontwikkeld
voor een producent: een natuurlijke
omgeving inclusief grintpaadjes,
drempels en brievenbussen. Door
scootmobiels hier testen kan de
producent zijn product beter laten
aansluiten op de werkelijkheid. Dat
betaalt zich terug: wat eerst een
kostenpost leek, blijkt juist te lonen.”
Er is een kentering op gaande,
constateert Douwe Snoek: “Er is
steeds meer ruimte voor wat de
burgers écht willen en daardoor
is er ook meer ruimte voor groen.
Het leeft bij ons, het leeft in de
brancheorganisatie en zo kan het
ook landen in de politiek. Er komt
steeds meer oog
voor.” En: cijfers
overtuigen, ze
trekken beslissers
die leven in
een wereld van
‘kosten en baten’
over de streep.
Douwe Snoek:
“Het feit dat groen
daadwerkelijk loont, ook financieel,
helpt zeker. Beslissers zijn degenen
die aan de knoppen draaien. De
wetenschap dat groen daadwerkelijk
loont, wekt nieuwsgierigheid voor
onze oplossingen. Duurzaamheid
heeft lange tijd gestaan voor alles
wat we niét meer mochten. Maar er
is zoveel wat we wél mogen en zelfs
heel graag willen.”
Het boekje ‘Groen Loont’ kunt
u bestellen bij Snoek Hoveniers
door een e-mail te sturen naar
info@snoek.nu o.v.v. ‘Bestelling
Groen Loont’.
De initiatiefnemers
Meer informatie over de
campagne Groen Loont! en
over de maatschappelijke
en economische waarde
van het groen vindt u op
de website van De Groene
Stad, www.degroenestad.
nl. De initiatiefnemers van
Groen Loont zijn Plant
Publicity holland (PPh),
branchevereniging vhG,
hoveniers Informatie
centrum (hIc), anWb,
Groenforum nederland,
Entente florale nederland,
Productschap Tuinbouw en
bomenstichting. Met deze actie
informeren ze gemeenten,
provincies, de landelijke
overheid, de bouwsector,
woningbouwcoöperaties,
boomkwekers en
groenvoorzieners/hoveniers over
de baten van het groen.
snoek. september 2012

18.
Kinderlijk
eenvoudig
tuinieren in
de Makkelijke
Moestuin

Op vijftien hoog wonen in de binnenstad en toch elke avond verse groente uit
de ‘eigen tuin’ op tafel. Het kan. En het is kinderlijk eenvoudig. Volgens Jelle
Medema, de pas 18-jarige bedenker van de Makkelijke Moestuin, is een houten
bak van ruim één vierkante meter op het balkon al toereikend. Verder is er
geen gedoe met tuingereedschap. Onze vingers doen al het lichte werk, laat de
Groninger doodleuk weten.
“Echt, het is heel makkelijk, werkt
supergoed en is ideaal voor wie in
de binnenstad woont en een balkon
of klein tuintje heeft”, zegt Jelle
Medema. “Het enige werk is het
maken van de bak: 1,20 bij 1,20 meter
of een andere maat die passend is. Je
verdeelt de bak in vakken van dertig
bij dertig, vervolgens doe je de juiste
aardemix erin, stop de zaadjes erbij
en is het verder een kwestie van op
tijd water geven.”
Een kind kan de was doen.
Jelle, die helemaal gek is op
groente, was pas veertien toen hij
de Makkelijke Moestuin ontdekte.
Dat gebeurde bij toeval. Hij wilde
voor zichzelf een website bouwen,
maar had nog geen idee waarover.
“Toen kwam mijn moeder aan met
het boek Square Foot Gardening van
Mel Bartholomew”, zegt de student
multimediadesign.
de juiste mix
Wie aan de slag wil met de Makkelijke
Moestuin moet goed begrijpen wat
het concept inhoudt, vertelt Jelle.
Anders wordt het niks. Zomaar een
bak neerzetten met potgrond en wat
zaadjes erbij levert heus wel iets op
maar lang niet zo veel als mogelijk
is met de Makkelijke Moestuin Mix.
“De mensen kunnen de ingrediënten
(compost, vermiculiet en turfmolm)
voor die mix ook zelf bij elkaar
zoeken.”
Minder Verspilling
“Volgens Mels methode kun je met
een kleine makkelijke moestuin veel
groente telen”, zegt Jelle. “Door
niet alles tegelijk te zaaien en te
planten wordt de oogst verdeeld
over het hele seizoen en is er minder
verspilling. In de houten bak kun
je zoveel groente kweken dat één
persoon er driekwart jaar van alles uit
kan eten. Ik ben altijd een liefhebber
van groente geweest, maar was ook
een beetje lui, dus de methode van
Mel sprak mij wel aan.”
Jelles website werd een instant
succes en wordt inmiddels elke
dag zo’n 1800 keer bekeken. Op
verzoek van zijn bezoekers heeft
Jelle tips gebundeld en in boekvorm
uitgegeven. “En ik ben momenteel
bezig met het maken van illustraties
voor het leukste kinderboek over de
Makkelijke Moestuin. Veel kinderen
zorgvuldig zaaien
Wie een mooie productieve
moestuinbak wil, moet zorgvuldig
zaaien. Gebruik niet het hele zakje.
Dat leidt tot verspilling. Verdeel je bak
in vakken van 30 bij 30 centimeter
en prik dan met je vinger gaatjes
in één zo’n vak. Voor radijsjes maak
je bijvoorbeeld zestien gaatjes,
voor bietjes negen. Daarin stop je
telkens één of twee zaadjes. Wees
ook zuinig met de andere groente.
Zaai bijvoorbeeld niet meer dan vier
kroppen sla of één kool in zo’n vak.
Tomaten en komkommers en zelfs
courgettes zet je langs een klimrek.
Zo nemen ze weinig ruimte in.
vinden groenten niet lekker. Maar sla
die ze in uit hun eigen tuintje hebben
gehaald, eten ze wel. Dat stimuleert.”
Het boek is bij Jelle te bestellen,
evenals de speciale Makkelijke
Moestuin Mix en de op maat
gemaakte houten bakken. Van het
geld dat hij daarmee verdient, gaat
een flink deel naar de Square Foot
Gardening Foundation, die projecten
in ontwikkelingslanden opzet.
oogsten
Voor het oogsten geldt eigenlijk
hetzelfde. Wacht niet tot alle kroppen
sla volgroeid zijn. Jelle: “Ik pluk elke
dag wat blaadjes van een krop af. De
sla groeit vanzelf verder en ik heb
niet nog ergens een halve krop sla in
mijn koelkast liggen. Eigenlijk kun je
dit bij elke bladgroente toepassen.
Zelfs de blaadjes van de radijsjes kan
je eten. Die tip kreeg ik weer van een
bezoeker van mijn site.”
www.makkelijkemoestuin.com
snoek. september 2012

20.
‘SAMEN OPTREKKEN
SCHEELT IN DE PORTEMONNEE’
Nieuwe walbeschoeii
Het is prachtig wonen aan It Stalt in Wommels. Rust, ruimte en met de tuin aan
het water. De walbeschoeiing bleek echter hard aan vervanging toe: op diverse
plekken ontstonden natte plekken bij de oever. Snoek Hoveniers verzorgt
voor 25 huishoudens een spiksplinternieuwe kunststof walbeschoeiing. Die
gezamenlijke aanpak scheelt per huishouden aanzienlijk in de portemonnee.
Bij Sytze en Anneke Verbeek is nieuwe beschoeiing inmiddels klaar.
Ook bij Sytze en Anneke Verbeek was
de walbeschoeiing ‘op’. “De grond
werd aan de oever steeds soppiger.
“We hadden er een grindpaadje op
worteldoek maar door het rotten
van de houten walbeschoeiing viel
de grond onder het worteldoek
weg het water in”, vertelt Sytze
Verbeek. “Er ontstonden gevaarlijke
situaties. Van tijd tot tijd heb ik de
gaten provisorisch gedicht met een
stuk plaat.” Ook elders in de wijk
ontstonden dergelijke problemen.
Verbeek: “De oude walbeschoeiing
bleek niet deugdelijk aangelegd.
Een groep bewoners heeft bij de
gemeente, verantwoordelijk voor
de aanleg ervan, verhaal gehaald.
Daaruit kwam een schikking voort.
Niet lang daarna kwam Snoek
Hoveniers met het voorstel van een
gezamenlijke aanpak.”
Voorlichtingsbijeenkomst
Die gezamenlijke aanpak scheelt
per huishouden aanzienlijk in de
portemonnee. Directeur Douwe
Snoek: ”Materialen kunnen op
grote schaal ingekocht worden en
door de schaalgrootte kunnen we
efficiënter werken. Dat alles maakt
dat we een scherpe prijs kunnen
neerzetten. Ieder huishouden
kan naast de basisaanleg van de
walbeschoeiing natuurlijk ook zijn
eigen wensen inbrengen.” In het
plaatselijke café belegde Snoek een
voorlichtingsbijeenkomst. Sytze:
“Douwe Snoek hield een presentatie
en gaf uitleg over alle ins en outs. Wij
hebben ons met vele anderen direct
opgegeven als belangstellende.

ng voor de hele buurt
Sytze en Anneke Verbeek
Later heeft Douwe Snoek ons
persoonlijk bezocht om de specifieke
situatie en onze wensen goed in
kaart te brengen en een aanpak te
formuleren.”
Solide constructie
Over de kunststof constructie leefden
bij sommige bewoners aanvankelijk
wel wat vragen. Sytze Verbeek: “Is het
inderdaad zo duurzaam als beweerd
wordt? Maar die twijfels zijn weg
genomen: er wordt een keiharde
garantie gegeven voor vijftig
jaar.” Kunststof is zeer duurzaam”,
bevestigt Wilco Visser van Snoek
Hoveniers, en samen met een collega
verantwoordelijk voor de aanleg
van de beschoeiing. “De kunststof
walbeschoeiing gaat een halve meter
de grond in. De beschoeiing wordt
gestut met naaldhouten palen die
op hun beurt drie meter de grond
ingaan. De voorkant wordt afgewerkt
met hardhout. Het gaat om een zeer
gedegen, duurzame constructie.”
Metamorfose
De walbeschoeiing bij Sytze en
Anneke is inmiddels gereed: “Het is
bij ons ruw aangeleverd, zo hebben
we dat afgesproken. Naast de
beschoeiing hebben we gekozen
voor een houten terras aan het
water. Zodra ik er tijd voor heb ga
ik ermee aan de slag. Bij de buren
zijn ze al druk bezig met de aanleg
van vlonders. Weer bij anderen is
Snoek, behalve voor de aanleg van
walbeschoeiing ook ingezet voor
tuinaanleg. Zo ondergaat de hele wijk
een flinke metamorfose.”
snoek. september 2012

22.
EMILE EN ANITA KOSTER
VAN SPIN POMPEN BV IN ASSEN:
‘Snoek
Hoveniers
heeft goede
mensen aan
het werk!’

Maar liefst twee tuinen hebben Emile en Anita Koster door Snoek Hoveniers
laten ontwerpen en aanleggen. Eerst werd de tuin rondom het nieuwe
bedrijfspand van Spin Pompen BV in Assen onder handen genomen. Twee jaar
later kreeg ook hun privétuin een opknapbeurt. Het echtpaar is over beide
tuinen buitengewoon tevreden. “Het is precies zo geworden als wij gedacht
hadden!” vertelt Anita.
Een strakke, moderne tuin passend in
de stijl van hun nieuwe bedrijfspand.
Dat was de wens van Emile en Anita
Koster, eigenaren van Spin Pompen
BV in Assen. Drie hoveniersbedrijven
kregen de kans om hun ontwerp in
te dienen. “Onze keus viel op Snoek
Hoveniers”, vertelt Anita. “Ontwerper
Gienus Reurink had zijn ontwerp het
beste laten aansluiten bij het bedrijfsgebouw.”
Van die keuze hebben Emile en
Anita geen seconde spijt gehad. “Wij
hebben een modern bedrijfspand.
Daar hoort een strakke tuin bij die
onderhoudsvriendelijk is.” Snoek
Hoveniers heeft dit vertaald naar een
mooie groenvoorziening met gras,
vijver en diverse perken met grassen.
Tevens hebben zij de parkeerruimte
aangelegd.
‘Wat een leuke
mensen’
“Wij zijn daar zo tevreden over dat
we Snoek ook gevraagd hebben voor
ons eigen tuin”, vertelt Anita. In een
gesprek werd eerst de woonruimte en
tuinligging bekeken. Daarnaast kwamen
tuingebruik en beplantingswensen
naar voren. Ook het hergebruiken
van bestaand materiaal was voor ons
erg belangrijk. Bij het presenteren
van het ontwerp waren wij onmiddellijk
enthousiast. Dit heeft uiteindelijk
geresulteerd in een organische tuin
met een prachtige vijver, ruimte voor
kruiden en een goudrenet. “Onze buren
zeiden: ‘Wat een leuke mensen.’
Zij waren zo enthousiast over het
resultaat en de werkwijze van Freddy
en Eric dat zij eveneens hun tuin hebben
laten aanleggen door Snoek.”
Hart voor hun vak
Over de aanleg is het echtpaar uitermate
positief. “De twee mensen die
onze tuin hebben aangelegd werken
heel netjes en zorgvuldig. Er is een
zeer goede afstemming tussen Gienus
en de uitvoerende mensen. Door
de goede afstemming en begeleiding
is de tuin, precies geworden zoals
wij gedacht hadden. Dat is bijzonder
want het is allemaal handwerk.” De
eigenaren van Spin Pompen roemen
met name de betrokkenheid van
Snoek Hoveniers. “De medewerkers
hebben hart voor hun vak. Dat merk
je aan alles. Snoek Hoveniers heeft
goede mensen aan het werk!”
Spin Pompen BV uit Assen
is een technische handelsfirma
in pompen die met
name gebruikt worden in de
voedingsmiddelenindustrie.
De importeur geeft technisch
advies, installeert de pompen
en verzorgt tevens het
onderhoud.
snoek. september 2012

is een uitgave van de snoek groep
www.snoek.nu
Vestiging Grou: Biensma 6, 9001 ZZ Grou Tel. (0566) 62 15 41 Fax. (0566) 62 17 85
Vestiging Nieuw Dordrecht: Klazienaveensestraat 107, 7885 BC Nieuw-Dordrecht Tel. (0591) 31 57 65 Fax. (0591) 31 88 22