Rapport Kies voor Tanden - TNO

samenvaTTing
doelstelling
Tussen 1987 en 2009 werd in opdracht van het College voor zorgverzekeringen (CVZ, voorheen
Ziekenfondsraad) onderzoek uitgevoerd naar de mondgezondheid van jeugdige ziekenfondsverzekerden,
als mede naar hun gedrag en opvattingen die daarop mogelijk van invloed waren. In die
periode veranderde er weinig in de verzekering van tandheelkundige zorg voor kinderen tot 18 jaar:
deze bleef in het basispakket. Volwassenen konden er, wanneer zij dat wensten, een aanvullende
verzekering voor afsluiten. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat wanneer de jongvolwassenen
de volwassenheid binnen stappen, hun mondgezondheid in het algemeen zodanig zou moeten zijn
dat de eventuele gezondheids- en/of financiële risico’s voor hen te overzien zijn. Het CVZ wenst
daarom regelmatig te laten onderzoeken of de mondgezondheid van jeugdigen nog steeds aan dit
uitgangspunt voldoet.
De doelstelling van het huidige onderzoek was: het beschrijven van de mondgezondheid en het
tandheelkundig preventief gedrag van jeugdigen van 9, 15 en 21 jaar in 2009, en het beschrijven
van trends in dezen ten opzichte van voorgaande jaren.
Materiaal en methoden
In 2009 bestond het ziekenfonds niet meer. Daardoor konden de respondenten niet worden
geworven onder ziekenfondsverzekerden, zoals in eerdere jaren wel gebeurde. In het onderhavige
onderzoek vormden jeugdigen van 9, 15 en 21 jaar de onderzoekspopulatie. Uit de populatie werd
een steekproef getrokken van jeugdigen die in Alphen aan den Rijn, Den Bosch, Breda of Gouda
woonden. Hiervoor werden de Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdiensten (GGD)
en de Gemeentelijke basisadministraties (GBA) van Alphen aan den Rijn, Gouda, Breda en Den
Bosch benaderd. De responspercentages voor de 9-, 15- en 21-jarigen waren respectievelijk 31%,
32% en 14%. Deze percentages waren lager dan in 2003.
Gegevens over de mondgezondheid werden verzameld door middel van een klinisch onderzoek. Dit
betrof onder meer de prevalentie van tandcariës en gebitsslijtage, de aanwezigheid van tandplaque
en de stand van de gebitselementen. Voorafgaand aan het onderzoek werden de onderzoekers
gekalibreerd. Tijdens het onderzoek werden duplo-metingen verricht om de interbeoordelaarsovereenstemming
te bepalen. Deze werd bevredigend bevonden.
Door middel van vragenlijsten werden gegevens verkregen over demografische kenmerken, het
tandheelkundig preventief gedrag en de tevredenheid met de tandheelkundige zorgverlening.
Om vergelijkingen met voorafgaande jaren mogelijk te maken, werd in de analyses onderscheid
gemaakt naar de sociaaleconomische status (SES) van de jeugdigen, in laag versus hoog.
resultaten
Het percentage 9-jarigen met een gaaf blijvend gebit was 77% (lage SES) versus 85% (hoge SES);
bij de 15-jarigen 42% versus 53% en bij de 21-jarigen 15% versus 23%. Het gemiddeld aantal
DMFS (een maat voor de hoeveelheid cariës in het blijvend gebit) was bij de 9-jarigen 0,6 (lage
SES) versus 0,3 (hoge SES), bij 15-jarigen 2,6 versus 1,7 en bij 21-jarigen 8,5 versus 5,5. De
verzorgingsgraad in het blijvend gebit was bij 9-jarigen 67% (lage SES) versus 69% (hoge SES); bij
15-jarigen 70% versus 69% en bij 21-jarigen 79% versus 78%. Vergeleken met 2003 waren er bij
5