PERSDOSSIER - Expo Kandinsky

wassily Kandinsky, Fuga, 1914
In een handgeschreven lijst van zijn werken noemt Kandinsky dit doek Gecontroleerde
improvisatie, Fuga. Dit kunstwerk duidt het einde aan van de periode in München,
tussen 1909 en 1914. Het hoofdthema is een onstuimige beweging die naast
de oplopende diagonaal over het doek naar links loopt. In de richting van de
rechterbovenhoek zijn de gekleurde vormen meer en meer in « spaanders »
aanwezig; een wit net geplaatst over het midden van de tafel, een drievoudige
bank van wolken, het scheiden van de groeiende stroom van de overvloed die men
ontdekt in de rechterbovenhoek. De linkerbovenhoek lijkt tot een andere wereld te
horen. Het geheel is nog steeds een theater van een apocalyptische wereld, zoals
bij de schilderijen van de vorige jaren. Deze keer echter bloeit het schilderij uit
tot een gelukzaligheid van 1000 kleuren. Wat later breekt de Eerste Wereldoorlog
uit en Kandinsky keert voor 7 jaar terug naar Rusland (Stichting Fondation Beyeler,
catalogus van de Stichting, Prestel, Basel, 1998).
Kasimir Malevitsj, Suprematische compositie, 1915
Kasimir Malevitsj werkt een picturaal systeem uit dat de vormen reduceert tot
minimale entiteiten (de vierhoek) en kleur tot een fenomeen van absolute
helderheid (decompositie van wit). Dit « minimalisme » is echter slechts schijn.
De statische vorm voldoet aan de wens om niet vast te zitten in een geometrische
formule: Het vierkant is een vierhoek zonder hoeken van 90°. Malevitsj wil het idee
van beweging behouden én de mogelijkheid dat een figuur, die uit de onbepaalde
witte ruimte komt, kan transformeren. Deze witte ruimte - die de achtergrond of
de rand vormt - is in feite een synthese van kleuren in al hun diversiteit. Malevitsj
herneemt hier de ruimte die typisch is voor het icoon. Het wit is een helder, ruimtelijk
veld, zonder oriëntatie, waaruit figuren komen die incarneren om te kunnen
verschijnen. (Michel Draguet, Chronologie de l’Art du XX e siècle, Guide Culturel,
Flammarion, Paris, 1997)
wassily Kandinsky, Blauwe bergkam, 1917
(D’après le catalogue de l’exposition, Vladimir Kruglov) Uitgangspunt van de
compositie Blauwe bergkam is het bij de kunstenaar vaak terugkerende motief van
de « ontplofte » vorm die samen met de felle, harmonieuze kleuren resulteert in de
onstuimige energie van het doek. De herkenbare details, de stad op de berg en de
zon, roepen apocalyptische associaties op en versterken de meerduidigheid van het
schilderij. Beide doeken kenmerken zich door de samenhang tussen de beeldende
elementen, waarbij tegengestelde principes samengaan: tegelijk gewetensvol en
spontaan, intuïtief en rationeel. (Catalogus tentoonstelling, Vladimir Kruglov)
Wassily Kandinsky
(Moskou 1866-Neuilly-sur-Seine 1944)
Fuga, 1914
Olieverf op doek, 129,5 x 129,5 cm
© Stichting Beyeler, Basel
Foto: Robert Bayer, Basel
© ProLitteris, Zürich
(deTaIl)
Kasimir Malevitsj (1878, Kiev-1935, Leningrad)
Suprematische compositie, 1915
Olieverf op doek, 80,4 x 80,6 cm
© Stichting Beyeler, Basel
Foto: Robert Bayer, Basel
(deTaIl)
Wassily Kandinsky
(Moskou 1866-Neuilly-sur-Seine 1944)
Blauwe bergkam, 1917
Olieverf op doek, 133 x 104 cm
Linksonder: « K 17 »
© Russisch Museum, Sint- Petersburg ;
Verworven in 1920 via het Narkompros
(Volks-commissariaat voor de verspreiding van
de cultuur), Moskou
Pagina 8
KANDINSKY & RUSSIA – Persdossier