Reisverslag Burma - Siam: 1942 - '45

Naar Nakon Pathon, de bevrijding 55
6.2 De grote dag: 16 Aug.’45
Op 1 Aug.’45 begon dit ’bestaan’ voor onze groep, en 15 Aug. kregen we de
eerste rustdag. Meestal was het ’rustdag’ eens per 10 dagen, later eens per
7 dagen, maar dan moest je toch allerlei kampwerk doen. Ondertussen had
ik een verzwering onder de bal van m’n voet gekregen, met 7 dagen rust als
gevolg. Het genas wonderwel nog snel ook. Administratieve zaken deed ik
toen, want ieder moest werken. — Hoe lang zou het nog duren? Misschien
tot ’t eind van het jaar? We wisten het niet, maar de hoop leefde. Een enkele
keer kwam er een gerucht-bericht door.
Juist had ik 14 Aug.’45 mijn 38 e verjaardag gevierd, met wat rijst en de belofte
aan m’n kongsie-genoten om in betere tijden te tracteren. De vorige verjaardagen
waren toch altijd nog iets beter geweest.
De 16 e Aug. begon als elke andere dag: in het donker opstaan en wat rijstepap
eten. En met daglicht : aangetreden staan voor het werk op een terrein, waar je
hels werd van de agas (heel kleine vliegjes die bij duizenden het leven volkomen
ondragelijk maakten door hun venijnige steken). Ik werkte in het kamp aan
het indekken van barakken met atap. Velen liepen ’op de bamboe’.
Drijfnat kwan ik ’s avonds om 7 uur de hut in, die op stelten stond. Iedereen
vertelde aan iedereen wat er ’s middags gebeurd was: de japanse commandant
was per auto in het kamp gekomen, en had vier officieren, die al meer dan een
etmaal op wacht stonden, zó maar weggestuurd. Toen was hij weer weggegaan.
De minderen, die 7 km verder in een groot kamp zaten, waren met werken
gestopt en hadden onze mensen toegeroepen dat ’t afgelopen was. Bamboe
was er niet gedragen. De (Koreaanse) bewakings jappen hadden zich dronken
gezopen aan lao, enz. enz.
Het was bijna niet te geloven! Niemand had het zo gauw verwacht. En toch
was alles ánders dan wanneer geruchten, zoals vaak gebeurde, het kamp waren
binnen gekomen en doodgebloed. Er hing iets in de lucht. Later hoorden
we dat de commandant van de parachutisten, die bij de heuvels rondom ons
kamp verborgen waren, ’s middags in het kamp geweest was, vermomd als
’krijgsgevangene’, en de Engelse commandant een en ander had meegedeeld.
’s Avonds laat kwam het officieus af, het grote nieuws, het ongelofelijke!
... De jappen hadden nog niets gezegd, het werk zou doorgaan op de 17 e .
Maar ja, het lag je niet meer: zelf kon ik geen spat uitvoeren. En 10 dagen lang
heb ik weinig kunnen eten of slapen. Pas op de 17 e werd het door de jappen
meegedeeld. Het werk stopte, en ’s avonds was er één dienst voor Protestanten
en Katholieken, in het Engels en in het Nederlands. Daarna werden plechtig
de volksliederen gezongen.