Vertrek zonder aankomst

More documents

Recommendations

Info

Maurenbrecher laat niets aan het toeval over Na een hevige strijd slaag ik erin een grote vis aan boord te sleuren. Voortdurend moet ik mijn ankers verplaatsen. Een recalcitrante ezel verspert ons de weg. Tijdens een nachtelijke wandeling stuit ik op een kudde wilde varkens. ‘s Nachts de eerste sterren geschoten. natie van zijn precisie en zijn verdwijning zet het verloop van de reis in een eigenaardig daglicht. Daar gebeurt namelijk nagenoeg niets. Dat wil zeggen, er gebeurt natuurlijk van alles, maar dan hebben we het over een dagelijkse gang van zaken en niet over echte gebeurtenissen. Dat maakt de tocht van Maurenbrecher nauwelijks spectaculair – tot het moment van het mysterieuze einde dus. Zijn zeiltocht – hij wilde de eerste Nederlander zijn die de wereld met een zeilboot zou ronden – zal dan ook voor altijd overschaduwd blijven door zijn ongeluk. En dat terwijl Maurenbrecher het toonbeeld was van voorbereiding en voorzichtigheid. Hij beschrijft in een aantal gevallen dat hij zichzelf met lifelines aan de boot vastmaakt. Als hij hoort van een lange lijn vanaf de helmstok in het water, achter de boot aan, die je kunt grijpen als je overboord gaat waarna de boot vanzelf keert, installeert hij die direct. Takebora Wanneer de gepensioneerde luitenant-generaal van de luchtmacht Hans Maurenbrecher in 1964 op de Hiswa Oranjebloesem ziet, weet hij dat dat zijn boot wordt. Hij heeft dan al jaren veel gelezen, gesproken en beluisterd over de ideale boot voor zijn wereldreis. Dat is Oranjebloesem helemaal, maar ook net niet. De maten, de indeling, de rompvorm, alles lijkt het antwoord op Maurenbrechers eigen schetsen en het schaalmodel dat hij al heeft laten maken. Alleen het rompmateriaal is anders. Hij had oorspronkelijk een stalen schip in zijn hoofd. Oranjebloesem is van polyester. Na zich te hebben laten informeren op de werf waar het jacht is gebouwd, is hij overtuigd van de waarde van kunststof. Hij zal er in de havens die hij aandoet belangstelling mee oogsten, want het is een relatief nieuw rompmateriaal. Hij koopt het jacht en herdoopt het tot Takebora. De naam kent hij nog van een liedje uit zijn kinderjaren in Indonesië. Het betekent ‘vlerkprauw’, een open sloep met bomen aan de zijkant tegen het omslaan. Later komt hij nog een andere betekenis tegen: schaal of drager van iets. Beide betekenissen stemmen hem vrolijk. Maurenbrecher oefent op het IJsselmeer. Hij maakt het zichzelf niet gemakkelijk. Juist met het slechtste weer vaart hij uit, om de boot te testen. Als ex-militair en jachtvlieger kan hij zelf wel wat hebben. Takebora ook, blijkt tijdens windkracht negen. Over zijn voorzieningen merkt hij op: “Ik heb geloof ik de meest uitgebreide apotheek aan boord, die ooit iemand op een zeiljacht heeft gehad.” Uiteraard is alles aanwezig wat er nodig is voor de grote reis die hij gaat beginnen. Vanuit IJmuiden zal zijn eerste stop in Engeland zijn, maar hij heeft al voor een half jaar voorraden aan boord. Maurenbrecher maakt tijdens zijn tochten op Takebora veel foto’s, soms ook met zichzelf daarop. Wanneer je die foto’s nu bekijkt, valt er wel iets op. De foto’s van voorbereidingstochtjes met gasten op het IJsselmeer tonen een uitgelaten stemming van de opvarenden, met steeds één uit<strong>zonder</strong>ing: Maurenbrecher. Zijn gezicht staat altijd hans maurenbrecher geconcentreerd. Eén mondhoek krult weleens wat naar boven om te delen in de vrolijkheid om hem heen, maar hier is toch duidelijk een man te zien met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Zelfs op een foto die onderweg op zijn verjaardag is genomen, duidelijk een feestelijk moment met een borrel proostend in de hand, kijkt hij behoedzaam. Soberheid en genot Het reisverslag van Maurenbrecher bestaat uit een wonderlijke mengeling van zakelijkheid en humor. Je ziet in zijn journaal dat hij geniet van het varen, het leven aan boord en het alleen zijn. Maar ook van de ontmoetingen op zee en op de wal. Zeilen is duidelijk nog geen allemansbezigheid in de zestiger jaren van de twintigste eeuw. De oud-luchtmachtcommandant omringt zich tijdens zijn reis met gelijkgestemden. Op de stops in tropische oorden drinkt hij met hen gin-tonic of whisky-soda, schermt, golft, hockeyt en zeilt. De levensgenieter schrijft dan ook: ‘Ter algemene geruststelling: ik voel me best, leef in een verlangzaamd tempo van een genoeglijke routine.’ Een fragment uit zijn journaal dat typisch is voor zijn weergave van zijn reis lezen we bijvoorbeeld als hij midden op de Stille Oceaan zit. Komend van de Galapagos eilanden en varend richting Nuku-Hiva: ‘Zaterdag, 16 jan.: ‘s Nachts valt de wind weg, vier uur lang. Komt dan weer zwak op. Heb sinds 10.00 uur passaatwolkjes boven me en de horizon is blauw. Benieuwd of ze vannacht weer gaan verdwijnen. Voorlopig gaat het goed. Afstand 60, log 55. Check mijn Certina horloge tegen het tijdsein. Loopt 112 seconden voor in 458 uur, dat is zes seconden per dag. Heel mooi.’ We zien hier, zoals in zijn hele verslag, een man die volledig onderdeel is geworden van zijn reis en zijn omgeving. Hij is bezig met wat er nodig is voor het zeilen en de navigatie en wil daarbij tot op de seconde nauwkeurig zijn. Ik repareer het stuurboord voorstag. onbekende beroemdheid Takebora Ontwerp G.W.W.C. Baron van Höevell Bouw Mulder en Rijke, Lemmer Zeilmaker Schokker Lengte over alles 9,00 m Lengte waterlijn 6,50 m Breedte 2,60 m Diepgang 1,30 m Grootzeil 17,3 m² Fok 13,8 m² Stormfok 5,8 m² Genua 21 m² Waterverplaatsing 3,5 m³ Materiaal romp polyester 38 november 2011 www.zeilen.nl www.zeilen.nl november 2011 39
onbekende beroemdheid Win een boek We hebben een gaaf exemplaar van het boek Het journaal van Takebora uit 1966 in ons bezit. Het boek is geïllustreerd met tekeningen van Pieter Kuhn, de tekenaar van de bekende strips van Kapitein Rob. Stuur een e-mail naar info@zeilen.nl, met daarin een korte motivatie waarom u vindt dat u voor het boek in aanmerking komt en u maakt kans op de ontvangst van dit bij<strong>zonder</strong>e document. 40 november 2011 www.zeilen.nl De zeilen nagelopen en hier en daar wat losse naden verstevigd. hans maurenbrecher Maurenbrecher leeft tijdens zijn tocht helemaal ‘in het moment’, zoals we dat nu zouden formuleren. Misschien iets om tegenwoordig jaloers op te zijn. Toch zijn er ook momenten dat Maurenbrecher zichzelf en zijn Takebora wat meer als van buitenaf beschouwt. Een mooi voorbeeld daarvan is wanneer hij in de buurt van de datumlijn vaart. Hij luistert naar de BBC, uitgezonden vanuit Australië: ‘Zondag, 28 maart: Eén uur tijdsverschil, maar één dag later. Luister zaterdagavond naar de gebeurtenissen van de zondag, altijd mijn wens geweest.’ En wanneer hij de datumlijn passeert, iets wat niet veel Nederlandse zeilers meemaken, springt zijn journaal van 31 maart naar 2 april. ‘Géén aprilmop! Gewoon geen 1 april voor mij (datumgrens).’ Eén vijand Maurenbrecher lijkt maar één vijand te kennen: slaap. Dat is natuurlijk een probleem en potentieel gevaar voor iedere solozeiler die langer dan een etmaal op zee zit. Op de Noordzee en in het Kanaal is het in de zestiger jaren van de vorige eeuw al druk, dus daar maakt hij vooral korte tochten. Hij zoekt havens op om daar goed te kunnen slapen. De slaap, of het gebrek eraan, eist af en toe een kleine tol. Op zeker moment schrijft hij: ‘Ik laat het blok van de genuaschoot overboord vallen. Opvallend dat alles wat ik zo verlies in de ochtend gebeurt, wanneer je nog niet bent ingelopen.’ Zoals al opgemerkt, er gebeuren geen spectaculaire dingen tussen IJmuiden en Australië. In elk geval doet Maurenbrecher daar geen verslag van. En dan te bedenken dat hij zijn slaapritme zo belangrijk vindt voor een goede gezondheid, dat hij er op ruim oceaanwater een gewoonte van maakt om ‘s nachts zijn kooi in te kruipen. Dommelen in de kuip met een eierwekkertje is er niet bij. Des te opmerkelijker is het dat de bijna-aanvaringen, waardoor andere solozeilers uit deze reeks ‘Onbekende beroemdheid’ zijn opgeschrikt, bij Maurenbrecher niet voorkomen. Zijn Takebora zeilt rustig van horizon naar horizon. Maurenbrecher vaart een gangbare route. Vanuit IJmuiden, via Zuid-Engeland, Spanje en Portugal (en een kort bezoek aan de Middellandse Zee) zet hij koers naar de Canarische Eilanden en vervolgens Barbados. Via het Panamakanaal komt hij op de Stille Oceaan. Hij doet de prachtige tropische eilanden van de Pacific aan, met als belangrijkste tussenstop voor zijn wereldomzeiling Nieuw- Zeeland. Daar woont zijn broer Ton, die hij lang niet heeft gezien. Het weerzien is hartelijk. Hans Maurenbrecher verblijft een jaar in Nieuw-Zeeland en ontmoet er Fran, met wie hij trouwt. De tweede helft In maart 1966 vertrekt Maurenbrecher voor deel twee van zijn wereldreis. Zijn vrouw en broer zwaaien hem uit. ‘Om de rotspunt verlies ik het gezicht op de pier en er komt waarachtig een brok in mijn keel – je bent getrouwd of niet.’ Eigenlijk vertrekt hij voor deel twee en drie, want nu hij nieuwe roots heeft, wil hij na anderhalf jaar weer terug zijn in Nieuw-Zeeland. Dan moet hij dus alsnog helemaal de wereld rond. Voor het eerst meldt hij in zijn journaal echte storm, kou, gevaarlijke riffen en onberekenbare stromingen. ‘Ik heb in de wateren van Nieuw-Zeeland meer ruw weer meegemaakt dan op de hele tocht hier naartoe.’ Maar dat is allemaal te overwinnen voor de nu zeer ervaren solozeiler. De laatste haven waar Maurenbrecher wordt gezien, is Cairns, in Noordoost-Australië. Hij heeft dan al een flink stuk van het gevaarlijke Great Barrier Reef achter zich. Op 28 mei vertrekt hij met bestemming Thursday Island. Volgens zijn inschatting is dat drie weken varen. Maar op 18 juni komt er geen telegram binnen bij Fran of bij Hans’ broer Ton. Ook op 19 juni niet, net zomin als op de dagen daarna. Op 22 juni slaan ze alarm. Hans Maurenbrecher wordt niet gevonden. Ton Maurenbrecher probeert iets te snappen van de verdwijning. In het naschrift van Het journaal van de Takebora schrijft hij: ‘Hoe is het mogelijk dat dit overkomen is aan zo’n bekwame, ervaren en voorzichtige zeiler? Iemand, die zo op alle onvoorziene omstandigheden was voorbereid. Wat is het geweest, waar zelfs hij niet tegenop kon?’ Ton Maurenbrecher beschrijft vervolgens dat hij vermoedt dat zijn broer de eerste dagen na zijn vertrek het Great Barrier Reef heeft gevolgd en daarna, na het passeren van Murdoch Island, voor de open zee heeft gekozen. Daar is het vaarwater binnen het rif namelijk ‘zeer moeilijk’. Daar zou Takebora, en met name haar opvarende, zijn overvallen door een storm, ‘waarvan de vissers in die buurt vertelden dat ze nog nooit zoiets ergs hadden meegemaakt.’ Ton vermoedt dat zijn broer overboord is geslagen. Hij zal daarbij geen gelegenheid hebben gehad om zijn reddingslijn te pakken. Dreef hij snel weg? Was Maurenbrecher gewond? Takebora voer natuurlijk door, zelfsturend. Totdat zij het Bligh Reef tegenkwam en ten onder ging. Ton Maurenbrecher besluit met: ‘Misschien is dit alles gebeurd, maar echt weten zullen wij het niet.’ • Met een veiligheidsgordel om moet ik naar voren om één fok te strijken. Onder water een iguana bestudeerd. Midden in de nacht kijk ik twee uur lang naar de golven. Ik krijg bezoek van twee Tonganese schonen. Dommelen met een eierwekker is er niet bij www.zeilen.nl november 2011 41
Page 1: Geen haaien in de buurt dus duik ge

Vertrek zonder aankomst

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?