Download havenfietsroute. - Natuurvriendenhuis August Reitsma

Beleef de haven!
1 FIETSEND OVER DE LANDTONG

WIE HET ROTTERDAMSE HAVENGEVOEL ECHT INTENS WIL ERVAREN, KAN HET
BEST DE FIETS PAKKEN. ER VALT HEEL WAT TE BELEVEN ALS JE DE WIJDE BLIK
VAN DE AUTORIJDER LAAT VOOR WAT HET IS EN MET OGEN OP STEELTJES
DOOR DE HAVEN GAAT FIETSEN. DAT KAN EN DAT MAG. DAAROM HEEFT HET
HAVENBEDRIJF ROTTERDAM N.V. BESLOTEN EEN AANTAL ROUTES SAMEN TE
STELLEN. DE ROUTES HELPEN FIETSERS ONBEKENDE STUKKEN VAN DE HAVEN
TE ONTDEKKEN. DIT BOEKJE IS DE EERSTE UITGAVE. ER KOMEN ER ZEKER MEER!

HOE MENSEN DE HAVEN ‘BELEVEN’, HOOR JE ZELDEN. ER WORDT WEINIG GESPROKEN
OVER WAT JE ER RUIKT EN HOORT, WAT JE ER PROEFT EN VOELT EN WAT JE ER WERKELIJK ZIET.
LOGISCH. WIE IN DE HAVEN WERKT, IS GEWEND AAN DE VELE ONGEWONE BEDRIJFSLUCHTJES
EN HEEFT GEEN TIJD OM STIL TE STAAN BIJ EEN BLOEIENDE STRUIK ROZEN OF OM HET ZOUT
VAN DE ZEEWIND TE PROEVEN. MAAR WIE FIETSEND DE HAVEN IN TREKT, HEEFT ALLE TIJD OM
ERVAN TE GENIETEN. GEBRUIK DUS AL JE ZINTUIGEN, SPRING OP DE FIETS EN BELEEF DE HAVEN
VAN BINNENUIT!
GEUR OF STANK?
Als het gaat om havengeuren, is niets wat het lijkt.
Containers worden schoongemaakt met een middel
dat doet denken aan een chemische wasserij. Bij
Shell-Pernis lijkt het wel of je de teerlucht, die
vrijkomt bij de raffinage van ruwe olie, niet alleen
ruikt maar ook proeft. Hoe kolen ruiken is moeilijk
te omschrijven, maar op de Maasvlakte herken je
de geur van de erts- en kolenoverslag direct. De
combinatie van al die verschillende geuren is heel
bijzonder. Gelukkig zijn de geuren heel wat minder
schadelijk dan heftig: het milieu in het Rotterdamse
havengebied wordt goed bewaakt. Toch kan de haven
ook heel natuurlijk ruiken: als de wind meewerkt, is
vooral in het westelijke havengebied de zilte zeelucht
zo sterk, dat je de neiging krijgt het zout van je lippen
te likken. En omdat pal naast de haven veel weilanden
liggen, ruik je in het voorjaar vaak een indringende
gierlucht.
HAVENSMAKEN
De haven proeven is lastig maar het kan wel. Van
jonge brandnetels kun je thee zetten, of een heerlijke
en gezonde soep maken (trek handschoenen aan
tijdens de pluk). De bloemen van de dovenetel zuig
je uit voor een drupje nectar met een lichte honing-
smaak. Tussen de stenen vind je wilde rucola, de
meest pittige soort. Heerlijk door de sla of je maakt
er pesto van. En als je toch een havenslaatje maakt,
pluk dan ook wat zuring, de kleine soort en daarvan
de jongste blaadjes, die zijn het lekkerst. De lange
stengels van de zuring zijn heerlijk om onderweg op
de kauwen, dorstlessend en met een frisse smaak.
Van de sappige rozenbottels die je in de herfst plukt,
maak je een potje heerlijke havenjam. En mocht je
van vissen houden, in de Nieuwe Maas valt genoeg
te vangen.

2
JE WEET NIET WAT JE HOORT!
Achter de gesloten hekken gebeuren dingen waarvan
wij fietsers geen weet hebben. Daardoor zijn som-
mige havengeluiden niet direct te herleiden. In de
Waalhaven, de Eemhaven en op de Maasvlakte zorgt
het stapelen van de containers voor een constant
en oorverdovend ‘ka-beng’-geluid. Raffinaderijen
verbranden hun restgassen. Meestal gaat dat
‘affakkelen’ gepaard met rustige vlammetjes maar als
een enkele keer ineens heel veel gas moet worden
verbrand, brullen er dagenlang enorme vlammen met
vette zwarte rookwolken de lucht in. Bij werven waar
schepen of werkeilanden worden gerepareerd, klinkt
het keiharde geboink van staal tegen staal. Schepen
loeien bij binnenkomst in de haven hun scheeps-
hoorn. Bijna overal hoor je op de achtergrond de altijd
aanwezige (vracht)auto’s die het hele havengebied
doorkruisen en het zware, trage geluid van treinen
op de havenspoorlijn. Maar niet alle geluiden die je in
de haven hoort, zijn hard en industrieel. In de winter
houden de in V-formatie over de haven vliegende
ganzen luid gakkend contact met elkaar. In maart en
april kun je genieten van de visdiefjes. Terwijl ze in
het omgewoelde water rond de veerpont hun maaltje
opscharrelen, kondigen ze luidkeels het voorjaar aan.
Op zomerse dagen hoor je soms dat vogels de
geluiden van de industrie imiteren. En natuurlijk hoor
je altijd het klotsen van water tegen een kade of een
al dan niet begroeid talud. Wie goed luistert, hoort
het allemaal.
VOEL MAAR...
Er is in de haven heel wat te voelen. Van grof en
robuust tot heel zacht en verfijnd. De kades van
steen, hout en ijzer, de begroeide oevers met de
verschillende planten (pas op voor de brandnetels)
en de taluds met aangekoekt wier, nat en slijmerig
of droog als fijn stro. Het schildje van een dode krab,
ruw en puntig, stukken aangespoeld touw, zachte
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
veren van jonge zwanen, grote puntige veren van
ganzen. Voel het maar. Of doe je schoenen uit en
loop bij een van de strandjes een stukje het water in.
Wat je hebt aangeraakt, blijft bewaard in je geheugen.
GEEF JE OGEN DE KOST
Fietsend door de haven geniet je van vergezichten en
van details. Hier staat het vol met loodsen, daar staan
containers negen lagen hoog opgestapeld. In Vonde-
lingenplaat en Botlek vormen de olieraffinaderijen
een intrigerend beeld. Je ziet er raffinagekolommen,
mega-opslagtanks, walmende schoorstenen in alle
soorten en maten, kilometers lange pijpen en de
soms grote vlammen van het affakkelen. In Europoort
zie je vooral veel olietanks: gigantische, ronde
‘dozen’, stralend wit zodat ze koel blijven in de hete
zon. Sommige zijn versierd met een kunstwerk en
doen denken aan ouderwetse hoedendozen. Aan de
horizon staan lange rijen met windmolens. Ieder jaar
meer en ieder jaar groter. Op de Maasvlakte is alles
wat je ziet groot: containerterminals met hoge
kranen, enorme bergen erts in kleurschakeringen
van donkerrood tot zwart. De twee schoorstenen van
de elektriciteitscentrale zijn 174 meter hoog. Omdat
ze vanuit zee goed te zien zijn, vormen ze een niet-
officieel baken voor de scheepvaart. Duizenden
schepen komen in de Maasmond de haven binnen en
duizenden schepen varen er uit naar bestemmingen
over de hele wereld. Als je goed kijkt, zie je zelfs
overdag de lichtflitsen van de lichtopstanden en
vuurtorens van de Maasmond. Zodra het donker
wordt, verandert de haven en geven duizenden
lichtjes en vreemde vormen in allerlei kleuren een
haast surrealistisch beeld van de werkelijkheid.
NIEUWSGIERIG GEWORDEN?
PAK DE FIETS EN BELEEF DE HAVEN!

DE LANDTONG VAN ROZENBURG
OP DE LANDTONG VAN ROZENBURG WAAN JE JE IN EEN ANDERE WERELD. OVERAL VOEL JE DE
AANDACHT VOOR DE NATUUR. DE KOMENDE JAREN WORDT 84 HECTARE VAN DE LANDTONG
VERDER ONTWIKKELD TOT NATUUR- EN RECREATIEGEBIED. EEN GROOT DEEL DAARVAN – 53
HECTARE – IS ‘STRUINNATUUR’. DE LANDTONG ONTSTOND ALS ‘BIJPRODUCT’ BIJ HET GRAVEN
VAN HET CALANDKANAAL EN VORMT EEN NATUURLIJKE GRENS TUSSEN HET KANAAL EN DE
NIEUWE WATERWEG. DOOR ZIJN AFMETINGEN IS DE LANDTONG NIET GESCHIKT OM ER GROTE
HAVENBEDRIJVEN TE VESTIGEN. HIERDOOR IS DE HAVEN ER ALS HET WARE ‘OP BEZOEK’ BIJ DE
NATUUR. OP EEN ZOMERSE DAG AANKOMEN MET DE PONT VANAF MAASSLUIS VOELT ALS
VAKANTIE. ALLEEN DE PASSERENDE SCHEPEN EN DE INSTALLATIES, SCHOORSTENEN EN TANKS
DIE IN DE VERTE BOVEN HET GROEN UITKOMEN, WIJZEN OP DE NABIJHEID VAN DE HAVEN.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 3

4
DE ROUTE
We beginnen de fietstocht aan de oostkant van Rozen-
burg, waar de haven zich vooral laat beleven zoals je dat
verwacht. Veel verschillende soorten schepen, rokende
schoorstenen, immense booreilanden, piepende haven-
kranen. Tussen alle havendrukte vind je hier al de voor-
boden van een onverwacht groene haven met bosgebieden,
wilde rucola, fazanten en Schotse hooglanders. Op het
kleine parkeerterrein op de kop van de Professor
Gerbrandyweg kun je je auto parkeren. Bij dit uitzichtpunt
begint de route. Als je met de veerpont in Rozenburg bent
aangekomen, fiets je vanaf het veer eerst oostwaarts,
naar het begin van de route.
Het uitkijkpunt aan de Professor Gerbrandyweg is een
populaire visstek. Tussen de middag eten havenarbeiders
er hun boterhammen aan een van de picknicktafels.
Ook al is dit het begin van de route, stap niet meteen
op je fiets maar neem eerst even de omgeving in je
op. Luister naar de piepende havenkranen en naar de
stormmeeuwen die krijsend tegen de wind in torsen.
Snuif bij westenwind de zilte zeelucht op en kijk of je
wellicht een van de vogelsoorten herkent van het bord
dat bij de picknicktafels staat. (1) Misschien ruik je een
vleugje AVR-compost tussen de zeelucht door.
Op het uitzichtpunt vang je waarschijnlijk het zware
bonkende geluid op van vallende buizen en staven op
de scheeps- en werkplatformreparatiewerf van Keppel
Verolme, aan de kop van de Professor Gerbrandyweg. (2)
Loop even in de richting van het geluid, naar de spoorlijn
en de lus aan het eind van de weg. Grote kans dat je een
of meer booreilanden ziet liggen. In drukke tijden liggen
er soms wel zeven tegelijk. Heel bijzonder om te zien is
als ze door de Waterweg naar de werf worden gesleept
en een enorm stuk horizon in beweging is. Het is niet
moeilijk je voor te stellen dat deze monsters bestand
zijn tegen heftige natuurkrachten. Spectaculair!
Tot aan de kop van de Landtong Rozenburg fiets je
naar het westen, via het fietspad langs de Professor
Gerbrandyweg of over het onderhoudspad langs het water.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
VUILNISZAK GERECYCLED
Goed beschouwd wordt bij-
na de hele inhoud van onze
vuilniszakken – 98% van wat
we erin stoppen – opnieuw
gebruikt. Met het verbranden van de inhoud van één vuil-
niswagen kan een gemiddeld Nederlands gezin een jaar
lang van elektriciteit worden voorzien.
De cijfers tussen ( ) verwijzen naar de herkenningspunten
op de kaart, achterin dit boekje.

Ruiken
IN In de DE Rotterdamse ROTTERDAMSE haven HAVEN kriebelt KRIEBELT er ER altijd ALTIJD wel WEL een
EEN luchtje LUCHTJE in je neus. IN JE Ook NEUS. op de OOK Landtong OP DE Rozenburg,
LANDTONG
ROZENBURG, het groene podium HET GROENE in de haven. PODIUM Je IN ruikt DE er HAVEN. de zilte JE
RUIKT zeelucht ER DE en ZILTE de ertsbergen ZEELUCHT van EN DE de ERTSBERGEN Maasvlakte. VAN De
DE wind MAASVLAKTE. voert de mestgeur DE WIND van VOERT de Schotse DE MESTGEUR hooglan- VAN
DE ders SCHOTSE met zich HOOGLANDERS mee of de indringende MET ZICH MEE walm OF van DE
INDRINGENDE ruwe olie. Maar WALM wat je VAN waarschijnlijk RUWE OLIE. het MAAR meest WAT bij- JE
WAARSCHIJNLIJK blijft van een zomerse HET MEEST fietstocht BIJBLIJFT over VAN de EEN Landtong ZOMER-
SE is de FIETSTOCHT zoete geur OVER van DE de LANDTONG ontelbare roze IS DE en ZOETE wit bloei- GEUR
VAN ende DE botanische ONTELBARE heesterrozen. ROZE EN WIT Alsof BLOEIENDE de wereld BOTANI- is
SCHE gewassen HEESTERROZEN. met een zeepje ALSOF van DE WERELD vroeger. IS GEWASSEN
MET EEN ZEEPJE VAN VROEGER.
Alvast een voorproefje? Wrijf eens met je vinger
over het onderstaande vlakje en ervaar de geur van
de omgeving al voor je er daadwerkelijk fiets!
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 5

6
Het onderhoudspad wordt al vrij snel onderbroken door
een waterinlaatplaats van de Afvalverwerking Rijnmond,
de AVR. (3) Het water wordt gebruikt voor koeling.
Daarvan zie of hoor je weinig maar even verderop komt
het gebruikte water met de kracht van een waterval uit
een overstort en vormt het een schuimend witte stroom
in de Nieuwe Waterweg. Vanaf het fietspad kijk je recht
op de schoorstenen van de AVR. De rookgassen die
vrijkomen bij het afvalverwerkingsproces worden binnen
de fabriek gereinigd. Wat uiteindelijk uit de schoorstenen
komt, is stoom. Grote witte pluimen die vooral op minder
warme dagen van heinde en verre te zien zijn. Hoe
schoon die stoom ook mag zijn, het stinkt in de buurt
van de AVR vaak als een broeiende groenbak op een
zomerse dag. Maar dat is wel ergens goed voor: van
de grote bergen verse aarde die de compostcentrale
produceert, kunnen ontelbare planten beter groeien.
En voor de vele tientallen rondzwermende visdieven,
kokmeeuwen, zilvermeeuwen en grote mantelmeeuwen
zijn de transportbanden met afval een ware traktatie.
Je fietst verder langs het Botlekpark richting Rozenburg.
Een vreemd contrast van twee verschillende werelden:
aan de ene kant bos, aan de andere kant havenindustrie.
De route over het onderhoudspad is, met de vele zwanen
die in het water dobberen, vooral rustgevend. In een
golvende lijn deinen kolonies van zo’n dertig vogels
stroomopwaarts mee op de golven die de zeeschepen
veroorzaken. De oever is een walhalla voor jutters.
De vaak vrolijke kleuren van de aangespoelde stukken
wrakhout, jerrycans en vaten steken scherp af tegen
het groen van de planten. Om de zoveel meter kom
je bakens tegen op de oever en in het water. Met hun
knipperende rode en groene lichten houden ze de
schepen die van en naar zee varen op koers.
Aan het einde van de Professor Gerbrandyweg of het
onderhoudspad ga je rechts de Botlekweg op, die met
de bocht mee naar links overgaat in de Boulevard
Rozenburg. Rechts passeer je de veerstoep, de eeuwen-
oude verbinding van Rozenburg met Maassluis. (4)
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
ONVERSTOORBAAR GRAZEN
De Schotse hooglander stamt
af van een klein Keltisch rund.
De ruigbehaarde, roodbruine
en zwarte runderen voelen
zich thuis in een klimaat met veel regen, sterke wind en
ruige omstandigheden. Een volwassen stier weegt acht-
honderd kilo, een koe vijfhonderd. De enorme hoorns van een
stier krullen naar beneden, die van een koe staan overeind.

HET IS HEEL MENSELIJK OM DINGEN TE WILLEN
AANRAKEN. ALS JE WEET HOE IETS ‘VOELT’ KUN
JE HET MAKKELIJKER ONTHOUDEN. VOELEN BIEDT
EEN EXTRA SENSATIE: LAAT JE HAND OVER DE
BASALTBLOKKEN GAAN ALS JE EVEN ZIT UIT TE
RUSTEN BIJ EEN TALUD. VOEL DE STRUCTUREN VAN
HET WIER EN VAN EEN STUK DRIJFHOUT. DOE ALS
HET WEER HET EVEN TOELAAT JE SCHOENEN UIT
EN LOOP EEN STUKJE DOOR HET WATER VAN HET
ROZENBURGSE GORS. ZAND EN KRIEBELSCHELPJES
ONDER EN WATER BOVEN. ZO VOELT DE HAVEN
DUS. ALTHANS, DIT STUKJE ERVAN.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
7

8
De historie van het veer begint al in de veertiende eeuw
toen Rozenburg nog niet bestond en het veer Maassluis
en Brielle met elkaar verbond. Daarvoor moest de
veerpont een zeearm oversteken zo breed als het
huidige Haringvliet. Hoewel er wel plannen zijn voor het
bouwen van een tunnel – de Blankenbergtunnel – is dat
tot op de dag van vandaag nog geen feit en blijft het
veer de populaire verbinding tussen de beide waterweg-
gemeenten. De huidige veerstoep dateert uit de jaren
zestig. In verband met het tij heeft hij verschillende
niveaus. Het dorp Rozenburg ligt zo’n zeven meter lager
dan de kruin van de dijk. Zodra je de T-splitsing met de
autoweg van en naar het veer (de Nieuwe Weg) over
bent, neem je het pad rechts naar beneden. Het onder-
houdspad waarop je nu fietst, loopt langs het water en
wordt ook gebruikt door skaters, wandelaars en vissers.
Je zou er ‘s nachts eens moeten gaan kijken, als de
vissers een vuurtje van drijfhout hebben gestookt en de
rode lichtjes van de hengeltoppen dansen op het water...
De strekdammen houden de rivier in het gareel. Tussen
de dammen is er minder stroming en zorgen aangespoel-
de modder en zand voor natuurlijke strandjes. Het
Rozenburgse Gors bijvoorbeeld. (5) Zet je fiets even
neer, doe je schoenen uit en loop het water in. Terwijl
het water om je tenen speelt, voel je het zand onder je
voeten. Je hoort allerlei vogels en als je je stil houdt,
krijg je ze misschien ook te zien, in de lucht of op het
strandje. Ze vinden hun voedsel in de begroeiing en op
het strandje zelf. Aan de zuidoever van de Landtong kom
je dit soort taferelen niet tegen. Daar ligt het Caland-
kanaal met zijn steile, stenige kades. Het water is er
dieper en helderder dan aan de noordoever, omdat
het alleen met het getij in- en uitstroomt en niet zwaar
beladen met afgespoelde grond uit het achterland komt.
Het bijna fluorescerend oranje ding dat in de verte in het
water drijft, is de aanlegsteiger van de watertaxi bij het
Educatief Informatie Centrum (EIC). (6) Vanaf de
steiger lijkt het EIC op een betonnen wand met ronde
gaten aan de onderkant. De ronding van het gebouw
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE

VEERDIENSTEN
De veerdienst tussen Maas-
sluis en Rozenburg wordt on-
derhouden door twee veerpon-
ten van het type ‘koplader’: de
Blankenburg, die al sinds 1965 wordt ingezet, en de Stael-
diep uit 1970. Op beide ponten passen zo’n veertig auto’s
en maximaal 380 passagiers. In de spits varen ze allebei
en gaat de boot om de tien minuten. Buiten de spits vaart
om de twintig minuten een van de boten.
volgt de bocht van de rivier. De trap komt uit op een
platform dat leidt naar de glazen entree van het infor-
matiecentrum. De interactieve tentoonstelling van het EIC
is op afspraak te bezoeken door basisschoolleerlingen
en groepen uit het middelbaar en beroepsonderwijs.
De tentoonstelling laat allerlei havenactiviteiten zien
en geeft een goed beeld van de verschillende banen in
de haven. Als ‘eenzame fietser’ kun je het EIC dus niet
bezoeken. Wel kun je – op een ander moment – mee-
doen met een van de rugzaktochten die het EIC
(www.EIC-mainport.nl) organiseert in het pal naast-
gelegen natuurgebied, of met een van de natuurexcursies
van Stichting ARK (www.ark.eu).
Je kunt je fietstocht heel goed even afwisselen met een
ontdekkingstocht in het natuurgebied. (7) Hier wonen
zo’n 130 verschillende vogelsoorten. De poelen en
plassen zitten vol eenden, ganzen en rietvogels. De schol-
ekster, tureluur, grutto en kluut broeden er regelmatig,
tal van andere steltlopers komen er op doortrek en de
houtsnip, watersnip en het bokje overwinteren er. Ook zie
je er steeds meer spechten en nachtegalen. In de herfst
kun je proeven van de oranje duindoornbessen of de
bramen. De kramsvogels zijn zo dol op de gistende
bessen, dat je ze soms haast dronken ziet rondklapperen.
En kauw ook eens op een blaadje van de geel-bloeiende
muurpeper: lekker pittig! Het wemelt hier van de insecten,
maar vooral vlinders fladderen er in alle kleuren en maten
om je oren. Al speurend naar bijzondere planten, vogels
en insecten kun je hier uren-lang rondstruinen. De kans
is groot dat je oog in oog komt te staan met een Schotse
hooglander. Bang hoef je daarvoor niet te zijn maar kom
niet te dichtbij als er kalfjes rondlopen en neem ook nooit
een hond mee. Honden worden niet toegelaten omdat
de runderen hen als roofdieren zien waartegen ze zich
moeten verweren. Geef de dieren ook niets te eten, want
de beheerder let goed op hun gezondheid en zorgt ervoor
dat ze niets te kort komen.
Na het EIC is het even flink doortrappen. De wind
klappert op je oren, je komt steeds dichter bij de zee.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 9

10
De noordkant van de Landtong is drukbevolkt met
zwanen. Het zijn vaak jonge vogels die nog niet hebben
genesteld. Overal langs de kant zie je de enorme witte
vogels ronddobberen. Met hun lange nekken zoeken
ze onder water naar voedsel. Bij de Maeslantkering stopt
het onderhoudspad. (8) De immense stormvloedkering
vormt het sluitstuk van de Deltawerken. De twee
bewegende armen zijn elk zo groot als de Euromast
plus Spacetower (180 meter). De bolscharnieren, met
het principe van het menselijke heupgewricht, zijn de
grootste ter wereld. Samen vormen zij de Maeslantkering
die Zuid-Holland beschermt tegen het hoge water. Het
informatiecentrum van de kering staat aan de overkant
van de Nieuwe Waterweg, ten Zuidoosten van Hoek van
Holland (www.keringhuis.nl). Volg vanaf de Maeslant-
kering hier de aanwijzingen voor fietsers en laat je niet
verleiden om over de Noordzeeweg te fietsen. Door de
bocht in de weg is het voor automobilisten bijna onmoge-
lijk om fietsers goed te zien.
Voorbij de Maeslantkering fiets je weer verder over het
onderhoudspad, het einde van de Landtong tegemoet.
Na een paar honderd meter passeer je het Hoge Licht,
een lichtopstand om schepen te geleiden. (9) Een
stukje verderop, aan de zuidkant van de Landtong,
staat het Lage Licht. Daar fiets je op de terugweg langs.
In de verte steken piramideachtige heuvels af tegen
de horizon. Het is vliegas dat na de stort door de
AVR zorgvuldig is afgedekt met folie en aarde. Met de
zeewind in je neus doen de heuvels in de verte direct
denken aan een duinlandschap. Zwengel de trappers
nog even aan want boven ga je genieten van een
fenomenaal uitzicht. (10) Hier komen mensen om een
hele middag door te brengen met alleen maar kijken.
De punt van de Landtong biedt een van de meest
spectaculaire uitzichten van West-Nederland. Links,
aan de overkant van het water, zie je ertsbergen in
kleurschakeringen van antraciet tot donkerrood. Je
ziet olieraffinaderijen met enorme pijpen en container-
terminals, ronde, vaak witte tanks van de olieopslag en
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE

WAT JE ALTIJD PROEFT OP DE LANDTONG, IS HET ZEE-
ZOUT DAT DE WIND OP JE LIPPEN BLAAST. JE KRIJGT
WELLICHT TREK IN VIS, MAAR DIE IS WAT LASTIG TE
VANGEN TIJDENS JE FIETSTOCHT... GEEN PUNT, ER VALT
NOG GENOEG TE PROEVEN. IN DE HERFST HANGEN DE
ROZENSTRUIKEN VOL MET DIKKE, ORANJE ROZENBOT-
TELS. HET VRUCHTVLEES KUN JE ZO ETEN MAAR JE KUNT
ER OOK JAM VAN MAKEN. DE WITTE BLOEMSCHERMEN
VAN DE VLIER IN DE LENTE, ZIJN LEKKER DOOR PAN-
NENKOEKENBESLAG EN ‘S ZOMERS MAAK JE JAM VAN
RIJPE VLIERBESSEN. DE WILDE RUCOLA EN DE JONGE
PAARDENBLOEMBLAADJES DIE JE TEGENKOMT, SMAKEN
HEERLIJK DOOR DE SLA.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 11

12
je ziet de energiecentrale met zijn hoge schoorstenen.
Rechts van je zie je de Hollandse kust, Hoek van Holland,
de duinen en het strand en er tussenin – de oneindige
zee. Hier beweegt altijd wel iets en de lucht zit vol geuren
van zilte zeelucht, bunkerolie, veevoer en frituurvet...
Je hoort scheepsmotoren en meeuwen die krijsend mee-
vliegen met de ferry, in de verte het ‘kabengen’ van
containers die worden gestapeld en je hoort auto’s die af
en aan rijden. En heel soms vallen al die geluiden tegelijk
een fractie van een seconde stil. Als je hoog op de heuvel
staat, heb je goed zicht op het einde van de Landtong:
een rond plein dat in het midden is bestraat in de vorm
van een windroos. (11) Aan de Noordkant van het plein
zie je op een lessenaar welke soorten schepen er kunnen
passeren. Heel bijzonder om te zien is het Breeddiep.
Hoewel de naam anders doet vermoeden, is het Breed-
diep de smalle doorgang tussen de punt van de Landtong
en de scheidingsdam. Van dichtbij zie je pas goed hoe
nauw het Breeddiep werkelijk is. Alleen de kleinere
schepen kunnen deze doorgang tussen de Nieuwe
Waterweg en het Calandkanaal gebruiken. Zeker met
harde wind zijn de manoeuvres die de geoefende schip-
pers daar moeten uitvoeren spectaculair om te zien.
Maar met zulk weer is het wel aan te raden met de auto
naar de punt te rijden en niet met de fiets.
Na deze indrukwekkende ervaring fiets je verder, of liever
gezegd, je fietst terug. Je neemt de Noordzeeweg richting
Rozenburg. Het verschil tussen de Nieuwe Waterweg en
het Calandkanaal is hier wel heel opvallend. De druk
bewegende scheepvaart op de Nieuwe Waterweg vormt
een schril contrast met het rustige Calandkanaal, waar af
en toe een olietanker en soms een autoschip doorvaart.
Langs het Calandkanaal zie je een brede strook gras.
Onder deze ‘kabel- en leidingenstrook’ zitten flink wat
kabels en leidingen ‘verstopt’ voor het transport van olie,
gas en chemicaliën. (12)
Al snel zie je aan je rechterhand het gekleurde bomenbos.
Tien, ooit in felle kleuren geverfde, boomstronken markeren
de plek waar in 2005 een echt bos is aangeplant. (13)
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE

GEKLEURDE BOMEN
Op 24 juni 2005 werd de boom-
weide officieel geopend door de
Rotterdamse wethouder Van Sluis
en de Rozenburgse burgermeester
De Sutter. De boomstronken zijn geverfd in typische haven-
kleuren: oranje van de chemicaliëntankers, blauw van con-
tainermaatschappij Hanjin en groen van Evergreen. Het wit
verwijst naar de ronde opslagtanks.
Helaas is een deel van de aanplant al afgestorven en
ligt het gekleurde bomenbos er vooralsnog wat kaal bij.
Maar de belofte van een bos blijft staan: er worden
nieuwe bomen geplant en binnen een paar jaar kun je
hier in de luwte van het bos heerlijk wandelen, fietsen,
skaten en natuurlijk picknicken. De natuur heeft er vrij
spel, waardoor het afhankelijk is van de invloed van zon,
wind, zout en onkruid hoe het bos er straks zal uitzien.
Vanaf de heuvel naast het bos kijk je uit over de Benelux-
haven, waar de ferryschepen van en naar Hull en
Felixstowe aankomen en vertrekken. Als je geluk hebt,
ligt de Berge Stahl aan de overkant, het grootste erts-
transportschip ter wereld. Met zijn lengte van 343 meter
en breedte van 65 meter heeft het schip een oppervlakte
van ruim drie voetbalvelden. Dat moet je een keer gezien
hebben!
Onderaan de heuvel, net voorbij de gekleurde bomen,
fiets je naar de Scheurhaven. (14) Nietig in vergelijking
met de immense afmetingen van de gigantische havens
aan de overkant. Maar het is zeker de moeite hier even
te stoppen en het haventje van dichtbij te bekijken. Hier
liggen de loodsboten die de zeeschepen veilig de havens
inloodsen. In de lente ziet de kade van de Scheurhaven
geel van de narcissen.
Vanaf de Scheurhaven kun je tot het Lage Licht fietsen
over het bobbelige voetpad of teruggaan naar de Noord-
zeeweg, de wegen lopen parallel. Let wel op dat je bij
de Maeslantkering niet over de Noordzeeweg gaat fietsen!
Ten zuiden van het Lage Licht zie je al de fundering van
de tien windmolens die daar een plek zullen krijgen. (15)
De molens zullen straks voor een groot deel het beeld
bepalen van de ‘skyline’ van de Landtong.
Aan de overkant van het Calandkanaal zie je de Petro-
leumhavens. (16) De 4e Petroleumhaven ligt ongeveer
tussen het Lage Licht en het Hoge Licht, de 5e net
voorbij de Maeslantkering, en de 7e Petroleumhaven ligt
tegenover het natuurgebied naast het EIC. Deze havens
zijn extreem breed en hebben in plaats van kades
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 13

14
zogenaamde ‘jetties’: metalen steigers gemaakt van
olieleidingen waarop de olietankers worden aangesloten.
Met die leidingen worden de tankers leeggepompt.
Hier brandt er altijd wel ergens een vlam en ’s nachts
verandert het landschap van de raffinaderijen met zijn
ingewikkelde pijpen en leidingen in een bijzondere
sprookjeswereld.
In de 5e Petroleumhaven zetelt Kuwaitoil, waar bitumen-
producten worden gemaakt. (17) Regelmatig ruikt het
hier indringend naar teer. Zeker als de wind een beetje
zuidelijk staat, is de lucht zwaar en weeïg. Het doet je
denken aan snikhete dagen als het asfalt zo heet is dat
het begint te smelten.
Het natuurgebied dat op de heenweg beschreven staat
onder punt 7 ligt nu links van ons. Ongeveer 400 meter
verder loopt links een klein weggetje naar een uitzicht-
punt. (18) Dit is een prima plek om even te pauzeren
en de omgeving in je op te nemen. De bankjes van
gerecycled materiaal zijn gemaakt door medewerkers
van Caldic, een petrochemisch bedrijf dat tegenover
het uitzichtpunt ligt.
Je fietst verder in de richting van het begin van de
Landtong. Aan je linkerkant het natuurgebied met
Schotse hooglanders, rechts de 7e Petroleumhaven,
olietanks en passerende bulkschepen. Vlak voordat de
weg naar rechts afbuigt en de Landtong overgaat in het
vaste land, ligt vaak een gigantisch werkplatform. (19)
De reusachtige, diepstekende offshore installaties liggen
hier voor reparatie en onderhoud. Regelmatig kun je
hier de Thialf van Heerema spotten. Zijn twee verlichte,
traag bewegende, machtig grote kranen zijn tot in Delft
zichtbaar. Hier wordt 24 uur per dag gewerkt. Motoren
brommen, duizenden liters koelwater worden tegelijk
het Calandkanaal ingestort en snijbranders veroorzaken
een oranje regen van vonken.
En dan een contrast: tegenover het werkplatform, aan de
kant van het natuurgebied, zie je een onbegroeide steile
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
BITUMEN EN TEER
Teer en bitumen lijken op el-
kaar, maar bitumen wordt uit
aardolie gewonnen en teer
wordt gemaakt van steenkool
of hout. Vroeger werd teer gebruikt om asfalt te maken, te-
genwoordig wordt daar bitumen voor gebruikt. Bitumen lijkt
een vaste stof maar de fysische eigenschap is vloeistof, het
wordt dan ook vloeibaarder als het warm wordt. Bitumen
wordt gebruikt bij de aanleg van wegen, als dakbedekking
en voor geluidsisolatie.

HET GELUID VAN DE STILTE ZUL JE OP DE LANDTONG
NIET TE HOREN KRIJGEN. MAAR SOMS VALLEN ALLE
HAVENGELUIDEN HEEL EVEN SAMEN. SCHEEPSHOORNS,
MACHINES, MOTOREN EN ZELFS DE MEEUWEN ZIJN
DAARNA EEN FRACTIE VAN EEN SECONDE STIL EN HET
LIJKT OF JE DE STILTE GAAT HOREN. MAAR HET GEBEURT
NOOIT WANT DE WIND IS ALTIJD SNELLER. HIJ BRULT EN
BLAAST ZO HARD DAT JE BANG BENT OM VAN DE KADE
TE WAAIEN. OF HIJ BEWEEGT VOORZICHTIG HET GRAS
MET EEN FLUISTERVERHAAL DAT WEINIG MENSEN ECHT
HOREN. DE WIND SPEELT OP DE LANDTONG ZIJN ROL
VAN HET ALTIJD AANWEZIGE ORKEST DAT SOMS HARD
SPEELT EN SOMS FLUISTERZACHT.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 15

16
wand, duidelijk afstekend tegen het groen. (20)
Van april tot in augustus wonen hier de oeverzwaluwen.
Als je de tijd neemt om even stil te staan en op de gaten
te letten, zie je de vogels in- en uitvliegen. Vanuit het
natuurgebied kun je heel dicht bij de wand komen, maar
doe dat niet tussen april en juni als de vogels hun eieren
leggen en uitbroeden in de wand. Wanneer je de broe-
dende vogels stoort, vertrekken ze direct om nooit meer
terug te komen. Klim ook nooit bovenop de wand omdat
daardoor de nesten kunnen inzakken.
Via de Noordzeeweg fiets je nu verder in de richting
van de Calandbrug, een stalen hefbrug met een bijna
vierkante vaaropening van 60 meter breed en 50 meter
hoog. De brug heeft vier rijstroken, een fietspad, een
voetpad en twee goederensporen. Achter de Calandbrug
ligt de Brittanniëhaven waar per jaar meer dan 250 auto-
schepen aankomen. Speciaal voor dit autotransport werd
in 1985 het Calandscherm gebouwd. (21) De hoog-
liggende autoschepen kunnen daardoor ook bij wind-
kracht 5 en meer doorvaren. Het wereldberoemde
windscherm is 1750 meter lang, 25 meter hoog. Het
werd ontworpen door gemeentearchitect Maarten Struis.
Op de eerste kruising voor de Calandbrug ga je linksaf
het fietspad op, dat rechts naast de Droespolderweg
loopt. Hier kun je doorfietsen of een stukje verder linksaf
slaan en een alternatieve route nemen door het dorp
Rozenburg. Volg de bordjes ‘veer’ om bij de veerpont
te komen. Achter de hoge spoordijk en vanaf dit punt
dus niet zichtbaar, liggen de indrukwekkende auto-
terminal en de ingang van de tunnel onder het Caland-
kanaal, de Thomassentunnel. Links fiets je nu langs een
dikke groengordel waarachter het dorp Rozenburg ligt
en rechts naast je ligt, achter de spoordijk, de snelweg.
Je rijdt nu recht op een hele verzameling chemische
fabrieken af waar de Botlek zo bekend door is geworden.
Als er booreilanden liggen, verschijnen ze hier als een
landmark in je blikveld. Aan het eind sla je linksaf de
Botlekweg op, die uitkomt op de Professor Gerbrandy-
weg, het begin- en eindpunt van deze fietsroute. (22)
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
OEVERZWALUWEN
Oeverzwaluwen zijn trouw aan
hun nestplaats. Begin april
vliegen ze vanuit Afrika terug
naar de plek die ze de vorige
zomer verlieten. Eind april zie je dan ook de eerste nieuwe
gaten in de wand verschijnen: de leg- en broedplaatsen.
De jongen worden in juni geboren en vliegen enkele weken
later al uit. Ze blijven nog een tijdje in de buurt van de insec-
tenrijke plassen en vertrekken in september naar Afrika.

KIJK GOED ROND OP DE LANDTONG. ALLES WAT JE ZIET
IS WERKELIJKHEID. HOE VREEMD SOMMIGE BEELDEN
DIE JE BLIK KRUISEN OOK MOGEN LIJKEN. GEEN FATA
MORGANA’S, WEL WEERGALOZE VERGEZICHTEN. DE
NIEUWE WATERWEG IS ALS EEN SPANNENDE FILM, MET
INDRUKWEKKENDE BEELDEN EN TEGENSTELLINGEN DIE
DE FANTASIE STIMULEREN. EEN MEGASCHIP BIJVOOR-
BEELD DAT AL VAREND HEEL MAASSLUIS LIJKT TE ABSOR-
BEREN, STRAKKE BEDRIJFSPANDEN DIE AANSCHURKEN
TEGEN OUDE DORPSKERNEN. VLUCHTEN VOGELS DIE IN
WITTE GOLVEN NEERSTRIJKEN OP EEN DONKERE ERTS-
BERG IN DE VERTE.
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE 17

EUROPOORT
FIETSROUTE
19
20
19 20
21
6
6
21
5
5

4 3 2
1
4
VEERDIENST
ROZENBURG
MAASSLUIS
22
22
3
2
1

11
11
12
10
10
HOEK VAN HOLLAND
12
13
13
14
14
15
15
16
9
9
16
8
8

EUROPOORT
17
17
18
18
7
7

22
Aanvullende informatie
DE LENGTE VAN DE ROUTE IS ONGEVEER 27,5 KM.
DE ROUTE VOLGT DE VOLGENDE PUNTEN
1 Uitzichtpunt Professor Gerbrandyweg
2 Reparatiewerf Keppel Verolme
3 AVR
4 Veerpont Rozenburg-Maassluis, koppelpunt,
D-tour door het dorp
5 Rozenburgse gors
6 Educatief Informatie Centrum (EIC),
aanlegsteiger
7 Natuurgebied begrazingsweide
8 Maeslantkering
9 Hoge licht
10 Uitzichtpunt heuvel op de punt van de Landtong
11 Plein met windroos
12 Kabels- en leidingenstrook
13 Gekleurde bomenbos
14 Scheurhaven
15 Lage Licht
16 Petroleumhavens
17 Kuwaitoil
18 Uitzichtpunt Noordzeeweg
19 Werkplatforms
20 Oeverzwaluwwand
21 Calandscherm
22 Botlekweg
HAVENROUTES DE ZINTUIGLIJKE ROUTE
MET HET OPENBAAR VERVOER
Neem de trein naar Maassluis en ga met het veer
naar Rozenburg. Het veer vertrekt tussen 06.10 uur
en 23.50 uur om de 20 minuten vanuit Maassluis.
Op weekdagen en in de spits om de 10 minuten.
De trein rijdt op weekdagen en op zaterdag overdag
om het kwartier en daarbuiten om het half uur.
Op het station zijn fietsen te huur.
FIETS-OP-DE-AUTO
A20, afslag Maassluis, volg borden veerpont en
vaar met het veer naar Rozenburg.
A15, afslag Rozenburg, volg de borden richting
veerpont. Bij het veer zijn aan beide zijden parkeer-
plaatsen aanwezig. Doorrijden naar het begin van de
route: Rij langs het water in oostelijke richting naar
het begin van de Professor Gerbrandyweg, hier zijn
vier parkeerplaatsen.
HORECA
Bij het veer in Rozenburg is een restaurant. In
Rozenburg zelf zijn diverse cafetaria’s, pizzeria’s
en supermarkten. Op mooie dagen staat op de kop
van de Landtong vaak een snackkar.
KOPPELPUNTEN
Het veer is een koppelpunt naar de waterwegroute,
de zuidrand van Rozenburg is een koppelpunt naar
de havenroute. De Harmsenbrug een koppeling naar
de Hartelroute en de Brielsemeerroute. De officiële
Noordzeeroute loopt hier ook.

BELEEF DE HAVEN! FIETSEND OVER DE LANDTONG
1e uitgave van een serie fietsroutes
door het Rotterdamse havengebied
UITGAVE
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Postbus 6622
3002 AP Rotterdam
INHOUD EN SAMENSTELLING
Ingenieursbureau Gemeentewerken, Rotterdam
REDACTIE EN PRODUCTIEBEGELEIDING
Overbosch Communicatie, Rotterdam
ONTWERP EN OPMAAK
Smidswater, Breda / Den Haag
FOTOGRAFIE
Jacco Huijssen, Rotterdam
VOOR MEER INFORMATIE
T 010 - 252 11 11 (Customer Service Center)
E info@portofrotterdam.com
I www.portofrotterdam.com
juni 2007