Download WoodbrookersCahier nummer 1 - Vereniging ...

ij uitstek de man die de Barchemgeest en het remonstrantisme
in één lijn zag: lid voor het leven van de Woodbrookers
en van 1947 tot 1953 deel uitmakend van de Commissie tot
de Zaken (Coza), het dagelijks bestuur van de Remonstrantse
Broederschap.
In remonstrantse kring heeft IH ook tal van inleidingen gehouden
over de sociale verantwoordelijkheid in het bedrijfsleven.
Maar ook daarbuiten. Tijdens een Studium Generale van de
Nederlandse Economische Hogeschool in Rotterdam, waarvan
hij zesentwintig jaar toezichthouder was, zei hij in 1964
zich ‘als de derde macht in de onderneming te zien … met als
fundamentele taak het welzijn der onderneming zelve … aan
de aandeelhouders verantwoordelijk … maar ook tegenover de
arbeiders’.
Ingen Housz is generaties lang een animator van allerlei soorten
overleg geweest. Hij maakte deel uit van het in ondernemerskring
bekende Pijp-netwerk, waaruit ook wel weer eens
een lijn liep naar de zakencursus en de werkgevers-belangenbehartiging,
zoals in de persoon van T.J. Twijnstra. In het
begin van de jaren zeventig was de ruim tachtigjarige IH nog
de inspirator van de Spaensweerd-conferenties, genoemd naar
zijn woonhuis aan de IJssel bij het Gelderse Brummen. Zij
dienden ‘tot doorbreking van het groeiende wantrouwen tussen
de ondernemers en hun critici’. Ook hier weer het model van
de zakencursus: vertrouwelijk beraad over bedrijf, markt en
samenleving, waarbij niet alleen geestverwanten van IH aanwezig
waren. Erbij betrokken was bijvoorbeeld ook de mederemonstrant
en Bentveld-man dr. H.M. de Lange.
Eerder had al het bedrijfspastoraat de aandacht van Ingen
Housz. Samen met J.A. de Koning spreekt hij voor het remonstrantse
Convent van Predikanten over ‘de ontwikkeling van
den arbeid der kerk met medewerking van leken’. Volgens zijn
zoon Jan legt IH in deze voordracht een grondslag voor het
industriepastoraat. Aan deze vorm van pastoraat in de IJmond
heeft IH ook praktisch bijgedragen.
W. Schermerhorn
Een typische brugfunctie tussen voor en na de oorlog, tussen
vrijzinnig-democraten en de doorbraak-socialisten van de
Partij van de Arbeid, tussen de zakencursussen en het naoorlogse
engagement van het personalistisch socialisme en tussen
de wederopbouw van Rotterdam en Nederland als geheel,
is vervuld door W. Schermerhorn (1894-1977). Al ruim voor
de oorlog was Schermerhorn Barchemlid. Weliswaar in Delft
woonachtig, waar hij als civiel ingenieur hoogleraar was
aan de Technische Hogeschool, valt hij te rekenen tot het
Rotterdamse milieu in de relatie met de Woodbrookers. Zo
was hij na het bombardement van Rotterdam direct bij de verhoudingen
in de Maasstad betrokken vanwege zijn reputatie
van vermaard cartograaf. Schermerhorn was een pionier in de
luchtkartering en de fotografie moest behulpzaam zijn bij de
waardebepaling van de restanten van de stad.
Direct al op de eerste zakencursus van 1930 beet
Schermerhorn de spits af met een inleiding over ‘Techniek en
Kultuur’. Van een Delftse professor kan niet worden verwacht
dat hij de techniek zomaar in de ban zal doen. Het is een kwestie
van ermee omgaan. De remonstrant en vrijzinnig-democraat
Schermerhorn lichten op als onze trouwe verslaggeefster
mevrouw Mees de aan hem gewijde paragraaf in het jaarboek
1931 aldus besluit: ‘Prof. Schermerhorn meent dat opgelegde
socialisatie hier niets zal helpen, als daar niet aan vooraf is
gegaan een morele socialisatie. De techniek heeft de gevolgen
van het kwaad sterk vergroot. Hij gelooft echter niet dat
de wereld aan techniek ten gronde zal gaan; zijn godsdienstig
geloof verzet zich daar absoluut tegen’.
Schermerhorn en Banning ontmoetten elkaar buiten Barchem
in de organisatie Eenheid door Democratie (EDD), die tot
doel had de democratie tegenover elke ‘totalitaire verleiding’
te handhaven en een ‘zedelijk volksbewustzijn boven partijgroepering’
te versterken. Schermerhorn was voorzitter en
31