Mooi gezien

More documents

Recommendations

Info

vanwege HDTV maar ook omdat het brede formaat zeer geschikt is voor grote tabellen of applicaties met meerdere vensters. Het heeft weinig zin om deze displays op de digitale uitgang van een dvd-speler aan te sluiten, want ze ondersteunen – net als onze kandidaten – de HDCPkopieerbescherming niet. Op de pc kun je daarentegen videomateriaal met hoge resolutie bekijken en van films genieten zonder zwarte balken. Serieuze gamers kunnen het niet stellen zonder de echt snelle TN’s of de met overdrive versnelde VA’s. Zij moeten bovendien letten op een goed contrast, een hoge maximale luminantie en een acceptabele, regelmatige verlichting. Belangrijk is de grijstrap: deze hoeft weliswaar niet compleet kleurneutraal te zijn, maar zeer lichte en zeer donkere tinten moeten goed worden gescheiden. Anders verdwijnen donkere delen van het beeld in de zwarte massa en gaan lichte beeldvlakken en randen overstralen. Een lage kijkhoekafhankelijkheid in verticale richting en een goede verlichting zijn belangrijk als je vaak van zitpositie verandert, om bijvoorbeeld voor een spel lekker onderuit te gaat zitten. Hierin zijn uitgerekend de snelle TN-displays VX724 en VX922 van Viewsonic en de Q70U van Hyundai zwak. Alleen de 930BF van Samsung heeft een goede verticale kijkhoek, het scherm is echter onregelmatig verlicht. Valkuilen Met de genoemde criteria kun je een voorselectie van je gewenste displaytype maken en bepalen welke monitoreigenschappen voor jouw toepassingen belangrijk zijn. Dit sluit niet de mogelijkheid uit dat je toch nog voor nare verrassingen kunt komen te staan. Veel zaken zijn vaak apparaatspecifiek en daar kom je pas tijdens het werken echt achter. Een slechte backlight-regelaar kan bijvoorbeeld een zenuwslopend trillen in de beeldachtergrond veroorzaken. Dat heeft niets te maken met een gebrekkige synchronisatie, en dit effect zal ook bij digitaal gebruik zichtbaar zijn. Bij een slechte synchronisatie op de analoge ingang ontstaan flikkerende horizontale storingen op het scherm en worden letters deels onscherp; deze c’t 2006, Nr. 05 flikkering verdwijnt op de DVIingang wel compleet. Dit geldt niet voor de eerder genoemde backlight-trillingen: die krijg je meestal als je de beeldhelderheid reduceert – hetgeen je bij de huidige displays altijd moet doen. Flatscreens worden vandaag de dag bijna altijd voor hoge luminantie ontworpen en bieden in de uitleveringstoestand 200 cd/m 2 en hoger. Een luminantie van 100 cd/m 2 is echter veel ergonomischer, terwijl je in een donkere omgeving nog beduidend minder nodig kunt hebben. Een te grote helderheid van de monitor kan je ogen belasten en hoofdpijn veroorzaken. Bij de testdisplay van Formac had uitgerekend de luminantieinstelling die voor kantoorwerk wordt aangeraden een storende flikkering. Een tweede, door de producent later geleverd identiek model, vertoonde dit gedrag echter niet. Het zwartpunt van een display is de donkerste grijstint die je op de display nog net van zwart kunt onderscheiden. Die wordt normaliter al in de productie vastgelegd en kan niet worden veranderd. De contrastinstelling in het monitormenu zou alleen het witpunt behoren aan te passen, oftewel de waarde van de helderste grijstint die op de display nog van wit te onderscheiden is. Via de helderheidinstelling zou je het scherm daarentegen lichter of donkerder moeten kunnen instellen, zonder dat de grijstrap verandert. De optie van deze afzonderlijke backlight-instelling is een groot voordeel van lcds ten opzichte van buizenmonitoren – als deze optie ontbreekt is dat erg vervelend. Als je na het inschakelen van een display braaf de helderheid vermindert, is het ook irritant als dan in plaats van de achtergrondverlichting het zwartpunt van de display wordt veranderd. In plaats van de vermeende aanpassing van de helderheid verdwijnen zo namelijk de donkere grijs- en kleurtinten in het zwart. Tot een of twee jaar geleden trof je deze onzinnige koppeling van zwartpunt- en backlight-regeling vaak aan, tegenwoordig is het gelukkig zeer zeldzaam. Onder de actuele testkandidaten heeft alleen de VG920 van Viewsonic geen eenduidige helderheidsregelaar voor de achtergrondverlichting. Actief versneld Testbank | LCD-monitoren De overgangen van lichte naar donkere grijstinten worden in ‘normaly white displays’, zoals die in alle hier geteste monitoren zitten, met een actieve spanningsimpuls versneld. Het elektrische veld stijgt plotseling en draait de vloeibare kristallen zo dat het licht van de achtergrondverlichting sterker afgeschermd wordt. Bij overgangen de andere kant op, van donkere naar heldere tinten, valt het elektrische veld daarentegen weg, het vloeibare kristal wordt dus niet actief getriggerd maar ontspant zich ‘passief’ totdat de gewenste hoeveelheid licht wordt doorgelaten. Het TN-panel boven kan een actief versnelde helderheidsovergang van wit naar zwart in slechts 1,5 ms voltooien. Het wisselen van zwart naar wit duurt echter relatief lang: 25 ms. Zoals aan de korte knik in de helderheidkromme te zien is, wordt het helderheidsdoel van 90 procent, die voor de meting nodig is, pas na een herhaalde beeldvernieuwing bereikt. Deze grafiek toont de schakelcurve voor een TN-panel dat met overdrive versneld is. Hier is de overgang van wit naar grijs en de overgang weer terug redelijk snel. Door de korte spannings- oftewel veldverhoging van de overdrive gaat de helderheid van het beeldpunt iets verder dan de gewenste waarde om vervolgens terug te gaan naar de richthelderheid. 111
Testbank | LCD-monitoren Bij de elegante Flatron-display van LG zijn de signaalaansluitingen zeer goed bereikbaar achter op de monitorvoet. Hierdoor neemt de monitor echter wel meer ruimte in beslag door de aansluitingen en kabels, je kunt hem niet compleet tegen de muur schuiven. Op de displays van monitorproducent Eizo zit al geruime tijd geen contrastregelaar meer, noch bieden ze de mogelijkheid een zwartpunt in te stellen. Beide opties worden in de fabriek gefixeerd, alleen de helderheid (de backlight) en de gammainstelling van de monitor kunnen worden aangepast. Hiermee stel je de partiële stapgrootte in van de grijstinten die tussen de twee extremen – zwartpunt en witpunt – worden onderscheiden. Een hoge gamma-instelling benadrukt de heldere grijstinten terwijl een lage gammawaarde de donkere tinten benadrukt. Inmiddels hebben enkele andere producenten ook een gammaregeling op de monitor, maar ontbreekt er vaak een expliciete numerieke waarde-instelling, zoals bij de Samsung-lcd’s en de display van LG. Zonder deze waarden kun je alleen maar met je buikgevoel de monitor instellen. Bij de Hyundai-lcd is een veel te hoge gamma-instelling er mede de oorzaak van dat de letters overstralen. De gammainstelling kun je, net als bij de meeste kandidaten, niet veranderen. De speakers die in LCD-schermen zijn ingebouwd zijn voldoende voor de signalen die het besturingssysteem afgeeft, of voor een zacht achtergrondmuziekje, meer moet je er echt niet van verwachten. Ze zijn in onze ogen dus niet zo belangrijk als je van muziek houdt. Sommige monitoren maken ook zonder audiosignaal geluiden waar je minder blij van wordt. Zo zorgden tijdens onze test twee apparaten voor verwarring toen er nog steeds piepgeluiden hoorbaar waren nadat we alle computers in de testkamer hadden uitgezet. De bron van het kwaad was snel gevonden: de twee Maxdata-lcd’s maakten geluidjes in de stand-by modus als er geen signaal naar toe werd gestuurd. Tijdens het werken wordt het geluid gereduceerd tot een zachte zoem, dat wij in eerste instantie niet hadden gehoord vanwege de pc’s die aan stonden. Terwijl een ingebouwde voeding soms de oorzaak van ongewenste geluiden kan zijn, was bij de apparaten van Belinea, die een externe voeding hebben, de backlightelektronica de boosdoener. Volgens producent Maxdata zijn de Belinea-lcd’s inmiddels aangepast en zijn de storende geluiden verdwenen. Ook enkele andere apparaten maakten bij een gereduceerde monitorhelderheid zachte geluiden, die echter pas opvielen toen we onze oren zo’n beetje tegen de achterkant aanhielden. De SyncMaster 940T zoemde relatief het hardst: we Schakeltijden Hyundai Q70U zw grijs Maxdata 101720 zw grijs Viewsonic VX724 zw grijs Formac Gallery 1900 zw grijs LG L1970H zw grijs Maxdata 101925 zw grijs NEC 1970NXp zw grijs Samsung 930BF zw grijs Samsung 940T zw grijs Videoseven S19PS zw grijs Viewsonic VG920 zw grijs Viewsonic VX922 zw grijs hebben 0,4 sone aan de achterkant gemeten en amper 0,1 sone aan de voorkant. Voor het scherm zittend zul je de 0,1 sone nauwelijks horen, maar gevoelige gebruikers kunnen het geluid wel als storend ervaren. De monitoren van Formac, Hyundai, NEC en Videoseven zoemden bij een zwakker afgesteld backlight ook een beetje, de andere kandidaten werkten zonder storende bijgeluiden. Spiegeltje, spiegeltje... Terwijl voor de werkplek op kantoor het uiterlijk van een lcd vaak minder van belang is, is het prettig als de display thuis er ook zonder beeldinhoud elegant uitziet. Dat de behuizing van een monitor een beslissende factor bij de aanschaf kan zijn, is de producenten niet ontgaan. Zij proberen de apparaten met zwarte behuizingen, chique menutoetsen, elegante voeten of een slim kantelmechaniek aantrekkelijker te maken. Hierbij mag het uiterlijk niet ten koste gaan van de functionaliteit: form follows function – andersom treedt er bij de koper al snel enige wrevel op. Bij een goede bediening hoort ook een behoorlijk mechanisme voor het kantelen, draaien en de hoogte-instelling van de display. Het monitormenu voor de instelling van helderheid, contrast en kleuren, het snelle schakelen tussen de aangesloten signaalbronnen en de automatische synchronisatie met analoge beeldsignalen moet je intuïtief en snel kunnen oproepen en bedienen. Als dit soort dingen lukken zonder eerst het handboek te moeten lezen en niet de hele tijd op de bedienknoppen te moeten kijken, heeft de producent zijn huiswerk goed gedaan. Superkleine toetsen of nauwelijks voelbare sensortoetsen met maar kleine opdrukken, die in een donkere kamer niet te lezen zijn, zorgen alleen maar voor gebruiksongemak. Helaas zijn dit soort bedieningsconcepten tegenwoordig erg populair. Een weinig roemrijk voorbeeld van slechte gebruiksvriendelijkheid is de 17 inch Q70U van Hyundai. De druktoetsen zitten bij dit apparaat aan de onderkant van het scherm en zijn erg lastig te bedienen: aan de voorkant zie je niet waar ze zitten en ze zijn moeilijk te voelen. Bovendien ga je door het onbetrouwbare drukpunt van de knoppen in het menu al snel aan de gewenste optie voorbij – duidelijk een slecht ontwerp. De modern ogende VG920 van Viewsonic is wat dit betreft ook niet veel beter: de golfvormige, aan de zijkant geplaatste toetsen vergen bij de bediening onnodig veel concentratie van de gebruiker, bedieningsfouten zijn ook hier aan de orde van Beeldopbouwtijd (t fall + t rise) [ms] bij optimale grijstrap, Beeldopbouwtijd (t fall + t rise) [ms] bij fabriekspreset 100 cd/m 2 < beter < beter 8 8,3 6 7,5 8 8,3 9 7,7 1helderheidswaarden van zwart worden langzaam weergegeven 112 c’t 2006, Nr. 05 21 25,5 31,8 27,5 31,2 24,5 30,9 23,5 26 39,6 niet meetbaar1 niet meetbaar1 \ \ 37,5 36 31,7 45 6,5 7,2 6,5 7,8 7 7,9 6 7,8 21 19,5 20 22,5 21,5 25,5 27 28 31,8 30,4 35,5 36,4 36,4 39,7 40,8 39,4
Page 1 and 2: Testbank | LCD-monitoren 108 Ulrike
Page 3: Testbank | LCD-monitoren groothoekp
Page 7 and 8: Testbank | LCD-monitoren Flatscreen
Page 9: c’t 2006, Nr. 05 Testbank | LCD-m

Mooi gezien

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?