MERELBEKE - Campus Merelbeke - Universiteit Gent

Editie OKTOBEr - NOVember - december 2009
8
Europese proefbuisveulens zijn zeer
zeldzaam: alleen in het Verenigd
Koninkrijk en Italië is het al eerder
gelukt. En nu dus ook in België!
Op 27 oktober 2009 werd om
22.45 uur aan de faculteit
Diergeneeskunde van de UGent
SMICSI geboren, het eerste
Belgische proefbuisveulentje.
De bevruchting kwam tot stand
via een techniek die ook als
onvruchtbaarheidsbehandeling bij
de mens wordt toegepast.
Het veulen is genoemd naar
dierenarts Katrien Smits, die
het embryo produceerde door
middel van intracytoplasmatische
sperma-injectie of ICSI. Dit is een
micromanipulatietechniek waarbij
onder de microscoop een spermacel
door middel van een zeer fijne
glazen naald in een eicel wordt
gespoten.
Deze techniek wordt ook als
onvruchtbaarheidsbehandeling
bij de mens toegepast. Omdat
spermacellen van een hengst niet
krachtig genoeg kunnen bewegen
in vitro om de zona pellucida of
eischaal van een rijpe eicel te
penetreren, is deze behandeling
nodig om de kansen op een
geslaagde bevruchting te verhogen.
Wat SMICSI ook zeer uniek maakt,
is het feit dat de eicel waaruit ze
is ontstaan, afkomstig is van een
geslachte merrie.
Elke week worden in de faculteit
Diergeneeskunde van de UGent in
Merelbeke enkele eierstokken van
merries verzameld in het slachthuis,
waaruit dan enkele tientallen
eicellen worden geïsoleerd. Deze
eicellen worden in de broedstoof
onder specifieke omstandigheden
gekweekt tot ze rijp zijn en klaar
voor de bevruchting. Dan wordt
een spermarietje van een hengst
ontdooid en wordt telkens één
spermacel opgepikt met een fijne
glazen naald om in een rijpe eicel te
spuiten.
De bevruchte eicellen worden
9 dagen lang in een broedstoof
gekweekt. Gemiddeld ontwikkelen
ongeveer 70% van de geïnjecteerde
eicellen zich verder tot delende
embryo’s, maar slechts 7% bereikt
het blastocyststadium. Twee van de
embryo’s die het blastocyststadium
bereikten, werden op 18 december
Welkom SMICSI!
2008 overgeplant in de baarmoeder
van een draagmerrie in het
embryotransfercentrum Maria Hoop
in Nederland. Op 24 december 2008
werd met behulp van echografie
vastgesteld dat de merrie drachtig
was.
Na een normale dracht -gemiddeld
is een merrie 340 dagen of een dikke
11 maanden drachtig- werd een
tweetal weken geleden een gezond,
vos merrieveulentje geboren aan de
vakgroep Voortplanting, Verloskunde
en Bedrijfsdiergeneeskunde van de
faculteit Diergeneeskunde.
Ondertussen werd ook door middel
van DNA-onderzoek aangetoond
dat het veulen verwant is met
de hengst, waarvan het sperma
gebruikt is voor ICSI en dat SMICSI
niet verwant is met de draagmerrie,
wat de in vitro oorsprong van het
veulen bevestigt.
De Reproductieve Biologie Unit
(RBU) onder leiding van Prof. dr.
Ann Van Soom en Prof. dr. Aart de
Kruif heeft al sinds een twintigtal jaar
ervaring met in vitro fertilisatie bij
dieren. Het eerste proefbuiskalf van
deze onderzoeksgroep werd in 1991
geboren. Ondertussen werden ook al
proefbuisembryo's bij het varken en
bij de kat geproduceerd.
Bij het paard was in vitro fertilisatie
gedurende lange tijd niet succesvol.
Pas toen men, net als bij de mens,
ICSI ging gebruiken om embryo’s te
produceren bij het paard werd er
langzaamaan vooruitgang geboekt.
Het eerste ICSI-veulen werd in 1996
geboren in de USA. In Australië
werd de techniek ook succesvol
toegepast.
Europese proefbuisveulens zijn zeer
zeldzaam: alleen in het Verenigd
Koninkrijk en Italië is het al eerder
gelukt. Het onderzoek dat uiteindelijk
aanleiding heeft gegeven tot de
geboorte van dit veulen is een drietal
jaar geleden opgestart.
De techniek biedt mogelijkheden
om voortplantingsproblemen
zowel bij merries als bij hengsten
te behandelen. Aangezien slechts
enkele motiele spermacellen
volstaan, wordt ICSI in de humane
geneeskunde toegepast in geval
van slechte spermakwaliteit.
Ook voor waardevolle hengsten
waarvan weinig (kwalitatief) sperma
beschikbaar is, kan ICSI een oplossing
zijn.
Voorlopig ligt het toepassingsdomein
van ICSI eerder bij het creëren van
nakomelingen van waardevolle
merries met specifieke problemen
aan de eileiders of baarmoeder
waardoor conventionele
embryotransfer weinig succesvol
is. Hiertoe moet echter eerst nog
de techniek van eicelcollectie bij
de levende merrie verfijnd worden.
Toch kan ook nog, wanneer een
merrie sterft, geprobeerd worden
om op deze manier een veulen te
verkrijgen.
Het nadeel is dat de in
vitro productie van veulens
arbeidsintensief, duur en weinig
efficiënt is. Daarom wordt de
techniek in Merelbeke momenteel
enkel voor onderzoeksdoeleinden
toegepast. Op langere termijn is het
de bedoeling om de techniek in de
kliniek toe te passen.
De opgedane kennis zal aangewend
worden in een samenwerking met
Cryozootech, de Franse firma die
paarden cloont op commerciële
basis. Katrien Smits volgde trouwens
drie jaar geleden een opleiding
in Italië in het laboratorium van
professor Cesare Galli, de man die
in 2003 voor het eerst een paard
cloonde.
De geboorte van SMICSI is het
resultaat van de toewijding en de
vruchtbare samenwerking van een
hele groep mensen, waaronder
dierenartsen, onderzoekers,
laboranten en dierenverzorgers
binnen de vakgroep en tevens
met dierenartsen van enkele
vooruitstrevende inseminatie centra
in binnen- en buitenland waaronder
Maria Hoop (NL), Keros nv (W-VL), en
Hof ter Leeuwe (Limburg).
Info
Dierenarts Katrien Smits
Vakgroep Voortplanting, Verloskunde
en Bedrijfsdiergeneeskunde
Faculteit Diergeneeskunde
Universiteit Gent
Katrien.Smits@UGent.be