Wonen, werken en recreëren op 43 Waddeneilanden - Lightrail.nl
Wonen, werken en recreëren op 43 Waddeneilanden - Lightrail.nl
Wonen, werken en recreëren op 43 Waddeneilanden - Lightrail.nl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Damm<strong>en</strong> <strong>en</strong> pontver<strong>en</strong><br />
De infrastructuur van de Duitse <strong>en</strong><br />
De<strong>en</strong>se eiland<strong>en</strong> is veel verder ontwikkeld<br />
dan die van de Nederlandse.<br />
De zeewering<strong>en</strong> zijn bijna overal veel<br />
zwaarder <strong>en</strong> omvangrijker uitgevoerd.<br />
Ook over verbinding<strong>en</strong> met de wal<br />
wordt bij de noorderbur<strong>en</strong> anders<br />
gedacht met hier <strong>en</strong> daar rechtstreekse<br />
verbinding<strong>en</strong> met de vaste<br />
wal, waarover trein<strong>en</strong> rijd<strong>en</strong>, zoals<br />
het smalspoor van het Hallig<strong>en</strong>eiland<br />
Nordstrandischmoor. In D<strong>en</strong>emark<strong>en</strong><br />
regeert de auto. De dam van Rømø is<br />
zou de rederij die sinds jaar <strong>en</strong> dag de<br />
di<strong>en</strong>st verzorgt, hebb<strong>en</strong> bevoordeeld<br />
bov<strong>en</strong> e<strong>en</strong> commerciële nieuwkomer<br />
die eig<strong>en</strong>lijk meer zou will<strong>en</strong> var<strong>en</strong>. In<br />
de zomer is het mogelijk via pontjes<br />
van eiland naar eiland te h<strong>op</strong>p<strong>en</strong>. Hoewel<br />
er ooit plann<strong>en</strong> war<strong>en</strong> om de eiland<strong>en</strong><br />
met damm<strong>en</strong> met elkaar <strong>en</strong> met de<br />
wal te verbind<strong>en</strong>, is daar nooit wat van<br />
gekom<strong>en</strong>. Kortgeled<strong>en</strong> nog hebb<strong>en</strong> de<br />
Texelaars het idee verworp<strong>en</strong> om hun<br />
eiland via e<strong>en</strong> tunnel met het Noord-<br />
Hollandse vasteland te verbind<strong>en</strong>.<br />
Het smalspoor naar Nordstrandischmoor, e<strong>en</strong> van de Duitse Hallig<strong>en</strong>-eiland<strong>en</strong><br />
waar m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> won<strong>en</strong> <strong>op</strong> terp<strong>en</strong> zonder dijk<strong>en</strong>.<br />
er niet voor trein<strong>en</strong>, maar voor auto’s<br />
– <strong>en</strong> e<strong>en</strong> smal strookje voor fiets<strong>en</strong>.<br />
Het brede strand van dit eiland is<br />
toegankelijk voor auto’s <strong>en</strong> ’s zomers<br />
parker<strong>en</strong> de D<strong>en</strong><strong>en</strong> hun auto naast hun<br />
badlak<strong>en</strong>. De andere De<strong>en</strong>se eiland<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> het stell<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> veerverbinding.<br />
Teg<strong>en</strong> dit infrastructureel geweld stek<strong>en</strong><br />
de bewoonde Nederlandse eiland<strong>en</strong><br />
bescheid<strong>en</strong> af. Ze zijn slechts met<br />
ver<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong> met het vasteland.<br />
Het veer van Texel is van de Texelaars,<br />
<strong>en</strong> de meest<strong>en</strong> van h<strong>en</strong> zijn aandeelhouder.<br />
Over de ver<strong>en</strong> naar Terschelling<br />
bestaat on<strong>en</strong>igheid. Het ministerie<br />
Foto Rob van der Bijl<br />
Elitaire hotelarchitectuur <strong>en</strong> modernistische woongebouw<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong> elkaar af.<br />
de stad kunn<strong>en</strong> schad<strong>en</strong>. Daarmee zijn de bijzondere<br />
kwaliteit<strong>en</strong> van dit gebied internationaal<br />
erk<strong>en</strong>d. Het tek<strong>en</strong>t mete<strong>en</strong> de spanning<br />
die er bestaat tuss<strong>en</strong> de Wadd<strong>en</strong> als regulier<br />
economisch gebied <strong>en</strong> de Wadd<strong>en</strong> als ecologisch<br />
waardevol territorium. Die spanning zal<br />
ook de leidraad moet<strong>en</strong> zijn bij de toekomst<br />
van de Wadd<strong>en</strong> waarbij won<strong>en</strong>, <strong>werk<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong><br />
recreër<strong>en</strong> o<strong>nl</strong>osmakelijk zijn verbond<strong>en</strong> met<br />
de conservatie van cultuur <strong>en</strong> protectie van<br />
natuur.<br />
Vanuit Schiermonnikoog gezi<strong>en</strong> is het moeilijk<br />
om over ‘de’ Wadd<strong>en</strong> te sprek<strong>en</strong>. Daarvoor<br />
zijn de verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> Nederlandse,<br />
Duitse <strong>en</strong> De<strong>en</strong>se Wadd<strong>en</strong> simpelweg te groot<br />
– nog afgezi<strong>en</strong> van de grote verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
Compacte <strong>en</strong> massieve bebouwing <strong>op</strong> het Duitse<br />
stadseiland Norderney.<br />
Mondain recreër<strong>en</strong> <strong>op</strong> Norderney.<br />
de eiland<strong>en</strong> onderling per land. De bewoonde<br />
Nederlandse eiland<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordig<strong>en</strong><br />
allemaal e<strong>en</strong> compromis tuss<strong>en</strong> natuur <strong>en</strong><br />
economie, of tuss<strong>en</strong> won<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>werk<strong>en</strong></strong>. Terschelling<br />
is zonder <strong>en</strong>ige twijfel e<strong>en</strong> van de<br />
aantrekkelijkste Wadd<strong>en</strong>eiland<strong>en</strong>. Er is goed te<br />
zi<strong>en</strong> hoe e<strong>en</strong> voor Eur<strong>op</strong>a uniek natuurgebied<br />
(de Boschplaat) <strong>op</strong> het hetzelfde eiland kan<br />
bestaan naast e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orm toeristisch areaal,<br />
grote festivals (zoals Oerol) <strong>en</strong> reguliere economische<br />
activiteit<strong>en</strong>.<br />
Middelgrote stad<br />
Op Schiermonnikoog wordt met het woningbouwplan<br />
van De Zwarte Hond geprobeerd<br />
won<strong>en</strong>, <strong>werk<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> recreër<strong>en</strong> te ver<strong>en</strong>ig<strong>en</strong> met<br />
Wadd<strong>en</strong>won<strong>en</strong> <strong>op</strong> zijn Duits: in betonn<strong>en</strong> flatgebouw<strong>en</strong> of in landelijke woonhuiz<strong>en</strong> (onder).<br />
ecologie <strong>en</strong> cultuurhistorie.<br />
Tijd<strong>en</strong>s onze tocht door het Wadd<strong>en</strong>gebied<br />
wordt ons wel duidelijk dat m<strong>en</strong> in Duitsland<br />
meer uitgesprok<strong>en</strong> keuz<strong>en</strong> maakt. Het mondaine<br />
Duitse Wadd<strong>en</strong>eiland met de grootste<br />
bevolkingsomvang Sylt (21.000 inwoners)<br />
is daarvan wel e<strong>en</strong> duidelijk voorbeeld. Het<br />
eiland spant de kroon waar het gaat om economische<br />
ontwikkeling<strong>en</strong>, wat vooral blijkt uit<br />
het winkelapparaat dat in e<strong>en</strong> middelgrote stad<br />
niet zou misstaan. En ook qua infrastructuur<br />
spant Sylt de kroon. E<strong>en</strong> dam di<strong>en</strong>t als basis<br />
voor e<strong>en</strong> spoorlijn die aantakt <strong>op</strong> het nationale<br />
net <strong>en</strong> waarover e<strong>en</strong> lokale p<strong>en</strong>del het eiland<br />
met de wal verbindt. Met de p<strong>en</strong>deltrein word<strong>en</strong><br />
auto’s, fiets<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere transportmidde-<br />
l<strong>en</strong> vervoerd. Sylt heeft ook e<strong>en</strong> echt vliegveld,<br />
met charter- <strong>en</strong> lijnvlucht<strong>en</strong> naar plaats<strong>en</strong> in<br />
Duitsland, Oost<strong>en</strong>rijk, Zwitserland, Italië <strong>en</strong><br />
Engeland.<br />
Op Duitse Wadd<strong>en</strong>eiland<strong>en</strong> die als badplaats<br />
di<strong>en</strong>stdo<strong>en</strong> (behalve Sylt ook eiland<strong>en</strong> als<br />
Norderney <strong>en</strong> Borkum), is vrijwel alles daaraan<br />
ondergeschikt gemaakt. Zo is Borkum nog<br />
kleiner dan Schiermonnikoog, maar telt wel<br />
ruim vijf keer zoveel inwoners (5000) <strong>en</strong> heeft<br />
dan ook e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>wijk die sterke gelijk<strong>en</strong>is<br />
vertoont met middelhoogbouwwijk<strong>en</strong> in grotere<br />
sted<strong>en</strong> <strong>op</strong> het Duitse vasteland (zie ook de<br />
rubriek Plattegrond, achter in dit nummer). De<br />
teg<strong>en</strong>stelling met de kleine huiz<strong>en</strong> <strong>op</strong> Schiermonnikoog<br />
is <strong>op</strong>merkelijk. Norderney is tradi-<br />
42 blauwe kamer 3 / 2011 3 / 2011 blauwe kamer <strong>43</strong>