Compostela's - Niet naar Santiago en weer terug

JACOBSSTAF - 2005
oude ruïne een rijk 'maison de campagne'
neergezet. Ook zijn er abdijen veranderd in
bijvoorbeeld fabrieken en boerderijen. En
Clairvaux is nog altijd de zwaarste bajes
van Frankrijk.
De cisterciënzer architectuur
De bouwkunst van de cisterciënzers wordt
gekenmerkt door een absolutistische een-
voud. Dat betekent dat grondplan en door-
snede zijn opgebouwd uit eenvoudige ge-
ometrische figuren als het vierkant en de
gelijkzijdige driehoek. Versiering ontbreekt
ten enenmale: geen beelden, geen beeld-
houwwerk op kapittelen (afgezien van een-
voudige bladmotieven), geen gebrandschil-
derd glas, sobere altaarbenodigdheden. De
vroegste kerken zijn afgedekt met primitieve
tongewelven. Later werd vooral het kruisrib-
gewelf toegepast. Binnen het beeld van de
middeleeuwse bouwkunst hebben de cister-
ciënzers een belangrijk aandeel geleverd in
de bouwtechnische ontwikkeling van het
romaans naar de gotiek (style de transition).
1 Claustrum
2 Kloostergangen
3 Voorhal
4 Kerk
5 Trap kerk/slaapzaal
6 Sacristie
7 Armarium
8 Kapittelzaal
9 Trap naar slaapzaal
10 Doorgang naar buiten
1 I Scriptorium
7 2 Chauffoir
7 3 Fontein
7 4 Eetzaal koormonniken
75 Lezenaar
16 Keuken
1 7 Lekebroedersgang
7 8 Eetzaal lekebroeders
19 Cellier
PAGINA 100
De slaapzaal van de koormonniken is gele-
gen boven de ruimten 5 t/m 11; die van de
lekebroeders bevindt zich boven de ruim-
ten 18 en 19.
De cisterciënzer abdij
Frits van der Meer, de illustere Nederlandse
peetvader van de middeleeuwse kunstge-
schiedenis, noemt de lay-out van het plan
van de 1 2e- en 1 3e-eeuwse cisterciënzer
abdij "de mooiste plattegrond voor collectie-
ve behuizing van de gehele cultuurgeschiede-
nis". Hij verwijst daarmee naar de voortref-
felijke en unieke wijze waarop de
plattegrond de spiritualiteit en het dagelijk-
se leven van de cisterciënzer monnikenge-
meenschap weerspiegelt en er de ruimte-
lijke voorwaarden voor schept. De
vormverwantschap tussen de verschillende
abdijen is groot. Het is daarom mogelijk
om een ideaaltypisch basisplan van de
cisterciënzer abdij te tekenen, waar de
meeste kloosters in sterke mate aan beant-
woorden. Dat is hieronder gedaan.