Meer informatie over het kerkgebouw - Kerken Kijken Utrecht

Het interieur
In overeenstemming met de religieuze opvattingen is het
interieur van de kerk vrij eenvoudig en sober. Toch zijn er een
aantal mooie bezienswaardigheden te vinden. De preekstoel van
schrijnwerker Wajon in mahoniehout uit 1773 toont bescheiden
rococomotieven en ook het stucwerk van de kerk heeft een
rococokarakter.
De kerk heeft een indeling met een ‘vrouwenblok’: zitplaatsen
voor de vrouwen in het midden en die van de mannen eromheen.
Dit stamt nog uit de tijd van de vervolgingen. De mannen
konden zo de vrouwen beter beschermen bij een mogelijke inval. Opmerkelijk is dat vervolgingen
voornamelijk plaats vonden in de 16 e eeuw en de kerk pas in de 18 e eeuw is gebouwd. Pas in 1926
is het verschil tussen zitplaatsen voor mannen en vrouwen opgeheven.
De kerkenraadsbanken aan weerzijden van de preekstoel zijn origineel. Iedereen had vroeger een
vaste plek in de kerk. Zo zaten de diakenen (bestuur) op deze banken, frontaal tegenover de
gemeente, zodat ze iedereen goed in de gaten konden houden. Links van de preekstoel zaten de ouddiakenen
en rechts de predikanten. Boven elke zetel van de kerkenraadsbanken zijn nog kapstokken
te zien. Die werden tot ongeveer 1950 gebruikt om de hoge hoed aan op te hangen die voor
kerkenraadsleden verplicht was.
In de hal van de kerk vinden we een modern kunstwerk. Annemarie van der Wilt maakte dit in 2007
in opdracht van de gemeente. Het stelt ‘De bruiloft van Kana’ voor (Johannes 2:1-11). Volgens Van
der Wilt is dit verhaal kenmerkend voor de doopsgezinden. De drie thema’s water, ontmoeting, en
hoop en licht staan symbool voor een kans op nieuw leven, het ontmoeten van God en de zoektocht
naar licht in het leven. Het resultaat is een drieluik, een collage bestaande uit verschillende
technieken en materialen.
Het orgel
In 1773 verhuisde het orgel uit de oude kerk mee naar de Oudegracht. Dit Bätz-orgel was in 1765
geschonken aan de kerk door de gemeenteleden. Hiermee was dit de eerste doopsgezinde kerk in
Nederland die een orgel had. Tot dan toe werd altijd gezongen onder leiding van een voorzanger. De
rijk gedecoreerde orgelkast contrasteerde met de eenvoudige kerk en soberheid.
In 1870 besloot men een nieuw orgel aan te schaffen. Het nieuwe orgel werd gebouwd door de
firma Bätz & Witte in een neorococo stijl. Ook uit dit gedecoreerde orgel blijkt dat de
doopsgezinden het inmiddels minder nauw namen met de oorspronkelijke uitgangspunten van
soberheid. Het orgel had een roomwitte kleur, wat het geheel een lichte indruk gaf. In 1981 besloot
de toenmalige voorzitter van het kerkbestuur zonder enig overleg het orgel in een grijstint te laten
overschilderen, dit tot groot verdriet van de toenmalige organist. Tijdens een restauratie in 2005
werd deze verandering, na het bekijken van oude foto’s en onderzoek van de verflagen, weer
ongedaan gemaakt. Tot op de dag van vandaag is het orgel een belangrijk en opvallend onderdeel
van het interieur van de kerk.
Verbouwing en restauratie
Sinds de oplevering van de kerk in 1773 hebben er een aantal aanpassingen in en aan het gebouw
plaatsgevonden. In de 19 e eeuw werden de stoelen van het vrouwenblok vervangen door banken.
Langs de zijwanden kwamen vaste banken te staan die aansluiten op de mahoniehouten banken
voor de kerkenraadsleden.