Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
1. Inleiding
1.1 Verbazing en verwondering
Toen schrijver dezes r uim een kwar t
eeuw geleden Russisch ging st uderen
aan de universiteit, had hij al een zeer
bescheiden verzameling Russische
volksmuziek en volkskunst aangelegd.
Eenmaal op de universiteit bleek hij
met zijn belangstelling voor Russische
folklore alleen te staan: onder de
medestudenten was er niemand die enige
aff initeit, laat staan enige kennis had van
de Russische volkscult uur. Men had de
klassieken gelezen, men kende de grote
componisten, en kele kunstenaars, meestal
uit de avantgardistische periode, en
daar mee werd het beeld van de Russische
cultuur dat men had feitelijk volledig
geacht. Twee keer hebben docenten een
Russisch volkslied laten horen aan hun
studenten en beide keren vond dit geen
enkele weerklank.
Nadien is de auteur menig maal
geconfronteerd met de verbazing van
veel Nederlanders, goed thuis op het
gebied van kunst, cult uur en literat uur,
over de rol die folklore in Rusland speelt
in het algemeen en in de Russische
cultuur in het bijzonder. Nederlanders
blijken ver wonderd te zijn als ze in
58
FOLKLORE IN DE RUSSISCHE CULTUUR
Verschillen in definitie en perceptie
(drs. Bas Lohmann)
Russische musea klederdrachten en
gebruiksvoorwerpen uit het boerenleven
van weleer als kunst tentoongesteld zien
staan.*1 Men vindt het opmerkelijk dat
er aan Russische conser vatoria speciale
opleidingen zijn voor volkszang en
volksmuziek. En inderdaad: hoeveel
baletten en opera’s zijn er niet, gebaseerd
op sprookjes, gelardeerd met allerhande
elementen uit de Russische volkscult uur,
voorzien van muziek van wereldberoemde
componisten, die hun inspriatie voor een
deel uit de volksmuziek hebben geput?
Hoeveel volksliederen zijn er wel niet
bewerkt en gearrangeerd door diezelfde
ver maarde componisten? Hoeveel
monumentale schilderijen zijn er wel
niet gemaakt door de grote meesters
van het Russische 19e-eeuwse realisme
met volkssprookjes als thema?*2 En
hoe onbekend blijkt die wereld van de
Russische volkscult uur tegelijker tijd te
zijn. In het Groninger Museum is van
15 december 2007 tot 6 april 2008 een
tentoonstelling geweest met als thema
“Sprookjes, volksverhalen en legenden uit
de Russische schilderkunst van de 19de
en de 20ste eeuw”. Deze tenstoonstelling
heeft veel publicitaire ondersteuning
gehad, niet in de laatste plaats door het
Groninger Museum zelf. Op de website
van het museum wordt de Nederlandse
bezoeker geattendeerd op de rol van
sprookjes in de Russische cultuur:
“Voordat het thema van sprookjes
en legenden in de schilderkunst werd
geaccepteerd, had het al een volwaardige
plaats verworven binnen de literatuur.”
“Invloedrijke componisten en
kunstenaars hebben ze (sprookjes – BL)
uitgebeeld en ze daar mee diep veran kerd
in de Russische cultuur.” *3
Ondan ks deze uitspraken die zijn
gedaan door het Groninger Museum
in het kader van deze tentoonstelling,
bleven kennissen en vrienden vragen:
hoe kan folklore zo’n grote rol spelen, zo
veel betekenis hebben voor de Russische
cult uur? Behoren sprookjes niet tot een
voorbije cult uur periode van een volk?
Hoe kan het dan dat de Russen hun
sprookjes nog niet ontgroeid zijn?
Men lijkt moeite te hebben met het