concept - Het Groene Woud

4
Projectbeschrijvingen
Land van Bosch
Waarom dit project?
Jeroen Bosch is tot op de dag van vandaag een van de meest intrigerende
personen uit de rijke geschiedenis van Brabant. Zijn schilderijen zijn van
onschatbare waarde en kennen al eeuwenlang een wereldwijde belangstelling.
Naast een onnavolgbaar schilder was Jeroen Bosch een gewone burger van de
laat Middeleeuwse stad ’s-Hertogenbosch, waar hij samen met zijn vrouw Aleid
van de Meervenne leefde. Evenals Jeroen Bosch hebben ook de Middeleeuwen
sporen achter gelaten in Het Groene Woud.
Aleid van de Meervenne had gronden in haar bezit, gelegen in Oirschot.
Uit historische stukken over haar erfenis is bekend welke gronden in Best
(voorheen Oirschot) van haar waren. Deze gronden zijn nog altijd als
landbouwgrond in gebruik en al lang in het bezit van de familie van Jan van
den Boom, initiatiefnemer van dit project en eigenaar van zorgboerderij De
Hagelaar. De gronden, het ‘Land van Bosch’ genoemd, bieden de mogelijkheid
om naar Bosch, zijn vrouw Aleid én de stad ‘s-Hertogenbosch te kijken en
kennis te maken met het landschap, de voedselproductie, de gebruiken en
de economie van de Middeleeuwen. Van oudsher is er een economische
relatie tussen ‘s-Hertogenbosch en de Meierij (centraal gelegen in Het
Groene Woud). Het Land van Bosch legt opnieuw de relatie tussen de stad
en het platteland binnen het thema Jeroen Bosch. Door het creëren van
een aantrekkelijke pleisterplaats (het Land van Bosch) en het organiseren
van Middeleeuwse tochten en markten biedt dit project aantrekkelijke
dagbestedingsmogelijkheden aan recreanten.
CONCEPT
Wat is het project?
Met het project Land van Bosch wordt de Middeleeuwse tijd in Het Groene
Woud beleefbaar gemaakt. Dit gebeurt op drie manieren:
1. Middeleeuws landschap & voedsel in het Land van Bosch.
Wat zien we op het Land van Bosch? Een met vlechtheggen omgeven landschap
waarop diverse Middeleeuwse gewassen worden geteeld, bijpassende dieren
worden gehouden en authentieke gebouwen die in gebruik zijn ten behoeve
van het Land van Bosch, zoals een Vlaamse schuur, waterput, bakhuisje en
bijenkorven. Op het Land van Bosch wordt authentiek voedsel geteeld dat een
duidelijke relatie heeft met de Middeleeuwen. Via beleving van de tuin, de
directe verkoop en bijvoorbeeld kookworkshops leert de bezoeker traditionele
producten kennen en waarderen.
Op Brabantse grond stond, dankzij het onvermoeibare, harde werken van de
boer, kunstenaar Jeroen Bosch op, een man die de wereld nog
steeds verbaast. Het Land van Bosch toont de vrouw achter de
schilder en het land achter de stad. Het maakt duidelijk dat we
zuinig moeten zijn op het erfgoed van de schilderijen en op het
erfgoed van het landschap.
Als mensen in het Land van Bosch aankomen, zien ze een goed
verzorgde, landelijke, origineel Brabantse omgeving. Als ‘saus’
over dit Middeleeuwse Brabantse landschap liggen de zeven
hoofdzonden, zoals deze door Jeroen Bosch weergegeven zijn
op zijn beroemde schilderij, en het ‘tegengif ’ hiertegen. Elke
hoofdzonde met het bijbehorende ‘tegengif ’ wordt in het Land
van Bosch vertaald in een specifiek ingericht gedeelte van
het perceel met bijbehorende gewassen en kruiden en eigen
doe- en ontdekdingen. Bezoekers genieten hierdoor niet alleen
van het Middeleeuwse, Brabantse landschap, maar ook van de
symboliek en vertaling van de thematiek in het werk van Jeroen
Bosch.
2. Middeleeuwse tochten vanaf het Land van Bosch.
Reizen in de Middeleeuwen was niet als reizen nu. Tijdens
een reis moesten de reizigers diverse ontberingen doorstaan.
Dicht bij het Land van Bosch liggen natuurgebieden waarin
Middeleeuwse kenmerken nog gaaf terug te vinden zijn, zoals
Landgoed Velder (met de Middeleeuwse grenswal tussen
Heerenbeek en Velder), De Mortelen (met de Middeleeuwse
verkaveling), De Scheeken (met het edelhert) en wat verder
weg De Geelders (met herkenbare elementen aangelegd door
de kartuizers). Vanaf het Land van Bosch worden expedities/
trektochten georganiseerd via deze gebieden naar de stad
’s-Hertogenbosch, in samenwerking met organisaties uit
binnen- en buitenland die zich gespecialiseerd hebben in het
Middeleeuwse leven. Het doel van de expedities is om het leven
en de ontberingen van het reizen in de late Middeleeuwen
te leren kennen. Tegelijkertijd ontdekken de deelnemers aan
de tochten ook de schoonheid en de unieke landschappelijke
kenmerken van de natuurgebieden binnen Het Groene Woud,
zoals bijzondere flora en fauna (waaronder het edelhert). Ook
komen ze in aanraking met andere Het Groene Woud-historie
zoals klein religieus erfgoed en leefplekken van de kartuizers.
3. Middeleeuwse markt vanuit het Land van Bosch.
In de Middeleeuwen was er een duidelijke economische relatie
tussen de stad en het platteland. Dit gold ook voor Den Bosch
en de Meierij. Deze relatie bestond onder meer uit een fysieke
markt. Veel producten kwamen vanuit het platteland naar de
stad via de markt en andersom kochten plattelanders via de
markt hun producten die ze zelf niet voort konden brengen.
Dit Middeleeuwse economische gegeven is goed weer te
geven in de huidige tijd via de organisatie van een jaarlijkse
Middeleeuwse markt op de markt in Oirschot of Best. Op zo’n
markt zijn Middeleeuwse ambachten te zien zoals glaswerk
en touwslagerijen, maar ook ridders, muzikanten, etc. Op
deze manier bemachtigden ook Jeroen Bosch en zijn vrouw
Aleid van de Meervenne hun dagelijkse producten en de
schildersspullen die ze nodig hadden. Het Land van Bosch
nodigt voor de markt Middeleeuwse groepen uit binnen- en
buitenland uit, aangevuld met lokale ondernemers die zich
Middeleeuws willen uiten en/of Middeleeuwse producten
willen verkopen.
De trekker van het project
Zorg- en recreatieboerderij De Hagelaar.
Betrokken partijen
Gemeente Best, Heemkundekring Dye van Best, leden
Coöperatie Het Groene Woud, Stichting de Brabantse
Boerderij, Edith Kolkman stedenbouw en landschap,
Stichting Jheronimus Bosch 500, Jheronimus Bosch Art
Center, studenten HAS ‘s-Hertogenbosch, lokale en regionale
kunstenaars, toneelgroepen en ambachtslieden, Middeleeuwse
groepen, acteurs, etc. uit binnen- en buitenland.
Projectkosten
€ 355.000,-
Wat is de aangevraagde bijdrage?
€ 96.000,-
Fasering/Planning met betrekking
tot de aangevraagde bijdrage
In 2013 vinden de planontwikkeling, de vergunningaanvraag
en de inrichting van het landschap plaats. Dit laatste gaat verder
in 2014. In dat jaar vinden ook de herbouw van de Vlaamse
schuur en de eerste Middeleeuwse markt plaats. Dit krijgt een
vervolg in 2015, het jaar waarin ook arrangementen en tochten
worden ontwikkeld. Dit alles gaat door in 2016, het jaar waarin
ook de officiële opening van het Land van Bosch plaatsvindt.
Versterking landschap
Het perceel ter grootte van 1 hectare wordt naar Middeleeuws
voorbeeld en in samenwerking met een deskundige
landschapsarchitect ingericht, uiteraard geïnspireerd op het
leven en werk van Jeroen Bosch. Daarnaast zal de bestaande
woning aangepast worden aan zijn stijl en zal in samenwerking
met Stichting de Brabantse Boerderij een Vlaamse schuur
herbouwd worden. De bedoeling is dat een Vlaamse schuur die
op een andere locatie helaas moet verdwijnen, hier herbouwd
wordt. Op deze wijze wordt er een authentiek cultuurhistorisch
en waardevol element toegevoegd aan het landschap.
Samen met de realisatie van een Middeleeuws landschap
biedt het Land van Bosch landschappelijke versterking en
cultuurhistorische beleving.
Dynamische ontwikkeling
in het landschap
Het Land van Bosch is een aantrekkelijke recreatievoorziening
voor toeristen die op zoek zijn naar achtergrondinformatie over
het dagelijks leven ten tijde van Jeroen Bosch. Maar het is ook
een introductie van Bosch bij dagjesmensen of vakantiegangers
die op zoek zijn naar de typisch Brabantse gemoedelijkheid.
Het Land wordt aantrekkelijk als pleisterplaats voor de regio,
voor een regelmatig bezoek op de zondagmiddag of voor een
terugkerende creatieve activiteit. De Hagelaarweg, waaraan het
Land van Bosch gelegen is, is opgenomen in het wandel-, fiets-
en paardenroutenetwerk en maakt onderdeel uit van diverse
ommetjes. Dit zorgt ervoor dat een groot aantal spontane
bezoekers van Het Groene Woud in contact zal komen met het
Land van Bosch.
Het Land van Bosch ligt hemelsbreed dicht bij De Scheeken
en Landgoed Velder. Vanuit het Land van Bosch zal de
middeleeuwse kijk op het edelhert een plaats krijgen. De
Middeleeuwse kijk op de jacht en het edelhert wordt uitgebeeld
en getoond (valkerij).
Onder leiding van deskundige gidsen gaan groepen op
zoek naar het edelhert, de ree en de havik en naar andere
biodiversiteit in het gebied.
Op het Land van Bosch worden Middeleeuwse gewassen
geteeld. De bezoeker kan er kennis mee maken door ze te
proeven en of zelf te verwerken tijdens kookworkshops.
Omdat De Hagelaar zelf edelherten houdt en edelhertenvlees
produceert, kunnen gerechten met zowel groenten als vlees uit
de Middeleeuwen worden gemaakt.
CONCEPT