Leven (3) - Sterrenwacht Vesta

In feite toch 'een beetje dom' (zou Maxima zeggen) van de overigens toch wel slimme
astronomen.
Je hebt geen ruimtevaart nodig om te zien dat de
oppervlaktes van Maan, Mercurius en ook Mars
(resp met geen of een zeer ijle atmosfeer) bezaaid
zijn met kraters ! [Fig. 2)] Venus is bedekt met
een dicht wolkendek, dus optisch is oppervlak
onzichtbaar. M.b.v. radar [Zie Vesta 75 pg. 5] is
het oppervlak toch in kaart gebracht. Hieruit
waren ook kraters te zien [Zie Fig. 3)]
H o e p a r a d i g m a t a o b j e c t i e v e
natuurwetenschappelijke waarneming kunnen
blokkeren !
De laatste 50 jaar is men dus naarstig op zoek
gegaan naar (niet meer zichtbare) inslagkraters.
Belangrijk is het mechanisme van een dergelijke
inslag te weten Kosmisch puin dringt met
snelheden van 20 a 60 km/s de atmosfeer binnen.
Door wrijvingswarmte wordt dit zeer sterk
verhit. Klein puin verbrandt geheel voor dat het
de aarde kan treffen, het licht daarbij sterk op
(meteoren). Grotere stukken kunnen in de
atmosfeer in kleinere brokstukken uiteenvallen -
en alsnog geheel verbranden (vuurbollen) of
treffen wel de aarde (met een snelheid des te
groter naarmate het brok groter is).
Bij grotere (nauwelijks afgeremde) lichamen
wordt bij de inslag de kinetische energie
plotseling omgezet in thermische energie: De
meteoriet explodeert en verdampt, een
Figuur 2 Een gedeelte van het oppervlak van
de Maan. De krater Copernicus met zijn omgeving.
Naar een foto van de sterrenwacht te
Mount Wilson.
Figuur 3 Voor zover wij weten
is Mead de grootste inslagkrater
op Venus. Mead
heeft een doorsnede van
280km. De krater bestaat uit
een aantal concentrische
ringen, net zoals grote inlagkraters
op Aarde.
inslagkrater wordt gevormd met (als vuistregel)
een diameter 20 maal de diameter van de
inslaande bolide. Een (zeer) groot lichaam laat
een vacuümslurf achter zich. Hierin kan een
groot deel van stof en gruis, ontstaan bij inslag,
ontsnappen en op grote afstanden (duizenden
km) strooivelden van tektieten vormen. Tektieten
zijn glasobjecten met gestroomlijnde vorm: Door de enorme hitte
bij de inslag smolt gesteente (en koelde later dus tot deze lichamen
af).
IJzermeteorieten bevatten veel iridium en zo ontstaan
karakteristieke iridiumlaagjes. Met behulp van deze tektieten en
iridiumlaagjes kan men dus proberen inslagkraters op te sporen.
Ook satellietwaarnemingen spelen een belangrijke rol. Inmiddels
zijn er vele honderden ontdekt, de oudste is de Vredefortkrater in
Z-Afrika (140 km, 1,97 miljard jaar oud) de jongste de
Ilumetsykrater (Estland, 80 m 2000j oud).
Bekend zijn vijf periodes van massaal uitsterven (zie ook Vesta 78
pg. 8) waarvan de laatste 65 miljoen jaar geleden. De periodes
daarvoor zijn 230 miljoen jaar of langer geleden.
In 1979 uitte Alvarez het vermoeden (uit gevonden iridiumlaagjes
en strooivelden) dat 65 miljoen jaar geleden een reusachtige
meteoriet (of komeet) de aarde had getroffen. Deze inslag kon de
oorzaak zijn van het massaal uitsterven (65 miljoen jaar terug).
Inderdaad werd in 1991 een grote meteorietkrater gevonden van
bijna 300 km op een diepte van ± 1000 meter, in Mexico, in de
ondergrond van het plaatsje Chicxulub ! De meteoriet had een
diameter van ± 10 km en een massa van 10 biljoen ton. De
explosieve kracht was vergelijkbaar met die van 4 miljard
atoombommen ! Gezien het beschreven scenario hierboven zal de
atmosfeer (maanden)lang (sterk) verduisterd (en verontreinigd)
geweest zijn (met alle gevolgen van dien !
5