Download of bekijk alvast het programmaboekje - Fries Symfonie ...

Programma
Ouverture Don Giovanni
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791 )
Adagio uit Spartacus
Aram Katsjatoerian (1903-1978)
Delen uit ОВОД (De Horzel)
Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975)
Ouverture Wilhelm Tell
Gioacchino Antonio Rossini (1792-1868)
Thema uit Soldaat van Oranje
Rogier van Otterloo (1941-1988)
en meteen aansluitend
Muziek bij de film Nynke
Cees Bijlstra (1946-2004)
Friesische Melange in Wien
Arjan Kiel (geb. 1968)
Een film zonder muziek is ondenkbaar. Muziek versterkt de sfeer, kondigt onheil aan,
of leidt je binnen in een andere wereld.
Soms ligt de keuze van de muziek voor de hand, bijvoorbeeld als er een filmversie
van een opera wordt gemaakt. Dat is in dit programma het geval bij de Ouverture Don
Giovanni van Mozart. Voor die film is uiteraard de originele operamuziek gebruikt.
Klassieke thema´s zijn ook heel geschikt als herkenningsmelodie. Voor de destijds
immens populaire Britse serie De Onedin Line werd bijvoorbeeld het Adagio uit de
balletmuziek bij Spartacus van Aram Katsjatoerian gebruikt.
Natuurlijk is er ook veel muziek speciaal voor een bepaalde film gecomponeerd. Een
van de grootste filmcomponisten was ongetwijfeld Dmitri Sjostakovitsj. Hij had (en
heeft nog altijd) een dubbel gezicht: Sjostakovitsj gold als een politieke dwarsligger,
maar was ook het artistieke paradepaardje van de Sovjetautoriteiten. Met ОВОД (‘De
horzel’) uit 1955 dat een episode uit de Italiaanse vrijheidsstrijd anno 1840 beschrijft,
liet Sjostakovitsj weer een ander muzikaal gezicht zien: hij kon kennelijk ook heel
romantisch en melodieus uitpakken. De Romance uit De Horzel zal iedereen in een
of andere vorm wel herkennen.
Het komt ook voor dat bestaande klassieke muziek een heel expliciete functie heeft in
de film. Zo wordt het in A Clockwork Orange van Stanley Kubrick gebruikt om de
geest van een crimineel door conditionering te ‘genezen’, en een van de stukken die
de ‘arts’ daarvoor gebruikt is de bekende Ouverture Wilhelm Tell.
Maar laten we vooral ook onze Nederlandse filmcomponisten niet vergeten. Een van
de meeste bekende is Rogier Van Otterloo, die de muziek schreef voor succesvolle
Nederlandse speelfilms als Turks Fruit (1973), Keetje Tippel (1975), en vooral van
de legendarische soundtrack van Soldaat van Oranje (1977).
Ook de Friese Cees Bijlstra was een veelgevraagd filmcomponist. Hij schreef de muziek
voor films van Pieter Verhoef als Maten, De Dream en De Vuurtoren. Voor
zijn filmmuziek bij De Dream won Bijlstra in Tsjechië de Karlovy Vary prijs. Nynke –
ook een film van Verhoef – werd zijn beste filmscore.
We eindigen dit programma ook met een Friese filmcomponist. Arjan Kiel (www.
arjankiel.nl) is van huis uit toetsenist, maar richt zich sinds 2008 volledig op het
componeren van (klassieke) muziek voor symfonieorkest en symfonisch koor, film en
multimedia. Over de Friesische Melange in Wien dat het Fries Symfonie Orkest bij
dit concert in première brengt, zegt hij:
‘Na het zien en horen van het nieuwjaarsconcert van het Weens Philharmonisch
Orkest, raakte ik zo gefascineerd door de Weense wals dat ik er een studie van heb
gemaakt en met heel veel plezier er zelf een heb geschreven. Mijn wals bevat behalve
serieuze elementen – het eerste thema dat steeds terug komt – ook feestgedeeltes
(in het refrein) en een iets meer duister, dreigender stuk in het midden, wat weer
uitmondt in een uitbundig einde!’