Gezond starten, gezond blijven

Praktijkonderzoek - Praktijkboek Varkens 29
3 Een hogere gezondheidsstatus verkrijgen
Voor Mond en Klauwzeer (MKZ), blaasjesziekte (SVD), Klassieke Varkenspest (KVP), Afrikaanse
varkenspest en Brucellose (besmettelijk verwerpen)heeft de Nederlandse varkensstapel al een
vrijstatus. Het zal niet lang meer duren voordat Nederland ook vrij is van het virus dat de Ziekte van
Aujeszky veroorzaakt (Pseudorabiës-virus). Fokkerijorganisaties zijn steeds beter in staat dieren te
leveren die vrij zijn van meerdere ziektekiemen. Dit levert vooral voor vermeerderingsbedrijven en
vleesvarkenbedrijven grote voordelen op. Het biedt de veehouder de mogelijkheid te kiezen van
welke kiemen de dieren die hij aankoopt vrij moeten zijn.
U hebt in het vorige hoofdstuk globaal kunnen uitrekenen wat de economische voordelen voor uw
bedrijf kunnen zijn wanneer uw bedrijf vrij is van een of meerdere ziekten. De aanpak om tot een
hogere gezondheidsstatus te komen is afhankelijk van de ligging van uw bedrijf, de
bedrijfsstructuur, uw investeringsruimte en uw doelstelling als ondernemer.
Vrijwaringsmethoden
Om een hogere gezondheidsstatus te bewerkstelligen wordt als eerste gekeken naar de
afzonderlijke kiemen waar een bedrijf vrij van wil zijn en of dit haalbaar is. Dit is verschillend voor de
verschillende takken van de varkenshouderij. Vermeerderings- en vleesvarkensbedrijven hebben
met name belang bij de hoge gezondheidsstatus voor verbeterde productiekengetallen, verminderd
medicijngebruik en verbetering van het economisch resultaat. Voor (sub)fokbedrijven is het
belangrijker te kunnen garanderen vrij te zijn van een aantal kiemen zodat deze niet zullen worden
overgedragen naar vermeerderingsbedrijven. Ofwel: betere marktpositie, meerwaarde leveren aan
het product dat ze verkopen en de kostprijs kan hoger worden. Daarmee richten deze (sub)fokkers
zich op een hoger marktsegment. Voor elk houderijsysteem geldt dat de diercontacten de meeste
infectieuze kiemen introduceren. Dit houdt in dat het volledig gesloten zijn van een bedrijf en strikte
naleving van hygiënemaatregelen (biosecurity) belangrijke aspecten zijn om introductie van
ziektekiemen te voorkomen. Een andere methode is het betrekken van fokmateriaal van een
gecontroleerd vrij bedrijf. Ook dan blijven de hygiënemaatregelen onverminderd van kracht.
Om tot een hogere gezondheidsstatus te komen moet transmissie van infectieuze kiemen, zoals
bacteriën of virussen, tussen individuen voorkomen worden. Er zijn twee manieren van overdracht
van kiemen: verticale en horizontale transmissie. Verticale transmissie is de overdracht van
ziektekiemen van ouder naar nakomeling tijdens de dracht, de geboorte en de zoogperiode.
Horizontale transmissie is elke andere vorm van overdracht van ziektekiemen tussen individuen.
Om de cyclus van infectieuze kiemen op het bedrijf te doorbreken is het scheiden van de biggen
van de zeug en het apart houden van leeftijdscategorieën op een bedrijf noodzakelijk.
De verschillende vrijwaringstrategieën in de literatuur kunnen bijdragen aan verbetering van de
diergezondheid. De systemen die onder Nederlandse omstandigheden kunnen bijdragen aan het
beheersen en/of vrijwaren van varkenspathogenen delen we in drie groepen:
14