Speciaal magazine Schildklier en zwangerschap
Speciaal magazine Schildklier en zwangerschap
Speciaal magazine Schildklier en zwangerschap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Mei 2010<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
2<br />
Jaargang 24 Nummer 2<br />
<strong>Schildklier</strong><br />
MAGAZINE<br />
<strong>Schildklier</strong><br />
<strong>en</strong><br />
Zwangerschap<br />
Ook voor in de wachtkamer
<strong>Schildklier</strong> Magazine<br />
Jaargang 24 nummer 2, mei 2010<br />
Oplage: 13.000, ISSN 1569-6251<br />
Eind- <strong>en</strong> hoofdredactie<br />
Laura van Reij<strong>en</strong><br />
Foto’s<br />
Co<strong>en</strong>raad de Kok <strong>en</strong> Flip Apon<br />
Vormgeving <strong>en</strong> opmaak<br />
Van Eck Design, Boskoop<br />
Druk<br />
Van Meurs, Ridderkerk<br />
Redactieadres<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine,<br />
Stationsstraat 79G, 3811 MH Amersfoort<br />
E-mail: redactie@schildklier.nl (alle<strong>en</strong> voor<br />
kopij <strong>en</strong> reacties op het <strong>magazine</strong>)<br />
Kopij<br />
Het volg<strong>en</strong>de nummer verschijnt in september<br />
2010. Uiterste datum inlever<strong>en</strong> kopij:<br />
1 augustus 2010. De redactie ontvangt uw<br />
kopij ‘t liefst per e-mail in Microsoft Word,<br />
zo mogelijk voorzi<strong>en</strong> van foto’s <strong>en</strong>/of illustraties.<br />
De redactie behoudt zich het recht<br />
voor kopij in te kort<strong>en</strong> <strong>en</strong> te rediger<strong>en</strong>.<br />
Overname artikel<strong>en</strong><br />
Artikel<strong>en</strong> uit het <strong>Schildklier</strong> Magazine mog<strong>en</strong><br />
alle<strong>en</strong> met toestemming van <strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland <strong>en</strong> bronvermelding<br />
word<strong>en</strong> overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine niet ontvang<strong>en</strong><br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine verschijnt rond de 20e<br />
van de maand<strong>en</strong> maart, juni, september <strong>en</strong><br />
december. Ontvangt u het <strong>magazine</strong> niet,<br />
dan kunt u dat meld<strong>en</strong>: telefonisch (0900-<br />
899 88 66, 20 ct/minuut, op g<strong>en</strong>oemde tijd<strong>en</strong>)<br />
of per e-mail (info@schildklier.nl).<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Nederland<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Nederland<br />
Stationsstraat 79G<br />
3811 MH Amersfoort<br />
Internet: www.schildklier.nl<br />
E-mail: info@schildklier.nl<br />
Telefoon: 0900-899 88 66 (20 ct/minuut);<br />
ma, di, wo <strong>en</strong> vr van 13.00-16.00 uur;<br />
do van 18.30-21.00 uur<br />
Bestuur<br />
Frank Dijkstra – voorzitter <strong>en</strong> PR<br />
Joke van Gal<strong>en</strong> – secretaris, P&O <strong>en</strong> coördinator<br />
vrijwilligers<br />
H<strong>en</strong>k de Kleuver – p<strong>en</strong>ningmeester<br />
Medisch-wet<strong>en</strong>schappelijke Adviesraad<br />
Prof. dr. G. H<strong>en</strong>nemann<br />
Prof. dr. E.P. Kr<strong>en</strong>ning<br />
Dr. D. Parida<strong>en</strong>s<br />
Prof. dr. J.W.A. Smit<br />
Donateurs<br />
Aanmelding<strong>en</strong>, adreswijziging<strong>en</strong>, administratieve<br />
vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> aan het bestuur<br />
kunt u richt<strong>en</strong> aan bov<strong>en</strong>staand postadres.<br />
U kunt ook mail<strong>en</strong> of bell<strong>en</strong>. Afmeld<strong>en</strong> (vóór<br />
1 november) kan alle<strong>en</strong> schriftelijk, per post<br />
of e-mail (www.schildklier.nl > Contact).<br />
Zwan<br />
Disclaimer<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Nederland <strong>en</strong> haar medewerkers<br />
zijn niet aansprakelijk voor ev<strong>en</strong>tuele<br />
schade als gevolg van het gebruik van<br />
de informatie in dit tijdschrift, of het zonder<br />
doktersadvies wijzig<strong>en</strong> of stopp<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
behandeling. De informatie in dit tijdschrift<br />
kan niet word<strong>en</strong> beschouwd als vervanging<br />
van e<strong>en</strong> consult of behandeling. Raadpleeg<br />
altijd e<strong>en</strong> arts als u twijfelt over uw gezondheid<br />
of behandeling.<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Folder Zwangerschap<br />
<strong>en</strong> schildklier<br />
Deze folder kunt u bestell<strong>en</strong><br />
per e-mail (info@schildklier.nl),<br />
per telefoon (0900-899 88 66,<br />
20 ct/minuut, op g<strong>en</strong>oemde tijd<strong>en</strong>)<br />
<strong>en</strong> download<strong>en</strong> op<br />
www.weekvandeschildklier.nl.
Zwangerschap <strong>en</strong> <strong>Schildklier</strong> <strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Zie pagina 2<br />
Nederland<br />
voor e<strong>en</strong> handige<br />
verklar<strong>en</strong>de<br />
woord<strong>en</strong>lijst!<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Eindelijk ligt hij dan voor u: het speciale <strong>Schildklier</strong> <strong>magazine</strong> in het kader<br />
van de Week van de <strong>Schildklier</strong>. Met veel informatie over schildklier <strong>en</strong><br />
<strong>zwangerschap</strong>.<br />
Aan het woord kom<strong>en</strong> vier arts<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> verloskundige <strong>en</strong> drie ervaringsdeskundig<strong>en</strong>.<br />
Met ieder e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> verhaal vanuit e<strong>en</strong> andere invalshoek. Aan<br />
bod kom<strong>en</strong>: zwanger word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn bij e<strong>en</strong> normale werking van de schildklier.<br />
Maar vanzelfsprek<strong>en</strong>d gaat dit <strong>magazine</strong> vooral over schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
bij zwanger word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn, bevall<strong>en</strong>, borstvoeding, welke medicijn<strong>en</strong> wel <strong>en</strong><br />
welke niet, welke behandeling wel <strong>en</strong> welke niet, welke antistoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke<br />
waard<strong>en</strong> (TSH <strong>en</strong> FT4).<br />
Naar schatting hebb<strong>en</strong> 850.000 m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in Nederland e<strong>en</strong> schildklieraando<strong>en</strong>ing.<br />
Veel klacht<strong>en</strong> zijn helemaal niet zo typisch voor de schildklier,<br />
waardoor e<strong>en</strong> schildklieraando<strong>en</strong>ing niet of niet direct wordt herk<strong>en</strong>d.<br />
Bij vrouw<strong>en</strong> komt e<strong>en</strong> schildklieraando<strong>en</strong>ing 4 tot 8 keer vaker voor dan<br />
bij mann<strong>en</strong>. Vooral rond de <strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> de overgang zijn ‘beruchte’<br />
periodes. Daarom is het goed om extra alert te zijn bij <strong>zwangerschap</strong>. E<strong>en</strong><br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing beïnvloedt het zwanger word<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft gevolg<strong>en</strong> voor<br />
moeder <strong>en</strong> kind tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> de bevalling, maar ook na de<br />
bevalling.<br />
Voor onze vaste lezers is het <strong>magazine</strong> wellicht (erg) pittige kost. Dat we<br />
hiervoor gekoz<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, heeft zijn red<strong>en</strong><strong>en</strong>. Enerzijds will<strong>en</strong> wij graag extra<br />
informatie gev<strong>en</strong> aan arts<strong>en</strong> <strong>en</strong> verloskundig<strong>en</strong> over schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
in deze speciale periode in het lev<strong>en</strong> van vrouw<strong>en</strong>. Zij kunn<strong>en</strong> wellicht<br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> adequaat behandel<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> goede<br />
aanpak is zó belangrijk. Anderzijds lez<strong>en</strong> hopelijk zwangere vrouw<strong>en</strong> of<br />
vrouw<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> kinderw<strong>en</strong>s deze informatie als zij bij hun arts of verloskundige<br />
kom<strong>en</strong>. Zoals u ziet op het voorblad, is onze grote w<strong>en</strong>s dat het blad<br />
namelijk ook in de wachtkamer komt te ligg<strong>en</strong>. We will<strong>en</strong> graag dat zoveel<br />
mogelijk m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> de informatie onder og<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> natuurlijk lez<strong>en</strong>.<br />
gerschap<br />
Graag verzoek<strong>en</strong> wij lezers – als zij zelf niet te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met schildklier<br />
<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> – om het blad te gev<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> dochter, zus of nichtje. Vaak<br />
kom<strong>en</strong> schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> voor in families. De kans is aanwezig dat zij er<br />
ook mee te mak<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>. Vanzelfsprek<strong>en</strong>d geldt dat lezers terecht kunn<strong>en</strong> met<br />
hun vrag<strong>en</strong> bij de <strong>Schildklier</strong>telefoon. Aanvull<strong>en</strong>de informatie vindt u op www.<br />
weekvandeschildklier.nl!<br />
Tot slot wil ik graag iedere<strong>en</strong> bedank<strong>en</strong> die zo <strong>en</strong>thousiast heeft bijgedrag<strong>en</strong><br />
aan dit <strong>magazine</strong>: dr. Berghout, prof. Wiersinga, prof. Pop, mw.dr. Stikkelbroeck,<br />
mw. Verbeet<strong>en</strong> <strong>en</strong> de ervaringsdeskundig<strong>en</strong> Inge Apon, Maaike<br />
Kropman <strong>en</strong> Ilze van d<strong>en</strong> Bosch, <strong>en</strong> natuurlijk Co<strong>en</strong>raad de Kok <strong>en</strong> Flip Apon<br />
voor de mooie foto’s!<br />
Laura van Reij<strong>en</strong><br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 1<br />
MEI 2010
Verklar<strong>en</strong>de woord<strong>en</strong>lijst<br />
Hyper <strong>en</strong> hypo<br />
Bij hyperthyreoïdie maakt de schildklier te veel<br />
hormoon, zoals de ziekte van Graves.<br />
Bij hypothyreoïdie maakt de schildklier te weinig of<br />
ge<strong>en</strong> hormoon, zoals de ziekte van Hashimoto.<br />
TSH<br />
TSH is hypofysehormoon <strong>en</strong> stimuleert de schildklier<br />
om schildklierhormoon te mak<strong>en</strong>.<br />
T4 <strong>en</strong> T3<br />
De schildklier maakt twee soort<strong>en</strong> hormon<strong>en</strong> aan: T4<br />
(thyroxine) <strong>en</strong> T3 (thyronine).<br />
Het hormoon T4 is e<strong>en</strong> soort voorraad. T3 is het actieve<br />
hormoon. Naar behoefte van lichaam, weefsels <strong>en</strong><br />
cell<strong>en</strong> wordt T4 omgezet in T3. Dat gebeurt onder<br />
andere in de lever, de spier<strong>en</strong> <strong>en</strong> de hers<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
FT4 <strong>en</strong> FT3<br />
Het meeste schildklierhormoon bindt zich aan eiwitt<strong>en</strong><br />
in het bloed. E<strong>en</strong> klein beetje hormoon is direct<br />
beschikbaar. Dit geef je aan met de letter F van free =<br />
vrij. FT4 is vrij T4 <strong>en</strong> FT3 is vrij T3.<br />
Levothyroxine <strong>en</strong> liothyronine<br />
Levothyroxine is T4hormoon als tablet, zoals Thyrax,<br />
Euthyrox of Eltroxin. Liothyronine is T3hormoon als<br />
tablet, zoals Cytomel. Dierlijk schildklierpoeder bevat<br />
T4 <strong>en</strong> T3hormoon.<br />
T3 <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
T3hormoon wordt ontrad<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>.<br />
Daarom wordt aangerad<strong>en</strong> om bij het gebruik van<br />
T3hormoon (Cytomel of dierlijk schildklierpoeder) vóór<br />
e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> over te stapp<strong>en</strong> op levothyroxine.<br />
T3hormoon zorgt voor hogere T3spiegels in het bloed,<br />
terwijl de hers<strong>en</strong><strong>en</strong> van de foetus juist T4hormoon<br />
nodig hebb<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong>remmers<br />
Bij e<strong>en</strong> Graves hyperthyreoïdie bestaat de gebruikelijke<br />
behandeling uit schildklierremmer + levothyroxine. Dit<br />
wordt wel block <strong>en</strong> replace of combinatiebehandeling<br />
g<strong>en</strong>oemd. De schildklierremmer kan thiamazol of<br />
PTU zijn. Thiamazol is verkrijgbaar als Strumazol. Bij<br />
<strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> borstvoeding krijgt e<strong>en</strong> patiënt<br />
alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> lage dosis schildklierremmer. Dat noem<br />
je e<strong>en</strong> titratiebehandeling. Er is ge<strong>en</strong> aanvulling met<br />
levothyroxine. PTU heeft de voorkeur.<br />
Radioactief jodium of ‘de slok’<br />
De behandeling met radioactief jodium werkt goed<br />
<strong>en</strong> wordt al heel lang toegepast. De patiënt krijgt het<br />
radioactief jodium in de vorm van e<strong>en</strong> capsule of als<br />
vloeistof. Na inname is 1 à 2 dag<strong>en</strong> isolatie nodig;<br />
dit is vanwege onder andere de afvoer van urine <strong>en</strong><br />
ontlasting, die tijdelijk radioactief is. Wanneer het de<br />
bedoeling is de schildklier snel uit te schakel<strong>en</strong>, is<br />
e<strong>en</strong> ‘ablatieve dosis’ de oplossing. Hiervoor wordt e<strong>en</strong><br />
afgemet<strong>en</strong> persoonlijke dosis verdubbeld.<br />
Bij e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>sw<strong>en</strong>s <strong>en</strong> hyperthyreoïdie is dat<br />
e<strong>en</strong> mogelijkheid.<br />
TPO-antistoff<strong>en</strong><br />
Dit zijn antistoff<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de schildklier. Zij beschadig<strong>en</strong><br />
de schildklier. Veel patiënt<strong>en</strong> met de ziekte van Graves<br />
<strong>en</strong> de ziekte van Hashimoto hebb<strong>en</strong> deze autoantistoff<strong>en</strong>.<br />
TSH-receptor antistoff<strong>en</strong><br />
Deze antistoff<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> met de werking<br />
van TSH. TSH stimuleert de schildklier om hormon<strong>en</strong><br />
te mak<strong>en</strong>. Stimuler<strong>en</strong>de antistoff<strong>en</strong> – ook wel TSI<br />
g<strong>en</strong>oemd – do<strong>en</strong> TSH na.<br />
Ze stimuler<strong>en</strong> de schildklier om veel schildklierhormoon<br />
te mak<strong>en</strong>. Bij Graves’ hyperthyreoïdie nu of vroeger<br />
moet tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong> het bloed altijd<br />
gecontroleerd word<strong>en</strong> op TSIantistoff<strong>en</strong>. Deze<br />
antistoff<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> via de plac<strong>en</strong>ta bij de baby terecht<br />
kom<strong>en</strong>. Hierdoor kan de baby zelf hyperthyreoïdie<br />
krijg<strong>en</strong>. Dit is gelukkig zeldzaam maar als het<br />
voorkomt, heeft de baby meer kans op groei <strong>en</strong><br />
ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> te snelle hartslag <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
te grote schildklier (struma). E<strong>en</strong> struma kan problem<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> bevalling.<br />
Hielprik<br />
In de eerste week na de geboorte word<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele<br />
druppels bloed afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> uit de hiel van de baby. Het<br />
bloed wordt onderzocht op e<strong>en</strong> aantal aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> van die aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> is aangebor<strong>en</strong> hypothyreoïdie<br />
ofwel cong<strong>en</strong>itale hypothyreoïdie (CHT).<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 2<br />
MEI 2010
Inhoudsopgave<br />
5 Week<br />
6 Dr.<br />
8 Prof.<br />
10<br />
16 Mw.<br />
18 Prof.<br />
20<br />
Van het bestuur<br />
van de <strong>Schildklier</strong><br />
<strong>Schildklier</strong> <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
Arie Berghout<br />
Uit de praktijk van professor Pop: Ella<br />
dr. Victor Pop<br />
Uit de regio<br />
23 Ag<strong>en</strong>da<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Week van de<br />
Nederland <strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Inge, Ilze <strong>en</strong> Maaike aan het woord over hun ervaring<br />
Zwangerschap <strong>en</strong> hyperthyreoïdie<br />
dr. Nike Stikkelbroeck<br />
Amsterdam AITD Cohort-studie<br />
Wilmar Wiersinga<br />
In gesprek met Angela Verbeet<strong>en</strong><br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 3<br />
MEI 2010
Week van<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 4<br />
MEI 2010
Van het bestuur<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Week van de<br />
Nederland <strong>Schildklier</strong>.nl<br />
De International Thyroid Awar<strong>en</strong>ess Week van de internationale organisatie<br />
van schildklierpatiënt<strong>en</strong> (TFI) is de inspiratie voor de <strong>Schildklier</strong>stichting.<br />
In Nederland heeft de <strong>Schildklier</strong>stichting gekoz<strong>en</strong> voor de eerste week<br />
van juni. E<strong>en</strong> week met aandacht voor de stichting <strong>en</strong> haar activiteit<strong>en</strong>,<br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> patiënt<strong>en</strong>: kortom de Week van de <strong>Schildklier</strong>.<br />
de <strong>Schildklier</strong><br />
De Week van de <strong>Schildklier</strong> lijkt e<strong>en</strong> mooi begin te kunn<strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
doorlop<strong>en</strong>de campagne met elk jaar e<strong>en</strong> ander thema. Dit jaar is gekoz<strong>en</strong> voor<br />
schildklier <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>. E<strong>en</strong> slecht functioner<strong>en</strong>de schildklier beïnvloedt<br />
het zwanger word<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft gevolg<strong>en</strong> voor moeder <strong>en</strong> kind tijd<strong>en</strong>s de<br />
<strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> na de bevalling.<br />
Het startschot van de activiteit<strong>en</strong> klinkt binn<strong>en</strong> de <strong>Schildklier</strong>stichting op 29 mei<br />
met de vrijwilligersdag. In de week daarop zijn er in het land allerlei activiteit<strong>en</strong><br />
zoals informatiestands, informatiebije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> lotg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>contact. De<br />
stichting staat ook nog op de Supportbeurs in Utrecht. Voor u ligt e<strong>en</strong> speciale<br />
uitgave van het <strong>Schildklier</strong><strong>magazine</strong> met hetzelfde thema.<br />
Dit <strong>magazine</strong> wordt ook gestuurd naar lezers (huisarts<strong>en</strong> <strong>en</strong> specialist<strong>en</strong>) van<br />
Medisch Contact <strong>en</strong> naar verloskundig<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> heeft het Tijdschrift voor<br />
Verloskunde van de Koninklijke Nederlandse Organisatie voor Verloskundig<strong>en</strong><br />
(KNOV) aandacht besteed aan het onderwerp schildklier <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>.<br />
Aanvull<strong>en</strong>d op deze speciale uitgave van het <strong>Schildklier</strong><strong>magazine</strong> heeft de<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting e<strong>en</strong> website gelanceerd met veel extra informatie:<br />
www.weekvandeschildklier.nl<br />
De projectgroep is al e<strong>en</strong> aantal maand<strong>en</strong> bezig om alles in goede ban<strong>en</strong> te<br />
leid<strong>en</strong>. Het bestuur is dan ook heel blij met de inzet van Guido Hallie, Baldine<br />
van d<strong>en</strong> Bosch, Laura van Reij<strong>en</strong>, Kitty Hallie, Kath Duin, Ni<strong>en</strong>ke Lamsma, Ineke<br />
Bink, Joke van Gal<strong>en</strong> én alle vrijwilligers in het land.<br />
Vrijwilligers <strong>en</strong> donateurs vorm<strong>en</strong> de basis van de stichting. Met de Week van<br />
de <strong>Schildklier</strong> will<strong>en</strong> we ook dat onder de aandacht br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>!<br />
Frank Dijkstra<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 5<br />
MEI 2010
Dr. Arie Berghout is als internist<br />
verbond<strong>en</strong> aan het Maasstad<br />
Ziek<strong>en</strong>huis in Rotterdam. Hij was<br />
betrokk<strong>en</strong> bij de ontwikkeling van de<br />
Richtlijn <strong>Schildklier</strong>functiestoorniss<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong>ziekt<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> veel vaker voor<br />
bij vrouw<strong>en</strong> dan bij mann<strong>en</strong>, verhouding<br />
ongeveer 4:1. <strong>Schildklier</strong>aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
beginn<strong>en</strong> vaak al op jonge leeftijd; er<br />
zijn dus mogelijk gevolg<strong>en</strong> voor de<br />
<strong>zwangerschap</strong>. Er zijn aanwijzing<strong>en</strong> dat<br />
sommige schildklierziekt<strong>en</strong>, zoals de<br />
ziekte van Graves <strong>en</strong> Hashimoto zoud<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> ontstaan na de <strong>zwangerschap</strong>.<br />
Kortom, het is belangrijk <strong>en</strong>ige k<strong>en</strong>nis<br />
te hebb<strong>en</strong> over de relatie tuss<strong>en</strong><br />
<strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> schildklier.<br />
<strong>Schildklier</strong><br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 6<br />
MEI 2010
<strong>en</strong>Z wangerschap<br />
Normale schildklierfunctie <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
Tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong> is er meer behoefte aan<br />
schild klierhormoon. Dat komt door de <strong>zwangerschap</strong><br />
zelf <strong>en</strong> door de behoefte van de foetus aan schildklierhormoon.<br />
Dat geldt met name in de eerste drie maand<strong>en</strong><br />
als de schildklier van het kind nog niet ontwikkeld<br />
is. Bij de moeder zorgt het hCGhormoon dat de schildklier<br />
meer schildklierhormoon maakt. HCG wordt door<br />
de plac<strong>en</strong>ta gemaakt. Daarnaast neemt de productie<br />
toe van het TBG, het schildklierhormoon bind<strong>en</strong>d eiwit.<br />
Hierdoor kan meer schildklierhormoon door het bloed<br />
vervoerd word<strong>en</strong>.<br />
In jodiumrijke gebied<strong>en</strong> zoals Nederland, verloopt bij<br />
e<strong>en</strong> gezonde schildklier de <strong>zwangerschap</strong> vrijwel altijd<br />
ongecompliceerd. Bij jodiumtekort zoals in ontwikkelingsland<strong>en</strong><br />
kan bij de moeder struma <strong>en</strong> hypothyreoïdie<br />
ontstaan <strong>en</strong> bij het kind groeiachterstand <strong>en</strong><br />
neurologische ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong>.<br />
De schildklierhormoonwaard<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de<br />
<strong>zwangerschap</strong> binn<strong>en</strong> de normale gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>, zij het dat<br />
het vrije T4 in de tweede helft van de <strong>zwangerschap</strong><br />
laag normaal is. Dit is waarschijnlijk e<strong>en</strong> aanpassing<br />
aan de stofwisseling. Het TSHgehalte daalt door het<br />
effect van hCG de eerste drie maand<strong>en</strong> <strong>en</strong> is soms zelfs<br />
verlaagd. In de tweede helft is het TSH weer normaal.<br />
De normaalwaard<strong>en</strong> van schildklierhormon<strong>en</strong> zijn dus<br />
anders tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>!<br />
Interessant is dat bij misselijkheid <strong>en</strong> brak<strong>en</strong> in het begin<br />
van de <strong>zwangerschap</strong> het TSH vaak sterk verlaagd<br />
is <strong>en</strong> het T4 verhoogd. Dit komt omdat hierbij het hCG<br />
sterk verhoogd is <strong>en</strong> dat stimuleert de schildklier.<br />
<strong>Schildklier</strong>grootte tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong><br />
Altijd werd aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dat de schildklier in de <strong>zwangerschap</strong><br />
groter wordt. In oude tijd<strong>en</strong> werd e<strong>en</strong> struma<br />
bij jonge vrouw<strong>en</strong> in de vruchtbare leeftijd wel opgevat<br />
als e<strong>en</strong> tek<strong>en</strong> van <strong>zwangerschap</strong>. Het is geblek<strong>en</strong> dat<br />
de schildklier alle<strong>en</strong> maar groter wordt in gebied<strong>en</strong> van<br />
jodiumtekort. Dit wordt beschouwd als e<strong>en</strong> aanpassing<br />
aan de verhoogde behoefte aan schildklierhormoon<br />
tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>. In Nederland zull<strong>en</strong> wij dit<br />
dus niet aantreff<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong>ziekte voor de <strong>zwangerschap</strong><br />
Autoimmuun thyreoïditis, dat is de aanwezigheid van<br />
antistoff<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> TPO bij e<strong>en</strong> normale schildklierfunctie,<br />
komt bij ongeveer 8% van de vrouw<strong>en</strong> onder<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
de Nederlandse bevolking voor. De aanwezigheid van<br />
deze afweerstoff<strong>en</strong> wordt vaker gezi<strong>en</strong> bij spontane<br />
abortus. E<strong>en</strong> behandeling is er niet voor. Verder is<br />
de kans op hypothyreoïdie tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong><br />
vergroot. Dat geldt ook voor vrouw<strong>en</strong> met schildklierziekt<strong>en</strong><br />
in de familie. Bij schildklierziekte in het verled<strong>en</strong>,<br />
met name de ziekte van Graves, is het belangrijk<br />
te wet<strong>en</strong> of er nog antistoff<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de TSHreceptor<br />
(= TSI) zijn. Deze kunn<strong>en</strong> namelijk bij het kind tijdelijke<br />
problem<strong>en</strong> van <strong>Schildklier</strong>stichting de schildklierfunctie gev<strong>en</strong>. Week van de<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
<strong>Schildklier</strong>ziekte tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong><br />
Hypothyreoïdie komt bij 2,5% van alle zwanger<strong>en</strong> voor;<br />
hyperthyreoïdie is veel zeldzamer, 0,4%. Onbehandelde<br />
of onvoldo<strong>en</strong>de behandelde hypo of hyperthyreoïdie<br />
verhoogt de kans op complicaties bij de moeder zoals<br />
bijvoorbeeld vroeggeboorte, e<strong>en</strong> laag geboortegewicht<br />
<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>svergiftiging. Bij het kind kan de<br />
neuropsychologische ontwikkeling vertraagd word<strong>en</strong>.<br />
Bij patiënt<strong>en</strong> die al bek<strong>en</strong>d zijn met hypothyreoïdie is<br />
verhoging van de dosis thyroxine vrijwel altijd noodzakelijk<br />
gezi<strong>en</strong> de toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> behoefte aan schildklierhormoon<br />
tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>. De moeder is niet<br />
in staat extra schildklierhormoon te mak<strong>en</strong>! Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
van de symptom<strong>en</strong> van hypo of hyperthyreoïdie tijd<strong>en</strong>s<br />
de <strong>zwangerschap</strong> is lastig. Vaak lijk<strong>en</strong> die op gewone<br />
<strong>zwangerschap</strong>sklacht<strong>en</strong>. Bij hyperthyreoïdie di<strong>en</strong>t de<br />
behandeling belangrijk te word<strong>en</strong> aangepast (alle<strong>en</strong><br />
schildklierremmer in lage dosis).<br />
<strong>Schildklier</strong>ziekte na de <strong>zwangerschap</strong><br />
Postpartum thyreoïditis is e<strong>en</strong> syndroom van tijdelijke<br />
of blijv<strong>en</strong>de schildklierziekte in het eerste jaar na de<br />
<strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> veroorzaakt door autoimmuun<br />
thyreoïditis. Dit blijkt bij 5 tot 7% van alle vrouw<strong>en</strong> in de<br />
postpartum periode in Nederland voor te kom<strong>en</strong>. Ook<br />
hierbij is het herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> lastig, daar er immers vaak<br />
algem<strong>en</strong>e klacht<strong>en</strong> zijn in deze periode zoals depressiviteit.<br />
Toch is herk<strong>en</strong>ning heel belangrijk! Alle vrouw<strong>en</strong><br />
die van tevor<strong>en</strong> zelf al bek<strong>en</strong>d zijn met schildklierziekte<br />
of in de familie, <strong>en</strong> bij type I diabetes mellitus di<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
hierop gescre<strong>en</strong>d te word<strong>en</strong>. Bij postpartum thyreoïditis<br />
is er vaak e<strong>en</strong> periode van hyperthyreoïdie gevolgd<br />
door hypothyreoïdie. Deze kan soms blijv<strong>en</strong>d zijn. Maar<br />
ook na herstel kan na vele jar<strong>en</strong> alsnog e<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>de<br />
hypothyreoïdie ontstaan.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 7<br />
MEI 2010
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Prof. dr. Victor Pop is<br />
onder andere bek<strong>en</strong>d als<br />
medesam<strong>en</strong>steller van<br />
de brochure schildklier<br />
<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> van<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland.<br />
Hij is verbond<strong>en</strong> aan de<br />
Universi teit van Tilburg<br />
<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong><br />
huisarts<strong>en</strong>praktijk.<br />
Hij vertelt over Ella.<br />
Uit de praktijk<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 8<br />
MEI 2010
van professor Pop: E lla<br />
Ella is 14 wek<strong>en</strong> zwanger <strong>en</strong> bezoekt mijn spreekuur<br />
voor e<strong>en</strong> ‘second opinion’. Haar huisarts heeft gezegd<br />
dat de levothyroxine (100 mcg) niet omhoog hoeft in<br />
de <strong>zwangerschap</strong>. Haar TSH was immers 3,8 e<strong>en</strong> paar<br />
maand<strong>en</strong> voordat ze in verwachting raakte. Ze heeft<br />
sinds vier jaar de ziekte van Hashimoto. Haar moeder<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zus hebb<strong>en</strong> het ook. Ik laat bij haar de TSH<br />
<strong>en</strong> FT4 bepal<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook de schildklier antilicham<strong>en</strong>:<br />
TPOAb. De TSH is 6, de FT4 is 11 <strong>en</strong> de TPOAb zijn<br />
560. Ik adviseer haar om mete<strong>en</strong> op te hog<strong>en</strong> met<br />
25 microgram (e<strong>en</strong> ‘blauwtje’) <strong>en</strong> dan na e<strong>en</strong> week<br />
opnieuw op te hog<strong>en</strong> met 25 mcg. Ze moet iedere<br />
maand lat<strong>en</strong> prikk<strong>en</strong> tot 34 wek<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>.<br />
Bij de volg<strong>en</strong>de controle (20 wek<strong>en</strong>) is de TSH 2,5 <strong>en</strong><br />
de FT4 14. Bij navraag is Ella nog erg moe. Ik besluit<br />
om nogmaals op te hog<strong>en</strong> met 25 microgram. Nadere<br />
controles in de <strong>zwangerschap</strong> lever<strong>en</strong> e<strong>en</strong> TSH op van<br />
steeds onder de 2 <strong>en</strong> e<strong>en</strong> FT4 van bov<strong>en</strong> de 13. Ik hoef<br />
ge<strong>en</strong> verdere actie te ondernem<strong>en</strong>.<br />
Wel of niet scre<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />
Internationaal is e<strong>en</strong> discussie gaande of het zinvol is om<br />
standaard bij drie maand<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> de schildklierfunctie<br />
te prikk<strong>en</strong>. Scre<strong>en</strong>ing zou ‘kost<strong>en</strong>effectief’ zijn.<br />
Dat betek<strong>en</strong>t dat de kost<strong>en</strong> van het standaard bepal<strong>en</strong> van<br />
de schildklierfunctie bij iedere zwangere opweg<strong>en</strong> teg<strong>en</strong><br />
de kost<strong>en</strong> die nietontdekte schildklierproblem<strong>en</strong> met zich<br />
mee br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Onlangs heeft onze onderzoeksgroep aan de<br />
universiteit van Tilburg aangetoond dat e<strong>en</strong> hoge TSH in de<br />
<strong>zwangerschap</strong> in verband gebracht kan word<strong>en</strong> met liggingsafwijking<strong>en</strong><br />
van de baby. Vrouw<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> hoge TSH<br />
(> 2,5) hadd<strong>en</strong> tweemaal zo veel kans op e<strong>en</strong> stuitligging <strong>en</strong><br />
vrouw<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> lage FT4 hadd<strong>en</strong> meer kans op abnormale<br />
hoofdligging. In beide gevall<strong>en</strong> is er e<strong>en</strong> sterk verhoogd<br />
risico op e<strong>en</strong> kunstverlossing met alle mogelijke complicaties<br />
van di<strong>en</strong>. Misschi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> extra red<strong>en</strong> om in de toekomst<br />
alle zwanger<strong>en</strong> te gaan scre<strong>en</strong><strong>en</strong> op hun schildklierfunctie!<br />
E<strong>en</strong> probleemloze bevalling voor Ella<br />
De bevalling verloopt probleemloos, er wordt e<strong>en</strong><br />
gezonde zoon gebor<strong>en</strong>. Omdat Ella grote kans loopt<br />
om na de <strong>zwangerschap</strong> e<strong>en</strong> ontregelde schildklier te<br />
krijg<strong>en</strong> adviseer ik haar om twee wek<strong>en</strong> na de bevalling<br />
naar 125 microgram terug te gaan <strong>en</strong> iedere 68 wek<strong>en</strong><br />
– e<strong>en</strong> beetje afhankelijk van hoe zij zich voelt – e<strong>en</strong><br />
TSH / FT4 te lat<strong>en</strong> prikk<strong>en</strong>. De maand<strong>en</strong> erna verlop<strong>en</strong><br />
voorspoedig, we moet<strong>en</strong> zes maand<strong>en</strong> na de bevalling<br />
wel weer ophog<strong>en</strong> naar 150 mcg, de TPO’s schiet<strong>en</strong><br />
‘lekker door’ naar 1400.’<br />
Onthutst<br />
Ik zie ongeveer 200 schildklierpatiënt<strong>en</strong> per jaar, meer dan<br />
95% is vrouw <strong>en</strong> vaak is er sprake van e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
of heeft er net e<strong>en</strong> bevalling plaats gevond<strong>en</strong>. Keer op keer<br />
b<strong>en</strong> ik onthutst hoe onzorgvuldig behandel<strong>en</strong>d arts<strong>en</strong> omgaan<br />
met e<strong>en</strong> hypothyreoïdie in de <strong>zwangerschap</strong> terwijl de<br />
‘spelregels’ zo e<strong>en</strong>voudig zijn. Iedere 4 wek<strong>en</strong> TSH <strong>en</strong> FT4<br />
prikk<strong>en</strong> tot 34 wek<strong>en</strong>. De TSH moet ruim onder de 2 blijv<strong>en</strong>.<br />
De FT4 is trimester afhankelijk: 12 wek<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> de 13, 24<br />
wek<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> de 12 <strong>en</strong> 36 wek<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> de 11. Dit betek<strong>en</strong>t<br />
in de praktijk dat er bijna altijd moet word<strong>en</strong> opgehoogd,<br />
soms tot meer dan 60% van de dosis van voor de <strong>zwangerschap</strong>.<br />
Overdoser<strong>en</strong> kan bijna niet!<br />
Zorg voor g<strong>en</strong>oeg T4<br />
Terug naar Ella. Omdat de kleine in de buik de eerste<br />
drie maand<strong>en</strong> zelf nog ge<strong>en</strong> T4 maakt is die helemaal<br />
afhankelijk van de toevoer via de moeder. De eerste<br />
maand<strong>en</strong> word<strong>en</strong> belangrijke organ<strong>en</strong> aangelegd.<br />
Daarom is het zo belangrijk om de schildklierfunctie<br />
regelmatig te prikk<strong>en</strong>. Door de ‘alsmaar to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de<br />
vraag’ van de kleine heeft e<strong>en</strong> zwangere met e<strong>en</strong><br />
hypothyreoidie bijna standaard meer T4 nodig.<br />
Advies: laat de schildklierfuntie regelmatig test<strong>en</strong>!<br />
Huisarts<strong>en</strong> maar helaas ook <strong>en</strong>docrinolog<strong>en</strong> <strong>en</strong> gynaecolog<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> vaak weinig inzicht in de specifieke<br />
aanpak van zwangere Hashimotopatiënt<strong>en</strong>. Ik kan iedere<br />
zwangere die levothyroxine gebruikt dan ook alle<strong>en</strong> maar<br />
adviser<strong>en</strong> te eis<strong>en</strong> dat de schildklierfunctie regelmatig<br />
wordt gecontroleerd!<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 9<br />
MEI 2010
Inge,<br />
Ilze <strong>en</strong>Maaike...<br />
Inge Apon (foto) vertelt over haar ervaring met de ziekte van Graves. Wat doe je<br />
als je graag e<strong>en</strong> kind wilt <strong>en</strong> je blijkt de ziekte van Graves te hebb<strong>en</strong>? Begin 2002 liep<br />
Inge teg<strong>en</strong> dat probleem aan. Al bijna e<strong>en</strong> jaar voelde zij zich heel moe <strong>en</strong> opgejaagd.<br />
Zij had e<strong>en</strong> snelle hartslag, sliep bijna niet meer <strong>en</strong> viel kilo’s af, terwijl zij veel at. De<br />
diagnose: haar schildklier werkte te snel. Omdat Inge e<strong>en</strong> kinderw<strong>en</strong>s had<br />
<strong>en</strong> niet wist of zij zwanger was, kon zij niet beginn<strong>en</strong> met de<br />
gebruikelijke ‘combinatietherapie’. Daarbij wordt de<br />
schildklier stilgelegd met thiamazol (= Strumazol)<br />
waarna schildklierhormoon (T4) wordt aangevuld<br />
in de vorm van levothyroxine. De hoeveelheid<br />
thiamazol die je daarbij binn<strong>en</strong>krijgt kan<br />
schadelijk zijn voor e<strong>en</strong> ongebor<strong>en</strong> kind.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 10<br />
MEI 2010
aan het woord<br />
over hun ervaring<br />
Ilze<br />
Ilze van d<strong>en</strong> Bosch vertelt over haar ervaring<br />
met hypothyreoïdie. Zij slikt levothyroxine.<br />
Na vijf miskram<strong>en</strong> maakte Ilze twee voldrag<strong>en</strong><br />
<strong>zwangerschap</strong>p<strong>en</strong> mee, twee bevalling<strong>en</strong> van<br />
twee kinder<strong>en</strong> (eerst e<strong>en</strong> meisje, to<strong>en</strong> e<strong>en</strong> jong<strong>en</strong>)<br />
<strong>en</strong> twee periodes<br />
met borstvoeding.<br />
De oorzaak van de<br />
miskram<strong>en</strong> bleef<br />
onbek<strong>en</strong>d.<br />
Inge<br />
“Ik b<strong>en</strong> blij <strong>en</strong><br />
gelukkig dat ik<br />
zwanger raakte<br />
<strong>en</strong> bleef.”<br />
Ilze<br />
Vóór <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de zwanger schap<br />
Vóór <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s mijn zwanger schapp<strong>en</strong><br />
bleef mijn TSH net onder of op 1. Bij mijn eerste<br />
<strong>zwangerschap</strong> moest ik 25 mcg levothyroxine<br />
ophog<strong>en</strong> om mijn TSHwaarde zo laag te houd<strong>en</strong>. Bij<br />
mijn tweede <strong>zwangerschap</strong> moest ik erg veel – 100<br />
mcg! levothyroxine – ophog<strong>en</strong>. Beide ker<strong>en</strong> was ik<br />
de eerste veerti<strong>en</strong> wek<strong>en</strong> erg misselijk, maar daarna<br />
voelde ik me beter dan ooit! De TSH is steeds om de<br />
zes wek<strong>en</strong> geprikt. Als ik klacht<strong>en</strong> had liet ik extra<br />
prikk<strong>en</strong>.<br />
PTU<br />
Om e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> zo min mogelijk<br />
in gevaar te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, schreef de internist PTU (=<br />
propylthyouracil) voor. Dit medicijn remt de schildklier<br />
<strong>en</strong> is voor e<strong>en</strong> ongebor<strong>en</strong> kindje minder schadelijk<br />
dan thiamazol. Na <strong>en</strong>kele maand<strong>en</strong> war<strong>en</strong> mijn<br />
bloedwaardes acceptabel. Ik koos ervoor om door te<br />
gaan met PTU <strong>en</strong> niet mete<strong>en</strong> e<strong>en</strong> behandeling met<br />
radioactief jodium of e<strong>en</strong> operatie te ondergaan. Ik<br />
wilde e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> niet langer uitstell<strong>en</strong>. Ik was<br />
34. In de zomer van 2003 was ik eindelijk zwanger.<br />
Na 10 wek<strong>en</strong> bleek tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> echo dat het hartje<br />
niet meer klopte. Deze <strong>zwangerschap</strong> eindigde tot<br />
mijn grote verdriet in e<strong>en</strong> miskraam. Ook e<strong>en</strong> tweede<br />
Maaike Kropman is in januari 2007 bevall<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> zoon. Haar roze wolk bleef weg <strong>en</strong> ze herk<strong>en</strong>de<br />
zichzelf totaal niet meer. Ze was heel erg negatief<br />
<strong>en</strong> had paniekaanvall<strong>en</strong>. Waarschijnlijk was er bij<br />
Maaike sprake van e<strong>en</strong> post-partum thyreoïditis. Dan<br />
werkt de schildklier eerst tijdelijk te snel. Daarna<br />
ontstaat e<strong>en</strong> te langzame schildklier. Na <strong>en</strong>ige tijd<br />
kan de schildklier weer normaal gaan werk<strong>en</strong>. Veel<br />
vrouw<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>de hypothyreoïdie.<br />
<strong>zwangerschap</strong> in 2004 eindigde in e<strong>en</strong> miskraam. Kort<br />
daarna werd ik 36, dus de tijd begon te dring<strong>en</strong>.<br />
Maaike<br />
Postnatale depressie<br />
Mijn huisarts stuurde me in<br />
2007 door naar het GGZ. Hier werd de diagnose<br />
postnatale depressie gesteld met mete<strong>en</strong> de nodige<br />
antidepressiva. Ik bleef maar herhal<strong>en</strong> dat ik dacht<br />
dat het iets anders was. Mijn huisarts liet me, op mijn<br />
eig<strong>en</strong> verzoek, bloedprikk<strong>en</strong>. Mijn TSH was 0,50; dat is<br />
binn<strong>en</strong> de norm.<br />
Hierdoor moest ik me wel neerlegg<strong>en</strong> bij de<br />
diagnose. Na e<strong>en</strong> verschrikkelijke tijd vond de<br />
psychiater het in december 2007 ook allemaal wel<br />
erg lang dur<strong>en</strong>. Zij heeft to<strong>en</strong> weer bloedonderzoek<br />
lat<strong>en</strong> do<strong>en</strong> waaruit e<strong>en</strong> TSH van 5,5 kwam <strong>en</strong> TPOantistoff<strong>en</strong><br />
van 304. Helaas war<strong>en</strong> deze antistoff<strong>en</strong> de<br />
eerste keer niet meegeprikt. Dan had het heel anders<br />
kunn<strong>en</strong> lop<strong>en</strong>.<br />
Dus ik had gewoon e<strong>en</strong> schildklier die te langzaam<br />
werkte; ik had Hashimoto! Ik was totaal in de war<br />
door e<strong>en</strong> lichamelijke oorzaak! Achteraf gezi<strong>en</strong> heb<br />
ik waarschijnlijk na de bevalling e<strong>en</strong> ontstok<strong>en</strong><br />
schildklier gehad waardoor ik ging hyper<strong>en</strong><br />
(paniekaanvall<strong>en</strong>) <strong>en</strong> dit ging later over in de hypo<br />
waardoor ik zo depressief werd.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 11<br />
MEI 2010
Ilze<br />
Inge<br />
Na de bevalling<br />
De arts adviseerde om direct na de bevalling<strong>en</strong><br />
terug te gaan naar de oude dosering. Na beide<br />
bevalling<strong>en</strong> hyperde ik de eerste dag<strong>en</strong>. Na mijn<br />
tweede bevalling sloeg het hyper<strong>en</strong> na e<strong>en</strong> paar<br />
dag<strong>en</strong> om in e<strong>en</strong> hypo. Door de zorg voor de baby <strong>en</strong><br />
mijn oudere dochter <strong>en</strong> de borstvoeding was de hypo<br />
erg ongew<strong>en</strong>st. De eerste dag<strong>en</strong>, to<strong>en</strong> ik hyperde<br />
<strong>en</strong> van alles wilde ondernem<strong>en</strong>, moest ik van de<br />
kraamverzorgster in bed blijv<strong>en</strong>. De laatste dag<strong>en</strong> van<br />
mijn kraamtijd wilde ik in bed blijv<strong>en</strong>, <strong>en</strong> moest ik mijn<br />
bed uit van de kraamverzorgster.<br />
Mocht ik het over do<strong>en</strong>, dan zou ik langzaam<br />
afbouw<strong>en</strong> met 25 of 12,5 mcg, totdat de<br />
hyperverschijnsel<strong>en</strong> weg war<strong>en</strong>. Nu was ik hyper,<br />
hypo, hyper, hypo <strong>en</strong> weer hyper. Iedere keer kostte<br />
het me ti<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> voordat de vermoeidheid weer weg<br />
was. Het duurde lang voordat mijn TSH <strong>en</strong> FT4waarde<br />
weer op het niveau war<strong>en</strong> van voor de <strong>zwangerschap</strong>.<br />
E<strong>en</strong> ‘hyper’ <strong>zwangerschap</strong><br />
Dolblij was ik to<strong>en</strong> ik in de zomer van 2004 weer<br />
zwanger was <strong>en</strong> met 12 wek<strong>en</strong> e<strong>en</strong> echt kindje met<br />
handjes <strong>en</strong> voetjes zag buitel<strong>en</strong> op het echoscherm.<br />
Natuurlijk maakte ik me zorg<strong>en</strong> omdat ik nog steeds<br />
PTU slikte (300 mg per dag). Om het risico voor de baby<br />
zo klein mogelijk te houd<strong>en</strong>, werd de dosis langzaam<br />
afgebouwd. Dat kon omdat de <strong>zwangerschap</strong> de ziekte<br />
van Graves onderdrukte. De laatste drie maand<strong>en</strong> van de<br />
<strong>zwangerschap</strong> hoefde ik zelfs helemaal ge<strong>en</strong> medicijn<strong>en</strong><br />
meer te slikk<strong>en</strong>.<br />
In februari 2005 beviel ik van e<strong>en</strong> prachtige zoon.<br />
Helaas kwam de ziekte van Graves terug na de bevalling:<br />
mijn schildklier begon mete<strong>en</strong> te versnell<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> paar<br />
maand<strong>en</strong> na de bevalling moest ik weer PTU slikk<strong>en</strong>.<br />
Dit was omdat ik borstvoeding wilde blijv<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>. De<br />
kinderarts controleerde de baby regelmatig in overleg<br />
met mijn <strong>en</strong>docrinoloog. Gelukkig had hij ge<strong>en</strong> hinder<br />
van mijn medicijn<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> half jaar na de geboorte van mijn zoon raakte ik in<br />
e<strong>en</strong> postnatale depressie. Mijn schildklier werkte bijna<br />
niet meer; ik was zwaar ‘hypo’ geword<strong>en</strong> door e<strong>en</strong><br />
te hoge dosis PTU. Na het stopp<strong>en</strong> met PTU werd ik<br />
weer ‘hyper’; mijn schildklier werkte weer te snel.<br />
To<strong>en</strong> was de maat vol <strong>en</strong> koos ik voor radioactief jodium:<br />
‘de slok’. Tot die tijd had ik de hoop dat de ziekte van<br />
Graves na behandeling met medicijn<strong>en</strong> weg zou blijv<strong>en</strong>,<br />
zoals in 30-50% van de gevall<strong>en</strong> schijnt te gebeur<strong>en</strong>. Dat<br />
zat er voor mij niet meer in, werd mij verteld, omdat de<br />
ziekte al twee keer was teruggekom<strong>en</strong>.<br />
Maaike<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
T4+T3<br />
Mijn k<strong>en</strong>nismaking met levothyroxine<br />
leek wel de wonderbaarlijke g<strong>en</strong>ezing.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 12<br />
MEI 2010
Goede dosis levothyroxine<br />
Voor e<strong>en</strong> schildklierpatiënte met hypothyreoïdie is e<strong>en</strong> goede dosis levothyroxine van groot belang om<br />
zwanger te rak<strong>en</strong> <strong>en</strong> te blijv<strong>en</strong>. Te weinig schildklierhormoon kan de vruchtbaarheid verminder<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
miskram<strong>en</strong> veroorzak<strong>en</strong>. Daarom moet zij, vanaf de prille <strong>zwangerschap</strong>, om de vier tot zes wek<strong>en</strong> de TSHwaarde<br />
lat<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> <strong>en</strong> de dosis levothyroxine (schildklierhormoon) aanpass<strong>en</strong>. Bij e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
wordt gestreefd naar e<strong>en</strong> TSHwaarde van 1,0. Stop nooit met de levothyroxine; de <strong>zwangerschap</strong> vraagt<br />
juist om e<strong>en</strong> verhoging van de dosis. Meestal is e<strong>en</strong> geleidelijke verhoging nodig van 3050%.<br />
“Zwanger met<br />
Graves is net e<strong>en</strong><br />
achtbaan.”<br />
Inge<br />
Helaas was dit van korte duur. De huisarts hield<br />
vast aan de refer<strong>en</strong>tiewaard<strong>en</strong>. Hierna b<strong>en</strong> ik<br />
op zoek gegaan naar e<strong>en</strong> goede <strong>en</strong>docrinoloog.<br />
Gelukkig heb ik hem gevond<strong>en</strong> <strong>en</strong> eindelijk was<br />
daar iemand die me begreep <strong>en</strong> die zei dat hij er<br />
iets aan kon do<strong>en</strong>. Nu slik ik e<strong>en</strong> combinatie van<br />
levothyroxine <strong>en</strong> liothyronine (T4+T3) <strong>en</strong> ik b<strong>en</strong><br />
weer mezelf. Dus het komt goed!<br />
Ilze<br />
Borstvoeding, te weinig melk, mijn oplossing<br />
De eerste bevalling was met e<strong>en</strong> keizersnede.<br />
Hierdoor kwam de borstvoeding niet goed<br />
op gang. Met kolv<strong>en</strong> kon ik dat gelukkig oploss<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong>maal thuis ging het goed. Na de tweede bevalling<br />
was ik gelukkig snel thuis <strong>en</strong> kwam de borstvoeding<br />
mete<strong>en</strong> op gang. Mijn zoontje was binn<strong>en</strong> acht<br />
dag<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> zijn geboortegewicht. Ik had erg veel<br />
melk, moest masser<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> borstontsteking te<br />
voorkom<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 13<br />
MEI 2010
Inge<br />
Door de flinke terugval naar hypo kwam ik ine<strong>en</strong>s<br />
melk tekort, vooral ’s avonds. Ik moest hem veel vaker<br />
aanlegg<strong>en</strong> dan gebruikelijk. Ik besloot om iets meer<br />
levothyroxine te slikk<strong>en</strong> totdat ik teg<strong>en</strong> het hyper<strong>en</strong><br />
aan zat. Hierdoor had ik aan het eind van de dag net<br />
g<strong>en</strong>oeg melk voor de baby. ’s Avonds na acht uur was<br />
het op. De baby had honger <strong>en</strong> wilde nog niet slap<strong>en</strong>.<br />
Eerst gaf ik ’s avonds e<strong>en</strong> beetje kunstvoeding, later<br />
kon ik dat opvang<strong>en</strong> met extra kolv<strong>en</strong>. Dat werkte<br />
super, mijn zoontje sliep, ik had weer veel voeding <strong>en</strong><br />
ik kon iets langer slap<strong>en</strong>.<br />
De slok<br />
Na de behandeling met radioactief jodium in<br />
maart 2006 mocht ik 10 dag<strong>en</strong> niet voor mijn zoontje<br />
zorg<strong>en</strong> vanwege het stralingsgevaar. Ook mocht ik<br />
e<strong>en</strong> half jaar niet zwanger word<strong>en</strong>. Ik werd al snel<br />
‘hypo’ <strong>en</strong> moest levothyroxine slikk<strong>en</strong>. Aan het einde<br />
van dat jaar bleek de hoeveelheid schildklier hormoon<br />
in mijn bloed weer te hoog te zijn. Waarschijnlijk was<br />
mijn schildklier na e<strong>en</strong> tijdelijke ontsteking toch weer<br />
gaan werk<strong>en</strong>, waardoor de dosis levothyroxine moest<br />
word<strong>en</strong> afgebouwd.<br />
Maaike<br />
Ilze<br />
E<strong>en</strong> luister<strong>en</strong>d oor bied<strong>en</strong><br />
Door deze geschied<strong>en</strong>is voelde ik<br />
heel veel frustratie. Ik wilde graag voorkom<strong>en</strong> dat<br />
dit steeds weer vrouw<strong>en</strong> zou gebeur<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> tijd<br />
die de mooiste van hun lev<strong>en</strong> moet zijn <strong>en</strong> die je niet<br />
over kunt do<strong>en</strong>. Ik heb e<strong>en</strong> oproep op de site van de<br />
<strong>Schildklier</strong> stichting lat<strong>en</strong> plaats<strong>en</strong> waarmee ik voor<br />
mijn gevoel e<strong>en</strong> aantal vrouw<strong>en</strong> heb kunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong>.<br />
Al is het maar door e<strong>en</strong> luister<strong>en</strong>d oor te bied<strong>en</strong>, want<br />
je voelt je af <strong>en</strong> toe echt compleet gestoord. En dan<br />
is het wel ev<strong>en</strong> lekker om je verhaal kwijt te kunn<strong>en</strong><br />
aan iemand die hetzelfde heeft meegemaakt. Ik heb<br />
zo heel wat uurtjes achter de computer doorgebracht<br />
maar ik heb het heel graag gedaan.<br />
30 kilo aankom<strong>en</strong>, afvall<strong>en</strong> <strong>en</strong> helaas weer<br />
aangekom<strong>en</strong> na de borstvoeding!<br />
Helaas b<strong>en</strong> ik bij beide <strong>zwangerschap</strong>p<strong>en</strong> veel (tot 30<br />
kilo) aangekom<strong>en</strong>. Beide ker<strong>en</strong> lukte het om binn<strong>en</strong><br />
neg<strong>en</strong> maand<strong>en</strong> na de bevalling terug te zijn op mijn<br />
oude gewicht. Door het stopp<strong>en</strong> met de borstvoeding<br />
liep mijn FT4waarde echter terug. Hier kwam ik laat<br />
(lees ti<strong>en</strong> kilo verder) achter. Mijn advies: let goed op je<br />
eetpatroon als je stopt met de borstvoeding <strong>en</strong> laat na<br />
ongeveer zes wek<strong>en</strong> de TSH <strong>en</strong> FT4waarde bepal<strong>en</strong>.<br />
Je medicatie kan zo snel aangepast word<strong>en</strong>!<br />
Inge<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
E<strong>en</strong> ‘hypo’ <strong>zwangerschap</strong><br />
In de l<strong>en</strong>te van 2007 (e<strong>en</strong> jaar na de slok)<br />
war<strong>en</strong> mijn bloedwaardes eindelijk zo goed dat ik<br />
zwanger mocht word<strong>en</strong>. Wat was ik blij to<strong>en</strong> dat lukte!<br />
Mijn dosis levothyroxine ging geleidelijk omhoog<br />
van 25 naar 100 mcg per dag. De <strong>zwangerschap</strong> was<br />
zwaar, doordat ik <strong>en</strong>orm moe was <strong>en</strong> er complicaties<br />
optrad<strong>en</strong>. Ik moest veel rust houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat viel<br />
natuurlijk niet mee met e<strong>en</strong> peuter in huis.<br />
In februari 2008 beviel ik van e<strong>en</strong> gezonde zoon.<br />
Ik was to<strong>en</strong> 39. E<strong>en</strong> heel gelukkig mom<strong>en</strong>t, ons<br />
gezin voelde compleet. Na de bevalling is de dosis<br />
levothyroxine afgebouwd. Tuss<strong>en</strong>door kreeg ik weer<br />
wat hyperklacht<strong>en</strong>, maar dit stelde weinig voor in<br />
vergelijking met de problem<strong>en</strong> die ik na mijn eerste<br />
bevalling had gehad. 25 mcg levothyroxine bleek niet<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 14<br />
MEI 2010
Graves hyperthyreoidie <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>sw<strong>en</strong>s<br />
Bij e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>sw<strong>en</strong>s <strong>en</strong> hyperthyreoïdie kan e<strong>en</strong> vrouw behandeld word<strong>en</strong> met:<br />
• schildklierremm<strong>en</strong>de tablett<strong>en</strong> (PTU) in e<strong>en</strong> zo laag mogelijke dosis;<br />
• radioactief jodium ofwel de ‘slok’ waardoor de schildklier (grot<strong>en</strong>deels) wordt vernietigd;<br />
• e<strong>en</strong> operatie waarbij (e<strong>en</strong> gedeelte van) de schildklier wordt verwijderd.<br />
Arts<strong>en</strong> behandel<strong>en</strong> Graves hyperthyreoïdie het liefst definitief vóór de <strong>zwangerschap</strong> met radioactief<br />
jodium of e<strong>en</strong> operatie. In overleg kan gekoz<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> behandeling met PTU. Dit geldt vooral voor<br />
vrouw<strong>en</strong> die snel zwanger will<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in verband met hun leeftijd.<br />
g<strong>en</strong>oeg <strong>en</strong> mijn dosis is nu, twee jaar later, geleidelijk<br />
weer verhoogd tot 100 mcg. Al met al e<strong>en</strong> echte<br />
achtbaan dus. Ik hoopte dat mijn schildkliersituatie na<br />
de geboorte van mijn tweede kind stabiel zou word<strong>en</strong>,<br />
maar dat is helaas niet het geval.<br />
Maaike<br />
Contact met arts<strong>en</strong>!<br />
Contact met ander<strong>en</strong> voelde goed,<br />
maar ik wilde meer. Ik heb mijn verhaal gestuurd naar<br />
mijn gynaecoloog, internist <strong>en</strong> psychiater. De internist<br />
heeft nooit iets lat<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>. De gynaecoloog reageerde<br />
mete<strong>en</strong> <strong>en</strong> besprak het met zijn collega’s <strong>en</strong> de<br />
verloskundig<strong>en</strong>. De psychiater<br />
nodigde me mete<strong>en</strong> uit<br />
voor e<strong>en</strong> gesprek om van<br />
gedacht<strong>en</strong> te wissel<strong>en</strong>. Ze<br />
vertelde dat ze nu veel vaker<br />
de TSH- <strong>en</strong> FT4-waarde<br />
bepaalt door mijn ‘geval’. Ze<br />
is ook donateur geword<strong>en</strong><br />
van de <strong>Schildklier</strong>stichting! Ze wil mijn verhaal sam<strong>en</strong><br />
met mij behandel<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klinische bespreking met<br />
psychiaters <strong>en</strong> huisarts<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook ev<strong>en</strong>tueel op e<strong>en</strong><br />
“We kunn<strong>en</strong><br />
weer g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong>!”<br />
Maaike<br />
Ilze<br />
Inge<br />
congres in de toekomst. Daarnaast is haar planning om<br />
sam<strong>en</strong> met mijn <strong>en</strong>docrinoloog dieper in de materie te<br />
duik<strong>en</strong>. En ze heeft mijn huisarts e<strong>en</strong> brief gestuurd over<br />
alles wat er fout is gegaan. Dus nu moet ik hem ook nog<br />
met e<strong>en</strong> bezoekje verblijd<strong>en</strong>.<br />
Zwangerschap <strong>en</strong> schildklierziekte<br />
Zwanger word<strong>en</strong> <strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>, bevall<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
borstvoeding gev<strong>en</strong> is met e<strong>en</strong> schildklierziekte veel<br />
zwaarder dan voor e<strong>en</strong> gezonde vrouw! Ik b<strong>en</strong> blij <strong>en</strong><br />
gelukkig dat ik zwanger raakte <strong>en</strong> bleef <strong>en</strong> dat ik twee<br />
kinder<strong>en</strong> kreeg. Ik hoop dat dit jou, als je dat t<strong>en</strong>minste<br />
wilt, ook gebeurt <strong>en</strong> dat je daarbij goede arts<strong>en</strong> treft!<br />
Ik zou graag e<strong>en</strong> derde kindje will<strong>en</strong>, maar zoek de<br />
onmogelijkhed<strong>en</strong> van mijn lichaam liever niet meer op!<br />
Zielsgelukkig<br />
Ik b<strong>en</strong> zielsgelukkig met mijn twee kleine<br />
mannetjes. Het gaat heel goed met h<strong>en</strong> <strong>en</strong> met mij<br />
gaat het qua gezondheid redelijk. Ik b<strong>en</strong> blij dat ik me<br />
niet meer zo ziek voel als in het begin, maar vind het<br />
moeilijk om te ler<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> met de vermoeidheid die ik<br />
bijna altijd voel. Naast de zorg voor mijn kinder<strong>en</strong> heb<br />
ik weinig <strong>en</strong>ergie voor andere activiteit<strong>en</strong>. Maar was<br />
het deze reis met alle ups <strong>en</strong> downs waard? Ja!!<br />
Maaike<br />
Tot slot: e<strong>en</strong> goed gevoel<br />
Het levert me <strong>en</strong>ergie op <strong>en</strong> dat<br />
geeft me e<strong>en</strong> goed gevoel. Nog steeds is er de pijn<br />
die ik voel als ik e<strong>en</strong> zwangere vrouw zie. Maar we<br />
kunn<strong>en</strong> weer g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> <strong>en</strong> we beseff<strong>en</strong> hoe goed we<br />
het hebb<strong>en</strong> met ons drietjes. De angst om dit nog e<strong>en</strong>s<br />
mee te mak<strong>en</strong> blijft bestaan dus we durv<strong>en</strong> zeker ge<strong>en</strong><br />
<strong>zwangerschap</strong> meer aan. Die verschrikkelijke tijd<br />
zakt naar de achtergrond maar we zull<strong>en</strong> we het nooit<br />
verget<strong>en</strong>. Al kan ik maar voorkom<strong>en</strong> dat zelfs maar<br />
één vrouw dit ook mee moet mak<strong>en</strong>, dan is het dit<br />
allemaal waard!<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 15<br />
MEI 2010
Zwangerschap <strong>en</strong><br />
Mw. dr. Nike Stikkelbroeck is internist<strong>en</strong>docrinoloog<br />
i.o. in het UMC St Radboud in Nijmeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft alles<br />
op e<strong>en</strong> rijtje gezet wat meespeelt bij <strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong><br />
hyperthyreoïdie.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 16<br />
MEI 2010
H yperthyreoïdie<br />
<strong>Schildklier</strong> van moeder <strong>en</strong> kind<br />
Rond 12 wek<strong>en</strong>, in de eerste helft van de <strong>zwangerschap</strong>,<br />
stijgt het gehalte schildklierhormoon in het bloed van<br />
de moeder, doordat het <strong>zwangerschap</strong>shormoon (HCG)<br />
de schildklier stimuleert. In de tweede helft van de<br />
<strong>zwangerschap</strong> daalt het gehalte schildklierhormoon<br />
in het bloed van de moeder. De schildklier van het<br />
embryo begint bij e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>sduur van 5<br />
wek<strong>en</strong> te ontstaan (dus al bij 3 wek<strong>en</strong> overtijd) <strong>en</strong> is<br />
compleet bij ongeveer 9 wek<strong>en</strong>. Pas vanaf 12 wek<strong>en</strong><br />
begint het sam<strong>en</strong>spel tuss<strong>en</strong> hypofyse (hers<strong>en</strong>aanhangselklier)<br />
<strong>en</strong> schildklier in de foetus <strong>en</strong> is er<br />
eig<strong>en</strong> schildklierhormoonproductie. De foetus is dus<br />
in de eerste helft van de <strong>zwangerschap</strong> afhankelijk<br />
van schildklierhormoon van de moeder. Voldo<strong>en</strong>de<br />
schildklierhormoon is onder meer nodig voor de<br />
hers<strong>en</strong>ontwikkeling van het kind.<br />
Zwangerschap <strong>en</strong> hyperthyreoïdie<br />
Hyperthyreoïdie betek<strong>en</strong>t overmatig werk<strong>en</strong>de schildklier.<br />
Het komt voor bij 1 tot 4 op 1000 zwanger<strong>en</strong>. De<br />
risico’s van hyperthyreoïdie in de <strong>zwangerschap</strong> zijn<br />
e<strong>en</strong> verhoogde kans op miskraam, vroeggeboorte <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> laag geboortegewicht. Hyperthyreoïdie is in de<br />
<strong>zwangerschap</strong> soms moeilijk te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, omdat de<br />
symptom<strong>en</strong> veel lijk<strong>en</strong> op gewone zwanger schapklacht<strong>en</strong><br />
zoals vermoeidheid, labiel zijn, misselijk heid,<br />
snelle hartslag <strong>en</strong> warmteintolerantie. Typischer<br />
klacht<strong>en</strong> zijn gewichtsverlies, diarree, vergrote<br />
schildklier of uitpuil<strong>en</strong>de og<strong>en</strong>. Meestal (85%) wordt<br />
hyperthyreoïdie in de <strong>zwangerschap</strong> veroorzaakt door<br />
de ziekte van Graves. Bij de ziekte van Graves bestaat<br />
het risico dat het kind ook hyperthyreoïdie krijgt, voor<br />
de geboorte of na de geboorte. Graves hyperthyreoïdie<br />
wordt vaak minder tijd<strong>en</strong>s de tweede helft van de<br />
<strong>zwangerschap</strong> <strong>en</strong> kan na de bevalling weer opvlamm<strong>en</strong>.<br />
Graves van moeder naar kind<br />
De ziekte van Graves wordt veroorzaakt door antistoff<strong>en</strong><br />
die de schildklier stimuler<strong>en</strong>. Deze antistoff<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
de plac<strong>en</strong>ta passer<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij het kind ook de schildklier<br />
stimuler<strong>en</strong>. Pas bij e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>sduur van 2025<br />
wek<strong>en</strong> is de schildklier van de foetus hiervoor gevoelig.<br />
Er kan dan bij de foetus overmatige schildklierfunctie<br />
ontstaan: snelle hartslag, hartfal<strong>en</strong>, groeivertraging<br />
<strong>en</strong> schildkliervergroting. Dit noem<strong>en</strong> we foetale<br />
hyperthyreoïdie. De antistofspiegel in het bloed van<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
moeder zegt iets over de kans hierop: hoe hoger de<br />
spiegel, hoe meer kans. Bij zwanger<strong>en</strong> die Graves<br />
hebb<strong>en</strong> (gehad) wordt deze spiegel minst<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> keer in<br />
het begin van de <strong>zwangerschap</strong> bepaald. Als de spiegel<br />
verhoogd is, dan wordt het bloedonderzoek herhaald<br />
<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> zo nodig extra controles bij de gynaecoloog.<br />
Na de geboorte wordt direct de schildklierfunctie van<br />
de pasgebor<strong>en</strong>e gecontroleerd. Ook na de geboorte<br />
kan immers overmatige schildklierfunctie bij het kind<br />
ontstaan. <strong>Schildklier</strong>stichting Week van de<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Behandeling van ziekte van Graves voor <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de<br />
<strong>zwangerschap</strong><br />
Als e<strong>en</strong> vrouw met de ziekte van Graves zwanger wil<br />
word<strong>en</strong>, overweegt de internist sam<strong>en</strong> met patiënte<br />
de hyperthyreoïdie voor e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> definitief<br />
te behandel<strong>en</strong> met radioactief jodium of operatie.<br />
Behandeling met radioactief jodium betek<strong>en</strong>t dat<br />
gedur<strong>en</strong>de minst<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> half jaar <strong>zwangerschap</strong> ernstig<br />
afgerad<strong>en</strong> wordt. Als de vrouw <strong>zwangerschap</strong> niet wil<br />
uitstell<strong>en</strong> (bijvoorbeeld vanwege haar leeftijd), kan zij<br />
kiez<strong>en</strong> voor medicatie. Die behandeling bestaat uit e<strong>en</strong><br />
lage dosis PTU. Strumazol wordt in verband gebracht<br />
met aangebor<strong>en</strong> aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Ook als de ziekte van<br />
Graves wordt vastgesteld tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>, is<br />
PTU de eerste keuze. PTU wordt in e<strong>en</strong> zodanig lage<br />
dosis gegev<strong>en</strong>, dat de schildklier wel wordt geremd,<br />
maar de schildklier nog g<strong>en</strong>oeg hormoon maakt. Deze<br />
methode noem<strong>en</strong> we ‘titrer<strong>en</strong>’. Dit is dus anders dan<br />
‘block and replace’ (= e<strong>en</strong> hoge dosis schildklierremmer,<br />
aangevuld met levothyroxine). Tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong><br />
wordt de ziekte van Graves vaak milder, <strong>en</strong> vaak kan in<br />
de laatste maand<strong>en</strong> de medicatie zelfs word<strong>en</strong> gestopt.<br />
Na de bevalling<br />
Het gebruik van PTU (
Professor Wiersinga heeft jar<strong>en</strong>lang gewerkt als<br />
<strong>en</strong>docrinoloog bij het Amsterdam Medisch C<strong>en</strong>trum<br />
(AMC) in Amsterdam. Bek<strong>en</strong>d is hij van allerlei<br />
onderzoek op schildkliergebied. Dit artikel gaat over<br />
de AITD Cohortstudie, e<strong>en</strong> onderzoek naar<br />
autoimmuun schildklierziekt<strong>en</strong> in de familie.<br />
A msterdam<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 18<br />
MEI 2010
AITD Cohort-studie<br />
Het onderzoek is bek<strong>en</strong>d geword<strong>en</strong> als het Amsterdam<br />
AITD Cohort omdat het in het AMC in Amsterdam<br />
is uitgevoerd. AITD (= AutoImmune Thyroid Disease)<br />
staat voor autoimmuun schildklierziekt<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> cohort<br />
is oorspronkelijk de naam voor e<strong>en</strong> onderafdeling van<br />
e<strong>en</strong> legio<strong>en</strong> (ca. 600 man) in het Romeinse leger.<br />
In het AMC bestond het cohort uit gezonde vrouw<strong>en</strong><br />
die allemaal familieled<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> met AITD – de ziekte<br />
van Graves of de ziekte van Hashimoto.<br />
Omdat in hun familie AITD voorkomt,<br />
lop<strong>en</strong> deze vrouw<strong>en</strong> het risico zelf<br />
ook de ziekte te krijg<strong>en</strong>. Wij wild<strong>en</strong><br />
welke vrouw<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> periode van 5<br />
jaar e<strong>en</strong> duidelijke hypothyreoïdie of<br />
hyperthyreoïdie zoud<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>. En<br />
of we dit zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> voorspell<strong>en</strong><br />
aan de hand van bepaalde k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
aan het begin van de studie. De<br />
deelneemsters werd gevraagd ieder<br />
jaar terug te kom<strong>en</strong> voor beperkt<br />
lichamelijk onderzoek, bloedafname <strong>en</strong><br />
het invull<strong>en</strong> van vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong>.<br />
1003 deelneemsters<br />
Aan het onderzoek nam<strong>en</strong> 1003 vrouw<strong>en</strong><br />
deel. Bij 200 vrouw<strong>en</strong> bleek e<strong>en</strong> andere schildklierziekte<br />
dan AITD in hun familie voor te kom<strong>en</strong>. Of<br />
kon ge<strong>en</strong> schriftelijk bewijs van het voorkom<strong>en</strong> van<br />
AITD in hun familie verkreg<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Onder de rester<strong>en</strong>de<br />
803 deelneemsters blek<strong>en</strong> 13 vrouw<strong>en</strong> bij het<br />
allereerste bezoek al e<strong>en</strong> duidelijke hypo of hyperthyreoïdie<br />
te hebb<strong>en</strong>, zonder dat zij dat zelf wist<strong>en</strong>.<br />
Wij d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat<br />
de THEA-score<br />
vooral van nut<br />
kan zijn voor<br />
jonge vrouw<strong>en</strong><br />
uit AITDfamilies<br />
die<br />
zwanger will<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong>.<br />
Hulde voor de inspanning<br />
Nu kunn<strong>en</strong> we bericht<strong>en</strong> over de 790 deelneemsters<br />
die gedur<strong>en</strong>de 5 jaar gevolgd zijn. Het aantal uitvalsters<br />
was beperkt. In het beloop van deze 5 jaar ontstond<br />
e<strong>en</strong> duidelijke hypothyreoïdie bij 38 vrouw<strong>en</strong> – door<br />
Hashimoto hypothyreoïdie bij 34 <strong>en</strong> door postpartum<br />
thyroïditis bij 4 deelneemsters. En e<strong>en</strong> duidelijke hyperthyreoïdie<br />
bij 13 vrouw<strong>en</strong> – door Graves hyperthyreoidie<br />
bij 11 <strong>en</strong> door postpartum of sil<strong>en</strong>t thyroïditis bij 2<br />
deelneemsters. Deze getall<strong>en</strong> zijn 2 tot 4 keer zo hoog<br />
als bij de vrouwelijke bevolking als geheel. Dat bewijst<br />
dat familieled<strong>en</strong> van AITDpatiënt<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verhoogd<br />
risico op AITD hebb<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Risicofactor<strong>en</strong><br />
Vervolg<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> we gekek<strong>en</strong> of we het ontstaan van<br />
duidelijke hypo of hyperthyreoïdie bij deze 51 vrouw<strong>en</strong><br />
kond<strong>en</strong> voorspell<strong>en</strong> aan het begin van de studie. Dit<br />
blijkt inderdaad het geval te zijn. Onafhankelijke risicofactor<strong>en</strong><br />
war<strong>en</strong> de waard<strong>en</strong> van TSH (= schildklier<br />
stimuler<strong>en</strong>d hormoon) <strong>en</strong> van TPOantistoff<strong>en</strong>. En of er<br />
in de familie 2 verwant<strong>en</strong> met de ziekte van Hashimoto<br />
of 2 verwant<strong>en</strong> met de ziekte van Graves voorkom<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting Week van de<br />
THEA-scoreNederland<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
Aan ieder van de 3 g<strong>en</strong>oemde risicofactor<strong>en</strong><br />
(TSHwaarde, antiTPOwaarde <strong>en</strong><br />
verwant<strong>en</strong> met AITD) wordt e<strong>en</strong> bepaald<br />
getal toegek<strong>en</strong>d. Bij elkaar opgeteld geeft<br />
dat de Thyroid Ev<strong>en</strong>ts Amsterdam-score,<br />
afgekort als de THEAscore; g<strong>en</strong>oemd<br />
naar Thea Strieder die het onderzoek heeft<br />
gedaan. De THEAscore blijkt e<strong>en</strong> redelijk<br />
betrouwbare maat te zijn om te voorspell<strong>en</strong><br />
of e<strong>en</strong> vrouwelijk familielid van AITDpatiënt<strong>en</strong><br />
in de eerstvolg<strong>en</strong>de 5 jaar e<strong>en</strong><br />
duidelijke ziekte van Hashimoto of Graves<br />
zal ontwikkel<strong>en</strong>. Bij e<strong>en</strong> lage THEAscore is<br />
de kans heel groot dat de schildklierfunctie<br />
de volg<strong>en</strong>de 5 jaar normaal zal blijv<strong>en</strong>. Bij<br />
hogere THEAscores is het misschi<strong>en</strong> verstandig het<br />
bloedonderzoek na 1 jaar te herhal<strong>en</strong>. Wij d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat<br />
de THEAscore vooral van nut kan zijn voor jonge vrouw<strong>en</strong><br />
uit AITDfamilies die zwanger will<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Het is de moeite waard geweest!<br />
Het onderzoek heeft dus veel opgeleverd, maar het<br />
heeft ook lang geduurd! Maar: het is de moeite waard<br />
geweest!<br />
Strieder TGA, Tijss<strong>en</strong> JGP, W<strong>en</strong>zel BE, Endert E,<br />
Wiersinga WM.<br />
Prediction of progression to overt hypothyroidism or hyperthyroidism<br />
in female relatives of pati<strong>en</strong>ts with auto immune<br />
thyroid disease using the Thyroid Ev<strong>en</strong>ts Amsterdam (THEA)<br />
score. Archives of Internal Medicine 2008; 168:17.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 19<br />
MEI 2010
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
In gesprek<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 20<br />
MEI 2010
metA ngelaV erbeet<strong>en</strong><br />
Komt u veel schildklierpatiënt<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
wat kunt u do<strong>en</strong>?<br />
‘Voor, na <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong> begeleid<strong>en</strong> we<br />
weinig zwangere schildklierpatiënt<strong>en</strong>. Het gaat dan<br />
om patiënt<strong>en</strong> met de ziekte van Hashimoto <strong>en</strong> ook wel<br />
patiënt<strong>en</strong> die hyperthyreoïdie hebb<strong>en</strong> gehad maar nu<br />
ge<strong>en</strong> medicijn<strong>en</strong> meer slikk<strong>en</strong> <strong>en</strong> ge<strong>en</strong> TSHreceptor<br />
antistoff<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. (TSHreceptor antistoff<strong>en</strong> do<strong>en</strong><br />
TSH na <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hyperthyreoïdie veroorzak<strong>en</strong><br />
bij het kindje.) In sommige regio’s controleert e<strong>en</strong><br />
verloskundige zelf bloedwaard<strong>en</strong> als TSH <strong>en</strong> FT4, in<br />
andere regio’s loopt dat via de behandel<strong>en</strong>d arts. De<br />
uitslag besprek<strong>en</strong> we met de huisarts, gynaecoloog <strong>en</strong>/<br />
of internist.<br />
In de praktijk komt het weinig voor dat bij<br />
zwanger<strong>en</strong> de diagnose wordt gesteld van e<strong>en</strong><br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing. In onze praktijk gebeurt<br />
dat slechts e<strong>en</strong> paar keer per jaar. Dat komt omdat<br />
veel vrouw<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> verhoogd risico naar de<br />
gynaecoloog word<strong>en</strong> verwez<strong>en</strong>. Maar het heeft<br />
mogelijk ook te mak<strong>en</strong> met de aspecifieke klacht<strong>en</strong> van<br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.’<br />
Vrouw<strong>en</strong> die zwanger will<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
of zijn kunn<strong>en</strong> voor informatie terecht<br />
op de site van de KNOV:<br />
www.knov.nl<br />
Angela Verbeet<strong>en</strong> is verloskundige. Met vier andere<br />
vrouw<strong>en</strong> heeft zij e<strong>en</strong> groepspraktijk in Nijmeg<strong>en</strong>.<br />
Ook is Angela vicevoorzitter van de Koninklijke<br />
Nederlandse Organisatie van Verloskundig<strong>en</strong> (KNOV).<br />
Behalve aan arts<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervaringsdeskundig<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> we graag het woord aan deze<br />
verloskundige uit de praktijk.<br />
Aspecifieke klacht<strong>en</strong><br />
bij schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
Veel klacht<strong>en</strong> van hyperthyreoïdie kom<strong>en</strong> overe<strong>en</strong><br />
met <strong>zwangerschap</strong>sklacht<strong>en</strong>. D<strong>en</strong>k aan vermoeidheid,<br />
labiel zijn, misselijkheid, snelle hartslag <strong>en</strong> warmte<br />
intolerantie. Vaker miskram<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> combinatie van<br />
kouwelijkheid, lethargie, obstipatie, haaruitval <strong>en</strong><br />
brokkelige nagels zie je wel bij hypothyreoïdie.<br />
Welke richtlijn<strong>en</strong>, gedragscodes <strong>en</strong> werkafsprak<strong>en</strong><br />
volgt de KNOV?<br />
‘De KNOV volgt voor schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
de Richtlijn <strong>Schildklier</strong>functiestoorniss<strong>en</strong> van de<br />
Nederlandse Internist<strong>en</strong> Vere<strong>en</strong>iging <strong>en</strong> de NHG<br />
Standaard <strong>Schildklier</strong>aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (richtlijn voor<br />
huisarts<strong>en</strong>). Per regio maakt het verloskundig<br />
sam<strong>en</strong>werkingsverband van verloskundig<strong>en</strong>,<br />
gynaecolog<strong>en</strong> <strong>en</strong> huisarts<strong>en</strong> behandelafsprak<strong>en</strong><br />
over allerlei aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in de <strong>zwangerschap</strong>, dus<br />
ook schildklierproblematiek. Ook werk<strong>en</strong> we met<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 21<br />
MEI 2010
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Week van de<br />
<strong>Schildklier</strong>.nl<br />
de Verloskundige Indicatie Lijst (VIL); die lijst is e<strong>en</strong><br />
onderdeel van het Verloskundig Vademecum. Dit is<br />
e<strong>en</strong> hulpmiddel om risicoselectie in de verloskunde<br />
in goede ban<strong>en</strong> te leid<strong>en</strong>. De indicatielijst geeft aan<br />
bij welke indicaties e<strong>en</strong> verloskundige e<strong>en</strong> vrouw<br />
doorverwijst. Maar e<strong>en</strong> multidisciplinaire richtlijn voor<br />
huisarts, internist, gynaecoloog <strong>en</strong> verloskundige zou<br />
welkom zijn.’<br />
Wanneer verwijst u naar de tweede lijn (internist of<br />
gynaecoloog)?<br />
‘De behandeling van hyperthyreoïdie met medicijn<strong>en</strong><br />
is in het Verloskundig Vademecum e<strong>en</strong> Cindicatie.<br />
Dat betek<strong>en</strong>t begeleiding van de <strong>zwangerschap</strong> door<br />
e<strong>en</strong> internist <strong>en</strong> gynaecoloog. Vrouw<strong>en</strong> die vaker e<strong>en</strong><br />
miskraam hebb<strong>en</strong> gehad, verwijst de verloskundige ook<br />
door. In feite zi<strong>en</strong> wij dus alle<strong>en</strong> vrouw<strong>en</strong> die de ziekte<br />
van Hashimoto hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> goed zijn ingesteld met<br />
schildklierhormoon.’<br />
Hoe zit het met preconceptiezorg?<br />
‘Bij veel praktijk<strong>en</strong> in Nederland <strong>en</strong> ook bij onze<br />
praktijk kun je e<strong>en</strong> afspraak mak<strong>en</strong> voor het<br />
kinderw<strong>en</strong>sspreekuur. Dat is e<strong>en</strong> speciaal spreekuur<br />
voordat er sprake is van e<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>. Dus<br />
voor de conceptie = bevruchting. Hier kun je terecht<br />
met vrag<strong>en</strong> over zwanger word<strong>en</strong> of over: voeding,<br />
leefstijl, risicofactor<strong>en</strong> <strong>en</strong> pr<strong>en</strong>ataal onderzoek. Het is<br />
e<strong>en</strong> goed mom<strong>en</strong>t om problem<strong>en</strong> met je gezondheid<br />
of die van je partner te besprek<strong>en</strong>. Ook is aandacht<br />
voor erfelijke ziektes in de familie van belang. Voor<br />
(mogelijke) schildklierpatiënt<strong>en</strong> is dit e<strong>en</strong> goed<br />
tijdstip om gezondheidsproblem<strong>en</strong> aan te kaart<strong>en</strong>.<br />
D<strong>en</strong>k aan miskram<strong>en</strong>, medicijngebruik (vooral bij<br />
hyperthyreoïdie), schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in de naaste<br />
familie. Weliswaar is de verloskundige zelf ge<strong>en</strong> expert<br />
op het gebied van medicijn<strong>en</strong>; zij kan wel informatie<br />
van de experts verzamel<strong>en</strong>. Zeker e<strong>en</strong> kwart van de<br />
verloskundige praktijk<strong>en</strong> biedt e<strong>en</strong> dergelijk spreekuur<br />
aan. Helaas is het nu nog vaak voor eig<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing. We<br />
hop<strong>en</strong> dat dat in de toekomst verandert.’<br />
Kunt u iets vertell<strong>en</strong> over de hielprik bij<br />
pasgebor<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />
‘Per regio verschilt het of de hielprik wordt afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
door de thuiszorg, GGD of verloskundige. In onze regio<br />
(Nijmeg<strong>en</strong>) do<strong>en</strong> wij het als verloskundig<strong>en</strong>. Met de<br />
hielprik wordt gecontroleerd of de baby cong<strong>en</strong>itale<br />
hypothyreoïdie heeft. Dat is e<strong>en</strong> aangebor<strong>en</strong><br />
aando<strong>en</strong>ing waarbij de schildklier onvoldo<strong>en</strong>de of ge<strong>en</strong><br />
schildklierhormoon. Van belang is dat de diagnose<br />
vroeg wordt gesteld. In regio’s waar e<strong>en</strong> verloskundige<br />
de hielprik doet, wordt het snelst geprikt.’<br />
Tot slot<br />
De g<strong>en</strong>oemde behandelrichtlijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> het Verloskundig<br />
Vademecum kunt u vind<strong>en</strong> in het dossier <strong>zwangerschap</strong><br />
op www.weekvandeschildklier.nl.<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 22<br />
MEI 2010
Uit de regio<br />
Ag<strong>en</strong>da<br />
INFORMATIEBIJEENKOMSTEN<br />
WEEK VAN DE SCHILDKLIER<br />
INFORMATIESTANDS<br />
• Van 31 mei t/m 4 juni is er e<strong>en</strong> (on)bem<strong>en</strong>sde<br />
informatiestand aanwezig in<br />
het Diakoness<strong>en</strong>huis Utrecht in Zeist<br />
<strong>en</strong> het Flevoziek<strong>en</strong>huis in Almere in<br />
‘Mijn infopunt’.<br />
• Op dinsdag 1 juni staat er e<strong>en</strong> kraampje<br />
in de c<strong>en</strong>trale hal in het Admiraal<br />
de Ruyterziek<strong>en</strong>huis in Goes.<br />
• Van 2 t/m 5 juni staat de <strong>Schildklier</strong>stichting<br />
met e<strong>en</strong> stand op de Supportbeurs<br />
in de Jaarbeurshall<strong>en</strong> in<br />
Utrecht.<br />
• Op donderdag 3 juni staan we met e<strong>en</strong><br />
kraampje in het Admiraal de Ruyterziek<strong>en</strong>huis<br />
te Vlissing<strong>en</strong>.<br />
• Op zaterdag 5 juni is er gedur<strong>en</strong>de de<br />
Op<strong>en</strong> Dag van het Flevoziek<strong>en</strong>huis in<br />
Almere e<strong>en</strong> bem<strong>en</strong>sde informatiestand<br />
in de c<strong>en</strong>trale hal.<br />
INFORMATIEAVONDEN<br />
Plaats Oss<br />
Datum maandag 31 mei 2010<br />
Aanvang 19.3021.30 uur (zaal op<strong>en</strong><br />
19.00 uur)<br />
Locatie Ziek<strong>en</strong>huis Bernhov<strong>en</strong>,<br />
Kapel, Joannes Zwijs<strong>en</strong>laan<br />
121<br />
Sprekers mw.dr. C. Heijkmann,<br />
internist<strong>en</strong>docrinoloog<br />
mw.dr. M. Versantvoort,<br />
gynaecoloog<br />
Thema schildklierziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>zwangerschap</strong><br />
Aanmeld<strong>en</strong> verplicht<br />
email Walter_Joke_weterings@<br />
hotmail.com of<br />
Sebregtsthea@<br />
hotmail.com,<br />
tel. 0612866085<br />
Plaats Delfzijl<br />
Datum dinsdag 1 juni 2010<br />
Aanvang 19.30 uur<br />
(zaal op<strong>en</strong> 19.00 uur)<br />
Locatie Ommelander Ziek<strong>en</strong>huis<br />
Groep Locatie Delfzicht<br />
Jachtlaan 50<br />
Thema schildklierziekt<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong><br />
voor patiënt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
hun naast<strong>en</strong><br />
Spreker dr. A Sijperda, internist<br />
Aanmeld<strong>en</strong> voor 25 mei Alie Koops<br />
tel. 0591618723, Femmie<br />
Burgwal tel. 0522240284,<br />
Paula Duurland<br />
tel. 0524513414<br />
Plaats Almere<br />
Datum wo<strong>en</strong>sdag 2 juni<br />
Aanvang 20.00 uur<br />
(zaal op<strong>en</strong> 19.30 uur)<br />
Locatie Flevoziek<strong>en</strong>huis<br />
Hospitaallaan 1<br />
Thema schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
Spreker J. Langlet, artsassist<strong>en</strong>t<br />
gynaecologie<br />
Aanmeld<strong>en</strong> ‘Mijn infopunt’,<br />
tel. 0368688521<br />
email mijninfopunt<br />
@flevoziek<strong>en</strong>huis.nl<br />
Plaats Hoofddorp<br />
Datum donderdag 3 juni 2010<br />
Aanvang 20.0022.00 uur (zaal op<strong>en</strong><br />
19.30 uur)<br />
Locatie Spaarne Ziek<strong>en</strong>huis (Auditorium,<br />
route 17)<br />
Spaarnepoort 1<br />
Thema schildklier <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
Sprekers dr. W.J. van Houtum,<br />
internist<strong>en</strong>docrinoloog<br />
dr. I.M. de Graaf,<br />
gynaecoloog<br />
Aanmeld<strong>en</strong> email<br />
pati<strong>en</strong>t<strong>en</strong>voorlichting@<br />
spaarneziek<strong>en</strong>huis.nl<br />
tel. 023890 8360<br />
Raadpleeg<br />
www.weekvandeschildklier.nl<br />
> voor alle activiteit<strong>en</strong> in deze week<br />
Plaats Zeist<br />
Datum donderdag 3 juni 2010<br />
Aanvang 20.00 uur<br />
(zaal op<strong>en</strong> 19.30 uur)<br />
Locatie Diakoness<strong>en</strong>huis Zeist<br />
Prof. Lor<strong>en</strong>tzlaan 76<br />
Thema schildklier: de motor van<br />
het lichaam<br />
Sprekers dr. A.F. Muller <strong>en</strong><br />
dr. P.R.J.G. Gallas,<br />
internist<strong>en</strong><br />
Aanmeld<strong>en</strong> Patiënt<strong>en</strong>voorlichting,<br />
Willy Koll<strong>en</strong><br />
tel. maandag t/m donderdag<br />
0302566791<br />
email patiënt<strong>en</strong>info@<br />
diakhuis.nl<br />
Plaats Roermond<br />
Datum maandag 14 juni 2010<br />
Aanvang 19.30 uur (zaal op<strong>en</strong> om<br />
19.00 uur)<br />
Locatie Laur<strong>en</strong>tius ziek<strong>en</strong>huis<br />
Roermond<br />
Munsterzaal (route 73)<br />
Programma schildklierfunctie<br />
schildklierziekt<strong>en</strong><br />
behandelwijz<strong>en</strong><br />
Spreker drs. R. van Schelv<strong>en</strong><br />
Aanmeld<strong>en</strong> Patiënt<strong>en</strong> Servicebureau<br />
Bureau Laur<strong>en</strong>tius ziek<strong>en</strong>huis<br />
tel. 0475382236<br />
ma t/m do 9.0012.30 uur <strong>en</strong><br />
13.3016.30 uur; vr 9.00<br />
12.30 uur<br />
email psb@lzr.nl<br />
meer informatie<br />
mw. W. GeurtsSel<strong>en</strong>,<br />
tel. 0774652397<br />
Toegang is gratis<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 23<br />
MEI 2010
Uit de regio<br />
Ag<strong>en</strong>da (vervolg)<br />
LOTGENOTENCONTACT<br />
Plaats Amstelve<strong>en</strong><br />
Datum dinsdag 25 mei 2010<br />
Aanvang 14.0015.30 uur (zaal op<strong>en</strong><br />
13.30 uur)<br />
Locatie Amstelland Ziek<strong>en</strong>huis<br />
(ontmoetingsruimte)<br />
Laan van de Hel<strong>en</strong>de<br />
Meesters 8<br />
Thema dvd ‘Wat e<strong>en</strong> klier!’ <strong>en</strong><br />
nabespreking<br />
Aanmeld<strong>en</strong> snnoordholland@<br />
gmail.com<br />
o.v.v. naam, aantal person<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> tel.nr.<br />
Plaats Helmond<br />
Datum maandag 31 mei 2010<br />
Aanvang 9.3011.30 uur<br />
Locatie Elkerliek Ziek<strong>en</strong>huis<br />
Aanmeld<strong>en</strong> verplicht bij: Pati<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
service Elkerliek tel. 0492<br />
595102, fax 0492595100,<br />
email pvb@elkerliek.nl<br />
Plaats Sti<strong>en</strong>s<br />
Datum maandag 31 mei 2010<br />
Aanvang 13.30 uur tot 17.00 uur<br />
Locatie Op<strong>en</strong>bare Bibliotheek<br />
Sti<strong>en</strong>s<br />
P. Jurj<strong>en</strong>sstrjitte 10<br />
tel. 058 2571780<br />
Thema extra aandacht voor<br />
schildklier <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong>,<br />
ook algem<strong>en</strong>e<br />
informatie <strong>en</strong> brochures ter<br />
inzage<br />
Aanmeld<strong>en</strong> niet nodig<br />
Plaats D<strong>en</strong> Haag<br />
Datum dinsdag 1 juni 2010<br />
Aanvang 10.0011.30 uur<br />
Locatie Bronovo ziek<strong>en</strong>huis<br />
Auditorium, 4 e etage<br />
Bronovolaan 5<br />
Thema dvd ‘wat e<strong>en</strong> klier’ <strong>en</strong><br />
nabespreking<br />
Aanmeld<strong>en</strong> voor 27 mei 2010<br />
email snzuidholland@<br />
hotmail.com<br />
Tinie Mulders<br />
tel. 0172602898<br />
Micaela Laguna<br />
tel. 0715174430<br />
Plaats V<strong>en</strong>lo<br />
Datum dinsdag 1 juni 2010<br />
Tijdstip 19.3021.30 uur<br />
Locatie VieCurie Medisch<br />
C<strong>en</strong>trum, zaal 2<br />
Tegelseweg<br />
Aanmeld<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong><br />
informatie Mi<strong>en</strong> GeurtsSel<strong>en</strong>,<br />
tel. 0774652397<br />
Toegang gratis<br />
Plaats Rhoon<br />
Datum wo<strong>en</strong>sdag 2 juni 2010<br />
Aanvang 10.0011.30 uur<br />
Locatie gereformeerde<br />
Maranathakerk<br />
Kleidijk 2B<br />
Aanmeld<strong>en</strong> voor 31 mei 2010<br />
snzuidholland@<br />
hotmail.com<br />
Coby Otte tel. 0105016248<br />
Plaats Hilversum<br />
Datum vrijdag 4 juni<br />
Aanvang 14.0016.00 uur<br />
Locatie Bibliotheek Hilversum<br />
’s Gravelandseweg 55<br />
Thema schildklier <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
Aanmeld<strong>en</strong> niet nodig<br />
Plaats H<strong>en</strong>gelo<br />
Datum dinsdag 8 juni 2010<br />
Aanvang 14.0016.00 uur<br />
Locatie ZGT H<strong>en</strong>gelo<br />
Geerdinksweg 141, K 10<br />
Aanmeld<strong>en</strong> niet nodig<br />
<strong>Schildklier</strong> Magazine SPECIAL 24<br />
MEI 2010
Naam <strong>en</strong> voorletters: ................................................................................................................................................. man vrouw<br />
Adres: .............................................................................................................................................................................................................<br />
Postcode:............................................................. Woonplaats: ................................................................................................................<br />
Telefoon: .............................................................. E-mailadres: .................................................................................................................<br />
SN-Relati<strong>en</strong>ummer: ........................................... Bank/gironr.: ................................................................................................................<br />
Inschrijv<strong>en</strong> als donateur<br />
Hierbij meld ik me aan als donateur van <strong>Schildklier</strong>stichting Nederland voor minimaal € 17,50 per jaar. Het donateurschap<br />
geldt van 1 januari tot 31 december. E<strong>en</strong> aanmelding die in de loop van het jaar is gedaan, geldt als donateurschap<br />
voor dat gehele jaar.<br />
Brochures / dvd / boek<strong>en</strong> bestell<strong>en</strong><br />
AANTAL<br />
Dvd<br />
............. ‘Wat e<strong>en</strong> klier!’ (€ 15,45)<br />
Brochures<br />
............. 01 De schildklier <strong>en</strong> schildklierziekt<strong>en</strong><br />
............. 02 De behandeling met radioactief jodium<br />
............. 03 Ziekt<strong>en</strong> van de bijschildklier<strong>en</strong><br />
............. 04 <strong>Schildklier</strong>ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> psychische klacht<strong>en</strong><br />
............. 05 100 vrag<strong>en</strong> over schildklierziekt<strong>en</strong><br />
............. 06 Hypothyreoïdie<br />
............. 07 Hyperthyreoïde<br />
Donateurs betal<strong>en</strong> € 3,50 per brochure; niet-donateurs betal<strong>en</strong> € 5,00 per brochure. Alle prijz<strong>en</strong> zijn inclusief verz<strong>en</strong>dkost<strong>en</strong>.<br />
Als u met dit formulier donateur wordt, betaalt u voor brochures € 3,50.<br />
Betaalwijze Per acceptgiro Per automatische incasso<br />
Datum: ................................ Handtek<strong>en</strong>ing: ...........................................................<br />
Stuur dit formulier naar: <strong>Schildklier</strong>stichting Nederland, Stationsplein 79G, 3811 MH Amersfoort<br />
U kunt brochures, folders, boek<strong>en</strong> <strong>en</strong> de dvd ook bestell<strong>en</strong> via: www.schildklier.nl.<br />
OpROEp<br />
Alle regio’s hebb<strong>en</strong> dring<strong>en</strong>d versterking nodig voor het organiser<strong>en</strong> van informatiebije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> over schildklierziekt<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> lotg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>contact voor schildklierpatiënt<strong>en</strong>.<br />
Vrijwilligers in de regio organiser<strong>en</strong> informatieavond<strong>en</strong>. Deze voldo<strong>en</strong> duidelijk aan e<strong>en</strong> behoefte. Medische informatie<br />
over schildklierziekt<strong>en</strong> wordt verspreid <strong>en</strong> deskundige specialist<strong>en</strong> beantwoord<strong>en</strong> persoonlijke vrag<strong>en</strong>. Ook word<strong>en</strong><br />
inloopbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> georganiseerd waar patiënt<strong>en</strong> met elkaar van gedacht<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong>. De vrijwilligers van de<br />
werkgroep<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> daar e<strong>en</strong> stur<strong>en</strong>de rol <strong>en</strong> ook hier is de inzet van de vrijwilligers onmisbaar.<br />
Om deze inzet te kunn<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> in deze regio’s do<strong>en</strong> wij hierbij e<strong>en</strong> beroep op lezers om zich als aspirant vrijwilliger<br />
aan te meld<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> k<strong>en</strong>nismaking met de werkgroep <strong>en</strong> e<strong>en</strong> inwerkprogramma om de verschill<strong>en</strong>de activiteit<strong>en</strong> van de werkgroep te ler<strong>en</strong><br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, gaat vooraf aan het eig<strong>en</strong>lijke werk van e<strong>en</strong> actief werkgroepslid.<br />
Voor vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanmelding<strong>en</strong>: redactie@schildklier.nl<br />
AANTAL<br />
............. 08 <strong>Schildklier</strong> <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong><br />
............. 09 <strong>Schildklier</strong>kanker<br />
............. 10 Medicijn<strong>en</strong> bij schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de oogziekte van Graves<br />
............. 11 Thyrog<strong>en</strong><br />
............. 12 <strong>Schildklier</strong>ag<strong>en</strong>da<br />
Boek<strong>en</strong><br />
............. De grote (ont)regelaar (€ 14,70)<br />
............. <strong>Schildklier</strong>afwijking<strong>en</strong> (€ 19,95)
Korte inhoud brochures <strong>en</strong> DVD<br />
Hieronder ziet u e<strong>en</strong> overzicht van alle uitgav<strong>en</strong> van <strong>Schildklier</strong>stichting Nederland. U kunt de brochures <strong>en</strong> dvd bestell<strong>en</strong> met het<br />
formulier op de achterzijde van deze omslag of via www.schildklier.nl. Prijs brochures voor donateurs € 3,50 voor niet-donateurs<br />
€ 5,00. De prijs van de dvd bedraagt € 15,45. Prijz<strong>en</strong> zijn inclusief verz<strong>en</strong>dkost<strong>en</strong>.<br />
We rad<strong>en</strong> u aan altijd brochure 01 te bestell<strong>en</strong> in combinatie met de meer specifieke brochures.<br />
DVD<br />
Wat e<strong>en</strong> klier!<br />
Deze dvd geeft uitgebreid uitleg over de<br />
werking van de schildklier, de hypothalamus<br />
<strong>en</strong> de hypofyse, schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> medicatie. Enkele<br />
schildklierpatiënt<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over hun<br />
persoonlijke ervaring met de ziekte, de<br />
invloed ervan op hun lev<strong>en</strong>, werk, sociale<br />
relaties <strong>en</strong> toekomstperspectief.<br />
01<br />
De schildklier <strong>en</strong><br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (48 blz.)<br />
Algeme<strong>en</strong> inleid<strong>en</strong>de brochure:<br />
hoofdstukk<strong>en</strong> over de functie van de<br />
schildklier, auto-immuunziekt<strong>en</strong>, jodium,<br />
hormoonbepaling <strong>en</strong> normaalwaard<strong>en</strong>,<br />
euthyreoot struma, spier- <strong>en</strong> gewrichtsklacht<strong>en</strong>,<br />
second opinion, e<strong>en</strong> korte<br />
beschrijving van de meest voorkom<strong>en</strong>de<br />
schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
verklar<strong>en</strong>de woord<strong>en</strong>lijst medische<br />
term<strong>en</strong>.<br />
02<br />
Behandeling met radioactief<br />
jodium (20 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over wat radioactief jodium<br />
is, de werking daarvan, behandelingsmethod<strong>en</strong><br />
van hyperthyreoïdie, de r.a.-<br />
behandeling, leefregels, nabehandeling.<br />
03<br />
Ziekt<strong>en</strong> van de bijschildklier<strong>en</strong><br />
(8 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over symptom<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
behandeling, overproductie <strong>en</strong><br />
onderproductie van bijschildklierhormoon.<br />
04<br />
<strong>Schildklier</strong>ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> psychische<br />
klacht<strong>en</strong> (40 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over relatie tuss<strong>en</strong> psyche<br />
<strong>en</strong> schildklier, psychische gevolg<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> schildklierstoornis, psychische <strong>en</strong><br />
psychiatrische klacht<strong>en</strong> bij hypo- <strong>en</strong><br />
hyperthyreoïdie, vier verhal<strong>en</strong> van patiënt<strong>en</strong><br />
(ervaring<strong>en</strong> met <strong>en</strong> beleving<strong>en</strong> van het<br />
verloop van de ziekte).<br />
05<br />
Honderd vrag<strong>en</strong> over schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
(32 blz.)<br />
100 vrag<strong>en</strong> (<strong>en</strong> antwoord<strong>en</strong>) over schild -<br />
k lieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, over hypothyreoïdie,<br />
hyperthyreoïdie, struma, nodus.<br />
06<br />
Hypothyreoïdie (36 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over aangebor<strong>en</strong> hypothyreoïdie<br />
(CHT), primaire hypothyreoïdie<br />
(o.a. Hashimoto), hypothyreoïdie na<br />
operatie/ r.a.behandeling, ziekte van De<br />
Quervain, voorbijgaande hypothyreoïdie,<br />
Sheehan-syndroom, symptom<strong>en</strong>, onderzoek<br />
<strong>en</strong> diagnose, behandeling <strong>en</strong><br />
controle, schildklierhormoonpreparat<strong>en</strong>,<br />
voeding <strong>en</strong> gewicht.<br />
07<br />
Hyperthyreoïdie (36 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over de ziekte van Graves,<br />
Graves’ oftalmopathie (oogziekte),<br />
toxisch multinodulair struma, ad<strong>en</strong>oom,<br />
symptom<strong>en</strong>, onderzoek <strong>en</strong> behandelingsmethod<strong>en</strong>.<br />
08<br />
<strong>Schildklier</strong> <strong>en</strong> <strong>zwangerschap</strong> (20 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over de invloed van schildklierziekt<strong>en</strong><br />
op de zwangere vrouw, post-<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
natale depressie, gebruik van schildkliermedicam<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Nederland tijd<strong>en</strong>s de <strong>zwangerschap</strong>,<br />
voorbeeld<strong>en</strong> uit de praktijk.<br />
<strong>Schildklier</strong>stichting<br />
Nederland<br />
Stationsstraat 79G, 3811 MH Amersfoort<br />
09<br />
<strong>Schildklier</strong>kanker (24 blz.)<br />
Hoofdstukk<strong>en</strong> over de symptom<strong>en</strong>, onderzoek-<br />
<strong>en</strong> behandelingsmethod<strong>en</strong> van de<br />
verschill<strong>en</strong>de typ<strong>en</strong> schildklierkanker,<br />
nacontrole.<br />
10<br />
Medicijn<strong>en</strong> bij schildklieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de oogziekte van<br />
Graves (56 blz.)<br />
In deze brochure staat e<strong>en</strong> korte uitleg<br />
over de werking van de schildklier <strong>en</strong> over<br />
de (medicam<strong>en</strong>teuze) behandeling van<br />
hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie <strong>en</strong> de<br />
oogziekte van Graves. Ook geeft de<br />
brochure de algem<strong>en</strong>e informatie over<br />
medicijngebruik <strong>en</strong> over het voer<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> goed gesprek met de arts.<br />
11<br />
Thyrog<strong>en</strong><br />
De folder is bedoeld om uitgereikt te<br />
word<strong>en</strong> aan patiënt<strong>en</strong> met schildklierkanker<br />
die met Thyrog<strong>en</strong> behandeld<br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Het is e<strong>en</strong> hulp voor de<br />
arts <strong>en</strong> de patiënt bij het mak<strong>en</strong> van de<br />
afweging tuss<strong>en</strong> onttrekk<strong>en</strong> (stopp<strong>en</strong> met<br />
schildklierhormoon) <strong>en</strong> behandeling met<br />
Thyrog<strong>en</strong>.<br />
12<br />
<strong>Schildklier</strong>ag<strong>en</strong>da<br />
De schildklierag<strong>en</strong>da is e<strong>en</strong> hulpmiddel om<br />
vóór u e<strong>en</strong> arts bezoekt, uw vrag<strong>en</strong> in vast<br />
te legg<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s <strong>en</strong> na het gesprek met<br />
de arts kunt u zijn/haar adviez<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
bloedwaardes opschrijv<strong>en</strong>. Zo maakt u<br />
uw eig<strong>en</strong> dossier, waarin u het verloop<br />
van uw ziekte vast legt.