Gezondheid in de vier grote steden - Wetenschappelijke Raad voor ...

surveys blijkt dat de alcoholconsumptie sedert 1958 sterk is toegenomen. Voor
Rotterdam zijn zeer veel gegevens over het gebruik bekend uit het in 198011981
verrichte onderzoek aldaar (Garretsen, 1982, 1983). Het aantal personen dat
alcohol drinkt is in Rotterdam f 80,5% (87% van de mannen en 75% van de
vrouwen).
Voor wat betreft de overige grote steden zijn minder gegevens voorhanden.
Het merendeel van de personen dat drinkt doet dat met mate, maar ook grote
aantallen drinkers drinken veel tot zeer veel.
Het aantal excessieve drinkers kan worden geschat op basis van surveyonderzoek
en op basis van vaak reeds voorhanden zijnde statistische gegevens (zie
bijlage 1).
Bij dit laatste kan onder andere worden gedacht aan de zogenaamde Ledermannformule
(Garretsen, 1983).
De Ledermannformule is gebaseerd op de gemiddelde jaarlijkse consumptie
van absolute alcohol a 100 volumepercentage. Op basis van deze formule wordt
geschat dat in Nederland in 1984 ongeveer 650.000 mensen acht glazen alcohol
of meer per dag zouden drinken en dat bijna de helft hiervan, + 320.000 personen,
12 glazen of meer per dag zou drinken (De Zwart, 1985).
De Ledermannformule wordt relatief veel gehanteerd doch is ook aan veel
kritiek onderhevig en kent problemen bij de praktische toepassing.
Op basis van surveygegevens kan een beeld verkregen worden van het v66rkomen
van excessief drinken, waarbij ook gewerkt kan worden met verschillende
afkappunten bij het classificeren van mensen in categorieen, bijvoorbeeld
lichte drinkers, matige drinkers, excessieve drinkers. Onderscheid kan verder
worden gemaakt naar bevolkingsgroepen en naar geografische gebieden.
Uit het genoemde Rotterdamse survey zijn veel gegevens bekend. Over de overige
grote steden is minder informatie voorhanden. In Rotterdam bleek dat
+ 8% van de bevolking van 16 tot en met 69 jaar regelmatig en veel drinkt
(het gaat hierbij meestal om vier glazen per dag of meer).
Van belang lijkt vooral in hoeverre problemen rond alcoholgebruik spelen.
Dergelijke problemen kunnen verschillende vormen aannemen. Nagenoeg
alle problemen zijn in drie hoofdgroepen onder te brengen:
problemen met de gezondheid/alcoholgerelateerde aandoeningen en ongelukken
ten gevolge van alcoholgebruik;
verslaving, te onderscheiden in psychologische afhankelijkheid (drinken om
depressies te bestrijden of problemen te ontvluchten) en lichamelijke afhankelijkheid
en controleverlies (moeilijk te stoppen met drinken, black-outs, enzovoort);
sociale problemen/problemen met de omgeving (problemen met partner, buren
of kennissen, met politie enlof justitie, op het werk, financiele problemen,
enzovoort).
Gegevens over problemen rond drinken zijn te verkrijgen uit statistieken en
uit surveys (Garretsen, 1985a; Raat, 1987).
Voor wat betreft gegevens uit statistieken kan gedacht worden aan mortaliteitscijfers
(sterftecijfers), aan morbiditeitscijfers (ziektecijfers) aan verkeersongevallen,
aan het rijden onder invloed, enzovoort.
Landelijk blijkt bijvoorbeeld dat er na + 1970 sprake is geweest van een forse
stijging van de klinische morbiditeit (Hoogendoorn, 1976,1978,1983). En, het
percentage verkeersongevallen met letsel, waarbij alcoholgebruik is geconstateerd,
van het totaal aantal verkeersongevallen met letsel, is toegenomen van
5,9% in 1965 tot 9,2% in 1984. Voor wat betreft de verkeersongevallen met dodelijke
afloop is de toename kleiner, van 12,4% in 1965 tot 14,5% in 1985. Het aantal
schuldigverklaringen met betrekking tot artikel26 van de Wegenverkeerswet
(rijden onder invloed van alcohol) is toegenomen van 5.078 in 1960 tot
23.024 in 1983 (De Zwart, 1985).
Voor enkele indicatoren wordt in tabel 2.3. (bron: Raat, 1987) aangegeven hoe
de situatie in de grote steden is.
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID