organische architectuur in heden en verleden - Vwg.net

Architectuur
Eugene Tsui, die de natuur letterlijk als inspiratiebron gebruikt en hierbij
gebouwen ontwerpt alsof de natuur ze zelf gemaakt zou kunnen hebben.
De bestudering van de structuur, de processen en de elementen die
voorkomen in de natuur, met als doel hier inspiratie uit te putten om
duurzame oplossingen te vinden voor menselijke uitdagingen, heet biomimicry.
Kenmerkend voor deze vorm van architectuur is dat hij ontstaat vanuit
het intellect. Het gebouw ontstaat in het hoofd en wordt dan letterlijk op
aarde neergezet. Hoe aantrekkelijk zo’n vorm ook mag zijn, hij zal nooit
de aansluiting vinden met de omliggende omgeving, of dit nu de levende
natuur is of de bebouwde omgeving. Bij een bezoek aan zo’n gebouw
klopt alles. Het gevoel, de verhoudingen, de beweging door de verschillende
ruimtes, maar het blijft altijd ‘een vreemde eend in de bijt’.
De bottom-up benadering gaat uit van het omgekeerde. Hier vormt de
directe omgeving de inspiratie voor het gebouw. Een bekend voorbeeld
hiervan zijn de gebouwen van James Hubbell in de heuvels van San Diego.
De gebouwen zijn zo ontworpen dat de omliggende natuur maximaal tot
zijn recht komt en waarbij de gebouwen een onderdeel zijn gaan vormen
van het terrein. De zoektocht naar de optimale spanning tussen verschillende
materialen heeft een architectuur laten ontstaan die op een plaatje
aantrekkelijk is, maar pas bij een bezoek tot leven gaat komen.
In plaats van het intellect vormt de intuïtie en de communicatie met de
omliggende omgeving de belangrijkste basis voor het ontwerpen van zo’n
gebouw. Hierdoor ontstaat een architectuur die ook organisch is, maar die
niet per definitie expressief hoeft te zijn. Het intellect zorgt voor de uiteindelijke
uitwerking, maar is in deze van ondergeschikt belang. Architecten
die deze vorm van architectuur bedrijven, zijn per definitie sensitief en
ontwerpen vanuit hun gevoel en intuïtie. Deze vorm van architectuur noem
ik dan ook organische gevoelsarchitectuur.
Vanuit vormgeving bekeken is er weinig verschil. Beiden zijn een expressie
binnen de organische architectuur. Het grote verschil zit hem in het
materiaalgebruik. Daar waar de top-down methode uitgaat van techniek
en de vorm gegenereerd wordt door de menselijke gedachte of computer,
gaat de bottom-up methode uit van een harmonie tussen verschillende
materialen en de directe omgeving. De eerste benadering zal elk materiaal
gebruiken om de gewenste expressie mogelijk te maken, de tweede doet
dit absoluut niet.
Uit onderzoek is gebleken dat als men mensen een keuze geeft, slechts
tien procent de voorkeur geeft aan de top-down benadering. De andere
negentig procent voelt zich prettiger bij de meer natuurlijke benadering.
Hoe vreemd is het dan dat veel gebouwen die momenteel worden
gebouwd, architectonische hoogstandjes genoemd kunnen worden, maar
geen enkele aansluiting vinden met de gebruiker ervan? Gelukkig vinden
steeds meer organische architecten de weg naar de meer natuurlijke en
gezondere materialen en daarmee naar de directe relatie tussen mens en
de natuur. Hoe aantrekkelijk onze omgeving ook lijkt te zijn… het gaat
uiteindelijk om het gebruik ervan.
Architect Michel Post is eigenaar van Orio architecten bna in Maarssen
Atelier en studio van James Hubbell (San Diego)
38 Gezond Bouwen & Wonen 1-2010