‘Ik weet niet beter dan dat ik hier ben’Wang (33) studeerde geografie, is vastgoedadviseur en woont samen met zijn vriendin. In 1994 kwamhij op 13-jarige leeftijd samen met zijn moeder en zus uit China naar Nederland. Al jaren probeert hij opallerlei manieren om aan identiteitsdocumenten te komen. “Ik moet eerst aantonen dat ik degene ben dieik zeg te zijn. En hoe moet ik daar dan mee beginnen?”“Vanaf 2012 ben ik bezig met mijn naturalisatie, maar eerderprobeerde ik ook al mijn documenten boven tafel te krijgen met hetoog op mijn verblijfsvergunning. Ik heb verschillende dingengeprobeerd, eerst in Nederland. Ik heb veel brieven geschreven naarde ambassade. Later is het consulaat er <strong>bij</strong>gekomen, daar ben ikmeerdere keren zelf langs geweest.Ik had mezelf voorgenomen om iedere week te schrijven, later werddat minder vaak. Op een gegeven moment nam de ambassade mijnaanvraag in behandeling. Ze vroegen om een foto en mijnidentiteitsbewijs. Die foto’s heb ik opgestuurd met een toelichtingdat ik geen documenten heb. Maar dan doen ze vervolgens nietsmeer. Toen heb ik gevraagd of ik langs kon komen om mijn situatiete bespreken. Maar daar kwam ook geen reactie op. Ze hebben welin een brief gezegd dat ik <strong>bij</strong> de autoriteiten in China moet zijn.”Handmatige correcties“Toen heb ik heel veel brieven naar China geschreven. Naar deburgerlijke stand, naar scholen waar ik op gezeten heb, naarmeerdere ‘Public Security Bureaus’, die in China verantwoordelijkzijn voor de bevolkingsadministratie. Van één Public SecurityBureau heb ik een reactie gekregen, waarin stond dat ik eerst moestaantonen dat ik degene was wie ik zei te zijn.Ik ben daar nu twintig jaar weg. Zonder identiteitsdocument kunnenze niet aangeven of je inderdaad nog bestaat in hun bestand. En opde vraag of ze dan op basis van wat ik wel weet willen gaan zoeken,krijg ik geen antwoord. Omdat ik eerst moet aantonen dat ik degeneben die ik zeg te zijn. En hoe moet ik daar dan mee beginnen?Ik weet dat de bestanden hier in Nederland redelijk op orde zijn.Ik denk dat China dat, zeker twintig jaar geleden, niet zo goedgeorganiseerd had. Het is mogelijk dat correcties daar handmatigovergeschreven werden in de boekjes en documenten. Rond 2000 isde administratie van papier overgegaan op digitaal. Misschien zijnmijn moeder, zus en ik wel niet in het digitale bestandovergenomen.”Onderzoek in ChinaWang heeft vorig jaar een Nederlandse advocaat uit Pekingingehuurd die gespecialiseerd is in stamboomonderzoek. Op zijnverzoek heeft deze advocaat onderzocht of het überhaupt mogelijkis om in archieven te kijken en wat andere mogelijkheden zijn om jeidentiteit te bewijzen. “Hij noemde onder meer de mogelijkheid ompersoonlijk in China een kopie van het hukouboekje (de registratievan huishoudens in China, red.) te bemachtigen. Maar dat gaat niet,want ik kom China niet in met mijn vreemdelingenpaspoort.Een laissez-passer krijg ik niet.Andere mogelijkheden zijn een familielid in China mandateren om jedocumenten aan te vragen. Maar ik heb daar geen familie meer, mijnvader is spoorloos. Een gespecialiseerd advocatenkantoor inhurenis ook een mogelijkheid, maar dat kost minimaal 12.000 euro ensucces is niet verzekerd.”Foto’s rondgestuurd“Op een dag heb ik in een opwelling stiekem de foto’s van mijnmoeder, zus en mijzelf samen met een kopie van mijn reisdocumentrondgestuurd naar lokale autoriteiten en scholen in China.Toen mijn moeder dat hoorde is zij maandenlang heel bang geweest.Die angst is er nog steeds. Volgens haar komen we China nu nooitmeer in, zelfs al zouden we de Nederlandse nationaliteit krijgen.Ik weet niet of dat reëel is. Maar mensen redeneren zo vanuit hunachtergrond. Het feit dat je in Nederland zit, en dat je hier asiel hebtaangevraagd, dat je een andere nationaliteit probeert te krijgen...dat ligt in China heel gevoelig. Mijn actie heeft ook tot niets geleid,er is nooit een reactie op gekomen.”‘Ik bemande een stembureauterwijl ik zelf niet eens mochtstemmen’Kansloze aanvraag“Ik heb nog nooit een naturalisatieaanvraag ingediend, hoewel ik<strong>bij</strong> de verschillende gemeenten waar ik heb gewoond wel langs bengegaan voor advies. Toen ik <strong>bij</strong> de gemeente Leiden alle documentenhad overlegd zei de betreffende ambtenaar: ‘Ik heb wel beterezaken gezien. Wat u doet is kansloos.’ Dat zei ze letterlijk.Andere ambtenaren zeiden; ‘Hoezo bewijsnood, dit is geen bewijswat u hier laat zien. Je moet bewijs hebben waarom je dedocumenten niet hebt kunnen krijgen en dat heb je niet’. Na driekeer was ik zo gedemotiveerd. De brieven die ik had, decorrespondentie met de ambassade, dat stelde volgens hen nietveel voor.“8 | VluchtelingenWerk- ‘Ik vóél me Nederlander’
foto: Bram Petraeus / Hollandse HoogteGeen bescherming“Voor mijn werk moet ik eigenlijk veel reizen, maar dat is vaakingewikkeld. In Londen ben ik <strong>bij</strong>voorbeeld nooit geweest, omdathet visum heel veel gedoe is. En omdat ik geen Nederlandsstaatsburger ben, weet ik niet of ik ook bescherming heb buitenNederland. Krijg ik <strong>bij</strong>voorbeeld consulaire <strong>bij</strong>stand als ik wordbestolen of ontvoerd?Ik woon al twintig jaar in Nederland. Ik weet niet beter dan dat ikhier ben. Dat ik al zo lang deel uit maak van deze modernesamenleving en dat ik er nog steeds niet helemaal <strong>bij</strong> hoor. Dat isemotioneel voor mij. Het is ook moeilijk <strong>bij</strong> het aangaan vanrelaties. Mensen die ik ken gaan er altijd vanuit dat ik één van henben. Maar ze weten niet dat ik geen Nederlands paspoort heb.”Stembureau“In het verleden was ik actief in de lokale politiek, ik zat in eenraadscommissie namens de PvdA. Met de verkiezingen bemande ikeen stembureau. Dan kwamen de stemmers <strong>bij</strong> mij met hunpaspoort. Dat vond ik wel cynisch, dat ik anderen mocht controlerenof ze aan de voorwaarden voldeden, terwijl ik zelf niet mochtstemmen. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen belde de PvdAomdat ze nog kandidaten zochten. Gelukkig kon ik een geldigsmoesje gebruiken, dat ik net verhuisd was.Ik ben eigenlijk nog steeds een nationaliteitloze, staatlozeasielzoeker, alleen met een permanente verblijfsvergunning.Op een gegeven moment ga je je daarvoor schamen. Waarom luktdat mij niet, naturaliseren, met al mijn vaardigheden, en al dieanderen wel? Ja, dan voel ik me soms best een loser. En mijnkinderen, worden dat dan straks asielkinderen?“Persoonsregistratie in ChinaIn China bestaat geen bevolkingsadministratie zoals we die inNederland kennen. Wel bestaat er een systeem van registratievan huishoudens, het hukou-systeem. Het hoofd van hethuishouden krijgt het hukouboekje waarin ook geboortesworden <strong>bij</strong>geschreven. Alleen op vertoon van een hukouboekjekan een identiteitskaart worden verkregen.Tot 2000 werd dit handmatig <strong>bij</strong>gehouden in boeken door dePublic Security Bureaus. Personen die zijn overleden ofvertrokken werden doorgehaald. Periodiek werd het register ineen nieuw boek overgenomen met weglating van dedoorgehaalde gegevens.VluchtelingenWerk - ‘Ik vóél me Nederlander’ | 9
Change language