rAntGroen 31 : juli - Zuidrand

P106235 - Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Zuidrand Antwerpen - juli - augustus - september 2009 - jaargang 8 nr. 31rAntGroenwww.zuidrand.beBelgië-BelgiqueP.B.WILRIJK 18/5124© Lieve DeceuninckAFZENDER en VU:Guido CallaertsFrans De Cortlaan 422610 WilrijkAfgiftekantoor Wilrijk 1

ColofonBestuursleden en coördinatorenHugo Waeterschoot, Voorzitter en Coörd. BeleidswerkgroepGroenstraat 59, 2540 Hove03/455 22 12 - waeterschoot@euronickel.orgJos Daniels, SecretarisArchimedeslaan 4, 2650 Edegem03/458 02 02 - jos.daniels@versateladsl.beGuido Callaerts, Penningmeester, Coörd. ledenadmini stra tieen BehaagactieFrans De Cortlaan 42, 2610 Wilrijk03/828 11 03 - callaertsguido@versateladsl.beNancy Geldhof, Coördinator natuureducatieHollebeekstraat 192, 2660 Hoboken0485/85 13 64 - nancy.geldhof@telenet.beCatherine Vandercruyssen, Coördinator CursussenKoningin Astridlaan 106, 2550 Kontich03/288 81 07 - cvdx@telenet.beRonny Deckers, Coördinator StudieOrchideeënstraat 69, 2610 Wilrijk0485/55 45 31 - ronald.deckers@telenet.beRudi Leemans, conservator Groen NeerlandKleine Doornstraat 51, 2610 Wilrijk03/828 43 16 - rudolf.leemans@telenet.beVeerle De Saedeleer (mede)contactpunt Fort 7contact.fort7@zuidrand.beElsenborglaan 2, 2650 Edegemvee_saddler@yahoo.co.ukTuur Wuyts, (mede)contactpunt Fort 7contact.fort7@zuidrand.beMestdaghplein 15/4, 2610 Wilrijk03/449 99 11 – arthurwuyts@telenet.beBob Gabriels, webmasterVandepereboomstraat 9, 2140 Borgerhoutbob.gabriels@telenet.beLucy de Nave, bestuurslidJan Van Ryswycklaan 277, 2020Antwerpen03/237 99 52 – lucy.denave@antwerpen.beRedactie rAntGroenGraag uw teksten zenden naar:Verslagen: André De Mul,Lage Kaart 422 (Glvl), 2930 Brasschaat03/828 70 32 - andre-de-mul@telenet.beAgenda: functie vacantWaarnemingen: Gilbert Van Ael,Antwerpsesteenweg 243, 2660 Hoboken03/827 05 10 - gilbert.van.ael@telenet.beFort 7-nieuws:Elsenborglaan 2, 2650 Edegemcontact.fort7@zuidrand.beOverige: Catherine Vandercruyssen,contactgegevens: zie bestuursledenVerdeling: Guido Callaertscontactgegevens: zie bestuursledenVormgeving: Guido Van Boeckel,Berten Pilstraat 20, 2640 Mortsel0475/96 69 67 - guido.van.boeckel@skynet.beTeksten voor het volgend nummer van rAntGroen,met verschijningsdatum 1 oktober 2009, ontvangenwe graag ten laatste op 15 augustus.Contactpersonen voor geleide wandelingen in Fort 7Natuurwandelingen:Tuur Wuyts - 03/449 99 11 - arthurwuyts@telenet.beMonumentwandelingen:Philippe Vanhove - 03/825 02 43 -philippe.vanhove@scarlet.beAlgemeenLidmaatschap Natuurpunt: 20 euro per jaar te storten oprekening van Natuurpunt vzw (230-0044233-21) met vermelding:lidmaatschap, Afd. Zuidrand Antwerpen, naam en adres. Als lidvan Natuurpunt Zuidrand Antwerpen ontvangt u het algemeenverenigingsmagazine Natuur.blad en ons afdelingstijdschriftrAntGroen.Adreswijziging: elke adreswijziging moet rechtstreeks gemeldworden aan Natuurpunt vzw, Coxielaan 11 - 2800 Mechelen(e-mail: Karina.deboeck@natuurpunt.be) met de volgendegegevens: lidnummer, naam, oud en nieuw adres en lid “afdelingZuidrand Antwerpen.”Abonnement op rAntGroen: Voor leden van andere afdelingendoor storting van 8 euro op onze rekening met vermelding vanuw naam en adres.Verzekering: Ieder lid is verzekerd inzake burger lijke aansprakelijkheidbij deelname aan de Natuurpuntactiviteiten. Niet-ledengaan mee op eigen verantwoordelijkheid.Inschrijving voor de autobustochten: Alle gezinsleden tot en met12 jaar gaan gratis mee indien vergezeld van ouders. De algemeneprijs is 15 euro. Studenten betalen 13 euroDe eerst ingeschrevenen hebben voorrang indien dedeelnemingsprijs betaald werd. Wie na storting niet mee kan,moet zo vlug mogelijk de leiding verwittigen zodat mensen dieop de wachtlijst staan, kunnen meegaan.Indien er onvoldoende inschrijvingen zijn, gaat de tocht door meteigen wagens of met minibusjes.Annulatie bij autobustochten: Leden die door ernstige redenenniet kunnen deelnemen en uiterlijk 2 dagen vooraf de leidingverwittigen, hebben recht op een tegoedbon voor een volgendebustocht.Annulatie bij weekends en reizen: Om tijdig vervanging tevinden vragen we u om afzegging zo spoedig mogelijk te melden.Teneinde de kosten te recupereren vragen we steeds 10% van detotale prijs bij afzegging. Bij afzegging binnen de maand voor dereis dient er minimum 25% van de totale prijs te worden betaaldof de reeds gemaakte kosten indien deze hoger liggen dan 25%.Alle betalingen voor onze afdeling dienen te gebeuren op volgende rekening:979-9767547-40 van Natuurpunt Zuidrand Antwerpen.Op uw betalingen steeds reden van betaling, uw naam en e-mail adres of telefoonnummer vermelden a.u.b.Fiscaal aftrekbare giften (min. 30 euro) dienen rechtstreeks gestort te worden op rekening 293-0212075-88 vanNatuurpunt vzw, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding “Afdelingsfonds 3722, Zuidrand Antwerpen”Omslagfoto : Icarusblauwtje - © Lieve DeceuninckrAntGroen - 2

EditoriaalEen helse maar deugddoende rit achter de rug... de uitdagingen blijven !Neen dit is geen oproep voor een wielerwedstrijd in anticipatie van de zomer, maar een gebaldesamenvatting van het resultaat van de speciale activiteiten van de afgelopen weken. In aanvullingop de lopende en reeds erg gevulde activiteitenagenda werden we immers geconfronteerd met tweeenorme uitdagingen : de provincie wenste een Forten-fietsen-gordel te organiseren op 17 mei ensamen met het Wilrijkse bestuur kwamen we overeen om op 24 mei een offi ciële opening van GroenNeerland te organiseren.Het waren twee huzarenstukjes, om het met wielertermen te stellen, cols van 1ste of buiten categorie.Verschil is wel dat renners enkele maanden voorbereidingstijd hiervoor hebben en wij dit in enkelekorte weken moesten klaarstomen.Op de Forten-Fietsen-Gordel konden we meer dan 1200 fietsers verleiden om even kennis te makenmet de natuur van het Fort. Voor velen een eerste kennismaking die uitspraken als “een oase vanrust en groen in de stadskern” of “fijne educatietoelichting over eenvoudige natuurelementen” alsveelgehoorde reactie meekregen. Om al deze educatieve en andere activiteiten die dag in goedebanen te leiden konden we rekenen op een 40 tal medewerkers die een volle dag (en sommige zelfsreeds weken op voorhand) met vol enthousiasme het vuur van de natuur trachtten over te brengen.We hebben hierbij zeker meer dan voldaan aan één van de basisprincipes van Natuurpunt : Natuurvoor iedereen.Nog geen week later stond de tweede bergetape in het verschiet ! Groen Neerland, waar we nureeds enkele weken onder leiding van Rudi stevig aan het werk zijn, werd formeel ingehuldigd.Meer dan 150 mensen, velen uit de wijk, alsmede een afvaardiging van het district waren present.Thierry Vanderkinderen voor het Wilrijkse district en Johan Baetens voor Natuurpunt knipten hetlint door alvorens het terrein deskundig werd ingewandeld en de bezoekers door het district op eenglaasje werden getracteerd. De reacties achteraf waren lovend : een geslaagd openingsevenement en felgesmaakte wandelingen. Dit is in de toekomst zeker voor herhaling vatbaar (Thierry Vanderkinderen,districtsvoorzitter), een teken voor de toekomst van het natuurgebied dat er alleen maar beter op zalworden. Daar kunnen wij zeker van zijn, ... een hartelijk proficiat voor al jullie werk. De stad heefthiermee weer een natuurpareltje meer voor de toekomst. In een sterk verstedelijkt gebied is dat ergbelangrijk voor de leefbaarheid van niet alleen plant en dier, maar ook voor de mensen die er wonen(Patrick Dictus, Deskundige Groen, Stad Antwerpen)Onmiskenbaar zijn deze reacties het gevolg van de belangeloze inzet van die vele vrijwilligers diebeheren, inventariseren, organiseren en meehelpen ... Deze opsteker is dus duidelijk voor hen bestemd!Anderzijds is de tour nog niet finaal gereden en zijn er heel wat uitdagingen voor de nabije toekomst,zowel voor het Fort als voor Groen Neerland. Natuurpunt heeft ons immers verzocht om de uitwerkingvan een nieuw natuurbeheersplan voor het Fort, met aandacht voor educatie en monument, serieuste overwegen, en te Neerland staan we voor een gelijkaardige uitdaging. We hopen dat we op jullieallen mogen blijven rekenen om de natuur in onze regio verder veilig te stellen voor het nageslacht !!Met welgemeende dank,een meer dan gelukkige voorzitter, HugorAntGroen - 3

AgendaIedereen is welkom op alle wandelingen. Honden zijn niet toegestaan op onze activiteiten.De gids/leiding treedt op als educatieve begeleider van Natuur- en Milieueducatie Natuurpunt.= kostendelend vervoer (5 eurocent/km) wordt op de afspraakplaats georganiseerd= kindvriendelijke tocht= inschrijven/aanmelden noodzakelijkOngetwijfeld is deze periode de meestboeiende op het fort.Vele planten staan in bloei en wordenomzwermd door allerlei insecten. Eénvan de betere momenten om het fort teverkennen. We wandelen en genieten totongeveer 16.30 u, daarna kunnen de dorstigennog genieten van een frisse pint en een gezelligebabbel op ons buitenterras.Wie wil kan ook vanaf 16.30 u terecht voor deze pinteling.Het einduur hangt volledig af van de stemming in de groep!Zondag 5 juli14.00 uZomerwandeling enpinteling op Fort 7Afspraak: om 14.00 u. aan deingang van hetreservaat, Legerstraat 40.Opgelet, vanuit de Jules Moretuslei mag jemet de auto de Legerstraat raatatNIETinrijden!ijden!Neem Valkstraat en Koornbloem oem straat.at.Om 16.30 u voor wie alleen leenenvoor depintelingngkomtGidsen: De fortgidsen.Contactpersoon: Tuur Wuyts 03/449 99 11Klein warkruidrAntGroen - 4Zondag 12 juli8.15 uHet Olens Broeken LangendonkHet Olens Broek en Langendonk liggen in de vallei van deKleine Nete te Olen. Het Agentschap voor Natuur en Bos heeftin dit gebied meer dan 85 ha in eigendom en beheert daarnaastook nog iets meer dan 5 ha eigendom van Umicore en 60 are vande gemeente Olen.Door verdroging en het wegvallen van het oude landgebruikdreigden vanaf 1970 belangrijke natuurlijke biotopen inhet Olens Broek te verdwijnen. Daarom startte het ANBin 1993 met de uitbouw van een Vlaamsnatuurreservaat. Sindsdien werdenal verschillende grootschalige werkenuitgevoerd om de verdwenen biotopen teherstellen wat enkele spectaculaire resultatenopleverde. Verschillende zeldzame plantenzoals Zonnedauw, Klein warkruid en Draadrusgroeien er opnieuw en verdwenen vogels, insectenen andere dieren hebben er opnieuw hun leefgebied.Dré Peeters, een echte wandelende ‘veldgids’, zal ons al ditmoois tonen en boeiend gidsen. Meegaan!Afspraak: we vertrekken om 8.15 uur met eigen wagens op deBist te Wilrijk. Einduur ter plaatse: omstreeks 12.00 uurMee te brengen: laarzen, veldgidsen, verrekijker, loepje,fototoestel.Leiding: Ronny Deckers 0485/55 45 31Externe gids: Dré Peeters

AgendaZondag 19 juli7.30 uZuid Beveland , het land tussen OosterenWesterschelde, is een gedroomd fietsgebied.De zgn. Zak van Zuid Beveland, ten zuidenvan Goes, is één van de mooiste polderlandschappenin Nederland. Dit gebiedmaakt onderdeel uit van het Nationaal landschapZuidwest Nederland.Nationale landschappen bevatten een unie ke combinatievan cultuurhistorische en natuurlijke ele menten.Voor de Zak van Zuid Beveland gaat het dan vooral voor haarkreekruggen, dijkpatronen, kleinschalige polders en middeleeuwsenederzettingen. De eeuwenlange strijd tegen het wateris terug te vinden in de verschillende landschaps typen zoalsdijken,welen en kreken.Fietstocht door de Zakvan Zuid BevelandOp onze fietstocht komen we langs o.a.:de Zwaakse Weel: een restant van een voormaligezeearm die met zijn weiden en rietkragen een prachtig habitatvormt voor allerlei moerasvogels zoals Roerdomp en Bruinekiekendief.De Poel: een oud polderland met holle-bolle weilanden,met restanten van vroegere kreekruggen(bol) en inzakkingenin de zachtere veenbodem (hol) weidevogelgebied enpleister plaats voor ganzen in de winter.Het heggenlandschap bij Nisse: Een 800 jaar oud kleinschaliggebied met hagen van meidoorn, koebraam, hondsroosen vlier. Deze heggen bieden een grote rijkdom aan planten envogels. Vormt samen met zijn weel en omringende bloemdijkeneen prachtig landschap.Schaapskooi en infocentrum van de Stichting ZeeuwseSchaapskudde: net als vroeger begrazen de schapen de dijkenInlagen 2005 en 1887 nabij Ellewoutsdijk:de eerste is een nieuwe inlaag die is ontstaantussen de geluidswal langs de weg naar deWesterschelde tunnel en de zeedijk. Inlaag1887 is meer dan 100 jaar geleden aangelegden sindsdien een zeer geschikt natuurgebiedvoor steltlopers zoals Tureluur, Bontbekplevier enWulp.Fort Ellewoutsdijk is onderdeel van een negentiendeeeuwseverdediginglinie. Het fort is gebouwd tussen 1835 en1839, na de afscheiding van België, en moest voorkomen datvijandelijke schepen naar Antwerpen konden varen. Mooiuitkijkpunt op de Westerschelde.Mogelijk stoppen we onderweg bij een kaasboerderij waar zeook lekkere ijsjes maken.De combinatie van dijken, natuurgebieden en mooie dorpjesgeeft deze streek iets unieks, daardoor is deze ontdekkingstochtdoor de Zak van Zuid Beveland zeker de moeite waard.Na de natte bedoening van vorig jaar duimen we alvast voor eenfietsvriendelijk weertje.Praktisch: we beperken de groep tot een 20-tal deelnemers.Vooraf aanmelden is noodzakelijk.Bel eerst naar André De Mul 03/828 70 32 en meld of je al danniet zelf voor je fietsvervoer kan zorgen.Vertrek met eigen wagens op De Bist om 8.00 u en terug rond19.00 u.Meebrengen: picknick + drankje voor onderweg, fietsgerief,kijker, fototoestel, waterdichte kleding (hopelijk niet nodig), € 1voorbereidingskostenGids: Luc Van SchoorLeiding: André De Mulonder de hoede van een herder met hond. Hierdoor blijft debloemrijke en gevarieerde begroeiing van kruiden en plantenbehouden.De grenslinden: dat zijn oude lindebomen, opkruispunten en splitsingen, die voor 1700 dienst deden voormarkering van de grens van vroegere ambachtsheerlijkheden ofals oriëntatiepunt.rAntGroen - 5

AgendaZondag 2 augustus8.00uOnze speurtocht naar de steltlopers inde Zeeuwse delta heeft ondertussen aleen rijke jarenlange traditie met heel watonvergetelijke waarnemingen.Vorig jaar gingen we nog voor een halvedag met een externe gids de slikken van deKrabbenkreek op. Vandaag opteren we voorde klassieke tocht.Daarbij hebben we vooral oog voor de moerasendraslanden, de slikken en de inlagen waar allerleiwaadvogels hun kostje zoeken en overtijen.De nadruk ligt vooral op Schouwen-Duiveland, maar ook eldersSteltloperstocht Zeelandop Noord- en Zuid-Beveland en Tholenzijn goede gebieden om waadvogels waar tenemen.Begin augustus vertonen nog heel watplevieren, grutto’s, ruiters, strandlopers enanderen hun kleurig zomerkleed. Buiten dat, ishet ook uitkijken naar de eerste doortrekkendeof pleisterende zangvogels en waarschijnlijk zullende roofvogels ook niet op het lijstje ontbreken. Vorigjaar noteerden we 21 soorten steltlopers en genoten metvolle teugen van een hoogwatervluchtplaats met ca. 9000 vogels!Het gevarieerd programma dat Luc en Rudy zoals steeds metzorg voorbreiden voorziet ook een middagpauze ergens op een(zonnig?) terrasje.Stof genoeg dus voor een leerrijke en vogelrijke dag die je nietmag missen !Afspraak: we vertrekken met eigen wagens op de Bist te Wilrijkom 8.00 u. Het einde is voorzien omstreeks 18.30 u te Wilrijk.We wandelen ongeveer 5 km.Mee te brengen: picknick, drank, kijker, telescoop, vogelgids,fototoestel, stevig schoeisel en laarzen bij regenweer.Gids: Luc Van Schoor 0494/33 63 09Leiding: Rudy Vansevenant 015/32 08 05Zaterdag 8 augustus8.50 uHou je van fietsen en de natuur, dan isdeze tocht echt iets voor jou!We rijden eerst naar het schilderachtigeLillo waar we de pont naar Doel nemen.Het plaatsje Doel is inmiddels voor ¾verlaten omdat het moest wijken voorde uitbreiding van de haven die er nogsteeds niet is. De verdere afbraak van dehuizen is na klacht van de resterende inwonersstilgelegd. We rijden er langs en zien wat er nogrest van dit vredig polderdorp aan de Schelde. Via de alomtegenwoordige kerncentrale (waar Slechtvalk broedt) rijdenwe over de Scheldedijk langs het Paardenschor en het SchorOude Doel, allebei in beheer bij Natuurpunt. De Echo routedie we gedeeltelijk volgen brengt ons vervolgens langs hetbefaamde Verdronken Land van Saeftinghe waar we vanaf devogelkijkhut een mooi zicht op hebben. Na de middagpauzein het cafeetje “Het Verdronken Land” in Emmadorp,fietsen we langs Paal en het vogelrijke Schor van Baalhoek.Op de terugweg maken we kennis met de Graauwse en VlaamseKreek, een landschappelijk pareltje.Via Kieldrecht en het natuurreservaat “De Putten” rijden weterug naar Doel waar de veerboot ons opwacht. We sluiten ditRondje Pontje af met een drankje op een – hopelijk zonnig –Lillo’s terrasje.Rondje Pontje:Fietsend langs (een) Doelen SaeftingheAfspraak: bijeenkomst op de Bist om 8.50 u,einde omstreeks 18.00 u in Lillo.Praktisch: wie meewil belt vóór 1 augustusnaar André De Mul met vermelding of hij/zij zelf voor eigen fietsvervoer zorgt en nogandere fiets(en) en inzittenden kan meenemen.Je kunt ook je fiets laten vervoeren aan € 1,50 enmeerijden op afspraak aan het gebruikelijke tarief.Fietsafstand : we rijden ongeveer 40 km.Mee te brengen: fiets in goede staat met fietsherstelgerief,knapzak, drankje, verrekijker, zonnecrème, zonnebril, regenjas.Gids: Luc Van Schoor 0494/33 63 09Leiding: André De Mul 0478/57 48 92rAntGroen - 6

AgendaZondag 9 augustus9.00 uHet Rivierenhof te DeurneDankzij de onophoudelijke inzet van juristSchobbens, kabinetchef van GouverneurCogels (rond 1920) en zijn opvolgers, werdhet Rivierenhof het eerste ‘provinciaal parkvan België’.Het nu 130 ha grote park verzoent de hobby vande sportbeoefenaar met dat van de natuurliefhebber.Vandaag gaan we vooral kijken wat het Park ons op gebied van‘natuurbeleving’ te bieden heeft!Afspraak: om 9.00 u. aan de parking ijspisteRuggeveldlaan Deurne. Ook bereikbaar mettramlijn 10, afstappen terminus aan de schotensteenweg,vervolgens een 10 tal minutente voet naar de Ruggeveldlaan; of buslijnenrichting Wijnegem met halte aan de Ruggeveldlaan.Einde: omstreeks 12.00 u.Gids en Leiding: Fons Waeterschoot 03/322 12 75Zondag 16 augustus14.00 uNiets zo leuk als eens met Oma en Opa denatuur intrekken. Er is zoveel te beleven!Karen neemt jullie mee naar het 6 ha grotenatuurgebied Klein-Zwitserland. Tot1970 reden hier de treinen die de Brialmontfortenbevoorraadden. De stad Mortselis nu eigenaar van dit stukje natuur. Sinds1993 wordt het beheerd door NatuurpuntMortsel. Het is een belangrijk toevluchtsoordvoor heel wat planten en dieren.Door dit gebied loopt het leerrijke Hazelwormpad en er staaneen heleboel keileuke doe-activiteiten op het programma.Meegaan! Het wordt een onvergetelijke namiddag voor kleinen groot!Wandeling voor grootouders enkleinkinderen inKlein- ZwitserlandAfspraak: om 14.00 u aan de hoeve Dieseghemte Mortsel, gelegen aan de Dieseghemlei(de bordjes volgen).Einduur ter plaatse omstreeks 16.30 u.Mee te brengen: fototoestel, waterdicht schoeiselof laarzen bij regenweer, een loepje kan altijdvan pas komen.Leiding: Lucy de Nave 03/237 99 52(GSM 0485/71 73 48 - enkel bereikbaar op de dag zelf )Externe gids: Karen Uyt den houwenHet is ondertussen reeds meerdere jarengeleden dat we de heide nog bezochtenop het moment dat ze zowat op haarmooist staat.Het grensoverschrijdende natuurpark,genoemd “Grenspark De Zoom -Kalmthoutse heide”, is 4000 hectare enis een uitgestrekt landschap van landduinen,Zaterdag 22 augustus7.45 uWandeling in de KalmthoutseHeideheidevelden en veengebieden.In augustus zijn grote stukken van het landschappaars gekleurd door de struikheide. Opde stuifduinen vinden we planten zoals Buntgras,Zandzegge en Ruig haarmos en het openzand is het terrein bij uitstek voor insecten alszandloopkevers, graafbijen en mierenleeuwen. Devennen vormen dan weer het leefgebied van talrijkerAntGroen - 7

Agendasoorten libellen en zijn daardoor het jachtgebied vande Boomvalk . Met een beetje geluk kunnen we dezesierlijke vogel, die hier toch maar enkele maanden perjaar verblijft, waarnemen.Uitzonderlijk hebben wij geopteerd om deze uitstapop een zaterdag te laten doorgaan omdat we uitondervinding weten dat er op zondag nog meer wandelaarsdit jaarlijks terugkerend natuurschoon komenbewonderen.Waar we de wandeling ter plaatse zullen beginnen enwelke wandelroute we kiezen hangt af van de voorbereiding.Praktisch: We vertrekken op de Bist te Wilrijk om7.45 u en eindigen ter plaatse omstreeks 12.30 uMee te brengen: kijker, fototoestel, stevige wandelschoenen.Gids: Rudy Vansevenant 015/32 08 05of 0475/49 03 68Leiding: Hilde Vangrunderbeek© Rudy VansevenantAl ingeschreven voor de bustocht van 6 en/of 12 september ?Zaterdag 29 augustusDit weekend wordt overal in Vlaanderen19.30 uaandacht besteed aan de Vleermuizen, zoook op Fort 7. De meesten onder jullieVleermuizenavondkennen het Fort als winterverblijfplaatsvan een kleine populatie vleermuizen(zie ook artikel in het vorige rAntGroennummer) maar ook in de zomer zijn zeparaat. Ze verblijven dan echter eerderin natuurlijke holtes, vooral boomholteszoals verlaten spechtenholten. ’s Avonds tegenzonsondergang (vandaag verwacht tegen 20.30 u), gaan ze danLeactief op zoek naar voedsel. Het is precies op dat moment dat zehet best waarneembaar zijn en we ze bijvoorbeeld laag kunnenzien scheren over de Fortgracht op zoek naar muggen, mottenen andere insecten. Aan de hand van een batdetector trachten ten wevoor jullie de ultrasone geluiden van Vleermuizen ook hoorbaar orbaarte maken voor het gewone oor. Bovendien kunnen we aan dehand van deze geluiden ook de jachttechniek van vleermuizenuit leggen. Vorig jaar is dit alles erg goed gelukt. Laten we dushopen op een herhaling hiervan.We starten met een fijne interactieve diareeksmet videofragmenten over het leven en welen wee van de vleermuizen in Vlaanderen,gevolgd door een speuractie over de grachten.Afspraak: ak: we verwachten je tegen 19.30 u aanhet lokaal de IJsvogel (ingang Fort VII aan deLegerstraat 40 te Wilrijk) en zijn terug een uurtjena zonsondergang tegen 21.45 u.Leiding en gids: Hugo Waeterschoot erschotel: 03/455 22 12e-mail: waeterschoot@euronickel.orge onickel.orgrAntGroen - 8

AgendaZondag 30 augustusJe hebt ze in tal van kleuren en maten.8.15 uMaten verschillen qua snavel, quapoten en qua algehele grootte. Kleuren Steltlopers in onze provincieverschillen van soort, jaargetij en leeftijd.Voor sommigen zijn het lastige beestjes omuit elkaar te houden. Voor anderen vormenhet dan weer de leukste en boeiendstesoorten onder het gevederde volkje.Ja, we hebben het hier over steltlopers. En wil jeze beter leren kennen, ga dan vandaag mee. Ditmaaltrekken we niet ver – in tegenstelling tot sommige stelten! – wegen we blijven ook niet lang van huis!Afspraak: vertrek met eigen wagens op debist te Wilrijk om 8.15 u en einde ter plaatseomstreeks 12.30 uMee te brengen: weeraangepast schoeisel enkledij, veldgids(en), telescoop, verrekijkerLeiding: Wim Roelant 0477/34 07 21Gids: Wim Roelant 0477/34 07 21Kluut © Rudy VansevenantZondag 6 september7.30 uDe Hoge Venen herbergen vele mooiekantjes, dat weten we allemaal wel.Vandaag bezoeken we twee gebiedjes dietotaal verschillend zijn van landschap,fauna en flora : het Bergerven teElzenborn en de Venen van Malchampsnabij Spa. Drie jaar geleden bezochten wede omgeving van het Bergerven, een typischhangven gelegen langsheen de zuidgrens van deHoge Venen ter hoogte van Elzenborn. Een accidentdoor een vallende boom verstoorde toen de excursie. Vandaardat we het vandaag terug proberen. We gaan op zoek naar eenaantal ijstijdrelict planten in deze bosrijke omgeving, zoals deBospaardestaart, het Oranje havikskruid en de Stippelvaren. Meteen beetje geluk kunnen we tevens een Kruisbek of Notenkrakeraantreffen in het dichte naaldbos. We hopen dat het weermeevalt want we picknicken ’s middags buiten. Na de middagrijden we in de richting van Spa naar de meest westelijke gelegenvenen te Malchaps. Deze typische “pingovenen” hebben we injaren niet meer bezocht en zijn zondermeer uniek te noemen enbevatten een prachtige diversiteit aan typische hoogveenplantenzoals Beredruif, Veenbes, Lavendelheide, Zonnedauw, Vossebesen anderen. Aangezien dit een kwetsbaar gebied is werden erknuppelpaden aangelegd die ons gelukkig enkele keren langs eenpingorand brengen. Ten gevolge de aanwezigheid van hazelaar iseen ontmoeting met de Notenkraker ook hier niet uitgesloten.Voor deze tocht zijn stevig stapschoeisel en bij regenweerHoge Venen:Het Bergerven te Elzenborn ende pingo venen van MalchampsSpalaarzen noodzakelijk. De wandeling geplandvoor vandaag is helemaal niet moeilijk enbedraagt ongeveer 7 km zodat het een idealegezinsuitstap vormt waar ook jongeren gerustwelkom zijn.Voorafgaandelijk inschrijving is voor dezegezins vriendelijke en mooie bustocht absoluutvereist. We houden het democratisch en vragen een inschrijvingsprijsvan € 15/persoon. Jongeren tot 12 j gaangratis mee en studenten betalen € 13. Gezinnen betalen nooit meerdan € 50. Gelieve het juiste bedrag te storten op rekening nummer979-9767547-40 van Natuurpunt Zuidrand met vermeldingvan de namen van de deelnemers.Afspraak: we vertrekken om 7.30 u aan de Bist te Wilrijk en zijndaar terug ’s avonds rond 19.30 u.Mee te brengen: picknick (incl. drank), loep, kijker, veld -envogel gids, fototoestel, laarzen bij regenweer anders volstaat stevigschoeiselGids en leiding: Hugo Waeterschoot tel. 03/455 22 12e-mail : waeterschoot@euronickel.orgrAntGroen - 9

AgendaZaterdag 12 september8.30 uIn het kader van de cursus waadvogels(zie pagina 17) trekken we vandaag naarZuid- en Noord- Beveland, mogelijk ooknaar Schouwen. Op deze tocht is iedereenwelkom, ook niet cursisten. Heel watvan deze vogels komen op de trek, in hunwinterkwartier, of als broedvogel regelmatigaan de kust voor. De verschillende biotopen inen bij de zee zorgen voor een uitgebreide keuzeaan voedsel, bodemstructuur, …wat heel wat van dezewaadvogels weten te appreciëren Onze gids Koen Leysen vanNatuurpunt Educatie zal ons heel wat kunnen vertellen over hetgedrag van deze zeer gevarieerde vogelgroep. Het wordt zekerOp zoek naar waadvogelseen heel boeiende dag voor iedereen.Afspraak: we vertrekken met de bus op deBist te Wilrijk om 8 uur en zijn terug inWilrijk omstreeks 18 uur.Wie mee wil stort 16 euro op ons rekeningnummer.Mee te brengen: picknick, kijker, telescoop,vogelgids, fototoestel, warme kledij en stevigschoeisel of laarzen.Gids: Koen LeysenLeiding: Catherine Vandercruyssen 03/28 81 07Zondag 20 september13.30 uMet de herfst in aantocht, zijn ook despinnen weer volop aanwezig.Voor sommigen onder ons een warenachtmerrie, voor anderen fascinerendediertjes, die er een speciale levenswijze envooral behuizing op na houden.We gaan op zoek naar spinnen en webbendie in onze directe leefomgeving voorkomenen bekijken waarom ze net daar leven.We ontkrachten bijgeloof, bespreken gedrag enonderzoeken de echte feiten.Zo bekijken we de meest voorkomende soorten en webben.En voor iedereen die bang is van spinnen: ik hoop dat na dezeFort7: Spinnenwandelingwandeling jullie angst een beetje in respect voordeze achtpotige wezentjes is omgevormd.Afspraak: we starten om 13.30 u aan de IJsvogel(Legerstraat 40Wilrijk) en eindigen om 16.30 u.Meenemen: kleine glazen potjes, loepje, fototoestel.Gids: Nancy Geldhof 0485/85 13 64Dat vogels trekken, weten we al langerdan vandaag. Om hun route te bepalengebruiken ze ondermeer duidelijkegeografische elementen in het landschap.Een duidelijkere markering dan eenkustlijn kan je je daarbij moeilijk inbeelden.rAntGroen - 10Zondag 27 september7.30uVogeltrek aan deVlaamse OostkustDrieteenstrandloper © Rudy VansevenantOok de Vlaamse kust komt hiervoor, ondanksdat ze helaas het slachtoffer is van ’s wereldsgrootste architectonische wansmaak, nog inaanmerking. Vandaag zoeken we een aantalschaarse plekken op in onze polders enduinen, waar steltlopers, roofvogels, zangertjesen ander moois een rustplaats vinden in de langereis naar het zuiden. Onze verwachtingen houdenwe vandaag bescheiden, maar misschien bosten wewel op één of andere zeldzaamheid uit verre noordelijkeoorden! Wij wandelen in totaal max. 10 km.Afspraak: we vertrekken om 7.30 u op de Bist.Einduur ter plaatse: 17.00 uMee te brengen: picknick, drank, laarzen bij regenweer,veldgids(en), telescoop, verrekijker, € 1 bijdrage in de kosten, terplaatse aan de leiding te betalenLeiding: André De Mul 03/828 70 32 of 0478/57 48 92Gids: Wim Roelant 0477/34 07 21

AgendaVandaag ag is er de mogelijkheid eiom nis te maken metbeheerwerken eerwerkein onsken-reservaat. at.Voor al wie eensde handen uit de mouwenwil steken is dit een uitstekende tegelegen-genheiden we vragen nog steeds geen geld omhier te mogen werken. Dit in tegenstellingmet fitnesscentra waar ge flink moet betalenom je in het zweet te zetten ! Dus profiteer vandeze gelegenheid ! Na het werk is er gelegenheid omiets warms te drinken in ons lokaal De IJsvogel.Zaterdag 3 oktober9.00 uOpen werkdag op Fort 7Afspraak: we starten om 9.00 u. aan de ingang,Legerstraat, 40 en eindigen om 12.00 u.Mee te brengen:laarzen of waterdicht schoeisel aanbevolen.Werkhandschoenen zijn voorradig maarmogen ook meegebracht worden.Nog vragen ? Bel naar Karel Matthijs 03/457 91 63of Tuur Wuyts 03/449 99 11© Rudy VansevenantVrijdag 9 t/m zondag 11oktoberZelfs in deze moderne tijden waarinhet groen steeds meer moet wijkenvoor monoculturen, beton vanbedrijventerreinen en kilometers asfalt,vinden we in ons dichtbevolkte landjeplekken waar een machtig natuurgeluidweerklinkt.Van ongeveer half september tot half oktobergalmt door de Ardense bossen het rumoer vande hertenbronst. In het najaar burlen de mannelijkeEdelherten in de hoop een grote harem rond zich te verzamelenvan vruchtbare hindes. Hun typische roep laten ze dan ver horenHertenbronstweekendzodat de vrouwtjes onder de indruk komenvan hun kracht en blakende gezondheid.Dat er over dit boeiende natuurfenomeennog véél meer te vertellen en te beleven valt,zal uitvoerig blijken uit wat Jorn Van DenBogaert, zoogdierkenner bij uitstek, ons ditweekend zal voorschotelen. ‘s Avonds trekkenwe naar observatieplaatsen in het bos, van waaruitwe de hertenbokken trachten te observeren tijdenshet burlen of misschien zelfs het geweigekletter van tweewoeste rivalen!rAntGroen - 11

AgendaOverdag trekken we onze wandelschoenen aan voor een stevigetocht doorheen het prachtige Ardense landschap. Jorn zal onsdaarbij wijzen op allerhande sporen van herten, bevers en talvan andere boeiende zoogdieren. Daarnaast kunnen we in dezeperiode ook nog een glimp opvangen van de vele vogels die nuop doortrek zijn naar het zuiden.Epicentrum van dit weekend natuurbeleving wordt Het HuisHiernaast in Filly (Nadrin) alwaar we zullen overnachten,ontbijten en ons avondmaal op zaterdagavond zullen verorberen.Verdere informatie betreffende onze verblijfplaats vind je opwww.hethuishiernaast.be.We spreken af aan deze verblijfplaats op vrijdagavond 9 oktoberrond 20.00 u. Het einde van het weekend is voorzien om 17.00u op zondag 11 oktober . Er zal een deelnemerslijst beschikbaarzijn voor afspraken rond carpooling. Vervoerskosten kunnen danper auto geregeld worden.Omdat de beschikbare observatieplaatsen de laatste jaren door desteeds vroeger van start gaande jacht zijn beperkt, is het maximumaantal deelnemers 14. Wacht dus zeker niet te lang met inschrijven.Inschrijven kan vanaf 5 juli en voor 15 september. Je inschrijvinggeldt vanaf de betaling van de volledige deelnameprijs op derekeningnummer van onze afdeling met vermelding van jenaam, aantal deelnemers en Weekend Hertenbronst. Meld jedeelname ook aan de leiding. Vergeet het ook niet te vermelden ofje vegetarische of andere culinaire wensen hebt, dan kan daarmeerekening gehouden worden.De deelnameprijs bedraagt € 90 en bevat alle kosten (maaltijden,kosten verblijfplaats en gids) exclusief het vervoer en het verbruikvan extra alcoholische dranken.Verdere praktische info zal nog aan de deelnemers per briefworden meegedeeld.Afspraak: 20.00 u ter plaatse in Filly (Nadrin) op vrijdag 9/10Einde: 17.00 u ter plaatse in Filly (Nadrin) op zondag 11/10Leiding: Wim Roelant 0477/34 07 21Externe gids: Jorn Van Den BogaertZondag 18 oktober8.15 uHet Noordelijk Eilandte WintamVoor wie eerder nog niet meeging, hetNoordelijk Eiland in Wintam is één vande beste vogelgebieden in onze contreien.Voor diegenen die al meerdere keren zijnmee geweest op deze boeiende tocht moet ikwaarschijnlijk niet meer melden dat we er alettelijke keren mooie waarnemingen hebbengedaan als Slechtvalk, IJsvogel, Kleine en/ofGrote zilverreiger, massa’s Wintertaling, enzovoort.Afspraak: vermits we met de overzetboot gaanvertrekken we stipt om 8.15 u aan de Bist in Wilrijk.Indien u ter plaatse wilt aansluiten kan dat mits de leidingte verwittigen. We eindigen ter plaatse rond 12.00 uGids: Tuur Wuyts: 03/449 99 11Leiding: Wim Vandeweyer: 03/321 32 23 of0485/60 54 97Grote zilverreiger © Rudy VansevenantHet is nu HET moment voor eenmooie herfstwandeling. Genieten vande prachtige herfstkleuren, op zoek gaannaar allerlei soorten paddenstoelen..Meer gegevens over deze tocht kan jelezen in onze volgende Rantgroen.Zondag 25 oktoberHerfstwandelingGids: Lucy De NaveLeiding: André De MulrAntGroen - 12

BestuursberichtenBestuurssnelberichten:- Het bestuur verwelkomt van harte Johan Baetens die terug isna een jaartje Suriname. Johan heeft te kennen gegeven zich inde nabije toekomst in te willen zetten binnen het bestuur.Wist je dat:- de voorzitter van Natuurpunt (Willy Ibens) en het hoofdvan de dienst Natuurbeheer (Stefaan Versweyfeld) een bezoekhebben gebracht aan het Fort. Doel was een overleg tussen deSimon Stevin stichting, Natuurpunt Nationaal en NatuurpuntZuidrand Antwerpen. Natuurpunt nationaal heeft de afdelinggevraagd om een modernisering van het huidige uit de jaren’80 daterende beheersplan voor Fort 7 te overwegen, waarbijnaast “beheer” ook “educatie” en “het monument” een plaatsjezouden vinden. Natuurpunt nationaal zal ook nagaan hoe zij deafdeling kan helpen om het dossier van het natuur-historischeducatief centrum te laten vooruit gaan bij de overheid.- de opening van Groen Neerland meer dan 120 mensen op debeen bracht. Er is dus duidelijk veel interesse vanuit de lokalewijk naar het gebied. Een aantal wijkbewoners gaven te kennenmee te willen werken aan het beheer.- het district Wilrijk bijzonder tevreden was met de opening vanhet terrein Groen Neerland en Natuurpunt hiervoor bedankte.- de afdeling nu 2 grote tenten en 2 kleinere stands terbeschikking heeft voor activiteiten. Ze werden aangeschaftvoor de Fortenfietsengordel en kunnen zeker nog veel dienstdoen.En ook de afdeling heeft haar berichtjes:Wist je dat:- Karel Matthys ten gevolge van zijn onvoldroten werkijvertijdens de beheerswerken op het Fort, reeds verscheidene malenin het water is terecht gekomen. We zorgen alvast voor eenzwemvest voor hem !- tijdens de Fortenfietsengordel van 17 mei, de afdeling eenbelman (“towncryer”) in dienst had. Hugo riep van grote afstandde honderden fietsers met schelle stem het fort binnen... diedierven al niet anders....- op het Geologieweekend de hoteleigenaar, de Viroin (de lokalerivier) ongeveer heeft laten leegvissen om forellen op ons bord tekrijgen. We op dit weekend zoveel orchideeën hebben gezien datzelfs (ja zelfs) Ronny de tel kwijt was ...- er in het afdelingslokaal mooie Natuurpunt T-shirts, biofruitsapen Gagelbier te verkrijgen zijn tegen zeer schappelijkeprijzen. Een voorafgaand telefoontje aan Tuur Wuyts (03/449 9911) of een bezoekje ‘s zaterdags rond 12.00 u aan ons lokaal, latenje toe dit aan te schaffen.Antwerpen cultuurmarkt ... nu ook met Natuurpunt Educatie !Jouw medewerking verzocht !!!De Cultuurmarkt van Vlaanderen die doorgaat te Antwerpenop zondag 30 augustus is HET jaarlijkse uitstalraam voor alwat leeft, bloeit en groeit op het vlak van cultuur in Vlaanderen.Reeds vele jaren is Natuurpunt Educatie, de afdeling vanNatuurpunt die cursussen en andere educatieve activiteitenorganiseert, op dit grootse Vlaamse cultuurevenementaanwezig. Natuurpunt Educatie zorgt voor een heuse standop het Steenplein om haar activiteiten kenbaar te maken aanhet groot publiek... Personeel van Natuurpunt Educatie zalaanwezig zijn, maar een beetje extra hulp is welkom omde stand te bemannen. Vandaar deze oproep. Ben je enkeleuurtjes vrij op zondag 30 augustus tussen 11.00 u en 18.00u dan zouden we erg graag op jou kunnen rekenen omNatuurpunt Educatie aan alle geïnteresseerden voor testellen op de Cultuurmarkt. Een korte opleiding is ter plaatsevoorzien, een cultuurmarktcursusje dus ...Geïnteresseerd ? Neem dan even contact op met CatherineVandercruyssen (cvdx@telenet.be of tel 03/288 81 07).En ga ook een kijkje nemen op de website van de Cultuurmarktvan Vlaanderen: http://www.cultuurmarkt.be.rAntGroen - 13

Fort 7DE FORTENGORDEL“Op zondag 17 mei organiseerde de Provincie Antwerpen insamenwerking met Gazet van Antwerpen de Fortengordel. Ditfietsparcours voerde langs de zes forten in de Antwerpse rand.Wolken waren geen spelbreker, en in elk fort was het een komenen gaan van fietsers.”Zo start het verslag van dit evenement op de website van deGazet van Antwerpen. Dat is wel gek… ik dacht dat er meerdan 6 forten waren in de rand van Antwerpen: nl. zeven! Zijn degrote organisatoren dan onbewust een Fort vergeten? En welkfort dan wel, denk je? In de volgende zin wordt wel een kleinecorrectie gemaakt. “In elk van de zeven bouwwerken warengisteren veel belangstellende bezoekers.” Dit illustreert echterperfect het gevoel dat achterblijft bij onze afdeling tegenover de‘grote’ organisatoren van dit evenement.Hoezo, denk je? Lees maar verder.Ergens halverwege februari werd ons meegedeeld dat ook Fort 7zou meewerken aan het grote evenement. De fietsenfortengordelzou plaatsvinden op 17 mei. Nu is het Fort 7 eigenlijk eengesloten reservaat en zeker in mei, de broedmaand bij uitstek.Toch wilden wij er het beste van maken en dus meewerken aandit evenement. Met veel enthousiasme stortten het bestuur ende fortgidsen zich op de voorbereiding van het deel dat vooronze rekening kwam: het uitstippelen van een mooie educatievewandeling voor de bezoekers van het fort, met minimalebelasting voor de natuur in dit broedseizoen. Er werd beslotenom de mensen een wandeling te laten maken, op eigen initiatief,langsheen de betonweg op het fort. Op verschillende plaatsenwerden tentjes gepland waar gidsen over bepaalde onderwerpenuitleg zouden geven. Daarnaast zou ook aan de Ijsvogel een terrasvoorzien worden voor een natje en een droogje en waar mensenkennis konden maken met Natuurpunt. En zo gebeurde het. Debrandweg fungeerde als hoofdingang, waar Guido postvatte omde mensen te verwelkomen. Van daaruit was er mogelijkheidom via de insectentuin direct naar onze Natuurpunt Cafetariaaf te zakken of rechtdoor op de betonweg de natuurwandelingte starten. De eigenlijke wandeling werd ingeleid door hetstandje van de dienst provinciale groendomeinen met een aantaleducatieve opdrachten en reukproeven. Verderop volgden onzeeigen standjes.Omdat de Egel dit jaar het dier van het jaar is, werd alseerste op de tocht een standje hierover voorzien aande bandenbarak. Daar stond een heus Egel-huisjetuintje,ineengeknutseld door onze gidsen. Aanhet ene eind van de Sartabarak werd gesprokenover beheer, vlinders, libellen en vogels, en aande andere kant werd honderduit verteld overvleermuizen. Enthousiaste mensen gavenuitleg over deze verschillende onderwerpen enkonden op een geïnteresseerd publiek rekenen.Vooral bij kinderen viel dit zeker in de smaak.Onderweg kon men genieten van de wilde,overweldigende natuur in het fort langs de loskadeen het glacis. Langs de artilleriepoort en de smalle wegkeerden de mensen terug naar de droge gracht rond hetreduit waar onze historische gids Philippe uitleg gaf over het fortals historisch monument. Ook hier was ruime belangstelling,zoals uit de reacties achteraf bleek.Op de terugweg langs het reduit en de hoofdingang, passeerden demensen langs ons krijtbord, waar normaal de beheersactiviteitenworden genoteerd. Dit fungeerde nu echter als gastenboek.Iemand (wie was dit?) van ons had hier geschreven: hoe vond jehet hier? … Daar lieten vele mensen hun ‘tag’ of opmerkingenachter…rAntGroen - 14

OP FORT 7?Bij het oversteken van de brug kwamje uiteindelijk aan de Ijsvogel op onsgezellige terras.Gezien de weerberichten nietzo’n mooi weer voorspeld hadden,opteerden wij voor een terras ondereen tent. Hiervoor rekenden wij op degrotere organisatoren, die ons echter inde steek lieten. Wij waren dus verplichtom zelf in tenten, tafels en stoelen tevoorzien. Uiteindelijk bleek gelukkig eentent niet echt nodig te zijn, maar het maaktealles wel veel gezelliger en huiselijker. Als ik defoto’s op de GVA website vergelijk met die van ons (ga maareens kijken op www.zuidrand.be!) : zelfs als je alleen maar eenbiologisch fruitsapje dronk in plaats van een gageleer: ons terrasbleef toch het gezelligste van allemaal! Vele mensen bleven hierdus iets drinken en ook hun boterhammetjes of een stukje taarteten. Ook het standje over wespen- en mierennesten hier konop veel interesse rekenen. En terwijl papa en mama een glaasjedronken, konden de kleinsten ook knutselen in onze eigenpromostand.Sommige mensen vonden zelfs ook hun weg naar onbemandestand van het ANB en onze presentatie overklimaatwijziging. Die bevonden zicheigenlijk een beetje te veel verborgen inde conciërgewoning, naast of achter depromotent.Uiteindelijk schatten wij dat ietsmeer dan een 1000 tal mensen actiefons fort bezocht hebben. Sommigemensen hebben wij echter die dagzelfs tweemaal mogen begroeten. Zijkwamen na hun fietstocht gewoonterug met vriend ofvriendin om het forten ook ons terraste bezoeken.Fort 7Bij het buitengaan werd er gepolst naar de reactiesvan de mensen en die waren unaniem goed.Fijne educatieve infostands rond egels, vleermuizen,vogels en vlinders, wespen- en mierennesten...Begeesterde mensen die uitleg gavenWaren dit allemaal boswachters ?Die meneer, die over de historiek vertelde, leek weltussen de kanonnen gestaan te hebben....Een onverwacht rustpunt,een oase van groen in destadEen rustig knutselmomentvoor de kinderenmet aandacht voor ietsanders dan adrenalineWauw... Wat een piekfijneorganisatie enspontaan onthaalGageleer is een beduvelendbiertje ... en waarkunnen we dit kopen?De enige kritiek, die meermaalsweerklonk: de ingang van hetFort was niet zo duidelijk in vergelijking met deandere forten. Daar had GVA een promostand alsvertrekpunt neergepoot, wat op Fort 7 door deorganisatoren bewust niet voorzien was. Komt daarook de misrekening op de GVA website vandaan?Uiteindelijk besluit: Niettegenstaande het feit datwij op weinig logistieke en andere hulp kondenrekenen van de hoofdorganisatoren, was ditevenement wel degelijk een voltreffer voor hetFort 7 en onze afdeling! Dit kon echter alleen doorde enthousiaste inzet van méér dan 40 vrijwilligemedewerkers! Nogmaals hartelijk dank hiervoor!verslag & foto’s Veerle De SaedeleerrAntGroen - 15

BeleidZondagmiddag 24 mei 2009:Wilrijk is een natuurgebied rijker!Onder grote belangstelling van de buurtbewoners en anderesympathisanten werd het lintje doorgeknipt. Daarna kon de‘inwandeling’ beginnenToen onze afdeling een vijftal jaren geleden voor het eerstecht belang stelde in Groen Neerland, waren we verwonderdhoe relatief goed het zijn oorspronkelijk kleinschalig karakterhad behouden. Gekenmerkt door het grachtensysteem vaneen voormalige duitse schans en aanplant van meidoorn- ensleedoornstruiken bleek dit terrein een ware verademing tussende drukke kern van de Bist, de wijk Neerland en de bedrijvigheidlangs de A12.We zijn dan ook trots dat we het gebied grotendeels vanbebouwing hebben kunnen vrijwaren, ondermeer dankzijde krachtige steun van het districtsbestuur. Het was nietgemakkelijk ... Gedurende een drietal jaren hebben zowel hetdistrict als Natuurpunt gestreden om het gebied open te houden.Naast brieven en andere formele reacties aan de Stad Antwerpen,droegen we ons steentje bij door het gebied te inventariseren, denatuur in kaart te brengen en adviezen voor het verdere behoudervan uit te werken. Dit resulteerde in een publikatie van JohanBaetens een lid van onze afdeling, die zoals velen van jullieweten, zich hiervoor erg heeft ingezet.Het resultaat is een eervol compromis, uitgebreid gecommuniceerddoor de Stad:http://www.antwerpen.be/docs/Stad/Districten/Wilrijk/webversie%20menu%20Neerland.pdf.Het noordelijk deel van het terrein wordt bebouwd terwijl hetcentrale deel, het oostelijke gelegen langs de Doornstraat enhet zuidelijke langs de Kleine Doornstraat wordt gevrijwaard.Op deze manier blijft “Groen Neerland” de groene long vanNeerland.Natuurpunt Zuidrand Antwerpen is verheugd dat het districtaanbood om een groot gedeelte van het gebied over te dragen aande vereniging om de verdere natuurwaarde ervan uit te bouwen.Natuurpunt staat voor “Natuur voor iedereen” een concept datwe ook hier willen realiseren. Enerzijds het herstel van hetlandschap en de biodiversiteit, door de uitwerking en realisatievan een natuurbeheersplan. Anderzijds het terrein beperkttoegankelijk maken voor de zachte recreant zodat hij of zij tenvolle kan genieten van het lokale groen en de natuur. Zelfs nual is hier wel wat te beleven: Hazen, kievitten, behoorlijk watamfibieën en vogels voelen zich hier best thuis zo in het middenvan het stad, één van de meest vooruitgeschoven groene vingerslangs de zuidrand van de grootstad Antwerpen.We zoeken naar evenwichten om natuur voor iedereen op eenduurzame manier te verzekeren. We werken constructief samenmet de huidige paardenhouders en streven samen met hen naareen evenwichtige begrazing van het gebied. Met de bevolkingstreven we naar een delicaat evenwicht tussen “zachte recreatie”en “natuurwaarde”. Wij hebben al een uitnodiging gekregen vande wijkraad Neerland om dit samen te bespreken.Het openingsevenement van zondag illustreerde onze aanpak:een enthoesiaste beheerploeg had een wandelpad vrijgemaaktdat we in groepjes bewandelden, begeleid door een deskundigegids. Dat leverde veel oooh’s en aaah’s op, suggesties voor namenvoor bijzonder aantrekkelijke, natuurlijke landschapselementenen, kers op de taart, een extra aantal vrijwilligers voor hetbeheerteam!Na de wandeling trakteerde het district iedereen op eenverfrissend drankje.Het tweekleurig lint dat de wandelweg versperde werd deskundiggeknipt door de voorzitter van de Wilrijkse districtsraad ThierryVanderkindere en door Johan Baetens van Natuurpunt ZuidrandAntwerpen. Beiden hebben ze zich ingezet voor het behoud vanhet gebied. Johan heeft de basis voor het verdere beheer van hetterrein gelegd door zijn kennis en onderzoek, terwijl Thierry hetproject zowel politiek als financieel heeft geschraagd.De aanwezigen zullen hun wandeling niet licht vergeten, in eenzonovergoten landschap, een mooi stuk natuur, onbekend entoch zo dichtbij!Hugo Waeterschoot en Rudi Leemansfoto’s: Veerle De SaedeleerrAntGroen - 16

BestuursberichtenOok jij kan je waarnemingen inbrengen op Waarnemingen.beOp 4 juni passeerde Waarnemingen.be, de registratiewebsitevoor natuurwaarnemingen in Vlaanderenvan Natuurpunt, de magische kaap van het eerste miljoenwaarnemingen. Wie had een jaar geleden durvendromen dat deze mijlpaal slechts kort op de eerste verjaardagvan deze site zou volgen.Sinds begin februari heeft onze afdeling haar eigenplaatsje gekregen op deze site. De Zuidrand Antwerpenwerkgroep werd geboren en kreeg dus haareigen ‘subdomein’, zoals dit heet, op deze site. Vansommige mensen kregen wij namelijk de teréchte opmerkingdat zij sinds de waarnemingensite bestaat,hun waarnemingen hier invoeren. Alle waarnemingenworden hier gebundeld in één grote database.Als werkgroep hebben wij toegang tot allewaarnemingen binnen onze afdeling. Bij het bekijkenvan de lijst van de afgelopen 3 maanden bleekdat er bijna 1800 waarnemingen ingevoerd zijn. 47verschillende enthousiaste waarnemers zijn hier verantwoordelijkvoor. Dat komt dus overeen met een 40tal waarnemingen per persoon. Dit geeft echter eenvertekend beeld want sommigen voerden slechts éénof enkele waarnemingen in, terwijl twee waarnemers samen ermeer dan 500 ingaven. Ben je benieuwd wie deze waarnemersdan wel mogen zijn? Ga dan eens kijken naar de site http://Zuidrand.waarnemingen.been zoek onder het menu ‘overzichten’het item ‘toplijsten soorten’. Ben je nog niet ingeschreven op dewaarnemingensite, dan moet je je wel eerst even aanmelden omdeze lijsten te bekijken. Daarna ben je trouwens meteen klaar omzelf waarnemingen in te voeren. Hoe doe je dit? Hieronder zieje het invoerscherm na kiezen van ‘invoeren losse waarneming’.Je kiest het soort waarneming (vogels, planten,….) uit het lijstje,daarna kies je het gebied (of de gemeente). Hierna krijg je rechtsop het kaartje het gebied of de gemeente te zien. Het kaartje kanje inzoomen of uitzoomen met de + en – knopjes en met je muiskan je de kaart ook verplaatsen. Dubbelklik op de plaats waar jede waarneming hebt gedaan, dan komt daar een teken te staan.Het kaartje kan je zo detailleren dat je bijna een vogel op een‘exacte’ tak van een boom kan plaatsen, waar je hem gezien hebt.Ben je niet zeker van je waarneming? Dan kan je dit ook aanduiden.Heb je een foto genomen, dan kan je deze uploaden en kanje je waarneming laten bevestigen door verantwoordelijken vanNatuurpunt zelf, die je waarnemingen (vooral zeldzame) controleren.Als werkgroep kunnen ook onze regioverantwoorde lijken dezewaarnemingen controleren en ook downloaden of verwerkenin kaartjes, zodat je een mooi vi sueel beeld krijgt van waar eenbepaalde waarne ming werd gedaan. Een voorbeeld van zo’nkaartje zie je hierboven voor het fort 7.Ben jij geïnteresseerd in een bepaaldewaarneming? Plaats dan een ‘alert’ opdeze bepaalde soort en je krijgt eenbericht als hier een waarneming overingevoerd is.Je ziet het: er valt veel te beleven opde Zuidrand waarnemingen website.Des te meer mensen er trouwens hunwaarnemingen ingeven, des te beter enbetrouwbaarder kunnen wij de natuurin onze afdeling in de gaten houden entendensen onderkennen. Zo wordenwij allen samen een beetje wetenschapperonderzoekersvan onze eigenafdeling.Heb je zin om mee te werken? Schrijfje in op http://Zuidrand.waarnemingen.be en wordt ineens ooklid van onze werkgroep!rAntGroen - 17

CursussenCursus WaadvogelsOnze afdeling organiseert regelmatig tochten naar Zeeland. Wieis er niet gefascineerd door al die waadvogels, de sierlijke Kluut,de vinnige Strandlopertjes en nog zovele andere.Maar misschien is het leuk wat meer informatie te krijgenover deze vogels en hun leefgewoontes. Wil je nader kennismaken met de waadvogels die bij ons aan de kust of in Zeelandvoorkomen, dan is deze cursus echt iets voor jou.Koen Leysen van Natuurpunt Educatie zal u tijdens drietheorielessen en een dagtocht met zijn welbekende sprekerstalentweten te boeien.19.30 tot 22.30 u.Plaats : Fort 7, IJsvogel, Legerstraat 40 te WilrijkExcursie: 12 september, ganse dag met de bus, naar Zeeland.Vertrek : 8.00 u op de Bist, terug in Wilrijk rond 18.00 u.Prijs: € 30, bustocht inbegrepen, syllabus niet inbegrepen.Inschrijving door storting van € 30 op rekening 979-9767547-40 van Natuurpunt Zuidrand Antwerpen met als mededeling“Waadvogels”+ uw naam en telefoonnummer/e-mailadres.Informatie bij Catherine Vandercruyssen, 03/288 81 07,e-mail: cvdx@pandora.beTheorielessen: dinsdag 25 augustus, 1 en 8 september 2009 vanCursus NatuurbeheerIn ons dichtbevolkte landje zouden alle zogenoemde halfnatuurlijkelandschappen zonder aangepast beheer veel van hunrijkdom verliezen. Hierbij zijn niet enkel helpende handen nodigmaar ook voldoende kennis. Deze cursus wil u daarbij helpen.Les 1: Inleidending. Waarom Natuurbeheer?Verschillende beheersvisies: Patroonbeheer-Procesbeheer?Les 2: Hoe keuzes maken? Een beheersplan maken.Inleiding maaien, kappen, plaggen, begrazen,…Les 3: Beheer van graslandenLes 4: Beheer van kleine Landschapselementen(hagen, houtkanten, boomgaarden, struwelen,…)Les 5: Beheer van stilstaand en stromend water, rietlandenLes 6: Beheer van bossen en heideTheorie: maandag 21, 28 september en 5, 12, 19, 26 oktobervan 19.30u tot 22.30 u.Waar: lokaal IJsvogel, Fort 7, Legerstraat 40, WilrijkPraktijk: 10/10 en 31/10 van 9.00 u tot 12.00 uen 17/10 van 14.00 u tot 17.00 uLesgever: Joeri Cortens, educatieve medewerker van NatuurpuntEducatiePrijs: € 30 (leden) of € 50 (niet leden)(syllabus niet inbegrepen)Informatie bij Catherine Vandercruyssen, tel 03/288 81 07,e-mail cvdx@pandora.be,Inschrijving voor Natuurpuntleden door storting van € 30op rekening 979-9767547-40 van Natuurpunt ZuidrandAntwerpen met als mededeling “Natuurbeheer” + uw naam entelefoonnummer/e-mail adres. Niet-leden betalen € 50 en zijndan automatisch lid.rAntGroen - 18

CursussenCursus Paddenstoelen voor gevorderdenDeze intensieve determinatiecursus wordt gegeven door HansVermeulen van Natuurpunt Educatie en is voorbehouden aanwie al een grondige basis kennis heeft van paddenstoelen.De wandelingen gaan door in afzonderlijke gebieden in de omgevingvan Antwerpen, op vrijdagvoormiddag van 4 septembertot 23 oktober 2008 van 9.00 u tot 12.00 u. Afspraak is telkensaan de ingang van het bezochte domein.Na inschrijving krijgen de deelnemers het volledige programmamet locaties.Informatie bij Catherine Vandercruyssen, tel 03/288.81.07,e-mail cvdx@pandora.be,Inschrijving voor Natuurpuntleden door storting van € 25 oprekening 979-9767547-40 van Natuurpunt Zuidrand Antwerpenmet als mededeling “paddenstoelen - vrijdag” + uw naam entelefoonnummer/e-mail adres. Niet-leden betalen € 45 en zijndan automatisch lid.Mycena rhenana op elzenprop - © Lieve DeceuninckPaddenstoelenweekendDit jaar trekt de paddenstoelenwerkgroep op weekend van vrijdag30 oktober tot zondag 1 november naar de Westkust onderleiding van Hans Vermeulen van Natuurpunt Educatie. Wijlogeren in de jeugdherberg van Oostduinkerke. Dit weekend isvoorbehouden voor mensen met een zekere paddenstoelenkennisen de deelnemers aan de cursus krijgen voorrang.Deelname in de kosten: groepskamer met douche € 100;tweepersoonskamer met douche € 110.Inbegrepen: maaltijd op vrijdag en zaterdag avond, picknickzaterdag en zondag middag, legendarische vieruurtjes,begeleiding door Hans.Daarbij komen nog kosten voor drank aan tafel ‘s avonds en uweigen vervoerskosten.Inschrijven door storting van een voorschot van € 50 op rekening979-9767547-40 van Natuurpunt Zuidrand Antwerpen metals mededeling “paddenstoelen - weekend” + uw naam entelefoonnummer/e-mail adres.rAntGroen - 19

CursussenCursus Natuur-In-ZichtWil je samen met anderen de natuur beleven en er wat meer overaan de weet komen? Dan is de cursus Natuur-In-Zicht iets voorjou. Deze groene basiscursus richt zich tot iedereen die de eerstestappen zet in het beter leren kennen van de natuur.CVN, het Centrum Voor Natuur- en Milieueducatie organiseertdeze cursus in onze eigenste IJsvogel, de lesgevers en excursieleiderszijn ook eigen ‘Zuidrand Antwerpen’-leden.Van de deelnemers wordt geen enkele voorkennis vereist. Jemaakt kennis met planten, dieren, ecologie, landschappen enbiodiversiteit. Tijdens de binnenactiviteiten doe je natuurkennisop, bij de excursies in de nabije omgeving zul je de natuurbeleven.De binnenactiviteiten gebeuren op woensdagavond (19.30 -22.30 u) in lokaal De IJsvogel, Legerstraat 40, 2610 Wilrijk.Diezelfde week nog gaat dan de daarbij aansluitende excursiedoor op zaterdagvoormiddag (9.00 - 12.00 u)ProgrammaWo. 02/09 - Dieren (Lesgever: Herman Snoeck)Za. 05/09 - Excursie ‘Dieren’ (Natuurreservaat Fort 7, Wilrijk -Gids: Lucy de Nave)Wo. 09/09 - Planten (Lesgever: Herman Snoeck)Za. 12/09 - Excursie ‘Planten’ (Natuurgebied Klein Zwitserland,Mortsel - Gids: Herman Snoeck)Wo. 16/09 - Landschappen en biotopen(Lesgever: Hugo Waeterschoot)Za. 19/09 - Excursie ‘Landschappen en biotopen’(Natuurgebied Zuidrand Antwerpen, Aartselaar, Kontich -Gids: Hugo Waeterschoot)Wo. 23/09 - Alles hangt samen (Lesgever: Gilbert Van Ael)Za. 26/09 - Excursie ‘ Alles hangt samen’(Fort 5, Edegem - Gids: Hugo Blockx)Wo. 30/09 - Biodiversiteit (Lesgever: Gilbert Van Ael)Za. 03/10 - Excursie ‘Biodiversiteit’ (Natuurgebied HobokensePolder - Gids: Gilbert Van Ael)Hoe inschrijven en betalen?Schrijf telefonisch in bij CVN op 03/226 02 91 of via de websitewww.c-v-n.be.Het cursusgeld bedraagt € 60,00. Het handboek is in de prijsinbegrepen.Schrijf het cursusgeld over op 404-3076041-29 van CVN, Appelmansstraat12/6, 2018 Antwerpen en vermeld je naam en‘Cursus NIZ, Fort 7, Wilrijk 2009’.Je kunt ook betalen met opleidingscheques.Meer informatie?CVN-secretariaat: 03/226 02 91 - info@c-v-n.beHerman Snoeck: 03/237 99 52 - herman.snoeck@antwerpen.beNa de cursus heb je een basisinzicht in de natuur om je heen. Jeweet ook waar je terecht kunt om meer van de natuur te genietenof om de natuur een helpende hand toe te steken. Als je desmaak te pakken hebt, beschik je over de nodige voorkennis omaan de CVN-cursus Natuurgids te beginnen die in februari 2010ook weer in de IJsvogel van start gaat.In 2007 hebben 17 deelnemers de CVN-cursus Natuur-in-Zichtin de IJsvogel gevolgd. Daarvan zijn er ondertussen 7 natuurgidsgeworden.In 2008 hebben 11 deelnemers de CVN-cursus Natuurgids inde IJsvogel gevolgd. Daarvan hebben er 9 reeds het diploma behaald,de overige 2 zullen dat nog dit jaar doen.Vaste cursusbegeleiders zijn Lucy de Nave en Herman Snoeck.Via haar “weiger een draagtasaktie” steunt schoenenTORFS het reservatenfonds van Fort 7 en het natuureducatiefcentrumSchoenen TORFS heeft 2 baanwinkels in onze afdeling, één teWilrijk op de Boomsesteenweg (nr 980A) en één te Edegemop de Mechelsesteenweg (nr 226). Als je, of elke ander klant,je papieren draagtas aan de kassa weigert ten voordele van hetmilieu, dat stopt schoenen TORFS onmiddellijk 0,15 euro ineen nestkast ter plaatse ten voordele van de natuur. De winkelvan Edegem steunt hiermede het reservatenfonds en deze teWilrijk het toekomstig educatief centrum op het Fort.Bovendien krijg je als lid van Natuurpunt steeds 10 %onmiddellijke korting aan de kassa bij de aankoop van een paarnieuwe schoenen. De enige voorwaarden is je lidkaart laten zienen een paar oude schoenen meebrengen. Ook de opbrengstvan de oude schoenen gaat naar een goed doel, een aantalontwikkelingsprojecten in Afrika.rAntGroen - 20

StudieKijk, een muisje!Herman Snoeck( deel 2 )Familie woelmuizen (Arvicolidae/Microtidae)Woelmuizen (gedrongen lichaamsbouw) zijn iets plomper danWare muizen, met een vrij korte stompere snuit, lange snorharenen kleine oorschelpen. Vrij korte staart.Veldmuis (Microtus arvalis)Kleur variabel: bovenkant donker bruingrijs, gelig bruin, geliggrijs of grijsbruin en onderkant wat lichter. Leven in kolonies.Moet verplicht bestreden worden.Predatoren: Kerkuil, andere uilen, roofvogels, Vos, kleineroofdieren.Nest: uitgebreid ondergronds gangenstelsel. Kogelvormigekraamkamer uit gevlochten grasbladeren.Lichaamslengte: 90-120 mmStaartlengte: 35-40 mmGewicht: 18-40 gLevensduur: ongeveer 12-18 maanden (3 jaar in gevangenschap).Worp: 3-7 maal per jaar 4-10 jongen. Deze grote vruchtbaarheidkan een ‘muizenplaag’ veroorzaken.Biotoop: in cultuurgebieden (weilanden, boomgaarden,parken…)Voedsel: in hoofdzaak vegetarisch.Predatoren: Buizerd, Uilen, Torenvalk, kat, Vos, Wezel, Bunzing,Blauwe reiger, spitsmuizen.Nest: ondergronds wijd vertakt gangensysteem met voorraad- ennestkamers (mos, gras, bladeren) en veel uitgangen.Rosse woelmuis (Clethrionomys glareolus)Bovenzijde rossig bruin, flanken grijsachtig en buik wit-lichtgrijs.Bovenkant staart donkerbruin of zwart, onderkant lichtgrijs.Witte voetjes. Dag en nacht actief. Behendige klimmer.Aardmuis (Microtus agrestis)Bovenzijde geelbruin tot donkerkastanjebruin, onderzijdegrijswit. Bovenkant staart donkerbruin, onderkant grijswit. Sterkbehaarde oorschelpen. Actief in ochtend- en avondschemering.Lichaamslengte: 95-130 mmStaartlengte: 30-47 mmGewicht: 25-55 gLevensduur: ongeveer 14 maanden.Worp: 3-4 maal per jaar 3-6 jongen.Biotoop: vochtige terreinen met dichte vegetatie.Voedsel: vegetarisch. Voedselvoorraden.Lichaamslengte: 85-110 mmStaartlengte: 35-55 mmGewicht: 16-36 gLevensduur: ongeveer 12-18 maanden (4 jaar in gevangenschap).Worp: 3-4 maal per jaar 3-5 jongen.Biotoop: loofbossen met dichte ondergroei en afgevallenbladeren, struikgewas, bosranden, grote tuinen, parken.rAntGroen - 21

StudieVoedsel: 2/3 vegetarisch, 1/3 insecten, larven, spinnen, kikkers,jonge vogels, muizen, eieren. Legt voedselvoorraden aan.Predatoren: Marters, Hermelijn, Vos, Bosuil.Nest: uitgebreid gangenstelsel. Kraamnest meestal ondergronds,kogelvormig (gras, mos, boomkorst; binnenin wol, veertjes, fijngras…)Ondergrondse woelmuis (Pitymys subterraneus)Nachtdieren die in kleine kolonies leven, vooral ondergronds.Dag en nacht actief.Woelrat (Arvicola terrestris) (wordt soms ook Waterrat genoemd)De Woelrat wordt in de ‘Natuurkalender’ van LouisDebot Waterrat (Arvicola amphibius) genoemd. Dezewetenschappelijke naam wordt nu echter gegeven aan deWesteuropese woelrat die enkel in Engeland voorkomt en daarook. Arvicola sapidus genoemd wordt.Bovenzijde donker grijsbruin, roodbruin, zwartbruin of zwart;onderzijde geelachtig grijs of grijs. Voeten kaal. Staart bruinigzwart. Dag en nacht actief.Lichaamslengte: 77-105 mmStaartlengte: 26-40 mmGewicht: 13-23 gLevensduur: ongeveer 15 maand (2 jaar in gevangenschap).Worp: 3-5 maal per jaar 2-3 jongen.Biotoop: vooral in kleinschalige landschappen met rijke gras- enkruidenvegetatie.Voedsel: groene plantendelen en wortels, mossen, paddenstoelen,bessen, ondergrondse (delen van) cultuurgewassen.Voorraadkamers.Predatoren: Kerkuil, andere uilen, roofdieren.Nest: uitgebreid ondergronds gangenstelsel met nestkamers(gras, mos, wortels) en voorraadkamers.Lichaamslengte: 120-210 mmStaartlengte: 65-125 mmGewicht: 70-180 gLevensduur: ongeveer 2-3 jaar.Worp: 3-4 maal per jaar 2-8 jongen.Biotoop: in de buurt van water met dichtbegroeide oevers.Voedsel: in hoofdzaak vegetarisch.Predatoren: kat, Vos, Kerkuil, dag- en nachtroofvogels, Reiger,Snoek, kleine roofdieren.Nest: burchten in de oever met uitgebreid gangenstelsel,voedselreservekamers en uitgangen boven en onder water.Bolvormige kraamkamer (soms in de oevervegetatie) met dikkewanden van riet, gras- en irisbladeren.Ook de Muskusrat (Ondatra zibethicus) behoort tot de familievan de Woelmuizen.wordt vervolgdrAntGroen - 22

StudieTel de vlinders in je tuinTijdens het weekendvan 1 & 2 augustus 2009 organiseertNatuurpunt een grote tuinvlindertelling.Je wordt uitgenodigd om in je eigen tuin mee tezoeken naar vlinders, ze te benoemen en te tellen.Met hun grote verscheidenheid en hun gevarieerde ecologie zijnvlinders waardevolle indicatoren van de kwaliteit van ons leefmilieu.Ze reageren ook snel op veranderingen. Het is daarom ergnuttig om cijfers over vlinders te verzamelen. Door mee te tellenmet de tuinvlindertelling van Natuurpunt help je om veranderingenvan de biodiversiteit in je buurt in kaart te brengen.Deelnemen is heel eenvoudigAls je vlinders opmerkt, zoek je op welke soort het is, en noteerje de aantallen per soort. Aan het eind van het weekend maak jede balans op van de tellingen en meld je ons van elke soort hetgrootste aantal dat je op het zelfde moment hebt waargenomen.Je kan je telresultaten invullen op het formulier op de achterzijdevan de vlinderbrochure of doorgeven op www.natuurpunt.be/vlindermee.De vlinderbrochure kun je downloaden viaKite Petrel, de nieuwe verrekijker van NatuurpuntBye bye, dubbel beeld!10%korting voorleden van© VildaLedenprijs: 355,50(incl. BTW)Natuur.winkelStationstraat 402800 Mechelenwww.natuurpunt.be/winkelwinkel@natuurpunt.be015-43 16 88Natuurpunt-optiekshopBij aankoop van eenKite-verrekijker of -telescoop1 gratis loupeKite Doublet (waarde 20)Actie geldig tot 31/10/2009rAntGroen - 23

VerslagenVerslagen te verzenden naarAndré de Mul, Lage Kaart 422 (GLVL), 2930 BRASSCHAAT,of mail naar andre-de-mul@telenet.beBezoek aan het KBINzo 2/2/2009 - 23 dlnmExterne gids: Hugo VandendriesLeiding: Lucy de NaveVerslag: Tuur WuytsNa een beetje ongewilde sightseeingdoor Brussel bereikten wehet KBIN in de Vautierstraat.Onze gids, die hoofd is van deEducatieve Dienst, deelde koptelefoonsen ontvangsttoestellen uit, spelde z’nmicrofoontje op en de rondleidingkon beginnen. We bezochten eerst dedidactische tentoonstelling over deevolutie van de levende organismen,vermits we in het Darwinjaar zitten. Doorde zaal is een slingerend pad uitgestippelddat door de verschillende tijdvakkenloopt. We vertrokken bij het Precambium,dan het Cambium, het Devoon, Carboon,het Jura, Eoceen om te eindigen in dehuidige tijd met bekende wilde dierenen door de mens gefokte huisdierenmet het oog op louter economisch nut.Ook een blik in de verre toekomst metdieren die dan aangepast zijn aan dielevensomstandigheden. Dit is natuurlijkfictie. In een merkwaardig bolvormigfilmzaaltje konden we dit ook nog eens zien.Na de middag nam onze welbespraakte gidsons mee naar de dinosauruszaal met o.a.als hoofdblikvanger de wereldberoemdeIguanodons van Bernissart die in de 19eeeuw ontdekt werden door mijnwerkers.Het oude gebouw in giet- en smeedijzeris gerenoveerd maar met respect voorhet originele concept. Met verbazing enontzag keken we naar deze creaturenuit een zeer ver verleden. Ook andereuitgestorven diersoorten worden hiergetoond. Onze gids gaf telkens uitleg encommentaar want hij kent deze materiedoor en door. Het was opvallend hoeveelbezoekers hier rondliepen in de namiddag.Kortom, onze groep heeft genoten van eenwelgevulde en boeiende dag dankzij onzedeskundige en vlotte gids. Hugo, bedanktvoor de uitleg en Lucy voor de organisatie!P.S.: Wie meer wil weten raadplege dewebsite www.evolutietheorie.be van deUniversiteit Gent.Knoppenwandeling inPark Vogelzangzo 01/03/2009 - 25 dlnmGids: Fons WaeterschootLeiding: Nancy GeldhofVerslag: Rina VredenbregtBomen herkennen in de winter of hetvroege voorjaar is en blijft moeilijk. Deparkwandeling op deze eerste en mildelentedag kon dan ook rekenen op heelwat belangstelling. Al lijken kale bomenoppervlakkig bekeken erg op elkaar, tochrAntGroen - 24kunnen wee ze aan de hand van enkelewinterkenmerken leren onderscheiden.Vanaf de Middelheimlaan wandeldenwij door de dreef tussen het beeldenparken Hortiflora. Om beurten vestigdenFons en Nancy de aandacht op takken,knoppen, schors en silhouet van debomen en struiken die we er aantroffen.De Hollandse linde is te herkennen aande vele takken die ontspruiten aan de voetvan de stam. De knoppen zijn roodbruin.Een enkel struikje Amerikaanse vogelkersdat hier blijkbaar aan doelgerichteuitroeiing ontsnapte, was herkenbaar aanfijne twijgjes met spitse groene knoppenen een specifieke geur. De Esdoornvertoont twee aan twee tegenoverstaandeknoppen; de Paardekastanje heefteen grote, kleverige eindknop. Verderzijn de takken herkenbaar aan dehoefijzervormige littekens met 5 stippels.De Haagbeuk heeft langwerpige knoppendie aangedrukt zitten tegen de takken. DeBeuk daarentegen vertoont langs spitseknoppen die wijd openstaan. Tussendoorlaat Fons ons rechthoekige plankjes van deverschillende houtsoorten zien. Hij heeftook enkele doorsneden van stammen bij, endaarin is vooral het onderscheid tussen hetkernhout en het spinthout mooi zichtbaar.We steken de drukke Beukenlaan over bijhet voormalige domein Kreglinger, bij defontein met de dansende meisjes. We slaanlinksaf, staan in de fruitbomentuin evenstil bij een Moerbeiboom en bij een grilligvertakte Mispel. Dan lopen we over eensoort opgehoogde dijk onder majestueuzeBeuken naar het Davidsbeeld. Zijn we nual een beetje gevorderd in het herkennenvan knoppen? Gelukkig hoeft het nietaltijd moeilijk te zijn. Zo heeft de Els,afgezien van de typische elzenpropjes,unieke lila knoppen. De gemakkelijksteboom is ongetwijfeld de Es, met dekleine, tegenoverstaande zwarte knoppenen de min of meer kegelvormigeeindknop. Ook de boomschors is vanbelang bij de determinatie. Zo is er dewrattige schors van Vlier, de horizontaalgestreepte schors van kerssoorten, degeplekte schors van Plataan, de witte(isolerende) schors van Berk, enz.Het was een buitengewoon aangename enleerzame wandeling.Projectieavond BVNFin zaal Steytelinckza 07/03/2009 - 60 dlnmProjectie: Fotografen van de BVNFLeiding: Rudy VansevenantVerslag: Wim VandeweyerZestig mensen met interesse innatuurfotografie kwamen opdagenin kasteel Steytelinck voor eenveelbelovende avond. Voor de pauzekregen we enkele reportages over deAntwerpse en Limburgse Kempen te zien.Eerst een prachtige reportage overinsecten en ander laag-bij-de-grondsgespuis en daarna een al even mooiereportage over alles wat er reilt en zeiltin het Nationaal Park Hoge Kempen.Na onze kelen terug te hebben bevochtigdkregen we enkele reportages over hetbuitenland voorgeschoteld. De eerste wasgemaakt door Jan Roofthooft en gingover IJsland. Jammer genoeg zorgde ditniet voor een frisse bries in de warme zaal.Daarna kregen we nog enkele prachtigeklank- en beeldreeksen op ons bord.De eerste reportage heette “KalahariDorsland” en was volledig in het Zuid-Afrikaans gesproken (een zéér specialebelevenis). Een volgende reportage kwamdan weer van Fons Van den Heuvel enging over de Pantanal. Bij het zien vanzoveel moois kreeg je zin om je kofferte pakken en naar ginder te vertrekken.En in enkele seconden vlogen we vanBrazilië naar India (wow, kon dat maareens echt). We kregen te zien hoe de wildedieren daar leven (niet gewoon, maarongelooflijk verrassend). En wie dachtdat het dan al gedaan was, vergiste zich… lelijk. Rudy had namelijk nog voor eenkers op de taart gezorgd: een reportagevan David Pattyn met de titel “laag bijhet water”. Deze was gewoon subliem.De oh’s en ah’s kwamen regelmatiguit de monden van de aanwezigen.Ik wil Rudy en de vele makers van zo veelschone beelden dan ook hartelijk dankenvoor deze onvergetelijke avond. Zekervoor herhaling vatbaar !!!Mossenexcursie in Fort 5zo 08/03/2009 - 9 dlnmGids: Lydia PeetersLeiding: Nancy GeldhofVerslag: Rina VredenbregtHet groepje, dat op het Kerkplein vande H. Familie bijeenkwam voor demossenexcursie, bestond ongeveer oor dehelft uit doorwinterde kenners en voorhet overige uit geïnteresseerde liefhebbers.Het was dan ook voer voor specialisten.De bedoeling was: mossen bekijken ophet fort, maar op allerlei muurtjes, banken,bloembakken, boomstammen en zelfs opstraatstenen van het Kerkplein troffen wegenoeg mossen en korstmossen aan omer ruim een uurtje zoet mee te zijn. Eerstfriste Lydia even ons geheugen op overhet verschil tussen mossen en kortmossen.Korstmossen ontstaan door een vorm vansymbiose tussen een wier en een zwam.Ze hebben niets te maken met mossen,en zouden om verwarring te vermijden,beter met hun wetenschappelijke naamLichenen aangeduid worden. Met de

Verslagenloupe bogen we ons over Xantodiumparietiena, Leccanora muralis enLeccanora campestris. De Nederlandsenaam van sommige waargenomensoorten luidt: “Schotelkorst”, vergezeldvan een of ander epitheton. Die naamduidt dus op de structuur. Terwijl we onsgeleidelijk van het plein naar het fortbegaven, letten we op het Sikkelsterretje,het Grijs kronkelsteeltje (met glasharen,d. w. z. zonder bladgroen), het Haakmos(bruine steel). Gemakkelijk herkenbaaris het Gewoon muisjesmos, dat in fijnekussentjes met zilverige glasharen opstenen ondergrond voorkomt. De groen,nog onrijpe kapseltjes buigen zich terugin het mos. Als zij bruin kleurden enrijp zijn, komen zij overeind. Vlak bijhet Muisjesmos groeit dikwijls hetMuursterretje. De Grijze haarmutsheeft een mutsje met haartjes over hetkapseltje. Wanneer de muts en het dekselvan et kapseltje afvallen, verschijn hetperistoom (een rij tandjes of puntenrondom de opening). Deze spelen eenrol bij de verspreiding van de sporen. HetAchterlichtmos heeft kapseltjes met eenrood dekseltje, die inderdaad gelijkenisvertonen met rode lichtjes. De kapseltjesvan het Knikmos hangen aan een gekniktsteeltje. Terloops vestigde Lydia onzeaanacht op de anteridiën, de mannelijkeorganen die zaadcellen produceren. Diesteeltjes met een soort zaaddoosjes zijninderdaad zichtbaar na enig speurwerkmet een vergrootglas. Na de versmeltingvan de zaadcellen met de eicellen van hetvrouwelijke archegonium, groeit hieruitde steel met het kapseltje dat de sporenbevat. Naast de geslachtelijke voorplantingbestaan bij de mossen ook de vegetatievevoortplanting. Naast de Bladmossentreffen we op het fort een aantalLevermossen aan. Thalleuze levermossenhebben een soort samengegroeidebladeren zonder steel of bladnerf: deThallus. Het Gedrongen kantmosvertoont zwarte knopjes op een “hyalien”(doorschijnend) steeltje. Het Blaasjesmosbestaat, zoals de naam aanduidt, uitgroene blaasjes. Het Halvemaantjesmosheeft halvemaanvormige schoteltjesmet broedbolletjes op de thallus.Een tekst over mossen wemelt bijnaonvermijdelijk van de verkleinwoorden.Het is dan ook een minuscule wereld dieonder het vergrootglas voor je opengaat.Deze mossenwandeling was beslist geeninitiatiecursus voor beginners. Het was eenuiteenzetting op hoog niveau. We stondenin bewondering voor de doorgedrevendeskundigheid van Lydia en Nancy, envoor de grondige voorbereiding die nietsaan het toeval overliet.De Bourgoyen ende Kalkense Meersenzo 15/03/2009 - 16 dlnmGids: Rudy VansevenantLeiding: Wim VandeweyerVerslag: Hilde VangrunderbeekDe weersvoorspellingen waren veelbelovenden naarmate we Gentnaderden werden de opklaringen inderdaadbreder en breder… het beloofdeeen echte lentedag te worden!In de voormiddag maakten we een wandelingin het Stedelijk Natuurreservaat DeBourgoyen. Dit waardevol natuurgebiedvan 230 hectare (2,3 km²), ten Noordenvan de Leie, loopt ’s winters gedeeltelijkonder water, zulke natte graslandenworden meersen genoemd. In deze ontoegankelijkestukken komen daardoorheel veel watervogels voor. Algauw kregenwe in de telescoop soorten als Slobeend,Wintertaling, Smient, Watersnip, Grutto… en Vincent had al snel ook eeneerste Lepelaar gespot. Tussen een groepBrandganzen werd ook een Keizersgansontdekt. Wat verder bij de eerste vogelhutwaren heel wat Grutto’s en Kemphanenen een enkele Tureluur aan het foerageren.Heel typisch in het Bourgoyen landschapzijn de vele mooie knotwilgen. Zij zijneen ideale schuilplaats voor o.a. Steenuil,Holenduif en talrijke mezensoorten. Hetviel ons echter wel op dat we weinig zangvogelszagen maar de zang van de pas toegekomenTjiftjaf maakte echter veel goed!De eerste voorjaarsflora stak zijn kopj eboven, we zagen Sneeuwklokje, Kleinhoefblad, Ereprijs en zelfs al een enkelebloem van Groot hoefblad; nog geen bloemen,maar wel de bladeren van Daslook,Narcissen, Kleine maagdenpalm e.a.’s Middags mochten we onze picknick gebruikenin het Natuur- en Milieucentrumdat door een vrijwilligster van NatuurpuntGent speciaal voor ons geopend werd.Na de middagpauze reden we naar onzetweede bestemming. We parkeerden dewagens op het kerkpleintje van Uitbergenen vertrokken voor een wandeling vanong. 8 Km in de Kalkense Meersen. Dewandeling liep eerst langs de Scheldedijken nadien tussen vochtige weilanden.De Kalkense Meersen is één van de laatstestiltegebieden in Oost-Vlaanderen alhoewelhier vandaag weinig van te merkenviel want door het eerste lentezonnetjewaren heel wat wandelaars en fietsers oppad en het terras van het cafeetje aan dehet veer van Schellebelle zat afgeladen vol!De namiddagwandeling bracht nogenkele nieuwe soorten op. We zagenzeer goed een koppeltje Magelhaengans,weliswaar een vervelende exoot,maar toch o zo mooi! Bij de vijver, ophet einde van onze wandeling, vlogen2 IJsvogels juist boven onze hoofden.Deze mooie eerste “lentedag” werd afgeslotenin café “De Zwaan” op hetkerkpleintje van Uitbergen. Bij een lekkerpintje werd de vogellijst ingevulden werd vastgesteld dat we toch 65soorten hadden gezien en … goed gezien!Vooral de Bourgoyen heeft, watdat betreft, alle verwachtingen ingelost.Een beetje moe maar tevreden reden weterug richting Antwerpen. Voor de deelnemersmogen deze 2 gebieden in detoekomst nog eens op het programmaworden gezet!Spechtentochtzo 22/03/2009Gids: Wim RoelantLeiding: Tuur WuytsVerslag: André De MulBegin lente is de beste tijd om spechtente zien. Ze zijn nu erg actief en erzijn nog geen bladeren aan de bomen.We gaan voor de 5 inheemse soorten.Het Zoerselbos is een mooi, open en gemengdbos. ’s Morgens is het nog rustig.We hebben het bos alleen voor ons ende vogels: dichtbij Kuif- en Staartmees,hoog horen en zien we onmiskenbaarBoomklever, wat verder zit Koperwiek.We horen Tjiftjaf en zien Goudhaantje.Boven ons springt een Eekhoorn vanboom tot boom. Mooi begin. We stoppenwat verder. Luc zet de CD op. Daar komteen koppeltje Zwarte specht aangevlogen.Ze vliegen terug weg, maar komen laterweer. Waarschijnlijk hebben ze hier hunnest. Nu de Kleine bonte specht. Uit deCD klinkt nu een snellere roffel. Hij antwoordt,maar laat zich niet zien. Eventjeswachten. Na enkele pogingen komen er2 aangevlogen in een boom. Ze blijvenjuist lang genoeg zitten om ze in het vizierte nemen en dan zijn ze weer weg.Aan de Schaapskooi komt Grote bontespecht in een dennentop neerstrijken. Diemoeten we zelfs niet lokken. Op een weidepaalzit een grijze Buizerd op de uitkijk.We wandelen terug het bos in, opzoek naar Middelste bonte specht.Die komt meestal onaangekondigd.Daar vliegt er een. Verderop proberenwe nog eens. Deze keer landt hij in eeneik, maar niet voor lang want een joggerjaagt hem op stang. We vervolgen onsrAntGroen - 25

Verslagentraject voorbij een grasland, de biotoopvan Groene specht. Ja, groen op groen,t’ is niet gemakkelijk, maar we hebbenhem toch te grazen, ongestoord mierenen pieren pikkend. Even later cirkelt hijenkele keren rond over de weide en tussende bomen.We blijven toch nog wat op onze hongerwant we hebben Middelste bonte spechtnog niet écht goed gezien. Tuur kijkt ronden ziet … Boomklever die een spechtengatdichtmetselt.Tijd om af te ronden. Op weg naar deparking, zien we er 2, tegen de stam enin een oksel van een boom. Hun witkopje is mooi te zien. Een mooie afsluiter.Opdracht volbracht. Met Wim als gids,onder de deskundige leiding van Tuur enmet de logistieke steun van Luc moet hetwel lukken. Bedankt, mannen.Voorjaarsflora in het bosvan Zevenbergen – Ransten het Muizenboszo 05/04/2009 - 31 dlnmGids: Rudy VansevenantLeiding: Luc Van SchoorVerslag: Rina VredenbregtDe uitstap naar het bos van Zevenbergen– Ranst begint in onze afdeling stilaaneen lente – klassieker te worden. Geziende schitterende en unieke bosflora,kan je gerust spreken van een seizoenshoogtepunt.Er zijn weinig plekken inde nabije omgeving waar deze flora alsgeheel zo gaaf en volledig aanwezig is.Na een korte historiek van het Kasteel,gebouwd in 1233, grondig verbouwd in1733, verwoest tijdens de tweede wereldoorlog,en in 1989 heropgebouwd doorde zusters van het Convent van Duffel,ging Rudy over tot het natuur-gidsen.De rijkste variëteit aan typische voorjaarsbloeierstreffen we aan in het eerstegedeelte van het bos, een Eiken – Haagbeukenbosop lemige bodem. Verderop,in het Eiken – Berkenbos op zandgrond,verandert het uitzicht: een duidelijke verarming,met minder en andere soorten.Terwijl we op het smalle paadje tussende vijver en de wei lopen, ontwaren werAntGroen - 26al dadelijk de Slanke sleutelbloem, metde bleekgele kroonbladen. Rudy vestigtonze aandacht op het mechanisme van dekruisbestuiving te bevorderen: in de enebloem steekt de stamper ver uit boven demeeldraden, in de andere zit de stempeldiep weggedoken in de bloembuis, terwijlde meeldraden reiken tot aan de rand.Hetzelfde paadje tussen vijver en weilandheeft nog meer moois te bieden: de dichterozige trossen van het Groot hoefblad, dediepgele sterretjes van het Speenkruid, hettypische blad van de (nog niet bloeiende)gevlekte Aronskelk. In de berm werd hetdonkerpaarse Maarts viooltje opgemerkt.Intussen zijn we in de bosdreef beland.Onder de kruinen van de hoge bomen, dienog licht doorlaten, strekken zich wittetapijten van Bosanemonen uit. In de weligebermen ontspruit het kleine, tengereMuskuskruid. Ook hier leren we, dankzij onze gedreven natuurgids, weer ietswaar we uit onszelf nooit eerder op gelethadden: namelijk dat alleen het bovenstebloempje van het kubusje vierdelig is; deandere zijn vijfdelig. Op een onopvallendplekje krijgen we ook de aangekondigdezeldzaamheid te zien: enkele plantjesvan de Eenbes. Al even zeldzaam is deGulden boterbloem, met de handdeligestengelbladen met lijnvormige stippen.Terwijl de botanisten zich buigen over deplanten, loopt Luc Van Schoor met eengroepje wat verder vooraan. Mijn zijn“spechtendoos” (CD-speler met luidspreker)tracht hij de spechten te lokkenmet allerlei spechtengeluiden, roepen enroffels. Intussen zijn wee in het drogereen soortenarmere Eiken – Berkenbos gekomen.Hier treffen we de plantjes aanvan het Dalkruid, Lelietje-van-dalen enSalomonszegel. Ook is er een plekje metWitte klaverzuring.Bij de Driepikkelhoeve (1777) steken wede Vaarstraat over, en nu mag Luc onsbinnenleiden in het Muizenbos. Dit bos,eigendom van het Vlaams Gewest, is omzo te zeggen een maagdelijk gebied. Het iseen oud bos, zeer vochtig, op een substraatvan kalk. Er zijn geen wandelpaden,enkel brandgangen. Het bis is nietpubliek toegankelijk. De natuurprachtis hier overweldigend. Nauwelijks zijnwe op het terrein doorgedrongen, of westaan plots voor een dreef, die volledigis overdekt met de Slanke sleutelbloem.Wat een onbeschrijflijk mooi vergezicht!Een slagboom aan beide uiteindenbetekent ook voor de meest ferventenatuurliefhebber: niet betreden! Een paarstapjes mochten we wel: iemand met eenscherpe blik had langs de gracht een Grotekeverorchis opgemerkt, nog pril en in deknop. Wat er verder te bewonderen vielin het nog ijle , teergroene bos: de blauwebloemen van de Maagdenpalm tussen deBosanemonen, de Aalbes, Penningkruid,Gele dovenetel (de laatste tweee nogniet in bloei). Terwijl onze ogen geboeidwerden door de botanische rijkdom,blijven onze oren aandachtig luisterennaar de vogelgeluiden. Af en toe schalt delach van de Groene specht door het bos.De Boomklever lijkt, meer dan de diversespechten, te reageren op het CD-tje vanLuc. We horen – voor het eerst dit jaar? - een Zwartkop. Verder laten de gewonezangers zich horen: Merel, Roodborst,Tjiftjaf, Pimpelmees, Wiinterkoning enz.In de lucht verschijnt af en toe een Buizerd,eenmaal een Sperwer. Het uitzonderlijkprivilege om dit verborgen paradijs temogen bezoeken danken we aan Luc,die in het Muizenbos veel onderzoekheeft verricht. De ochtend werd heelgezellig besloten bij heet Boshuisje, waarde plaatselijke afdeling Natuurpunt eenopendeurdag hield met pannenkoeken,dranken en natuurdocumentatie.Het Broek in Blaasveld,ma 13/04/2009Gids: Rudy VansevenantLeiding: Hilde VangrunderbeekVerslag: André De MulPaasmaandag, wat doe je dan? Rustig aan.Een wandeling in het Broek is ideaal vooreen voormiddaguitstap.Het is niet te ver en het was trouwensal lang geleden. Een aardige opkomst,ondanks de mist en het vroege uur.Rudy geeft eerst een woordje uitleg overhet Broek: Aanvankelijk turfwingebied,later aangeplant met Canada’s voor deUnion Allumière. Toen de “stekskesfabriek”ermee ophield, werd het gebiedopgekocht door het Vlaams Gewest enverkreeg het de status van natuurgebied.We gaan op pad. Op de eerste plas zienwe Slob-, Krak- en Kuifeend, Zomertalingen Fuut. Een Boerenzwaluw vliegtover. In en rond het water groeit weligMoerasspirea, Moerasvergeet-mij-nietje,Grote waterweegbree, Watermunt, verschillendesoorten Zegge, Slangenwortel,Gele plomp, Kleef- en Fluitenkruid,Wolfspoot, Veenwortel, te veel om op tenoemen. Ook vermeldenswaard is Kleineveldkers, Pinksterbloem en Hop. Inmiddelsis de mist opgetrokken en de zon erdoorgekomen. ’t Is lente.De vogels zijn volop bezig hun territoriumaf te bakenen. We horen Winterkoning,Roodborst en Zwartkop, Boomklever,maar zien ze niet. De Cetti’s zanger moethier ook zitten. Even later horen we hemschetteren. Ongelooflijk hoeveel decibelsdie produceert.De Canada’s ruimen stilaan plaats voorandere vegetatie, maar de overblijvende

Verslagenlaat men staan, vol met Tondelzwammen.We hopen ook spechten te zien. Luc haaltzijn CD boven. Een Kleine bonte spechtkomt er op af. Eerst ver, maar dan komthij dichtbij tegen een boom plakken enkunnen we zijn gespikkelde rug goed zien.Zangvogels zijn meestal moeilijk te zien,maar als je de zang kan lokaliseren, en metwat geduld, lukt het wel.We zien Zwartkop hoog in een boom, enverder vliegen zelfs twee Tjiftjaffen aanonze neus voorbij.Onder onze neus treffen we Waterviolier,Dagkoekoeksbloem en Bosviooltje.Rudy dolt wat met een Bruine kikker,maar hij mag terug de natuur in.Op domein Hazewinkel is een regattagepland. We moeten een alternatief stukjenemen.Luc hoort een Zwarte roodstaart. Meestalzit die op een dak, maar nu niet. Tant pis.Wel een Grote bonte specht die overvliegt.We komen aan de rand van het Broek.De weg is omzoomd met schermen ompadden door de overzettunnels te loodsen.We komen terug in het Broek en wandelennu langs hooiweiden. Ssst. Zit hier geenBlauwborst? Na wat gespeur, zien we hemin het riet. Als hij zijn kopje draait, is zijnborstje mooi te zien. Prachtig. We moetenvoortmaken. Een Oranjetipje vergezeltons. Luc haalt zijn CD nogmaals boven.Deze keer laat een Groene specht zichverleiden. We zien hem mooi vliegenover een plas. We zien ook nog Dalkruid,Krabbescheer en Moeraszegge, en verderoveral paaseieren. Die zijn niet voor ons,maar kom, we zijn al verwend geweestvandaag. De Gevlekte dovenetel komtnormaliter alleen in Limburg voor, maarook hier. Eigenaardig.We laten dit raadsel voor wat het is ensluiten af met een terras. Bedankt Rudyen Hilde, voor deze mooie uitstap.Natuurwandeling in deLaak- en Netevallei,zo 19/04/2009 - 19 dlnmGids: Herman BerghmansLeiding: Luc Van SchoorVerslag: Tuur WuytsVandaag nieuwe gebieden op hetprogramma.Het eerste is De Roost: een vochtig terreinmet voormalige visvijvers en broekbosgelegen langs de Laak. We spitsen onzeoren en speuren het groene loof en dehemel boven ons af. Ik noteer: Gote lijster,Goudhaan, Winterkoning, Aalscholver,Zwartkop, Zanglijster, Staartmees, Krakeend,kortom de te verwachte vogels.We stappen verder en komen aan de Laak,een beek met opmerkelijk rosbruin watervermits de bedding door lagen ijzerzandsteenvloeit. Ernaast ligt een broekbos metkwelzones en met hier en daar restantenvan vroegere turfwinning. Matkop, Vinken Boomklever laten hun typische geluidenhoren. Hier groeit ook Dotterbloemen Muskuskruid. Iets verder ineen moerassig stuk zit Sprinkhaanzanger.Volgend gebied : Varendonk, een typischeikenbos. Hoor, hier zingt de Tuinfluiter.Herman toont een nest van de Havik. EenOranjetip fladdert voorbij. We komen aande samenvloeiing van Kleine- en GroteLaak. Hier begint een groot weidegebied.Het is hier heerlijk rustig! De zon warmtons op en in de lucht Boerenzwaluw enzeer hoog cirkelen 5 Buizerds op thermiek– mooi ! Aan de rand van een akkervinden we (Kleine ?) leeuwenklauw, eentypisch akkerkruid.Volgende bestemming Trichelbroek. Deomgeving is hier zéér drassig en de laarzenbewijzen hier hun nut. Er staat een stevigevogelobservatiehut bij de uitgestrekte plas.De Blauwe reiger heeft hier eenbroedkolonie met een 50-tal nesten. Hetis dan ook een op- en aanvliegen. Opde plas Kuifeend. Horen we daar niet deDodaars? Verder Fuut en Aalscholver.De voormiddag zit er weeral op en . . . wekwamen geen mens tegen.We eten in een landelijke herbergop het terras en trekken dan naar hetZammelsbroek in Geel. We stappen langsde Netedijk om even verder het gebied inte duiken (bij wijze van spreken). Tjiftjaf,Torenvalk, Fitis en Grasmus zijn tehoren. We genieten van de spectaculairebaltsvlucht van de Buizerd!De achterhoede van de groep hoortBlauwborst. Verder zit er Graspieper enRietgors. We verlaten de vallei en komenaan de Calvarieberg en tenslotte aan eenkapel met ernaast een indrukwekkendeLinde. Even zien we een Boomvalkvliegen. Het einde van deze schitterendedagtocht is aangebroken. Luc Van Schoornoteerde 59 vogelsoorten. De gids wordtgetrakteerd op een doos Antwerpsehandjes. Nog even verpozen op eenterrasje en dan huiswaarts.Herman en Luc, het was een boeiendetocht op en uitgelezen dag!Voorjaarsflora in de Lessevalleizo 26/04/2009 - 32 dlnmGids en leiding: Hugo WaeterschootVerslag: Hugo WaeterschootMet een niet te grote groep en zonderTuur vertrokken we naar de kalkstreekter hoogte van Houyet voor de start vaneen stevige wandeling langsheen de Lesse.Het was een beetje gissen naar de standvan de voorjaarsflora gegeven de langekoude winter die echter gecompenseerdwerd door de warme en vooral ergzonnige maand april. In tegenstellingtot wat de titel laat vermoeden, moester helemaal niet gezocht worden naarvoorjaarsflora, ze stond immers uitbundigin bloei. De klassiekers op deze tochtwaren zeer zeker van de partij zoals mooieroos-paarse kleur van de Judaspenning ende grote oppervlakten wit gekleurd doorhet Daslook. Opvallend was wel dat weheel wat Gele Bosanemonen, Eenbes enGrote schubwortel konder waarnemen,blijkbaar waren de groeiomstandighedendit jaar optimaal voor hen. Na een kleineploeterpartij langsheen een modderigpadje en een kort bezoekje van de GroteGele Kwikstaart, konden we halfwegde picknick verorberen, deed dat deugt! Meteen werden we hier vergast opeen aantal mooie exemplaren van deMannetjesorchis die groots zijn prachttentoonstelde (die heeft immers zijnnaam niet gestolen). Paarbladig enVerspreidbladig Goudveil kon op veleplaatsen bewonderd worden broederlijknaast elkander. Tegen het einde van dewandeling wanneer de stappers al stalroken (lees : bier in het plaatselijk café)was de Bolletjeskers en de Spaansezuring van de partij. deze twee plantenkomen in beperkte mate voor in dezevallei en zijn toch wel erg uitzonderlijk.De eerste lentestralen lieten zich pas inde namiddag zien deze dag en werdenmeteen opgevrolijkt door het gezoem vande Wolbijtjes en de Orangetipjes die indeze periode erg belangrijk zijn voor debevruchting van de voorjaarsbloeiers. Wezouden bijna de helft van deze rAntGroennodig hebben om een verdere opsommingvan al het moois wat we vandaag gezienhebben te beschrijven .... zorg er dus betervoor dat je er volgende keer ook bij bent.Echt een niet te missen tocht, voor delandschappen en prachtige vergezichtenalleen zou ik het al meteen onmiddellijkterugdoen.Fort van Steendorp enrAntGroen - 27

ActiviteitenkalenderMeer gedetailleerde informatie over de activiteiten vind je in de rubriek Agenda op pagina 4.Activiteiten waar je op voorhand moet voor inschrijven zijn *vet gemarkeerd.5 juli: pinteling ing en wandeling ng Fort 7 (1/2 dag)12 juli: OlensBroek (1/2 dag)*19 juli: fietstocht door de zak vanZuid Beveland2 augustus: us: steltloperstocht tloperstocht Zeeland*8 augustus: usfietsend enlangs Doel en Saeftinghe9 augustus: us: Rivierenhof enhoteDeurne16 augustus: u s:Klein-Zwitserland22 augustus: usKalmthoutse Heide29 augustus: u s: vleermuizenavonde enavond30 augustus: ustus: steltlopers lopein onze provincieie*6september: er: Hoge Venen12 september: e op zoek naarar waadvogels20 september: erspinnennen27 september: ervogeltrek aan de Vlaamse amseOostkust3 oktober:open werkdag op Fort7*9-11 1 oktober: hertenbronstweekendronstweend18 oktober: oberNoordelijk oreiland te Wintam25oktober: oberherfstwandelingelinrAntGroen - 28