Pasarkrant 2011 - Stichting Tong Tong

100 jaar Tjalie Robinsonop het Tong Tong FestivalHonderd jaar geleden werd Tjalie Robinsongeboren. Daarom besteedt het Tong TongFestival dit jaar (wederom) extra aandachtaan hem. De nadruk ligt dit jaar op debetekenis die zijn werk vandaag de dag nogvoor lezers heeft, Indisch en niet-Indisch. Erzal aandacht zijn voor het vernieuwendeperspectief dat Robinson op literatuur had– in bepaalde opzichten een voorbode vande latere cultuurkritiek van Edward Said.Maar ook zijn radicaal andere standpuntten opzichte van het Indo-zijn komt aanbod: zijn nadruk dat het onhaalbaar en nietnodig was om te proberen iets te zijn wat jeniet bent, en zijn oproep aan IndischeNederlanders om uit hun eigen ‘koloniale’bagage aan de Nederlandse samenlevingbij te dragen, ook al vroeg de samenlevingdaar niet om.PROGRAMMA 100 JAAR TJALIE– Reggie Baaij interviewt prof. dr. WimWillems over Kind van Batavia en Land vangesloten deuren, twee nieuwe bundels metverhalen van Tjalie. Willems is debiograaf van Tjalie Robinson. wo 25 mei12.30 uur, bibit-theater.– Prof. dr. Bert Paasman geeft een lezingover het tijdschrift Gerilja, de voorlopervan het blad Tong-Tong. Tjalie schreef dit“maandblad voor zelfbehoud”, datslechts tweemaal verscheen, helemaalzelf vol. Zijn ideeën tonen pararellen metdie van Edward Said, twee decennia laterin Orientalism. za 28 mei, 13.30 uur,bibit-theater.– ‘Herinnering is niet hetzelfde alsnostalgie’ is een talkshow onder leidingvan prof. dr. Pamela Pattynama metschrijvers Helga Ruebsamen, MarionBloem en Ernst Jansz. Tjalie spoordeiedereen aan om zijn herinneringen uitIndië vast te leggen. Hij beschouwde“Het heeft niets te makenmet anti-Nederlands ofpro-Indonesië ofheimwee-achtig zijn.Het is doodgewoonzelfrespect. En dat kaneen mens hebben, al staathij één tegen duizend.”Tjalie Robinson over herinneringenaan IndiëCover van Gerilja, devoorloper van Tong-Tongherinnering als een bron van kennis,niet te verwarren met nostalgie.Pattynama praat met haar gasten overde betekenis van ‘herinnering’ en inhoeverre zij het eens of oneens zijn metTjalie. za 28 mei, 17.00 uur, bintangtheater.– In de talkshow ‘Mahieu/Robinson voorde toekomst’ praten schrijver AlfredBirney, Moesson-hoofdredacteurMarjolein van Asdonck, en publicist EdySeriese o.l.v. Sylvia Dornseiffer over de‘houdbaarheid’ van het werk van TjalieRobinson & Vincent Mahieu. za 4 juni,15.30 uur, bibit-theater.WIE WAS TJALIE ROBINSON?Tjalie Robinson (Nijmegen, 10 januari1911 – Den Haag, 22 april 1974) is hetpseudoniem van Jan Johannes TheodorusBoon. Een ander pseudoniem is VincentMahieu. Tjalie Robinson was een journalist,schrijver en activist. Zijn vader was eenNederlandse KNIL-militair, Cornelis Boon,en zijn moeder een Indische vrouw vanBrits-Javaanse afkomst, Fela Robinson; zijleerden elkaar op Java kennen. Hun oudstezoon Jan werd geboren tijdens eenNederlands verlof. Jan Boon begon alsonderwijzer op Java. Sinds 1936 was hijsportredacteur bij het Bataviaasch Nieuwsblad.Tijdens de oorlog in Nederlands-Indië(1942–1945) werd hij in Japanse krijgsgevangenschapredacteur van de kampkranten sloot hij vriendschap met mede-geïnterneerdenRob Nieuwenhuys en Leo Vroman.Na de oorlog werkte hij weer als journalistin Indonesië. Hij begon onder meer aan deserie die hem beroemd zou maken:‘Piekerans van een straatslijper’ in dagbladDe Nieuwsgier. Ook schreef hij bijdragenvoor het interculturele tijdschrift Oriëntatie,waarin Indonesiërs en Nederlanderssamenwerkten. Het blad was een initiatiefvan E. du Perron en werd geleid door RobNieuwenhuys. Maar in het nieuwe Indonesiëwas steeds minder ruimte voor eenNederlandse schrijver. In 1954 repatrieerdeTjalie Robinson met zijn gezin naarNederland.In Nederland werkte hij kort als onderwijzer,maar vooral weer als schrijver enjournalist. In De Vrije Pers, een krant inSurabaya, verschenen zijn ‘Piekerans’ overhet leven in Nederland. Ook schreef hij o.a.voor Het Parool en Elsevier. In 1956 verscheenzijn verhalenbundel Tjies (onder zijnpseudoniem Vincent Mahieu) – in 1959bekroond met de Prozaprijs van degemeente Amsterdam –, in 1960 gevolgddoor Tjoek. Tjalie Robinson’s doelstellingwas het herinneren en het behoud van deIndische cultuur: “Te ijveren voor levendemonumenten van een onsterfelijk verleden”.Hij liet vooral van zich horen in zijnIndisch tijdschrift Tong-Tong, maar daarnaastnam hij tal van andere cultureleinitiatieven, waaronder de Haagse PasarMalam Tong Tong in 1959, later PasarMalam Besar genoemd en nu Tong TongFair. In 2008 verscheen de biografie TjalieRobinson, biografie van een Indo-schrijver vanWim Willems.100 JAAR TJALIE OP HETTONG TONG FESTIVALCuk & CisScène uit Cuk & CisEen prachtig cadeau voor Tjalie isde muzikale toneelvoorstellingvan de Indonesische groep Behindthe Actors uit Bandung. Zijhebben een bewerking gemaaktvan twee verhalen uit zijn literairebundels Tjies en Tjoek.Theatergroep Behind the Actors maakte in2009 – toen onder de naam Dewi Asri STSIBandung – de theatervoorstelling Cuk & Cisnaar de boeken Tjoek en Tjies van de auteurVincent Mahieu alias Jan Boon/TjalieRobinson (lees hiernaast ‘Wie was Tjalie’).Cuk & Cis werd dat jaar opgevoerd in hetErasmus Huis in Jakarta, en op podia inenkele andere Indonesische steden. Devoorstelling werd goed ontvangen, vertelderegisseur Asep Budiman (Bandung, 1972) aanIndisch Anders, de boekenkrant bij het TongTong Festival. Cuk & Cis is een muziektheatervoorstellingmet toneel, wayang golek(driedimensionaal poppenspel), wayang kulit(schimmenspel), videoprojectie en krontjongmuziek.OVER TJOEK EN TJIESTjoek en Tjies (Indonesische spelling: Cuk enCis), de titels van de twee verhalenbundels dietijdens het leven van Vincent Mahieu zijngepubliceerd, zijn jagerstermen. ‘Tjoek’ ishet lange titelverhaal uit de tweede bundel;het is ook de bijnaam van een van dehoofdfiguren, een Indisch meisje. Uit Tjies ishet verhaal ‘Didi’ gekozen, met een gelijknamigevrouwelijke hoofdpersoon die veel vanTjoek weg heeft. Didi en Tjoek zijn stoere,zelfstandige vrouwen, die bij leven goedstandhouden tussen jongens en mannen,maar het uiteindelijk lijken af te leggen tegenHet Leven. Naast Tjoek staat in het verhaal enin het stuk het Indische jongetje Man. Zeleven in een grensgebied, buiten de ‘nettemaatschappij’. Leven ze in een droomwereld,een onbestaanbare ideaalwereld?‘De droomwereld’, zo wordt in het stukgesteld, is beter dan het echte leven. Dejacht, zo prominent in met name ‘Tjoek’,wordt in het stuk associatief verbonden metde vrijheidsstrijd van Indonesië, met oorlog;en men stelt de vraag of jagen vergeleken kanworden met moorden. De dood van beidevrouwen werd in een toneelrecensie in deIndonesische krant Sinar Harapan beschrevenals “tragisch esthetisch”.Multimediaal theaterstukDe regie van het multimediale theaterstuk is inhanden van Asep Budiman. Hij baseerde zich op deIndonesische vertalingen van H.B. Jassin. Devoorstelling die circa 60 minuten duurt, is viermaal te zien in het Bintang-Theater. Een kortegesproken samenvatting gaat aan elke voorstellingvooraf. Behind The Actors geeft workshops dans inde ‘Den Haag Danst! Dome’ en workshops wayanggolek in de Bengkel. 2 t/m 5 juniHIVOSDe voorstelling Cuk & Cis is mogelijk dankzijeen subsidie van Hivos, een Nederlandseontwikkelingsorganisatie die zich inzet voorarmoedebestrijding én voor maatschappijopbouwin ontwikkelingslanden. Hivos is zeeractief in Indonesië. Een van de meestambitieuze projecten organiseert Hivos ophet eiland Sumba ten oosten van Lombok. Opdit middelgrote eiland met 600.000 inwonersstimuleert Hivos duurzaam energiegebruik.Dit gebeurt o.a. door de bouw van microwaterkrachtcentralesen installaties voorbiogas en windenergie. Hivos hoopt datSumba een voorbeeldfunctie zal vervullenvoor andere eilanden.Hivos sponsort ook culturele projecten. Hivosvindt dat kunst en cultuur een essentiële rolspelen bij de opbouw van democratische enpluriforme samenlevingen. Oftewel: cultuurals motor van kritisch bewustzijn. Meerinformatie? Zie www.hivos.nl.6 FESTIVALNIEUWS 53 e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011FESTIVALNIEUWS 7