2012-11 opmaak LC - Lither Courant

Over bastaarden, boedels en nalatenschappen
BHIC zet 11.000 akten uit de archieven van de
Raad en Rentmeester-Generaal der Domeinen
en de Leen- en Tolkamer online
“Mijn heer soe datelijck als ick snachts van mijn heer
schrijvens hadde ontfangen ben ick smorgens vroech naer
Lieshout gegaen – daer komende hebbe bevonden de peerden
van den abt ingespannen te sijn, gelijck hij oijck datelijck is
vertrocken naer Postel alwaer hij eenige dagen sal blijven soe
men verstont…” dat schreef Jan Diricx van Duijnhoven,
onderrentmeester van de domeinen, op 26 juni 1650 aan
zijn “heeren dienstwilligen dienaer” de Rentmeester-
Generaal. Het is slechts één akte van de maar liefst 11.000
akten die het Brabants Historisch Informatie Centrum
(BHIC) in 's-Hertogenbosch vandaag online heeft gezet. De
akten zijn afkomstig uit het archief van de Raad en
Rentmeester-Generaal der Domeinen en de Leen- en
e e
Tolkamer en dateren uit de 17 en 18 eeuw. Inmiddels is de
index 'Notaris-, schepen- en andere akten' van het BHIC
gevuld met meer dan 100.000 akten.
De archieven van de rentmeester-generaal en van de Leen- en
Tolkamer bevatten vanwege hun adviesfunctie veel afschriften
van stukken van zowel de Staten-Generaal als de Raad van
State over allerlei zaken betreffende dorpen in de Meierij. Dat
was voor onderzoeker Henk Beijers aanleiding alle akten te
onderzoeken en indiceren.
De onderwerpen die hierin aan de orde komen, zijn heel divers:
geschillen over domeinzaken (zoals jacht, tollen, houtschatten,
molens), verzoeken van dorpsbesturen om geld te mogen lenen
of extra belastingen te mogen heffen, maar bijvoorbeeld ook
kwesties over uithangborden, pothuizen, hoefstallen, stoepen,
kelderingangen, het schouwen van (water)wegen, grenzen
tussen plaatsen of gemeenschappelijke gronden, pegels
(peilschalen) bij watermolens.
Een brede variëteit dus, waardoor je achter informatie kunt
komen over onder andere bastaarden, boedels, nalatenschappen
en andere genealogisch interessante feiten; over
dorpsreglementen; huis- en perceelsnamen; ontginningen en
andere landschappelijke ontwikkelingen; militaire zaken en
onderwijs. Om maar een paar dingen te noemen.
Oerwoud van stukken
Om een weg te vinden in dit oerwoud van stukken heeft Henk
Beijers [www.henkbeijersarchiefcollectie.nl] een index
gemaakt op een groot aantal van deze akten: 7.372 akten van de
Raad en Rentmeester-Generaal der Domeinen en 3.783 akten
van de Leen- en Tolkamer zijn kort beschreven. Bij elkaar dus
een bestand van 11.155 akten, die nu zijn toegevoegd aan de
algemene index op de website van het BHIC, 'notaris-, schepen-
en andere akten'. Dankzij zijn jarenlange onderzoek zijn deze
interessante historische en genealogische bronnen nu voor
iedereen vrij toegankelijk geworden. Het BHIC is Henk Beijers
dan ook zeer erkentelijk dat hij zijn gegevens via de website van
het BHIC wil delen.
21
Stukje historie
Na 1648 oefenden de Staten-Generaal de soevereiniteit uit over
de Meierij van 's-Hertogenbosch. De vroegere hertogelijke
domeinen vielen toe aan de Staten-Generaal en die benoemden
een rentmeester-generaal voor het beheer daarvan. Deze hield
daarnaast algemeen toezicht op de dorpsbesturen, vooral op de
financiën.
De Staten-Generaal, met als
uitvoerend orgaan de Raad van
State, bestuurden “Staats-
Brabant”. Zij vroegen steeds
vaker de rentmeester-generaal of
de Leen- en Tolkamer (waarvan
de rentmeester-generaal voorzitter
was) om advies en stuurden
hun de ingekomen verzoekschriften
van financiële aard op
om advies. Dat was ook eigenlijk
wel logisch, omdat zowel de
rentmeester-generaal als de Leen- en Tolkamer goed op de
hoogte waren van de plaatselijke toestanden.
Informatie
Genealogen en andere belangstellenden kunnen deze index
vanaf nu doorzoeken via: www.bhic.nl/akten. Zij kunnen dan
rechts in het scherm klikken op 'Domeinen' en 'Leen- en
Tolkamer'. Eventuele vragen of opmerkingen kunnen zij
rechtstreeks bij de akte (via het envelopje rechtsboven in het
scherm) aan het BHIC stellen.