OEK 97

‘De stad is voor mensen, niet voor blik’
Walther Schoonenberg, bureausecretaris van de Vereniging
Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB), ziet
duidelijke parallellen met de Fietsersbond. Beide werden
veertig jaar geleden opgericht, bemannen een klein bureau
van 1,5 FTE, en beide zijn actief in Amsterdam. ‘Wij zijn nog
niet klaar!’ Tijd dus om eens langs te gaan.
© LvdB / Het Parool
Op 6 maart 1975 werd de VVAB opgericht,
het feestje werd op 27 oktober
gevierd in de Zuiderkerk. Schoonenberg
(Amsterdam, 1957) vindt het
alles behalve een toeval dat beide organisaties
even oud zijn. ‘In de jaren
’60 ontstond een beweging tegen het
gemeentelijk beleid, dat was gericht
op “cityvorming” – louter op het belang
van het zakenleven in het centrum
van Amsterdam en helemaal
niet op de bewoners. In het daaropvolgend
decennium werd het draagvlak
hiervoor groter en schoten organisaties
als ze onzen uit de grond.’
Deze bewustwording, deze beweging
was geenszins alleen aan Amsterdam
voorbehouden; landelijk waren al
eerder maatschappelijke groeperingen
ontstaan: de Waddenvereniging
(1965), Milieudefensie (1971) en de
Kleine Aarde (1972).
Schoonenbergs woonkamer straalt
Amsterdamse geschiedenis uit, datzelfde
geldt voor
de imposante boekenkast.
Voor de
zekerheid neemt hij
Richter Roegholts
standaardwerk Amsterdam
na 1900 ter
hand om te kijken of
deze ook aan de oprichting
van de Fietsersbond,
of ENFB,
aandacht heeft geschonken,
maar dat
blijkt niet het geval.
‘Een omissie’, meent
Schoonenberg.
Cityvorming
In het modernistische
idee – het
modernisme was al
foto Wim Ruigrok
voor de oorlog ontstaan als internationale
beweging – van “cityvorming”
was de binnenstad niet geschikt om in
te wonen. De oorlog had er ook nog
eens heel veel schade toegebracht; een
kwart van de bebouwing in de Jordaan
was weggeslagen en de Nieuwmarktbuurt
had ook geleden onder
het oorlogsgeweld, waar de grote
leegstand van gedeporteerde Joodse
bewoners nog eens bovenop kwam.
In een uitwerking van het Algemeen
Uitbreidingsplan (AUP) van Van Eesterens
uit de jaren ’30 was het centrum
van Amsterdam aangeduid als
zakencentrum. Het adagium luidde
dat wonen en werken gescheiden
moesten zijn; de binnenstad de werkplaats
en aan de randen zou moeten
worden gewoond. Dat was zeker niet
uniek voor Amsterdam of Nederland,
de internationale beweging omarmde
ook de Engelse Tuinstadbeweging en
kende ook voorbeelden in Frankrijk
Lees verder op pag. 18
OEK 97 - oktober 2015 17