Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
EXTRA VEEL<br />
REIZEN<br />
people . travel . fashion . design . culture<br />
Het<br />
beloofde<br />
land<br />
met 24kitchenchef<br />
hugo kennis<br />
naar israël<br />
Toekomst<br />
van de<br />
luchtvaart<br />
wat gaan<br />
we toch doen<br />
aan al die co 2 ?<br />
0 1 8 0 1<br />
0 1 8 0 1<br />
8 7 1 0 9 6 6 3 6 2 2 0 4<br />
8 7 1 0 9 6 6 3 6 2 2 0 4<br />
feb | mrt 2018 . # 87<br />
winq.nl . winq.be<br />
¤ 6,95<br />
MET WINFRIED BAIJENS OP REIS<br />
hongkong is een<br />
kapitalistische krachtpatser<br />
BP
Volvo XC60 vanaf € 59.995 (consumentenadviesprijs) of € 58.915 (fiscale waarde). Lease vanaf € 729 p.m., excl. btw en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 15.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020-65 873 10
Dat ene moment<br />
Dat er écht toe doet<br />
Draait veiligheid om techniek of innovatie? Zoals de veiligheidsgordel,<br />
die we in 1953 hebben uitgevonden en die je vandaag de dag in elke auto<br />
terugvindt. Of ons achterwaarts gerichte kinderzitje uit ’72. En onze eerste<br />
auto met automatische remtechnologie in 2008. Het klopt dat innovatie<br />
en techniek ons beiden veel hebben gebracht. Toch zijn ze nooit een doel<br />
op zich. Ons uitgangspunt is altijd de mens. Want als je mensen centraal<br />
stelt gaat je verantwoordelijkheid veel verder dan het moment waarop<br />
een ongeluk dreigt te gebeuren. Het gaat om díe momenten waarop het<br />
ongeluk voorkomen wordt. Daarom bouwen we auto’s voor mensen.<br />
Mensen die geven om mensen.<br />
DE NIEUWE VOLVO XC60<br />
MADE BY SWEDEN<br />
ONTDEK 90 JAAR INNOVATIE<br />
VOLVOCARS.NL/90JAAR<br />
(kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg voor meer informatie de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl. Gem. verbruik: 2,1 – 7,8 l/100 km (47,6 – 12,8 km/l), gem. CO 2<br />
-uitstoot resp. 49 - 177 g/km.
voorwoord. edwin reinerie<br />
Blame it on<br />
the panda<br />
wie het milieu wil sparen, stapt<br />
niet meer in een vliegtuig. wat<br />
een verschrikkelijk dilemma.<br />
Wij vervuilen gewoon te veel. Uitstoot van onder andere<br />
auto’s, zware industrie en luchtvaart. Wat maakt één zo’n<br />
vlucht nou uit, zou je denken? Uit onderzoek blijkt dat<br />
een retourtje Bangkok met je vriend evenveel schadelijke<br />
uitstoot oplevert als een gemiddeld gezin een jaar<br />
lang aan de vervuiling van de atmosfeer bijdraagt. Maar<br />
is bijvoorbeeld de uitstoot van de energiecentrale, die<br />
dat gezin van warmte voorziet, wel meegerekend? Het<br />
is een schimmige discussie. De luchtvaartindustrie zou<br />
voor 2 procent bijdragen aan de vervuiling van de atmosfeer.<br />
Dat lijkt misschien niet veel, maar omdat verwacht<br />
wordt dat er veel meer vliegtuigen bij gaan komen in<br />
de komende decennia, zijn airlines nu wel het mikpunt<br />
van discussie. Bijna iedere vliegtuigmaatschappij heeft<br />
compensatieprogramma’s in het leven geroepen: bijvoorbeeld<br />
een boom planten wanneer je een vliegticket<br />
koopt. Het is niet genoeg. Lees vanaf pagina 064 wat<br />
easyJet doet om uitstoot tegen te gaan. En wanneer we<br />
elektrisch gaan vliegen.<br />
O<br />
nze aarde gaat eraan. Daar zijn alle wetenschappers<br />
het over eens, met uitzondering<br />
van Donald Trump – hij is zelfbenoemd genius<br />
en daarmee verheven boven de wetenschap. Dat ons<br />
klimaat ons zo in de steek laat, is grotendeels de schuld<br />
van babypanda’s: die eten veel te veel bamboe waardoor<br />
daar een tekort aan ontstaan is. Dat heeft een negatief<br />
effect op de CO 2 in de atmosfeer. Zonder panda’s zou er<br />
geen klimaatprobleem zijn.<br />
H<br />
et is een duivels dilemma: iedereen wil zijn<br />
beste beentje voorzetten om het milieu te<br />
sparen. Maar niemand wil minder vliegen of<br />
dat heerlijke kopje plastic soup afslaan. Toch is er een<br />
manier om een groot verschil te maken: neem geen<br />
kind. Want de milieubesparing die jij in je hele leven kunt<br />
doen, weegt nooit op tegen de troep die jouw kind ná jou<br />
weer zal maken. Het is dé beste repliek op provinciale<br />
moeders met een eigen mening.<br />
De alinea hierboven is fake news. Het is de mens die<br />
schuldig is aan de teloorgang van onze planeet. Bummer!<br />
edwin reinerie<br />
hoofdredacteur<br />
tekst: edwin reinerie<br />
006 |
www.florisvanbommel.com<br />
Floris van Bommel<br />
9th generation shoemaker<br />
since 1734
inhoud<br />
044<br />
winqnl<br />
winq.nl<br />
winq.nl<br />
068<br />
106<br />
090<br />
030<br />
124<br />
people<br />
travel<br />
EXTRA VEEL<br />
REIZEN<br />
fashion+design<br />
culture<br />
010 <strong>Winq</strong> loves…<br />
017 up & coming<br />
018 fyi<br />
022 word abonnee<br />
en ontvang een<br />
skin care set van<br />
Dermalogica<br />
024 cheers voor<br />
<strong>Winq</strong>.nl<br />
026 twee steden, één<br />
onvergetelijke<br />
reis<br />
154 eten & drinken<br />
158 hotspots<br />
160 are you sure<br />
you’re straight?<br />
162 colofon<br />
030 Justin Trudeau<br />
039 happy couple<br />
040 love: exciting<br />
and new<br />
044 Hongkong,<br />
kapitalistische<br />
krachtpatser<br />
057 column<br />
Johan Goossens<br />
059 column<br />
Boris Dittrich<br />
060 fyi reizen<br />
062 is er toekomst<br />
voor de<br />
luchtvaart?<br />
064 vliegen zonder<br />
vieze uitstoot<br />
068 land van melk<br />
en honing<br />
080 waar eet <strong>Winq</strong>?<br />
082 premium<br />
economy<br />
084 7x uitzonderlijk<br />
overnachten<br />
089 vijf vragen aan<br />
Jelmer de Boer<br />
090 wild side story<br />
103 vijf vragen aan<br />
Tosca Niterink &<br />
Anita Janssen<br />
104 verkorte<br />
hand leiding:<br />
internationaal<br />
communiceren<br />
106 dwars door<br />
Canada<br />
120 fyi design<br />
122 grooming<br />
124 binnenkijken<br />
134 wheels<br />
138 series<br />
140 film & on demand<br />
142 muziek<br />
144 boeken<br />
146 theater<br />
148 expo<br />
151 vijf vragen aan<br />
Alex Klaasen<br />
153 vijf vragen aan<br />
Freek Bartels &<br />
Stanley Burleson<br />
008 |
Your skin care(s)<br />
Naast de befaamde bindweefselmassage en de<br />
hoogwaardige producten van Nederlandse bodem,<br />
geeft de hannah huidcoach uitvoerig voorlichting over<br />
de dagelijkse verzorging van de huid voor blijvende<br />
verbetering. Bezoek een huidcoach voor een uitgebreide<br />
huidmeting. Je krijgt advies dat afgestemd is op jouw<br />
wensen en die van je huid.<br />
Nooit meer glimmen op een selfie? Probeer dan de<br />
Brilliant Touch, dat zorgt voor een direct soft focus-effect.<br />
Hierdoor krijgt de huid onmiddellijk een gave, opvallend<br />
heldere én mooie egale uitstraling. Geef je huid een kans<br />
met hannah, wat staat voor zichtbare huidverbetering.<br />
EXCLUSIEF<br />
VERKRIJGBAAR<br />
BIJ DE HANNAH<br />
vind hannah huidcoach op:<br />
download de app:<br />
lid van: partner van: meer informatie:<br />
www.hannah.nl<br />
‘Hannah’ ‘Huidcoach’<br />
085-4891774
winq loves<br />
Cityairbus<br />
Vliegende auto’s zijn er nog steeds niet,<br />
steeds slimmere helikopters wel. In<br />
São Paulo kun je al een helikopter met<br />
anderen delen, als een soort uberPOOL,<br />
en luchtvaartgigant Airbus is druk met<br />
de ontwikkeling van de CityAirbus: een<br />
stadsheli voor maximaal vier personen<br />
die volledig op elektriciteit vliegt en<br />
natuurlijk verticaal kan stijgen en<br />
landen. Vooral handig voor wie in<br />
weinig tijd naar de andere kant van een<br />
drukke stad wil reizen. De tests in Duitsland<br />
verlopen goed – naar verwachting<br />
zal de eerste vlucht einde van dit jaar<br />
uitgevoerd kunnen worden.<br />
www.airbus.com<br />
tekst: edwin reinerie<br />
010 |
winq loves<br />
Pray for rain<br />
Als wij ooit een top 10 maken van<br />
meest nutteloze uitvindingen ooit,<br />
dat hoort de regenponcho daarbij.<br />
De wind blaast het ding altijd weer<br />
omhoog zodat je ineens toch overal<br />
nat bent én een plastic lap in je<br />
gezicht krijgt. En die ellende hóéft<br />
ook niet meer, want de regen-onesie<br />
is een veel beter alternatief. Onesies<br />
zijn al leuk en als ze de drager ook<br />
nog drooghouden, is het helemaal<br />
feest. Deze onesie ademt, is wind- en<br />
waterdicht en is tot een klein<br />
pakketje op te vouwen.<br />
raynsie.com<br />
| 011
winq loves<br />
Champagne!<br />
Nomos Glashütte, een horlogemaker<br />
die uit een gebied ten zuiden<br />
van Berlijn komt, heeft vier van zijn<br />
klassieke modellen voorzien van<br />
een champagnekleurige wijzerplaat.<br />
Bovendien is het klokje nu nog<br />
maar 33 millimeter in doorsnede<br />
en daarmee prima voor de smalle,<br />
wufte pols. De lichte, lederen band<br />
complementeert dit toch een beetje<br />
androgyne horloge. Op de stalen<br />
achterzijde, graveert Nomos graag<br />
een spreuk, de adoptiedatum van je<br />
kind, of het recept van een<br />
Singapore Sling – fijn om altijd bij de<br />
hand te hebben.<br />
www.glashuette.com<br />
tekst: edwin reinerie | beeld: robin de puy (randy)<br />
012 |
winq loves<br />
Randy<br />
Portretfotografe Robin de Puy<br />
doorkruiste in 2015 Amerika op<br />
de motorfiets. Tijdens deze reis<br />
ontstonden er intieme portretten in<br />
tekst en beeld van zowel haarzelf<br />
als van de geportretteerden. Een<br />
van de geportretteerden is Randy,<br />
een jongen die opgroeit in het<br />
kleine, afgelegen casinostadje Ely,<br />
Nevada. De Puy’s speciale fascinatie<br />
voor Randy voerde haar in 2016<br />
en 2017 verschillende keren terug<br />
naar Nevada waar ze het dagelijks<br />
leven van de jongen uitvoerig documenteerde.<br />
In het Bonnefantenmuseum<br />
in Maastricht presenteert<br />
Robin de Puy dit intense portret<br />
in de vorm van een installatie bestaande<br />
uit zowel foto als film.<br />
tot 13 mei, www.bonnefanten.nl<br />
| 013
winq loves<br />
Amsterdam<br />
Coffee Festival<br />
The Amsterdam Coffee Festival<br />
viert zijn vijfjarig bestaan: van 9 tot<br />
en met 11 maart komen er meer<br />
dan vijftienduizend bezoekers naar<br />
de Westergasfabriek voor een dag<br />
vol koffie en boeiende activiteiten,<br />
waaronder de zakelijke conferentie<br />
The Coffee Summit en een<br />
aantal coffee cocktail workshops<br />
– hier komen de werelden van<br />
bartenders en barista’s bij elkaar<br />
en kunnen bezoekers hands on<br />
leren hoe ze koffiecocktails<br />
kunnen maken én serveren.<br />
www.amsterdamcoffeefestival.com<br />
tekst: edwin reinerie en thomas van huissteden<br />
014 |
winq loves<br />
Scharpach<br />
masters<br />
Theo Scharpach, de Rembrandt<br />
onder de gitarenbouwers, benaderde<br />
schoenontwerper en muziekliefhebber<br />
Floris van Bommel voor een toffe<br />
samenwerking. Deze metallic-blauwe<br />
gitaar, vervaardigd van croco-printleer,<br />
is het resultaat. Het over the top<br />
snaarinstrument heeft een geschatte<br />
waarde van 22 duizend euro, maar<br />
is niet bestemd voor de verkoop.<br />
Wel toert ie samen met jazzmusicus<br />
Daniel Stelter, langs de Van Bommel<br />
brandstores, en Daniel speelt er dan<br />
ook een stukje op. Floris heeft er<br />
natuurlijk een bijpassende Rock-’nroll-schoen<br />
bij ontworpen.<br />
www.florisvanbommel.nl<br />
| 015
met o.a.: het geheim van de jedi,<br />
het leids cabaretfestival, bloembollenschnaps,<br />
kunst in rotterdam, wijn<br />
scannen en de mannen achter komono.<br />
fyi<br />
up & coming. rikkert van huisstede<br />
Rikkert is<br />
aan de hand<br />
tekst: thomas van huissteden | beeld: rona lane<br />
hokjes maken hem maar zenuwachtig.<br />
niet zo gek voor een levenskunstenaar<br />
die zowel qua persoonlijkheid<br />
als werk uiteenlopend<br />
en veelzijdig blijkt. rikkert van<br />
huisstede (24) doorbreekt beperkende<br />
hokjes dan ook graag om zo<br />
zijn publiek dichter bij elkaar te<br />
brengen.<br />
N<br />
a een studie Muziektheater aan het<br />
Haarlemse conservatorium, werd<br />
Rikkert in diverse gedaantes een<br />
vast onderdeel van Herman van Veens toergezelschap<br />
– hij begon met het bedienen<br />
van de volgspot, evolueerde tot klarinettist,<br />
om daarna klaargestoomd te worden voor<br />
solozang. Als een mentor leerde Van Veen<br />
hem de fijne kneepjes van het vak. “Herman<br />
zei tegen mij: ‘wat ik van Ramses Shaffy<br />
leerde, leer ik nu aan jou’.” Na tweeënhalf jaar<br />
toeren, was volledig solo gaan dan ook een<br />
vanzelfsprekende stap voor hem.<br />
Eind vorig jaar stond hij voor het eerst met<br />
zijn solovoorstelling Zou jij het zijn in de<br />
Nederlandse theaters. Meestal in zowel een<br />
pak als een jurk gehesen, beklom Rikkert het<br />
podium om naast nummers van de groten<br />
uit de Nederlandse muziekgeschiedenis<br />
ook werk van eigen hand voor te dragen,<br />
afgewisseld met korte gedichten. Het<br />
programma van deze one-wo/manshow<br />
stond van tevoren nooit vast en was tussen<br />
elke voorstelling in ontwikkeling. En dat<br />
vergt talent van een artiest. Ook streefde<br />
Rikkert iedere avond een intieme band met<br />
zijn publiek na. “Ik voel altijd een soort mooie<br />
verliefdheid voor mijn publiek.” Behalve op<br />
de planken, verscheen hij ook op de boekenplanken,<br />
met zijn dichtbundel Aan de hand,<br />
die te koop is op www.hermanvanveen.com.<br />
En maakte hij de liedjes-cd Hetzelfde willen.<br />
De toekomst blijft voor Van Huisstede even<br />
ongewis als verrassend. In februari speelt<br />
hij een vernieuwde versie van Zou jij het<br />
zijn in het Ostade A’dam-theater. Als jong<br />
talent staat hij later dit jaar nogmaals in<br />
de hoofdstad, ditmaal letterlijk in de nok<br />
van Carré. Die eerder door Van Huisstede<br />
geopende nieuwe zaal van het theater biedt<br />
naast horeca namelijk alle ruimte aan nieuw<br />
theatertalent, die daar gemakkelijk door het<br />
dak kunnen gaan, want je zit er dan al vlak<br />
onder.<br />
www.rikkertvanhuisstede.nl<br />
| 017
fyi<br />
the mix. welkom bij winq<br />
Wel bewaren,<br />
niet bewaren<br />
kingston datatraveller bolt duo<br />
Daar sta je dan met je gloednieuwe iPhone X<br />
midden in het Zuid-Amerikaanse regenwoud.<br />
Geheugen vol… Om je heen stikt het van de exotische<br />
vogels en de schitterende zonsondergang<br />
smeekt erom vastgelegd te worden. Even snel<br />
wat bestanden in de Cloud parkeren zit er in deze<br />
uithoek ook niet in. Kortom: je begint als een bezetene<br />
foto’s uit het telefoongeheugen te verwijderen<br />
en slaat zodoende een enorm gat in een<br />
zorgvuldig samengesteld reisverslag. Een externe<br />
datadrager voor je telefoon zou uitkomst bieden.<br />
Daarmee verzeker je jezelf van extra opslagruimte<br />
en kun je foto’s opslaan tot de zon weer opkomt<br />
en elke vogel in de amazone schieten, eeuh: fotograferen<br />
natuurlijk. En misschien zijn bepaalde<br />
lokale vogels die voor de camera verschijnen<br />
wel zo extravagant, dat je ze liever niet in het<br />
geheugen van je telefoon opslaat, zodat je op<br />
familiefeestjes vrijuit door je fotoalbum kunt<br />
scrollen, zonder een centje pijn.<br />
www.kingston.com<br />
De draad kwijt<br />
over snoeren struikel je<br />
alleen maar<br />
Draadloos is het toverwoord.<br />
Kijk maar naar de nieuwste<br />
modellen van bekende telefoonfabrikanten<br />
en het valt<br />
direct op. Dag ouderwetste<br />
snoeren, hallo wireless oortjes<br />
en talloze draadloze oplaadmogelijkheden.<br />
Eindelijk<br />
gaan nu ook onze andere<br />
smart devices echt overstag.<br />
Ook de Samsung Gear Sport<br />
is er dol op. Zo dol zelfs, dat<br />
zonder wireless koptelefoon<br />
of oortjes dit nieuwe sportieve<br />
horloge van Samsung beperkt<br />
zou worden in zijn vele mogelijkheden.<br />
Het nieuwe model<br />
beschikt namelijk over een<br />
uitgebreide standalone-functie.<br />
Zo kun je tijdens het hardlopen<br />
je favoriete Spotify-lijsten<br />
beluisteren met alleen de<br />
Gear Sport om je pols en een<br />
paar draadloze oortjes op zak.<br />
Die smartphone mag gewoon<br />
thuisblijven. Het enige wat je<br />
hiervoor even hoeft doen is via<br />
wifi snel wat muziek offline<br />
opslaan op het horloge. Ook je<br />
sportieve prestaties worden<br />
netjes door dit slimme horloge<br />
opgeslagen en naar je telefoon<br />
verzonden zodra die zich weer<br />
in de buurt van je pols bevindt.<br />
www.samsung.com<br />
Smooth<br />
resistance<br />
hoe blijven die Jedi zo<br />
knap?<br />
Hét grootste mysterie<br />
uit het universum – hoe<br />
blijven die Jedi toch zo<br />
netjes gegroomed terwijl<br />
zij in de verste uithoeken<br />
van het heelal uithangen<br />
– wordt in het Star Warssaga<br />
vooralsnog niet uitgelegd.<br />
Ook in The Last<br />
Jedi geen woord hierover<br />
– fans van de filmserie reageren<br />
furieus op twitter.<br />
Diepgravend onderzoek<br />
van de redactie van dit<br />
magazine heeft wél een<br />
antwoord opgeleverd: de<br />
limited edition Star Warsscheerapparaten<br />
van<br />
Philips do the trick. Vijf<br />
apparaten zijn er: enkele<br />
zelfs alleen voor the dark<br />
side. De versie die hier<br />
getoond wordt, is een<br />
vast onderdeel van de<br />
uitrusting van de astromechdroids<br />
(zoals R2D2)<br />
en is het instapmodel –<br />
voor Jedi in training.<br />
¤ 74,99. www.philips.com<br />
tekst: thomas van huissteden en edwin reinerie<br />
018 |
Kunstschatten<br />
aan de Maas<br />
art rotterdam<br />
Voor de negentiende keer staat<br />
de Rotterdamse Van Nellefabriek<br />
in het teken van de<br />
kunst. In Rotterdam houden ze<br />
niet zo van zweverige sfeertjes,<br />
dus ook niet als het over kunst<br />
gaat – recht voor zijn raap is<br />
hier het devies. Elk onderdeel<br />
van de kunstbeurs draagt<br />
de stempel van een jonge<br />
(bekende) curator. Nieuw dit<br />
jaar is Commonities, een sectie<br />
samengesteld door Lorenzo<br />
Benedetti – curator van kunstmuseum<br />
St. Gallen – waarin<br />
op basis van thematiek en<br />
materialen, verbanden worden<br />
gelegd tussen kunstenaars<br />
van verschillende galeries<br />
die onderdeel uitmaken van<br />
de beurs. Het grote spul staat<br />
buiten. In Rotterdam heet die<br />
afdeling ‘open air’; een deel dat<br />
wordt gecureerd door Niekolaas<br />
Johannes Lekkerkerk. Suzanne<br />
Wallinga, medeoprichter en<br />
directeur van A Tale of a Tub, is<br />
de baas van Intersections – het<br />
beursgedeelte voor non-profit<br />
performance en installatiekunst.<br />
Hier ligt de focus op het experiment.<br />
En in de centrale hal,<br />
waar ongeveer zeventig internationale<br />
galeries een stand<br />
hebben, is ook nog eens ruimte<br />
gereserveerd voor handelaars<br />
in naoorlogse kunst en vintage<br />
fotografie.<br />
www.artrotterdam.com<br />
Komedie<br />
leids cabaretfestival<br />
Bekende namen als Sanne Wallis<br />
de Vries, Erik van Muiswinkel<br />
en Najib Amhali hadden er hun<br />
grote debuut. Het Leids cabaretfestival<br />
is in 1978 ontstaan,<br />
op initiatief van studentenvereniging<br />
Augustinus en bestaat<br />
in 2018 dus exact veertig jaar.<br />
Na een wat tegenvallende<br />
finale bij de vorige editie zijn<br />
de verwachtingen dit jaar weer<br />
hooggespannen. Van 12 tot en<br />
met 15 februari zullen nieuwe<br />
Sannes, Eriks of Najibs proberen<br />
een plek in de halve finale te<br />
veroveren. Eenmaal deze halve<br />
finale overleefd, zullen de beste<br />
kleinkunstenaars tijdens de grote<br />
finale op zaterdag 17 februari<br />
nogmaals het toneel betreden<br />
om zo mogelijk de jury- of<br />
publieksprijs in ontvangst te<br />
mogen nemen. Het is ieder jaar<br />
gegarandeerd uitverkocht, dus<br />
wees er op tijd bij.<br />
www.leidscabaretfestival.nl<br />
| 019
fyi<br />
Wijnscanner<br />
vals spelen mag altijd<br />
Hoe smaakt de perfecte<br />
rode wijn? Mocht je nou<br />
geen sommelier zijn of<br />
net even niet aan een<br />
Franse wijncursus hebben<br />
deelgenomen, dan laat<br />
een eenduidig antwoord<br />
misschien lang op zich<br />
wachten. Maar er gloort<br />
hoop aan de horizon. Het<br />
voormalige kickstartproject<br />
MyOeno heeft een<br />
wijnscanner gelanceerd:<br />
plaats deze in een goedgevuld<br />
glas rode wijn en<br />
de scanner doet zijn werk.<br />
Binnen enkele seconden<br />
zal op jouw smartphone<br />
de precieze samenstelling<br />
worden onthuld. Hoe<br />
meer verschillende wijnen<br />
je met de scanner onder<br />
de loep neemt, hoe beter<br />
de bijbehorende app je<br />
kan vertellen uit welke<br />
samenstelling jouw wijntje<br />
bestaat. Handig voor<br />
tijdens een wijnproeverij<br />
of wanneer je met jouw<br />
enorme wijnkennis indruk<br />
probeert te maken op je<br />
tafelgenoot – wel scannen<br />
als-ie even naar de wc is<br />
natuurlijk.<br />
www.myoeno.com<br />
Tulpenwodka<br />
bloembollen-schnaps<br />
Tulpenbollen kennen een<br />
roemruchte geschiedenis. Waar<br />
in de zeventiende eeuw voor<br />
een enkele tulpenbol iemand<br />
eigenaar kon worden van een<br />
grachtenpand, kreeg deze in de<br />
vorige eeuw bij veel Nederlanders<br />
letterlijk een vieze bijsmaak.<br />
Dat is nu voorgoed naar<br />
het verleden verbannen door<br />
de Dutch Tulip Vodka PURE van<br />
Clusius Craft Distillers. Gemaakt<br />
van 100% biologische, Nederlandse<br />
tulpenbollen, is deze<br />
drank naast prijzig (295 euro)<br />
vooral een unieke drinkervaring<br />
voor de echte liefhebber. Zo’n<br />
fles wodka bestaat uit maar liefst<br />
350 tulpenbollen. Dat, in combinatie<br />
met gefilterd duinwater,<br />
zou deze wodka zijn subtiele<br />
smaak, puurheid en zuiverheid<br />
geven. Wanneer dit alles ook<br />
nog eens wordt beaamd door<br />
Librije’s (drie Michelin-sterren)<br />
sommelier en wodkaliefhebber<br />
Thérèse Boer, dan weet je dat<br />
het wel goed zit met dit drankje.<br />
Voor de budget-wodkadrinker<br />
heeft Clusius Craft een Premium<br />
Blend, waarbij graan aan het<br />
productieproces is toegevoegd.<br />
Dan krijgt die borrel een wat<br />
schappelijkere prijs (48 euro).<br />
www.dutchtulipvodka.nl<br />
tekst: thomas van huissteden, edwin reinerie en jauke de boer<br />
020 |
Horlogeman Anton Janssens<br />
“de horlogebranche is vrij conservatief”<br />
antwerpenaren anton janssens<br />
en raf maes hadden jarenlang een<br />
distributiefirma in de modewereld.<br />
inmiddels veroveren ze wereldwijd<br />
de accessoirewereld met hun unieke<br />
en eigenzinnige zonnebrillen- en<br />
horlogemerk komono. we vroegen<br />
anton het geheim achter hun succes<br />
aan de grote klok te hangen.<br />
H<br />
oe ziet jouw perfecte<br />
horloge eruit? “Dat is een<br />
huwelijk tussen functionaliteit,<br />
design en esthetiek.<br />
Ik draag nu bijvoorbeeld de<br />
KOMONO Orson Midnight, een horloge met<br />
een klassiek design met een zevenhoekige<br />
vorm. Daarbij is er een midnight blue<br />
coating verwerkt op het glas: een laag die<br />
het horloge een donkerblauwe gloed geeft.<br />
Het is een zeer draagbaar horloge, met heel<br />
geraffineerde details.”<br />
Is dat ook wat KOMONO zo speciaal<br />
maakt? “Ik vind de horlogebranche vrij<br />
conservatief, het is veel hetzelfde. Wij zijn<br />
een van de weinige merken die steeds blijft<br />
zoeken naar innovatie. We proberen veel te<br />
spelen met materiaal en brengen eigentijds<br />
design met een Antwerpse twist – onze<br />
stad ademt mode en is voor ons een enorme<br />
inspiratiebron. Het hoofddoel van KOMONO<br />
is design en luxe toegankelijk maken voor<br />
de consument, onder andere door er een<br />
toegankelijk prijskaartje aan te hangen. Wat<br />
ons daarnaast succesvol maakt, is het feit<br />
dat wij uit de modewereld komen en niet uit<br />
de horloge- of brillenbranche. We kunnen<br />
daarom heel vrij nadenken en nieuwe ideeën<br />
ontwikkelen, zonder de keuring van mensen<br />
die al tien jaar in dezelfde sector werken. Dit<br />
werkt voor ons heel positief. Onze passie<br />
voor accessoires en innovatie dient daarbij<br />
als leidraad voor het bedrijf. Het is voor<br />
ons moeilijk om dingen te herhalen, dus we<br />
zijn continu op zoek naar nieuwe ideeën en<br />
esthetiek. Tot nu slaat alles steeds wereldwijd<br />
aan.”<br />
Wat is er zo innovatief aan jullie huidige<br />
collectie? “Wij hebben twee lijnen: de ‘black’<br />
en de ‘silver’ collectie. In de black collectie<br />
vind je de meer toegankelijke producten, in<br />
de silver collectie brengen we alle innovatieve<br />
designs. Zo hebben we in de Slate-serie<br />
een exclusieve steensoort verwerkt, die in<br />
het maakproces flexibel wordt gemaakt.<br />
Een ander voorbeeld is de Midnight-serie,<br />
waarbij we een anti-reflecterende coating<br />
gebruiken in de horloges en de lenzen van<br />
de brillen. Hierdoor krijgen de producten<br />
een mooie blauwe gloed, geïnspireerd op het<br />
Noorderlicht.”<br />
Hoe is KOMONO precies ontstaan? “Raf en<br />
ik hadden al 10 jaar een distributiefirma in<br />
de modebranche. Op een gegeven moment<br />
zagen we dat onze partners – wereldwijde<br />
merken – niet scherp genoeg waren en dit<br />
‘gat’ niet echt vulden; vaak doen modemerken<br />
accessoires ernaast. Zo kwamen we<br />
op het idee om een eigenzinnig merk te<br />
starten dat zich volledig richt op brillen en<br />
horloges. We waren sowieso al gepassioneerd<br />
over accessoires, dus het was voor ons<br />
een logische stap.”<br />
Afgelopen december openden jullie een<br />
winkel in Amsterdam. Met welke reden?<br />
“De winkels zijn voor ons erg belangrijk: we<br />
zijn echt een storyteller. Wij werken met<br />
collecties die veel verder gaan dan een<br />
product. We willen het gevoel en het verhaal<br />
achter de producten goed overbrengen aan<br />
de consument. Daarbij hebben we ook een<br />
fysieke ruimte nodig, waar de consument<br />
ons merk kan ervaren.”<br />
| 021
word abonnee, want op = echt op<br />
om de gevoelige huid optimaal te<br />
verzorgen, voegt dermalogica<br />
twee nieuwe producten toe aan<br />
haar assortiment: calm water<br />
gel en barrier defense booster.<br />
dit nieuwe ultracalming-duo<br />
werkt synergetisch op het<br />
verminderen van een geïrriteerde<br />
huid, met onder andere<br />
extracten als haverpitolie,<br />
appel, cactusvijf en aloe vera.<br />
calm water gel is een<br />
lichtgewicht watergelmoisturizer<br />
die op de huid<br />
transformeert tot een<br />
voedende fluid waardoor<br />
een gewichtsloze<br />
barrière tegen<br />
omgevingsfactoren op<br />
de huid wordt gelegd.<br />
de geconcentreerde<br />
barrier defense booster<br />
verzacht, voedt en<br />
hydrateert de huid.<br />
Word nú<br />
abonnee<br />
van <strong>Winq</strong>!<br />
ga naar<br />
winq.nl/abonneeservice<br />
of bel 0172-476085<br />
022 |
nú cadeau bij<br />
een abonnement<br />
op winq:<br />
Skin care set<br />
van<br />
Dermalogica<br />
t.w.v. ¤ 153, 80<br />
super deal:<br />
85%<br />
korting!<br />
een jaar lang winq in je brievenbus<br />
(6 nummers) + digitaal via onze app<br />
t.w.v. ¤ 41,70<br />
+<br />
als welkomst cadeau<br />
ontvang je een skin care set<br />
van dermalogica<br />
t.w.v. ¤ 153,80<br />
nu samen voor maar<br />
E 29, 95<br />
| 023
Cheers!<br />
winq.nl is compleet vernieuwd<br />
vanaf nú vind je de mooiste foto’s, het beste nieuws,<br />
de leukste portretseries en nog véél meer op winq.nl.<br />
cheer<br />
je met ons mee?<br />
pc + tablet + smartphone
winq.nl<br />
deze maand op winq.nl<br />
Twee steden,<br />
één onvergetelijke reis<br />
026 |
we trappen het nieuwe winq.nl gelijk goed af met<br />
vier afleveringen waarin we hugo kennis richting israël stuurden<br />
voor een culinaire ontdekkingsreis in tel aviv en jeruzalem.<br />
Vanaf 9 februari 2018 elke week<br />
een nieuwe aflevering op winq.nl<br />
beeld: rutger geleijnse<br />
| 027
030 Justin Trudeau<br />
leading the way<br />
PEOPLE<br />
030 Justin Trudeau 039 happy couple<br />
040 love: exciting and new
LEADING<br />
THE WAY<br />
eind vorig jaar schreef justin<br />
trudeau geschiedenis door<br />
officieel excuses aan te bieden<br />
aan de homoseksuelen uit zijn<br />
land, voor vervolgingen in het<br />
verleden. dat wil niet zeggen<br />
dat canada daarmee het ultieme<br />
paradijs is voor gays, maar met<br />
trudeau als premier komen ze een<br />
heel eind. cliff jannou strikte hem<br />
voor een exclusief interview.<br />
tekst: cliff jannou<br />
beeld: christopher wahl<br />
030 | people
people | 031
Terwijl in Europa zich de ene na de<br />
andere crisis aandient en de Verenigde<br />
Staten zich langzaam in een permanente<br />
staat van chaos lijken te storten,<br />
is Canada daarbij vergeleken een<br />
soort Utopia. Hoewel ook hier allerlei<br />
gevoeligheden spelen, presenteert<br />
Canada zich aan de buitenwereld<br />
als een zelfverzekerd en progressief<br />
land. Het centrale middelpunt van<br />
die positieve pr is Justin Trudeau: een<br />
intelligent, charismatisch politicus, die<br />
sinds zijn inauguratie de aandacht op<br />
zich ziet gevestigd. En laten we meteen<br />
maar met de deur in huis vallen: zijn<br />
niet onaantrekkelijke verschijning<br />
heeft zeker ook geholpen bij al die<br />
media-aandacht. Mooi meegenomen<br />
natuurlijk, maar waar het ons écht om<br />
gaat is Trudeaus rotsvaste geloof in<br />
gelijkwaardigheid en het feit dat hij van<br />
alle politieke leiders op de wereld het<br />
meest pro-LHBT+ is.<br />
Sterker nog: Justin Trudeau speelde<br />
vorig jaar een zeer prominente rol<br />
tijdens de Canada Pride in Montréal.<br />
Hij liep niet alleen meerdere keren mee<br />
in de Pride Parade, maar stortte zich<br />
vol overgave in de mensenmassa voor<br />
selfies en enthousiaste hugs. Ik zou<br />
niet weten welke andere politiek leider<br />
zo ontspannen omgaat met Pride. De<br />
meeste politici laten alleen hun gezicht<br />
even zien in het jaar van een verkiezing.<br />
Trudeau is er gewoon elke keer bij. De<br />
premier vindt het oprecht fijn om zijn<br />
bijdrage te leveren en dat maakt hem<br />
authentiek.<br />
YOGA POSE<br />
We ontmoeten Justin Trudeau in het<br />
Queen Elizabeth Hotel in Montreal.<br />
Relaxed wandelt hij de foyer binnen,<br />
een brede lach op z’n gezicht. Trudeau,<br />
die afgelopen kerst 46 jaar is geworden,<br />
geeft een stevige handdruk en vertelt<br />
dat hij al meer dan tien Prides heeft<br />
meegemaakt. “Montreal is mijn<br />
geboortestad. In het begin van mijn<br />
politieke carrière maakte ik echt<br />
contact met de bezoekers. Nu is er iets<br />
meer afstand, maar de mensen vinden<br />
het mooi dat ik er nog altijd bij ben,<br />
ook nu als premier. En ik ben blij dat<br />
ik er nog altijd bij kan zijn.” Nu bestaat<br />
er weinig twijfel over zijn motieven:<br />
Trudeau staat uiteraard achter de<br />
boodschap die Canada Pride uitdraagt.<br />
Maar je kunt niet ontkennen dat hij het<br />
geweldig vindt om tijdens een evenement<br />
als dit het middelpunt te zijn.<br />
Overigens overschaduwt zijn aanwezigheid<br />
de festiviteiten op geen enkele<br />
manier. Zodra Trudeau en zijn entourage<br />
zijn gepasseerd, heeft het publiek<br />
alleen nog aandacht voor de dragqueens,<br />
halfnaakte mannen, belangenverenigingen<br />
en de commerciële<br />
bedrijven die op zo’n beetje elke Pride<br />
zijn vertegenwoordigd. De aanwezigheid<br />
van de premier is hoe dan ook van<br />
groot belang: het laat zien dat de Canadese<br />
overheid staat voor diversiteit en<br />
inclusie. Feit is dat Trudeau een echte<br />
showman is. Je zult Angela Merkel met<br />
Halloween niet zo snel zien verschijnen<br />
in een Clark Kent/Supermankostuum,<br />
zoals de premier in november deed. En<br />
waar Vladimir Poetin een achterhaald<br />
idee van mannelijkheid tentoonspreidt<br />
door topless op een paard te gaan<br />
zitten, kiest Trudeau voor een meer<br />
moderne variant: tijdens een vergadering<br />
neemt hij in een yogahouding<br />
bovenop zijn bureau plaats.<br />
je zult angela merkel<br />
tijdens halloween niet zo<br />
snel zien verschijnen in<br />
een supermankostuum.<br />
Over mannelijkheid gesproken... In<br />
2012, een jaar voordat hij werd gekozen<br />
als leider van de Liberale Partij,<br />
versloeg Trudeau zijn conservatieve<br />
rivaal Patrick Brazeau tijdens een<br />
bokswedstrijd, een uitslag die niemand<br />
had zien aankomen. Dat moment<br />
leverde Trudeau veel positieve reacties<br />
op, maar vorig jaar zomer raakte<br />
Trudeau erdoor in de problemen. De<br />
eerder genoemde Brazeau behoort tot<br />
de inheemse Kitigan Zibi-bevolking.<br />
In een interview met Rolling Stone<br />
vertelde Trudeau over die bokswedstrijd:<br />
“Ik wilde met iemand boksen<br />
die niet gemakkelijk te verslaan was.<br />
We stuitten op deze vechtlustige zware<br />
jongen uit een inheemse gemeenschap<br />
en het was de perfecte tegenstander.”<br />
Vervolgens barstte het los op de sociale<br />
media: Trudeau zou de inheemse<br />
bevolking gebruiken als politiek<br />
speeltje. Ook al waren zijn woorden niet<br />
zo bedoeld, het was nogal onhandig<br />
geformuleerd. Ze zijn typerend voor<br />
Trudeau, die hiermee laat zien dat zijn<br />
gepolijste presentatie af en toe nog<br />
rauwe randjes bevat. Daarnaast heeft<br />
Trudeau een slim, ad rem en geestig<br />
gevoel voor humor – iets waar bijvoorbeeld<br />
Theresa May of Donald Trump<br />
alleen maar van kunnen dromen.<br />
Toen een journalist hem een uitspraak<br />
probeerde te ontlokken over kwantummechanica<br />
en computers, dacht die<br />
dat Trudeau daar wel onderuit zou<br />
proberen te komen. In plaats daarvan<br />
kwam de premier met een beknopte<br />
samenvatting van de voordelen die<br />
kwantumtechnologie te bieden heeft,<br />
waarvoor het publiek hem beloonde<br />
met een klaterend applaus.<br />
HIJ LIJKT WEL VAN DE VVD<br />
Ruim twee jaar gelden won de Liberale<br />
Partij met een overweldigende meerderheid<br />
en nam Trudeau de leiding<br />
over van het parlement, na bijna tien<br />
jaar Conservatieve overheersing. De<br />
goodwill waar Trudeau aanvankelijk<br />
op kon rekenen is tanende, iets wat<br />
onvermijdelijk is voor elke partij die de<br />
leiding heeft. Mensen willen resultaten<br />
zien, de overheid moet in actie komen<br />
032 | people
justin trudeau<br />
om beloftes waar te maken. En intussen<br />
komen de volgende verkiezingen<br />
alweer in zicht. Als ik Trudeau vraag<br />
om zijn eerste twee jaar als Canadees<br />
politiek leider samen te vatten, zegt hij:<br />
“We hebben een goede start gemaakt,<br />
maar er ligt nog altijd veel meer werk<br />
voor me dan achter me. Er is al veel<br />
werk verzet waarop ik trots ben en er<br />
komen veel dingen aan. En er zijn ook<br />
nog heel veel zaken waarvan ik echt<br />
hoop dat we daar de komende jaren<br />
aan gaan beginnen. Maar daarvoor<br />
hebben we een volgende regeringsperiode<br />
nodig.” Als zijn belangrijkste<br />
wapenfeiten tot nu toe ziet Trudeau<br />
het economische succesnummer dat<br />
Canada is geworden en de manier<br />
waarop de Canadese maatschappij<br />
diversiteit en gelijkwaardigheid heeft<br />
omarmd. Economische voorspoed leidt<br />
volgens Trudeau tot meer geluk onder<br />
de bevolking. “De middenklasse voelt<br />
die economische groei. Dit tempert de<br />
angst en de zorgen waarmee mensen<br />
elders ter wereld te maken hebben en<br />
waardoor ze ten prooi vallen aan populisme.<br />
Kijk bijvoorbeeld naar de Brexit<br />
en dergelijke ontwikkelingen: mensen<br />
laten hiermee zien dat ze zich willen<br />
afsluiten en de deur dichtgooien.”<br />
Hij vervolgt: “Als je ervoor zorgt dat<br />
mensen zich minder zorgen maken<br />
over hun eigen economische toekomst<br />
of die van hun kinderen, is het gemakkelijker<br />
een samenhangende, inclusieve<br />
en positieve gemeenschap op te<br />
bouwen. Een samenleving die draait op<br />
angst en verdeeldheid, zal uiteindelijk<br />
niet werken. Dus leggen wij de focus op<br />
het samenbrengen van mensen in een<br />
groeiende economie.”<br />
In een tijd dat verdeeldheid schering<br />
en inslag is in westerse landen – van<br />
Groot-Brittannië en de VS tot Frankrijk,<br />
Spanje en Duitsland, is het doel van<br />
Trudeau om de Canadezen het gevoel<br />
te geven dat ze trots mogen zijn op hun<br />
land. “Wij mogen er trots op zijn dat<br />
dit een van de plekken op de wereld<br />
is waar we erachter zijn gekomen dat<br />
diversiteit een bron van kracht is. We<br />
spelen een positieve rol op het wereldtoneel,<br />
maken keuzes die daarbij horen<br />
en die iedereen kan zien”, benadrukt<br />
Trudeau. Hij wijst erop dat dit geen<br />
nieuwe denkwijze is. Hij wil alleen<br />
maar aangeven dat de Canadese ruimhartigheid<br />
er altijd is geweest, maar dat<br />
die lange tijd onzichtbaar was. Trudeau<br />
heeft slechts de luiken weer opengezet,<br />
zo is zijn boodschap. “Er is een nationaal<br />
bewustzijn dat ik heb weten aan<br />
te boren”, legt Trudeau uit. “Mensen<br />
zeggen tegen mij: ‘Wat heb jij Canada<br />
veranderd in deze paar jaar.’ Maar ik<br />
heb helemaal niets veranderd. Canadezen<br />
zijn wie ze zijn en dat is altijd zo<br />
geweest. Maar ik ben heel blij dat ik de<br />
mogelijkheid heb om dit nu aan de rest<br />
van de wereld te kunnen laten zien. Dat<br />
we betrokken zijn, positief en open.”<br />
Het politiek leiderschap heeft zo z’n<br />
uitdagingen. In een moordend tempo<br />
raast Trudeau het hele land door en<br />
hij maakt extreem lange dagen. Twee<br />
dingen vindt hij belangrijk: dat hij zijn<br />
gezin blijft zien en dat hij verbonden<br />
blijft met alle geledingen van de Canadese<br />
samenleving. “Ik wil niet in een<br />
bubbel zitten waarin het lijkt of ik de<br />
gevoelens van alle Canadezen representeer.<br />
Liever zoek ik al die mensen op<br />
om te zien hoe ze er zelf over denken.”<br />
Om die reden toerde hij een winter<br />
lang door kleine dorpjes en sprak hij<br />
in buurthuizen en gymzalen met de<br />
lokale bevolking. “Of je mensen nu<br />
ontmoet tijdens een Pride-parade, in<br />
een winkel of op de hoek van de straat,<br />
ik wil me altijd met ze verbonden<br />
voelen. Dat ging altijd vrij eenvoudig,<br />
maar als premier is dat soms een<br />
uitdaging, met al die autocolonnes om<br />
me heen.” Om verbonden te blijven met<br />
verschillende gemeenschappen, heeft<br />
Trudeau een aantal adviesgroepen in<br />
het leven geroepen. Dit om feeling te<br />
houden met de achterban die hem in<br />
het zadel heeft geholpen en zich nu<br />
geconfronteerd ziet met beloftes die<br />
zijn gedaan tijdens de campagne, maar<br />
nu niet uitkomen.<br />
Als oppositiepartij kun je prat gaan op<br />
je progressieve idealen, maar in een<br />
leidende positie moet je het land draaiende<br />
houden. Wanneer je plotseling<br />
“een samenleving die<br />
draait op angst en<br />
verdeeldheid, zal<br />
uiteindelijk niet werken”<br />
verantwoordelijk bent voor een kapitalistisch<br />
systeem, valt het niet altijd<br />
mee om aan die idealen vast te houden.<br />
Trudeau, vol vertrouwen: “Opnieuw<br />
wil ik benadrukken dat de burgers hier<br />
prima mee omgaan. Niemand zegt dat<br />
we het milieu moeten beschermen om<br />
vervolgens de economie compleet te<br />
vergeten. Of andersom. Je moet ze op<br />
de een of andere manier met elkaar<br />
zien te verbinden. Dat betekent dat je<br />
de juiste weg vooruit moet vinden.”<br />
Dezelfde uitdagingen ziet Trudeau<br />
bij onderwerpen die met wetgeving<br />
op het gebied van gelijkheid te maken<br />
hebben. “Of het nu gaat om armoede,<br />
over activisme of over minderheidsgroeperingen,<br />
je moet altijd kijken hoe<br />
je deze mensen vooruithelpt: op een<br />
manier die nut heeft en die werkelijk<br />
waardevol is. Dit kost tijd en daardoor<br />
worden mensen ongeduldig. Maar doe<br />
je het op de juiste wijze, dan zal geen<br />
enkele overheid in de toekomst deze<br />
wetgeving kunnen terugdraaien.”<br />
De trieste waarheid is dat we wereldwijd<br />
vooruitgang boeken op het<br />
gebied van gelijke rechten, maar dat in<br />
sommige landen verworven vrijheden<br />
zomaar worden afgepakt. Kijk bijvoorbeeld<br />
naar Rusland, waar LHBT+rechten<br />
worden afgezwakt of India,<br />
waar homoseksualiteit opnieuw in de<br />
criminele sfeer wordt getrokken. Ook<br />
in de Verenigde Staten staan gelijke<br />
rechten op het spel, nu de huidige regering<br />
Obama’s wetgeving langzaam weer<br />
probeert te ontmantelen.<br />
Trudeau herhaalt dat dergelijke wetgeving<br />
waterdicht moet zijn voordat deze<br />
wordt ingevoerd. “Werkelijke verandering<br />
van een maatschappij moet<br />
waardevol zijn. Elke stap die je zet, kost<br />
tijd. Dat is helaas niet anders en soms<br />
people | 033
is er een hoop geduld nodig voordat je<br />
echt stappen kunt zetten.”<br />
Ik vraag hem of die langdradige<br />
politieke processen die elke vorm van<br />
vooruitgang vertragen er weleens<br />
voor zorgen dat hij zijn passie voor<br />
politiek uit het oog verliest. Trudeau<br />
pauzeert, denkt na en zegt dan dat zijn<br />
werk zijn ‘totale passie’ is. “Ik vind het<br />
fantastisch wat ik doe. De positie die ik<br />
bekleed is die van minister-president,<br />
met alles wat daarbij komt kijken: de<br />
mensen om mij heen, de beveiliging.<br />
In die positie dien ik het Canadese volk<br />
en dankzij die entourage kan ik mij hier<br />
volledig op focussen. Het is een baan<br />
die veel verantwoordelijkheid met zich<br />
meebrengt, maar ook een passie, een<br />
roeping.”<br />
EVEN TERUG IN DE TIJD<br />
In 1967 diende de Canadese procureurgeneraal<br />
een wetsvoorstel in om homoseksualiteit<br />
niet langer als crimineel<br />
te bestempelen, met de woorden:<br />
“De staat heeft niets te zoeken in de<br />
slaapkamers van zijn burgers.” In 1969<br />
was seks tussen mannen niet langer<br />
illegaal. Een jaar later werd Canada’s<br />
hoogste officier van justitie de vijftiende<br />
premier van het land. Zijn naam<br />
was Pierre Trudeau. Ongetwijfeld<br />
heeft hij weleens gedacht hoe het zou<br />
zijn als een van zijn kinderen in zijn<br />
voetsporen zou treden. Nog geen vijf<br />
decennia later is het zover. Ook zoon<br />
Justin schreef geschiedenis op het<br />
gebied van homorechten, toen hij in<br />
november 2017 zijn officiële excuses<br />
maakte voor de onderdrukking en<br />
tegenwerking van homoseksuele<br />
ambtenaren en zij die werkten voor<br />
Defensie. Veel mannen die homo<br />
waren, verloren om die reden hun<br />
baan, iets waarvan Trudeau Jr. en zijn<br />
regering nu zeggen dat dit absoluut<br />
verkeerd was. Hij belooft genoegdoening<br />
aan iedereen die op wat voor<br />
manier dan ook veroordeeld dan<br />
wel beoordeeld is. Nooit eerder was<br />
een regeringsleider zo ruimhartig in<br />
een spijtbetuiging aan een seksuele<br />
minderheid, waar dan ook ter wereld.<br />
“Ik zal trots blijven vechten voor<br />
“de staat<br />
heeft niets te<br />
zoeken in de<br />
slaapkamers<br />
van zijn<br />
burgers”<br />
mensenrechten”, zegt Trudeau nu.<br />
“Net als mijn vader dat deed.”<br />
Vader Pierre maakte zich sterk voor<br />
de Charter of Rights and Freedoms,<br />
waarin de burgerrechten van Canadezen<br />
werden vastgelegd in de<br />
Grondwet. Ook was hij grondlegger<br />
van de Civil Marriage Act, waarin het<br />
eenvoudiger werd voor mensen om<br />
te scheiden. Justin Trudeau benadrukt<br />
dat ondanks deze wetgeving,<br />
de strijd tegen discriminatie en vóór<br />
gelijke rechten nog altijd gaande is.<br />
Een wetswijziging kan prompt worden<br />
ingevoerd, maar vaak heeft een samenleving<br />
meer tijd nodig voor verandering.<br />
Dat de overheid zijn fouten<br />
erkent en excuses maakt aan homoseksuele<br />
Canadezen, is een enorme<br />
aanjager voor sociale verandering,<br />
aldus Trudeau. “Die excuses zijn een<br />
belangrijke stap in de goede richting.<br />
Onze regering gelooft in gelijke rechten<br />
en gelijke behandeling. Door dit soort<br />
stappen te zetten, laten we zien dat we<br />
er concreet aan werken.”<br />
Niet alleen die excuses waren prioriteit<br />
voor Trudeaus regering, maar ook<br />
andere LHBT+-gerelateerde zaken<br />
– zoals de gelijke behandeling van<br />
transseksuelen en het gelijktrekken<br />
van de leeftijd waarop seks legaal is.<br />
Dat vechten voor gelijkheid en eerlijkheid<br />
is volgens Trudeau een van de<br />
belangrijkste dingen die hij van zijn<br />
vader heeft geleerd, die zeventien jaar<br />
034 | people
justin trudeau<br />
geleden overleed. “Mijn vader heeft<br />
ons geleerd dat je altijd moet opkomen<br />
voor anderen, in wat voor situatie dan<br />
ook. Daarom heeft hij die Charter of<br />
Rights and Freedoms ingevoerd, voor<br />
ons was iedereen gelijk. Pesten werd<br />
onmiddellijk afgestraft en mensen die<br />
het moeilijk hadden, konden rekenen<br />
op hulp.”<br />
Als student meldde Trudeau zich<br />
als vrijwilliger bij een centrum dat<br />
jongeren hulp biedt na seksueel<br />
geweld, een onderdeel van de McGill<br />
Universiteit waaraan hij studeerde.<br />
“De officiële instanties erkenden niet<br />
dat er sprake kon zijn van seksueel<br />
geweld, dus richtten studenten zelf een<br />
centrum op. Nadat ik erbij betrokken<br />
raakte, kwam ik in aanraking met<br />
allerlei vormen van activisme. Er waren<br />
vrouwengroepen, gay allianties; allerlei<br />
verschillende organisaties. Hier werd<br />
ik mij pas echt bewust van het feit dat<br />
veel verschillende mensen te maken<br />
krijgen met discriminatie en oneerlijkheid.<br />
Ik realiseerde mij met welke<br />
privileges ikzelf ben grootgebracht. Het<br />
heeft me voorgoed de ogen geopend<br />
voor anderen die dergelijke privileges<br />
nooit hebben gehad.”<br />
Canada is een baken van progressiviteit<br />
in een wereld die in een identiteitscrisis<br />
verkeert. Het optimisme dat in<br />
het begin van de 21 e eeuw overheerste,<br />
heeft plaatsgemaakt voor het idee<br />
dat toch niet alles beter is geworden.<br />
De Irak-oorlog, een financiële crisis<br />
die landen als Griekenland en Spanje<br />
aan de rand van de afgrond bracht,<br />
oorlogen in Libië en Syrië met<br />
miljoenen vluchtelingen tot gevolg<br />
en als klapstuk de zogenaamde leider<br />
van de vrije wereld, Donald Trump,<br />
die gewetenloos angst en haat zaait.<br />
Bij elke vooruitgang die we boeken<br />
op LHBT+-gebied – de openstelling<br />
van het huwelijk in Duitsland,<br />
Taiwan en Ierland, het ‘Ja’ in Australië<br />
hierover – zien we hoe andere landen<br />
de duimschroeven aandraaien. Kijk<br />
bijvoorbeeld naar de heksenjacht<br />
tegen homo’s in Tsjetsjenië, of de situatie<br />
in Egypte. Terwijl de rechten van<br />
transgenders onder vuur liggen in de<br />
Verenigde Staten, lijkt buurland Canada<br />
een liberaal paradijs.<br />
Jaarlijks komen Franssprekende landen<br />
bijeen tijdens een bijeenkomst die La<br />
Francophonie heet. Justin Trudeau<br />
noemde in zijn speech aldaar het belang<br />
van vrouwen- en LHBT+-rechten. Aan<br />
tachtig regeringsleiders liet hij weten<br />
dat ieder mens fundamentele rechten<br />
heeft, die geen geweld mogen worden<br />
aangedaan. “Iedereen heeft dezelfde<br />
rechten, verdient hetzelfde respect en<br />
heeft evenveel waardigheid”, zo luidde<br />
zijn conclusie. Hoewel zijn woorden<br />
werden beloond met een groot applaus,<br />
weet Trudeau dat veel van zijn toehoorders<br />
uit landen komen waar het op z’n<br />
zachtst gezegd niet goed is gesteld met<br />
mensenrechten. “Toch blijf ik mijn<br />
woorden herhalen. Uiteindelijk hoop<br />
ik dat er mensen in die landen zijn,<br />
misschien niet de leiders zelf, maar<br />
anderen die mijn woorden ter harte<br />
nemen en het belang zullen inzien<br />
van verandering.” Hij hoopt dat die<br />
verandering er echt komt, ook al kost<br />
dat tijd. “Steeds meer leiders zien in dat<br />
de wereld verandert. Landen kun je niet<br />
direct onder druk zetten via handel of<br />
hulpprogramma’s, maar ze beginnen<br />
hoe dan ook de druk te voelen dat ze<br />
LHBT+ personen niet langer als criminelen<br />
kunnen behandelen.”<br />
Canada is een van de progressievere<br />
landen die zijn verenigd in de Gemenebest,<br />
een vereniging van 52 landen<br />
waarvan er helaas nog meer anti-queer<br />
zijn dan in La Francofonie. Trudeau<br />
ziet dat ook hier enorme uitdagingen<br />
liggen om deze landen aan te moedigen<br />
al hun burgers als gelijkwaardig te<br />
beschouwen, ongeacht hun seksuele<br />
voorkeur. Canada wil nu een organisatie<br />
oprichten binnen de Gemenebest die<br />
zaken rond gelijkheid aankaart, om<br />
zo het probleem van binnenuit aan te<br />
pakken. Het is gemakkelijk juichen<br />
voor een wereldleider die zich tijdens<br />
een conferentie uitspreekt voor een<br />
betere toekomst. Maar de gesprekken<br />
achter gesloten deuren laten horen hoe<br />
een land ergens écht mee omgaat. “Ik<br />
herinner me hoe een Afrikaanse<br />
“steeds meer leiders zien in<br />
dat de wereld verandert en<br />
dat ze lhbt+ personen niet<br />
langer als criminelen kunnen<br />
behandelen’<br />
leider tegen me zei: ‘Justin, dat heb<br />
je mooi gezegd. Maar wat betreft de<br />
homo’s kan ik niet met je meegaan.’<br />
Ze erkennen mijn woorden wel, maar<br />
geven aan dat ze er zelf weinig aan<br />
kunnen veranderen. Ze geven de<br />
schuld aan de samenleving, die er nog<br />
niet klaar voor is. Of aan de kerk. Om<br />
iemand ergens van te overtuigen zijn<br />
er vrienden nodig, of bondgenoten, of<br />
partners zoals bijvoorbeeld de leider<br />
van een ander land. Die zouden kunnen<br />
zeggen: ‘Geef de mensen in je land<br />
meer vertrouwen dan je nu doet. En<br />
misschien dicht je de religieuze leiders<br />
meer macht toe dan ze in werkelijkheid<br />
hebben.’ Je moet mensen vriendelijk<br />
op weg helpen in de juiste richting, iets<br />
wat ik heel graag doe. Ik heb inmiddels<br />
aardig wat intieme gesprekken gehad<br />
met wereldleiders over de richting die<br />
ze op zouden moeten.”<br />
Terwijl er steeds meer nadruk komt te<br />
liggen op gelijkheid in Canada, Europa<br />
en Australië, gebeurt in veel landen in<br />
Afrika, Oost-Europa en het Midden-<br />
Oosten het omgekeerde. Zij zien gay<br />
acceptatie als iets wat de Westerse<br />
wereld heeft gecreëerd en willen hun<br />
‘traditionele’ manier van leven juist<br />
beschermen. “Er zullen altijd kleine<br />
groepen mensen zijn die de macht<br />
hebben, die een politieke of religieuze<br />
oorsprong hebben. Ze zullen er alles<br />
aan doen om die macht te behouden<br />
door zoveel mogelijk verandering<br />
tegen te houden als die dichterbij komt.<br />
Maar ik vertrouw mensen. Ik vertrouw<br />
burgers. Als je mensen op een respectvolle<br />
manier blijft benaderen, buigen<br />
ze mee. Dat moeten we altijd blijven<br />
doen.”<br />
people | 035
“misschien dicht je de<br />
religieuze leiders meer<br />
macht toe dan ze in<br />
werkelijkheid hebben”<br />
Een van de gewelddadigste uitingen<br />
van anti-homogeweld kwam niet zo<br />
lang geleden uit Tsjetsjenië. Verschrikkelijke<br />
verhalen over het gevangen<br />
nemen en martelen van gay mannen.<br />
Ondersteund door LHBT+-organisatie<br />
Rainbow Road heeft de Canadese<br />
overheid stilzwijgend meer dan dertig<br />
homoseksuele vluchtelingen uit Tsjetsjenië<br />
het land binnengelaten. Tanya<br />
Lokshina, de Russische programmadirecteur<br />
van Human Rights Watch, zei<br />
in de Canadese kranten The Globe en<br />
Mail: “De Canadese overheid verdient<br />
lof voor zoveel goodwill. Door deze<br />
mensen veilig onderdak te bieden,<br />
hebben ze het juiste gedaan.”<br />
UIT DE BOOT GEDONDERD<br />
Toen Justin Trudeau zich in 2015<br />
opmaakte voor de Canadese verkiezingen,<br />
werd hij met hetzelfde<br />
enthousiasme onthaald als Tony Blair<br />
en Barack Obama tijdens hun eerste<br />
campagnes. Eenmaal in het zadel viel<br />
Trudeau wereldwijd op als premier.<br />
Niet veel mensen zal de naam van een<br />
andere Canadese minister-president<br />
te binnen schieten, alleen die van zijn<br />
vader misschien. In korte tijd groeide<br />
Trudeau uit tot de posterboy van de<br />
internationale politiek. Zou al die<br />
aandacht zijn boodschap in de weg<br />
kunnen staan? Na een lange pauze:<br />
“Allereerst voel ik me als een vis in het<br />
water. Ik houd geen imago in stand, dit<br />
is wie ik ben. Ik weet goed om te gaan<br />
met alle sociale media. En als persoon<br />
zit ik goed in mijn vel. Zelfs wanneer<br />
ik uit een kajak val en mij daarvoor<br />
schaam, zeggen mensen: ‘O, zo is hij<br />
gewoon. Wat fijn dat hij zo actief is.’ Ik<br />
ben graag buiten, vind het leuk om met<br />
vrienden te lachen en mezelf te zijn.<br />
En tegelijkertijd wil ik hard werken en<br />
politiek gezien het juiste doen. Daar zit<br />
wat mij betreft geen tegenstrijdigheid<br />
tussen.” De Canadezen zullen hem<br />
zeker niet alleen op uiterlijk en imago<br />
beoordelen, dat weet Trudeau zeker:<br />
“Wat dat betreft geef ik mijn landgenoten<br />
meer vertrouwen dan sommige<br />
politieke opponenten doen. Canadezen<br />
zien heel goed wat we substantieel<br />
willen bereiken en dat ik een authentiek<br />
persoon ben. Als het alleen maar<br />
om imago zou gaan, hebben mensen<br />
dat heel snel door.”<br />
Nu de nieuwigheid van Trudeaus<br />
premierschap eraf is, kijken media<br />
steeds kritischer naar het beleid van<br />
zijn regering. In de dagen voorafgaand<br />
aan mijn ontmoeting met Trudeau heb<br />
ik mensen in de LHBT+-gemeenschap<br />
gevraagd hoe zij naar hun ministerpresident<br />
kijken. De meerderheid is<br />
positief. Eleazar, een ober in een Franse<br />
bistro aan Rue Saint-Paul herinnert<br />
zich een ontmoeting: “Hij kletste<br />
met ons in de kantine van de McGill<br />
Universiteit. We waren een beetje star<br />
struck. Bijna een uur lang vroeg hij<br />
van alles aan ons. Wat we belangrijk<br />
vonden en waarover we ons zorgen<br />
maakten. Ik was erg onder de indruk<br />
dat hij hier de tijd voor nam.” Stephen,<br />
de eigenaar van een gay bar in Toronto,<br />
is kritischer. “Het is makkelijk om de<br />
grote leider uit te hangen als het goed<br />
gaat met de economie. Maar hij is al een<br />
paar beloftes niet nagekomen.” Helen<br />
Kennedy van de homorechtenbeweging<br />
Egale is blij met alle bakens die<br />
Trudeau tot nu toe heeft verzet, maar<br />
is bezorgd over de blinde vlekken die<br />
ook hij en zijn regering hebben – 23<br />
procent van de dakloze jongeren in<br />
Toronto identificeert zichzelf als queer.<br />
Mensen die niet langer door familie<br />
worden geaccepteerd en mensen met<br />
mentale problemen hebben niet altijd<br />
toegang tot de juiste hulpverlening. En<br />
ook op scholen blijven onderwerpen als<br />
homoseksualiteit en transgender vaak<br />
onbesproken. Kennedy zou Trudeau<br />
graag eens ontmoeten. Lachend: “Ik<br />
zeg altijd: je bent niet uitgenodigd voor<br />
een etentje, maar je staat op het menu.”<br />
Ook Christian Tanguay, van het LHBT+<br />
Community Center in Montreal, staat<br />
stil bij het feit dat er voor gays die<br />
tussen wal en schip vallen steeds vaker<br />
geen veilige omgeving is. Ook maakt hij<br />
zich zorgen over de vluchtelingen die<br />
leiden aan trauma’s en het gebrek aan<br />
opvang voor hen.<br />
De gays in Canada hebben nog heel<br />
wat obstakels te overwinnen. Justin<br />
Trudeau zal als eerste benadrukken<br />
dat er nog veel werk verzet moet<br />
worden en zal zich daar hoe dan ook<br />
voor inspannen. Nu mijn tijd met de<br />
premier er bijna opzit, stel ik hem als<br />
laatste vraag wat hij denkt dat hetero’s<br />
kunnen leren van de queer community.<br />
“O, god!” roept hij uit. “Er zijn zoveel<br />
verschillende mensen, identiteiten,<br />
privileges en uitdagingen. Je kunt<br />
altijd iets leren van iemand die anders<br />
is dan jij en proberen hun problemen<br />
te begrijpen. De LHBT+-gemeenschap<br />
is in wezen een blauwdruk voor alle<br />
zaken die te maken hebben met<br />
mensenrechten. Alleen al het idee<br />
dat veel mensen zich hun leven lang<br />
hebben geschaamd voor wie ze zijn,<br />
of hun ware identiteit niet durfden te<br />
laten zien omdat ze anders nergens bij<br />
hoorden... Alleen dat al is een les die<br />
iedereen zou moeten leren. Elke keer<br />
als iemand mij vraagt waarom ik alwéér<br />
meeloop met de Pride-parade, zeg ik:<br />
dat doe ik omdat er nog zoveel te doen<br />
is. En hoe meer zichtbaarheid er is,<br />
des te meer verhalen zullen er verteld<br />
worden waardoor mensen op hun<br />
eigen vooroordelen worden gewezen.<br />
Ze zullen zien dat ze privileges hebben<br />
die voor hen vanzelfsprekend zijn,<br />
maar voor heel veel anderen niet. En<br />
als mensen dat inzien, zullen ze eerder<br />
geneigd zijn voor anderen op te komen<br />
die niet dezelfde rechten of mogelijkheden<br />
hebben.”<br />
In een wereld waarin verdeeldheid en<br />
angst de overhand hebben, is het fijn<br />
om te weten dat we in Justin Trudeau<br />
een bondgenoot hebben die aan onze<br />
kant staat. En zo nodig voor ons wil<br />
vechten.<br />
036 | people
justin trudeau<br />
people | 037
Ruben<br />
hiv sinds 2008<br />
Gilead Sciences Netherlands B.V., Claude Debussylaan 22, 1082 MD Amsterdam, www.gilead.com<br />
Gilead Sciences doet onderzoek naar medicijnen om de behandeling van hiv,<br />
hepatitis B en C te verbeteren, met als ultieme doel deze aandoeningen te kunnen genezen.<br />
000/NL/16-02/NPM/1079
“volgens jesse klaver<br />
waren we een goede match”<br />
tekst: roel janssen | beeld: jauke de boer<br />
H<br />
oe hebben jullie elkaar leren<br />
kennen?<br />
Rick: “We spraken elkaar voor<br />
het eerst via Gay.nl. Ik was politiek<br />
actief bij GroenLinks en Jesse Klaver<br />
zei destijds – na een paar mislukte dates van<br />
mijn kant – dat Rory en ik een goede match<br />
zouden zijn. Ik vond hem sowieso al leuk, dus<br />
kort daarna zijn we een keertje koffie gaan<br />
drinken.”<br />
Rory: “Dat was tijdens de Vierdaagsefeesten.<br />
Eigenlijk wilden we ’s avonds afspreken, maar<br />
dat kwam er telkens niet van.”<br />
Rick: “Toen ik Rory voor het eerst zag, dacht<br />
ik direct: dit wordt ’m niet.” Lachend: “Ik was<br />
totaal niet van hem onder de indruk. Hij zei<br />
helemaal niets en ik moest veel moeite doen<br />
om het gesprek op gang te houden. Ik dacht:<br />
dit is typisch zo’n geval van iemand die online<br />
heel erg leuk is, maar in het echt tegenvalt.”<br />
Rory: “Ik denk dat we maar één koffie hebben<br />
gedronken.”<br />
En toch zitten jullie hier nu samen.<br />
Rick: “Hij stuurde me achteraf nog een<br />
berichtje en vroeg of ik een keer uit wilde in<br />
Amsterdam. Ik kwam daar nooit, dus vond het<br />
wel prima. Die tweede date was heel erg leuk.<br />
Rory was ineens heel ontspannen.”<br />
Je hebt je volgegooid met alcohol van<br />
tevoren?<br />
Rory: “Nee! Ik was denk ik wat meer ontdooid,<br />
omdat ik Rick voor de tweede keer zag.”<br />
Rick: “Toen ging het heel snel. Die week<br />
hebben we elkaar wel vier keer gezien. Na vier<br />
maanden daten vertrok ik voor een halfjaar<br />
naar het buitenland en Rory kwam me daar<br />
opzoeken. Toen ik terugkwam, ben ik bij hem<br />
ingetrokken.”<br />
Hoe houd je het tien jaar met elkaar uit?<br />
Rory: “Dat is een vraag die we vaak krijgen.”<br />
Rick: “Er is niet echt een geheim. We vervelen<br />
elkaar op de een of andere manier niet.”<br />
Rory: “We zijn altijd blijven praten over hoe<br />
we in de relatie staan. In die tien jaar hebben<br />
A HAPPY COUPLE<br />
RORY<br />
Woonplaats:<br />
Amsterdam<br />
Leeftijd: 32<br />
Beroep: Kinderarts<br />
STELLING: HET IS GOED<br />
OM IN EEN RELATIE JE VER-<br />
SCHILLEN TE KOESTEREN<br />
Rick: “In de basis denk ik dat<br />
we best wel op elkaar lijken:<br />
we hebben in grote lijnen<br />
allebei dezelfde visie op de<br />
wereld. Doordat onze interesses<br />
echter naar verschillende<br />
dingen uitgaan, vervelen we<br />
elkaar niet.”<br />
Rory: “Eens. De dingen die we<br />
apart doen, accepteren we ook<br />
van elkaar.”<br />
RICK<br />
Woonplaats:<br />
Amsterdam<br />
Leeftijd: 31<br />
Beroep: Leraar maatschappijleer<br />
we van alles met elkaar meegemaakt, dus we<br />
zijn goed op elkaar ingespeeld.”<br />
Rick: “In het begin deden we alles samen. Een<br />
paar jaar geleden hebben we ervoor gekozen<br />
ook wat meer ons eigen ding te doen. Apart<br />
met vrienden afspreken bijvoorbeeld. Ik denk<br />
dat dat een belangrijk punt in onze relatie is<br />
geweest.”<br />
En hoe blijft het leuk?<br />
Rory: “Het afgelopen jaar zijn we veel meer<br />
gaan feesten, daar hebben we elkaar weer in<br />
gevonden. We weten elkaar door de jaren heen<br />
steeds voor nieuwe dingen te interesseren.”<br />
people | 039
liefde op het eerste gezicht?<br />
LOVE:<br />
EXCITING<br />
AND NEW<br />
R<br />
S<br />
W<br />
de brabantse multimediadesigner remon gaat deze<br />
editie op date met fiscalist stef. benieuwd of ze de<br />
liefde van hun leven vinden? lees snel verder!<br />
tekst: roel janssen | beeld: henri verhoef<br />
met dank aan restaurant moer in amsterdam<br />
S<br />
STEF VAN HEUGTEN (25)<br />
normaliter neemt fiscalist stef<br />
nauwkeurig de instagram van zijn<br />
date onder de loep. maar niet dit<br />
keer. we sturen hem op blind date bij<br />
het amsterdamse restaurant moer.<br />
vóór de blind date<br />
Waar moet je droomman aan voldoen?<br />
“Mijn droomman heeft een combinatie<br />
van ambitie en impulsiviteit in zich. Hij<br />
wil graag een goede carrière, maar in het<br />
weekend kan hij zich helemaal laten gaan.<br />
En zijn uiterlijk? Hij moet wel een beetje in<br />
shape zijn. Een goede kledingsmaak vind<br />
ik ook belangrijk.”<br />
Dit is je eerste blind date, wat verwacht<br />
je ervan? “Een gezellige avond; voor mij is<br />
het niet moeilijk een paar uur met iemand<br />
te praten. Verder heb ik nog niet heel veel<br />
verwachtingen, eerlijk gezegd.”<br />
Op een schaal van 1 tot 10: hoe zenuwachtig<br />
ben je? “Als 10 betekent dat je helemaal<br />
aan het shaken bent, dan denk ik een<br />
4. Ik vind het wel spannender dan een date<br />
met iemand waarmee ik al een keer heb<br />
gesproken, maar het valt nu nog mee.”<br />
En als je zelf een date plant, wat doe je<br />
dan? “Meestal spreek ik in de stad af voor<br />
een drankje. Uit eten gaan vind ik normaal<br />
een beetje over de top voor de eerste date.”<br />
na de blind date<br />
Vertel! Hoe ging de date? “Het was een<br />
heel erg gezellige avond eigenlijk, helemaal<br />
niet ongemakkelijk. Toen ik Remons<br />
uitstraling zag, wist ik wel dat het goed zou<br />
komen. Je bent van tevoren toch bang dat<br />
er een weirdo tegenover je plaatsneemt.”<br />
Ik hoorde dat jullie voor een vijfgangendiner<br />
zijn gegaan. Was je niet bang dat<br />
je na de eerste gang al naar huis wilde?<br />
“Ze vroegen nog of we er zes wilden, maar<br />
vijf leek me wel genoeg. Als Remon sociaal<br />
ongemakkelijk was geweest, dan was het<br />
best naar geweest dat we nog al die gangen<br />
moesten, haha.”<br />
Dan was je naar huis gegaan? Ik denk<br />
niet dat ik was weggelopen, je bent toch uit<br />
eten. Dan had ik de avond wel uitgezeten,<br />
maar met meer wijn.”<br />
Maar dat was dus niet nodig! Komt er<br />
een tweede date? “Het was echt gezellig.<br />
Voor nu zie ik dit meer als vriendschap. Ik<br />
had op deze date nog niet echt flirt-vibes,<br />
maar ik wil sowieso nog wel een keer een<br />
drankje met Remon doen, om te kijken of<br />
er meer in zit.”<br />
040 | people
“je bent toch<br />
bang dat er een<br />
weirdo tegenover<br />
je plaatsneemt”<br />
stef (links) en remon.<br />
REMON MELENBOER (26)<br />
nog nooit eerder ging remon op<br />
een blind date. deze brabantse<br />
multimediadesigner reisde af naar<br />
amsterdam om de mogelijke liefde van<br />
zijn leven te ontmoeten.<br />
vóór de blind date<br />
Waar moet je droomman aan voldoen?<br />
“Ik zoek iemand met pit en humor. Ik vind<br />
mannen met een baardje leuk om naar te<br />
kijken en verder vind ik het belangrijk dat<br />
iemand een beetje cultureel onderlegd is.”<br />
Wat verwacht je van deze date? “Ik ben<br />
vooral heel erg nieuwsgierig naar wie ik<br />
tegenover me krijg. Ik hoop dat het een<br />
beetje klikt.”<br />
Op een schaal van 1 tot 10: hoe nerveus<br />
ben je voor deze date? “Een 6’je. Ik zie het<br />
als gezonde spanning. Ik denk dat de spanning<br />
pas komt als de date begint.”<br />
Als je zelf een date plant, waar ga je dan<br />
heen? “Ik vind het leuk om tijdens een<br />
eerste date iets te ondernemen. Samen<br />
koken of picknicken bijvoorbeeld. Dan heb<br />
je meteen iets om over te praten.”<br />
na de blind date<br />
Vertel! Hoe ging het? “Ik ging met de tram<br />
naar het restaurant, midden in de spits.<br />
Ik was echt bang dat ik te laat zou komen.<br />
Uiteindelijk was ik er toch nog als eerste,<br />
gelukkig. In het restaurant deden ze eerst<br />
alsof jullie me aan een heel erg oude man<br />
hadden gekoppeld, dus dat was wel even<br />
schrikken.”<br />
Maar toen kwam Stef! Was het leuk?<br />
“Het was helemaal niet ongemakkelijk!<br />
Dat had ik wel verwacht. Het was meteen<br />
gezellig en het klikte wel tussen ons.”<br />
Hebben jullie het laat gemaakt? “Ik keek<br />
op een gegeven moment op mijn telefoon<br />
en toen was het al 23.00 uur! Ik moest echt<br />
meteen weg om mijn trein te halen, dus de<br />
tijd vloog wel voorbij.”<br />
Denk je dat je de liefde van je leven hebt<br />
gevonden? “Ik merkte al snel dat het meer<br />
vriendschappelijk zou worden, dus dat<br />
denk ik niet. We hadden wel de hele tijd<br />
een lekker gesprek, maar dat kwam denk ik<br />
ook door alle wijn en gin-tonics, haha.”<br />
ook voor de volgende editie van winq<br />
zijn we weer op zoek naar single<br />
mannen die het aandurven om gekoppeld<br />
te worden aan misschien wel de liefde<br />
van hun leven. wij regelen een leuk<br />
restaurant, de rest zul je zelf moeten<br />
doen. zin in een date? mail dan een paar<br />
foto’s van jezelf plus je gegevens naar<br />
romantiek@winq.com en wie weet<br />
nemen we contact met je op.<br />
people | 041
The Swiss speak<br />
four languages.<br />
But only one when<br />
it comes to quality.<br />
More info on<br />
swiss.com<br />
swiss.com<br />
Made of Switzerland.
044 Hongkong<br />
kapitalistische krachtpatser<br />
TRAVEL<br />
044 Hongkong, kapitalistische krachtpatser 057 column Johan Goossens 059 column Boris Dittrich 060 fyi reizen<br />
062 is er toekomst voor de luchtvaart? 064 vliegen zonder vieze uitstoot 068 land van melk en honing080 waar eet <strong>Winq</strong>?<br />
082 premium economy 084 7x uitzonderlijk overnachten 089 vijf vragen aan Jelmer de Boer 090 wild side story<br />
103 vijf vragen aan Tosca Niterink & Anita Janssen 104 verkorte hand leiding: internationaal communiceren 106 dwars door Canada
HONGKONG<br />
KAPITALISTISCHE<br />
KRACHTPATSER<br />
de rotterdamse skyline verbleekt bij het hoogbouwgeweld van<br />
de ‘pearl of the orient’, waar je voortdurend van de ene in de<br />
andere cultuur wordt getrokken. hongkong is veel, heel veel.<br />
tekst: winfried baijens | beeld: rutger geleijnse<br />
044 | travel
skyline met uitzicht op<br />
victoria harbour.<br />
travel | 045
ekende bruisdmodezaak aan nathan road, kowloon.<br />
handlezer steve: “dit is de slechtste tijd van je leven.”<br />
kijkje over hong kong island richting kowloon.<br />
“SORRY, IK HEB<br />
SLECHT NIEUWS.”<br />
Steve kijkt er opvallend vrolijk bij.<br />
“Je bent een vechter. Dat zie ik. Je zult het<br />
nodig hebben.”<br />
Verscholen achter de kramen met prullaria,<br />
voorbij de bejaarde (!) verkopers van dildo’s<br />
en andere seksspeeltjes, zit de olijke Steve.<br />
Hij werkt met een twintigtal handlezers,<br />
kaartenleggers en aurologen, aan het eind<br />
van Temple Street Night Market in Hongkong.<br />
Steve is overigens niet geboren als Steve.<br />
Om het ‘ons’ makkelijk te maken, geven veel<br />
Chinezen zichzelf een Westerse naam. Met<br />
zijn vingers glijdt Steve nog eens over mijn<br />
“veel te korte handlijnen” en besluit – net iets<br />
te vrolijk: “Ja, dit is de slechtste tijd van je<br />
leven. En die duurt nog twee jaar.”<br />
Goed. Ik was dus in Hongkong. En dat was,<br />
ondanks Steve, heel leuk.<br />
Ik schrijf dit tijdens mijn doorreis in China.<br />
Het is 01.36 uur. De airco werkt de hitte van<br />
de dag langzaam weg en tot die tijd is het<br />
lastig slapen. Het enige toilet in ons hotelletje<br />
is een donker hurktoilet en mijn reisgenote<br />
Hanna vloekt omdat ze niets meer kan op het<br />
internet. Ik probeer intussen alle ervaringen<br />
in Hongkong op een rij te zetten. Ik ben nu<br />
in Hainan, een groot vakantie-eiland in het<br />
‘echte’ China. Dat betekent veel grijs en<br />
beton. Lelijk, eerlijk gezegd. Gelukkig zijn<br />
er veel Chinezen die het wel mooi vinden en<br />
die ons vooral grappig vinden. Of ons ‘white<br />
giants’ noemen. De vervreemding is verfrissend,<br />
maar ook onhandig. Ik heb in ieder geval<br />
na één dag alweer heimwee naar Hongkong.<br />
Terug naar de ‘Pearl of the Orient’. Stel je<br />
een New York voor met tropische stranden.<br />
Of een Sydney met al z’n water en eilanden,<br />
maar dan hoger, sneller en grootser. Of<br />
Tokio, maar dan nog bruisender. Het is een<br />
stad die voor de toerist en zelfs de langdurig<br />
046 | travel
hongkong<br />
ik loop hier<br />
gemakkelijker hand<br />
in hand over straat<br />
dan in amsterdam.<br />
travel | 047
verblijvende expat moeilijk is te doorgronden.<br />
Zijn geschiedenis maakt Hongkong uniek<br />
en complex. Tot twintig jaar geleden was<br />
de stad nog een Britse kolonie. Het was<br />
Margaret Thatcher die Hongkong ‘wel moest<br />
overdragen, anders zouden de Chinezen met<br />
geweld de controle over de stad hernemen’.<br />
Ze maakte in 1984 daarom afspraken met<br />
Peking over de toekomst van de metropool.<br />
Haar collega-staatsman en leider van<br />
de Communistische Partij Deng Xiaoping,<br />
bedacht een systeem waarbij het kapitalistische<br />
Hongkong een plek kon krijgen in de<br />
communistische Volksrepubliek China. ‘Eén<br />
land, twee systemen’. Hongkong zou dus<br />
min of meer kunnen blijven doen wat het<br />
deed. Ook de komende dertig jaar behoudt<br />
Hongkong als ‘speciale regio’ nog zijn eigen<br />
rechten en regels. Toch versterkt Peking de<br />
laatste jaren zijn grip op de stad en dat stuit<br />
op verzet. Met name de jonge generatie in<br />
Hongkong wil niet dat het onderwijsstelsel<br />
wordt veranderd, de vrije media kunnen<br />
blijven bestaan en het rechtsstelsel niet wordt<br />
aangepast. Zij vragen juist om meer universele<br />
democratische rechten. In 2014 gingen<br />
ze de straat op, waar de ‘Paraplubeweging’<br />
werd geboren. Normaal gesproken gaan veel<br />
Hongkongers met paraplu’s de straat op om<br />
zich te beschermen tegen het zonlicht, nu<br />
weerden ze zich tegen het traangas van de<br />
oproerpolitie. Ook dit jaar nog: bij het bezoek<br />
van de grote baas Xi Jinping aan Hongkong<br />
protesteerden tienduizenden tegen het<br />
ik moet toegeven<br />
dat wat er aan de<br />
maas staat, niet<br />
eens kinderspel is<br />
vergeleken met het<br />
hoogbouwgeweld<br />
in hongkong.<br />
beperken van de democratische rechten<br />
en vrijheden in hun stad. Kortom, er is veel<br />
aan de hand in Hongkong. Meer dan in een<br />
vrolijk reisverslag over de stad valt te vangen.<br />
Maar je moet dit wel steeds in je achterhoofd<br />
houden als je in Hongkong bent. Want je<br />
ziet het overal, je voelt het en begrijpt dan<br />
waarom iedereen zo’n haast heeft om er het<br />
beste van te maken.<br />
DE MAAS, HOND EN IVOOR<br />
Mijn jetlag heeft nog niet eens tijd gehad<br />
om in te zetten en ik weet al niet meer wat ik<br />
048 | travel
hongkong<br />
zie. Na landing op Hong Kong International<br />
Airport krijg ik een sms met de mededeling<br />
dat ik me zo snel mogelijk moet melden bij<br />
de Ozone Bar. Die bevindt zich op de 118 e<br />
verdieping van het Ritz Carlton en schijnt<br />
daarmee de hoogste bar ter wereld te zijn.<br />
Nu kan ik me vagelijk herinneren dat wel<br />
meer bars in Aziatische steden dat beweren,<br />
maar ach, dat neem ik voor lief. Mijn scepsis<br />
verdwijnt direct bij aankomst. Ik woon zelf<br />
in Rotterdam en daar zijn we de laatste jaren<br />
voorzichtigjes een beetje chauvinistisch aan<br />
het worden door de groeiende skyline, maar<br />
ik moet toegeven dat wat er aan de Maas<br />
staat, niet eens kinderspel is vergeleken<br />
met het hoogbouwgeweld in Hongkong. Het<br />
uitzicht is onwerkelijk. Hongkong is veel, dat<br />
wordt direct duidelijk. Heel veel.<br />
Ik vertel niets nieuws als ik zeg dat goed eten<br />
overal in overvloed is. In China, maar zeker in<br />
Hongkong. Van streetfood (prima en veilig<br />
te eten) tot vele sterrenrestaurants. Soms<br />
word je verrast door eetgewoonten die niet<br />
de jouwe zijn. Zo eet ik kip, bereid in bamboe.<br />
Die kip gaat in een stammetje van bamboe,<br />
met heel veel kruiden, fruit en vocht. Dat<br />
moet lange tijd stomen en sudderen en dan<br />
krijg je dat stammetje pruttelend gepresenteerd.<br />
Als je vervolgens in het blind stukken<br />
kip naar boven haalt en opeet, verwacht je<br />
niet dat je ineens wordt aangestaard door de<br />
kop van het beest. Maar ja, wij westerlingen<br />
zijn maar kleinzielig met eten, dat wisten we<br />
al lang. “Ga je hondenvlees eten?”, werd mij<br />
vaak gevraagd, toen ik jaren geleden voor het<br />
Jeugdjournaal naar de Olympische Spelen in<br />
Peking mocht. Meestal voor de grap, maar in<br />
China is dat hier en daar een relevante vraag.<br />
Toen in Peking puntje bij paaltje kwam, bleek<br />
het antwoord: ja. Het gebeurde zonder dat<br />
ik het door had in een Koreaans barbecuerestaurant;<br />
de stukjes hond werden vrolijk<br />
geserveerd tussen het rundvlees en ander<br />
voedsel voor op de barbecue. Tijd om er over<br />
te twijfelen had ik niet, ik had het op voor ik<br />
het wist. En ik proefde eerlijk gezegd ook niet<br />
veel verschil.<br />
Bij aankomst In Sun Tung Lok, een Chinees<br />
tweesterrenrestaurant in Hongkong, dient<br />
een ander onverwacht dilemma zich aan.<br />
Ober Peter Pan (zoals gezegd, Chinezen<br />
krijgen voor het gemak vaak een alternatieve<br />
westerse voornaam) wijst mij trots op de<br />
ivoren eetstokjes uit 1969 – net zo oud als het<br />
restaurant. China verbood dit jaar na langdurige,<br />
internationale druk de handel op ivoor<br />
om het stropen van olifanten en neushoorns<br />
tegen te gaan. Toch blijft voor veel Chinezen<br />
ivoor nog altijd een statussymbool. Later kom<br />
ik in de stad meer ivoren producten tegen en<br />
ook online struikel ik erover. Naast de ivoren<br />
stokjes zijn er gelukkig ook nog normale<br />
zwarte stokjes. Volgens Peter ‘just for transport’,<br />
maar goed genoeg voor mij, besluit ik.<br />
tweesterrenrestaurant sun tung lok. ivoren eetstokjes uit 1969.<br />
travel | 049
wan chai. vismarkt. wakeboarden, op een halfuurtje rijden van de stad.<br />
Peter Pan en zijn collega’s leiden ons verder<br />
langs een (bijna letterlijk) duizelingwekkend<br />
Kantonees twaalfgangenmenu.<br />
WEDNESGAY<br />
“Ik voel mij hier heel veilig, eigenlijk. Ik loop<br />
hier gemakkelijker hand in hand over straat<br />
dan in Amsterdam.” Het is Wednesgay<br />
in straight friendly bar Petticoat Lane en de<br />
Nederlandse manager Justin van Werden<br />
verbaast zich over mijn lichte verbijstering dat<br />
er een redelijk ontspannen en open gayscene<br />
bestaat in de stad. Hij voelt zich volledig vrij<br />
en veilig in Hongkong. “Ik heb een relatie met<br />
een Amerikaanse jongen, hij is ooit in Texas<br />
in elkaar geslagen en ik ken de verhalen over<br />
antihomogeweld in Amsterdam. Hier hoor ik<br />
er eigenlijk nooit over. Ik weet dat veel families<br />
het niet accepteren of stilhouden, maar verder<br />
is er veel acceptatie.”<br />
Toch lees ik ook over homofobie en discriminatie<br />
van homo’s in Hongkong. Amnesty<br />
International en andere actiegroepen strijden<br />
voor wetgeving die de discriminatie van<br />
homo’s daadwerkelijk verbiedt. Die is er nog<br />
niet, waardoor gaykoppels bijvoorbeeld bij<br />
het vinden van een huis benadeeld worden.<br />
Ook is het moeilijk om als getrouwd homostel<br />
naar Hongkong te verhuizen en als echtpaar<br />
erkend te worden. Tijdens ons verblijf in de<br />
stad wordt bekend dat het homohuwelijk<br />
van een Britse vrouw die naar Hongkong<br />
je moet in mong kok wel van<br />
winkelen houden. of van<br />
duizenden kleine visjes, die<br />
allemaal apart verpakt zijn,<br />
in heel kleine zakjes met een<br />
lullig beetje water.<br />
of bloemen.<br />
emigreerde na een langslepende procedure<br />
toch erkend wordt. Haar vrouw krijgt daardoor<br />
ook recht op een visum.<br />
“Een grote overwinning,” aldus Wijnand van<br />
Hoeven. Hij woont met zijn man al vijftien<br />
jaar in Hongkong en is onder de indruk van<br />
de uitspraak. Hij werkt voor ABN AMRO en<br />
is lid van The Foreign Correspondents’ Club,<br />
een sociëteit voor met name journalisten en<br />
mensen van het internationale bedrijfsleven.<br />
De club in Causeway Bay is gevestigd in<br />
een monumentaal Brits koloniaal pand dat<br />
volhangt met het werk van vroegere leden.<br />
Beroemd werk, zoals het napalmmeisje<br />
van AP-fotograaf Nick Ut. De club ademt<br />
de indrukwekkend rijke historie. Er hebben<br />
nogal wat helden uit mijn vakgebied aan de<br />
bar gehangen in dit pand. De FCC probeert<br />
ook actueel te blijven. De club heeft wekelijks<br />
debatten over persvrijheid en mensenrechten<br />
en hoe die onder druk komen te staan als de<br />
invloed van Peking groter wordt. Van Hoeven:<br />
“Daar zijn terecht wel zorgen over, ja. Maar<br />
zo’n overwinning in de rechtbank, dat zijn toch<br />
stappen waar ik optimistisch door blijf.”<br />
VIS, VROUWEN EN VERADEMING<br />
Waarschuwing: ga niet met een kater naar<br />
Mong Kok. Kies dan liever voor het vele groen<br />
in de stad. Of doe een van de hikes door de<br />
heuvels die de stad omsluiten. Ik ontdekte<br />
pas later dat de rust en stilte bij Hongkong<br />
niet ver weg is, al was het alleen maar door<br />
de vele nauwelijks bebouwde eilandjes in de<br />
buurt. Binnen een halfuur rijden lig je op een<br />
verlaten strandje of kun je een bootje huren en<br />
wakeboarden.<br />
Ik ging dus wél met een kater naar Mong Kok.<br />
En dat is pittig. De wijk staat bekend als het<br />
drukst bevolkte gebied op aarde. Er wonen<br />
sowieso aardig veel mensen op Hongkong<br />
Island en in de stadsdelen op het tegenover<br />
gelegen schiereiland (7 miljoen), maar<br />
in Mong Kok is het extreem. 130 Duizend<br />
mensen per vierkante kilometer. Het zijn van<br />
die aantallen waar je je niet zoveel bij voor<br />
kunt stellen. Naast de vele woonflats zijn er<br />
honderden kleinere warenhuizen en ook nog<br />
traditionele winkels. Dit voelt wel als het ware<br />
Hongkong. Je moet hier eigenlijk een hele dag<br />
voor uittrekken om rond te lopen en vooral te<br />
kijken. Jong en oud werkt, eet en winkelt hier.<br />
Het is minder toeristisch dan de Temple Street<br />
050 | travel
hongkong<br />
goldfish street market in mong kok.<br />
DE FAB FIVE MARKTEN<br />
IN MONG KOK<br />
1. Goldfish Street Market<br />
2. Bird Market and Garden<br />
3. Flower Market Street<br />
4. Fa Yuen Street Market<br />
5. The Ladies (Night) Market<br />
travel | 051
Market (thuisbasis van waarzegger Steve) en<br />
het is een verademing dat er weinig internationale<br />
ketens zijn. Je moet in Mong Kok<br />
wel van winkelen houden. Of van duizenden<br />
kleine visjes die allemaal apart in heel kleine<br />
zakjes met een klein beetje water verpakt zijn.<br />
Of bloemen. Of alles wat je in je leven denkt<br />
nodig te hebben, maar misschien toch niet<br />
nodig hebt. Dan zit je goed op een van de vele<br />
marktjes.<br />
Alles beweegt in Mong Kok. Toch valt er<br />
meteen iets op. Het is druk, maar niet extreem<br />
chaotisch. Zeker niet als je het vergelijkt<br />
met andere grote Aziatische steden. Dat<br />
heeft voor een groot deel te maken met het<br />
soepel werkende en overzichtelijke openbaar<br />
vervoer. Je kunt weliswaar redelijk goedkoop<br />
Uberend door de stad komen of een van de<br />
vele rode taxi’s aanhouden, maar de metro is<br />
voor de meeste inwoners van Hongkong het<br />
beste alternatief. Snel, koel en overzichtelijk.<br />
Ook voor toeristen. Het is bijna een attractie<br />
om tijdens het spitsuur door de gangen van<br />
de grote metrostations te lopen. De soepel<br />
en bijna in het gelid bewegende stroom<br />
van veelal donkerharige mensen die door de<br />
gangen glijdt, is bijna rustgevend te noemen.<br />
Ga vooral mee in de cadans en word één met<br />
de massa. Iedereen is kalm en rustig en vindt<br />
zijn weg. Nog iets om jaloers op te zijn; de<br />
Hongkongers hebben de ‘Octopus Card’: een<br />
soepel werkende ov-chipkaart waarmee je op<br />
happy valley, de<br />
paardenrenbaan<br />
van hongkong.<br />
de hectiek langs de<br />
baan is enorm en er<br />
is weinig te merken<br />
van een verfijnde<br />
britse etiquette.<br />
veel meer plaatsen contactloos kunt betalen,<br />
zoals in supermarkten, maar ook in veel<br />
winkels of bijvoorbeeld bij zwembaden.<br />
zeker een kwart van de ruim 7 miljoen hongkonggers gokt wekelijks mee.<br />
STILTE, KRACHTPATSERS EN COFFINS<br />
En dan is er even rust. Op het water hoor<br />
je pas hoeveel geluid de stad voortdurend<br />
maakt. We varen met de historische Star<br />
Ferry bij zonsondergang van stadsdeel<br />
Kowloon naar Hong Kong Island – naar<br />
Central. Een Nederlandse toerist stoot<br />
mij aan en begint enthousiast te vertellen.<br />
“Het gebouw dat je daar ziet, dat is dus een<br />
middelvinger naar Peking.” We varen recht<br />
op het imposante gebouw van HSBC af. De<br />
machtige Britse bank liet op de meest prominente<br />
plek van Hongkong zijn hoofdkantoor<br />
052 | travel
hongkong<br />
bouwen. “Wij zijn hier de baas, dat willen ze<br />
ermee zeggen,” vertelt de Nederlandse. Haar<br />
man zucht en lijkt haar niet echt meer serieus<br />
te nemen. Toch blijkt ze gelijk te hebben. De<br />
beroemde architect Norman Foster kreeg<br />
de opdracht een gebouw te ontwerpen dat<br />
de macht van de bank uitstraalde. Het werd<br />
het duurste kantoorgebouw ter wereld en<br />
moest vooral duidelijk maken dat de banken<br />
in Hongkong er niet aan denken om te<br />
vertrekken. Een kapitalistisch staaltje krachtpatserij.<br />
En dat is eigenlijk heel Hongkong<br />
wel. Kapitalisme heeft Hongkong gemaakt<br />
tot wat het nu is, een van de belangrijkste<br />
financiële centra van de wereld. En aan alles<br />
is te zien dat geld er heel belangrijk is. En dat<br />
er heel veel van is.<br />
Met zoveel rijkdom op een klein stukje aarde<br />
ga je toch dromen van een wereld waarin<br />
alles wat eerlijker verdeeld is. Niet eerder<br />
zag ik zoveel Lamborghini’s en Ferrari’s in<br />
korte tijd en kwam ik reclame voor feestjes<br />
tegen met de slogan: “To save water, we drink<br />
champagne.” Je ziet weinig daklozen op<br />
straat en er wordt weinig gebedeld, maar dat<br />
komt vast ook door de strenge handhaving<br />
in de stad. Want armoede is er wel degelijk.<br />
Volgens cijfers uit 2015 leeft een kwart<br />
van de Hongkongers in armoede, maar de<br />
discussie over wat armoede nu is, wordt nog<br />
hevig gevoerd onder deskundigen. Eerder dit<br />
jaar sprak de VN zich uit over de miserabele<br />
omstandigheden van de zwakkeren in de<br />
stad, die moeten wonen in zogenoemde coffin<br />
homes. Vanwege de extreem hoge huurprijzen<br />
kunnen sommigen zich niet meer dan<br />
een stapelbed in een slaapzaal veroorloven of<br />
letterlijk een houten kist ter grootte van twee<br />
vierkante meter. En dan moeten ze ook nog<br />
behoorlijk hard werken om de huur te kunnen<br />
betalen. Tweehonderdduizend mensen<br />
wonen in dit soort micro-‘appartementen’<br />
en dan is het aantal illegalen dat onder die<br />
omstandigheden woont, nog niet meegeteld.<br />
GELD MAAKT GELUKKIG<br />
Als geld ergens gelukkig maakt, is het in<br />
Happy Valley op Hong Kong Island. In het<br />
barretje St. Germain geniet men van het rijke<br />
expatleven. ‘It Feels Like Paris’, staat er op het<br />
menu. Je wordt in Hongkong voortdurend<br />
van de ene cultuur in de andere getrokken,<br />
maar dit is wel het toppunt. Vanuit de Franse<br />
brasserie kijk je uit op de wereldberoemde<br />
paardenrenbaan van Hongkong. Dit Britse<br />
erfgoed ligt middenin het duurste deel van<br />
Hongkong en vormt een absurd contrast<br />
met de eindeloze torenflats die pal naast dat<br />
kleine stukje groen oprijzen. De paarden en<br />
jockeys zijn verworden tot schattige miniatuurtjes.<br />
Ik schuif aan bij de Nederlandse expat Aimée,<br />
een energieke, vrolijke vrouw, die met haar<br />
star ferry.<br />
central.<br />
man Nederland verliet. Hij verdient nu veel<br />
geld in de handel, zij is inmiddels moeder van<br />
twee kinderen en zwanger van een derde. Ze<br />
zat al even te wachten. “Op tijd komen is hier<br />
lastig. Leuke is wel dat ik daardoor met twee<br />
mannen in gesprek raakte die vertelden over<br />
de verliezen die hij en zijn zakenvrienden<br />
hadden geleden bij ‘de paarden’. Zet je schrap:<br />
bij elkaar zo’n flauwe 80 miljoen HKD [ruim 10<br />
travel | 053
gaat naar de stad Hongkong. De baan wordt<br />
dan ook wel de ‘geldmachine van de stad’<br />
genoemd. Dan begrijp je ook gelijk waarom de<br />
Chinese leider Deng Xiaoping bij de overname<br />
van de stad direct duidelijk maakte dat er in<br />
Hongkong “zoals altijd gedanst zal worden en<br />
de paarden altijd zullen blijven racen”.<br />
temple spice crabs, nabij jordan op kowloon.<br />
Aimée neemt mij mee naar de baan. De hel<br />
verlichte ovaal ligt er perfect verzorgd bij<br />
en de paarden worden klaargezet voor de<br />
volgende race. De hectiek langs de baan<br />
is enorm en er is weinig te merken van een<br />
verfijnde Britse etiquette. Het valt te vergelijken<br />
met de sfeer rond een gemoedelijke<br />
voetbalwedstrijd. Het ruikt er naar hamburgers<br />
en veel bier. De permanente staat van<br />
opwinding is voelbaar. Iedereen ritselt met<br />
briefjes, zoekt informatie op over de paarden<br />
en kijkt naar de uitslagenborden. Ook al sta<br />
ik tussen de recreatieve gokkers, waar vooral<br />
kleine bedragen ingezet zullen worden: het<br />
is duidelijk dat er wel iets te winnen valt. Ik<br />
blijk vatbaar voor het gokvirus en schuif aan<br />
in het onderste deel van het stadion. Het<br />
formuliertje is zo ingewikkeld dat ik maar een<br />
willekeurig kruisje zet bij nummer 8.<br />
niet eerder zag ik reclame<br />
voor een feestje met de<br />
slogan: “to save water, we<br />
drink champagne.”<br />
miljoen euro – red.].” Ik vraag of het een grap<br />
is, maar Aimée zegt dat dat ze sinds ze hier<br />
woont, nergens meer van opkijkt.<br />
Ineens kijk ik anders naar de baan en valt me<br />
de imposante tribune op. Je raakt in het woud<br />
van wolkenkrabbers blijkbaar snel het gevoel<br />
voor verhoudingen kwijt. Het is een tribune<br />
ter grootte van een Johan Cruijff Arena, voor<br />
het grootste deel ingericht als skybox. Daar<br />
netwerkt ‘het grote geld’ wekelijks, terwijl<br />
ze er flink op los gokken. En niet alleen zij. In<br />
totaal is er plaats voor 55 duizend toeschouwers<br />
rond de baan en ook elders in de stad<br />
doen velen mee. De Hong Kong Jockey Club<br />
heeft een wettelijk monopoly op het gokken.<br />
Zeker een kwart van de ruim 7 miljoen Hongkongers<br />
gokt wekelijks mee. En dat levert<br />
heel veel geld op. Vorig jaar werd er voor 11<br />
miljard euro ingezet. Een groot deel daarvan<br />
gaat naar de gelukkigen die op de juiste<br />
paarden hebben gegokt en een fors deel<br />
Na een omweg langs de wc kom ik bij de baan<br />
en zie ik dat mijn race al is begonnen. Het<br />
gaat snel. Heel snel. Maar verrassender; mijn<br />
paard ook. “8, yes, 8? Winning?” roep ik tegen<br />
mensen naast me. Ik krijg weinig enthousiasme<br />
terug. Toch blijkt het waar te zijn. 8 wint,<br />
Winfried krijgt 100 euro. Een gokverslavingin-wording<br />
lijkt geboren. Zeker als ik daarna<br />
nog een keer uit de losse pols, aangeschoten<br />
en lichtelijk overmoedig, inzet op 8 en … 8 nog<br />
eens wint!<br />
Zo te midden van de hectiek, in het hart van<br />
Hongkong, met mijn beginnersgeluk op zak,<br />
moet ik toch even terugdenken aan Steve. En<br />
zijn onheilspellende woorden. Ik besluit op<br />
hem en zijn voorspelling te proosten. Als dit<br />
de ergste jaren van mijn leven zijn, dan teken<br />
ik voor de rest.<br />
054 | travel
hongkong<br />
travel | 055
ZORGELOOS REIZEN<br />
VERLEG JE GRENZEN<br />
LEEF JE BUCKETLIST<br />
www.surlairi.com<br />
Congo-Brazzaville • Namibië • Oezbekistan • Tanzania<br />
Zuid-Afrika • Rwanda • Kenia • Ethiopië • Botswana
column. johan goossens<br />
BROKKEN<br />
“zelfs medewerkers<br />
van schiphol<br />
reageerden<br />
verbaasd op onze<br />
bestemming”<br />
Bij het boek van Brokken was ook een cd gekomen en die<br />
vulde onze huurauto met jankerige vioolmuziek, terwijl<br />
de donkere rijen naaldbomen eindeloos aan ons voorbijschoten.<br />
De keurige EU-snelweg had weinig bezieling in<br />
zich, maar we probeerden de moed erin te houden door bij<br />
elk nietszeggend dorpje dingen te zeggen als: “God wat<br />
een leuke… brandweerkazerne.”<br />
Uiteindelijk scheurden we maar door naar Letland – Riga,<br />
om precies te zijn. Dit werd enorm bejubeld in het reisgidsje<br />
en bovendien had Jan Brokken daar wel drie hoofdstukken<br />
over geschreven. De jugendstilhuizen, de getormenteerde<br />
musici, ja zelfs de boekhandelaars waren van een bijzonder<br />
soort.<br />
tekst: johan goossens | beeld: marc deurloo (portret)<br />
shirt: coach via four by azzurro, denim overhemd: tom ford via four by azzurro<br />
“I<br />
k had meer armoede verwacht”, zei Bart teleurgesteld.<br />
We waren inmiddels twee dagen in Estland en ik<br />
snapte precies wat hij bedoelde. Ook ik had gehoopt<br />
op sovjettaferelen met onverstaanbare, tandeloze oude<br />
vrouwtjes en boze stationschefs. Maar iedereen sprak hier<br />
Engels en niemand had wratten op gekke plekken of een<br />
abces in de nek – toch een beetje waarvoor je naar dit soort<br />
landen gaat.<br />
We reisden het boek van Jan Brokken achterna, Baltische<br />
zielen. Dat stond vol markante verhalen van vrijheidsstrijders,<br />
verweesde landeigenaren en eenzame musici.<br />
Dit boek had ons tot tranen geroerd en we konden niet<br />
wachten deze warmbloedige mensen te ontmoeten, ons<br />
te laven aan de rijke geschiedenis van deze onfortuinlijke<br />
landen.<br />
“Tallinn?” zei de jongen van de autoverhuur ongeïnteresseerd<br />
in perfect Engels. “Wat ga je daar nou doen?” We<br />
hadden eerder al nattigheid gevoeld. Zelfs medewerkers<br />
van Schiphol reageerden verbaasd op onze bestemming en<br />
iemand die er wel was geweest omschreef Tallinn als “een<br />
beetje het Zwolle van Noord-Oost-Europa”. Eigenlijk was<br />
het meest positieve wat ik erover had gehoord, dat je er wel<br />
overal kon pinnen. “En de wifi is uitstekend!”<br />
Na aankomst liepen we een kort rondje door het centrum<br />
en streken we neer in een sportcafé.<br />
“Die klok was trouwens het hoogtepunt”, begon Bart,<br />
bladerend door het boekje.<br />
“Wat?” Ik dacht aan de klok die we ergens hadden zien<br />
hangen. Het was me wel opgevallen, in mijn ooghoek, maar<br />
meer ook niet.<br />
“Dat is bezienswaardigheid nummer 1 in Riga…”, zei hij<br />
somber.<br />
Hij begon de andere hoogtepunten op te noemen, waarvan<br />
we de helft in ons korte rondje al hadden gezien. “Zo kom ik<br />
ook wel aan vijftien hoogtepunten”, bromde hij, bladerend.<br />
“Kijk hier, een restant van een oude stadsmuur, dat is toch<br />
geen hoogtepunt? En hier, nummer vier, een zwak parkje,<br />
dat is toch geen hoogtepunt?”<br />
Ik liet het even op me inwerken en stelde toen luchtig voor<br />
dat we altijd de rest van Letland konden ontdekken met<br />
onze huurauto.<br />
Bart, citerend uit zijn boekje: “Vrijwel alle bezienswaardigheden<br />
van Letland liggen in Riga.”<br />
“Nou lekker dan.”<br />
Bart gooide het boekje mijn kant op: “Wat een onzin zeg!<br />
En die Jan Brokken hoef ik ook niet tegen te komen in een<br />
donker steegje. Met zijn Baltische ziel.” De serveerster<br />
kwam eraan met twee ijskoude Heinekens en gaf ons de<br />
code voor de wifi. Die was, inderdaad, uitstekend.<br />
N<br />
ee, als mensen vragen hoe het was in de Baltische<br />
staten, zeg ik: “Netjes, opgeruimd. Ach je kunt erheen,<br />
maar het hoeft niet.” De enige wrat die ik er heb<br />
gezien, was tijdens een Grindr-date. Toch jammer.<br />
travel | 057
column. boris dittrich<br />
VRIJ VERKEER<br />
VAN LIEFDE<br />
“ik herinner me<br />
nog goed mijn<br />
ijzige ontmoeting<br />
met de roemeense<br />
minister van<br />
justitie”<br />
D<br />
eze <strong>Winq</strong> gaat over reizen. Wie houdt er niet van om<br />
andere landen te leren kennen of in elk geval Nederland<br />
even te verlaten en zijn zinnen te verzetten?<br />
Hoe vaak gebeurt het niet dat je, ontspannen, ver weg<br />
van de sores van thuis en je werk, iemand in het buitenland<br />
tegenkomt die je wel heel erg leuk vindt? Televisieprogramma’s<br />
te over gewijd aan vakantieliefdes.<br />
Stel, je gaat in Roemenië op vakantie, ontmoet de man<br />
van je leven en jullie trouwen in Nederland. Na verloop<br />
van tijd besluiten jullie voor een paar jaar naar Boekarest<br />
te verhuizen. Dan nu de forse adder onder het gras.<br />
als de strafbepaling van homoseksueel gedrag niet<br />
geschrapt zou worden. Een ijzig gesprek volgde, maar<br />
door internationale druk is Roemenië uiteindelijk overstag<br />
gegaan en werd homoseks met ingang van 2002<br />
legaal. In 2007 trad het land toe tot de EU. Toch kent<br />
Roemenië geen opengesteld huwelijk en erkent het land<br />
zulke huwelijken uit andere landen ook niet. De twee<br />
mannen in het voorbeeld staan in Roemenië geboekstaafd<br />
als alleenstaanden. Weg huwelijk.<br />
Dit probleem deed zich onlangs voor bij een Roemeen<br />
die met zijn Amerikaanse echtgenoot naar Roemenië<br />
wilde verhuizen. De autoriteiten erkenden hun huwelijk<br />
niet en weigerden de Amerikaan een verblijfsvergunning<br />
te verstrekken. Het paar accepteerde dit niet en beriep<br />
zich op een EU-grondregel: vrij verkeer van personen.<br />
De Roemeense rechters legden de zaak voor aan het<br />
Europees Hof in Luxemburg, dat zich nu moet buigen<br />
over de vraag of de term ‘spouse’ ook geldt voor een<br />
homoseksuele echtgenoot. Als de Europese rechter<br />
de claim van het koppel afwijst, geeft dit vrij baan aan<br />
andere EU-landen die hun wet nog niet hebben aangepast<br />
(Polen, Bulgarije, Slowakije, Letland en Litouwen)<br />
om zich achter die Europese uitspraak te verschuilen.<br />
Dat betekent problemen voor homoparen die in een van<br />
die landen zijn gaan wonen (gedoe met ziekenhuisbezoeken,<br />
bankrekeningen, overheidszaken, etc.).<br />
B<br />
ijna 4 miljoen Roemenen wonen in een ander<br />
EU-land. Dat geldt ook voor de Polen. Onder die<br />
miljoenen bevinden zich ook homo’s die met<br />
een partner uit een ander EU-land zijn getrouwd. De<br />
uitspraak van het Hof in Luxemburg – verwacht in 2018 –<br />
heeft dus grote gevolgen voor heel veel homo’s die naar<br />
hun land van herkomst zouden willen terugkeren.<br />
tekst: boris dittrich<br />
Roemenië is nog niet zo ver waar het gaat om homoemancipatie.<br />
In 1995 vroeg het land het EU-lidmaatschap<br />
aan. Ik kan me nog goed mijn ontmoeting met<br />
de minister van Justitie van Roemenië in Den Haag<br />
herinneren. Hij was bezig met een promotietour door<br />
EU-landen, om reclame te maken voor zijn land, en deed<br />
de Tweede Kamer aan. Ik dreigde met een tegenstem,<br />
boris dittrich<br />
advocacy director<br />
lgbt rights program<br />
human rights watch<br />
donaties aan het programma van hrw<br />
kunnen worden gedaan op:<br />
stichting human rights watch nederland/lgbt<br />
prinsengracht 583, 1016 ht amsterdam<br />
nl49 ingb 0000 0018 54<br />
ingbnl2a<br />
travel |059
fyi<br />
5 STAR AIRLINE<br />
skytrax beloont<br />
lufthansa<br />
XXXXXXXXXXX<br />
xxxx xxxxxx xxxxxx<br />
xxxxxxxx xxxxx<br />
MIJN PANNENKOEKPLANT<br />
IS DOOD<br />
watergeefmachine<br />
Een sprankje hoop op overleven,<br />
dat kan Tableau van<br />
Pikaplant kamerplanten met<br />
een reislustige eigenaar geven.<br />
Deze handige plantenbak,<br />
die door het leven gaat als<br />
automatic house plant watering<br />
tray levert planten tot zes<br />
weken lang dagelijks de juiste<br />
hoeveelheid water. Ideaal dus,<br />
wanneer je gaat reizen of bij<br />
gebrek aan groene vingers. Het<br />
glazen reservoir geeft, eenmaal<br />
vastgeklikt op de tray, water af<br />
aan het stoffen oppervlakte van<br />
de tray. De omliggende planten<br />
nemen dit water vervolgens op<br />
door middel van de aangebrachte<br />
gaten in de bodem van<br />
DE TOEKOMST VAN REIZEN<br />
vliegveld dubai wordt<br />
sciencefiction<br />
Dubai International Airport<br />
is een van de drukste<br />
vliegvelden ter wereld. Toch<br />
moeten er binnenkort 40<br />
procent méér passagiers door<br />
de terminals van DXB kunnen:<br />
118 miljoen mensen per<br />
jaar. Hiervoor is een hightech<br />
programma ontwikkeld<br />
waarmee passagiersstromen<br />
worden geoptimaliseerd.<br />
Stilstaan is geen optie meer,<br />
inchecken kan best automatisch<br />
en paspoort tonen hoeft<br />
ook niet meer. Geen rijen<br />
meer en iedereen veel sneller<br />
door het vliegveld jagen, is<br />
het devies. Met 530 sensoren<br />
wordt bijgehouden waar<br />
hun potten. Het enige wat de<br />
notoir afwezige plantenbezitter<br />
nog fout kan doen, is vergeten<br />
het reservoir af en toe bij te vullen.<br />
Mocht dit inderdaad een te<br />
grote opgave zijn – we kunnen<br />
het ons bijna niet voorstellen<br />
–kun je misschien beter<br />
overgaan op kunstplanten. Op<br />
elk potje past uiteindelijk een<br />
dekseltje.<br />
www.pikaplant.com<br />
mensen stilstaan, en meteen<br />
wordt er ingegrepen. Dubai<br />
móét het groeiprobleem wel<br />
zo oplossen, want voor bijbouwen<br />
is geen ruimte. Maar<br />
bouwen zullen ze! Aan de andere<br />
kant van de stad is Dubai<br />
South opgetrokken. Deze hub<br />
wordt snel uitgebreid en moet<br />
straks 240 miljoen passagiers<br />
per jaar verwerken, verdeeld<br />
over twaalf identieke knooppunten,<br />
die met hogesnelheidstreinen<br />
verbonden zijn.<br />
Een magneettrein vliegt<br />
dan in twaalf minuten naar<br />
Abu Dhabi, in plaats van de<br />
negentig minuten die het nu<br />
duurt. In Dubai lachen ze vast<br />
heel hard dat wij in Nederland<br />
jaren moeten vergaderen<br />
of we Lelystad wel of niet<br />
gaan ontwikkelen.<br />
www.dubaisouth.ae<br />
In de zomer van 2017<br />
publiceerde het Britse<br />
Skytrax weer zijn<br />
jaarlijkse World Airline<br />
Awards. Lufthansa stond<br />
als enige Europese<br />
maatschappij in de<br />
top 10 – op plek 7; alle<br />
anderen vliegtuigmaatschappijen<br />
waren<br />
van Aziatische origine.<br />
Naast die lijst, deelt<br />
Skytrax sterren uit. En<br />
de Duitse airline mag<br />
zich verheugen in een<br />
vijfde ster. Geen andere<br />
Europese airline kreeg<br />
die eerder. Lufthansa<br />
wordt beloond voor<br />
alle verbeteringen aan<br />
boord, maar ook de<br />
nieuwe app met een<br />
groot aantal digitale<br />
servicemogelijkheden<br />
op de grond<br />
en aan boord, kreeg<br />
de handen op elkaar.<br />
Skytrax evalueert de<br />
servicebeleving in zo’n<br />
achthonderd categorieën,<br />
waaronder<br />
service tijdens de<br />
vlucht, stoelcomfort,<br />
veiligheid en entertainment.<br />
www.lufthansa.com<br />
tekst: emiel brinkhuis en thomas van huissteden | beeld: etienne van sloun (château st. gerlach)<br />
060 | travel
hot hotel. château st. gerlach<br />
GRANDEUR & HUISELIJK<br />
als je deze speciale reiseditie doorbladert, zou je bijna vergeten dat ook ons eigen land<br />
prachtige bestemmingen heeft om even te ontsnappen aan de dagelijkse sleur. redacteur<br />
emiel reisde af naar een van de zuidelijkste bestemmingen van nederland: valkenburg.<br />
H<br />
armen Silver (43): directeur-gastheer<br />
van Château St. Gerlach geeft <strong>Winq</strong><br />
een kijkje op ‘zijn’ prachtige landgoed:<br />
“Mijn meest favoriete plek van<br />
het hele terrein is de rozentuin. Hier<br />
zit ik in het voorjaar graag even samen met<br />
mijn man na een hectische werkdag. Deze<br />
omgeving verveelt mij echt nooit.”<br />
Na onder andere het Waldorf Astoria in<br />
Berlijn, het Hilton on Park Lane in Londen en<br />
het Sofitel Legend The Grand in Amsterdam,<br />
streek Silver in 2016 in het knusse Valkenburg<br />
neer, op maar tien minuten rijden<br />
van Maastricht. Een van zijn eerste grote<br />
projecten was de opening van vergader- en<br />
conferentielocatie St. Gerlach Paviljoen &<br />
Kasteelhoeve door Hare Koninklijke Hoogheid<br />
Prinses Margriet der Nederlanden en<br />
prof.mr. Pieter van Vollenhoven afgelopen<br />
voorjaar. Het St. Gerlach Paviljoen werd<br />
ontworpen door Francine Houben en zijn<br />
geïnspireerd op het omliggende Limburgse<br />
land: mergel, hardsteen en eikenhout. “Het<br />
paviljoen is voor evenementen en bij de<br />
kasteelhoeve kun je even onthaasten met<br />
een stukje vlaai en een kopje koffie.”<br />
Naast het St. Gerlach Paviljoen & Kasteelhoeve<br />
beschikt het landgoed over een<br />
voormalig klooster en pachthof – deze zijn<br />
omgetoverd tot hotelkamers en suites, een<br />
spa met zwembad en twee restaurants. Mooi<br />
weer kun je natuurlijk niet afdwingen, maar<br />
als de weergoden je goed gezind zijn, strijk<br />
dan zeker een keer neer op het pittoreske<br />
terras van Bistrot de Liège. Na het eerste<br />
slokje wijn, wens je dat het weekend nooit<br />
meer ophoudt.<br />
www.stgerlach.nl<br />
travel | 061
DE INVLOED VAN<br />
VLIEGTUIGEN OP<br />
KLIMAAT VERANDERING<br />
wil je relaxen aan het<br />
strand van tel aviv, doe<br />
je liever een actieve<br />
rondreis door zuidafrika<br />
of bezoek je graag<br />
pride in londen? misschien<br />
wil je helemaal niet kiezen<br />
en boek je het gewoon<br />
allemaal. yolo! helaas<br />
ligt ons hedonistische<br />
reisgedrag nogal onder<br />
vuur. is dat wel terecht?<br />
tekst: desiree hoving<br />
IS ER TOEKOMST<br />
062 | travel
S<br />
teeds meer mensen willen reizen.<br />
Dat zegt de Wereldtoerismeorganisatie,<br />
een organisatie van<br />
de Verenigde Naties die vanuit<br />
Madrid cijfers verzamelt over<br />
ons reisgedrag. Waren er in 1950<br />
wereldwijd nog maar 25 miljoen<br />
toeristen (international arrivals),<br />
in 2014 reisden maar liefst 1,1<br />
miljard mensen de wereld over. Dat is ruim<br />
veertig keer zoveel. Wij Nederlanders reizen<br />
ook nog eens het meest van alle Europeanen,<br />
samen met de Finnen, de Denen en<br />
de Luxemburgers: ruim 80 procent van ons<br />
gaat minstens één keer per jaar op vakantie.<br />
Wat hebben we het toch goed – zeker als je<br />
bedenkt dat meer dan de helft van de Europeanen<br />
helemaal niet op vakantie gaat.<br />
CO 2 ALL OVER THE PLACE<br />
Maar ons reisgedrag ligt de laatste tijd nogal<br />
onder vuur. Door in een vliegtuig te stappen,<br />
draag je hoogstpersoonlijk bij aan de opwarming<br />
van de aarde. In feite ben je een ecologische<br />
zondaar als je staat te wachten in de<br />
rij van de paspoortcontrole op Schiphol. Maar<br />
is zo’n beschuldiging wel terecht, want zijn<br />
vliegtuigen echt zo vies? Je kunt toch ook je<br />
CO 2 -uitstoot compenseren door bijvoorbeeld<br />
extra bomen te planten? En waar maken we<br />
ons eigenlijk druk over, we vliegen binnenkort<br />
toch allemaal elektrisch?<br />
Om te beginnen: ja, vliegen is behoorlijk<br />
vies. Een vliegreis belast het milieu twee tot<br />
vier keer zoveel als dezelfde reis per auto<br />
en zeven tot elf keer zoveel als een treinrit.<br />
Een rekenvoorbeeld: vlieg je met z’n tweeën<br />
naar Nice, dan breng je samen 1.120 kg CO 2<br />
in de lucht. Met een autorit is dat al minder<br />
(640) en een treinreis nog veel minder (150),<br />
volgens berekeningen van Milieu Centraal.<br />
Ga je samen naar Bangkok, dan is je uitstoot<br />
5.400 kg CO 2 . Hoe erg is dat als je verder<br />
best wel duurzaam leeft? Hou je vast: met<br />
z’n tweeën naar Bangkok vliegen, levert bijna<br />
net zoveel uitstoot op als een gemiddeld<br />
Nederlands huishouden (van 2,2 personen)<br />
in een heel jaar (dat is 6.300 kg CO 2 , blijkt uit<br />
het rapport Energietrends 2016 van ECN). Als<br />
je het zo bekijkt, dan kun je je koffer dus maar<br />
beter niet meer bij Schiphol afgeven.<br />
Maar wacht even, voor slechts een paar<br />
tientjes extra compenseer je gewoon je<br />
CO 2 -uitstoot. Probleem opgelost! Of toch<br />
niet? Toch niet. “Klimaatcompensatie is op<br />
z’n best een lapmiddel en op z’n slechtst<br />
een aflaat”, schreef Vrij Nederland eerder<br />
dit jaar in een ronkend stuk dat klimaatcompensatie<br />
met de grond gelijk maakte. Maar<br />
wat kan er nu mis zijn met een paar bomen<br />
planten? Op zich niks, maar er is simpelweg<br />
te weinig vruchtbare grond op de wereld voor<br />
het planten van nieuwe klimaatbossen. Een<br />
andere optie is je geld steken in investeringsprojecten<br />
om zonne-energie in ontwikkelingslanden<br />
te stimuleren. Een nobel doel<br />
op zich, maar uit een groot onderzoek dat<br />
vijfduizend van dit soort compensatieprojecten<br />
tegen het licht hield, blijkt dat maar<br />
twee procent van die projecten inderdaad<br />
echt leidt tot minder CO 2 -uitstoot. Bummer.<br />
MAAR NIEMAND ZIT STIL<br />
Het goede nieuws is dat vliegtuigen steeds<br />
duurzamer worden door minder kerosine te<br />
gebruiken. “Elk nieuw type vliegtuig is 20<br />
procent zuiniger dan de vorige generatie”,<br />
zei Joris Melkert, luchtvaartdeskundige van<br />
de Technische Universiteit Delft, onlangs in<br />
duurzaamheidsmagazine OneWorld. Als hij<br />
de ontwikkeling van de luchtvaart sinds 1950<br />
vergelijkt met die van auto’s, dan zouden alle<br />
auto’s nu 1 op 60 rijden. De nieuwste innovatie<br />
werd eind 2017 aangekondigd door Airbus,<br />
Siemens en Rolls-Royce: ze werken aan een<br />
vliegtuig met elektrische motoren die de<br />
straalmotoren moeten gaan vervangen. Het<br />
prototype van de E-Fan X Hybrid moet in<br />
2020 zijn eerste testvlucht maken.<br />
De vraag is of dit soort technische verbeteringen<br />
snel genoeg tot duurzamere vliegtuigen<br />
leiden om de klimaatdoelen van Parijs<br />
(maximaal 2 graden opwarming) nog te halen.<br />
Nee, antwoordt Paul Peeters, die zelf ooit<br />
vliegtuigbouwer was bij Fokker en nu lector<br />
duurzaam vervoer en toerisme is aan de internationale<br />
hogeschool in Breda. Volgens hem<br />
is de luchtvaartsector een heel traag systeem<br />
en durven grote vliegtuigbouwers het risico<br />
niet te nemen van revolutionaire innovaties<br />
zoals biokerosine of elektrische vliegtuigen.<br />
Volgens de lector zijn de batterijen voor<br />
elektrische vliegtuigen nog lang niet goed<br />
genoeg. “Van de beste batterijen uit het laboratorium<br />
heb je 2.500 kilo per passagier nodig<br />
om een intercontinentale vlucht te maken<br />
van bijvoorbeeld 12.000 kilometer. Weliswaar<br />
worden batterijen elk jaar drie procent beter,<br />
maar dan zijn we tachtig jaar verder voor we<br />
het eerste langeafstandsvliegtuig elektrisch<br />
kunnen maken”, aldus Peeters.<br />
samen naar bangkok<br />
vliegen levert bijna net<br />
zoveel uitstoot op als een<br />
gemiddeld nederlands<br />
huishouden in een jaar.<br />
Wat nu? De oplossing die Peeters onlangs<br />
in zijn proefschrift voorstelde, is om de<br />
CO 2 -uitstoot van vliegtuigen zwaar te gaan<br />
belasten, evenals de vliegtickets (die dan een<br />
stuk duurder zouden worden). Verder zou het<br />
internationale hogesnelheidsnetwerk moeten<br />
verbeteren om treinreizen aantrekkelijker te<br />
maken. En zouden zowel auto’s als treinen als<br />
vliegtuigen veel energie-efficiënter moeten<br />
worden. Maar wat pas écht zoden aan de dijk<br />
zou zetten, is om alle landen een maximaal<br />
aantal vluchten toe te wijzen. Want in het jaar<br />
2100 vliegen we naar schatting negen keer<br />
zoveel kilometers als nu. En als we de klimaatdoelen<br />
van Parijs willen halen, dan moeten<br />
we eigenlijk veel minder gaan vliegen. <strong>Winq</strong><br />
wenst je dit jaar een fijne vakantie.<br />
VOOR DE LUCHTVAART?<br />
travel<br />
| 063
VLIEGEN<br />
ZONDER VIEZE<br />
DE<br />
TOEKOMST<br />
UITSTOOT<br />
WAT KUNNEN WE VERWACHTEN<br />
VAN DE LUCHTVAARTINDUSTRIE?<br />
064 | travel
travel | 065
mensen zullen niet minder gaan vliegen om het<br />
milieu te sparen. aannemelijker is dat er juist veel<br />
meer zal worden gevlogen. welke initiatieven<br />
neemt de industrie zelf om vervuiling tegen te<br />
gaan? en komt er een elektrisch vliegtuig?<br />
tekst: edwin reinerie<br />
D<br />
e gehele luchtvaartwereld werkt<br />
samen onder de vlag van ICAO.<br />
Een van de doelen van deze<br />
internationale burgerluchtvaartorganisatie,<br />
een gespecialiseerde<br />
club van de Verenigde<br />
Naties, is het verbeteren van<br />
het luchtverkeer. In het ICAO<br />
Environmental Report van<br />
2016 wordt gesteld dat de luchtvaart voor 2<br />
procent verantwoordelijk is voor de wereldwijde<br />
CO 2 -uitstoot. Recentelijk promoveerde<br />
onderzoeker Paul Peeters op een studie naar<br />
de CO 2 -uitstoot van de reisindustrie. Zijn<br />
conclusie: als we niet minder gaan vliegen,<br />
zijn de klimaatdoelen van Parijs niet haalbaar.<br />
<strong>Winq</strong> spreekt hierover met William Vet, directeur<br />
van easyJet in Nederland en verantwoordelijk<br />
voor flink wat vliegkilometers.<br />
Luchtvaart is de gebeten hond, als het over<br />
klimaatverandering gaat. “Ja, wij lijken wel<br />
de boosdoeners van alles. Daarom stellen<br />
wij alles in staat om er iets aan te doen.<br />
In vergelijking met het jaar 2000 is onze<br />
uitstoot per passagierskilometer met 38<br />
procent afgenomen. De motoren zijn met<br />
de huidige techniek zo geavanceerd, dat de<br />
uitstoot minder is geworden. Maar je kunt<br />
meer doen om uitstoot te verminderen. Kijk<br />
eens naar het gewicht van het vliegtuig – een<br />
lichter vliegtuig betekent minder brandstofverbruik<br />
en dus minder uitstoot. Stoelen zijn<br />
5 procent lichter geworden, we hebben naar<br />
het gewicht van de vloerbedekking gekeken<br />
en piloten nemen lichtere apparatuur mee.<br />
Daarnaast zijn de vliegtuigen doorontwikkeld:<br />
de winglets aan het uiteinde van de vleugels<br />
zorgen voor een andere luchtstroom, dat<br />
bespaart ook weer brandstof. De gemiddelde<br />
leeftijd van onze vliegtuigen is zeven jaar,<br />
maar die gaat naar beneden omdat we met<br />
nóg nieuwere en efficiëntere – en daarmee<br />
minder vervuilende – toestellen gaan vliegen.<br />
Naast de A320 met een capaciteit van 186<br />
stoelen gaan we ook met de A321neo vliegen<br />
en daarin vind je 235 stoelen. Per vlucht kun<br />
je meer passagiers vervoeren en per persoon<br />
vermindert dat de uitstoot. Moet je natuurlijk<br />
wel met volle vliegtuigen vliegen – wij hebben<br />
een gemiddelde bezettingsgraad van 92<br />
procent.”<br />
DREAMLINER<br />
Van alle vliegtuigen die<br />
nu in gebruik zijn, is de<br />
Boeing 787 – ook wel<br />
Dreamliner genoemd<br />
– misschien wel de milieuvriendelijkste.<br />
Vriend<br />
en vijand zijn het erover<br />
eens dat dit toestel stiller<br />
is én 20 procent minder<br />
brandstof verbruikt dan<br />
vergelijkbare vliegtuigen;<br />
zelfs 46 procent<br />
minder dan een Boeing<br />
Gaan er zo niet gewoon veel meer mensen<br />
vliegen? “Nee, bij ons gaat het om meer<br />
passagiers per vlucht. Zeker nu Schiphol<br />
aan zijn maximum zit, op dit moment. Bij<br />
easyJet hebben wij onszelf tot doel gesteld<br />
om in 2022, over 4 jaar dus, de uitstoot per<br />
passagier per kilometer terug te brengen<br />
naar 72 gram, dit is 38 procent besparing in<br />
CO 2 -uitstoot ten opzichte van het jaar 2000.<br />
Er is natuurlijk een klimaatakkoord in Parijs<br />
gesloten waarin een maximale opwarming<br />
van 2 graden in 2050 is afgesproken. Met<br />
ICAO spreken we over Corsia (Carbon Offsetting<br />
and Reduction Scheme for International<br />
Aviation) – je moet dit globaal aanpakken.<br />
Voor easyJet is het een belangrijk thema.”<br />
Daarmee zijn omwonenden nog niet gerust.<br />
“Geluid is een probleem op de meeste<br />
vliegvelden. Ook op Schiphol. Onder de<br />
vleugels tref je voortaan ‘vortex generators’<br />
aan – windvaantjes die de luchtstroom ten<br />
positieve kunnen beïnvloeden. Met name<br />
als je laag vliegt en bij lage snelheden. Door<br />
deze techniek heb je een later moment bij<br />
de landing van de vlucht dat je de grens van<br />
747. Moderne motoren,<br />
lichtgewicht materialen en<br />
aerodynamica zijn hier debet<br />
aan. Er zijn inmiddels<br />
drie modellen: na de 787-8<br />
kwam in 2013 de grotere<br />
787-9 en dit jaar zal de<br />
787-10 in gebruik worden<br />
genomen – deze heeft een<br />
stoelcapaciteit voor 323<br />
passagiers.<br />
Airlines experimenteren<br />
vrijuit met brandstof<br />
voor de Dreamliner. In<br />
2012 vloog All Nippon<br />
Airways er voor het eerst<br />
(deels) mee op biobrandstof<br />
en vorig jaar<br />
gooide Hainan Airlines<br />
frituurvet in de tank. Het<br />
Australische Qantas wil<br />
dit voorjaar op bio-olie<br />
van Los Angeles naar<br />
Melbourne vliegen. Het<br />
zou de eerste keer zijn<br />
dat zo’n vlucht volledig op<br />
biobrandstof uitgevoerd<br />
wordt. De bio-olie wordt<br />
gemaakt uit mosterdzaad.<br />
Uit de zaden wordt olie<br />
gewonnen die geschikt<br />
is voor biobrandstof voor<br />
vliegtuigen. Qantas werkt<br />
onder meer samen met<br />
Australische boeren, die<br />
de zaden verbouwen. Het<br />
is de bedoeling om op<br />
termijn zo veel zaden te<br />
verbouwen, dat er ieder<br />
jaar 200 miljoen liter aan<br />
biobrandstof gemaakt<br />
kan worden, dat veel minder<br />
CO 2-uitstoot oplevert<br />
dan reguliere kerosine.<br />
066 | travel
vliegen zonder vieze uitstoot<br />
85 decibel bereikt, dat is de grens waar je<br />
zo min mogelijk overheen wilt, om omwonenden<br />
te beschermen. Wij vliegen nu met de<br />
Airbus A320 NEO (Next Engine Option) – de<br />
geluidsoverlast tijdens landing en take-off<br />
van dit toestel is met 50 procent verminderd.<br />
Bovendien verbruikt dit toestel 15 procent<br />
minder brandstof. Die grens van 85 decibel<br />
wordt hierbij beperkt tot 0,8 m 2 om het vliegtuig<br />
heen. Dus als deze kist in take-off gaat,<br />
waar een hoop geluid bij vrijkomt, beperkt het<br />
meeste geluid zich tot de startbaan.”<br />
HYBRIDE VLIEGTUIGEN<br />
Wat gebeurt er nog meer? “Dit jaar gaan wij<br />
een test doen met Airbus – de leverancier van<br />
onze vliegtuigen – om elektrisch te taxiën. Op<br />
het hoofdlandingsgestel komt een elektromotortje<br />
dat wordt aangedreven door een<br />
brandstofcel waar de kinetische energie in<br />
opgeslagen is die vrijkomt bij het landen. En<br />
het vliegtuig is natuurlijk de hele dag in de<br />
zon. Kun je niet een mat met zonnepanelen<br />
op de romp van het vliegtuig plaatsen om met<br />
die zonne-energie de elektrische taximotor<br />
aan te drijven? Als je de motoren tijdens het<br />
taxiën uit kunt zetten, bespaar je 50 duizend<br />
ton CO 2 op jaarbasis, in het gehele easyJetnetwerk.<br />
Er zijn dus geen grote, zware<br />
batterijen nodig. Dat is bij elektrisch vliegen<br />
wel anders.”<br />
Is commercieel elektrisch vliegen niet<br />
een utopie? “Wij werken momenteel met<br />
het Amerikaanse Wright Electric aan een<br />
elektrisch vliegtuig. Dat gaat dan om 120<br />
passagiers in een commercieel toestel met<br />
een range van ongeveer 650 kilometer. Die<br />
kun je dus van Amsterdam naar Londen of<br />
Berlijn inzetten – 20 procent van ons netwerk<br />
bestaat uit deze korte vluchten. De batterijen<br />
zullen een verwisselbaar pack zijn. Bij<br />
aankomst op de bestemming wordt de lege<br />
batterij vervangen door een opgeladen pack.<br />
Zo kun je snel weer terug, vlieg je emissieneutraal<br />
en kun je vaker heen en weer. Andere<br />
stappen, zoals biobrandstof, wat toch een<br />
beetje een tussenoplossing is, slaan wij over.<br />
Collega-luchtvaartmaatschappijen innoveren<br />
daarmee, maar wij kiezen er niet voor, want<br />
het industriële proces is niet goed. Het zou<br />
bijvoorbeeld op elke luchthaven aanwezig<br />
moeten zijn. Anders kun je ergens ineens niet<br />
tanken. En je hebt héél erg veel land nodig om<br />
grondstof voor biobrandstof te verbouwen,<br />
ben je dan wel milieuvriendelijk bezig? Wij<br />
zien serieus heil in elektrisch vliegen. Natuurlijk<br />
moet dit proces worden doorontwikkeld,<br />
maar kijk eens naar Tesla, die een elektrische<br />
vrachtwagen presenteert. Dat hadden we ook<br />
niet kunnen denken.”<br />
Wanneer vliegt het eerste elektrische<br />
vliegtuig bij easyJet? “Wij denken: binnen<br />
tien jaar. Het eerste prototype. Maar over<br />
twintig jaar zullen we versteld staan van wat<br />
er bereikt is.”<br />
Moeten we intussen niet gewoon minder<br />
gaan vliegen? “Dat is heel drastisch: je zou<br />
dat mondiaal moeten afspreken, wat niet<br />
kan, denk ik. Zo houd je innovaties tegen. In<br />
het regeerakkoord staat ‘slim en duurzaam’<br />
als het over luchtvaart gaat. Als het dan<br />
gaat over Schiphol – dat vol zit – moet je het<br />
over milieu gaan hebben. Waarom belast de<br />
overheid milieuvervuilende vliegtuigen niet<br />
zwaarder en beloont het besparende airlines<br />
niet? In de basis is dat systeem er, maar dat is<br />
nog niet genoeg. Nu wordt erover gesproken<br />
om airlines die vakantievluchten aanbieden<br />
naar Lelystad te verplaatsen. Ik vind dat een<br />
verkeerde keuze. Het moet over duurzaamheid<br />
gaan; de grens die Schiphol heeft<br />
bereikt, is tenslotte een milieugrens. Dat<br />
moeten er dus milieuprikkels komen en moet<br />
je niet gaan segmenteren op bijvoorbeeld<br />
vakantiegangers of zakelijke passagiers.”<br />
Moeten vieze vliegtuigen geweigerd<br />
worden op Schiphol? “De meest vieze<br />
vliegtuigen komen al niet meer naar Nederland,<br />
maar dat zou best scherper kunnen. Zo<br />
stimuleer je innoverende airlines om nieuwe<br />
technologieën te ontwikkelen.”<br />
Binnenkort kan ik met de trein van<br />
Amsterdam naar Londen, ook een populaire<br />
route van easyJet. Een goed idee? “Het gaat<br />
om mobiliteit. Qua tijd is het efficiënter om<br />
met het vliegtuig te gaan. In Londen zijn vijf<br />
vliegvelden. Op basis van waar je moet zijn,<br />
kun je daarin een keuze maken. Je kunt straks<br />
ook met de trein gaan, maar die zal er wat<br />
langer over doen. Als milieu in die overweging<br />
meespeelt, is het dus maar goed dat wij op<br />
de korte afstand nieuwe technieken ontwikkelen,<br />
zoals het elektrisch vliegen.”<br />
“binnen tien jaar vliegt<br />
bij easyjet het eerste<br />
elektrische prototype,<br />
denken wij”<br />
COMPENSEREN<br />
KUN JE LEREN<br />
Zowel TUI als de Zwitserse<br />
luchtvaartmaatschappij Swiss<br />
werken samen met myclimate,<br />
een organisatie die onder meer<br />
verschillende duurzame<br />
projecten ontwikkelt. Reizigers<br />
kunnen bij het boeken van<br />
een ticket vaak meteen een<br />
donatie doen aan een project<br />
dat zich tot doel stelt om CO 2 in<br />
de atmosfeer terug te brengen.<br />
Denk dan bijvoorbeeld aan het<br />
bouwen en plaatsen van zonnepanelen<br />
of windmolens en het<br />
planten van bomen. Bijna alle<br />
airlines bieden een compensatieprogramma<br />
aan op hun boekingssite.<br />
Sinds oktober vorig<br />
jaar heeft KLM er ook weer een<br />
project bij voor zijn CO2ZEROcompensatieprogramma:<br />
de<br />
CO2OL Tropical Mix – een<br />
herbebossingsinitiatief in<br />
Panama. Dit project is gecertificeerd<br />
als ‘Gold Standard<br />
for the Global Goals’, een<br />
benchmark van het WWF. Ieder<br />
deelnemend project moet aan<br />
(ten minste) twee doelstellingen<br />
voldoen die zijn bepaald<br />
door de Verenigde Naties: niet<br />
alleen moeten de projecten het<br />
milieu positief beïnvloeden,<br />
ook moet het project bijdragen<br />
aan de ontwikkeling van lokale<br />
gemeenschappen.<br />
travel | 067
068 | travel
LAND VAN<br />
MELK EN<br />
is het beloofde land<br />
van milk and honey. geheel<br />
toepasselijk stuurden<br />
HONINGisraël<br />
wij 24kitchen-kok hugo<br />
kennis op schoolreisje naar<br />
jeruzalem en tel aviv, waar<br />
hij zijn hart verloor aan<br />
geroosterde bloemkool.<br />
tekst: hugo kennis<br />
en martijn tulp<br />
beeld: rutger geleijnse<br />
travel | 069
aan het strand barst het van de knappe beach boys. hummus is hier verplichte kost. specerijen op de carmelmarkt.<br />
“I<br />
k<br />
legendarische geroosterde bloemkool van<br />
was nog nooit in Israël geweest.<br />
Het land trok me niet echt, maar ik<br />
weet eigenlijk niet goed waarom.<br />
Natuurlijk was ik wel enorm geïnteresseerd<br />
in de echte Israëlische<br />
keuken, en dan met name de<br />
chef-kok Eyal Shani. Toen <strong>Winq</strong> me vroeg<br />
om naar Israël te gaan voor een reisartikel en<br />
bijbehorende videoreportage zei ik natuurlijk<br />
meteen ‘ja’, al was het alleen al om op jacht te<br />
gaan naar Shani’s bloemkool.<br />
Tel Aviv lijkt verder weg dan het is: het is<br />
iets meer dan vier uur vliegen, met dagelijks<br />
een ruime keuze aan vluchten van meerdere<br />
airlines. De stad vindt zijn oorsprong in Jaffa,<br />
een eeuwenoud vissersplaatsje, dat volledig<br />
is ingekapseld door de nieuwe stadswijken<br />
van Tel Aviv. De uit rotsen gehakte straatjes<br />
leiden langs moderne kunst, kleine horlogeboetieks,<br />
nog kleinere designer outlets<br />
en wijnwinkels. Jaren geleden was dit een<br />
no-goarea, maar dankzij gentrificatie zijn<br />
deze straatjes en de wijk eromheen in zwang.<br />
Neve Zedek, het aanpalende wijkje net buiten<br />
de poorten van Jaffa, overkwam hetzelfde.<br />
Pal naast het niet meer gebruikte Tachana<br />
treinstation ligt nu een fraai gerestaureerd<br />
shoppingcomplex met cafés en restaurants.<br />
Niet ver van Jaffa ligt Nahalat Binyamin, een<br />
vlooienmarkt met kleedjes vol oude spulletjes<br />
en hier en daar een Tussen Kunst en Kitschvondst.<br />
Daarnaast vind je Shuk Ha’Carmel,<br />
ofwel de Carmelmarkt, een van de grootste<br />
voedselmarkten van Tel Aviv, met kraampjes<br />
vol fruit en smalle stegen, behangen met<br />
traditionele kleding. Hier haalt de plaatselijke<br />
bevolking hun vlees, vis, groenten en fruit.<br />
Ook Israëliërs die hun geluk in het buitenland<br />
beproefden en terugkeerden, hebben<br />
er kraampjes. Zo vind je op de Carmelmarkt<br />
bijvoorbeeld Venezolaans en Amerikaans<br />
eten. Dat is natuurlijk koren op mijn molen,<br />
dus ik keek er mijn ogen uit.<br />
Uiteraard was ik benieuwd naar wat Tel Aviv<br />
op culinair gebied te bieden heeft. Na een fijn<br />
ontbijt bij hipsterzaakje Bucke belandden we<br />
’s middags bij Doctor Shakshuka. Het heeft de<br />
naam een tourist trap te zijn, maar het is wel<br />
de bekendste shakshuka-tent van Tel Aviv. Ik<br />
maakte een praatje met de eigenaar en hij liet<br />
me verschillende soorten shakshuka proeven<br />
– een eenpansgerecht van Oosterse afkomst,<br />
dat bestaat uit eieren, pittige tomatensaus<br />
en veel kruiden. Voor ik het wist stond ik in de<br />
keuken mijn eigen shakshuka te maken, met<br />
aanwijzingen van de eigenaar. Eerlijk is eerlijk:<br />
de shakshuka is hier – net als hij – dik in orde.<br />
070 | travel
israël<br />
uiteraard was ik benieuwd<br />
naar wat tel aviv op culinair<br />
gebied te bieden heeft.<br />
travel | 071
IDO’S GAMESH*<br />
Ido Cohen is insider<br />
en Tel Aviv-specialist.<br />
Speciaal aan <strong>Winq</strong> geeft<br />
hij vijf tips over zijn<br />
stad.<br />
BUCKE<br />
“Voor een goede<br />
1 sfeer moet je bij<br />
Bucke zijn, een van de<br />
beste koffiehuizen van de<br />
stad. Ze serveren er een<br />
heerlijk Israëlisch ontbijt,<br />
de medewerkers zijn<br />
vriendelijk én veganisten<br />
komen hier prima aan hun<br />
trekken.”<br />
ahad ha’am st 91<br />
HILTON BEACH<br />
“In Tel Aviv hebben<br />
gays hun eigen 2<br />
strand. En aangezien het<br />
in Tel Aviv wel érg vaak<br />
mooi weer is, zijn we vaak<br />
op het strand te vinden.<br />
* gamesh is het hebreeuwse woord voor het getal 5<br />
072 | travel<br />
Het strand voor het Hilton<br />
hotel is een van de dertien<br />
stranden op onze 14<br />
kilometer brede kustlijn.<br />
Het wordt vooral in het<br />
weekend (wat in Israël op<br />
vrijdag en zaterdag valt)<br />
goed bezocht.”<br />
hilton beach<br />
ROMANO<br />
“Romano is een<br />
3 goede manier om<br />
jezelf in het nachtleven<br />
van Tel Aviv onder te<br />
dompelen. Ik ga er zelf<br />
het liefst op donderdagavond<br />
naartoe, want dan<br />
spelen ze er livemuziek.<br />
Romano is gevestigd in<br />
een historisch gebouw<br />
in het zuiden van de stad,<br />
waar het eten, de muziek<br />
en overvloedige drankjes<br />
precies de juiste toon<br />
zetten voor een magische<br />
avond in Tel Aviv.”<br />
derech jaffa 9<br />
4<br />
SHPAGAT<br />
“Shpagat is mijn<br />
go-to plek in de<br />
stad. Of je nu binnen een<br />
drankje drinkt of buiten<br />
op straat staat, in gaybar<br />
Shpagat heb je het altijd<br />
wel naar je zin. Het is er<br />
vrijwel elke dag drukbezocht.<br />
Je kunt er ook<br />
terecht voor een hapje<br />
en een drankje, maar bovenal<br />
voor een geweldige<br />
sfeer.”<br />
nahalat binyamin st 43<br />
JAFFA<br />
“Mis vooral Jaffa<br />
5 niet! Wat mij betreft<br />
de coolste plek van Tel<br />
Aviv, van de oude stad<br />
tot de vlooienmarkt. Jaffa<br />
heeft een rijke geschiedenis<br />
en is vol met kunst,<br />
eten en nachtleven. Mijn<br />
favoriete plekken in<br />
Jaffa zijn Ramses, Shaffa<br />
Bar en Bait Kandinof.”<br />
tel aviv-specialist ido cohen.
israël<br />
We hebben veel restaurants in Israël bezocht,<br />
maar restaurant Claro viel enorm op. Het<br />
restaurant ligt pal naast Sarona: een overdekt<br />
complex dat iets wegheeft van de Foodhallen<br />
in Amsterdam. Claro is een grote zaak met<br />
moderne inrichting en indrukwekkende<br />
wijnkelder. De gerechten volgden elkaar in<br />
rap tempo op, en voor we het goed en wel<br />
doorhadden, waren we acht gangen verder.<br />
We genoten van de cocktails en ik kan vooral<br />
het chocoladedessert aanraden: een enorme<br />
bol chocola met romige vulling vanbinnen.<br />
RECEPTEN VAN HOLOCAUSTOVERLEVENDEN<br />
Ook Oasis is een aanrader. Het restaurant<br />
is van Rima Olvera, een vrouwelijke chef uit<br />
San Francisco, die vroeger ook tv-kok was.<br />
Heel anders dan in Claro, eet je bij Oasis niet<br />
zozeer allemaal kleine gerechtjes, maar echt<br />
een voor-, hoofd- en nagerecht. Olvera werkte<br />
onlangs mee aan het boek Grandma Cooks<br />
Gourmet, waarin 24 Holocaust-overlevenden<br />
hun favoriete recepten uit de doeken doen,<br />
die vervolgens door hedendaagse chefs<br />
worden geherinterpreteerd als fine dininggerechten.<br />
Goede toevoeging voor de kookboekenkast:<br />
het zijn niet alleen enorm lekkere<br />
recepten, het boek is aangevuld met indrukwekkende<br />
verhalen van de overlevenden.<br />
Mijn absolute hoogtepunt was North<br />
Abraxass; het is een van de drie restaurants<br />
van de wereldberoemde chef Eyal Shani, die<br />
in Israël Masterchef presenteert. Hij verwierf<br />
wereldfaam door een op het eerste gezicht<br />
heel simpel gerecht: geroosterde bloemkool.<br />
In Nederland gaan we niet altijd even<br />
avontuurlijk om met bloemkool, maar Shani’s<br />
recept voor geroosterde bloemkool viel<br />
internationaal dusdanig in de smaak dat ook<br />
Jamie Oliver en Yotam Ottolenghi een variant<br />
opnamen in hun eigen bestselling kookboeken.<br />
Ik keek er al lang naar uit om Shani’s<br />
legendarische geroosterde bloemkool uit te<br />
proberen… North Abraxass heeft een open<br />
keuken, en ik kon het niet laten om goed in de<br />
gaten te houden hoe de koks te werk gingen.<br />
De geroosterde bloemkool was verrukkelijk<br />
in al zijn eenvoud. In mijn hoofd probeerde<br />
ik te bedenken hoe ik dit thuis na zou gaan<br />
maken, toen onverwachts ineens Shani zelf<br />
het restaurant binnenliep. Onze gids legde<br />
contact met hem, vertelde Shani dat ik naast<br />
een bewonderaar ook tv-kok ben en zo raakte<br />
ik aan de praat met een van mijn grote culide<br />
dj-sets in restaurant romano worden ook live op de radio uitgezonden.<br />
masterchef eyal shani. dubbel dippen mag. hugo’s bloemkoolmomentje.<br />
travel | 073
vliegerkunst boven ben gurion street.<br />
naire helden. Tijdens een boeiend gesprek,<br />
waarin ik nerveus was en het schaamrood<br />
op mijn kaken stond, vertelde Shani me zijn<br />
geheime recept tot in detail. Wát een afsluiter<br />
van een verrukkelijk diner!<br />
Na kennisgemaakt te hebben met Shani, was<br />
ik uiteraard extra gemotiveerd om ook in zijn<br />
twee andere restaurants te gaan eten. Shani’s<br />
tweede restaurant, Port Sa’id, zit naast de<br />
grote synagoge van Tel Aviv, aan winkelstraat<br />
Allenby. De smaak van de gerechten<br />
is puur, simpel en erg Israëlisch. Het is zéker<br />
een aanrader om daar te gaan lunchen, maar<br />
kom wel op tijd, want vanaf 13.00 uur staat<br />
er dagelijks al een flinke rij voor de deur.<br />
Restaurant Romano, Shani’s derde, zou ik op<br />
eigen houtje niet hebben gevonden. Onze<br />
gids loodste ons naar een enorm grote, stalen<br />
deur, vol met graffiti en posters. Eenmaal<br />
binnen kwamen we op een open binnenplaats<br />
vol dansende mensen en muziek, met<br />
op de eerste verdieping het restaurant, dat<br />
eigenlijk meer een druk eetcafé bleek te zijn.<br />
De inrichting is met weinig opsmuk en de<br />
tafels zijn bedekt met een laag papier waar<br />
de gerechtjes op gelegd worden: shared<br />
dining. Leuk detail: de muziek die de dj in<br />
Romano draait, wordt ook live op de radio<br />
uitgezonden. Ik stelde mij mijmerend voor<br />
dat allerlei huishoudens in Tel Aviv op deze<br />
zender afstemmen en zo hun eigen Romanoervaring<br />
in huis halen.<br />
De muziek van de dj had ons al een beetje<br />
opgewarmd en we hadden een goede bodem<br />
gelegd in Romano, dus maakten we ons op<br />
voor een heftige nacht. Daar staat Tel Aviv<br />
immers bekend om – ik kon niet wachten<br />
om het bruisende nachtleven te ontdekken.<br />
Toen ik voor vertrek m’n vrienden vertelde<br />
dat ik naar Tel Aviv ging, zeiden ze allemaal<br />
dat het een gay capital is. Eenmaal aangekomen<br />
was ik dan ook enigszins verbaasd<br />
dat Tel Aviv maar één gaybar telt: Shpagat.<br />
Toen ik verhaal ging halen bij de eigenaar van<br />
deze charmante kroeg, legde hij me uit dat<br />
er bijna iedere avond op steeds wisselende<br />
plekken gayfeesten plaatsvinden. Op weg<br />
naar de volgende kroeg stuitten we ineens<br />
op een straatfeestje, waar een relaxte sfeer<br />
hing en iedereen vrolijk en gastvrij was. Dat<br />
074 | travel
israël<br />
is heel kenmerkend voor de stad. We deden<br />
een paar drankjes en gingen door naar de<br />
volgende locatie: een oude slagerij, die in<br />
eerste instantie tijdelijk dienst zou doen als<br />
pop-upcafé. Dat werd echter zo’n succes dat<br />
er toch maar een permanent café van werd<br />
gemaakt. Aan de rand van Tel Aviv bezochten<br />
we een industrieterrein waar Forever Tel Aviv<br />
gehouden wordt, een groot gayfeest dat je<br />
het beste kunt vergelijken met Fun House<br />
XXL. We troffen er ongeveer vierduizend (!)<br />
veelal shirtloze feestende mannen – de een<br />
nog knapper dan de ander.<br />
NACHTELIJKE HANDROLLS<br />
Het is niet zo verwonderlijk dat je na een<br />
lange avond feesten weer een beetje trek<br />
krijgt en toch nog even iets wilt eten voordat<br />
je gaat slapen. Bij Benedict, op de hoek van<br />
Allenby en de Rothschild Boulevard, kun<br />
je 24 uur per dag ontbijten. Ze hebben er<br />
alles: pannenkoeken, eieren, wentelteefjes<br />
én natuurlijke de naamgever aan de zaak:<br />
eggs benedict met een stevige Bloody Mary<br />
ernaast. Precies waar ik met mijn dronken<br />
hoofd aan toe was. Naast Benedict vind je<br />
midden op de boulevard sushikiosk Japanika.<br />
Niet per se een overweldigende sushi-ervaring,<br />
maar soms heb je om twee uur ’s nachts<br />
soms heb je om twee uur<br />
’s nachts ineens zin in een<br />
handroll of een sushiboot.<br />
probeer dat in nederland<br />
maar eens.<br />
ineens zin in een handroll of een sushiboot en<br />
dat kan daar dus gewoon. Probeer in Nederland<br />
op dat tijdstip maar eens sushi te krijgen.<br />
Tijdens onze reis naar Israël mocht een<br />
bezoek aan Jeruzalem niet ontbreken. Ik<br />
verwachtte veel spanning, vanwege de<br />
verschillende geloven die deze stad als hún<br />
bedevaartplek zien, met extreem militair<br />
vertoon en een bedompte sfeer. Ik had mij<br />
vergist: Jeruzalem heeft iets magisch. Ik ben<br />
zelf niet gelovig, maar de stad is indrukwekkend<br />
en het doet iets met je om in een stad<br />
te lopen die duizenden jaren bestaat. Ik kon<br />
het niet laten om een wens op een papiertje<br />
te schrijven en in de Klaagmuur te stoppen.<br />
En nee: ik ga niet zeggen wat erop stond.<br />
Dat moet je voor jezelf houden. De Israëliërs<br />
zien de zwaar beschermde Klaagmuur (de<br />
het prachtige uitzicht vanaf de olijfberg.<br />
travel | 075
YAD VASHEM:<br />
stilstaan bij gruweldaden<br />
Geen bezoek aan Israël is compleet<br />
zonder een bezoek aan Yad<br />
Vashem in Jeruzalem, de officiële<br />
Holocaust-gedenkplaats. Het bijbehorende<br />
museum biedt inzicht<br />
in wat het Joodse volk tijdens de<br />
Tweede Wereldoorlog is overkomen<br />
en laat indirect ook zien wat<br />
de aanleiding was voor het stichten<br />
van de Israëlische staat. Daarnaast<br />
is er aandacht voor de ‘rechtvaardigen<br />
onder de volkeren’: de<br />
mensen die tijdens de Tweede<br />
Wereldoorlog Joden hulp hebben<br />
geboden met vluchten, onderduiken<br />
en simpelweg overleven.<br />
De gevoelens die een bezoek aan<br />
Yad Vashem losmaken zijn voor<br />
veel mensen niet met woorden te<br />
beschrijven. Veel bezoekers verlaten<br />
het museum dan ook met tranen<br />
in hun ogen. Op geen andere<br />
plek worden de gruweldaden van<br />
de nazi’s op zo’n indringende wijze<br />
beschreven en in beeld gebracht.<br />
Dat het Joodse volk nog steeds<br />
niet altijd even zorgeloos door het<br />
leven kan gaan, wordt onderstreept<br />
door het feit dat de constructie van<br />
het fraai vormgegeven museum in<br />
essentie een bunker is.<br />
yadvashem.org<br />
076 | travel
israël<br />
hugo stopt een wens in de klaagmuur.<br />
Westmuur van de oude stad) als hoogtepunt<br />
van hun religieuze traditie. Voor christenen is<br />
Jeruzalem de stad waar Jezus werd gekruisigd<br />
en uit zijn graf herrees. De moslims<br />
hebben op de Tempelberg de Rotskoepel en<br />
de Al-Aqsamoskee gebouwd, de belangrijkste<br />
islamitische centra na Mekka en Medina.<br />
Hiermee is Jeruzalem het centrum van<br />
religieuze conflicten geworden. Hier loop je<br />
veel ultra-orthodoxe joden tegen het lijf, met<br />
hoeden en zwarte bontmutsen. We bezoeken<br />
de Tempelberg en volgen de weg die Jezus<br />
aflegde met zijn kruis, de Via Dolorosa, die<br />
tegenwoordig dienstdoet als bazaar met<br />
sinaasappelkraampjes en toeristensouvenirs.<br />
We betreden de bekende heilige plaatsen,<br />
zoals de Heilige Grafkerk, de plek waar Jezus<br />
zowel gekruisigd als begraven zou zijn. Hier<br />
liggen ook de heilige stenen, die tegenwoordig<br />
worden gebruikt voor het inzegenen<br />
hij heeft het museum slechts<br />
éénmaal bezocht en er<br />
wekenlang nachtmerries<br />
van gehad.<br />
van foto’s, iPhones of gewoon je hele handtas<br />
met alles wat daar inzit. Verwacht geen<br />
devote stilte, want ook hier klinkt oorverdovend<br />
kindergezang in allerlei talen. Elders<br />
rollen devote christenen met wegdraaiende<br />
ogen over het plaveisel, lispelen anderen<br />
hardop hun gebeden en schreeuwen Amerikanen<br />
hoe FREAKING AWESOME alles is.<br />
Eerlijkheidshalve: Donald Trump had bij<br />
ons bezoek nog niet gesteld dat de Amerikaanse<br />
ambassade een plek in Jeruzalem zou<br />
krijgen.<br />
Na al die indrukken konden we een drankje<br />
goed gebruiken, dus bezochten we de<br />
trendy cocktailbar Gatsby. De buitenkant<br />
is vrij nietszeggend en je zou er bijkans aan<br />
voorbij lopen, maar eenmaal binnen was het<br />
interieur adembenemend. Gatsby is volledig<br />
ingericht in de stijl van de jaren twintig – als<br />
een enorme bibliotheek. Een van de mooiste<br />
cocktailbars die ik ooit gezien heb, en niet iets<br />
dat je zou verwachten in een historische stad<br />
als Jeruzalem.<br />
HOLOCAUSTMUSEUM<br />
Uiteraard konden we een bezoek aan Yad<br />
Vashem niet overslaan. Yad Vashem is de<br />
officiële staatsinstelling van Israël voor het<br />
herdenken van Joodse slachtoffers van<br />
de Holocaust. Onderdeel van Yad Vashem<br />
is het bekende Holocaustmuseum. Ik was<br />
vooraf gewaarschuwd dat een bezoek aan<br />
travel | 077
de ‘wondermodder’ uit de dode zee barst van de mineralen.<br />
‘sir can you tell me how to get to jerusalem...’<br />
Yad Vashem de gemoederen flink in beweging<br />
zou brengen: veel mensen verlaten<br />
het museum met tranen in hun ogen. Onze<br />
gids besloot niet mee naar binnen te gaan<br />
– hij heeft het museum slechts éénmaal<br />
bezocht en er wekenlang nachtmerries van<br />
gehad.<br />
Van die waarschuwing was niets gelogen. Een<br />
voor een ‘braken’ de leden van onze crew –<br />
natuurlijk hebben we allemaal op school over<br />
de Holocaust geleerd, maar dit museum weet<br />
je recht in je hart te raken. Na afloop van het<br />
bezoek probeerde ik op camera in tranen te<br />
verwoorden wat het bezoek aan Yad Vashem<br />
met mij gedaan heeft.<br />
ZO ZOUT HEEFT HUGO ’T NOG NIET GEGETEN<br />
Zo’n indrukwekkend en emotioneel museumbezoek<br />
gaat je niet in de koude kleren<br />
zitten. Het erna geplande bezoek aan de<br />
Dode Zee, niet ver van Jeruzalem, was dan<br />
ook een welkome afwisseling. De Dode Zee<br />
is het laagst gelegen meer ter wereld en is<br />
zo’n duizend vierkante meter groot. Aan de<br />
overkant kun je Jordanië zien liggen. Het<br />
water in de Dode Zee is rijk aan mineralen<br />
veel, véél zouter dan zeewater. Het schijnt<br />
wonderen te doen voor mensen die last<br />
hebben van een huidaandoening. Vanwege<br />
opspattend water mag je beslist niet het<br />
water in rennen, en het is zeker niet de<br />
bedoeling om met je hoofd onder water te<br />
gaan, omdat je op alle mogelijke manieren<br />
wil voorkomen dat je dit extreem zoute<br />
water in je ogen krijgt. Het water is zó zout<br />
dat het brandt op je tong. Houd dus zoveel<br />
mogelijk lichaamsopeningen boven water<br />
of gesloten. De Dode Zee staat bekend om<br />
het merkwaardige verschijnsel waarbij je<br />
vanzelf in het water blijft drijven en als een<br />
soort tuimelpop gedwongen wordt om op<br />
je rug te gaan liggen. De bodem is bedekt<br />
met klei die vol mineralen zit, dus wat doet<br />
de standaard Dode Zee-toerist: die dobbert<br />
een rondje, smeert zich van top tot teen<br />
in met klei (fotomoment!) en gaat op het<br />
strand liggen drogen. Een perfecte manier<br />
om de spanningen even uit je lichaam te<br />
laten stromen.<br />
Mijn oorspronkelijke ambivalentie tegenover<br />
Israël is inmiddels omgeslagen tot een wens<br />
om het land heel snel opnieuw te bezoeken.<br />
Zowel Jeruzalem als Tel Aviv zijn fantastische<br />
steden, die allebei op hun eigen manier veel te<br />
bieden hebben, of je nu gaat voor het prachtige<br />
weer, de historische betekenis van het<br />
gebied, het verrukkelijke eten of de knappe<br />
mannen.”<br />
078 | travel
israël<br />
het water in de dode zee is<br />
rijk aan mineralen en veel,<br />
véél zouter dan zeewater.<br />
de dode zee dwingt je als een tuimelpop op je rug.<br />
travel | 079
waar eet winq?<br />
CULINAIRE REIS<br />
laat jij een bord met eten<br />
bepalen wat de volgende<br />
stedentrip wordt? het<br />
team van winq weet raad<br />
en biecht op aan welke<br />
tafeltjes in europa zij<br />
onlangs is aangeschoven.<br />
5<br />
1<br />
DISHROOM SHOREDITCH<br />
2<br />
HARRY’S<br />
Roel Janssen redacteur<br />
Londen Engeland<br />
Edwin Hanssen artdirector<br />
Maastricht Nederland<br />
3<br />
move over, camden town. shoreditch<br />
is waar je anno 2018 in<br />
londen moet zijn. hippe mensen<br />
bevolken de vintage winkeltjes<br />
en overal vind je leuke<br />
restaurants en conceptstores. mijn favoriete<br />
restaurant dishroom zit op verschillende<br />
plekken in londen, maar de leukste vind je<br />
in shoreditch. modern indiaas met een brits<br />
sausje. het personeel is onwijs vriendelijk<br />
en voor de liefhebbers is er zelfs een vegan<br />
menu. ook als ontbijt, met vegan worstjes en<br />
al. tip: bestel de big vegan: een feest.<br />
in de sjieke (maastrichts<br />
voor mooie) stations buurt<br />
wyck bevindt zich restaurant<br />
harry’s. het heeft een<br />
grootstedelijk, stijlvol en fris<br />
interieur. als je reserveert, vraag dan of je<br />
een tafel vóór de open keuken kunt krijgen.<br />
het is prachtig om tijdens het diner te zien<br />
hoe de keukenbrigade alles bereidt: als een<br />
theatervoorstelling. de gerechten zijn<br />
eenvoudig maar prikkelend. ik deelde met<br />
mijn tafelgenoot de heerlijk malse côte de<br />
boeuf. deze special wordt aanbevolen voor<br />
twee personen, maar wat mij betreft kun<br />
je ’m prima vierendelen. dan heb je nog wat<br />
ruimte voor het mandarijndessert.<br />
1<br />
2<br />
9<br />
MISS’OPO<br />
Jauke de Boer stagiair<br />
Porto Portugal<br />
4<br />
TAPASBAR LA FLAUTA<br />
Thomas van Huissteden stagiair<br />
Barcelona Catalonië<br />
3<br />
4<br />
afgelopen zomer ben ik met<br />
drie vrienden voor het eerst<br />
in het mooie porto geweest.<br />
na wat rondwandelen in het<br />
historische centrum ontdekten<br />
we miss’opo, gelegen in een gezellig<br />
straatje. een klein, warm en persoonlijk<br />
restaurantje met elke dag een nieuw en met<br />
de hand geschreven menu. naast het feit dat<br />
ik hier voor het eerst van mijn leven konijn<br />
heb gegeten, is de gastvrijheid van het personeel<br />
mij sterk bijgebleven. als ik aan porto<br />
terugdenk, ontbreekt deze ervaring nooit.<br />
volgens locals krijg je hier<br />
de beste tapas van barcelona.<br />
het interieur is een beetje saai,<br />
maar er staan wel altijd rijen<br />
voor de deur – dan móét het<br />
eten wel goed zijn. la flauta ligt midden<br />
in de gay uitgaanswijk, ideaal dus als<br />
rustmoment tussen de borrel en het zware<br />
uitgaan. probeer de garnalen, gefrituurde<br />
ansjovis en uiteraard de flautas zelf: brood<br />
gevuld met vlees.<br />
6<br />
080 | travel
5 6<br />
RESTAURANT REYKJAVÍK<br />
CAN D’EN PARRA<br />
7<br />
ÖSTERMALMS SALUHALL<br />
Martijn Tulp redacteur<br />
Reykjavik IJsland<br />
Roos Aaldering account manager<br />
Ibiza-stad Spanje<br />
Sandra Tielenburg commercial<br />
director<br />
Stockholm Zweden<br />
7<br />
restaurant reykjavík is<br />
gevestigd in een van de oudste<br />
gebouwen van reykjavik. toen<br />
in 1888 door de gemeente<br />
werd besloten om alle huizen<br />
te nummeren, kreeg dit gebouw het eerste:<br />
vesturgata 2. om dit gebouw heen lopen<br />
de nummers alleen nog maar op, en het gebouw<br />
van restaurant reykjavík is daarmee<br />
het exacte centrum van de stad. je kunt er<br />
à la carte eten, maar wat mij vooral trok is<br />
het waanzinnige buffet – enorm uitgebreid,<br />
met vlees, zalm die op allerlei manieren is<br />
bereid en vele andere gerechten. ik stort<br />
mij er altijd op de gepocheerde zalm. je kunt<br />
er ook de ijslandse delicatesse, gezouten<br />
haai, proeven, als je dat aandurft. ze hebben<br />
er zelfs plakjes walvis. niet van het<br />
superbedreigde soort, overigens. en het zijn<br />
zúlke dunne plakjes, daar voelt zo’n dier<br />
bijna niets van.<br />
8<br />
restaurant can de’n parra<br />
is gelegen in het hart van<br />
dalt vila, het ommuurde<br />
historische centrum van ibiza.<br />
bij het rondwandelen werd<br />
ik geprikkeld door de prachtige locatie<br />
van het restaurant. het terras bestaat uit<br />
mooi gedekte tafeltjes die op een stenen<br />
trap staan, tegen de oude stadsmuur aan.<br />
ik heb er bijzonder genoten van de paella<br />
met kreeft en andere verse vis. deze werd<br />
geserveerd in een grote pan die naast onze<br />
tafel werd neergezet. ik heb hier een heerlijke<br />
avond gehad.<br />
CHUTNIFY<br />
Rik Alexander online redacteur<br />
Berlijn Duitsland<br />
9<br />
het is niet verwonderlijk dat<br />
ze in zweden wel weten hoe<br />
je verse vis kunt bereiden.<br />
in de östermalms saluhall<br />
in stockholm eet je de beste<br />
toast skagen ever. prachtig overdekte<br />
hipster foodmarket met rood geblokte<br />
tafelkleedjes. net als het abba-museum een<br />
must visit in misschien wel de mooiste stad<br />
van scandinavië.<br />
HAUS HILTL<br />
Edwin Reinerie hoofdredacteur<br />
Zürich Zwitserland<br />
8<br />
10<br />
11<br />
10<br />
als vegetariër ben ik dol op<br />
indiaas eten. curry, tandoori,<br />
tikka massala, dat zijn de<br />
meest beroemde gerechten,<br />
maar de indiase keuken is net<br />
zo veelzijdig als het land groot is. midden<br />
in het berlijnse prenzlauer berg schoof<br />
ik aan bij chutnify, waar ze south indian<br />
streetfood serveren. in berlijn en omstreken<br />
is het restaurant wereldberoemd om<br />
haar dosa’s: een soort pannenkoek, die je<br />
kunt vullen met allerlei gerechtjes die vers<br />
worden klaargemaakt. neem plaats in het<br />
restaurant, of als het weer ’t toelaat op<br />
het kleurrijke terras, neem een stukje dosa,<br />
vul het met een gerechtje en doe je ogen<br />
even dicht. je waant je heel even in india.<br />
menig berlijner heeft er een u-bahn-rit van<br />
een uur voor over om hier te gaan eten.<br />
LOCANDA DON SERAFINO<br />
Emiel Brinkhuis marketingmanager<br />
& redacteur<br />
Ragusa Sicilië<br />
net buiten al het toeristengeweld,<br />
aan de rand van het<br />
middeleeuwse en fotogenieke<br />
ragusa, vind je locanda don<br />
serafino. dit restaurant,<br />
gelegen in een grot en met twee michelinsterren<br />
bekroond, staat bekend om zijn<br />
moderne en lokale keuken. het water loopt<br />
alweer in mijn mond als ik eraan terugdenk.<br />
de chef neemt je mee op een culinaire reis<br />
over het hele eiland en legt persoonlijk<br />
alle gerechten aan je uit. een prachtige en<br />
romantische plek om goed indruk te maken<br />
op je geliefde.<br />
11<br />
in 1898 opende ambrosius hiltl,<br />
zijn vegetarische restaurant.<br />
volgens het guinness<br />
book of records als eerste in<br />
de wereld. waar de meeste<br />
restaurants misschien één veggieburger op<br />
het menu hebben, heeft hiltl er maar liefst<br />
acht – hier wordt vega serieus genomen.<br />
er zijn pasta’s en er is een indiase kaart en<br />
ook het buffet is overdadig. ik ben geen<br />
vegetariër, maar weet dat we best weleens<br />
minder vlees kunnen eten. maar ik wil wel<br />
graag lekker eten en dat hebben ze bij hiltl<br />
goed begrepen. ook leuk: als de keuken<br />
eenmaal gesloten is, verandert het grote<br />
restaurant in een club. de jonge (want:<br />
vega) restaurantgasten maken er dan een<br />
latertje van.<br />
DUCK PRIVATE CHEFFING<br />
Martijn Kamphorst<br />
hoofdredacteur online<br />
Thessaloniki Griekenland<br />
ben je in griekenland en blief<br />
je graag eens iets anders dan<br />
souvlaki, tzatziki of moussaka?<br />
bij het knusse duck,<br />
verstopt op een industrieterrein<br />
net buiten het centrum van thessaloniki,<br />
zijn deze oersaaie klassiekers in geen<br />
velden of wegen te bekennen. oorspronkelijk<br />
was de zaak bedoeld als kantine voor<br />
de omliggende bedrijven – vandaar de<br />
ietwat vreemde locatie – maar inmiddels<br />
trekt duck bezoekers uit stad, land en ver<br />
daarbuiten. niet voor niets staat chef-kok<br />
ioanna theodorakaki met haar restaurant<br />
te boek als een van de beste eetgelegenheden<br />
van griekenland. dat is niet terug te<br />
zien in de prijs: voor zo’n veertig euro eet je<br />
je hier tonnetjerond.<br />
beeld: henri verhoef (portretten)<br />
travel | 081
5X<br />
NIET VOORIN,<br />
NIET ACHTERIN,<br />
MAAR MIDDENIN.<br />
PREMIUM<br />
ECONOMY<br />
082 | travel
tot voor kort was<br />
premium economy<br />
niet meer dan een<br />
paar centimeter<br />
extra beenruimte.<br />
inmiddels is ook<br />
deze reisklasse<br />
volwassen<br />
geworden en<br />
uitgegroeid tot<br />
volwaardig alternatief<br />
tussen<br />
business en economy.<br />
2<br />
CATHAY PACIFIC<br />
PREMIUM ECONOMY<br />
De luchtvaartmaatschappij<br />
uit Hongkong biedt al<br />
vrij lang een tussenklasse<br />
aan. En nog steeds is<br />
deze stoel een populaire<br />
optie. Cathay ontvangt<br />
zijn premium-gasten<br />
bij een aparte checkin-balie<br />
en voorziet ze<br />
daarna aan boord eerst<br />
van een luxe toilettas en<br />
dan van champagne. Het<br />
eten aan boord is anders<br />
en beter dan achterin. En<br />
dan die stoel, die wil je<br />
toch thuis?<br />
www.cathaypacific.com<br />
4<br />
tekst: edwin reinerie<br />
1<br />
SINGAPORE<br />
AIR LINES PREMIUM<br />
ECONOMY<br />
Soms krijg je slechts<br />
een paar centimeter<br />
extra beenruimte, maar<br />
niet bij Singapore Airlines:<br />
die gaan all the way<br />
met hun premium economy.<br />
De stoelen zijn<br />
comfortabeler dan in<br />
de economy class, hebben<br />
oplaadpunten voor<br />
telefoon en laptop én<br />
de rugleuning kan ver<br />
naar achteren. Omdat<br />
er zoveel beenruimte is,<br />
is dat voor de mensen<br />
een rij achter je geen<br />
probleem. De stoelen<br />
staan in een aparte,<br />
met een gordijntje<br />
afgesloten deel van het<br />
vliegtuig – het is echt<br />
een separate klasse<br />
(met champagne na het<br />
boarden!). De videoschermen<br />
aan boord<br />
zijn groot, bagage (twee<br />
stuks gratis) wordt als<br />
priority beschouwd bij<br />
de exclusieve check-in<br />
en er is een fast track<br />
bij het boarden. Prinsheerlijk.<br />
www.singaporeair.com<br />
LUFTHANSA<br />
PREMIUM<br />
ECONOMY CLASS<br />
Ook Lufthansa pakt uit<br />
in deze vrij nieuwe tussenklasse.<br />
Net als bij de<br />
meeste andere airlines,<br />
is de stoel écht anders<br />
dan in de economy class,<br />
KLM ECONOMY<br />
COMFORT<br />
KLM kiest ervoor om<br />
geen volwaardig nieuwe<br />
klasse te creëren maar<br />
een (kleine) upgrade te<br />
bieden ten opzichte van<br />
een economy-stoel. De<br />
Economy Comfort-stoel<br />
voorziet in iets meer<br />
beenruimte, kan iets<br />
verder naar achteren<br />
en staat vóór de andere<br />
economy-stoelen. Premium<br />
light als het ware.<br />
kan die ver naar achteren<br />
en zijn er oplaadmogelijkheden<br />
in verwerkt.<br />
Het beeldscherm is<br />
fors, gasten worden aan<br />
boord ontvangen met<br />
een fruitdrankje en zij<br />
mogen tegen bijbetaling<br />
gebruikmaken van de<br />
lounges op het vliegveld.<br />
www.lufthansa.com<br />
Dat merk je ook in het<br />
tarief: deze klasse is niet<br />
heel veel duurder dan<br />
de economy class – bij<br />
andere airlines is er vaak<br />
een groter prijsverschil.<br />
www.klm.nl<br />
3<br />
5<br />
NORWEGIAN<br />
PREMIUM CABIN<br />
Ook de prijsvechter uit<br />
Noorwegen biedt een<br />
premium klasse aan. Niet<br />
helemaal eerlijk, want<br />
deze komt in de plaats<br />
van de ontbrekende<br />
businessclass. Maar wie<br />
van Amsterdam naar<br />
New York wil vliegen en<br />
gebruik wil maken van<br />
alle luxe die deze klasse<br />
biedt, rekent slechts 550<br />
euro af. Daarvoor belooft<br />
Norwegian een ruime<br />
zetel met 1,40 meter<br />
beenruimte, gratis meenemen<br />
van twee koffers<br />
en gratis eten en drinken<br />
aan boord.<br />
www.norwegian.com<br />
travel | 083
7X<br />
UITZONDERLIJK<br />
OVERNACHTEN<br />
slapen op een bijzondere locatie verrijkt iedere<br />
vakantie of businesstrip. winq selecteerde zeven<br />
excentrieke hotels die garant staan voor een<br />
eigenaardige ervaring.<br />
tekst: thomas van huissteden<br />
1 DRIJFHOUT<br />
Arctic Bath<br />
Naar verwachting is<br />
dit bijzondere gebouw<br />
in 2018 klaar om zijn<br />
eerste hotelgasten<br />
te verwelkomen. Het<br />
Arctic Bath heeft nog<br />
het meest weg heeft<br />
van een immense berg<br />
hout of een uitvergroot<br />
vogelnest – een<br />
extravagant nest, welteverstaan.<br />
’s Zomers<br />
drijft het gehele hotel<br />
op rivier Lule älv, in<br />
de wintermaanden<br />
ligt het op een dikke<br />
laag ijs. Het ronde<br />
atrium van het Arctic<br />
Bath, in het hoofdgebouw,<br />
biedt zijn<br />
gasten het gehele jaar<br />
voldoende beschutting<br />
tegen de extreme<br />
weersinvloeden, om<br />
zo naar hartenlust te<br />
kunnen badderen in<br />
het verwarmde bad<br />
of om bij te komen<br />
in de luxe spa. Echte<br />
durfallen springen in<br />
het koudwaterbad met<br />
een temperatuur die<br />
in de winter niet boven<br />
de vier graden Celsius<br />
komt. Nachtrust kan<br />
na al dit gespetter gevonden<br />
worden in een<br />
van de zes drijvende<br />
hotelkamers, die zijn<br />
geplaatst in de directe<br />
omgeving van het<br />
‘nest’.<br />
www.arcticbath.se<br />
084 | travel
2 OLIFANT<br />
Kumbuk River<br />
De laatste paar decennia<br />
wordt de Sri Lankaanse<br />
olifant bedreigd<br />
door stropers. Het dier<br />
is letterlijk opgejaagd<br />
wild. Dit is precies de<br />
reden waarom het Sri<br />
Lankaanse Kumbuk<br />
River resort de wereldberoemde<br />
viervoeter<br />
eert met een bijzonder<br />
vormgegeven<br />
villa. Het twaalf meter<br />
hoge gebouw is in het<br />
bosrijke Sri Lankaanse<br />
landschap een<br />
opvallende verschijning<br />
– met zijn slurf en<br />
enorme oren biedt het<br />
plek aan maximaal tien<br />
gasten. Een verblijf<br />
in deze vriendelijke<br />
reus zul je niet gauw<br />
vergeten. Er is bij de<br />
bouw gebruikgemaakt<br />
van ecologische<br />
materialen, zodat ook<br />
wereldverbeteraars<br />
met een gerust hart<br />
the belly of the beast<br />
kunnen betreden. Om<br />
deze ecostay compleet<br />
te maken, kunnen bewuste<br />
bezoekers – ter<br />
compensatie voor hun<br />
vliegreis – ook nog bomen<br />
laten planten bij<br />
het resort. Zo dragen<br />
ze een steentje bij aan<br />
het voortbestaan van<br />
het bedreigde regenwoud<br />
en bieden ze de<br />
Sri Lankaanse olifant<br />
meer leefruimte.<br />
www.kumbukriver.com<br />
het twaalf meter hoge gebouw is, met z’n slurf<br />
en enorme oren, een opvallende verschijning in<br />
het bosrijke sri lankaanse landschap.<br />
beeld: met dank aan levin iglut (iglo),<br />
etienne van sloun (klooster), johan kauppi(drijfhout)<br />
3 IGLO<br />
Levin Iglut<br />
Wie dit jaar het goede<br />
voornemen had om te<br />
paraderen over een<br />
tropisch strand met een<br />
afgetraind lichaam,<br />
maar intussen alweer<br />
hopeloos achterloopt<br />
op schema, zou Lapland<br />
kunnen overwegen als<br />
bestemming. Het land<br />
waar foute kersttruien,<br />
Mariah’s ‘All I Want for<br />
Christmas’ en glühwein<br />
de rest van het jaar<br />
ook uit de kast worden<br />
getrokken en waar<br />
liefhebbers van bijzondere<br />
accomodaties de<br />
bijzondere iglo’s van<br />
Levin Iglut aantreffen.<br />
Buiten mag het dan<br />
steenkoud zijn, binnen<br />
is er warmte, comfort<br />
en een schitterend<br />
uitzicht door de grote<br />
ramen. Die view wordt<br />
helemaal adembenemend<br />
in de wintermaanden,<br />
wanneer het<br />
noorderlicht tijdens<br />
heldere nachten aan<br />
de hemel verschijnt.<br />
Mannen die tijdens het<br />
verblijf in een van iglo’s<br />
toch aan hun figuur<br />
willen werken, zijn hier<br />
ook aan het juiste adres.<br />
Op tien kilometer afstand<br />
ligt skiresort Levi,<br />
waar je in de koudste<br />
maanden kunt skiën en<br />
snowboarden, lange<br />
hikes kunt ondernemen<br />
of, gedurende de korte<br />
zomerperiode, tegen<br />
golfballetjes kunt slaan.<br />
www.leviniglut.net<br />
travel | 085
4 BAK<br />
The Movement<br />
Een slecht geweten<br />
kunnen gasten van dit<br />
hotel beter thuislaten.<br />
Eenmaal ingecheckt<br />
is er namelijk geen<br />
weg meer terug. Het<br />
het tijdelijke pop-up<br />
hotel The Movement,<br />
dat door vluchtelingen<br />
wordt gerund, bevindt<br />
zich in een van de zes<br />
torens van de voormalige<br />
Bijlmerbajes in<br />
Amsterdam. In plaats<br />
van de gebruikelijke<br />
majestueuze lobby,<br />
ontvangt dit hotel zijn<br />
gasten via verlaten<br />
parkeerplaatsen en<br />
eindeloze gangen.<br />
Bezoekers slapen,<br />
eten en verblijven in<br />
dezelfde ruimtes waar<br />
enkele jaren geleden<br />
nog de zware jongens<br />
zaten opgeborgen.<br />
Dit merk je aan alles.<br />
Er is bijvoorbeeld<br />
maar één type kamer<br />
– hoewel ‘cel’ toch een<br />
betere benaming blijft.<br />
Een leuke twist is het<br />
uitgebreide Syrische<br />
ontbijt, dat hotelgasten<br />
laat kennismaken<br />
met de culturele<br />
achtergrond van de<br />
mannen en vrouwen<br />
achter dit unieke hotel.<br />
Deze ‘achter gesloten<br />
deuren’-ervaring wordt<br />
compleet gemaakt<br />
door de badkamer:<br />
die moeten gasten<br />
delen met bezoekers<br />
uit maximaal zeven<br />
andere hotelkamers.<br />
Nooit eerder droeg een<br />
hotelovernachting er<br />
zo aan bij om je op het<br />
rechte pad te houden.<br />
www.themovementhotel.<br />
com<br />
5 GROT<br />
Aydinli Cave<br />
Op zoek naar een Turkse<br />
strandvakantie met<br />
als hoofdingrediënten:<br />
onbeperkte buffetten,<br />
ordinaire schuimparty’s<br />
en luidruchtige<br />
ex-Oostblokkers? Lees<br />
dan niet verder! Of doe<br />
dat juist wel en ontdek<br />
dat er in Turkije meer<br />
te beleven valt dan<br />
dagelijks gewapend<br />
met badhanddoek een<br />
stoel aan het zwembad<br />
claimen. In de bergachtige<br />
streek Cappadocië<br />
ligt het Aydinli<br />
Cave Hotel. De naam<br />
verklapt het al een<br />
beetje: dit hotel bestaat<br />
voor het grootste deel<br />
uit oude grotten. Sommige<br />
zijn zo oud, dat<br />
Alexander de Grote<br />
deze misschien nog<br />
heeft betreden. Hier<br />
geen groot zwembad<br />
met plastic ligstoelen,<br />
buffetten of achterlijk<br />
schuim, maar smalle<br />
gangetjes, sobere<br />
kamers en vanaf het<br />
dakterras een machtig<br />
uitzicht over het historische<br />
stadje Göreme.<br />
In het plaatselijke<br />
openluchtmuseum<br />
wordt meer verteld<br />
over de geschiedenis<br />
van de grotten.<br />
Met een luchtballon<br />
kunnen toeristen in<br />
stilte het nationale park<br />
van Göreme overzien.<br />
Niemand in het mandje<br />
onder die ballon heeft<br />
dan nog behoefte aan<br />
een schuimparty.<br />
www.thecavehotel.com<br />
sommige grotten zijn zo oud,<br />
dat alexander de grote deze<br />
misschien nog heeft betreden.<br />
086 | travel
7x uitzonderlijk<br />
overnachten<br />
6 KLOOSTER<br />
Kruisheren<br />
In een sober middeleeuws<br />
klooster<br />
is het misschien niet<br />
meteen bourgondisch<br />
genieten. Toch biedt<br />
het Maastrichtse<br />
Kruisherenhotel haar<br />
gasten deze ervaring.<br />
De monnikscellen<br />
(tegenwoordig ruime<br />
hotelkamers) hoeven<br />
echt niet langer voor<br />
dag en dauw te worden<br />
verlaten en het eten in<br />
stilte is ook niet meer<br />
in zwang. Integendeel,<br />
het restaurant onder<br />
leiding van chef Bram<br />
Haenen, gesitueerd in<br />
het schip van de kerk,<br />
nodigt juist uit tot een<br />
gesprek over geloof<br />
en hoop of – als dit iets<br />
te veel EO is – over de<br />
liefde en de bijpassende<br />
wijnen. De keuze<br />
op de menukaart is vrij<br />
beperkt, wellicht een<br />
der laatste overblijfselen<br />
uit het voormalige<br />
kloosterleven… Overnachten<br />
gebeurt in een<br />
van de zestig hotelkamers<br />
in de omliggende<br />
kloostergebouwen.<br />
Wie genoeg heeft van<br />
de bezoekjes aan de<br />
champagnebar of van<br />
het dineren bij het licht<br />
dat door de eeuwenoude<br />
glas-in-loodramen<br />
valt, onderneemt een<br />
wandelende bedevaart<br />
richting Sint Servaas<br />
en de naastgelegen<br />
Sint-Jan. Maar let op:<br />
in tegenstelling tot het<br />
Kruisherenklooster,<br />
worden hier geen luxe<br />
cocktails geserveerd.<br />
www.oostwegelcollection.nl/kruisherenhotelmaastricht<br />
7 SWEETS<br />
Brugwachtershuisjes<br />
Bijkans onvindbaar<br />
voor nietsvermoedende<br />
voorbijgangers<br />
sieren de hotelkamers<br />
van het SWEETS-hotel<br />
vaak al decennia, soms<br />
eeuwen, het straatbeeld<br />
van Amsterdam. Overnachten<br />
doen toeristen<br />
bij dit hotel namelijk in<br />
voormalige brugwachtershuisjes.<br />
Verspreid<br />
over de Amsterdamse<br />
grachten heeft elk<br />
huisje een geheel<br />
eigen uitstraling. Van<br />
kenmerkend strak wederopbouwbeton<br />
tot de<br />
Amsterdamse School<br />
en van net genoeg<br />
ruimte voor één bed tot<br />
kamers met meerdere<br />
verdiepingen. Van een<br />
centrale receptie is<br />
geen sprake. Inchecken<br />
gaat middels een<br />
digitale sleutel. Via een<br />
tablet hebben gasten<br />
vervolgens toegang<br />
tot de online receptie,<br />
waar men terecht kan<br />
voor ontbijttips, vragen,<br />
klachten of ander<br />
menselijk contact. Echt<br />
persoonlijk wordt het<br />
niet, efficiënt is het wel.<br />
De eerste zes brugwachtershuisjes<br />
zijn<br />
inmiddels te boeken.<br />
De overige 22 worden<br />
in de loop van dit jaar<br />
aan het assortiment<br />
toegevoegd.<br />
www.sweetshotel.amsterdam<br />
travel | <strong>087</strong>
ZORGELOOS REIZEN<br />
VERLEG JE GRENZEN<br />
LEEF JE BUCKETLIST<br />
www.surlairi.com<br />
Congo-Brazzaville • Namibië • Oezbekistan • Tanzania<br />
Zuid-Afrika • Rwanda • Kenia • Ethiopië • Botswana
5 vragen aan...<br />
“mensen<br />
vroegen me<br />
waar ik al<br />
die reizen<br />
van betaal”<br />
tekst: roel janssen<br />
VRAGEN AAN...<br />
VLIEGTICKETGURU<br />
JELMER DE BOER<br />
jelmer de boer kennen we van zijn scherpe vlogs,<br />
waarin hij de meest belachelijke gezondheidsmythes<br />
te kakken zette. tegenwoordig moonlight hij als<br />
‘vliegticketguru’. in zijn nieuwe boek, thuisblijven is<br />
duurder, legt hij haarfijn uit hoe jij voor een paar<br />
tientjes de wereld rondreist.<br />
1<br />
Vertel, waarom een boek over het scoren van goedkope<br />
vliegtickets? “Ik reis heel veel en krijg vaak de vraag waar<br />
ik dat allemaal van betaal. Ik schreef eerder een lange<br />
blogpost over hoe ik precies aan al mijn vliegtickets kom en<br />
dat artikel werd zeer vaak gelezen. Mensen snakken blijkbaar<br />
naar een handige oplossing voor het te veel betalen voor<br />
vliegtickets. Dat goed uitleggen in een blog of een reeks appjes<br />
gaat eigenlijk niet, daarom besloot ik er een heel boek aan te<br />
wijden.”<br />
2<br />
Wat denk je: zegt iedereen na het lezen van Thuisblijven<br />
is duurder spontaan zijn baan op om de wereld<br />
rond te gaan reizen? “Zo eenvoudig is het niet. Er zijn<br />
vast mensen die na het lezen van mijn boek teleurgesteld<br />
zijn dat er niet één gouden tip bestaat waarmee<br />
je goedkope tickets in huis haalt. Als je ergens goed<br />
in wilt worden, zoals in dit geval het goedkoop<br />
scoren van vliegtickets, dan zul je er veel over<br />
moeten lezen en leren. In mijn boek leg ik daarom uit<br />
hoe de luchtvaart werkt, hoe het systeem van vliegtickets<br />
in elkaar zit en geef ik tips die je kunt toepassen om je<br />
reis zo goedkoop mogelijk te maken.”<br />
3<br />
Opvallend: voor dit boek werk je niet samen met een<br />
uitgever. Waarom? “Werken met een uitgever is fijn,<br />
ze nemen je allerlei dingen uit handen, maar ik was niet<br />
helemaal tevreden met het eindresultaat van mijn eerste boek<br />
Eet taart, krijg een sixpack. Dat zit ook in mijn eigen karakter: ik<br />
voel me snel bezwaard als iemand mij werk uit handen neemt.<br />
Dit keer dacht ik: ik probeer het gewoon zelf. Ik vind het ook<br />
wat ouderwets om het via een uitgever te doen.”<br />
4<br />
Op je website geef je precies bloot hoe dit boek tot<br />
stand is gekomen en wat je eraan verdient. Gewaagd.<br />
“Iemand reageerde dat nette mensen niet vertellen wat<br />
ze aan iets verdienen. Onzin. Alles in de wereld kost geld, dus<br />
waarom praten we daar niet open over? Dat is echt iets Nederlands.<br />
Ik wilde het zo transparant mogelijk aanpakken. Mensen<br />
zien dus op mijn site precies wat de status van het boek is, wat<br />
ik eraan verdien en vooral wat het kost om het te maken.”<br />
5<br />
Je bekommert je in dit boek ook om het milieu. Is dat<br />
niet een beetje hypocriet? “Er zijn zo veel dingen slecht;<br />
ik vind niet dat je hoeft te stoppen met vliegen én de<br />
verwarming uit moet zetten én geen vlees meer zou moeten<br />
eten. Ik probeer mijn vlieggedrag zelf te compenseren<br />
door op andere dingen te letten. Bovendien is er niet<br />
echt een andere manier om de wereld rond te reizen<br />
dan vliegen. Door andere landen en culturen te<br />
bezoeken, leer je daarbij mijns inziens om jezelf een<br />
stukje minder belangrijk te vinden. Je krijgt meer<br />
respect voor anderen.”<br />
travel | 089
090 | travel
mag een olifant je garderobe<br />
bepalen, valt er te praten<br />
met leeuwen en kun je als<br />
filantropische toerist<br />
zomaar overal giraffes<br />
verwachten? winq ging op<br />
zoek naar antwoorden in de<br />
duurzame wildreservaten<br />
van zambia en malawi.<br />
tekst en beeld: jurriaan teulings<br />
WILD<br />
SIDE<br />
STORY<br />
travel | 091
zambia & malawi<br />
“G<br />
oed zo jongen, je ziet er saai uit.” Safarigids<br />
Peter zegt het met een tevreden knik.<br />
Zojuist zijn we vlakbij de locatie beland waar<br />
we gisteravond zes jonge leeuwen hebben<br />
gespot. Uitgerekend daar zijn we uit de veiligheid<br />
van onze Land Rover gestapt voor een<br />
lange ochtendwandeling door de Afrikaanse<br />
wildernis. Dat lijkt een heel onverstandig idee.<br />
Maar in hier in Zambia weet men wat men<br />
doet. Sterker nog, dit is de bakermat van de loopsafari. Hier is<br />
een lelijke, beige afritsbroek de juiste outfit, want felgekleurd<br />
textiel wekt razernij op bij het lokale wild. Je kunt maar beter<br />
saai zijn, dan fleurig en door olifanten platgetrapt.<br />
Norman Carr, een begenadigd olifantenjager in Noord-Rhodesië,<br />
vond dat je een land het best te voet kon verkennen. Maandenlang<br />
doorkruiste hij de wildernis met niets meer dan een beetje<br />
kinine en een paar theezakjes in zijn plunjezak. De jacht op<br />
olifanten werd in koloniaal Afrika noodzakelijk geacht omdat<br />
de dieren regelmatig een enorme schade aan de oogst veroorzaakten<br />
– van die slagtanden kon je maar beter pianotoetsen<br />
maken. Gaandeweg ging Carr daar echter anders over denken.<br />
Zou men in plaats van de dieren tot het allerlaatste individu af te<br />
knallen, niet meer geld kunnen verdienen met het beschermen<br />
van de resterende populatie? Met goedkeuring van een lokaal<br />
stamhoofd bouwde hij een aantal modderhutjes en bracht daar<br />
bezoekers in onder die in plaats van geweren met camera’s<br />
schoten. Daar bleek men bereid grof geld voor neer te leggen.<br />
We spreken 1950. Ecotoerisme in Afrika was geboren.<br />
INDOOR OLIFANTEN<br />
Zeven decennia later is die formule in essentie ongewijzigd<br />
gebleven, zij het dat de hutjes tegenwoordig een stuk luxueuzer<br />
zijn en Noord-Rhodesië inmiddels Zambia heet. Mfuwe, het dorp<br />
aan de rand van South Luangwa National Park, wordt vandaag<br />
de dag op allerlei manieren door ecotoerisme ondersteund.<br />
Met het geld dat in de safarilodges wordt verdiend, zijn putten<br />
geslagen voor schoon drinkwater, is er met extra vitaminen<br />
verrijkte pap beschikbaar voor schoolkinderen, en krijgen<br />
leerkrachten salaris en onderdak. Respect voor de natuurlijke<br />
rijkdom van het park wordt er op school vrij letterlijk met de<br />
paplepel ingegoten. Dat is van groot belang, want ondanks hoge<br />
gevangenisstraffen op illegale jacht, is stroperij nog aan de orde<br />
van de dag.<br />
Bij mijn aankomst in de Mfuwe Lodge – nét voorbij de ingang<br />
van het park – zijn er twee dingen aan de hand. Ten eerste<br />
staat er een olifant in de lobby. Ten tweede is er een ceremonie<br />
ophanden. Die zaken blijken gerelateerd. De ceremonie is ter<br />
sinds zeven decennia is dit de<br />
beproefde configuratie om onbeholpen<br />
stadsprimaten zoals ik veilig in de<br />
afrikaanse wildernis uit te zetten.<br />
gelegenheid van het feit dat South Luangwa net door de Wereldtoerismeorganisatie<br />
van de Verenigde Naties tot het eerste Duurzame<br />
Park ter wereld is verklaard. Die titel is een flinke opsteker<br />
voor een wildreservaat waar, ondanks de inkeer van Carr destijds,<br />
de olifantenpopulatie in de jaren zeventig bijna uitgestorven was.<br />
Getuige de frequentie waarop hier grijze giganten door de lobby<br />
banjeren, is dat gevaar inmiddels afgewend. De dieren zijn op<br />
weg naar een wilde mangoboom achter de receptie die er lang<br />
voordat de lodge werd gebouwd al stond. Olifanten, befaamd om<br />
hun goede geheugens, vergeten niet zomaar waar de snoepwinkel<br />
is. Bijgevolg zijn de geslurfte gasten in de receptie inmiddels<br />
de sterattractie van de lodge.<br />
Mfuwe is met een achttiental chalets – de mijne heeft twee<br />
verdiepingen en een balkon dat uitkijkt op een rivier met<br />
zonnende krokodillen en een dobberende nijlpaardfamilie – nog<br />
betrekkelijk grootschalig. Voor veel van de bezoekers is dit<br />
echter nog maar de springplank naar een verblijf in een van de<br />
kleinere ‘bushcamps’ dieper in het park. Daar moet men het<br />
zonder zwembad doen en wordt er gegeten aan een gemeenschappelijke<br />
tafel, maar verder valt het met de ontberingen alleszins<br />
mee. Zo is mijn tent in het Chindeni-bushcamp voorzien van<br />
een badkamer met regendouche, een zithoek, twee hemelbedden<br />
en een veranda met ligbedden en een zitzak. De elektriciteit<br />
komt van zonnepanelen en de bar is altijd open. Een halfuurtje<br />
verderop is het Kapamba Bushcamp ingericht in Noord-Afrikaanse<br />
stijl, met tajines, metalen lampen en kleurrijk textiel.<br />
In mijn chalet aldaar kijk ik vanuit een betonnen badkuip over<br />
een terras met een ronde loungebank. Het had een hippie-chic<br />
designhotel in Marrakesh kunnen zijn, ware het niet dat er manshoge<br />
termietenheuvels tegen de bomen opkruipen en ’s nachts<br />
het geginnegap van hyena’s vanuit de droge rivierbedding klinkt.<br />
Het geheel van de lodge en in totaal zeven bushcamps valt onder<br />
de noemer Bushcamp Company en is sinds enkele jaren in bezit<br />
van Microsoft-miljardair en filantroop Paul Allen. Die kwam tot nu<br />
toe maar één keer langs. Niet voor een loopsafari, maar voor een<br />
lunchbespreking. Wel een beetje zonde.<br />
James loopt voorop. De waakzame scout draagt zwarte legerlaarzen,<br />
een camouflagepak en een baret met het logo van de<br />
Zambia Wildlife Authority. Hij heeft de scherpe blik van een<br />
militair en draagt een .458 kaliber geweer bij zich van het soort<br />
waarmee je een olifant kunt omleggen. Daarachter loopt Peter,<br />
slechts gewapend met een stok en twaalf jaar ervaring als<br />
loopsafarigids. Achter mij sluit Vernon de rij met een rugzak vol<br />
snacks en een extra paar ogen voor aanvallen van achter. Sinds<br />
zeven decennia is dit de beproefde configuratie om onbeholpen<br />
stadsprimaten zoals ik veilig in de Afrikaanse wildernis uit te<br />
zetten.<br />
092 | travel
menig waterput is<br />
dankzij toerisme<br />
gefinancieerd.<br />
olifanten waren ooit<br />
bijna uitgestorven in<br />
dit deel van zambia.<br />
uitzicht vanuit<br />
kapamba bushcamp.<br />
zuidelijke<br />
karmijnrode<br />
bijeneters.<br />
travel | 093
olifanten banjeren<br />
doodleuk door de receptie<br />
van de mfuwe lodge.<br />
thornicroft giraffes<br />
komen alleen in dit deel<br />
van zambia voor.<br />
james beschermt zijn<br />
gasten op loopsafari met<br />
een .458 kaliber geweer.<br />
het mobiele kamp van<br />
robin pope safaris.<br />
094 | travel
zambia & malawi<br />
Misschien is er in mijn hoofd een verstoft evolutionair script<br />
geactiveerd, want ik kan het niet nalaten om de omgeving te<br />
scannen naar bomen waar ik bij gevaar in kan vluchten. Met een<br />
razend nijlpaard op de hielen bijvoorbeeld. De gids waarmee<br />
ik de avond tevoren onder de sterrenhemel heb gedineerd,<br />
vertelde me dat je binnen drie dagen in de wildernis zelf ook wild<br />
bent. Dat argument zette hij kracht bij met een verhaal waarbij<br />
hij in zijn jonge dagen samen met twee vrienden een leeuw bij<br />
een net prooigemaakte buffel had verjaagd met niets meer dan<br />
een bijl. Zoveel tijd heb ik niet: de wandeling duurt ongeveer drie<br />
uur en eindigt met een Full English Breakfast en champagne. Tot<br />
die tijd vuur ik allerlei vragen op Peter af die hij ongetwijfeld al<br />
honderden keren heeft moeten beantwoorden. Nee, verzekert<br />
hij, er is hier nog nooit een toerist opgegeten door een leeuw.<br />
En nee, de scout heeft nog nooit uit zelfverdediging een olifant<br />
hoeven neerschieten. Nee, de tseetseevliegen verspreiden hier<br />
geen slaapziekte, maar ja, er is hier wel malaria. Ja, ik kan inderdaad<br />
maar beter wegblijven bij de rivieroever – want krokodillen,<br />
want nijlpaarden.<br />
Voordat het van een loopsafari kwam, ben ik eerst een paar<br />
dagen door het park gereden met Patson, een gids met een<br />
uitstekende neus voor groot wild. Menig safariganger wil<br />
eerst de zogenoemde ‘Big Five’ afgevinkt hebben: de leeuw,<br />
het luipaard, het nijlpaard, de olifant en de buffel. De koloniale<br />
jachttrofeeën van weleer zijn de instagram bucketlist-items van<br />
vandaag. Voor Patson lijken het wel verzoeknummers: binnen<br />
een paar ritten zijn ze afgevinkt. Toch blijft hij benadrukken dat<br />
ons succes meer geluk dan wijsheid was en je op safari nooit<br />
zeker bent of je überhaupt iets te zien krijgt. Vooruit, je moet als<br />
gids wel een beetje de verwachtingen van je gasten managen.<br />
Een week eerder moest hij een groep Chinese toeristen<br />
uitleggen waarom het wild niet op dezelfde alfabetische volgorde<br />
voorbijkwam als op hun checklist stond. True story: ze<br />
hadden ongelovig naar een zebra gekeken en geïnformeerd of<br />
hij wel zeker wist dat dat een aardvarken was.<br />
Naast de Big Five zijn de wrattenzwijnen, bavianen, giraffes<br />
en impala’s die langs de route hun opwachting maakten, een<br />
aardige aanvulling. Maar eerlijk is eerlijk: daar word je op safari<br />
mee doodgegooid. Daarentegen was de troep wilde honden<br />
die we tegenkwamen een zeldzame traktatie. Hoewel sommige<br />
safarigangers die in de lodge verblijven lenzen ter grootte van<br />
raketlanceerinstallaties meezeulen, blijken die niet echt nodig:<br />
we kunnen de dieren uiterst dicht benaderen. Vooral leeuwen<br />
lijken de Land Rovers van de lodge als onderdeel van de lokale<br />
fauna te hebben geaccepteerd. Ze kijken de voertuigen en hun<br />
menselijke lading onverschillig aan; het safarivoertuig is wat hen<br />
betreft niets meer dan een lawaaiig en onsmakelijk beest.<br />
de koloniale jachttrofeeën<br />
van weleer zijn de instagram<br />
bucketlist-items van vandaag.<br />
LEEUWEN SPREKEN VANUIT HET HART<br />
Te voet liggen de verhoudingen natuurlijk anders. Zodra je uit<br />
de bescherming van de Land Rover stapt, neem je je plaats in de<br />
voedselketen en territoriale rangorde van de Afrikaanse bush<br />
in. In hoeverre je onder een dikke laag zonnebrand en muggenspray<br />
werkelijk één met de natuur bent, laat ik maar even in het<br />
midden. Maar dankzij het tragere tempo en de afwezigheid van<br />
een ronkende motor, is de resolutie van de ervaring op de grond<br />
meteen een stuk hoger. Het legioen legermieren dat het olifantenpad<br />
oversteekt, blijkt buitgemaakte termieten bij zich te<br />
dragen – verdoofd, zodat ze langer vers blijven voor consumptie.<br />
Tussen de gele meeldraden van een fried egg flower dansen<br />
bijen, en de felrode vlokjes waar de grond mee is bezaaid, blijken<br />
fluweelmijten te zijn. Met de uitleg van Peter leer ik de kakofonie<br />
van de bush op te delen in de geluiden van afzonderlijke vogels<br />
en insecten. We worden geroepen door een honinggids, een<br />
vogeltje dat in zijn evolutie een unieke band met mensen heeft<br />
opgebouwd: als je het volgt, leidt het je naar een bijennest, in de<br />
hoop mee te kunnen snoepen van de buit. Volgens lokaal bijgeloof<br />
kun je het vogeltje maar beter helpen, omdat het je anders<br />
de volgende keer naar een zwarte mamba leidt.<br />
Even verderop duidt de consternatie onder parelhoenders op de<br />
mogelijke aanwezigheid van een luipaard. Hoewel het niet ongebruikelijk<br />
is om tijdens een loopsafari het pad met roofdieren te<br />
kruisen, vertelt James me tijdens een pauze met koffie en zelfgebakken<br />
koekjes onder een grote ebbenboom dat hij zich over<br />
dat soort ontmoetingen niet zoveel zorgen maakt. Het is vooral<br />
het chagrijn van de grote vegetariërs waar je mee op moet<br />
passen. Voor olifanten zijn mensen een soort kakkerlakken: je<br />
kunt er bij twijfel over hun intenties maar beter even op gaan<br />
staan. Peter heeft in zijn twaalfjarige carrière als loopsafarigids<br />
slechts vier keer meegemaakt dat er een waarschuwingsschot<br />
moest worden gelost, en in alle gevallen ging het om een agressieve<br />
olifant. Dieren zijn soms klootzakken, net als mensen, met<br />
goede en slechte dagen, legt hij nog eens uit. De belangrijkste<br />
voorwaarde van een veilige loopsafari, is dat je het grote wild<br />
zoveel mogelijk ruimte biedt en er te allen tijde voor zorgt dat<br />
het een uitweg heeft. Niet om gevoelens te sparen, maar wel om<br />
er zelf levend vanaf te komen.<br />
Ik moet eraan denken als we ’s avonds de dinertafel delen met<br />
een vriendelijk Zwitsers stel, Ursula en Robert. Robert doet iets<br />
in transport. Ursula vertelt dat ze in haar dierentolkpraktijk in<br />
een dorpje in de buurt van Zürich met ongelukkige huisdieren<br />
over hun gevoelens praat. Volgens haar zijn alle dieren vol liefde<br />
omdat ze in direct contact met het universum staan. Vanmiddag<br />
nog zei een leeuw tegen haar dat ze zich nergens zorgen over<br />
hoefde te maken. Telepathisch natuurlijk, vanuit het hart. Peter<br />
houdt wijselijk zijn mond. “Sommige mensen hebben geen<br />
concept van gevaar,” zegt hij de volgende ochtend. “Er zijn<br />
verhalen van mensen die tijdens een self-drive-safari uit hun<br />
auto stappen om zichzelf te laten fotograferen tussen een groep<br />
leeuwen. Ik denk dan: hebben die mensen nog nooit gezien hoe<br />
leeuwen hun prooi verscheuren?”<br />
travel | 095
vissers wagen het erop<br />
in de luangwa rivier vol<br />
krokodillen en nijlpaarden.<br />
De laatste drie dagen in South Luangwa breng ik door onder de<br />
hoede van Robin Pope Safaris, een Nederlandse organisatie die<br />
ook een aantal bushcamps in het park runt. Het onderscheidt<br />
zich met zogenoemde mobile walking safaris, wat inhoudt<br />
dat je dagelijks 10 kilometer loopt en telkens wordt ondergebracht<br />
in een tijdelijk tentenkamp. Dat wordt elke ochtend<br />
opgedoekt en door het personeel tijdens de wandeling op de<br />
volgende bestemming opnieuw opgebouwd. Een soort reizend<br />
circus – inclusief keuken, bushtoilet en douche – maar dan<br />
met de leeuwen buiten de ring. Ze hebben het eerste mobiele<br />
kamp al voor me opgezet maar, omdat het regenseizoen net is<br />
begonnen, is de kans dat ik ’s nachts met tent en al een boom<br />
inwaai iets te groot – dus verblijf ik uiteindelijk in het permanente<br />
Nkwali camp, dat aan een bocht van de Luangwa-rivier<br />
ligt. Het zwembad kijkt uit over een overwoekerde vijver, waarin<br />
Humphrey het huisnijlpaard vertoeft en ’s ochtends hele families<br />
olifanten water komen tanken.<br />
Jacob, de gids die me bij Nkwali wordt toegewezen, is een boom<br />
van een vent. Zijn achternaam, Shawa, betekent ‘hij die met een<br />
speer doodt’. De krijger in naam en uiterlijk heeft een zachtaardig<br />
karakter en een gulle, hoge lach waarbij hij zijn bubblegumroze<br />
tong laat zien. Zijn kennis van zaken is encyclopedisch.<br />
Nu zijn alle gidsen hier uitzonderlijk goed geïnformeerd, maar<br />
Jacob behaalde vorig jaar de achtste plaats bij de Wanderlust<br />
World Guide Awards, die jaarlijks in de Royal Geographic Society<br />
in Londen worden uitgereikt. Hij werd gekozen uit duizenden<br />
inzendingen. We hebben het tijdens onze ritten en wandeltochten<br />
over van alles, van het gedrag van leeuwen en zuidelijke<br />
karmijnrode bijeneters, speeches van Steve Jobs en Nigeriaanse<br />
cinema, tot de beroemdheden die hij heeft rondgeleid,<br />
zoals actrice Emma Watson en natuurfotograaf Frans Lanting.<br />
Hij behoort nog tot de generatie die door de grondlegger van<br />
het Zambiaanse ecotoerisme Norman Carr persoonlijk werd<br />
geïnspireerd om gids te worden. En dat terwijl voor hem, als<br />
beste leerling van de klas, een academische carrière voor het<br />
oprapen lag. Het wordt duidelijk dat hij daar geen moment spijt<br />
van heeft gehad, als hij een paar keer per dag verzucht: “Welkom<br />
in het paradijs, mijn kantoor.” En dat lijkt net zoveel tot mij, als tot<br />
zichzelf gericht.<br />
Op een van onze avondritten door het park, worden we vergezeld<br />
door Jonathan Merkle, de ecoloog en site-manager van het<br />
Zambian Carnivore Programme. Het betreft een onderzoeksproject<br />
naar de leeuwen en de wilde honden in de regio, dat onder<br />
andere door Robin Pope Safaris, de Bushcamp Company en het<br />
Nederlandse Wereld Natuur Fonds wordt ondersteund. Eens per<br />
jaar wordt in het in Nkwali camp een speciale Carnivore Week<br />
georganiseerd. Die naam slaat niet zozeer op het menu, als de<br />
mogelijkheid voor gasten van de lodge om een kijkje achter de<br />
schermen te nemen en de onderzoekers te volgen bij hun dagelijkse<br />
werkzaamheden. Jonathan heeft een enorme antenne mee<br />
die hij op verschillende locaties in het park in de lucht steekt<br />
om het signaal van de radiohalsbanden dat een aantal van de<br />
dieren draagt, op te vangen. We horen niets dan ruis – dit soort<br />
096 | travel
zambia & malawi<br />
vader en zoon verslinden<br />
grommend een kort daarvoor<br />
geveld wrattenzwijn.<br />
een week eerder moest hij<br />
een groep chinese toeristen<br />
uitleggen waarom het wild<br />
niet op dezelfde alfabetische<br />
volgorde voorbijkwam als op<br />
hun checklist stond.<br />
gids jacob en scout geoffrey<br />
op loopsafari in south<br />
luanwa national park.<br />
travel | 097
south luangwa national<br />
park staat bekend als<br />
een uitstekende plek om<br />
luipaarden te spotten.<br />
een lange loopbrug<br />
leidt naar mkulumadzi<br />
lodge in malawi’s<br />
nationaal park majete.<br />
het terras van<br />
chindeni kijkt uit<br />
over een lagune<br />
vol wild.<br />
aap in nationaal<br />
park majete.<br />
098 | travel
zambia & malawi<br />
onderzoek vergt veel geduld. Je kunt dat spannend vinden, of<br />
helemaal niet. Maar de data die hij zo verzamelt, zijn wel controversieel.<br />
Zijn werk speelt een grote rol in de manier waarop er<br />
gekeken wordt naar de commerciële jacht op exotisch wild, die<br />
vooral populair is onder steenrijke Amerikanen. Uit het onderzoek<br />
is onder andere gebleken dat als je een mannetjesleeuw<br />
doodt, zijn jongen ook ten dode zijn opgeschreven. En aangezien<br />
de jagers bij voorkeur de meest imposante en sterkste<br />
exemplaren doden, is dat slecht nieuws voor de genenpoel. Het<br />
argument van de jagende Trump-zonen en Walter Palmer, de<br />
beruchte tandarts uit Minneapolis die in 2014 de mediagenieke<br />
Cecil the Lion in Zimbabwe doodde, is altijd geweest dat ze juist<br />
bijdragen aan natuurbehoud door exorbitant hoge bedragen te<br />
betalen voor hun jachtvergunningen. De vijftigduizend dollar die<br />
Palmer betaalde om Cecil om te leggen zou, als je er met droge<br />
ogen naar kijkt, inderdaad heel wat goeds kunnen doen voor de<br />
bescherming van de overige leeuwen – te denken valt aan het<br />
versterken van de anti-stroperij eenheden. Als ik Rob Clifford, de<br />
lokale manager van Robin Pope Safaris, ernaar vraag, vertelt hij<br />
dat de organisatie een neutrale positie inneemt. Ook Jonathan<br />
benadrukt dat hij geen kant kiest in het debat en alleen voor<br />
de juiste informatie zorgt. Maar als ’s avonds, bij het diner, het<br />
gesprek tussen gasten en gidsen over het laatste nieuws uit<br />
het Amerikaanse Witte Huis gaat – dat president Trump de<br />
beperkingen aan de import van jachttrofeeën op wil heffen – valt<br />
in de ogen van de gidsen te lezen dat dit bepaald geen welkom<br />
nieuws is.<br />
De volgende bestemming ligt in buurland Malawi. Vanuit het<br />
raampje van de Cessna van Mfuwe naar de hoofdstad Lilongwe<br />
is goed te zien waar de grens tussen de twee landen ligt: daar<br />
waar het aaneengesloten groen verdwijnt. Malawi is een stuk<br />
armer dan Zambia en heeft veel meer te maken met ontbossing<br />
en illegale houtkap. Pas na zeven uur rijden vanaf Lilongwe<br />
bereiken we het aaneengesloten groen van Majete, een nationaal<br />
park dat onder beheer valt van African Parks: een organisatie<br />
die telkens voor enkele decennia het beheer van verwaarloosde<br />
nationale parken overneemt om zo stroperij terug te<br />
dringen en verdwenen diersoorten te herintroduceren. Dit was<br />
ooit een initiatief van de Nederlandse filantroop Paul Fentener<br />
van Vlissingen – zijn familie zit nog steeds in het bestuur. Het<br />
uiteindelijke doel is om het park zo in te richten dat het op eigen<br />
benen kan staan, en werkgelegenheid oplevert voor de lokale<br />
bevolking. Inmiddels is er een netwerk van elf parken in acht<br />
Afrikaanse landen die zo door African Parks worden beheerd.<br />
Vooralsnog draait Majete vooral op donaties, maar ook hier is<br />
het doel dat toerisme in het park de belangrijkste motor achter<br />
de economie wordt.<br />
In het kantoortje bij de ingang van Majete ontmoet ik Craig Hay,<br />
de manager van het park. Naast zijn bureau is een grote metalen<br />
deur van een container waar in beslag genomen wapens,<br />
valstrikken en klemmen van stropers liggen opgeslagen. Ik<br />
denk echt even dat hij er een soort museum heeft ingericht:<br />
de geweren lijken uit de tijd van Napoleon te stammen, en de<br />
voor olifanten zijn mensen een<br />
soort kakkerlakken: je kunt er<br />
bij twijfel over hun intenties<br />
maar beter even op gaan staan.<br />
primitieve bijlen ogen prehistorisch. Je kunt denken wat je wilt<br />
van stropers, maar iemand die met een gammel geweer, van<br />
auto-accu’s gefabriceerde kogels en een handbijl een volwassen<br />
olifant te lijf gaat, is de wanhoop nabij. Toen African Parks<br />
dertien jaar geleden het beheer overnam van Majete, was er op<br />
een paar impala’s na geen wild meer over. De laatste olifant was<br />
in 1992 omgelegd en neushoorns waren sinds de jaren zeventig<br />
al verdwenen.<br />
Inmiddels is Majete een van de succesverhalen van African<br />
Parks. Sinds de organisatie het beheer overnam, zijn meer dan<br />
2.900 dieren teruggebracht, waaronder zwarte neushoorns,<br />
olifanten, leeuwen, luipaarden, sabelantilopes, buffels en<br />
impala’s. Het is nu Malawi’s enige Big Five-bestemming en met<br />
name de olifantenpopulatie gedijt er dusdanig goed dat er<br />
vorig jaar honderdvijftig individuen konden worden verhuisd<br />
naar een Nkhotakota National Park, ook onder het beheer van<br />
African Parks, 600 kilometer verderop. Bij die relocatie, een van<br />
de grootschaligste ondernemingen ooit van zijn soort, was de<br />
Britse Prins Harry betrokken. Dat was geen eenmalige actie:<br />
afgelopen december werd His Royal Gingerness tot President<br />
van de organisatie benoemd.<br />
OLIFANTUITSTRIJKJE<br />
Ik logeer in de Mkulumadzi lodge, een oase van luxe en goed<br />
eten achteraan een lange hangbrug in het noorden van het park.<br />
Mijn onderkomen is een enorme groene bunker, groot genoeg<br />
voor een heel gezin, die vrij uitziet op een groene vallei met een<br />
snelstromende rivier. Met ‘vrij’ bedoel ik: er is geen raam of muur<br />
die het zicht belemmert. Dat lijkt een vreemd idee in een park<br />
waar ook leeuwen en luipaarden rondsluipen, maar roofdieren<br />
lusten geen in muskietennet gewikkelde toeristen en ook de<br />
aanwezige bavianen respecteren de privacy van de gasten.<br />
’s Nachts banjeren olifanten langs mijn voeteneinde, maar de<br />
enige échte indringers zijn insecten. Daarvoor staat de spuitbus<br />
met het omineuze label ‘DOOM’ klaar. Op zich biedt de klamboe<br />
boven het bed voldoende bescherming. Met kamikaze-mestkevers<br />
ter grootte van pingpongballen heb ik geen probleem,<br />
maar ik trek wel een grens bij de ongewenste intimiteiten van de<br />
levensgrote horrorwesp die op een zeer inopportuun moment uit<br />
de wc-pot opduikt.<br />
De locatie van Mkulumadzi is dermate afgezonderd en<br />
verstoken van alle communicatie dat mijn gids Eric, een goudgebronsde<br />
Zweed uit Tanzania, mij vertelt dat hij regelmatig zijn<br />
telefoon in een boom hijst om met zijn vriendin te whatsappen.<br />
Het landschap is veel dichter begroeid en heuvelachtiger dan in<br />
Zambia. Luipaarden blijven tijdens onze ritten uit het zicht, maar<br />
we hebben wél het onwaarschijnlijke geluk om hier een glimp op<br />
travel | 099
zambia & malawi<br />
je kunt denken wat je wilt van<br />
stropers, maar wie met een gammel<br />
geweer, van auto-accu’s gefabriceerde<br />
kogels en een handbijl een olifant te lijf<br />
gaat, is de wanhoop nabij.<br />
te vangen van een neushoorn met jong. Ondanks hun omvang<br />
zijn neushoorns veel moeilijker te spotten dan bijvoorbeeld<br />
leeuwen, die immers regelmatig brullen. Het was zelfs voor Eric<br />
maanden geleden dat hij er eentje had gespot.<br />
African Parks heeft op verschillende plekken in Majete drinkplaatsen<br />
aangelegd, met pompen op zonne-energie en schuilplaatsen<br />
waar we op ons gemak met een kop koffie het dorstige<br />
wild kunnen begluren. Mary, een gepensioneerde lerares Spaans<br />
uit Minneapolis en de enige andere gast in Mkulumadzi op<br />
het moment, vertelt dat ze hier als vrijwilliger van Earthwatch<br />
dagenlang wrattenzwijnen (en ander wild, maar vooral wrattenzwijnen)<br />
heeft zitten turven. Voor dat privilege heeft ze<br />
4000 dollar neergelegd. Ze heeft de afgelopen dagen olifanteninteractie-worksheets<br />
verruild voor gin-tonics en weidt met glinsterende<br />
ogen uit over de vorige keer dat ze hier was, ten tijde<br />
van die grote olifantenverhuizing, toen ze vaginale uitstrijkjes<br />
van verdoofde olifanten mocht maken. ¡Ay!<br />
BONUSGIRAFFES<br />
Hoewel er een paar ontmoetingen met olifanten en leeuwen zijn<br />
waarbij deze op het punt lijken te staan om het safarivoertuig<br />
aan te vallen, verloopt alle interactie met het lokale wild vreedzaam,<br />
tot we op de laatste dag in Majete een boottochtje maken.<br />
Dan gaat het even bijna mis. Eric staat net een gin-tonic in te<br />
schenken als er vanonder de boot ineens een nijlpaard opduikt.<br />
Een paar seconden lang balanceert de boot gevaarlijk op de<br />
rug van het enorme beest, terwijl er aan bakboord een razende<br />
muil uit het water reikt. Gelukkig blijft het daar bij, maar Eric<br />
ziet wit om de neus. Dan komen de verhalen los. De Canadese<br />
dame achter mij is een keer in Zimbabwe door een nijlpaard uit<br />
haar kano gekieperd. Eric heeft in het begin van zijn carrière een<br />
keer een safari-jeep met twee gasten in een rivier vol krokodillen<br />
afgezonken. Mary is tijdens het turven van Zuid-Afrikaanse<br />
neushoorns meermaals de boom ingejaagd. Shit happens – we<br />
zijn hier niet in de Beekse Bergen.<br />
Of toch een beetje? Kortgeleden besloot African Parks om<br />
giraffes in Majete te introduceren, ongehinderd door enig<br />
tastbaar bewijs dat deze ooit in het gebied hebben geleefd. Maar<br />
het doet er eigenlijk niet toe. Toeristen willen giraffes zien, en<br />
het doel – een park dat onafhankelijk van liefdadigheid de lokale<br />
economie ondersteunt – heiligt de middelen. De cijfers liegen<br />
er niet om. Sinds Majete door African Parks wordt bestuurd, is<br />
de werkgelegenheid in de omringende dorpen vertienvoudigd.<br />
Dankzij een door de organisatie gesponsord medisch centrum is<br />
malaria is met 80 procent teruggedrongen. Als de toeristen die<br />
dit alles ondersteunen bonusgiraffes of telepathische leeuwen<br />
willen, dan kunnen ze die krijgen. We zullen langzaamaan<br />
moeten accepteren dat Afrikaans wild, net als angorakatten<br />
en mopshonden, alleen bij de gratie en grillen van de mensheid<br />
zullen kunnen voortbestaan. Het enige alternatief is onszelf<br />
opheffen.<br />
Buiten de groene omhelzing van het natuurreservaat geselt<br />
een nietsontziende zon het landschap en zijn inwoners. Het<br />
beetje schaduw in de bakstenen dorpen langs de route naar<br />
mijn laatste bestemming wordt verschaft door zwaarbeladen<br />
mangobomen en mollige baobabs. De lange takkenbossen op<br />
de hoofden van de vrouwen in de berm, en de grote zakken<br />
houtskool waarmee pezige fietsers tegen de heuvels op<br />
worstelen, wijzen op het lot van de rest van het gebladerte. Ik<br />
probeer me voor te stellen hoe het eraan toegaat in de Miracle<br />
Hair kapperszaak en de Good Dose Club, en vergaap mij aan<br />
het hoog opgestapelde fruit op de markten langs de weg. Er zijn<br />
popperige, witte kerkjes en plompe vierkante moskeeën; pas<br />
ingezaaide maisvelden en tabaksplantages die wachten op de<br />
eerste regens van het seizoen. Overal duiken termietenheuvels<br />
als haaienvinnen boven de akkers uit.<br />
Het Malawimeer dient zich eerst aan met de geur van<br />
vismarkten. Een uur later verschijnt het als een gouden streep<br />
aan de horizon, aan het einde van een haag felrood bloeiende<br />
flamboyantbomen. We rijden over een zandweg het Cape<br />
McClear natuurreservaat in naar de Pumulani Lodge – die net als<br />
Nkwali Camp en de Mkulumadzi Lodge onderdeel uitmaakt van<br />
Robin Pope Safaris, en door een Nederlandse interieurarchitect<br />
is ingericht. Het is de uitsmijter van de reis: een weelderige villa<br />
op een heuvel hoog boven het fonkelende water, dat vanaf hier<br />
500 kilometer noordwaarts tot aan Tanzania reikt. Onderaan<br />
een lange houten trap wacht een zwembad en een strand. Ik ben<br />
nog net op tijd voor de sunset cruise op de traditionele dhow<br />
van de lodge. De koperen ploert duikt langs eenzame vissers en<br />
gapende nijlpaarden door de horizon. Nog één gin-tonic en het<br />
is nacht.<br />
Nog één keer sta ik voor dag en dauw op – standaard safaritijd<br />
– en klim naar het hoogste punt van de heuvel waar het uitzicht<br />
tot Zambia in het westen en Mozambique in het oosten reikt.<br />
’s Middags wandel ik door de dorpen aan de overkant van de<br />
baai. Alle volwassenen werken overdag op verafgelegen akkers<br />
en de kinderen – hyperactief dankzij het overschot aan zoete,<br />
rijpe mango’s – hebben het rijk alleen. In plaats van de dagelijkse<br />
safarikost, organiseert de lodge snorkelexcursies naar<br />
de eilandjes in het meer, waar het tussen de rotsen onder het<br />
wateroppervlak wemelt van neonblauwe cichliden. Het grootste<br />
deel van mijn verblijf volg ik echter het voorbeeld van de familie<br />
bavianen die de omgeving van de lodge eigen heeft gemaakt:<br />
een beetje loungen aan het zwembad, eten zodra en zoveel het<br />
kan, en vooral veel gezellig doen met mijn medeprimaten. Die<br />
ingetogen afritsbroek kan de prullenbak in; dit vraagt om een<br />
fleurige finale.<br />
100 | travel
het terras van de<br />
pumulani lodge met<br />
uitzicht over het<br />
malawimeer.<br />
dit artikel kwam tot stand<br />
in samenwerking met thika<br />
travel, een specialist in luxe<br />
natuurreizen, die al zijn safari’s<br />
op maat samenstelt voor<br />
individuele reizigers. voor dit<br />
artikel regelde thika bijvoorbeeld<br />
een ontmoeting met een<br />
onderzoeker van het carnivore<br />
programme en strikte een van<br />
de beste gidsen ter wereld voor<br />
een bijzondere loopsafari. een<br />
retourticket vanaf schiphol<br />
naar de zambiaanse hoofdstad<br />
lusaka, en terug vanaf lilongwe,<br />
de hoofdstad van malawi, heb<br />
je met kenya airways al voor<br />
¤946 in economyclass of ¤2707<br />
in businessclass. voor meer<br />
informatie en boekingen, zie<br />
www.kenya-airways.com en<br />
www.thikatravel.com<br />
eenzame visser in het<br />
malawimeer<br />
travel | 101
www.pighen.com<br />
MASTER MEUBEL, UW PARTNER VOOR UW DROOM-INTERIEUR<br />
Master Meubel overstijgt het begrip ‘meubelwinkel’ in alle opzichten. In een exclusief en architecturaal historisch waardevol gebouw vindt men een<br />
schatkamer aan design meubelen, verlichting, raamdecoratie en design accessoires.<br />
‘Design’ zit in het DNA van Master Meubel en dat spreekt<br />
verder uit een prachtig ingericht plateau op de verdieping, waar<br />
alle grootmeesters – de ‘Masters’ – van het hedendaags design<br />
worden voorgesteld aan de hand van hun bekendste meubelstukken.<br />
Master Meubel toont niet alleen een exclusieve en uitgebreide collectie<br />
designmerken en meubelstukken, maar gaat ook voor een heel eigen kijk<br />
op de collecties. Een team interieurarchitecten gaan dagelijks in dialoog<br />
met elkaar over zowel de presentaties in de zaak als over advies naar de<br />
klanten toe, zo krijgt u steeds meer waarde en advies voor uw investering.<br />
Master Meubel staat garant voor de kwaliteit van het design en de<br />
productie van elk stuk dat getoond wordt. Persoonlijke wensen maken uw<br />
interieur tot uw thuis. Daarom heeft Master Meubel een uitgebreide<br />
serviceverlening opgezet, met een eigen meubelmakerij, een<br />
spuiterij, stoffeerderij tot en met een atelier voor raamdecoratie.<br />
De groep stelt 40 mensen te werk die allen de best mogelijke dienstverlening<br />
nastreven. Er is een uitgebreide collectie maatwerk van<br />
de hand van de eigen designers, en op vraag is alles mogelijk.<br />
MASTER MEUBEL | STEENWEG OP DIEST 111 | TURNHOUT<br />
MASTER@MASTERMEUBEL.BE | WWW.MASTERMEUBEL.BE<br />
Open Van 11 Tot 18U | Open Op Zondag | Gesloten Op Vrijdag
5 vragen aan...<br />
“in de natuur<br />
is er veel<br />
minder waar<br />
je je aan kunt<br />
ergeren”<br />
tekst: martijn kamphorst<br />
VRAGEN AAN...<br />
AMATEURPELGRIMS<br />
TOSCA NITERINK<br />
& ANITA JANSSEN<br />
‘uitgetamponeerde dans- en wandelpartners’ tosca<br />
niterink (57) en anita janssen (55) schrijven columns en<br />
boeken, maken theatershows en onregelmatige vlogs over<br />
hun doldrieste wandelavonturen. we vroegen de dames<br />
ons te overtuigen om ook aan het wandelen te slaan.<br />
1<br />
Was jullie eerste reis samen een wandelvakantie?<br />
Tosca: “Zeer zeker niet. Ik haatte rugzakken. Zes weken<br />
nadat we elkaar leerden kennen, ben ik met Annie door Azië<br />
getrokken en ik was de enige – deze trend heb ík gezet – die<br />
met een rolkoffertje door de jungle en de Indiase stront zeulde.<br />
Tegenwoordig doet iedereen dat. Toen we al met één been<br />
in het graf stonden, heb ik me toch laten overtuigen om met<br />
een rugzak door de bergen te trekken, met gevaar voor eigen<br />
leven.”<br />
Anita: “We zijn net terug van een wandeling in Portugal<br />
waarvoor we zo goed als niet hadden geoefend. Tos heeft haar<br />
wandelpezen geblesseerd, dus die heeft zich na de terugvlucht<br />
op zo’n invalidekarretje door Schiphol laten rondrijden.”<br />
2<br />
Wanneer besloten jullie voor het eerst de wandelschoenen<br />
aan te trekken?<br />
T: “Ik las een lekker boek van Duitse komiek Hape Kerkeling,<br />
over zijn wandeling naar Santiago de Compostella. Annie<br />
stelde voor om dezelfde tocht te ondernemen. Ze had ons<br />
eerder al eens opgegeven voor de Nijmeegse Vierdaagse,<br />
maar toen brak ik gelukkig m’n teen. Ik dacht eerst dat het een<br />
bevlieging was, maar voor ik het wist waren we aan het trainen<br />
en bleek ik het eigenlijk best leuk te vinden.”<br />
A: “Uiteindelijk werd onze eerste wandeltocht de Camino<br />
Francés in Spanje. Toen we de eerste stap eenmaal hadden<br />
gezet, zijn we nooit meer opgehouden.”<br />
3<br />
Waarom zou iedereen z’n all-inclusive moeten verruilen<br />
voor een pelgrimstocht?<br />
T: “In de natuur is er veel minder waar je je aan kunt<br />
ergeren, merkte ik op. Minder lelijkheid, minder mensen; het is<br />
heerlijk rustig, zo’n wandeltocht.”<br />
4<br />
Wat onderscheidt jullie van andere reisverslaggevers?<br />
A: “Wij sparen onszelf niet.”<br />
T: “En we komen onze opdrachten nooit na. In Portugal<br />
zouden we bijvoorbeeld voor het NRC door de verbrande<br />
gebieden gaan lopen, maar uiteindelijk zijn we van dokterspost<br />
naar dokterspost gewandeld.”<br />
A: “Ik had een ontstoken cyste op m’n achterhoofd, die volgens<br />
de arts alleen zonder verdoving kon worden verwijderd.”<br />
T: “Het leek wel een marteltafel, zo hard lag ze te brullen in het<br />
ziekenhuis. Ze trapte hele stukken stucwerk van de muur, met<br />
die stevige wandelschoenen van d’r. ‘Hoe moet het nu verder<br />
met die bosbranden?’ snikte ze later vanonder haar verband.<br />
Gelukkig heeft ze daarna zelf een indoor bosbrandje gesticht,<br />
in de pelgrimsherberg. De kachel deed het niet en er stond<br />
een grote open haard met dennenappels erin. ‘Steken we die<br />
gewoon aan’, zei ze. Pas toen het lekker begon te fikken, zagen<br />
we dat het geen echte open haard was, maar eentje van plastic.”<br />
5<br />
Wat moeten we ons voorstellen bij Klimmen naar<br />
Kruishoogte, de theatershow waarmee jullie dit voorjaar<br />
weer op de planken staan?<br />
A: “Die gaat over onze tweede wandeltocht, van Granada naar<br />
Santiago. We laten allemaal filmpjes zien, Tosca leest voor en<br />
we vertellen verhalen. Het is heel pretentieloos.”<br />
T: “Precies, alleen Annie is pretentieus. Het is lekker ongedwongen<br />
en intiem. Een beetje alsof je naar een dia-avond<br />
gaat, maar dan leuker. We staan ook zelf aan de deur met<br />
koekjes en zo.”<br />
de blogs, vlogs en de speellijst vind je op www.wildwifeadventures.nl<br />
travel | 103
je gaat op reis en neemt<br />
mee: een paspoort, gezond<br />
verstand en een smartphone<br />
met de juiste apps. een<br />
handleiding internationaal<br />
gay appen zou niet mogen<br />
ontbreken in de leerdoelen<br />
van het basisonderwijs.<br />
zolang dit nog niet goed<br />
is geregeld, zorgen wij er<br />
maar voor.<br />
tekst: martijn tulp<br />
VERKORTE HANDLEIDING<br />
INTERNATIONAAL<br />
COMMUNICEREN<br />
104 | travel
E<br />
en reizende man alleen is niet van steen. Dus het is<br />
helemaal niet vreemd als die naast gastronomie, architectuur,<br />
musea en andere bezienswaardigheden, ook de<br />
plaatselijke bevolking wil ontdekken. <strong>Winq</strong> zet een aantal<br />
plaatselijke gewoontes, merkwaardigheden én communicatiemogelijkheden<br />
op een rijtje.<br />
RETRODATING<br />
VOORWERK<br />
Diverse datingapps bieden extra<br />
functionaliteiten voor mensen<br />
die op reis zijn of gaan. Scruff,<br />
dé app voor bebaarde mannen,<br />
heeft verreweg de meeste<br />
functies. Vooraf kun je al je<br />
reisplannen in de app invoeren.<br />
Plaatselijke bewoners kunnen<br />
dan vooraf alvast zien dat je er<br />
binnenkort aankomt, en jij kunt<br />
op jouw beurt alvast bekijken<br />
wie die plaatselijke bewoners<br />
zijn. Eenmaal op locatie zie je<br />
wie er op dat moment nog meer<br />
als toerist in dezelfde stad is,<br />
of wie binnenkort arriveert.<br />
Sommige gebruikers markeren<br />
zichzelf zelfs als ‘ambassador’<br />
voor bepaalde steden, wat betekent<br />
dat je ze het hemd van het<br />
DE GROTE USA VS. CHINA-OORLOG<br />
Wie denkt dat Grindr veruit de<br />
grootste app is, houdt China niet<br />
in het oog. Blued heeft precies<br />
dezelfde claim to fame, met maar<br />
liefst 27 miljoen gebruikers<br />
wereldwijd, waarvan de meeste<br />
in thuisland China. Blued is ontstaan<br />
uit www.danlan.org: een<br />
geheime website voor gays, gerund<br />
door de getrouwde politieagent<br />
Geng Le (a.k.a. Ma Baoli).<br />
In 2012 werd de site ontdekt en<br />
Geng Le verloor zijn baan en zijn<br />
Jíj hebt natuurlijk het nieuwste<br />
model van Samsung of Apple<br />
in je broekzak zitten, maar niet<br />
iedereen kan zoiets betalen en in<br />
het buitenland zijn er niet altijd<br />
van die aantrekkelijke regelingen<br />
waarbij je een smartphone<br />
maandelijks met je abonnement<br />
kunt afbetalen. In landen waar<br />
het gemiddeld inkomen aan de<br />
lage kant ligt, wordt dus meer<br />
gebruik gemaakt van datingapps<br />
die ook een goede (mobiele)<br />
site hebben. Zo kunnen<br />
ook mannen die nog achter een<br />
PC met Windows 95 zitten, wat<br />
intermenselijk contact regelen.<br />
Grindr en Scruff hebben geen<br />
mobiele sites, dus in de wat minder<br />
rijk bedeelde landen is het<br />
zeker de moeite waard om een<br />
kijkje te nemen op PlanetRomeo<br />
of – voor een oldskool retroervaring<br />
– Manhunt.<br />
lijf kunt vragen over je vakantiebestemming.<br />
Berenapp Growlr voegt automatisch<br />
het tekstje ‘travelling’<br />
toe aan je profiel als je meer dan<br />
50 kilometer van huis bent. Op<br />
PlanetRomeo en Tinder Plus kun<br />
je de locatie van je eigen profiel<br />
wijzigen terwijl je nog thuis bent,<br />
om alvast te kijken wie er allemaal<br />
in de buurt zullen zijn op<br />
je reisbestemming. Vreemd genoeg<br />
heeft datinggigant Grindr<br />
nog geen enkele functionaliteit<br />
geïntroduceerd die zich richt<br />
op toeristen, tenzij je een karig<br />
overzichtje van nieuwe profielen<br />
in de buurt meerekent.<br />
familie. Onvermoeid pakte hij<br />
de draad weer op en creëerde<br />
Blued. Inmiddels werken er<br />
honderden mensen bij Blued en<br />
heeft de app zijn pijlen ook op<br />
Engeland gericht, met een nieuw<br />
kantoor in Londen. Het zal naar<br />
alle waarschijnlijkheid niet lang<br />
duren voordat Blued ook in veel<br />
andere landen voet aan de grond<br />
krijgt.<br />
KOOSJER DATEN<br />
Israël, en met name hoofdstad<br />
Tel Aviv, roemt zichzelf als de<br />
stad van de technologische<br />
innovatie. Het is dan ook niet<br />
vreemd dat ze er een eigen<br />
datingapp en -site hebben, die<br />
buiten Israël amper gebruikt<br />
wordt. Atraf bestaat sinds 2002<br />
en heeft naast het datinggedeelte<br />
een uitgaans agenda. Maak<br />
je borst nat voor veel profielen<br />
zonder gezicht en veel ‘directe’<br />
taal – Israëliërs winden er geen<br />
DIAMONDS AREN’T FOREVER<br />
Wie in Londen datingapp Grindr<br />
aanslingert, zal ze regelmatig<br />
voorbij zien komen: profielen<br />
met de diamant-emoji. Zijn dit<br />
jongens die van zichzelf vinden<br />
dat ze fonkelen in het daglicht?<br />
Identificeren ze zichzelf als<br />
samengeperst koolstof? Uit<br />
navraag blijkt dat in Londen de<br />
diamant-emoji wordt gebruikt<br />
om aan te duiden dat je te maken<br />
hebt met een jongen van plezier,<br />
een van lichte zeden, een jongen<br />
van de nacht, ofwel: een ‘escort’.<br />
De hoerdichtheid is hoog in<br />
WALK LIKE AN EGYPTIAN<br />
Misschien heb je ooit de ijzingwekkende<br />
documentaire Hunted<br />
gezien. Daarin werd getoond<br />
hoe mannen in Rusland via<br />
Grindr in de val worden gelokt:<br />
ze denken met iemand mee<br />
naar huis te gaan voor een date,<br />
maar in werkelijkheid worden<br />
ze opgewacht door een groepje<br />
ongure types die ze in elkaar<br />
slaan, vernederen en vaak ook<br />
een denigrerende video laten<br />
opnemen.<br />
Helaas beperkt deze heksenjacht<br />
op LHBT’s zich niet tot Rusland.<br />
De politie in Egypte gaat<br />
nog een stap verder: zij maken<br />
gebruik van Grindr en Hornet<br />
om nietsvermoedende mannen<br />
op te pakken. De situatie werd<br />
dusdanig serieus ingeschat, dat<br />
Grindr al in 2014 gebruikers in<br />
Egypte hierover informeerde, en<br />
aanraadde om extra voorzichtig<br />
te zijn. De laatste maanden<br />
doekjes om. Als deze seksueel<br />
geladen Atraf niet je ding is,<br />
aarzel dan niet om op Facebook<br />
een berichtje te sturen naar die<br />
vriendelijk ogende Israëlische<br />
jongen die altijd reageert op<br />
berichten van je vrienden. In<br />
Nederland loop je kans om<br />
gerapporteerd te worden als je<br />
lukraak mensen aanspreekt die<br />
je nooit hebt ontmoet, maar in<br />
Israël is dit gebruikelijk.<br />
Londen, in sommige wijken zie<br />
je meer diamanten dan bij een<br />
rijk gesorteerde juwelier. Het is<br />
raadzaam om te onthouden dat<br />
deze emoji-code niet per se internationaal<br />
is door te vertalen.<br />
Een Nederlands profiel met een<br />
diamant-emoji kan dus net zo<br />
goed betekenen dat je te maken<br />
hebt met iemand die al jaren dat<br />
liedje van Rihanna niet uit z’n<br />
hoofd kan krijgen.<br />
werd de waarschuwing opnieuw<br />
uitgestuurd. Ook het Ministerie<br />
van Buitenlandse Zaken merkt in<br />
hun reisadviezen voor Egypte op<br />
dat gays steeds vaker gearresteerd<br />
en veroordeeld worden, en<br />
adviseert toeristen daarmee rekening<br />
te houden in ‘de manier<br />
waarop zij zich opstellen’.<br />
In Nederland vergeten wij weleens<br />
welke vrijheden er door<br />
de jaren heen zijn verworven, en<br />
dat in de meeste andere landen<br />
er nog veel werk aan de winkel<br />
is. Door gays in het buitenland te<br />
ontmoeten en als het ware eventjes<br />
ambassadeur voor het vrije<br />
leven te zijn, is voor de westerse<br />
toerist daarom niet alleen vermakelijk<br />
maar ook belangrijk.<br />
Je zou er eigenlijk subsidie voor<br />
moeten krijgen.<br />
travel | 105
106 | travel
DWARS DOOR<br />
CANADA<br />
canada vierde vorig jaar zijn 150-jarig bestaan. een goede<br />
aanleiding om het land eens per trein te doorkruisen, met<br />
onderweg veel sportieve stops – en beren van allerlei aard.<br />
tekst en beeld: jurriaan teulings<br />
travel | 107
108 | travel<br />
de haven van vancouver.
canada<br />
vancouver.<br />
vancouver.<br />
banff np.<br />
V<br />
ancouver wordt regelmatig als een van de<br />
meest leefbare steden op aarde geschat. Als<br />
hoofdredenen worden steevast de goede<br />
infrastructuur, het relatief milde klimaat,<br />
de slimme stedelijke planning en goede<br />
opleidingsmogelijkheden genoemd. Heel<br />
sexy is dat allemaal niet. Ironisch genoeg is<br />
de meest overtuigende leefbaarheidsfactor<br />
juist het feit dat de stad zo gemakkelijk kunt<br />
ontsnappen. Het centrum van glazen woontorens wordt<br />
omgeven door oceaan en bergen; zelfs vanuit het hart van<br />
de stad is een wandelroute door de vrije natuur nooit veel<br />
meer een halfuur verwijderd. In feite geldt dat voor vrijwel<br />
alle Canadese steden. De wildernis is altijd dichtbij: het is<br />
de volgende stad waar je juist ver voor moet reizen. Met<br />
slechts 36 miljoen inwoners is het in feite een klein land<br />
met een hele grote achtertuin. Er is maar één manier om die<br />
weidsheid op zijn waarde te schatten, en dat is het hele land<br />
te doorkruisen met de trein.<br />
uitzicht uit the canadian van viarail.<br />
Dat is wat mijn beste maatje Haroon en ik hebben besloten<br />
om te doen. We volgen het legendarische traject van ‘The<br />
Canadian’; te beginnen bij het Pacific Central Station<br />
van Vancouver. Als we het in één ruk zouden doen, dan<br />
zouden we van hier tot Toronto al vier dagen in de trein<br />
moeten doorbrengen. Maar dat zou zonde zijn. We stappen<br />
koepelwagon.<br />
onderweg natuurlijk wel een paar keer uit. Het eerste doel is<br />
Jasper, midden in de Rocky Mountains, ‘slechts’ negentien<br />
uur van Vancouver verwijderd.<br />
De trein is een stalen monster van 25 wagons; zó lang<br />
dat de trein op het station op twee verschillende perrons<br />
moet worden geparkeerd. Mijn éénpersoonscoupé wordt<br />
volledig ingenomen door het bed langs het raam. Dat lijkt<br />
aanvankelijk erg krap, maar het is allemaal slim uitgedacht<br />
met vernuftig low tech design. Alles is binnen handbereik,<br />
van allerlei licht- en ventilatieknopjes, tot en met een klein<br />
wastafeltje met een aparte kraan voor drinkwater. Als ik<br />
het bed opklap, vind ik daaronder nota bene nog een wc.<br />
De trein vertrekt rond zonsondergang; enkele uren later<br />
wiegt de cadans van het spoor mij al in slaap. Als ik bij<br />
het krieken van de dag ontwaak, staan we stil naast een<br />
spiegelglad meer dat wordt omgeven door rotspartijen die<br />
oranje oplichten in de ochtendzon. Het is een voorbode van<br />
het spektakel dat komen gaat, als we rond het middaguur<br />
de klim door de Rocky Mountains beginnen. De laatste uren<br />
voor Jasper breng ik door in de zogenoemde koepelwagon<br />
– een met ramen omgeven extra verdieping die boven de<br />
rest van de trein uitsteekt – waar we de wit besneeuwde<br />
reuzen langzaam uit de horizon zien opdoemen totdat we<br />
geheel door het hooggebergte worden omgeven. Dat de<br />
trein twee uur vertraging oploopt, is nu eens geen ergernis,<br />
maar een traktatie.<br />
een diep<br />
dal met<br />
daarin een<br />
naaldbos<br />
dat als een<br />
groengemutst<br />
leger de<br />
hellingen<br />
bestormt.<br />
travel | 109
BRUUT IS IE, MET VACHT EN KLAUWEN<br />
Vanaf het station van Jasper volgt nog een ‘kort’ taxiritje<br />
van vier uur naar Banff; het oudste nationale park<br />
van Canada. We komen laat aan; niet alleen vanwege de<br />
vertraagde trein maar ook vanwege de vele fotostops langs<br />
de weg. Zelfs onze chauffeur, die hier toch al een aantal<br />
decennia rondrijdt, heeft een grote camera bij zich. In de<br />
Rocky Mountains levert het spel van seizoenen, zon en<br />
wolken geen dag hetzelfde plaatje op. En dan is er nog het<br />
wild. We treffen zowaar een beer langs de weg. Gelukkig<br />
is er nauwelijks ander verkeer en kunnen we een stukje<br />
terugrijden om een beter kijkje te nemen. Het is een imposant<br />
beest; een brute bonk van vacht en klauwen die ons<br />
aankijkt met een blik die ik herken van kinderen die een ijsje<br />
is beloofd. Na vijf minuten heen en weer gestaar loopt het<br />
beest verveeld weg. “Dat was maar een kleintje,” zegt de<br />
chauffeur vrolijk. Jaja.<br />
De komende drie dagen verkennen we de omgeving per<br />
mountainbike. De jongens in de fietsverhuurwinkel aan de<br />
hoofdstraat van Banff – een soort skidorp – geven advies<br />
over de te nemen routes. Ik heb in Vancouver een griepje<br />
opgelopen en hoop op veel downhill asfalt. Haroon daarentegen<br />
wil graag afzien. “Dat is goed voor het verhaal,” vindt<br />
hij – en daar zit natuurlijk wel wat in. In de hoop dat ik de<br />
komende dagen aansterk, stellen we het zwaarste traject<br />
uit tot de laatste dag, en beginnen met een relatief makkelijke<br />
route van twintig kilometer van Banff naar Canmore.<br />
Het fietspad door weidse ansichtkaartpanorama’s is in de<br />
meeste opzichten de mooiste, maar loopt wel langs een<br />
snelweg. Rechts van ons krabt een imposante bergkam aan<br />
de wolken; daarnaast een diep dal met daarin een naaldbos<br />
dat als een groen-gemutst leger de hellingen bestormt.<br />
Na een wandeling door de omgeving van het dorp, fietst<br />
Haroon terug; ik zet mijn mountainbike op het fietsenrek<br />
op de voorbumper van de streekbus en bespaar mezelf een<br />
stuk bergopwaarts terug naar Banff. De extra calorieën die<br />
Haroon op de fiets verbrandt, investeer ik later die avond<br />
ook, maar dan in een epische hoestbui.<br />
De volgende dag zijn de hellingen steiler en de bossen<br />
langs de weg dichter. Mijn benen begeven het. De koorts<br />
valt nog wel met pijnstillers te onderdrukken, maar de<br />
spieren willen niet meer. Ik haal ons einddoel, Johnston<br />
Canyon, op mijn laatste krachten en bel een taxi om me uit<br />
deze uithoek te redden. Haroon, verlost van het zieke blok<br />
aan zijn been, fietst opnieuw vrolijk in een recordtempo<br />
terug. Ik zie de laatste dag met een aanzwellend gevoel<br />
van onheil tegemoet, want Haroon moet en zal de Goat<br />
Creek Trail rijden, een gravelpad van 20 kilometer door de<br />
wildernis. Dat kan hij niet zonder mijn gezelschap, omdat<br />
eenzame fietsers eerder ten prooi vallen aan beren.<br />
Als ik de voorgaande avond even op ‘beer’ en ‘Banff’ google,<br />
stuit ik vrijwel meteen op een aantal recente nieuwsvideo’s<br />
waarin lokale types schouderophalend vertellen hoe<br />
THE CANADIAN<br />
De legendarische slaaptrein<br />
op het 4.466 kilometer lange<br />
traject tussen Vancouver en<br />
Toronto staat simpelweg<br />
bekend als The Canadian. Wie<br />
nergens uitstapt (wat wel een<br />
beetje zonde zou zijn) doet er<br />
vier nachten en drie dagen<br />
over. De route voert door de<br />
fabelachtig mooie Rocky<br />
Mountains en de goudgele<br />
prairies, meren en eindeloze<br />
naaldbossen in het hart van<br />
het continent. Het goedkoopste<br />
ticket (enkele reis) voor deze<br />
route is een zitplaats en kost<br />
CAD $436 (ongeveer €300).<br />
De goedkoopste slaapplaats<br />
CAD $1.294 (ongeveer €880) en<br />
de duurste slaapplaats in de<br />
zogenaamde Prestige Class<br />
kost CAD $6.242 (ongeveer<br />
€4.200), met dien verstande<br />
dat het dan wél om een<br />
tweepersoonscabine gaat.<br />
110 | travel
canada<br />
je moet het hoofd<br />
lang genoeg<br />
koel houden om<br />
het beest op het<br />
laatste moment<br />
de spray recht<br />
in de ogen te<br />
kunnen spuiten.<br />
zeg maar een<br />
halve seconde<br />
voordat deze met<br />
één haal je buik<br />
openrijt.<br />
een grizzlybeer.<br />
fietsen tussen de beren in banff national park.<br />
bear spray.<br />
VILLAGE PEOPLE<br />
Canada is een land van zogenoemde<br />
Gay Villages. Elke<br />
grote stad heeft er een. Soms is<br />
het niet meer dan een straat met<br />
bars waar aan elke lantarenpaal<br />
een regenboogbanner hangt,<br />
maar meestal zijn er ook regenboogzebra’s<br />
die de aanwezigheid<br />
van gay-owned restaurants<br />
en straight ally buurtsupers<br />
en groenteboeren onderstrepen.<br />
Een overzicht van de vier<br />
leukste regenboogbuurten van<br />
Canada.<br />
VANCOUVER – Davie Street<br />
Iets ten zuidwesten van<br />
downtown Vancouver tref je<br />
West-Canada’s belangrijkste<br />
gay mekka rond Davie Street.<br />
Hier zijn de bushaltes roze, de<br />
fietsenrekken in de vorm van<br />
hartjes, steekt men over op<br />
regenbogen en heeft vrijwel<br />
elke winkel, hotel en restaurant<br />
een regenboogvlag. Een van de<br />
grotere gay bars hier is Score,<br />
een zogenoemde sportbar<br />
waar getatoeëerde mannen met<br />
baarden achter de tap staan. Als<br />
je de straat, die op een heuvel<br />
ligt, naar beneden volgt, eindig<br />
je op een strandje waar het in de<br />
zomermaanden goed toeven is.<br />
WINNIPEG – Osborne Village<br />
Hoewel de grote evenementen<br />
rond Gay Pride in Winnipeg zich<br />
afspelen in het park tegenover<br />
het Canadian Museum for<br />
Human Rights in het hart van de<br />
stad, speelt het dagelijkse LHBTleven<br />
zich grotendeels af in de<br />
bars, restaurants en yogastudio’s<br />
van Osborne Village, een buurt<br />
iets ten zuidenwesten ervan.<br />
Dit is bovendien het hart van de<br />
kunst- en cultuurscene van de<br />
stad.<br />
TORONTO – Gay Village en<br />
Queer West Village<br />
Toronto is zonder meer dé LHBThoofdstad<br />
van Canada. Het heeft<br />
dan ook niet één, maar twee<br />
buurten met een hoge concentratie<br />
LHBT-ers. Ten eerste is er<br />
de oorspronkelijke Gay Village<br />
rondom de straten Church en<br />
Wellesley, waar zelfs de bankfilialen<br />
in regenboogkleuren<br />
zijn uitgedost. De gay bars<br />
hebben er een voorliefde voor<br />
drag shows, shirtless contests<br />
en beste billenverkiezingen.<br />
De tweede buurt – Queer West<br />
genaamd – bevindt zich rondom<br />
Queen Street West. Hier is de<br />
teneur meer artsy en queer,<br />
en vind je als bonus een van<br />
de grootste concentraties van<br />
kunstgalerieën van Toronto.<br />
MONTREAL – Le Village Gai<br />
Montreal’s Village Gai is een<br />
van de grootste LHBT-buurten<br />
van Noord-Amerika. Zelfs het<br />
metrostation (Beaudry) is er in<br />
regenboogkleuren uitgedost.<br />
Tussen mei en september is het<br />
hele gebied van ongeveer tien<br />
stratenblokken van Rue Saint-Catherine<br />
afgesloten voor verkeer.<br />
Drag shows (met name in Mado<br />
Cabaret) zijn ook hier de rigueur,<br />
maar de buurt onderscheidt<br />
zich pas echt van de andere gay<br />
villages met zijn populaire stripteasetenten.<br />
travel | 111
fietsers en joggers door beren zijn aangevallen – en dat dat<br />
toch eigenlijk hun eigen schuld was. Men kiest de kant van<br />
de beer; het slachtoffer wordt zonder al te veel medelijden<br />
omschreven als chewed up. Beren haten fietsers omdat<br />
ze deze niet aan horen komen. En een verraste beer is een<br />
boze beer.<br />
Bij het informatiecentrum vertelt de dame achter de balie<br />
dat wie die Goat Creek Trail best kunnen rijden, mits we met<br />
z’n tweeën gaan en veel lawaai maken. Maar niet fluiten,<br />
want dan denkt een beer dat er een marmot in aantocht<br />
is en marmotten zijn lekker. Gelukkig klinken mijn hoestbuien<br />
nog alsof je de poorten van de hel opentrekt. Degene<br />
die vooropfietst, moet bovendien bear spray – een soort<br />
pepperspray voor opdringerige grizzly’s – bij zich dragen.<br />
Mócht een beer aanvallen, moet die persoon het hoofd lang<br />
genoeg koel houden om het beest op het laatste moment<br />
de spray recht in de ogen te kunnen spuiten. Zeg maar een<br />
halve seconde voordat deze met één haal je buik openrijt.<br />
Dat gebeurt bijna nooit hoor, sust de dame. Maar of we toch<br />
nog even de disclaimer willen ondertekenen?<br />
het kasteel-achtige fairmont hotel in banff.<br />
BRULLEN UIT VOLLE BORST<br />
We spreken uiteindelijk af om de Goat Creek-route niet in<br />
zijn geheel te doen. De helft is ook goed. De fietsverhuurwinkel<br />
geeft ons mountainbikes met extra vering mee.<br />
Daarop blijkt het navigeren van het gevreesde gravelpad<br />
enorm mee te vallen. De route volgt een rivier, die we af en<br />
toe door de bomen zien. Mijn koorts is inmiddels verdwenen<br />
en ik rij met vernieuwde kracht de ene na de andere steile<br />
helling op. Met Haroon in mijn kielzog, want ik heb de<br />
bearspray. Om onze komst aan te kondigen wek ik voor<br />
elke bocht in het pad een hoestbui op. Als die niet komen<br />
wil, brul ik uit volle borst HOMOPORRRNO!! We zijn per slot<br />
van rekening vlakbij de regio van Canada waar Brokeback<br />
Mountain is gefilmd en een beetje lol mag best, voordat je<br />
verslonden wordt. Ik constateer met enige voldoening dat<br />
Haroon vandaag wat moeilijker de hellingen neemt dan<br />
ik. Zo blijkt de Goat Creek Trail het einde van mijn griep te<br />
markeren – en alleen daarom al meer dan de moeite waard.<br />
winnipeg.<br />
kanotocht in winnipeg met twin river travel.<br />
Als we de volgende dag vanuit de taxi naar Jasper weer een<br />
beer spotten – dit keer een grizzly in een greppel langs de<br />
weg – blijkt het beest zich van een stoet ronkende auto’s vol<br />
apegapende toeristen niks aan te trekken, wat nogmaals<br />
de vraag oproept of zo’n beest nou erg onder de indruk<br />
zal zijn geweest van mijn schorre obsceniteiten in het bos.<br />
Als enkele uren later onze trein langzaam het station van<br />
Jasper uit rijdt, meldt de machinist over de intercom dat<br />
er twee beren langs het spoor lopen. Daarna rollen we de<br />
Rockies uit, en de nacht in. Buiten lichten in het maanlicht<br />
alleen de besneeuwde bergtoppen nog op.<br />
QUEER BEER<br />
We rijden een volle dag en nacht door een eindeloze<br />
prairie recht door naar Winnipeg, een stad ter grootte<br />
112 | travel
canada<br />
will grapt<br />
dat hij<br />
bij elke<br />
wedstrijd<br />
wel een<br />
keertje<br />
bijna<br />
verdrinkt.<br />
van Amsterdam, 1500 kilometer verderop, in het hart van<br />
Canada. Ons verblijf blijkt er nét met het lokale Gay Pridefestival<br />
samen te vallen. De prairiestad is een aangename<br />
verrassing: het is er wereldser, liberaler en hipper dan<br />
verwacht. De bewoners zijn zonder meer de vriendelijkste<br />
langs de route. De Gay Pride optocht is groot – het is de<br />
30 e editie – en we leren al snel dat Winnipeg ooit de eerste<br />
openlijk homoseksuele burgemeester van Canada heeft<br />
gekozen. In het recentelijk geopende Canadese Museum<br />
voor Mensenrechten wordt veel aandacht besteed aan<br />
seksuele minderheden. Net als in het museum is er in<br />
de Gay Pride-optocht ook bijzondere aandacht voor de<br />
inheemse bevolkingsgroep First Nations, die in Winnipeg<br />
ruimer vertegenwoordigd is dan in andere delen van het<br />
land. De andersgeaarde leden van deze gemeenschap<br />
worden traditioneel aangeduid als two spirited, en genoten<br />
lang voor de komst van de Christelijke kolonisten een<br />
bijzonder aanzien omdat ze met zowel een mannelijke als<br />
een vrouwelijke geest zouden zijn bezield – een bijzonder<br />
voorrecht.<br />
Later ontmoet ik Jonathan Niemczak, de directeur van<br />
Pride Winnipeg, in The Forks Market, een soort hipsterfoodcourt<br />
in de voormalige stallen van twee concurrerende<br />
spoorwegbedrijven. We drinken het speciale Queer Beer<br />
dat voor de Pride festiviteiten is gebrouwen en hebben het<br />
over het belang van sport in de Canadese LHBT-gemeenschap.<br />
In kleinere Canadese steden en dorpen zijn het vaak<br />
juist de curling- en ijshockeybanen die het centrum van de<br />
gemeenschap vormen. Het is voor Niemczak erg belangrijk<br />
dat jonge LHBT-ers zich juist daar ook welkom voelen. De<br />
aanwezigheid in de Pride-optocht van You Can Play, een<br />
organisatie die homofobie in de sportwereld tegengaat<br />
en wordt gesteund door de het lokale ijshockeyteam de<br />
Winnipeg Jets, was daarom een belangrijke aanvulling,<br />
maar ook de deelname van Chris Voth, de uit Winnipeg<br />
afkomstige professionele volleybalspeler die onlangs als<br />
eerste atleet uit een Canadees nationaal team uit de kast<br />
was gekomen.<br />
Om ook hier wat van de Great Outdoors te proeven,<br />
brengen Haroon en ik een middag door op het water. De<br />
uitgestrekte wildernis van Manitoba telt meer meren dan<br />
mensen, en aangezien Winnipeg rondom een zesduizend<br />
jaar oud kruispunt van kanoroutes is ontstaan, blijkt dit<br />
de uitgelezen plek voor een kanotocht. De mannen van<br />
Twin River Travel, een reisbureau dat is gespecialiseerd<br />
in het organiseren van avontuurlijke kanoweekenden,<br />
komen ons tegemoet met materiaal en mankracht. Haroon<br />
en ik krijgen elk een eigen kano toegewezen waar onze<br />
gastheren Tristan en Sam als bestuurders en menselijke<br />
buitenboordmotors achterop plaatsnemen. Wij peddelen<br />
natuurlijk ook, maar zonder de hulp van deze twee experts<br />
waren we waarschijnlijk binnen enkele minuten ruziënd en<br />
tollend door de kolkende rivier de wildernis in gezogen. In<br />
plaats daarvan wordt het een uiterst plezierig kanotochtje,<br />
dat net zwaar genoeg is om korte metten te maken met de<br />
restanten van onze kater van de vorige avond. Die brachten<br />
we door in Fame, de grootste gay club van de stad, waar<br />
voor de gelegenheid Britney Spears impersonator Derrick<br />
Barry was opgetrommeld.<br />
Het traject van Winnipeg naar Toronto is het langste stuk<br />
wat we aanééngesloten in de trein doorbrengen: twee<br />
nachten en anderhalve dag. Het uitzicht is vooral op<br />
bomen en meren, 1500 kilometers achtereen. Ik ontdek<br />
dat het meest luxueuze gedeelte van de trein zich in de<br />
achterste wagons bevindt: de zogenoemde Prestige Class,<br />
waar de passagiers de reis in de weelde van een luxehotel<br />
gay pride in winnipeg.<br />
two spirited pride.<br />
travel | 113
meemaken. De rest van de trein lijkt niet door te hebben dat<br />
het hoi polloi hier vanaf twee uur ’s middags ook welkom<br />
is: het is een oase van rust. Paulo, die er de vrijwel lege bar<br />
beheert, neemt alle tijd voor een praatje. Na jaren dienst<br />
heeft hij nog nooit genoeg heeft gekregen van het landschap,<br />
hoe eentonig het ook lijkt. ’s Zomers vindt hij de<br />
prairies het mooist, wanneer de mosterdvelden felgeel, en<br />
de vlasvelden tot aan de horizon diepblauw kleuren. “Als ik<br />
er alleen al aan denk krijg ik er kippenvel van,” zegt hij.<br />
GEVANGENISOVERALL<br />
In Toronto wil ik graag het actieve thema van de reis<br />
voortzetten. Het bureau van toerisme suggereert de<br />
EdgeWalk, een attractie waarbij je je vrijwillig over de rand<br />
van het restaurant bovenin de CN Tower laat hangen, 356<br />
meter boven de stad. Gewoon, omdat het kan. Haroon, die<br />
enkele dagen eerder nog schouderophalend over beren<br />
had gedaan, weigert. Ik voeg me daarom de volgende<br />
middag bij een groepje van vijf vreemden. We worden in<br />
een soort gevangenisoveralls en een akelig strak harnas<br />
gehesen, dat na veel veiligheidschecks aan een tweetal<br />
kabels wordt bevestigd. We schieten in een lift omhoog, er<br />
gaat een luik open, en voor ik het weet is het enige wat mij<br />
van een zuigende diepte scheidt: een metalen roostertje<br />
rondom de mast. Erg actief is dit alles in feite niet; je geeft<br />
je als een lappenpop aan de zwaartekracht over. De echte<br />
gymnastiek vindt plaats in het hoofd, waar instinctieve<br />
Daar tref ik een rugbyteam: de Ottawa Wolves. Over hartelijkheid<br />
gesproken: op het station word ik al opgewacht<br />
door Dave Rose, die mij na een ritje langs de regeringsgebouwen<br />
van Parliament Hill en de ambtswoning van Justin<br />
Trudeau meeneemt naar een hip restaurant in het gay<br />
district van de stad. De volgende dag wonen we een match<br />
van de Wolves bij. Dave is in meerdere opzichten een beer<br />
van een vent, en ik vraag hem onderweg of rugby een typitriggerfish<br />
waterpolo in toronto.<br />
doodsangst moet worden bedwongen. Er is mij verzekerd<br />
dat dat de kabel waaraan ik vast zit een olifant kan dragen.<br />
Dat verhindert niet dat ik mij bij de eerste stappen richting<br />
de rand van het roostertje heel erg moet inhouden om geen<br />
hogere gilletjes te slaken dan het tienermeisje naast me.<br />
Maar het went. Binnen een kwartiertje heeft de gids ons<br />
over de drempel gepraat en hangen we allemaal met ons<br />
volle gewicht over de rand. Eerst ass-first, dan face-first.<br />
Het fenomenale uitzicht biedt welkome afleiding: het is zo<br />
helder dat aan de horizon de pluim van opspattend water<br />
van de Niagarawatervallen te ontwaren is. Dat is op de<br />
grens met de Verenigde Staten, vijftig kilometer verderop.<br />
Voor Haroon zit de reis er de volgende dag op; hij stapt<br />
op het vliegtuig naar Amsterdam. Het laatste deel van<br />
mijn reis door het oosten van Canada breng ik door in het<br />
gezelschap van gay sporters van verschillende disciplines,<br />
te beginnen met de leden van Triggerfish, de LHBTwaterpoloclub<br />
van Toronto – en toevallig ook de grootste<br />
in zijn soort in de wereld. Ik tref het team in het zwembad<br />
van de Universiteit van Toronto. Een van de leden, Will<br />
Griffiths, neemt de tijd om me een beetje inzicht te geven<br />
in de organisatie. De enige toelatingseis is dat je een paar<br />
baantjes kunt zwemmen en twee minuten kunt watertrappelen.<br />
Wat er voor me in het zwembad gebeurt, ziet er<br />
echter een stuk professioneler uit. Waterpolo is een ruwe<br />
sport; Will grapt dat hij bij elke wedstrijd wel een keertje<br />
bijna verdrinkt. Dat lijkt mij toch een flinke drempel voor<br />
de nieuwe leden, die volgens hem vaak nog nooit eerder<br />
een andere teamsport hebben beoefend. Wat opvalt, is<br />
dat zowel Will, als andere leden die ik na de wedstrijd<br />
spreek, de vereniging hebben opgezocht op een moment<br />
dat hun leven overhoop lag. Alsof ze in zekere zin toch<br />
al aan het verdrinken waren. Vaak was een verbroken<br />
relatie de aanleiding; soms een verloren baan, of zelfs het<br />
ontheemde gevoel dat gepaard ging met immigratie. Men<br />
vertelt over de positieve wendingen die dat aan hun levens<br />
gaf. Alles viel op zijn plaats; men werd niet alleen fysiek,<br />
maar ook mentaal sterker. Vrijwel iedereen die ik spreek<br />
ziet de vereniging als een hechte familie. Dat dit geen loze<br />
woorden zijn, ondervind ik zelf als we later gezamenlijk wat<br />
gaan eten en drinken in Toronto’s Gay Village. Het wordt zó<br />
gezellig en men is zó hartelijk dat een lidmaatschap opeens<br />
heel aantrekkelijk lijkt – op die regelmatige bijna-doodervaringen<br />
na dan, en het feit dat ik de volgende dag door moet<br />
naar Ottawa.<br />
toronto.<br />
ottawa.<br />
114 | travel
canada<br />
ottawa.<br />
ottawa wolves gay rugby club.<br />
volgens de<br />
instructeur<br />
denk<br />
ik te veel<br />
na. dat kan<br />
kloppen;<br />
ik wil de<br />
bijl wel de<br />
juiste kant<br />
op werpen.<br />
edgewalk toronto: hangen over de rand van de cn tower,<br />
het hoogste vrijstaande bouwwerk op het westelijk halfrond.<br />
rage: axe throwing center in montreal.<br />
sche berenaangelegenheid is. “Nee hoor,” zegt hij; “je zult<br />
zien dat er ook lichter gebouwde jongens meedoen. Het is<br />
maar net welke positie je inneemt op het veld.”<br />
Als we aankomen is de wedstrijd al begonnen. De Wolves<br />
zijn makkelijk te herkennen aan hun shirts, waar de naam<br />
van hun sponsor, lokale clubpromotor Queer Mafia, niets te<br />
gissen overlaat. Anders dan de Triggerfish, die voornamelijk<br />
tegen andere LHBT waterpoloteams spelen, nemen de<br />
Wolves het regelmatig op tegen heteroteams. “We hebben<br />
weleens tegen echte rednecks gespeeld, maar dat bleken<br />
juist de alleraardigste kerels te zijn,” vertelt Dave.<br />
Ik spreek twee mannen langs de lijn die tot voor kort zelf<br />
ook in gay rugbyteams speelden. Binnenkort gaan ze<br />
travel | 115
trouwen; net als Dave en zijn partner hebben ze elkaar<br />
ontmoet bij een rugbytoernooi. Ook in hun verhalen komt<br />
weer naar voren dat de mannen hun heil hebben gezocht<br />
in deze ruwe sport na de nodige tegenslagen in het leven,<br />
telkens met een positieve ommekeer tot gevolg. Volgens<br />
hen is het sociale aspect van de sportvereniging is bijna<br />
belangrijker dan de sport zélf: “we zijn een gezelligheidsvereniging<br />
met een rugbyprobleem.”<br />
Als de twee teams zich even later vlak voor mij als een<br />
kluwen van armen en benen – die me een beetje aan de<br />
Tasmanian Devil-cartoon doet denken – op elkaar storten,<br />
zie ik van dichtbij hoe een van hen een knie in zijn strot<br />
krijgt. Een ander spuugt bloed. “Waar komt het vandaan?”<br />
vraagt een dame met een EHBO-kit in de aanslag. “Ik weet<br />
het niet,” antwoordt hij, terwijl hij met zijn duim checkt of<br />
alle kiezen nog op hun plek zitten. En hup, het veld weer op.<br />
GOOI T BIJLTJE NIET NEER<br />
In Montreal gooi ik met bijlen. Dat is eigenlijk vanaf<br />
Vancouver al een wens geweest. Indoor Axe Throwing<br />
geniet een groeiende populariteit in Canada: elke grote stad<br />
langs de route had wel zo’n bijlwerpbaan. Maar alleen in<br />
Montreal bevindt deze zich midden in de Gay Village. Mijn<br />
lokale maatje Daniel Baylis – schrijver van reisboeken en<br />
beheerder van de twitteraccount Montréal Tourisme – gaat<br />
mee; hij heeft het nota bene zelf nog nooit geprobeerd.<br />
Helemaal van harte gaat het niet; hij vreest dat het wat<br />
gimmicky is. En daar heeft hij wel gelijk in. In feite is het<br />
darten met bijlen, en het lijkt vooral in de smaak te vallen bij<br />
vrijgezellenfeestjes. Vrijwel alle werknemers en instructeurs<br />
vallen in de categorie hipster-met-baard. We vallen<br />
met onze neus in de boter: het is vandaag International Axe<br />
Throwing Day, met een bijbehorend toernooi.<br />
Daniel blijkt een verborgen talent te bezitten en gooit de bijl<br />
na een paar pogingen al recht in de houten bullseye. Ik niet;<br />
volgens de instructeur denk ik te veel na. Dat kan kloppen;<br />
ik wil de bijl wel de juiste kant op werpen. Pas op het<br />
moment dat ik het beu begin te worden en mijn frustratie<br />
omslaat in agressie, tref ik ook een bullseye. Daarna is de lol<br />
er eigenlijk een beetje af en verlang ik naar bier. De rituelen<br />
van de sportverenigingen die ik in de afgelopen dagen heb<br />
bezocht, waarbij elk spel werd opgevolgd door een drinkgelag,<br />
zijn er bij mij al snel ingesleten. Gelukkig liggen hier<br />
de bars van de Le Village Gai op een steenworp afstand.<br />
Mijn laatste bestemming is Quebec City, waar de St<br />
Lawrence rivier zo breed wordt dat de Atlantische Oceaan<br />
niet ver meer lijkt. De stad staat bekend om zijn Europese<br />
karakter; het is de enige ommuurde stad ten noorden van<br />
Mexico, inclusief een citadel. Een kasteelachtig hotel;<br />
Château Frontenac, steekt boven de nauwkeurig gerestaureerde<br />
UNESCO-werelderfgoed van het oude centrum uit.<br />
Aanvankelijk is mijn doel om hier mijn laatste dag een fietsof<br />
wandeltocht langs de oever van de St Lawrencerivier te<br />
maken. Dat plan valt een beetje in het water als donkere<br />
regenwolken zich samenpakken boven het chateau. Ik<br />
besluit dat na het hiken in Vancouver, het fietsen in Banff,<br />
het kanoën in Winnipeg, het bijlenwerpen in Montreal en het<br />
bierheffen met de sportverenigingen in Ottawa en Toronto<br />
tijd is voor een ontspannen finale. Een Uber rijdt me in een<br />
kwartiertje naar Sibéria Station, een prachtig complex van<br />
sauna’s, hete baden, en hangmatten in een muisstil woud<br />
in een rivierdal net buiten de stad. Na mijn vermoeide ledematen<br />
door en door te hebben verhit in de verschillende<br />
sauna’s en relaxruimtes – waarvan één in een yurt – besluit<br />
ik dat ik nog één keer ga afzien: met een frisse duik in de<br />
rivier. De schrik van het ijskoude water zet alle zintuigen<br />
op scherp. Ik inhaleer de geuren van het bos en zie het licht<br />
met een vernieuwde intensiteit in het rivierwater schitteren.<br />
Ik zou mezelf niet snel een typisch buitenmens noemen.<br />
Maar op dit idyllische plekje kom ik tot het besef dat het<br />
juist de constante nabijheid van de wildernis is, wat ik<br />
het meeste aan Canadese steden zal gaan missen.<br />
dit artikel kwam tot stand in samenwerking met gocanada, specialist<br />
in canada-reizen, die alle vlieg- en treintickets, hotels, transfers en<br />
de fietsverhuur voor deze reis regelde. via www.gocanada.nl kun je<br />
gemakkelijk een vergelijkbaar canadees avontuur boeken.<br />
ik inhaleer<br />
de geuren<br />
van het<br />
bos en zie<br />
het licht<br />
met een<br />
vernieuwde<br />
intensi teit<br />
in het<br />
rivier water<br />
schitteren.<br />
quebec city. ook quebec city heeft een kasteelachtig fairmont hotel. quebec city.<br />
116 | travel
canada<br />
siberia station in de bossen<br />
vlak buiten quebec city.<br />
travel | 117
Luxe appartementen in Hoorn<br />
TOREN staat midden in het leven, met<br />
de historische havenstad Hoorn aan haar<br />
voeten. TOREN biedt lichte, ruime<br />
appartementen in het luxe segment met<br />
het station om de hoek en op 25 (auto)<br />
minuten afstand van Amsterdam.<br />
Hoorn is een stad met een rijke historie,<br />
mooie havens en grachten, een prachtige<br />
ligging aan het IJsselmeer, strand en<br />
volop winkels, terrasjes, theaters, musea,<br />
bioscopen en restaurants.<br />
van € 307.500,-- tot € 655.000,-- v.o.n.<br />
incl. parkeerplaats, luxe badkamer en keuken<br />
Penthouse prijs n.o.t.k.<br />
Riant wonen in een ruim, licht, modern en luxe afgewerkt appartement<br />
De centrale hal van TOREN<br />
is een prachtige lobby. Er<br />
is een welkomstbalie waar<br />
de hospitality manager u<br />
verwelkomt, een loungehoek<br />
en een koffiecorner.<br />
www.wonen-hoorn.nl
124 binnenkijken<br />
the crown revisited<br />
FASHION+DESIGN<br />
120 fyi design 122 grooming<br />
124 binnenkijken 134 wheels
fyi<br />
design. ode aan ambacht<br />
een kast die met de jaren mooier wordt<br />
en een literaire grot van nederlandse makelij.<br />
FLOWER POWER<br />
Wat: Plant Lamps<br />
Waar: www.kikiworld.nl<br />
Wat kost dat: prijs op aanvraag<br />
Vlak na de geboorte van hun zoon<br />
kocht ontwerper Joost van Bleiswijk<br />
een 3D-printer. Al snel begon<br />
ook zijn vriendin en mededesigner<br />
Kiki van Eijk te experimenteren<br />
met het apparaat. Geïnspireerd<br />
door het vingerhoedskruid<br />
dat op dat moment in de tuin<br />
groeide, resulteerde dit uiteindelijk<br />
in een serie fantastische<br />
belvormige lampen. Deze Plant<br />
Lamps werden afgelopen oktober<br />
tijdens de Dutch Design Week in<br />
Eindhoven gepresenteerd.<br />
KEUKENSIERAAD<br />
Wat: Truffelschaaf Alba<br />
Waar: www.alessi.com<br />
Wat kost dat: 78 euro<br />
DROOMLAND<br />
Wat: Design Democratico beddencollectie<br />
Waar: unafiaba.perdormire.com<br />
Wat kost dat? prijs op aanvraag<br />
Waarom zouden alleen kinderen in een sprookjesachtig bed<br />
willen slapen? Onzin, vond gelukkig ook Fabio Novembre, die voor<br />
matrassenfabrikant PerDormire een bijzonder fantasierijke serie<br />
boxsprings heeft ontwikkeld. Zo is er de knalrode Regina in de<br />
vorm van een hart, kun je slapen tussen de wolkjes of kies je voor<br />
een headboard met bakstenen print, zodat het net lijkt alsof je in<br />
je eigen kasteel ligt te tukken.<br />
26 jaar nadat de befaamde<br />
designer Ettore Sottsass truffelschaaf<br />
UT0244 ontwierp<br />
voor Alessi, kreeg dit jaar de<br />
Nederlandse architect Ben<br />
van Berkel van UN Studio de<br />
eer om voor het Italiaanse<br />
bedrijf een nieuwe, moderne<br />
versie te creëren. Het resultaat<br />
is Alba, een schitterend<br />
vormgegeven sieraad voor<br />
in de keuken dat ragfijne<br />
plakjes truffel afschaaft. Een<br />
ideaal cadeau voor de gepassioneerde<br />
hobbykok.<br />
FLINTERDUN<br />
Wat: Linear Wood Collection<br />
Waar: christianheikoop.com/<br />
linearwood<br />
Wat kost dat: prijs op aanvraag<br />
Tijdens de laatste editie van de<br />
Dutch Design Week presenteerde<br />
Christian Heikoop maar<br />
liefst twee collecties. Voor een<br />
daarvan, Linear Wood, ging<br />
hij op zoek naar de grenzen<br />
van hout, die hij en passant<br />
maximaal wist op te rekken. De<br />
meubels uit de serie bestaan<br />
namelijk uit flinterdun fineer dat<br />
naadloos in elkaar lijkt over te<br />
lopen en een stuk fragieler oogt<br />
dan het in werkelijkheid is.<br />
tekst: rianne meijer<br />
120 | fashion+design
VLOERLANDSCHAP<br />
Wat: Kleed Semis<br />
Waar: www.danskina.com/<br />
collections/products/51<br />
Wat kost dat: prijs op aanvraag<br />
Designbroertjes Ronan en<br />
Erwan Bouroullec slaan de<br />
handen ineen met Nederlands<br />
textielmerk Danskina. Tapijtenserie<br />
Semis – Frans voor<br />
zaailingen – bestaat uit kleden<br />
met verschillende structuren,<br />
waardoor uiteenlopende grafische<br />
landschappen ontstaan.<br />
Een behoorlijk tijdrovend<br />
proces: drie handwerkslieden<br />
zijn ongeveer een dag bezig<br />
met elke 7 centimeter kleed.<br />
Maar dan heb je ook wat.<br />
EIGHTIES BRIL<br />
Wat: Nina Mûr goes to<br />
Memphis’-collectie<br />
Waar: ninamur.com/productcategory/shapes/ettore<br />
Wat kost dat? 380 euro per<br />
stuk<br />
Hij zou dit jaar honderd zijn<br />
geworden, maar de vermaarde<br />
architect en ontwerper<br />
Ettore Sottsass overleed<br />
helaas in 2007. Zonnebrillenlabel<br />
Nina Mûr eert zijn<br />
werk nu met een fantastische<br />
serie brillen, overduidelijk<br />
geïnspireerd op de Memphis<br />
Milano-groep uit begin jaren<br />
tachtig waar Sottsass een van<br />
de grondleggers van was.<br />
KAMELEONKAST<br />
Wat: Whittle Away Cabinets<br />
Waar: www.stoft-studio.com/works/whittle-away<br />
Wat kost dat: prijs op aanvraag<br />
Hoe langer je de Whittle Away-kasten van het Zweedse Stoft<br />
Studio in huis hebt staan, hoe mooier ze eigenlijk worden. De<br />
meubels zijn namelijk bekleed met een laagje hout dat na verloop<br />
van tijd zal opkrullen om zo een heel nieuw, kleurrijk design te<br />
onthullen. Het ontwerp van Ulrika Kestere is een ode aan oude<br />
ambachten, die veelal hebben moeten plaatsmaken voor goedkopere,<br />
snellere productiemethoden. Terwijl je op echte schoonheid<br />
best een tijdje kunt wachten.<br />
HOLLANDSE GLORIE<br />
Wat: Bibliotheek Tianjin<br />
Binhai<br />
Waar: www.mvrdv.nl/projects/<br />
tianjin-binhai-library<br />
Wat kost dat: niet te koop<br />
Made in China, maar toch echt<br />
verzonnen op vaderlandse<br />
bodem: de onlangs opgeleverde<br />
bibliotheek in het Chinese Tianjin,<br />
ontworpen door Rotterdams<br />
architectenbureau MVRDV. Het<br />
atrium van het imposante bouwwerk<br />
lijkt nog het meest op een<br />
gigantisch, driedimensionaal<br />
oog en door de eindeloze rijen<br />
boekenplanken, die van vloer<br />
tot plafond kronkelen, heeft de<br />
bibliotheek iets weg van een<br />
gigantische, literaire grot.<br />
fashion+design | 121
grooming<br />
GROOMING<br />
SMEER<br />
CASE<br />
uiteraard verzorg je je huid.<br />
maar waarop moet je letten<br />
als je een crème kiest?<br />
D<br />
e dag beginnen met een<br />
verzorgende crème, dat<br />
behoort vast tot je basisroutine<br />
in de badkamer.<br />
Daardoor bescherm je<br />
je huid tegen invloeden<br />
van buitenaf – hetgeen<br />
irritaties voorkomt. En wordt vochtverlies<br />
tegengegaan – wat rimpelvorming uitstelt.<br />
Er is een groot aanbod in verzorgingslijnen<br />
specifiek afgestemd op de mannenhuid.<br />
Niet dat die overigens zoveel verschilt van<br />
de huid van de vrouw. Het meest in het oog<br />
springen de verschil is dat de onze veel<br />
actievere talgklieren heeft. In principe kun je<br />
dan ook producten voor vrouwen gebruiken.<br />
Maar waarom zou je? Ze zijn in de regel<br />
namelijk rijker (lees: vetter) van textuur en<br />
sterker geparfumeerd dan die voor mannen.<br />
En duurder.<br />
WAT WERKT?<br />
Echt slechte crèmes worden niet gemaakt,<br />
maar er zijn wel een aantal ingrediënten die<br />
een meerwaarde bieden en die het verschil<br />
kunnen maken tussen een redelijk en een<br />
goed product. Dus bestudeer het etiket.<br />
Prima is bijvoorbeeld vitamine A: meestal in<br />
de vorm van retinol. De antirimpelwerking van<br />
deze stof is bewezen en het wordt dan ook<br />
al vanaf de jaren zeventig vaak gebruikt in<br />
producten voor<br />
vrouwen zijn in de regel<br />
vetter van textuur en<br />
duurder.<br />
cosmetica. Destijds kon retinol nog wel eens<br />
voor irritaties zorgen, tegenwoordig is de<br />
vorm en de dosering aangepast, zodat rode<br />
vlekken worden voorkomen.<br />
Nog zo’n fijne toevoeging is vitamine C, een<br />
antistressvitamine, die bekendstaat om haar<br />
herstellende werking op de huid. Daarnaast<br />
stimuleert vitamine C de aanmaak van collageen<br />
en dat is goed voor een stevige, mooie<br />
huid.<br />
In opkomst is het ingrediënt hyaluronzuur:<br />
een lichaamseigen stof die de huid vol en<br />
soepel maakt. ‘Oudjes’ als karitéboter en<br />
kokosolie zijn ook prima. Ze gaan beide antioxidanten<br />
te lijf en verzachten de droge huid.<br />
Helemaal de trend zijn – jazeker – algen. Die<br />
komen in drie kleuren: bruin, rood en blauw,<br />
waarbij vooral de blauwe veelbelovend zijn.<br />
Een extract ervan zou je huid een stevige<br />
boost geven, dankzij stoffen als vitamine A,<br />
B1, B2, calcium en ijzer die de algen zouden<br />
bevatten. De claim is dat algen voor een<br />
betere doorbloeding en vochthuishouding<br />
zorgen – zal vast met die zee-achtergrond<br />
te maken hebben. Ze staan op de verpakking<br />
soms ook omfloerst omschreven als<br />
‘marine-ingrediënten’ of als ‘marine proteïne<br />
complex’.<br />
tekst: coen wulms<br />
122 | fashion+design
7X ZIJDEZACHT<br />
zeven groominglijnen voor mannen, het werkende bestanddeel<br />
en het meest veelbelovende product.<br />
1: KARITÉBOTER<br />
Uit Californië komt Le Labo,<br />
dat je al kent van de bijzondere<br />
nichegeuren. Sinds enige<br />
tijd maken ze ook uniseks (of<br />
‘genderfree’, comme tu veux)<br />
body- en gezichtsverzorgende<br />
producten. En nu is er een<br />
heuse lijn voor mannen: die<br />
is compact en bestaat uit een<br />
baardolie, scheercrème,<br />
maar ook een gezichtslotion.<br />
Daarin opgenomen is onder<br />
meer voedende karitéboter en<br />
gladmakende<br />
gemberwortel.<br />
En dat alles<br />
prettig retro<br />
verpakt.<br />
le labo / face lotion,<br />
¤36 (60 ml)<br />
2: VITAMINE B3<br />
Perricone MD werd in 1997<br />
opgericht door dermatoloog en<br />
voedingsdeskundige Dr. Nicholas<br />
Perricone. Het merk ontwikkelt<br />
cosmeceuticals. Dat wil zeggen,<br />
producten die het midden<br />
houden tussen een geneesmiddel<br />
en een cosmetisch product.<br />
Sinds eind vorig jaar is er een<br />
lijn voor de mannenhuid: CBx for<br />
Men. Bijzonder ingrediënt: hennepolie.<br />
Naast een facewash en<br />
een aftershavecream<br />
is er de Lightweight<br />
Moisturizer, een snel<br />
absorberende lotion,<br />
die verzacht en de<br />
huid gladder laat ogen.<br />
Actief ingrediënt,<br />
naast de al genoemde<br />
hennepzaadolie, is<br />
vitamine B3.<br />
perricone md / cbx for men<br />
lightweight moisturizer,<br />
¤60 (59 ml)<br />
3: MARINE PROTEÏNE<br />
COMPLEX<br />
De focus van het Japanse Shiseido<br />
ligt op het voorkomen van en<br />
adequaat reageren op huidveroudering.<br />
Het meest recente<br />
product voor mannen is de Total<br />
Revitalizer Cream, met daarin<br />
een Marine Proteïne Complex<br />
– algen dus – dat de contouren<br />
zou verstrakken en de huid fris<br />
en gehydrateerd laat aanvoelen.<br />
Onze Japanse vrienden hebben<br />
een speciale methode bedacht<br />
om de crème aan te brengen die<br />
ze een “work-out voor de gezichtsspieren”<br />
noemen... Moeten<br />
we toch een beetje van zuchten.<br />
shiseido men / total revitalizer<br />
cream, ¤86 (50 ml)<br />
4: VITAMINE C<br />
Deze tak aan de<br />
L’Oréal-boom zet<br />
vooral in op een<br />
no-nonsensaanpak<br />
en profiteert daarbij<br />
van de kennis uit de<br />
immense L’Oréal<br />
laboratoria. Nieuw<br />
in de Vichy Homme<br />
lijn is Hydra Mag<br />
C+; een verzorgend<br />
product voor het<br />
gezicht én de huid<br />
rond je ogen. Erin<br />
verwerkt is vitamine C, dat<br />
onder meer schadelijke invloeden<br />
helpt neutraliseren en<br />
vermoeide trekken adequaat<br />
weet te bestrijden.<br />
vichy homme / hydra mag c+ antifatigue,<br />
¤17,50 (50 ml)<br />
5: PLANKTON<br />
Biotherm Homme, eveneens<br />
een L’Oréal-telg, richt zich<br />
al sinds 1985 op de mannenhuid.<br />
Steringrediënt in deze<br />
mannenlijn is plankton, een<br />
bestanddeel waar Biotherm al<br />
vanaf de vroege jaren vijftig<br />
bij zweert. Fijne aanvulling<br />
in de Force Supreme lijn – de<br />
meest krachtige<br />
serie mannenproducten<br />
– is het<br />
Youth Architect<br />
Serum. Ook fijn:<br />
door de link met<br />
water is in de uitingen<br />
van Biotherm<br />
Homme een nackige<br />
surfer nooit<br />
ver weg. Bless!<br />
biotherm homme /<br />
force supreme youth<br />
architect serum, ¤74<br />
(50 ml)<br />
6: HYALURONZUUR<br />
Clinique For Men – al sinds jaar<br />
en dag goed bezig voor de mannenhuid<br />
– lanceerde onlangs<br />
de 2 in 1 Skin Hydrator,<br />
met daarin<br />
hyaluronzuur, dat<br />
fijne lijnen verzacht<br />
en de huid soepel<br />
en fris houdt.<br />
Bijzonder: dit<br />
product verzorgt<br />
ook de huid onder<br />
je baard, zonder<br />
dat die daardoor irritant<br />
gaat glanzen.<br />
clinique for men /<br />
2 in 1 skin hydrator<br />
+ beard conditioner,<br />
¤48 (50 ml)<br />
7: KOKOSOLIE<br />
Het Schotse Beauty Kitchen<br />
heeft een missie: met duurzame,<br />
100 procent natuurlijke<br />
verzorgende producten de<br />
massa bereiken. Daartoe is er<br />
een piepkleine maar sympathieke<br />
set mannenproducten<br />
ontwikkeld, bestaande uit een<br />
wascrème, een spons (!) en de<br />
Balm Solo. Deze balsem, met<br />
onder andere kokosolie en<br />
houtskool, is te gebruiken als<br />
pre-shavecleanser, als verzorgende<br />
crème én als masker.<br />
Goed om te weten: door de<br />
houtskool is de crème zwart,<br />
maar de kleur verdwijnt vlak<br />
na het aanbrengen. Vrij vet van<br />
textuur, dus meer geschikt<br />
voor een droge huid.<br />
beauty kitchen / set met o.a. de balm<br />
solo, ¤30 (50 ml)<br />
goed om te<br />
weten: door de<br />
houtskool is de<br />
crème zwart,<br />
maar de kleur<br />
verdwijnt<br />
vlak na het<br />
aanbrengen.<br />
fashion+design | 123
“zes maanden lekte<br />
het dak op zeven<br />
plekken”<br />
de kroonluchter is vooral<br />
’s avonds een prachtige<br />
sfeermaker. de piano is een<br />
oudje: 19 e -eeuws.<br />
124 | fashion+design
de antiques van john & john<br />
THE CROWN<br />
REVISITED<br />
productie & tekst: monique van der pauw (cocofeatures.com) | fotografie: ton bouwer (www.moonshineweb.eu)<br />
decorateur john repping (49) is gek op kostuumdrama’s en it shows<br />
in het kleine limburgse dorpshuis dat hij deelt met zijn partner<br />
john van horck (48). weelderige stoffen, glanzende kroonluchters,<br />
oude portretten en antiekcuriosa verraden een liefde voor de<br />
engelse en franse kasteelstijl, die verrassend wordt gecombineerd<br />
met de oudhollandse boerderijsfeer.<br />
fashion+design | 125
de keuken inclusief servieskast<br />
is getimmerd van mdf,<br />
behandeld met een primer en<br />
geverfd met muurverf. oude<br />
spanjoletten doen nu dienst<br />
als kastdeurbeslag. de oude<br />
franse tafel wordt vooral<br />
gebruikt als expositieruimte<br />
voor stillevens van <br />
brocante keukenspullen.<br />
126 | fashion+design
john repping, bloemist en decorateur.<br />
A<br />
ls kind was John Repping al volop<br />
in de weer met de inrichting van<br />
zijn jongenskamertje. “Ik zocht<br />
naar leuke spullen in winkels en<br />
op rommelmarkten en veranderde<br />
mijn kamer doorlopend.<br />
Ik maakte steeds weer andere<br />
mooie stillevens op kastjes en<br />
ladekastjes, legde andere vloerkleden<br />
neer en wisselde zelfs<br />
vaak van behang. En ik maakte boeketten van droogbloemen; ik<br />
erfde de gepassioneerde liefde voor bloemen van mijn moeder.”<br />
Geen wonder dat de volwassen John een loopbaan koos als<br />
bloemist en decorateur, negen jaar geleden opende hij een eigen<br />
zaak: De Roze Engel. Zijn stijl is verre van standaard, zoals ook<br />
duidelijk te zien in zijn privéhuis, dat hij deelt met zijn partner<br />
John van Horck.<br />
de look-and-feel van een nostalgische boerenkeuken: zwarte<br />
en witte tegels, een stoere kraan, paneeldeurtjes, een gordijntje<br />
dat de afvoer verbergt en een werkblad van hardsteen.<br />
het stond – een oud, klein winkelstraatje.” De woning was klein<br />
en eenvoudig, met een bijzonder minimalistische keuken,<br />
bestaande uit twee kastjes, een werkbladje en een fornuis.<br />
Maar het voelde en oogde goed en dus werden John en John de<br />
nieuwe eigenaren van het oude pandje. “Zes maanden later lekte<br />
het dak op zeven plekken; we sliepen met pannen op ons bed!”<br />
HONDERDEN EMMERS ZAND<br />
Het huis van vandaag lijkt in geen enkel opzicht meer op het huis<br />
dat John en John twintig jaar geleden kochten. De voormalige<br />
badkamer, toilet en bijkeuken zijn getransformeerd tot een<br />
stijlvolle eetkamer, met openslaande deuren naar de tuin. Al<br />
een behoorlijke verbouwing in normale omstandigheden, maar<br />
nog pittiger voor de Johnen, die het meeste werk eigenhandig<br />
uitvoerden: “We hadden de oude tuindeuren al eerder gekocht,<br />
GOOD LOOKS<br />
Een huis met de look-and-feel van een boerderij. Dat was in 1998<br />
de zoekopdracht die de mannen meegaven aan hun makelaar.<br />
“Uiteindelijk hebben we dertien makelaars versleten… Niemand<br />
leek te begrijpen wat we zochten, ze kwamen gewoon met flats<br />
aanzetten!” En dan, op een goede dag, is het daar: een oud huis,<br />
ooit de schuur van een boerderij uit 1818. “We vielen meteen op<br />
het ongepolijste karakter: de robuuste muren, de oude sfeer.<br />
Het huis voelde gezellig en dat gold ook voor de straat waarin<br />
“omdat we de ijzeren tralies<br />
in het authentieke raam niet<br />
wilden verwijderen, hebben<br />
we de zandzakken over de<br />
trap naar boven gesjouwd”<br />
fashion+design | 127
“ik heb twee interieurstijlen<br />
gecombineerd: <br />
de nostalgische boerensfeer<br />
en de klassieke<br />
kasteelsfeer”<br />
128 | fashion+design
de landelijke keuken, met een<br />
doorkijkje naar de eetkamer.<br />
fashion+design | 129
130 | fashion+design<br />
de master bedroom. het hemelbed<br />
is nieuw gemaakt, naar oud<br />
model. de gordijnen zijn genaaid<br />
van ruwe zijde en afgezet met<br />
struisvogelveren.
maar toen bleken ze te hoog te zijn. We wilden ze echter niet<br />
aantasten, dus hebben we de vloer uitgegraven. We hebben<br />
bijna een jaar met zand in huis gezeten.” Een prachtige keuken<br />
is gecreëerd, met een AGA-cooker en een grote servieskast,<br />
beiden goed voor een lekker landelijke sfeer. En er kwam een<br />
nieuwe badkamer, gerealiseerd in de oude kelder met zijn<br />
gewelvenplafond. En ook hier werden spieren gekweekt: “Het<br />
was een lage ruimte, dus moest de vloer verlaagd. We hebben<br />
twintig kuub zand uitgegraven. En omdat we de ijzeren tralies<br />
in het authentieke raam niet wilden verwijderen, hebben we een<br />
eindeloze reeks zware zakken vol zand over de trap naar boven<br />
gesjouwd.” Naast deze ingrijpende projecten zijn er overal in<br />
huis nieuwe eiken vloeren gelegd en nieuwe radiotoren (naar<br />
oud model) gezet, is er een open haard geplaatst in de zitkamer<br />
en zijn natuurlijk alle wanden gestuukt en van een kleurtje<br />
voorzien.<br />
“o, vind je dit een<br />
weelderig interieur?”<br />
OFF-BLACK, GRIJS EN GROEN<br />
John opteerde voor een donker kleurenpalet: off-black in de<br />
eetkamer, drie tonen grijs in de keuken, grijs en groen in de<br />
zitkamer. “Tegen een donkere achtergrond komen meubels en<br />
accessoires veel mooier tot hun recht,” vindt de decorateur.<br />
“En zelfs nog extra wanneer je overal kaarsen brandt, zoals wij<br />
iedere dag doen! Ik hou van wit,” vervolgt hij, “maar te veel wit<br />
is te koud.” De wanden in de badkamer bleven verveloos. “Het<br />
fashion+design | 131
de plafondversiering is door john geschilderd. beide mannen<br />
plaatsten zelf de schouw.<br />
een dressoir is vertimmerd tot wastafelmeubel. een oude<br />
franse fruitladder dient nu als handdoekenhouder.<br />
pleisterwerk op de oude stenen muren was beschadigd, dus<br />
dat hebben we verwijderd. Het resultaat was prachtig, zo mooi<br />
robuust, dus daar hoefde niets meer aan te gebeuren.” Toch<br />
kwam de verfkwast ook hier tevoorschijn: op de muur achter de<br />
badkuip schilderde de selfmade stylist een engelentafereel dat<br />
eruitziet alsof het eeuwen geleden is aangebracht. Hetzelfde<br />
deed hij in de intieme zitkamer; hier werd het plafond gedecoreerd<br />
met een blauwe lucht, witte wolken en schalkse engeltjes.<br />
ELEGANT EN STIJLVOL STOER<br />
Wat betreft de inrichting van het interieur wilde John absoluut<br />
geen volgepakt huis, maar kamers vol licht en ruimte. “Maar<br />
iedere week kwamen er meer spullen bij. Op een of andere<br />
manier werkte niks, het lukte maar niet om het huis sfeervol te<br />
maken. Op een dag heb ik alles eruit gegooid. En daarna heb<br />
ik beetje bij beetje de ruimtes aangekleed.” Hij is dol op oude<br />
spullen: “Zowel Frans als Engels, zoals oude Franse luiken,<br />
poppen en beelden en Engelse lederen fauteuils en schilderijen.<br />
Een huis kan niet zonder oude dingen, vind ik. Ze zijn nodig om<br />
een warme sfeer te creëren die bovendien je persoonlijkheid<br />
reflecteert. In ons huis heb ik twee interieurstijlen gecombineerd:<br />
de nostalgische boerensfeer en de klassieke kasteelsfeer.”<br />
Elegant en verfijnd is het resultaat, en tegelijk stoer<br />
– stijlvol stoer. Het merendeel van de inrichting is afkomstig uit<br />
Frankrijk. “Daar gaan we bijna iedere maand naartoe voor mijn<br />
winkel”, vertelt John. “Maar natuurlijk belanden er ook weleens<br />
schatten in ons huis. Sommige daarvan zijn echt uniek, zoals<br />
“als ik eenmaal begin, is er<br />
geen houden meer aan”<br />
enkele schilderijen en een Heiligenbeeld. Die zullen altijd bij ons<br />
blijven, net als onze familiefoto’s.”<br />
ZIJDEN GORDIJNEN<br />
Kostuumdrama’s zijn een grote inspiratiebron voor John. “Ik<br />
ben er dol op!” Kijk maar naar zijn gebruik van stoffen, zoals<br />
voor de weelderige ruwzijden gordijnen, en het vele velours.<br />
Gordijnen die bovendien zijn afgezet met struisvogelveren. Voor<br />
John is het de gewoonste zaak van de wereld. “O, vind je dit<br />
een weelderig interieur?” vraagt hij lichtelijk verbaasd. “Hmm,<br />
misschien heb je gelijk. Maar daar vroeg dit huis om; het had een<br />
zekere mate van extravagantie nodig.” Maar hebben ze nog wel<br />
een beetje bewegingsruimte? “Haha, ja hoor, en schoonmaken<br />
is ook geen punt!” Als John met de poetsdoek zwaait, kan hij<br />
het niet laten om gelijktijdig het nodige te veranderen: “Spullen<br />
verplaatsen en nieuwe stillevens creëren. Als ik eenmaal begin,<br />
is er geen houden meer aan.”<br />
www.derozeengel.nl<br />
132 | fashion+design
het oude schuurtje in de tuin werd<br />
afgebroken om plaats te maken voor<br />
een tuinkamer. majestueuze, zwartgeverfde<br />
deuren vormen de entree.<br />
fashion+design | 133
wheels<br />
de ds 7 crossback moet eindelijk weer<br />
eens een franse auto op de catwalk brengen.<br />
SUITE VOOR DE ELITE<br />
ds7 crossback<br />
W<br />
at is de overkomst tussen<br />
Hennessy, Chanel,<br />
Louis Vuitton en de DS 7<br />
Crossback? De luxe. Bij de<br />
presentatie van de nieuwe DS 7 werd terecht<br />
de vraag gesteld hoe het komt dat zoveel<br />
Franse merken luxe uitstralen, maar op<br />
autogebied duidelijk achterblijven. Premium<br />
in autoland is inderdaad weggekaapt door<br />
Duitsland, met merken als BMW, Audi en<br />
Mercedes. Ook Engelse automerken als<br />
Jaguar en Land Rover zijn ‘rather luxurious’.<br />
Dus de DS 7 Crossback is de Franse<br />
reddingsboei voor het luxesegment? De<br />
vraag stellen is deze ook beantwoorden. “Ja<br />
dus”, volgens Citroën. Het model DS kennen<br />
wij in de volksmond als ‘Snoek’. Her en der<br />
zie je hipsters die zich graag willen onderscheiden<br />
er nog mee rondrijden. De Citroën<br />
DS, die destijds uitblonk in luxe, werd midden<br />
jaren vijftig gelanceerd en belichaamde<br />
precies waar Frankrijk zich heden ten dage<br />
nog steeds graag op beroept: de top halen<br />
door eigenwijs te zijn. Dat kleine dorpje dat<br />
moedig weerstand biedt tegen de rest.<br />
Hoe eigenwijs is de DS 7 Crossback dan?<br />
Op het eerste gezicht zou je kunnen denken:<br />
wéér een SUV. Maar daarmee doe je deze<br />
auto net zoveel tekort als wanneer je een<br />
Louis Vuitton omschrijft als ‘tas’. De DS 7<br />
Crossback zal voor de leek in de straat zeker<br />
opvallen. Vooral door de zeshoekige grille,<br />
met daarin het DS-logo; de LED-verlichting<br />
vóór, waarin een aantal flonkerende<br />
diamanten de hoofdrol spelen en de langwerpige<br />
lichten achter, met daarin een opvallend<br />
ruitdesign. Ook de richtingaanwijzers,<br />
die lijnen van licht uitstrooien zijn erg fraai.<br />
Is de auto vanbinnen te betrappen op<br />
tegendraadsheid? Tot in de kleinste details<br />
merk je dat de Citroën-designers het woord<br />
‘grandeur’ als mantra hanteerden. Vergelijk<br />
het binnenstappen in de DS 7 Crossback<br />
gerust met het gevoel dat je krijgt, wanneer<br />
je binnenstapt in de Ritz, het Parijse hotel<br />
waar de Franse aristocratie graag verblijft.<br />
Ook de Franse president Macron viel voor<br />
de ds 7 crossback<br />
omschrijven als suv, is<br />
als een louis vuitton<br />
omschrijven als tas.<br />
deze uitstraling. Tijdens zijn inauguratie liet<br />
hij zich toejuichen vanuit deze auto. Pas op<br />
het tweede gezicht merk je dat dit model<br />
ook vanbinnen vele verrassingen biedt.<br />
We noemen het zeer fraaie analoge klokje,<br />
dat opendraait bij het starten. Maar ook de<br />
volumeknop van de radio, die subtiel, in ruitvormig<br />
design (daar is-ie weer), is verwerkt<br />
in het dashboard. Absolute eyecatcher is de<br />
brede middenconsole, met in het midden de<br />
Joint Strike Fighter-bedieningspook met<br />
nog ettelijke bedieningsknopjes daarnaast,<br />
die als haaienkieuwen zijn gegroepeerd.<br />
Het woord Citroën is nog nauwelijks<br />
gevallen. Dat klopt. Daar waar voorgaande<br />
DS-modellen nog gelinkt waren aan de naam<br />
Citroën, heeft het Franse automerk zich<br />
nu onzichtbaar gemaakt. Citroën staat in<br />
het vervolg voor ‘liberté, égalité, fraternité’:<br />
gelijkheid, vrijheid, broederschap. Gemaakt<br />
voor de gewone man dus. DS staat voor een<br />
ander (niet toevallig) Frans woord: ‘élite’. Om<br />
deze scheiding der werelden te accentueren,<br />
zullen er (ook in Nederland) steeds meer<br />
DS-dealers volgen. In dat verband is de<br />
bovengemiddelde prijs voor de DS 7 Crossback<br />
ook logisch: vanaf 61.600 euro verschaf<br />
je jezelf toegang tot deze ‘haute voiture’.<br />
tekst: hein van dam<br />
134 | fashion+design
1<br />
3<br />
5<br />
CONCEPTCARS<br />
de auto’s van overmorgen<br />
hoe gaat ons straatbeeld er in de toekomst uitzien? altijd interessant.<br />
vijf keer een blik op overmorgen, naar aanleiding van de conceptcars<br />
op de tokyo motorshow, najaar 2017.<br />
2<br />
4<br />
R<br />
mijn eerste auto<br />
BIOLOOG FREEK VONK<br />
MAZDA VISION COUPÉ<br />
Werkelijk een lust voor het oog.<br />
Als dit straks de nieuwe Mazda6<br />
wordt, dan kan het Japanse merk<br />
de toekomst optimistisch tegemoet<br />
zien. Ook het interieur is prachtig<br />
minimalistisch, met elegante afwerkingen<br />
van hout.<br />
NISSAN IMX<br />
Niet voor niets toont Nissan deze<br />
vijfdeurs SUV-concept crossover.<br />
Hiermee behoort deze namelijk tot<br />
dezelfde categorie als de Qashqai.<br />
Dat model is momenteel de kaskraker<br />
van het Japanse merk. Daar<br />
moet je bijtijds een opvolger voor<br />
hebben klaarstaan.<br />
MAZDA KAI<br />
Geen elektrotechniek onder de<br />
kap, maar gewoon nog met een<br />
benzinekrachtbron. Het studiemodel<br />
is net zo lang, hoog en breed<br />
als de huidige Mazda3. We kunnen<br />
op onze vingers natellen hoe het<br />
‘drietje’ er in de toekomst dus uit<br />
gaat zien.<br />
MITSUBISHI E-EVOLUTION<br />
Inclusief kunstmatige intelligentie.<br />
Maar nog leuker: de<br />
e-Evolution toont aan dat SUV’s<br />
opeens wel sleek en sportief<br />
kunnen ogen.<br />
freek vonk (r) met<br />
klaas-jan leinenga van<br />
safaripark beekse bergen.<br />
Bioloog en mediapersoonlijkheid<br />
Freek Vonk over<br />
zijn eerste en<br />
laatste autoliefde:<br />
de Toyota Land<br />
Cruiser.<br />
“Ik ben nooit zo van<br />
de auto’s geweest.<br />
Zelfs als kind<br />
speelde ik niet met<br />
autootjes, toen was<br />
ik al geobsedeerd<br />
door dieren. Pas toen<br />
ik veel ging reizen in de onherbergzame<br />
gebieden van deze wereld, ben ik auto’s<br />
gaan waarderen. En dan in het bijzonder<br />
de Toyota Land Cruiser terreinwagen. Die<br />
zijn superbetrouwbaar, want ze gaan nooit,<br />
echt nooit kapot, zo is mijn ervaring. Overal<br />
waar ik kom, of het nu Azië is of Afrika, voor<br />
mijn reportages huur ik het liefst een Land<br />
Cruiser. Gelukkig is die bijna altijd beschikbaar.<br />
Voor mijn programma’s kom ik ook<br />
veel in woestijnen, van de Gobiwoestijn tot<br />
diep in de Andes en de Sahara. Wanneer je<br />
daardoorheen rijdt, zie je zo nu en dan ook<br />
een autowrak. En – I kid you not – dat is dus<br />
nóóit een Land Cruiser. Al wil ik niet te veel<br />
een promotiepraatje houden, hoor. Toch wil<br />
ik, ook in Nederland, in geen enkele andere<br />
auto rijden. Trouwens, onlangs mocht ik in<br />
Beekse Bergen de sleutels overhandigen<br />
van een nieuwe Land Cruiser 70 die was omgebouwd<br />
tot ‘game drive’-auto, van waaruit<br />
mensen het wild kunnen bekijken. Dat was<br />
een gave bak! En ja, die wil ik nu dus.”<br />
TOYOTA CONCEPT-I<br />
Bij dit model gaat het vooral om<br />
de inhoud, niet om de verpakking.<br />
Deze vierzitter wil leren van<br />
de emoties van de bestuurder,<br />
om hem daarna zo adequaat<br />
mogelijk bij te staan.<br />
toyota land cruiser 70.<br />
fashion+design | 135
‘Spannend familie-epos met<br />
spectaculaire vormgeving en<br />
heerlijke acteurs’ – Trouw ****<br />
NAAR HENRIK IBSEN | TEKST/REGIE SIMON STONE<br />
8 − 17 FEB | STADSSCHOUWBURG AMSTERDAM
151 vijf vragen aan...<br />
Alex Klaasen<br />
CULTURE<br />
138 series 140 film & on demand 142 muziek 144 boeken 146 theater 148 expo<br />
151 vijf vragen aan Alex Klaasen 153 vijf vragen aan Freek Bartels & Stanley Burleson
series<br />
AMERICAN CRIME STORY: THE<br />
ASSASSINATION OF GIANNI VERSACE<br />
seizoen 2<br />
N<br />
a het succesvolle eerste seizoen van American Crime<br />
Story, over de rechtszaak tegen O.J. Simpson, werd al<br />
snel een tweede seizoen aangekondigd. Dat zou gaan<br />
over de nasleep van de orkaan Katrina, maar televisiemaker<br />
Ryan Murphy vond dat hij eerst de beruchte moord op modeontwerper<br />
Gianni Versace voor het voetlicht moest brengen.<br />
Versace werd in 1997 voor het hek van zijn mansion in Miami<br />
Beach neergeschoten door seriemoordenaar Andrew Cunanan.<br />
Het verhaal begint op het moment dat Gianni Versace is<br />
vermoord. De serie is gebaseerd op het boek van Maureen Orth,<br />
Vulgar Favors. De hoofdrol wordt vertolkt door de Venezolaanse<br />
Edgar Ramirez. Penelope Cruz is te zien als Gianni’s bekende<br />
blonde zus Donatella. Ricky Martin speelt Antonio D’Amico, de<br />
liefdespartner van Gianni. Darren Criss kruipt ten slotte in de<br />
huid van Cunanan.<br />
vanaf 17 januari te zien op fx (vs), daarna op fox (nl).<br />
INGOBERNABLE<br />
seizoen 2<br />
Emilia, de First Lady van Mexico,<br />
is zelfverzekerd en idealistisch.<br />
Maar dan verliest ze het vertrouwen<br />
in haar man Diego (Erik<br />
Hayser uit Sense8) en heeft ze al<br />
haar kracht nodig om de waarheid<br />
te achterhalen. Op de avond<br />
dat ze vertelt te willen scheiden,<br />
valt Diego van het balkon. Een<br />
autopsie wijst uit dat hij niet is<br />
omgekomen door die val, maar<br />
door een schotwond. Nu moet<br />
Emilia niet alleen haar eigen<br />
onschuld bewijzen, maar ook<br />
op zoek naar de identiteit van<br />
de dader. En daar heeft ze haar<br />
grootste vijanden bij nodig.<br />
seizoen 1 staat op netflix, in maart<br />
verschijnt het 2e seizoen.<br />
tekst: jaap bartelds<br />
138 | culture
penelope cruz is te zien als gianni’s bekende<br />
blonde zus donatella. ricky martin speelt<br />
antonio d’amico, de liefdespartner van gianni.<br />
THE LOOMING<br />
TOWER<br />
seizoen 1<br />
Osama is het zeventiende kind<br />
van de steenrijke miljonair<br />
Mohammed bin Laden. Het<br />
verwende rijke jongetje<br />
groeide uit tot ’s werelds<br />
meest gezochte terrorist. The<br />
Looming Tower laat in tien afleveringen<br />
zien hoe Osama Al<br />
Qaida oprichtte en de grootste<br />
aanslag in de Verenigde Staten<br />
tot nu toe wist te beramen: die<br />
op 11 september 2001. Alec<br />
Baldwin en Peter Sarsgaard<br />
spelen mee in de serie, die<br />
is gebaseerd op het met een<br />
Pulitzerprijs bekroonde boek<br />
van Lawrence Wright.<br />
te zien op hulu (nederlandse releasedatum<br />
nog niet bekend).<br />
RISE<br />
seizoen 1<br />
Is Rise gewoon Glee all over<br />
again? De serie draait om<br />
een docent op een kleine<br />
Amerikaanse high school,<br />
die een poging mag doen om<br />
het kwakkelende toneel- en<br />
musicalonderwijs weer op de<br />
rit te krijgen. Josh Radnor,<br />
bekend van How I Met Your<br />
Mother, speelt de docent,<br />
die echt heeft bestaan en<br />
ervoor heeft gezorgd dat de<br />
hele stad in de ban raakte van<br />
muziek en dans.<br />
vanaf 13 maart op nbc.<br />
SANTA CLARITA<br />
DIET<br />
seizoen 2<br />
Het eerste seizoen van Santa<br />
Clarita Diet gemist? Snel inhalen,<br />
want het is hilarisch.<br />
Drew Barrymore speelt Abby,<br />
een vrouw die plots alleen<br />
nog maar mensenvlees lust.<br />
Aanvankelijk sneuvelt er hier<br />
en daar een buurtgenoot,<br />
maar dan besluit ze alleen nog<br />
‘slechte’ mensen te eten. Naast<br />
komische slapstick met een<br />
morbide randje levert dit talloze<br />
bizarre situaties op. Oké,<br />
sommige scènes zijn gruwelijk<br />
smerig. Aan het eind van seizoen<br />
1 is Abby vastgeketend,<br />
omdat ze steeds agressiever<br />
wordt. Tegelijkertijd zoekt haar<br />
man een medicijn voor haar<br />
bizarre aandoening. Of hij dat<br />
vindt? Dat zie je in het tweede<br />
seizoen.<br />
vanaf februari te zien op netflix.<br />
MOSAIC<br />
seizoen 1<br />
Stephen Soderbergh heeft<br />
het er maar druk mee. De<br />
regisseur van Ocean’s Eleven<br />
en Magic Mike kwam vorig<br />
najaar met westernserie<br />
Godless. Daar komt nu de miniserie<br />
Mosaic bij, een drama<br />
dat draait om een moordzaak<br />
in Park City, Utah. Aanvankelijk<br />
werd de serie uitgebracht<br />
als app, waarbij de gebruiker<br />
diverse plots kon bekijken<br />
vanuit het perspectief van<br />
de verschillende karakters.<br />
Het concept is nu uitgewerkt<br />
tot een meer conventionele<br />
televisieserie. Er is een mooie<br />
hoofdrol weggelegd voor<br />
Sharon Stone. Een ander bekend<br />
gezicht is Beau Bridges.<br />
vanaf 22 januari te zien op hbo, in<br />
nederland via ziggo.<br />
GRACE AND<br />
FRANKIE<br />
seizoen 4<br />
Vedettes Jane Fonda en Lily<br />
Tomlin schitteren in alweer<br />
het vierde seizoen van<br />
Grace and Frankie. In het<br />
eerste seizoen komen ze<br />
erachter dat hun echtgenoten<br />
niet alleen samen<br />
werkten, maar ook al meer<br />
dan twintig jaar een setje<br />
zijn. In de serie zie je hoe de<br />
dames daarmee omgaan.<br />
Echt goede vriendinnen<br />
waren ze nooit, maar ze<br />
besluiten samen zaken te<br />
doen. In het nieuwe seizoen<br />
duikt Lisa Kudrow op, die<br />
we onder andere kennen als<br />
Phoebe uit sitcom Friends.<br />
Zij drijft een wig tussen<br />
Grace en Frankie, waardoor<br />
alles weer op scherp komt<br />
te staan...<br />
nu te zien op netflix.<br />
culture | 139
film & on demand<br />
FLEVOLIEFDE<br />
Gewoon vrienden<br />
7 maart op tv (BNNVARA)<br />
ONDERWATERSPROOKJE<br />
The Shape of Water<br />
15 februari in de bioscoop<br />
T<br />
he Shape of Water is niets minder<br />
dan het meesterwerk van de Mexicaanse<br />
regisseur Guillermo del Toro<br />
(El laberinto del fauno, Hellboy). Het verhaal<br />
speelt zich af tijdens de Koude Oorlog en gaat<br />
over de stomme schoonmaakster Elisa (Sally<br />
Hawkins). Zij werkt in een Amerikaans overheidsgebouw<br />
waar een vreemd waterwezen<br />
(Doug Jones) uit het Amazonegebied gevangen<br />
wordt gehouden. Het wezen, dat op een mens<br />
lijkt maar kieuwen en schubben heeft, kan net<br />
als zij niet praten en houdt ook van gekookte<br />
eieren. Dat schept een band. Naast een donker,<br />
wondermooi sprookje, dat zich gedeeltelijk<br />
onder water afspeelt, is The Shape of Water een<br />
roerende hommage aan de onbezonnen liefdesmusicals<br />
uit de jaren veertig en vijftig en een<br />
zinnebeeld voor het aanvaarden van iedereen<br />
die anders is. Dat laatste komt niet alleen tot<br />
uiting wanneer Elisa en het wezen gevoelens<br />
voor elkaar lijken te krijgen, maar ook in de<br />
vorm van Elisa’s band met haar buurman, Giles<br />
(Richard Jenkins), een talentvolle reclametekenaar<br />
van middelbare leeftijd, wiens carrière<br />
en liefdesleven nogal in de weg worden gezeten<br />
door het feit dat hij van de mannenliefde is. Dit<br />
pleidooi voor verdraagzaamheid is betoverend<br />
in beeld gebracht en wonderschoon gespeeld<br />
door de hele cast, met naast Hawkins en<br />
Jenkins ook mooie rollen voor Octavia Spencer,<br />
als een collega van Elisa, en Michael Shannon,<br />
als de wrede baas die het onderzoek naar het<br />
mysterieuze wezen leidt. Nu al een van de beste<br />
films van het jaar.<br />
foxsearchlight.com/theshapeofwater/<br />
Surfgekke twintiger Yard<br />
(Majd Mardo, de nieuwe<br />
aanwinst van Toneelgroep<br />
Amsterdam) keert terug naar<br />
het ouderlijk huis in Almere,<br />
waar hij een baantje vindt als<br />
hulpje bij de bejaarde Ans<br />
(cabaretcoryfee Jenny Arean:<br />
heerlijk rechtdoorzee). Haar<br />
stoere kleinzoon Joris (Josha<br />
Stradowski, Uitgesproken),<br />
die ook nog thuiswoont,<br />
valt bij Yard wel in de smaak.<br />
Voor deze telefilm vervlecht<br />
regisseuse Ellen Smit constant<br />
drama en luchtiger vertier,<br />
waardoor de steeds inniger<br />
wordende vriendschap van<br />
Yard en Joris altijd serieus<br />
wordt genomen. De familie<br />
van Joris zorgt daarbij voor<br />
de nodige komische momenten<br />
– naast Ans is er Joris’ aan<br />
plastische chirurgie verslingerde<br />
moeder (gespeeld door<br />
Tanja Jess) en een enorme<br />
droogkloot van een zus. Extra<br />
punten voor de scène met een<br />
dikke knipoog naar Grease en<br />
voor Mardo en Stradowski:<br />
twee jonge acteurs die laten<br />
zien dat je niet veel meer<br />
nodig hebt om te schitteren<br />
dan een oogopslag en een<br />
handjevol woorden.<br />
telefilm.cobofonds.nl<br />
tekst: boyd van hoeij<br />
140 | culture
het wezen, dat op een mens lijkt maar kieuwen en<br />
schubben heeft, kan net als zij niet praten en houdt<br />
ook van gekookte eieren. dat schept een band.<br />
GEDURFD<br />
PUZZELWERKJE<br />
L’Amant Double<br />
nu op dvd en te streamen via<br />
iTunes, Pathé Thuis, Google<br />
Play, KPN, Ziggo, XBOX One<br />
en MovieMax<br />
Na zijn prachtige, maar nogal<br />
kuise drama Frantz gooit de<br />
Franse regisseur François Ozon<br />
het over een heel andere boeg<br />
met L’Amant Double. In deze<br />
zinderende, erotische thriller<br />
valt een vrouwelijke patiënte<br />
(Marine Vacth) voor haar zeer<br />
vriendelijke, maar ook een<br />
beetje preutse psycholoog<br />
Paul. Hij blijkt een tweelingbroer<br />
te hebben – tevens<br />
psycholoog – die haar maar wat<br />
graag alle hoeken van het bed<br />
wil laten zien. Er is zelfs een<br />
scène waarin Vacth met beide<br />
broers een trio heeft – heel<br />
begrijpelijk, beide psychologen<br />
worden namelijk vertolkt door<br />
de Belgische acteur Jérémie<br />
Renier (In Bruges). Deze film,<br />
duidelijk geïnspireerd op het<br />
werk van Brian De Palma en<br />
Paul Verhoeven, is een knap<br />
gemaakt puzzelwerkje, waarin<br />
seks, macht en psychologie met<br />
elkaar het bed delen. Veel meer<br />
verklappen zou een misdrijf<br />
zijn, maar toch nog even een<br />
waarschuwing voor alle gold<br />
star gays: een van de eerste<br />
shots is een zoom vanuit de<br />
baarmoeder van het hoofdpersonage.<br />
Als je het eind van de<br />
film haalt, begrijp je dat het de<br />
enige logische keuze was om<br />
met zo’n provocerend beeld te<br />
beginnen. Nog nooit eerder in<br />
de filmgeschiedenis werd een<br />
verhaal bijna letterlijk op het<br />
scherm geboren.<br />
www.septemberfilm.nl<br />
OOGJE OP DE EX<br />
Lazy Eye<br />
nu op dvd en te streamen op picl.nl<br />
Bij Dean (Lucas Near-Verbrugghe) wordt een oogziekte geconstateerd,<br />
precies op het moment dat zijn ex van vijftien<br />
jaar geleden, Alex (Aaron Costa Ganis), ineens in zijn inbox<br />
opduikt. De twee spreken af in Deans weekendbungalow<br />
in de schilderachtige Mojavewoestijn in Californië en lullen<br />
elkaar niet alleen de oren van de kop, maar duiken ook<br />
meteen het bed weer in. Regisseur Tim Kirkman, die eerder<br />
het prachtige Loggerheads creëerde, maakt er een serieus<br />
relatiedrama van, dat zonder die paar kitscherige flashbacks<br />
waarschijnlijk nóg beter uit de verf was gekomen. Toch is dit<br />
volwassen entertainment, over twee mannen die niet alleen<br />
worstelen met de vragen die bij het begin van een midlifecrisis<br />
horen, maar ook met de ontdekking dat een liefde uit hun<br />
jeugd hen nu nog steeds beroert.<br />
www.artifilm.nl<br />
BRAVE BIOGRAFIE<br />
Tom of Finland<br />
15 maart in de bioscoop<br />
Iedere homo kent natuurlijk<br />
de zwart-witte tekeningen van<br />
Tom of Finland (echte naam:<br />
Touko Valio Laaksonen), waarin<br />
mannen in leer en politiepetten<br />
altijd op het punt lijken te staan<br />
om uit hun broek te barsten.<br />
De kracht van zijn werk zit ’m in<br />
het feit dat de sfeer niet alleen<br />
homo-erotisch is, maar dat alles<br />
letterlijk en figuurlijk op springen<br />
lijkt te staan; het is het laatste<br />
moment voor de ontlading. Deze<br />
eigenschap vinden we helaas niet<br />
terug in de gelijknamige film Tom<br />
of Finland van regisseur Dome<br />
Karukoski. Deze biopic over de<br />
Finse Tom brengt alles wel heel<br />
netjes en heterovriendelijk in<br />
beeld. Bijvoorbeeld leuk als je je<br />
oma op een regenachtige zondagmiddag<br />
mee wilt nemen naar<br />
een film over een alleraardigste<br />
Finse tekenaar.<br />
www.cinemien.nl<br />
culture | 141
muziek<br />
TRACKS<br />
jarentachtigvondsten<br />
Sufjan Stevens – ‘Mystery of<br />
Love’<br />
Call Me By Your Name vertelt het<br />
liefdesverhaal tussen de jonge<br />
Elio en Oliver, een student van<br />
zijn vader. De soundtrack van<br />
deze film bevat heerlijke jarentachtigvondsten,<br />
plus nieuw werk<br />
van Sufjan Stevens. ‘Mystery of<br />
Love’ is een fijn, klein liefdesliedje,<br />
dat zich meteen in je hoofd en<br />
in je hart nestelt.<br />
SPOTLIGHT<br />
charlie puth<br />
F<br />
anfictie, we zijn er dól op. Zeker als die ver bezijden<br />
de waarheid ligt, zoals het geval is bij Charlie Puth.<br />
Online wordt hij erotisch gelinkt aan die andere leuke<br />
jonge zanger, Shawn Mendes, met koppen als ‘Shawn and<br />
Charlie have shirtless fun on the beach’. Of ‘Shawn Mendes:<br />
Charlie Puth is sending me his workout selfies.’ Verder dan een<br />
bromance en een gezamenlijke tournee is het tussen de twee<br />
echter nog niet gekomen. Charlie Puth is 26 jaar en werd in<br />
2011 ontdekt door Ellen DeGeneres, die hem liet optreden<br />
in haar talkshow. Sindsdien scoort Charlie hit na hit, met als<br />
topper ‘See You Again’, dat hij samen met rapper Wiz Khalifa<br />
naar de toppen van de wereldwijde hitlijsten zong. Zijn stijl:<br />
pop/R&B met een vleugje jarentachtigsoul. In 2017 figureerde<br />
Charlie als een van de hotties in ‘Boys’, de video van Charli<br />
XCX. In hetzelfde jaar verschenen de singles ‘Attention’ en<br />
‘How Long’: twee aanstekelijke tracks, die allebei te horen zijn<br />
op VoiceNotes, het tweede album van Charlie, dat eind maart<br />
zal verschijnen. Zijn debuutalbum, Nine Track Mind, werd<br />
vernietigend gerecenseerd, omdat het volgens de critici een<br />
verzameling slappe ballads zou zijn. Desondanks scoorde<br />
Charlie er een top 10-hit mee in de albumlijsten, maar hij heeft<br />
er wel van geleerd: op VoiceNotes zijn het niet langer de drakerige<br />
ballads die overheersen, maar de puntige, pittige liedjes. O<br />
ja: die wenkbrauw is niet hip bedoeld, maar het gevolg van een<br />
litteken dat Charlie overhield aan de aanval van een hond toen<br />
hij twee jaar oud was. Wil jij ook? Kijk dan op YouTube voor een<br />
scala aan Charlie Puth Eyebrow-tutorials.<br />
Moby – ‘Album Inspirations’<br />
Met zijn nieuwe album Everything<br />
Was Beautiful, And Nothing<br />
Hurt keert Moby terug naar de<br />
stijl waarmee hij zijn grootste hits<br />
scoorde, namelijk triphopsongs<br />
die zijn opgebouwd rond soul- en<br />
gospelsamples. Speciaal voor<br />
Spotify en YouTube stelde Moby<br />
een playlist samen met muziek<br />
die als inspiratie diende voor dit<br />
album. Met veel Grace Jones,<br />
Simple Minds en seventies soul.<br />
TOEKOMST MUZIEK<br />
zelfgebouwd pijporgel<br />
Nils Frahm – All Melody<br />
Componist, pianist en<br />
producent Nils Frahm maakt<br />
muziek die uit een andere<br />
wereld komt. Of zoals hij het<br />
zelf omschrijft: “Ik wil drums<br />
horen die ik nog nooit eerder<br />
heb gehoord, met menselijke<br />
stemmen van jongens en meisjes<br />
die zingen alsof ze uit een<br />
Camila Cabello – ‘Real Friends’<br />
Met Fifth Harmony scoorde<br />
Camila Cabello de monsterhit<br />
‘Work From Home’. Al na twee<br />
jaar in die meidengroep besloot<br />
ze solo te gaan en scoorde ze<br />
een wereldwijde hit met Havana.<br />
Dat staat net als het akoestischtropische<br />
‘Real Friends’ op haar<br />
debuutalbum, dat deze maand is<br />
verschenen.<br />
ander universum komen.”<br />
Het Duitse multitalent<br />
gebruikt zijn piano als een<br />
stem en zijn zelfgebouwde<br />
pijporgel als een drummachine.<br />
Delen van All Melody<br />
zijn opgenomen in een drooggevallen<br />
put op Mallorca.<br />
Het resultaat: onaards mooie<br />
muziek met klanken die dwars<br />
door je heen resoneren.<br />
tekst: jaap bartelds<br />
142 | culture
verder dan een bromance en een gezamenlijke<br />
tournee is het tussen charlie puth en<br />
shawn mendes nog niet gekomen.<br />
ellen ten damme.<br />
rhye.<br />
MODERN-<br />
KLASSIEK<br />
als een orkaan<br />
Laurie Anderson & Kronos<br />
Quartet – Landfall<br />
Laurie Anderson is een<br />
kunstenares die van<br />
haar half gezongen, half<br />
gesproken theatraalelektronische<br />
muziek<br />
complete performances<br />
maakt. Het Kronos Quartet<br />
lijkt op een klassiek<br />
vioolkwartet, maar wijkt<br />
naar hartenlust af van<br />
alle gebaande muziekpaden.<br />
Samen maken<br />
de twee met Landfall<br />
een album geïnspireerd<br />
door orkaan Sandy, die<br />
in 2012 veel schade aanbracht<br />
in Jamaica, Haïti<br />
en Florida. En toch begint<br />
de track ‘We Learn<br />
to Speak Yet Another<br />
Language’ in een Nederlandse<br />
karaokebar. Het<br />
klopt en het ontroert.<br />
Magische muziek.<br />
ALBUMS<br />
van piaf tot stromae<br />
Ellen ten Damme & The Magpie<br />
Orchestra – Paris<br />
Ze staat bekend om haar<br />
weer galoze optredens waarin<br />
acrobatiek en expressie centraal<br />
staan, maar uiteindelijk draait<br />
het bij Ellen ten Damme altijd om<br />
de muziek. Voor het album Paris<br />
trok ze een blik Franse chansons<br />
open, al klinkt dat misschien een<br />
beetje oneerbiedig. Want wat<br />
een prachtige klassiekers komen<br />
er voorbij, die ze bovendien<br />
live heeft opgenomen in het Concertgebouw.<br />
Denk aan Jacques<br />
Brel, Édith Piaf, Yves Montand,<br />
Brigitte Bardot en Serge Gainsbourg.<br />
Maar er is ook eigen werk<br />
en moderne hits van Adele en<br />
Stromae. De ene keer houdt<br />
Ellen het klein en ingetogen, op<br />
een ander moment trekt ze alle<br />
registers open. Mooi!<br />
Rhye – Blood<br />
Vijf jaar na debuutalbum<br />
Woman komt het Canadees-<br />
Deense duo Rhye – waarvan<br />
zanger Milosh bijna exact klinkt<br />
als Sade Adu – dan eindelijk<br />
met een waardige opvolger.<br />
De muziek van Rhye wordt<br />
omschreven als downtempo<br />
soul en quiet storm sophistipop.<br />
Denk dus aan Sade op<br />
een bedje van zacht zoemende<br />
synthesizers en piano en je hebt<br />
er ongeveer een beeld bij. Of<br />
een geluid. Sensuele, romantische,<br />
androgyne zuchtmuziek<br />
is het, die het goed doet in de<br />
slaapkamer, maar ook live: op<br />
1 april staan ze in Paradiso in<br />
Amsterdam. Geen grap.<br />
Haevn – Eyes Closed<br />
De ontstaansgeschiedenis van<br />
Haevn is best bijzonder te noemen.<br />
Het Amsterdamse duo, dat<br />
bestaat uit songwriter Marijn van<br />
der Meer en filmmuziekcomponist<br />
Jorrit Kleinen, was te horen<br />
in een Volvo-commercial en later<br />
in een spot voor BMW. Niet voor<br />
niets interviewde <strong>Winq</strong> de heren<br />
al begin vorig jaar. De nummers<br />
van dertig seconden bereikten<br />
de hitlijsten van Shazam, waarna<br />
de twee besloten deze tracks tot<br />
volledige nummers uit te werken.<br />
En nu is er een compleet album,<br />
met daarop tracks als ‘Fortitude’:<br />
een fraaie, filmische pianoballad,<br />
waarvan een schitterende liveversie<br />
op YouTube is te vinden.<br />
culture | 143
oeken<br />
COCO IN ’T KORT<br />
Biographic: Coco<br />
Sophie Collins<br />
De Britse uitgever Ammonite<br />
Press geeft een draai aan het<br />
genre van de biografie. Hun<br />
reeks Biographic bevat geen<br />
boeken van zes-, zevenhonderd<br />
bladzijden, nee, de gebiografeerde<br />
wordt gevat in vijftig<br />
feiten, data, ideeën, gewoonten<br />
en realisaties. Die zijn vormgegeven<br />
als infographics en<br />
geïllustreerd met haarscherpe<br />
computertekeningen.<br />
Een dankbaar onderwerp voor<br />
deze aanpak is ontwerpster<br />
Coco Chanel (1883-1971), bedenkster<br />
van de ‘garçonne look’.<br />
Pagina na pagina schieten de<br />
hoogtepunten van haar carrière<br />
en de dieptepunten van haar<br />
privéleven voorbij, in een verrassende<br />
vormgeving. Het hoofdstuk<br />
“The scent of money”,<br />
bijvoorbeeld, focust op Chanel<br />
No. 5, met een ingrediëntenlijst,<br />
een verklaring voor de naam en<br />
het verhaal over hoe Chanel de<br />
Joodse parfumeurs van haar succesgeur<br />
behandelde tijdens WO<br />
II. En “Gabrielle ‘Coco’ Chanel<br />
vs. Elsa Schiaparelli” gebruikt<br />
een kleurenwiel om de twee<br />
ontwerpsters te vergelijken.<br />
Soms sla je de bladzijde om<br />
en vind je een paginavullende<br />
quote (“With a black pullover<br />
and ten rows of pearls she<br />
revolutionized the world of<br />
fashion”, zei Christian Dior),<br />
of een ganzenbord dat Coco’s<br />
‘Exile and return’ samenvat, haar<br />
naoorlogse jaren en haar terugkeer<br />
naar haute couture in 1954,<br />
toen ze al 71 jaar oud was – al<br />
was dat moeilijk te controleren,<br />
want ze trok meestal minstens<br />
een decennium van haar echte<br />
leeftijd af. Overzicht en inzicht<br />
vinden elkaar in deze originele<br />
biografie.<br />
ammonite press, 96 blz., ¤ 10<br />
GEFRUSTREERDE<br />
PAUS<br />
Hadrian the Seventh<br />
Fr. Rolfe<br />
Ook genoten van de Italiaanse<br />
HBO-reeks The Young Pope?<br />
De makers hebben<br />
bij hoog en bij laag<br />
ontkend dat ze zich<br />
lieten inspireren<br />
door de roman<br />
Hadrian the Seventh,<br />
maar geloof hen<br />
niet: de gelijkenissen<br />
in de plot zijn té<br />
opvallend. Hadrian<br />
the Seventh, van<br />
de vergeten Britse<br />
schrijver Fr. Rolfe,<br />
vertelt over een gefrustreerde<br />
Engelse priester, die tot zijn<br />
grote verbazing opeens tot<br />
paus wordt benoemd – en over<br />
de botsing met de kerkelijke<br />
hiërarchie die hierop volgt.<br />
Zoals The Young Pope een<br />
overweldigende<br />
visuele ervaring is,<br />
zo imponeert de<br />
roman met hilarisch<br />
pompeus taalgebruik.<br />
Een beetje<br />
trage, maar heerlijk<br />
excentrieke roman,<br />
en een van de zeer<br />
weinige romans over<br />
frustratie. Bijzonder.<br />
new york review books,<br />
401 blz., ¤ 17,50<br />
VAN A TOT LITTLE BRITAIN<br />
Little Me: My life from A-Z<br />
Matt Lucas<br />
L<br />
ittle Britain-acteur Matt Lucas heeft, naar eigen zeggen,<br />
niet de aandachtsspanne voor een van a tot z verteld<br />
verhaal... dus ordende hij zijn memoires alfabetisch. Te<br />
beginnen bij Accrington Stanley, de naam van het personage dat<br />
hij vertolkte in een schooltoneelstuk, op zijn twaalfde.<br />
Handig, die aanpak, want zo hoeven we geen vijftig pagina’s door<br />
doodsaaie jeugdherinneringen te waden, wachtend op the good<br />
stuff. Namelijk: de aanloop naar en het succes van Little Britain,<br />
zijn coming out, de eerste kus (op zijn 25 ste ), het verhaal van hoe<br />
hij al zijn haar verloor, tot en met een heel hoofdstuk over de<br />
dingen die hij graag eet – en hoeveel afkeer kaas bij hem opwekt.<br />
Ontzettend leuk boek, ook voor de casual fan.<br />
canongate, 321 blz., ¤ 19,15<br />
144 | culture
little britain-acteur matt lucas heeft, naar eigen zeggen,<br />
niet de aandachtsspanne voor een van a tot z verteld<br />
verhaal... dus ordende hij zijn memoires alfabetisch.<br />
tekst: mark cloostermans<br />
OORLOGSKIND<br />
Kortgeknipt<br />
Kristien Dieltiens<br />
De Vlaamse jeugdboekenschrijfster<br />
Kristien<br />
Dieltiens schrijft in Kortgeknipt<br />
over de niños de<br />
la guerra: kinderen die<br />
tijdens de Spaanse Burgeroorlog<br />
werden geëvacueerd<br />
en opvang vonden<br />
in België. Centraal staat<br />
de homoseksuele kapper<br />
André/Angel, die op de<br />
dag van zijn pensionering<br />
terugblikt op de oorlog<br />
die hem scheidde van<br />
zijn familie. Een familie,<br />
weliswaar, waarin deze<br />
gevoelige jongen hoe dan<br />
ook niet echt aardde.<br />
Kortgeknipt had een<br />
verhaal over identiteit<br />
en wortels kunnen zijn,<br />
maar Dieltiens focust<br />
op het hogere deel van<br />
de plant: het snoeien en<br />
doorgroeien, de hardnekkige<br />
drang van mensen<br />
om dóór te gaan, ook al<br />
zijn ze speelballen van de<br />
geschiedenis.<br />
uitgeverij vrijdag, 367 bladzijden,<br />
¤ 22,50<br />
MEMOIRES<br />
VAN EEN<br />
BAANBREKER<br />
Logical Family: A Memoir<br />
Armistead Maupin<br />
In de jaren zeventig maakte Armistead<br />
Maupin naam met Tales<br />
of the City, een krantenfeuilleton<br />
dat het mainstreampubliek confronteerde<br />
met (o jee!) openlijk<br />
homoseksuele personages.<br />
Later schreef hij één uitstekende<br />
roman, The Night Listener (2000).<br />
Dus wie zat er te wachten op Logical<br />
Family, Maupins memoires?<br />
Armistead “Teddy” Maupin<br />
blijkt niettemin een aanstekelijk<br />
verteller, wat hij ook aanraakt.<br />
Zijn conservatieve vader en door<br />
schone schijn geobsedeerde<br />
moeder. Zijn legertijd in Vietnam.<br />
Zijn onvermogen om zijn<br />
homoseksualiteit te aanvaarden.<br />
Van de weeromstuit omhelst hij<br />
zelfs zijn vaders politieke ideeën.<br />
Aan de universiteit verdedigt hij<br />
het recht van restauranthouders<br />
om zwarten te weigeren. Het<br />
argument is ‘free enterprise’, het<br />
recht van de ondernemer om zelf<br />
zijn zaak te leiden. De oudere<br />
Maupin geeft beschaamd toe:<br />
het is hetzelfde argument dat<br />
vandaag gebruikt wordt door<br />
bakkers die geen taarten willen<br />
bakken voor homohuwelijken.<br />
Er zit nogal wat schaamte onder<br />
de huid van dit verraderlijk luchthartige<br />
boek. Er zijn ook schitterende<br />
passages over Richard<br />
Nixon, Christopher Isherwood<br />
en Rock Hudson. Met die laatste<br />
had Maupin één catastrofale date<br />
en later speelde hij een rol bij het<br />
outen van de filmster.<br />
Alles bij elkaar blijkt Logical<br />
Family niet het sluitstuk van een<br />
oeuvre, maar een gelegenheid<br />
om een auteur te herontdekken.<br />
doubleday, 294 blz., ¤ 25<br />
KING LEAR<br />
REVISITED<br />
Dunbar<br />
Edward St. Aubyn<br />
Edward St. Aubyn (van de<br />
beroemde Patrick Melroseromans)<br />
leent zijn grote<br />
talent voor dialoog en<br />
personageschildering<br />
aan niemand minder dan<br />
William Shakespeare. In<br />
Dunbar herschrijft hij King<br />
Lear tot het tragikomische<br />
verhaal van een CEO die zijn<br />
media-imperium overdraagt<br />
aan zijn dochters en te laat<br />
beseft wat een gruwelijke<br />
vergissing hij heeft begaan.<br />
De dochters hebben namelijk<br />
veel geleerd van de<br />
keiharde zakenman die hen<br />
verwekte, en manipuleren<br />
de grote Dunbar linea recta<br />
een gekkenhuis in. Edward<br />
St. Aubyn voegt een belangrijk<br />
spanningselement toe:<br />
als de enige goede dochter<br />
niet binnen vier dagen<br />
ontdekt waar haar vader is<br />
opgesloten, kan ze de coup<br />
binnen<br />
het bedrijf<br />
niet meer<br />
voorkomen.<br />
Bijkomend<br />
probleempje:<br />
hoe<br />
gestoord<br />
ís vaderlief<br />
eigenlijk?<br />
Dunbar<br />
volgt, in<br />
vlot en<br />
glashelder<br />
proza, netjes<br />
het script van Shakespeares<br />
toneelstuk.<br />
St. Aubyn heeft zich<br />
duidelijk geamuseerd<br />
met de nevenpersonages,<br />
zoals de even hilarische als<br />
unheimische Dr Bob, wiens<br />
dokterskoffertje een aantal<br />
verrassende dingen bevat.<br />
Dunbar biedt een mix van<br />
absurditeit en tragiek die<br />
St. Aubyn als geen ander in<br />
de vingers heeft.<br />
hogarth, 213 blz., ¤ 15,99<br />
culture | 145
theater<br />
J<br />
e speelt de ontslagen metaalarbeider Berry. Kun je<br />
wat over hem vertellen? “Berry is 35 jaar, gescheiden<br />
en werkloos. En hij moet nodig eens naar de tandarts.<br />
Hij is gefrustreerd, want hij heeft een zoontje en kan de<br />
alimentatie niet meer betalen. Berry heeft een grote bek, maar<br />
een klein hartje. Hij voelt zich wel veel te goed om tafels schoon<br />
te maken in een restaurant of om beveiliger te worden in een<br />
warenhuis, dus hij besluit iets radicaals te doen.”<br />
Hoe verlopen de repetities? “Het is ontzettend leuk. De cast<br />
kent elkaar al van de audities. Het is voor mij echt thuiskomen.<br />
Ik speel een heel grote rol in deze musical, dus voor mij zit de<br />
uitdaging echt in het uithoudingsvermogen. Ik moet deze<br />
voorstelling straks zeven keer per week gaan spelen. Maar dat<br />
strippen elke avond zie ik wel zitten. Daar heb ik geen problemen<br />
mee.”<br />
Strippen? Krijg je dan ook<br />
strip les? “Haha, nee. We<br />
hebben gewoon een choreograaf<br />
die ons dat gaat leren. Ik<br />
heb zelf ooit de dansacademie<br />
gedaan, maar in de musical<br />
speel ik een bouwvakker. Het<br />
dansen moet dus niet vlekkeloos<br />
zijn. Dat zou niet geloofwaardig<br />
zijn. De kracht van<br />
The Full Monty is dat wij een stel simpele mannen spelen.”<br />
interview joey ferre<br />
YOU CAN LEAVE<br />
YOUR HAT ON<br />
altijd al strippende acteurs willen zien? dit is je<br />
kans: the full monty is terug in nederland. deze<br />
musical is gebaseerd op een britse film over een<br />
groep werkloze arbeiders die besluit te gaan<br />
strippen om geld te verdienen. musicalacteur joey<br />
ferre speelt de hoofdrol, dus wij vroegen hem<br />
natuurlijk het hemd van het lijf.<br />
Wat kan het publiek eigenlijk verwachten van jullie stripact?<br />
“Ik denk dat wij all the way gaan, maar ik weet niet precies<br />
hoeveel het publiek te zien krijgt. Misschien zijn straks alleen<br />
mijn billen te zien. Daar wordt nog over gesproken. Zelf maakt<br />
het mij niet zoveel uit. Ik was tijdens de audities ook de eerste die<br />
zijn broek uittrok. Ik heb daar schijt aan.”<br />
Ben je niet bang dat iemand foto’s gaat maken in de zaal?<br />
“Daar heb ik nog niet over nagedacht. Ik ga ook weleens naar de<br />
sauna. Tja, als mensen foto’s van mijn billen gaan maken, is dat<br />
inderdaad best vreemd. Maar ik voel me fit en hoef me nergens<br />
voor te schamen. Het risico is er, maar dat hoort er nu eenmaal<br />
bij.”<br />
De musical is al eerder te zien geweest. Wat gaan jullie dit<br />
keer anders doen? “De uitdaging is natuurlijk om het naar<br />
het nu te vertalen. De grappen zijn wat harder en brutaler.<br />
Het publiek is tegenwoordig wat meer gewend. Qua decor en<br />
kostuums is de musical ook wat hipper en moderner. De essentie<br />
blijft hetzelfde: een verhaal over vijf gewone mannen, die het<br />
hoofd boven water proberen te houden.”<br />
the full monty is vanaf 5 februari te zien in de nederlandse theaters.<br />
wwww.degraafencornelissen.nl<br />
tekst: steve van velzen | beeld: roy beusker (the full monty), joey ferre (eigen beeld),<br />
tim stet (orfeo), mark engelen (showponies), piek (aquarium)<br />
146 | culture
“tja, als mensen foto’s van mijn billen gaan maken,<br />
is dat inderdaad best vreemd. maar ik voel me fit<br />
en hoef me nergens voor te schamen”<br />
AKELIGE<br />
BUURMAN<br />
Aquarium<br />
Hummelinck Stuurman<br />
Een Scandinavische thriller,<br />
maar dan op het toneel. Zo valt<br />
Aquarium misschien het best te<br />
omschrijven. In de voorstelling<br />
betrekken televisiepresentatrice<br />
Birgit en haar jongere geliefde<br />
Walter hun nieuwe appartement.<br />
Nog voor de verhuisdozen zijn<br />
uitgepakt, staan de buren op de<br />
stoep. De buurman doet iets bij<br />
de inlichtingendienst, maar wat<br />
precies, daar wil hij niets over<br />
loslaten. Birgit kan haar nieuwsgierigheid<br />
niet bedwingen en wil<br />
weten of ze wordt afgeluisterd.<br />
Als er geen dossier over haar<br />
blijkt te bestaan, maar wel over<br />
Walter, is er geen weg meer<br />
terug. Wat begon als een onschuldige<br />
ontmoeting, verandert<br />
al snel in een nachtmerrie. Met<br />
onder anderen topacteurs Pierre<br />
Bokma en Jacqueline Blom.<br />
aquarium is vanaf 7 februari te zien<br />
in de nederlandse theaters.<br />
www.hummelinckstuurman.nl<br />
OPERA VAN<br />
BORDKARTON<br />
Orfeo, een drama van<br />
bordkarton<br />
Groots en Meeslepend<br />
Bij opera’s denk je meestal<br />
aan grootse en meeslepende<br />
decors en kostuums.<br />
Theatermaker Steef de<br />
Jong doet het in Orfeo,<br />
een drama van karton nét<br />
even anders. Zijn opera<br />
hangt namelijk aan elkaar<br />
van handgemaakte popupdecors,<br />
muziek, humor<br />
en natuurlijk karton. En<br />
zo kennen we Steef de<br />
Jong weer. Hij zoekt in zijn<br />
voorstellingen graag de<br />
grens op tussen kunst en<br />
kitsch. Zijn voorstelling<br />
is gebaseerd op de bron<br />
aller opera’s: de mythe van<br />
Orpheus. Orpheus zingt zó<br />
mooi, dat de heersers van<br />
de onderwereld besluiten<br />
hem zijn overleden vrouw<br />
Eurydice terug te geven,<br />
maar op één voorwaarde…<br />
Je raadt het al: dit loopt<br />
helemaal in de soep. Steef<br />
de Jong is een garantie<br />
voor een leuke en originele<br />
theateravond.<br />
orfeo, een drama van karton is<br />
vanaf 28 februari te zien in de<br />
nederlandse theaters. www.<br />
grootsenmeeslepend.nl<br />
PONY ST. CLAIR<br />
Showponies<br />
KemnaSenf<br />
Alex Klaasen is een showpony.<br />
Dat wisten we natuurlijk al,<br />
maar nu komt hij er zelf ook<br />
voor uit. Altijd strak in de<br />
vlechten, gladgekamd en de<br />
hoeven gelakt. Maar wie is<br />
deze showpony nu echt? Wat<br />
gaat er schuil achter al die<br />
veren en strikken? Showponies<br />
is een feelgoodrevue met een<br />
staartje. Een voorstelling over<br />
privacy en de tol van de roem,<br />
inclusief een cursus ‘echt-zijn<br />
voor beginners’. Het belooft<br />
een musical te worden over<br />
hysterische fans, een klucht<br />
die eigenlijk een opera wil zijn.<br />
Er is zelfs een neporkest en<br />
een suikerklontjes-afterparty<br />
met Pony St. Clair. Samen met<br />
acteurs Freek Bartels en Daniel<br />
Cornelissen brengt Klaasen<br />
een avond vol humor, oude en<br />
nieuwe typetjes en natuurlijk<br />
veel liedjes en dans. Het wordt<br />
een avondje topdressuur in<br />
gestrekte draf, met vallen en<br />
opstaan. Want een showpony<br />
must go on. Altijd.<br />
zie ook onze 5 vragen aan alex op<br />
pagina 151. showponies is vanaf<br />
27 februari te zien in de nederlandse<br />
theaters. www.ntk.nl<br />
culture | 147
expo<br />
DE WERELD<br />
IN HUIS<br />
aziatisch porselein<br />
Het Nederlandse interieur<br />
werd in de zeventiende en achttiende<br />
eeuw verrijkt met veel<br />
Aziatische invloeden. Chinees<br />
en Japans porselein en lakwerk<br />
uit Japan werden door de VOC<br />
en particulieren in grote hoeveelheden<br />
geïmporteerd uit<br />
‘de Oost’. Met name porselein<br />
drong door tot in alle lagen van<br />
de bevolking; zelfs de armsten<br />
hadden wel een Chinees bord<br />
of een kop-en-schotel in huis.<br />
Zo veroverde het Aziatische<br />
porselein een plek in het dagelijks<br />
leven en in de Nederlandse<br />
materiële cultuur. Deze<br />
populariteit leidde al snel tot<br />
imitaties. In de tentoonstelling<br />
De Wereld in Huis is te zien hoe<br />
de Aziatische en Nederlandse<br />
producenten reageerden op de<br />
belangstelling en de smaak van<br />
de opdrachtgevers en hoe ze<br />
onderling concurreerden.<br />
de wereld in huis, aziatisch porselein -<br />
delfts aardewerk is tot en met<br />
24 maart 2019 te zien in het groninger<br />
museum. www.groningermuseum.nl<br />
VOYEURISME IN DE GROTE STAD<br />
michael wolf<br />
D<br />
e Duitse fotograaf Michael Wolf keerde tussen<br />
2010 en 2013 meerdere malen terug naar hetzelfde<br />
treinperron in Tokyo. De foto’s die hij hier maakte,<br />
resulteerden in Tokyo Compression, wellicht zijn beroemdste<br />
fotoserie, waarin hij de onderwerpen privacy en voyeurisme<br />
tot in detail onderzoekt. In de dichtbevolkte wereldsteden<br />
waar Michael Wolf werkt, zijn deze thema’s onvermijdelijk.<br />
Het Fotomuseum Den Haag toont deze en talloze andere<br />
collecties van Wolf, vanaf zijn vroegste jaren als documentairefotograaf<br />
tot en met zijn recentere series Architecture of<br />
Density (2003 – 2014) en Transparent City (2006).<br />
michael wolf: life in cities is tot en met 22 april te zien in het fotomuseum<br />
den haag. www.fotomuseumdenhaag.nl<br />
REALISTISCHE<br />
DROOMBEELDEN<br />
kahlil joseph<br />
De jonge Amerikaanse kunstenaar<br />
en filmmaker Kahlil Joseph<br />
weet in zijn meeslepende films en<br />
installaties het rijke en impressionistische<br />
karakter van dromen op<br />
te roepen met bijzonder respect<br />
voor alledaagse momenten en<br />
intieme scènes. Muziek speelt<br />
altijd een centrale rol in Josephs<br />
werk. Klanken vormen een<br />
belangrijke en krachtige muzikale<br />
tegenhanger van het spel van<br />
beelden waarmee hij de verhalen<br />
en ritmes van zijn onderwerpen<br />
vastlegt. Josephs werk verkent<br />
de geschiedenis van de film<br />
en bewegende beelden, maar<br />
vertoont ook parallellen met de<br />
lyriek, complexiteit en emotionele<br />
kracht van zwarte muziektradities.<br />
New Suns is Kahlil Josephs<br />
eerste museale solotentoonstelling<br />
in Europa en omvat een<br />
selectie van zijn belangrijkste<br />
filmwerken van de laatste jaren.<br />
De titel is gebaseerd op een<br />
epigram uit een onvoltooid<br />
boek van de Afro-Amerikaanse<br />
sciencefictionschrijfster Octavia<br />
Butler, dat diepe indruk maakte<br />
op de kunstenaar.<br />
kahlil joseph: new suns is tot en met<br />
25 maart te zien in het bonnefantenmuseum<br />
in maastricht.<br />
www.bonnefanten.nl<br />
148 | culture
hier wordt werk vertoond van zowel de<br />
meesters uit de fotografiegeschiedenis als de<br />
jongste en spannendste talenten van het moment.<br />
CRÈME DE LA KIEK<br />
haute photographie<br />
In februari keert Haute Photographie<br />
terug naar Rotterdam. Deze fotografiebeurs<br />
is een belangrijke ontmoetingsplek<br />
voor kunstenaars, curatoren,<br />
verzamelaars en iedereen met een<br />
voorliefde voor fotografie. De basis<br />
van Haute is een groepsexpositie,<br />
waar werk wordt vertoond van zowel<br />
de meesters uit de fotografiegeschiedenis<br />
als de jongste en spannendste<br />
talenten van het moment. Deze<br />
collectie brengt een selecte groep<br />
van internationale galeries bij elkaar,<br />
van New York tot Milaan. Bezoekers<br />
kunnen genieten van de vele aspecten<br />
van fine art-fotografie. Het vierdaagse<br />
evenement wordt versterkt door een<br />
dynamisch en interessant educatieprogramma<br />
en een boekenmarkt,<br />
gecureerd door Artibooks.<br />
haute photographie vindt van 8 t/m<br />
11 februari plaats in las palmas in<br />
rotterdam. www.hautephotographie.nl<br />
tekst: robbert blokland | beeld: koto bolofo, black beauty, 2005, courtesy kahmann gallery (haute photographie)<br />
culture | 149
Na een uitverkochte Nederlandse<br />
première van Romeo & Julia komt<br />
Moscow Classical Ballet terug naar<br />
Carré met de klassiekers Giselle,<br />
Assepoester en Coppelia.<br />
Het gezelschap wordt begeleid<br />
door Het Balletorkest, de vaste<br />
partner van Het Nationale Ballet<br />
en Nederlands Dans Theater.<br />
Moscow Classical Ballet is geliefd in<br />
Rusland en daarbuiten. Kwalitatief<br />
vergelijkbaar met Mariinsky in<br />
St. Petersburg en Bolshoi in Moskou.<br />
Giselle, Assepoester (matinee) en<br />
Coppelia zijn van 16 tot en met 18<br />
maart exclusief in Carré te zien.<br />
16 T/M 18 MAART | BOEK NU: CARRE.NL/MOSCOW
5 vragen aan...<br />
“ik heb een<br />
tijdje gedacht<br />
dat ik transgender<br />
was”<br />
VRAGEN AAN...<br />
SHOWPONY<br />
ALEX<br />
KLAASEN<br />
tekst: martijn kamphorst | beeld: mark engelen<br />
in stevig tempo galoppeert<br />
acteur alex klaasen van de ene<br />
theatershow naar de andere. hij<br />
leeft voor de spotlights, maar<br />
wie is de man achter de talrijke<br />
typetjes? in zijn nieuwe feelgoodrevue<br />
showponies geeft hij ons een<br />
hilarisch teleurstellend kijkje in<br />
het leven van de echte alex.<br />
1<br />
Jij dacht: het ietwat stoffige<br />
revue-genre verdient een makeover.<br />
“Ik ben al heel m’n leven<br />
fan van André van Duin en het leek mij<br />
fantastisch om een eigen revue te maken,<br />
maar dan wel in nieuwe stijl. Wanneer ik<br />
enkel acteer, mis ik het zingen. Wanneer<br />
ik alleen zing, mis ik de sketches. In deze<br />
voorstelling kan ik alles combineren wat<br />
ik leuk vind. Ik heb er een man of acht<br />
bij gevraagd, waaronder Freek Bartels,<br />
Daniel Cornelissen en Jip Smit, om het<br />
extra gezellig te maken.”<br />
2<br />
Waar gaat de show precies over?<br />
“Ik hoor heel vaak mensen zeggen:<br />
‘Die Klaasen met z’n typetjes<br />
altijd, wanneer gaan we eindelijk de échte<br />
Alex zien?’ De echte Alex is natuurlijk<br />
totaal oninteressant: die zit saai thuis<br />
op de bank met een zak chips. Maar het<br />
gegeven van de man achter de showpony<br />
vond ik leuk om mee te werken. In deze<br />
voorstelling gaat het ook voor het eerst<br />
meer over mijn homo-zijn.”<br />
3<br />
Daar deed je voorheen niet<br />
vaak uitspraken over in shows.<br />
Waarom nu wel? “Tijdens het<br />
schrijven merkte ik ineens dat heel<br />
veel sketches gingen over homo’s en<br />
hoe mensen tegen homo’s aankijken.<br />
Blijkbaar ben ik er op dit punt in mijn<br />
leven aan toe om me daar meer over uit<br />
te spreken, zij het verpakt in sketches<br />
en typetjes. Ik heb in deze show niet<br />
één karikatuur verwerkt, maar allerlei<br />
verschillende gay personages. Het houdt<br />
me blijkbaar meer bezig dan ik dacht.”<br />
4<br />
Hoe autobiografisch is Showponies?<br />
“Er zit wel een aantal autobiografische<br />
elementen in. Zo heb<br />
ik een tijdje gedacht dat ik transgender<br />
was – ik viel op jongens, dus ik moest wel<br />
een vrouw zijn, zo concludeerde mijn<br />
14-jarige ik. Ik had geen idee. Daar heb<br />
ik een sketch aan gewijd. Er zit ook een<br />
stukje in over een depressieve nar – een<br />
duidelijke verwijzing naar mijn burnoutperiode,<br />
een aantal jaar geleden.”<br />
5<br />
De show behandelt ook thema’s<br />
als de prijs van roem, privacy<br />
en hysterische fans. Kun je je<br />
nog een bijzonder vreemde anekdote<br />
herinneren? “De grootste prijs van roem<br />
is voor mij is dat je altijd vriendelijk<br />
moet proberen te blijven tegen mensen<br />
die je herkennen, ongeacht hoe vreemd<br />
de vraag of hoe onhandig het moment.<br />
Laatst stapte er op het station ineens een<br />
meisje op me af. ‘Jij bent een bekende<br />
Nederlander, toch? Maar waar ben jij ook<br />
weer van?’, begon ze. Zo raar, dan zeg je<br />
dus in één zin: ik ken jou, maar toch ook<br />
weer niet. Wat is de bedoeling van zo’n<br />
gesprek precies?<br />
Ik probeerde haar nog te helpen. ‘Gooische<br />
Vrouwen, misschien?’<br />
‘Nee.’<br />
‘Klokhuis dan?’<br />
‘Nee, ook niet. Hoe heet jij eigenlijk?’<br />
‘Alex Klaasen.’<br />
‘Nee, nooit van gehoord. Oké, doei.’ Zo<br />
weird. Misschien herkende ze me wel niet<br />
omdat ik altijd typetjes speel.” Lachend<br />
nu: “Zíj moet dus eigenlijk naar deze<br />
voorstelling komen, om te ontdekken wie<br />
de échte Alex is.’<br />
showponies is vanaf 27 februari te zien in de<br />
nederlandse theaters. www.alexklaasen.nl<br />
culture | 151
KONINKLIJK THEATER CARRÉ PRESENTEERT<br />
BROADWAY AAN DE AMSTEL<br />
‘ANDREW LLOYD WEBBER’S MUSICAL IS GLORIOUS’<br />
THE DAILY TELEGRAPH<br />
Sunset Boulevard, één van de meest succesvolle musicals ooit, is een meeslepend<br />
verhaal over romantiek en obsessie. De klassieker van grootmeester Andrew<br />
Lloyd Webber is de derde internationale voorstelling die Carré onder de noemer<br />
Broadway aan de Amstel naar Nederland haalt. Sunset Boulevard is vanaf<br />
28 maart twee weken exclusief te zien in Carré, in de originele uitvoering met de<br />
Engelse cast en 16-koppig live orkest. Een aantal voorstellingen wordt boventiteld.<br />
TM © RUG 1992<br />
28 MAART T/M 8 APRIL | CARRE.NL
5 vragen aan...<br />
VRAGEN AAN...<br />
ACTEURS<br />
FREEK BARTELS &<br />
STANLEY BURLESON<br />
ze zijn beiden niet meer weg te denken uit de nederlandse<br />
theaters. deze winter vertellen freek bartels en<br />
stanley burleson het verhaal van de in 1990 overleden<br />
entertainer sammy davis jr.<br />
3<br />
Heeft jullie publiek dat door?<br />
S: “Veel mensen weten eigenlijk niet wat Sammy<br />
allemaal heeft meegemaakt en reageren daardoor<br />
vaak geschrokken wanneer ze het hele verhaal horen.”<br />
tekst: roel janssen | beeld: carli hermès<br />
1<br />
In From Sammy with Love vertolken jullie met z’n<br />
tweeën het leven van Sammy Davis jr. Hoe zit dat?<br />
Stanley: “We spelen zijn leven, vertellen zijn verhaal<br />
en zingen zijn nummers, maar we proberen ver weg te<br />
blijven van een imitatie. Dat is ook helemaal niet mogelijk,<br />
we lijken in de verste verte niet op hem. We staan op het<br />
toneel als Freek en Stanley, die het verhaal van Sammy<br />
vertellen. Degene die het bolhoedje draagt, speelt op dat<br />
moment Sammy; de ander speelt een ander karakter uit<br />
zijn leven.”<br />
2<br />
Het is een persoonlijk stuk geworden, waarom?<br />
S: “Het gaat over de discriminatie waarmee<br />
Sammy Davis jr. te maken kreeg in zijn leven. Het<br />
werd niet geaccepteerd als mensen met verschillende<br />
etnische achtergronden met elkaar trouwden. Wij hebben<br />
allebei ouders die dat hebben gedaan, daarom vertellen we<br />
ook over ons eigen leven.”<br />
Freek: “Het mooie aan de voorstelling vind ik dat het<br />
wordt aangestipt, we duwen het niet door de strot van de<br />
toeschouwers. We maken geen pamflettistisch theater,<br />
maar je komt er wel achter dat we niet zoveel zijn opgeschoten<br />
anno 2018. We geven voorbeelden uit ons eigen<br />
leven, maar wel zoveel mogelijk op een humoristische<br />
manier.”<br />
4<br />
Jullie vertellen zijn verhaal inmiddels al een<br />
paar maanden, wat heb je van Sammy geleerd?<br />
S: “Sammy heeft vreselijke dingen meegemaakt,<br />
maar op het toneel was hij de koning. Hij werd geliefd door<br />
zwart en wit. Dat is tegelijkertijd zijn ondergang geweest:<br />
hij was altijd op het toneel, maar vergat zijn privéleven. Hij<br />
heeft mij geleerd af en toe nee te zeggen. Ik zou bijvoorbeeld<br />
niet snel een buitenlandse productie gaan doen, ik<br />
vind het veel te lekker om ’s avonds thuis te komen bij mijn<br />
partner.”<br />
“veel mensen schrikken als ze horen wat<br />
sammy allemaal heeft meegemaakt”<br />
5<br />
In de show zien we jullie veel tapdansen. Hoe<br />
hebben jullie al dat tappen onder de knie<br />
gekregen?<br />
S: “Sammy leerde eerder tappen dan lopen; hij had zijn<br />
leven lang tapschoenen onder zijn voeten. Die man was<br />
tap-briljant. Wij hebben een paar maanden geleden pas<br />
onze eerste tap-les gehad. Als je ons ziet tappen, ziet het<br />
er wel geinig uit, maar het niveau van Sammy halen we<br />
natuurlijk niet.”<br />
from sammy with love is nu te zien in de nederlandse theaters.<br />
www.fromsammywithlove.nl<br />
culture | 153
eten & drinken<br />
Healthy<br />
pleasure<br />
portugese kippensoep<br />
Na de donkere midwinterdagen volgt herstel<br />
met een klassieke Portugese kippensoep.<br />
Troost en vitaminen, we kunnen niet zonder.<br />
In Portugal begint elke warme maaltijd met een<br />
soep, gemaakt van de restjes van de vorige dag.<br />
Groentesoep, met soms wat extra’s. Heel gezond,<br />
want zo krijg je ongemerkt extra groenvoer binnen.<br />
Bovendien drinken de meeste mensen te<br />
weinig water, dan is soep een ideale oplossing.<br />
Elk land kent zijn eigen kippensoep. Troostvoer<br />
dat elke mama op háár manier klaarmaakt. In<br />
Portugal betekent dat met citroen en munt. In<br />
deze variant gooien we er quinoa in. Eigenlijk<br />
achterhaald superfood uit 2016, maar stiekem<br />
best lekker.<br />
Ingrediënten (4 personen)<br />
2 l kippenbouillon • 4 kippendijen, zonder bot<br />
of huid • 1 citroen (sap & rasp) • hand muntblad •<br />
100 gr quinoa • zeezout en peper<br />
Breng de kippenbouillon aan de kook in een<br />
grote pan en voeg kippendijen, citroenschil en<br />
munt toe. Laat kip 10 tot 15 minuten pocheren in<br />
de bouillon, tot deze gaar is. Haal de kip uit de<br />
pan, laat hem afkoelen en snijd het vlees daarna<br />
in dunne reepjes.<br />
Breng de bouillon opnieuw aan de kook en voeg<br />
de quinoa toe. Laat quinoa 15 minuten opzwellen<br />
en zacht worden. Doe de kip terug in de pan<br />
met de helft van de citroensap. Proef de soep en<br />
voeg naar smaak extra citroensap toe. Laat soep<br />
4 minuten doorkoken. Breng op smaak met zout<br />
en peper. Serveer soep in kommen, garneer met<br />
extra muntblaadjes.<br />
Todo el mundo<br />
bakt<br />
heel holland bakt? niemand kan de geur van versgebakken ierse<br />
kruidencake of peruaanse encanelado weerstaan. winq maakt een<br />
rondje langs de internationale velden met yotam en yvette.<br />
S<br />
upermarkten<br />
en<br />
makelaars weten het al<br />
lang: bakgeuren roepen<br />
onstuimige eet- en<br />
koopverlangens op. De<br />
maag begint te grommen,<br />
het speeksel loopt in de mond. Dus<br />
vind je in elke Jumbo achteraan de<br />
bakkerij, waar de hele dag droge croissants,<br />
saai brood en slappe stokbroden<br />
worden gebakken. Maar ze ruiken wel<br />
lekker! Zelfde recept als je een huis wilt<br />
verkopen: de verse appeltaart in de<br />
oven zal de bieders op je appartement<br />
tot nog grotere financiële uitspattingen<br />
verlokken.<br />
Zelf bakken is het leukst en het<br />
smakelijkst. De geuren krijg je cadeau,<br />
jij hoeft slechts een kleine inspanning<br />
te leveren. Want bakrecepten<br />
schrikken misschien af door hun lange<br />
rij instructies: in de praktijk is het een<br />
kwestie van ingrediënten wegen, deeg<br />
maken en dan in de oven. De vrijkomende<br />
geuren vertellen je of je goed<br />
bezig bent. Weinig gedoe met maximaal<br />
resultaat. Als jij op een feestje een Ierse<br />
kruidenkoek of Peruaanse kaneeltaart<br />
meeneemt, scoor je gegarandeerd.<br />
Niemand die dan nog over suiker of<br />
gluten zeurt. Want suiker mag dan wel<br />
de nieuwe nicotine/cafeïne/koolhydraat<br />
zijn, van een stevig stuk gebak gaat<br />
niemand dood.<br />
tekst: dirk koppes | hoofdbeeld: peden+munk (uit sweet van yotam ottolenghi)<br />
154 |
PERUAANSE KANEELTAART<br />
Encanelado de pisco is voor gezondheidsfreaks<br />
een aanvaardbaar risico,<br />
want het deeg bevat geen olie of boter.<br />
Je maakt het net zo zoet als je zelf wilt: gewoon<br />
meer of minder siroop toevoegen.<br />
Ingrediënten (6 personen)<br />
5 eieren • 200 gr fijne kristalsuiker •<br />
2 tl vanille-extract • 100 gr bloem<br />
(voor de siroop:) 75 ml water • 150 gr<br />
kristalsuiker • 1 tl kaneel • 1 ½ kaneelstokje<br />
• 75 ml pisco<br />
IERS GUINNESSBROOD VAN YVETTE<br />
Yvette van Boven kennen we van haar<br />
stralende glimlach in talloze kookprogramma’s.<br />
Haar familie komt uit Ierland,<br />
dus maakt ze in Home Sweet Home<br />
(uitgeverij Fontaine) een nostalgische<br />
trip naar haar culinaire bakermat. Met<br />
veel scones en chocoladefudge. Haar<br />
bierbrood is een topper. Guinness is niet<br />
mijn favoriete bier, maar in dit brood<br />
geeft het net die extra kick.<br />
Ingrediënten<br />
125 gr bloem • 450 gr grof volkorenmeel<br />
• 1 el baking soda • 1 tl zeezout<br />
suiker mag dan wel de nieuwe<br />
nicotine/cafeïne/koolhydraat<br />
zijn, van een stevig stuk<br />
gebak gaat niemand dood.<br />
• 200 ml karnemelk • 100 gr keukenstroop<br />
• 1 ei • 100 ml Guinness • 2 el<br />
havervlokken<br />
1 Verhit de oven tot 200 graden. Vet een<br />
cakevorm (van 1 liter) goed in. Meng<br />
de bloem, het volkorenmeel, de baking<br />
soda en het zout met elkaar in een grote<br />
kom. Maak een kuiltje in het midden.<br />
Klop de karnemelk met de stroop, Guinness<br />
en het ei. Giet het mengsel in het<br />
kuiltje en draai met een schone hand,<br />
de vingers gespreid, alles vanuit het<br />
midden naar buiten toe tot een nattig<br />
deeg. Houd met uw andere schone hand<br />
de kom vast.<br />
2 Schep het beslag in de ingevette<br />
cakevorm.<br />
3 Bak het brood 25 minuten in de oven<br />
en verlaag dan de temperatuur tot 170<br />
graden en bak nog 35 minuten af tot<br />
het brood mooi gaar is. Laat 5 minuten<br />
afkoelen en verwijder de vorm.<br />
4 Serveer met zoute boter en gerookte<br />
zalm of oesters.<br />
1 Verhit de oven tot 180 graden Celsius<br />
en bekleed een bakplaat van 30x20 cm<br />
met opstaande rand met bakpapier.<br />
2 Maak eerst de taart. Klop de vijf eidooiers<br />
met de helft van de suiker in een<br />
kom tot ze in volume zijn toegenomen,<br />
heel bleek zijn en heel stijf. Blijf kloppen<br />
terwijl je het vanille-extract toevoegt.<br />
3 Klop in een andere kom de eiwitten<br />
tot ze zachte pieken vormen. Voeg langzaam<br />
de rest van de suiker toe tot het een<br />
stijf en glanzend meringuemengsel is.<br />
4 Spatel de meringue heel voorzichtig<br />
door het eidooiermengsel en zeef de<br />
bloem erbij. Schenk het beslag op de<br />
bakplaat en bak het 30-35 minuten in de<br />
oven tot het stevig is en lichtbruin aan de<br />
bovenkant. Haal de taart uit de oven en<br />
laat hem afkoelen.<br />
5 Maak intussen de siroop. Breng<br />
water, suiker, kaneel en kaneelstokje<br />
al roerend aan de kook tot de suiker is<br />
opgelost. Zet het vuur uit en voeg de<br />
pisco toe.<br />
6 Schenk de warme siroop over de<br />
afgekoelde taart en zet hem 2 uur in de<br />
koelkast. Voor serveren bestuiven met<br />
kaneel. Een pisco sour smaakt er goed<br />
bij.<br />
FEESTELIJKE KRUIDKOEK MET<br />
WHISKY<br />
Als iemand snapt dat geen feest compleet<br />
is zonder taart of cake, dan is dat<br />
Janneke Vreugdenhil. Bekend van haar<br />
solorecepten, laat ze in haar nieuwe<br />
boek Altijd feest (uitgeverij Podium) zien<br />
hoe minimaal werk maximaal resultaat<br />
oplevert. Valentijnsdag, Leids Ontzet:<br />
| 155
yotam ottolenghi.<br />
Vreugdenhil weet er wel raad mee. Dit<br />
is mijn favoriet (misschien dankzij de<br />
whisky).<br />
Ingrediënten<br />
3 el whisky • 250 gr rozijnen, gewassen<br />
• 250 gr zelfrijzend bakmeel, gezeefd •<br />
250 gr bruine basterdsuiker • 2 tl speculaaskruiden<br />
• 100 gr walnoten, grof<br />
gehakt • 250 ml karnemelk • cakeblik,<br />
ingevet met boter<br />
1 Verwarm de oven voor op 175 graden<br />
Celsius.<br />
2 Verwarm de whisky zachtjes in een<br />
steelpannetje, voeg de rozijnen toe en<br />
laat ze 10 minuten wellen.<br />
3 Doe het meel, de basterdsuiker,<br />
speculaaskruiden, rozijnen en het kookvocht,<br />
de walnoten en de karnemelk in<br />
een kom en roer met een houten lepel<br />
tot een beslag.<br />
4 Schep het beslag in de cakevorm<br />
en bak de koek in ongeveer 1 uur gaar.<br />
Serveren met koffie en een glas whisky.<br />
BROWNIES MET TAHIN VAN YOTAM<br />
Yotam Ottolenghi is in Nederland vooral<br />
een begrip met zijn groentevriendelijke<br />
recepten, waar hij veel Midden-<br />
Oosterse specerijen aan toevoegt. In<br />
zijn boek Sweet (uitgeverij Fontaine)<br />
pakt Yotam het universeler aan, met<br />
zoete gerechten uit alle windstreken.<br />
Een aantal recepten komt duidelijk uit<br />
de restaurantkeuken (te moeilijk), maar<br />
deze brownie met sesampasta kan niet<br />
stuk en heeft Ottolenghi’s karakteristieke<br />
oosterse nasmaak meegekregen.<br />
Ingrediënten (16 brownies)<br />
250 gr boter, in blokjes van 2 cm • 250<br />
gr pure chocola, in blokjes van 3-4 cm<br />
• 4 eieren • 280 gr fijne kristalsuiker •<br />
120 gr bloem • 30 gr cacaopoeder • ½<br />
tl zout• 200 gr halva, in blokjes van 2<br />
cm • 80 gr tahin (sesampasta)<br />
1 Verhit de oven tot 180 graden Celsius.<br />
Vet een vierkante vorm van 23 cm<br />
of een rechthoekige van 30 x 20 cm in<br />
met boter en bekleed hem met bakpapier.<br />
Zet opzij.<br />
2 Doe de boter en de chocolade in een<br />
vuurvaste kom en zet hem op een pan<br />
met zachtjes kokend water; zorg ervoor<br />
dat de bodem van de kom het water niet<br />
raakt. Laat de boter en de chocolade 2<br />
minuten smelten en neem de kom van<br />
de pan. Roer alles door elkaar tot een<br />
dikke, glanzende saus en zet opzij om<br />
tot kamertemperatuur af te koelen.<br />
3 Doe de eieren en de suiker in een<br />
grote kom en klop ze tot een bleke en<br />
romige massa, waarin de afdruk van de<br />
garde zichtbaar blijft als je hem optilt.<br />
Spatel rustig het chocolademengsel<br />
door de eiermassa – meng niet te lang.<br />
4 Zeef de bloem met de cacao en het<br />
zout in een kom en spatel dit mengsel<br />
door het chocolademengsel. Voeg<br />
tot slot de blokjes halva toe, schep ze<br />
rustig door het beslag en giet dit in de<br />
beklede vorm; strijk de bovenkant met<br />
een spatel gelijkmatig glad. Schep op<br />
twaalf verschillende plekken kleine<br />
lepels tahin over het beslag, en roer ze<br />
met een spies door het beslag tot er<br />
een gemarmerd effect ontstaat. Doe dat<br />
helemaal tot de rand van de vorm.<br />
5 Bak de koek circa 23 minuten tot hij<br />
in het midden nog licht wiebelig is en<br />
een beetje taai vanbinnen – de brownie<br />
is met 22-25 minuten klaar. Het gebak<br />
lijkt aanvankelijk nog enigszins ongaar,<br />
maar wordt bij het afkoelen steviger.<br />
Als je de brownies nog wat warm wilt<br />
serveren (en kleveriger), zet dan de<br />
vorm 30 minuten opzij voor je de koek<br />
in 16 stukken snijdt.<br />
Guilty<br />
pleasure<br />
pizza met ei<br />
Macaroni met ei, hamburger met ei: alles<br />
combineren we met ei. Extra ongezond is de<br />
pizzavariant. Maar wel lekker.<br />
Pizza eten staat gelijk aan een ongezonde<br />
deeglap met overgare groenten naar binnen<br />
werken. In deze variant geen tomatenpuree,<br />
daar zit nog wat vitamine C in. Dit recept met ei<br />
en spek is net zo bloedvatvernauwend als een<br />
klassiek Engels ontbijt. Of een pasta carbonara<br />
(daar word je niet oud mee, wel vet).<br />
Ingrediënten (4 personen)<br />
4 porties kant-en-klaar pizzadeeg • 1 el boter •<br />
½ gesnipperde ui • 10 plakken bacon • 4 tenen<br />
knoflook, fijngehakt • 3 el crème fraîche • 4 eieren<br />
• 150 gr geraspte Parmezaanse kaas • peper<br />
• 2 tl peterselie<br />
Oven voorverwarmen op 225 graden Celsius.<br />
Smelt de boter in een koekenpan. Voeg de gesnipperde<br />
ui toe en laat licht verkleuren. Bacon<br />
toevoegen en 6 minuten bakken, tot de spek<br />
knapperig is en de ui goudbruin. Voeg de knoflook<br />
toe en laat 1 minuut meebakken. Daarna<br />
de crème fraîche erdoor roeren. 1 minuut laten<br />
koken.<br />
In een bak twee eieren en de helft van de parmezaan<br />
door elkaar roeren. Giet de crèmesmurrie<br />
over de eieren, flink door elkaar roeren om stollen<br />
te voorkomen. Zet opzij.<br />
Leg bakpapier over een bakplaat. Doe daarop<br />
twee porties pizzadeeg. Goed plat maken. Verspreid<br />
de crèmesaus over het pizzadeeg. Niet<br />
over de randen laten lopen.<br />
Strooi de overgebleven parmezaan over de<br />
pizza’s. Breek de twee overgebleven eieren over<br />
het pizzadeeg, één ei per portie pizzadeeg.<br />
Bak de pizza 12 minuten in de oven tot het deeg<br />
bruin is en het ei gestold. Op het laatst peper en<br />
peterselie toevoegen.<br />
156 |
hotspots<br />
hot<br />
spots<br />
naar de camping in de winter en wijn slurpen in een oude spoorloods.<br />
café-restaurant<br />
Lazy Jack – The Winter Edition,<br />
Antwerpen<br />
Het Eilandje, een wijk in het Noorden van Antwerpen, is flink in<br />
opkomst. In een van de ruige loodsen aan het water huist het<br />
pop-upcafé slash restaurant Lazy Jack. Terwijl er overal tussen de<br />
loodsen druk wordt gebouwd, is Lazy Jack een rustpunt aan het<br />
water. De inrichting bestaat uit heel veel hout, van die lekkere leren<br />
hangbanken en een fors aantal varens, waardoor de ooit zo kille<br />
loods je meteen een warm gevoel geeft. Precies wat je nodig hebt<br />
in de winter. Speciaal voor deze periode is Lazy Jack begonnen aan<br />
The Winter Edition, met lekker veel stoofpotjes.<br />
www.lazy-jack.be<br />
winkelen<br />
Wyck, Maastricht<br />
Ga voor de verandering eens<br />
niet naar de pleinen en straten<br />
rond het Vrijthof, maar steek<br />
de rivier over naar Wyck, een<br />
up and coming wijk op de oostelijke<br />
Maasoever. Hier vind<br />
je aan de Avenue Céramique<br />
een aantal fijne woonwinkels.<br />
Maar ook voor kunst, vintage<br />
kleding, taarten en vlaaien, de<br />
nieuwste mannenmode (bijvoorbeeld<br />
bij M-Perception,<br />
zie foto), de betere koffie of een<br />
nieuwe tas kun je terecht in de<br />
wijk aan de andere kant van<br />
het water. Maak er meteen een<br />
weekendje weg van en boek<br />
een kamer in het Kaboom<br />
Hotel, vlak bij het station.<br />
www.wyck.nl<br />
tekst: jaap bartelds<br />
158 |
markt<br />
Seinfestijn,<br />
Haarlem<br />
Verscholen tussen het spoor<br />
en de achtertuinen van de<br />
Haarlemse Duvenvoordestraat<br />
ligt het Seinwezen,<br />
een voormalige NS-werkplaats,<br />
die een tweede leven<br />
heeft gekregen als ontmoetingsplek.<br />
Op zondag 18<br />
maart is er het Seinfestijn, een<br />
kleinschalige food-en-lifestylemarkt<br />
met een mix van<br />
leuke en originele producten,<br />
workshops en veel lekker<br />
eten. Hier scoor je de beste<br />
cadeaus, onder het genot van<br />
een tosti van de Tostibus, of<br />
een heerlijke borrelhap met<br />
een goed glas wijn. Aanvang:<br />
12.00 uur. De toegang is<br />
gratis.<br />
www.seinfestijn.nl<br />
restaurant<br />
Pestana<br />
Amsterdam<br />
Riverside,<br />
Amsterdam<br />
Het oude Stadsarchief aan de<br />
Amstel is een nationaal monument.<br />
De Portugese Pestana<br />
Hotel Group renoveerde het<br />
pand volledig en gebruikte alle<br />
historische elementen van het<br />
gebouw om een comfortabele<br />
en luxe omgeving te creëren. Nu<br />
zijn er 154 kamers en appartementen<br />
met torenhoge plafonds,<br />
een spa- en fitnessruimte en een<br />
restaurant genaamd ARC., dat<br />
onder leiding van de bekende<br />
chef-kok Peter Lute bijzondere<br />
gerechten serveert.<br />
www.pestana.com<br />
restaurant<br />
Le Quartier,<br />
Den Haag<br />
Zin in Franse chique, maar dan<br />
wel met Haagse nuchterheid? In<br />
de wijk Benoordenhout vind je<br />
Le Quartier, een restaurant met<br />
de sfeer van een typisch Franse<br />
brasserie. Op de groenfluwelen<br />
banken en de zwart-wit<br />
gestreepte tegelvloer waan je je<br />
in Parijs. Overdag eet je er een<br />
klassieke Elzasser flammkuchen<br />
of een caesarsalade. Voor het<br />
diner staan nog meer klassiekers<br />
op de kaart, zoals garnalenkroketten,<br />
steak tartare, sliptong<br />
of escalope de veau. En dan is er<br />
ook nog een wisselend weekmenu.<br />
Bienvenue à La Haye!<br />
www.le-quartier.nl<br />
camping<br />
Buitenland,<br />
Zandpol<br />
Naar een camping in de<br />
winter? Ja hoor, dat kan<br />
gewoon. Camping Buitenland<br />
is namelijk meer dan<br />
een camping alleen. Overnachten<br />
doe je hier in een<br />
gepensioneerde GVB-bus<br />
of in een strandhuis. Terwijl<br />
de rest van de camping is<br />
gesloten, geniet jij van je<br />
privacy op een unieke plek<br />
in hartje Drenthe. Nieuw is<br />
de Greenhouse, met houtkachel,<br />
oven, Nespressomachine<br />
en een vuurplek,<br />
buiten voor de deur.<br />
Geschikt voor 4-8 personen,<br />
dus vier een weekje winter<br />
met je vrienden.<br />
www.buitenland.com<br />
proeftocht<br />
Culinaire<br />
Bierwandeling,<br />
Leiden<br />
Zin in bier en vertier? Dan moet<br />
je op 4 maart in Leiden zijn,<br />
waar een aantal restaurants<br />
gezamenlijk een Culinaire<br />
Bierwandeling organiseert. Ze<br />
laten je kennismaken met een<br />
aantal voortreffelijke bierspijscombinaties.<br />
Mocht je nou<br />
geen bier lusten: niet getreurd.<br />
De vijf speciaalbiertjes kunnen<br />
eenvoudig worden vervangen<br />
door wijn of fris.<br />
bierwandeling.nl<br />
| 159
wunderkind levi van kempen speelt in gtst,<br />
presenteerde programma’s bij disney xd, was<br />
reporter bij the voice én sprak in disneyfilm<br />
rapunzel de stem in van flynn rider. zo veel<br />
showbizz: klopt dat wel?<br />
Are you<br />
sure you’re<br />
straight?!<br />
met levi van kempen<br />
1 Je goede vriendin en dragsensatie Connie Komen is<br />
verhinderd voor de woensdagavondbingo in Amstel 54 en<br />
vraagt jou om éénmalig in te vallen. Jullie hebben exact<br />
dezelfde maten, dus qua outfit en look zit het wel goed, je<br />
hebt alleen nog een goede dragnaam nodig. Welke kies je?<br />
A Lies Auteaux, vanwege je voorliefde voor auto’s<br />
B Rianne Va Plus, omdat je die avond eigenlijk liever in<br />
Holland Casino had doorgebracht<br />
C Sue D’eaux Coux, want je houdt van puzzels<br />
D Blanche Privilège, lekker actueel en sociaal betrokken<br />
“Antwoord B.”<br />
5 Punten, casino’s zijn echt meer iets voor hetero’s!<br />
2 Na jarenlang auditietapes ingestuurd te hebben, mag<br />
je ein-de-lijk meedoen aan RuPaul’s Drag Race. Maar in de<br />
eerste aflevering word je geëlimineerd. Waarom?<br />
A Michelle Visage klaagt over je meaty tuck.<br />
B Je wist tijdens het lipsynchen de songtekst van Kylies<br />
hit ‘Can’t Get You Out Of My Head’ niet meer.<br />
C Het was RuPauls persoonlijke missie, omdat je haar in<br />
de work room vroeg: “Do I have something on my face?”<br />
D Je was tijdens het performen zó uitbundig aan het<br />
dansen dat je in de orkestbak bent gevallen en je enkel<br />
verzwikt hebt, waardoor je medische aandacht nodig<br />
hebt.<br />
“Hmm, D zou mij sowieso niet overkomen. Ik denk dat ik<br />
dan toch voor B ga.”<br />
FOEI, 0 punten, ie-de-re homo weet dit!<br />
3 Afgelopen zomer ben je op vakantie geweest in Las<br />
Vegas, wat stond er bovenaan je verlanglijstje om daar te<br />
gaan doen?<br />
A Naar Britney Spears’ Vegas-show Piece of Me: je kon<br />
niet wachten om je rode catsuit uit je koffer te trekken om<br />
vervolgens de iconische danspasjes op ‘Oops!... I Did It<br />
Again’ beter uit te voeren dan mevrouw Spears zelf.<br />
B Wat nou Britney? Een échte vent gaat naar Celine Dions<br />
Vegas-show en zingt emotioneel met volle borst mee<br />
zodra de begintune van ‘My Heart Will Go On’ start.<br />
C Je zet je Tinder aan en sleurt de eerste beste match je<br />
hotelkamer in, geile beer dat je bent.<br />
“In ieder geval niet C. Het kan echt wel gebeuren dat je<br />
wat ‘leuke dingen’ gaat doen als je iemand tegenkomt,<br />
maar in principe ben ik niet het type dat op jacht gaat<br />
via Tinder. Als ik dan moet kiezen tussen Britney Spears<br />
en Celine Dion, ga ik toch liever naar Britney Spears.<br />
Maar zo’n rood pakje, nee, dat zou ik dan weer nooit<br />
aantrekken.”<br />
Een valstrik: Britney is gestopt met haar show. Gay to<br />
know. Maar vooruit: 5 punten omdat je kamp Britney bent.<br />
4 Een tijdje terug sprak je de stem in van Flynn Rider in<br />
de Disneyfilm Rapunzel. Ben je een groot Disney-fan?<br />
A Je bent echt een Disney-meid. ‘Let it go’ staat bijvoorbeeld<br />
bovenaan de lijst op je Spotify 2017-overzicht als<br />
meest afgespeelde nummer en je kijkt nog steeds alle classics<br />
waarmee je bent opgegroeid.<br />
B Je vindt Disney eigenlijk helemaal kut en deed het allemaal<br />
puur voor de centen.<br />
C Oké, laten we je het iets makkelijker maken met de<br />
volgende optie: ‘Let it go’ luister je eigenlijk nooit, maar je<br />
geeft wel toe dat je af en toe nog steeds een oude Disneyclassic<br />
kijkt.<br />
“Ik ben absoluut 100 procent Disneyfan! Daar zal ik waarschijnlijk<br />
de meeste punten op scoren, maar dat maakt mij<br />
geen drol uit. De nieuwste Disneyfilm Coco is echt fantastisch,<br />
ik zweer het: geen hetero kan het droog houden. Ik<br />
hou ook van Disneyklassiekers als De Kleine Zeemeermin<br />
en Beauty & the Beast. Het nummer ‘Let it go’ is natuurlijk<br />
prachtig, maar ik luister het verder nooit eigenlijk. Frozen<br />
is ook niet mijn favoriete Disneyfilm, om eerlijk te zijn.”<br />
Dat heb jij goed, hier scoor jij maar liefst 30 punten mee.<br />
5 Bedenk een introtekst voor je Grindr-profiel.<br />
“Moet je daar ook bij swipen, zoals bij Tinder? Ooo: het is<br />
een soort van radar waar je dus ziet welke profielen het<br />
dichtstbij zijn? Hmm, oké… Misschien iets als ‘Come & get<br />
me’? Of nee, ik weet iets beters: ‘Don’t wake me up before<br />
you go go’ Dat nummer van Wham!, maar dan dus DON’T<br />
ervoor – zo van: wegwezen als je klaar bent. Haha.”<br />
Levi, jij snapt prima de instelling die op Grindr lijkt te<br />
heersen, dus hier geven we je 10 punten voor. En dan ook<br />
nog George Michael erbij betrekken? Vooruit, we maken er<br />
15 punten van.<br />
160 |
6 Denk je even in: je bent een vluchteling uit Iran/Syrië/<br />
Tsjetsjenië/Oeganda en je probeert in Nederland asiel<br />
aan te vragen, omdat je in je thuisland waarschijnlijk<br />
wordt vermoord als ze erachter komen wat je tussen de<br />
lakens uitspookt. Hoe overtuig je de IND?<br />
A Easy breezy. Je laat gewoon foto’s zien van alle<br />
mannen waarmee je via Grindr hebt gedatet sinds je in<br />
Nederland bent aangekomen.<br />
B Je houdt tegen de IND-medewerker, die op je overkomt<br />
alsof Geer & Goor de enige homo’s zijn die hij kent, een<br />
lang verhaal op over het bewustwordingsproces waarin<br />
je je realiseerde dat je homoseksueel bent.<br />
C Is het gevaarlijk voor homo’s in Tsjetsjenië? Was daar<br />
onlangs niet een gay pride met allemaal mannen in korte<br />
broekjes?<br />
D Je doet eerlijk je verhaal en hoopt dat de IND je gelooft.<br />
Ze weten zelf toch wel hoe gevaarlijk het in die landen is?<br />
En de medewerker van het IND zal ongetwijfeld kennis<br />
van zaken hebben?<br />
“Ik zou absoluut voor D gaan. Een serieus antwoord voor<br />
een serieuze situatie. Je gaat niet je Grindr-dates laten<br />
zien, dan ben je niet goed bij je hoofd.”<br />
5 punten: je zou zeggen dat het zo werkt, maar helaas is<br />
de werkelijkheid anders.<br />
7 Het jaar is net begonnen, maar wij snakken wij nú al<br />
naar het Eurovisie Songfestival. Wie vertegenwoordigt<br />
Nederland dit jaar?<br />
A Sandra Reemer, op Twitter fanatiek aangemoedigd<br />
door Henk Krol.<br />
B Waylon, alwééér.<br />
C Fransje Bauer: hij heeft coquet en kroket door elkaar<br />
gehaald.<br />
D Fred Teeven, die kan namelijk alles.<br />
“Ik heb hier nog niets van meegekregen eigenlijk. Waylon<br />
is toch al eens eerder geweest, met Ilse de Lange? Het<br />
moet Waylon zijn, dat kan niet anders.”<br />
Dat is het juiste antwoord. Helaas levert deze gemakkelijke<br />
vraag slechts 0,5 punten op.<br />
“moet je bij<br />
grindr ook<br />
swipen, zoals<br />
bij tinder?”<br />
score: 60,5 punten uit 70<br />
de jury:<br />
Op zich is Levi’s score indrukwekkend te noemen.<br />
Vooral de behoefte om via Grindr gescoorde dates geen<br />
goedemorgen te willen wensen, is opvallend. Maar Levi<br />
kent de tekst van ‘Can’t Get You Out of My Head’ niet (die<br />
létterlijk gaat van ‘La la la, la la lala la, la la la’) en daarmee<br />
stelt hij ons enorm teleur. Desondanks willen we best een<br />
keer met Levi het casino in, en daarna met hem dansen<br />
op het volledige oeuvre van Wham!.<br />
tekst en beeld: jauke de boer<br />
| 161
colofon<br />
hoofdredacteur<br />
Edwin Reinerie<br />
art director<br />
Edwin Hanssen<br />
magazine<br />
redactie<br />
Emiel Brinkhuis en Martijn Tulp<br />
vertalingen<br />
Jaap Bartelds<br />
finance<br />
René van Dierendonck<br />
eindredacteur<br />
Martijn Kamphorst<br />
online<br />
buitenlandse<br />
edities<br />
<strong>Winq</strong> wordt ook uitgegeven<br />
in het Verenigd Koninkrijk.<br />
Voor de Britse editie, die ook<br />
wereldwijd in 32 landen wordt<br />
verspreid, geldt:<br />
uitgever<br />
Stream Publishing<br />
managing director<br />
Darren Styles<br />
hoofdredacteur<br />
Matt Cain<br />
redactie<br />
Adam Duxbury<br />
abonnementenservice<br />
nederland<br />
<strong>Winq</strong> / S.P. Abonneeservice<br />
Postbus 105<br />
2400 AC Alphen aan den Rijn<br />
0172-476085<br />
www.winq.nl/abonneeservice<br />
abonnementenservice<br />
belgië<br />
<strong>Winq</strong>, c/o Bpost – EMC,<br />
PO Box 8086<br />
Bedrijvenzone Machelen Cargo<br />
Building 829C, 1830 Machelen<br />
+32 (0)2-5888745<br />
www.winq.be/abonneeservice<br />
redactie<br />
Jaap Bartelds, Roel Janssen en Martijn Kamphorst<br />
sales<br />
commercial director<br />
Sandra Tielenburg<br />
accountmanager<br />
Roos Aaldering<br />
<strong>Winq</strong> is een uitgave<br />
van Media MANsion<br />
Postbus 3291<br />
1001 AB Amsterdam<br />
contact@winq.com<br />
marketing & events<br />
marketing manager<br />
Emiel Brinkhuis<br />
online & social media strateeg<br />
Hendriek Bartelds<br />
stagiairs<br />
Jauke de Boer en Thomas van Huissteden<br />
op 23 maart 2018 in de winkel en op jouw mat:<br />
<strong>Winq</strong> 088<br />
medewerkers<br />
Wilfried Baijens, Ton Bouwer, Robbert Blokland,<br />
Mark Cloostermans, Hein van Dam, Boris Dittrich,<br />
Rutger Geleijnse, Johan Goossens, Boyd van Hoeij,<br />
Desirée Hoving, Cliff Jannou, Hugo Kennis, Dirk Koppes,<br />
Pieter van Loon, Rianne Meijer, Monique van der Pauw,<br />
Jurriaan Teulings, Steve van Velzen, Henri Verhoef,<br />
Christopher Wahl en Coen Wulms.<br />
copyright © 2018 media mansion<br />
Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen<br />
in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke<br />
wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Het is niet toegestaan<br />
<strong>Winq</strong> zonder schriftelijke goedkeuring op te nemen in een leesportefeuille. <strong>Winq</strong><br />
is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave. <strong>Winq</strong> is niet<br />
verantwoordelijk voor handeling van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit<br />
het lezen van deze uitgave. <strong>Winq</strong> behoudt zich het recht voor ingezonden materiaal<br />
zonder kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen van<br />
prijsvragen en/of speciale acties kan niet worden gecorrespondeerd.<br />
162 |
De Nationale Opera<br />
presenteert<br />
Opera<br />
Forward<br />
Festival<br />
‘18<br />
13 t/m<br />
26 maart<br />
Embrace<br />
Confrontation<br />
Das Floß<br />
der Medusa<br />
Avventure di anima<br />
e di corpo<br />
We Shall Not Be Moved<br />
Trouble in<br />
Tahiti + Clemency<br />
La morte d’Orfeo<br />
Passages aus LICHT
DÉ PREMIUM<br />
ITALIAANSE<br />
ESPRESSOMACHINE<br />
GENIET MET EEN DRUK OP DE KNOP<br />
VAN DE 15 BESTE KOFFIEVARIANTEN<br />
VAN FLUWEELACHTIGE ESPRESSO TOT ROMIGE CAPPUCCINO<br />
PRECIES AFGESTEMD OP JOUW PERSOONLIJKE SMAAK<br />
ONTDEK MEER OP SAECO.COM/XELSIS
Change language