2410_HKM_HWN_wk43_2018

24 oktober 2018 pagina 10
Shirin Neshat; Poetry in Motion
Foto- en filmkunstenaar Shirin Neshat (1957) is opgegroeid in Iran, maar op haar 17e naar Los Angeles vertrokken om daar aan de kunstacademie te
studeren. Ze richt zich in haar werk op het spanningsveld tussen haar roots en de westerse cultuur en de rollen van man en vrouw. Haar werk is dit najaar
(vanaf 27 oktober 2018) te zien in Gemeentemuseum, aan de Stadhouderslaan 41, tot groot genoegen van Neshat zelf ongeveer gelijktijdig met de tentoonstelling
Glans en Geluk, Kunst uit de wereld van de Islam. GEM toont zowel de vroege serie Women of Allah (1993-1997) als maar liefst vier van haar
films. De selectie toont de ontwikkeling die Neshat vanaf het begin van haar carrière tot nu doormaakte.
In 1995 is Cindy Sherman een
van de eerste personen die werk
van Shirin Neshat koopt, bij de
Annina Nosei Gallery in New
York. Neshat heeft hier in 1995
haar eerste solo, waarin ze het
eerste deel van haar Women of
Allahserie toont. Dit nieuwe,
sterk maatschappelijk geladen
werk is een succes voor Neshat,
die in de jaren ervoor vooral nog
zoekend was. De serie is ontstaan
nadat Neshat in de jaren 90 voor
het eerst sinds de Iraanse Revolutie
in 1979 terugkeert naar haar
geboorteland.
Het nieuwe Iran maakt diepe indruk
op Neshat, vooral de veranderde
positie van de vrouw in
de Iraanse samenleving. In Women
of Allah onderzoekt zij hun
rol in de revolutie en het concept
van vrouwelijke martelaren. Ze
kruipt in de huid van vrouwelijke
strijders, soms uitdagend in
dreigende pose met een geweer
op de toeschouwer gericht, soms
kwetsbaar, letterlijk verscholen in
een chador. Neshat heeft de foto’s
bewerkt met kalligrafie, poëtische
teksten in Farsi. Hiermee geeft ze
de vrouwen een stem. Tegelijkertijd
is Women of Allah ook een
commentaar op Westerse clichématige
blik op de Iraanse vrouw.
Turbulent (1998) en Rapture
(1999)
Turbulent en Rapture vormen
samen met Fervor (2000) een
trilogie van video-installaties. In
Turbulent focust Neshat op het
verbod voor vrouwen om in het
openbaar te zingen. De bezoeker
staat letterlijk midden in het verhaal,
tussen twee schermen. Op
het ene scherm verschijnt een man
die een ballade zingt voor een vol
auditorium. Na zijn performance
verplaatst het verhaal zich
naar het andere scherm waar een
vrouw voor een lege zaal staat.
Neshat benadrukt de dynamiek
tussen de genders door tegenstellingen
in witte en zwarte kleding,
een volle en een lege ruimte en
statische en dynamische cameravoering.
Ook is er een inhoudelijke
tegenstelling : de man zingt
een lied uit de traditie, de vrouw
brengt een eigen compositie ten
gehore. Zij breekt met de regels
en vindt daarin, ondanks opgelegde
beperkingen, haar vrijheid.
Ook in Rapture benadrukt Neshat
de vrijheid die de vrouwen zich
toe-eigenen. Terwijl de mannen
op het ene scherm achterblijven in
een gesloten fort, nemen de vrouwen
op het andere scherm vanaf
het strand een boot en varen het
onbekende tegemoet.
Zarin (2005) en Munis (2008)
De video’s Zarin en Munis behoren
tot een reeks van video-installaties,
getiteld Women Without
Men, gemaakt tussen 2004-2008
en gebaseerd op de gelijknamige
roman uit 1989 van de in Iran verboden
schrijfster Shahmush Parsipur.
Parsipur vertelt het verhaal
van vijf vrouwen die elk aan een
onderdrukkende culturele, sociale
en religieuze achtergrond of omgeving
proberen te ontsnappen.
Neshat vertaalt dit naar het Iran
van de jaren 50, wanneer de voor
het eerst democratisch verkozen
regering door een militaire coup
wordt omvergeworpen. Neshat
combineert hierin historische
feiten met mythologische en surrealistische
details: de activiste
Munis heeft een gesprek met een
dode betoger en de mannen die de
jonge prostitué Zarin ziet hebben
geen gezicht. Neshat creëert zo
een magisch realistische beeldtaal
die zich continu tussen realiteit en
fictie beweegt.
De rol van poëzie
Poëzie is voor Shirin Neshat erg
belangrijk. De rol van poëzie in
de Iraanse cultuur is groot; het
land kent een lange Perzische
poëtische traditie. Het gebruik
van poëzie in haar werk lijkt voor
Neshat een manier om zichzelf
met haar cultuur en geboorteland
te verbinden. Ze ontwikkelt haar
eigen visuele taal waarmee ze op
verschillende wijzen poëzie en
literatuur naar beeld weet over te
brengen. In haar eerste fotoreeks
Women of Allah vertaalt ze verschillende
gedichten letterlijk via
kalligrafie naar het beeld. In haar
oudere films, Turbulent en Rapture,
vindt Neshat andere manieren
om poëzie naar het bewegend
beeld over te brengen. In deze installaties
neemt muziek de rol van
kalligrafie over. Bij latere video’s
wordt het gesproken woord en
narratief belangrijker. Zo brengt
Neshat poëzie in de dialogen van
de personages. Daarnaast beperkt
ze zich niet langer tot alleen het
vertalen van gedichten. Voor Women
without Men herschrijft ze
het volledige narratief van een roman.
Neshat is een visuele poëet
geworden, die sociale, politieke
en historische thema’s een stem
en een visueel platform geeft.
Succes in het Westen
Voor Turbulent won Shirin Neshat
in 1999 de Gouden Leeuw tijdens
de Biënnale van Venetië. Het betekende
haar internationale doorbraak.
Sindsdien wordt haar werk
in de gehele westerse wereld getoond.
Belangrijke internationale
musea zoals het MoMA in New
York hebben werk van haar in de
collectie. Haar films worden vertoond
op vooraanstaande filmfestivals
in onder meer Venetië, Cannes
en San Francisco. Ze zoekt
spraakmakende samenwerkingen
op zoals met Cate Blanchett en
ANOHNI voor The Carnival is
Over. Annie Leibovitz selecteerde
en fotografeerde Neshat als een
van de inspirerende vrouwen voor
haar editie van de Pirelli kalender.
In haar geboorteland wordt haar
werk op z’n zachtst gezegd niet
gewaardeerd. Ondanks haar sterk
politiek en maatschappelijk geladen
werk wil Neshat geen politiek
kunstenaar zijn. Ook vecht ze tegen
het beeld van haarzelf als ambassadeur
van de moslimwereld.
Boven alles is haar werk persoonlijk,
emotioneel en intuïtief en ze
hoopt juist op dat niveau de snaar
te raken bij een internationaal publiek.
Foto: I am its Secret (uit de serie
Women of Allah), 1993, RC print
& inkt (foto gemaakt door door
Plauto) © Shirin Neshat, courtesy
de kunstenaar en Gladstone Gallery
New York en Brussel.
Verschillende vormen van kerk zijn ontmoeten elkaar
Op zaterdag 10 november is er in het Stadsklooster in den Haag een bijeenkomst van teams uit gevestigde kerken, migranten kerken en kerkelijke pioniersplekken
uit den Haag onder de naam ‘Learning & Blessing’.
De bedoeling van deze bijeenkomst is bruggen te slaan.
De eerste brug is die tussen gevestigde
kerken en migranten kerken.
De helft van de kerken in den
Haag heeft een niet-Nederlandse
achtergrond. Toch zijn er niet
veel structurele contacten tussen
deze kerken en de gevestigde Nederlandse
kerken. Dat is jammer
omdat de eenheid op grond van
hetzelfde geloof sterker is dan de
verdeeldheid in taal en cultuur.
De tweede brug die geslagen
wordt is die tussen al langer bestaande
kerken en nieuwe kerkelijke
pioniersplekken. Aan de ene
kant worden er in den Haag traditionele
kerken gesloten, maar aan
de andere kant zie je in verschillende
wijken nieuwe startups. Het
zijn pioniersplekken waar christelijke
geloofsgemeenschappen
gevormd worden, die proberen
de kerk opnieuw uit te vinden
en vorm te geven. Deze startups
worden vaak gesteund door een
gevestigde kerk, maar andersom
zouden ook de gevestigde kerken
veel kunnen leren van deze experimentele
vormen van kerk zijn.
Op de eerste bijeenkomst van
Learning & Blessing houdt Gert
van den Bos, missionair werker
eerst in Zuid Afrika nu in Assen,
een inspirerend verhaal. Daarna
wordt samen nagedacht over
christen zijn en kerk zijn in de
Haagse context, en word ter ook
voor den Haag en voor de kerken
gebeden. In februari zal er dan
een tweede bijeenkomst gehouden
worden, om de relaties nog
verder te verdiepen.
Learning & Blessing is een initiatief
van ‘Den Haag in Beweging
voor Jezus Christus’, een
netwerkbeweging van kerken die
zich inzetten voor de start van
nieuwe christelijke geloofsgemeenschappen
in en voor de stad.
Wie belangstelling heeft om mee
te doen, of de uitnodigingsfolder
wil downloaden kan terecht op
www.denhaag-inbeweging.nl
Expositie Archipelbuurt
In ‘t Klokhuis, aande Celebesstraat 4, is weer een nieuwe verkoopexpositie. Sonja Flipse die zelf oo begeleidster is van diverse schilderclubs, toont haar
vrolijke en kleurrijke schilderijen tot 18 November. Wilt u gaan kijken? Bel dan eerst even met 070-3503511 voor de openingstijden.